O
O O O
C
R X C C C
X = halogen R O R' R O R'
Halida asam Anhidrida asam Ester
(Asil halida)
O
O O
C
C C C N
C O R N
Lakton Laktam
Amida (amida siklik)
(ester siklik)
Contoh senyawa karbonil
H O OH
O C
N O
C C O O
H3C OH C
CH3
Asam asetat HO CH3
(asam cuka) Asetaminofen Asam asetil salisilat
(analgesik, antipiretik)
(analgesik, antipiretik)
O
H2
H C C
O C )
O H2 n
( O
C
Retinal Dakron
O
(suatu polimer sintetik)
Rumus umum
O O
atau RCHO atau RCOR'
C C
R H R R'
aldehida keton
Tata nama IUPAC aldehid dan keton
H H H H
C O C O C O C O
H H3C CH3CH2 CH3CH2CH2CH2
CH3 O
CH3 CH2 CH CH2 C H
Keton
O O O
O
CH3CCH2CH2CH3 CH3CCH2CCH3
O
O O
CH3CHCH
HCH CH3CH
Br
IUPAC: metanal etanal 2-bromopropanal
Trivial: formaldehida asetaldehida -bromopropionaldehida
O O O
acetone
acetophenone
O
C
benzophenone
Sifat aldehid dan keton
• merupakan senyawa polar.
• mempunyai titik didih lebih tinggi dari pada
senyawa non polar padanannya karena
adanya interaksi polar-polar
• dapat berinteraksi dengan molekul air
dengan membentuk ikatan hidrogen. Oleh
karena itu aldehid dan keton dengan Mr <
dapat larut dalam air.
O
C C O C O
H
keton
aldehida
Sifat fisika beberapa aldehida
Titik Kelarutan
Nama trivial Struktur Didih dlm air
(oC) (g/100mL)
formaldehida HCHO -21 Tak terbatas
propionaldehida CH3CH2CHO 49 16
butiraldehida CH3CH2CH2CHO 76 7
15
Sifat fisika beberapa keton
Titik Kelarutan
Nama trivial Struktur Didih dlm air
(oC) (g/100mL)
aseton CH3COCH3 56 Tak terbatas
16
PEMBUATAN ALDEHID
1. Oksidasi
PCC
RCH 2 OH R C H
O
PCC R C R
R 2 CHOH
O
R'CH CR 2 R' C H + R C R
ozonolysis
O O
R'
R C CH 2 OH R C R' + H C H
HIO 4
OH O O
2. Pemutusan oksidatif ikatan rangkap yang
mengandung hidrogen vinilik.
CH3 O O
1. O3
O O
o
1. DIBAH, toluena, -78 C
CH3(CH2)10COCH3 + CH3(CH2)10CH
2. H3O
Metil dodekanoat Dodekanal (88%)
22
2. Pemutusan oksidatif alkena
R R 1. O3 R R
O + O
+
R R 2. Zn/H3O R R
O O
1. O3
CH2 O
2. Zn/H3O+ + CH2O
CH3 CH3
(70%)
23
3. Aril keton dibuat melalui reaksi asilasi Friedel-Crafts cincin
aromatik dengan klorida asam menggunakan katalis AlCl3.
O
O
AlCl3 CH3
+
CH3CCl
Asetil
Benzena klorida Asetofenon (95%)
REAKSI-REAKSI YANG MELIBATKAN
ALDEHID DAN KETON
Oksidasi aldehid dan keton
C H
O
KMnO 4 or K2Cr 2O 7
or COOH
²
C R
O
X2 -
CH 3 C R - HCX 3 + RCOO
OH / H 2O
O
R C C H RCOOH + HCOOH + HIO 3
HIO 4
O O
Reaksi aldehid – keton dengan alkohol
O OH
H
hemiasetal
O OH
CH3
hemiketal
Reaksi aldehid – keton dengan amina
O O O H
C C C
H N R H N R
RNH2 H
O H
C
C Imine
N
H N R R
- H2O
IDENTIFIKASI ALDEHID DAN
KETON
Tollen’s test
• Untuk membedakan antara aldehid dan
keton
+ Ag(NH3)2+ + Ago
O
kalor
CH2OCH2OCH2OCH2O C
paraformaldehida H H
kalor metanal
H2 (formaldehida)
C gas
O O
H2C CH2
O
t.l. 62 oC
trioksan
34
Asetaldehida
• Zat antara untuk sintesis asam asetat dan anhidrida
asetat.
• Disimpan sebagai trimer (paraldehida) atau
tetramer (metaldehida).
H3C
H3C O CH3 O CH O
CH CH CH3
kalor kalor O CH
C
O O H3C H
CH CH O
etanal H3C
O CH
CH3 (asetaldehida)
CH3
paraldehida t.d. 20 oC metaldehida
zat sedatif dan hipnotik umpan bekicot
t.d. 125 oC t.l. 246 oC
35