MATERI INTEGRAL
1.Standar Kompetensi :
Menggunakan Integral dalam Pemecahan Masalah Sederhana
2. Kompetensi Dasar :
Memahami konsep Integral tak tentu dan integral tentu
3.Tujuan Pembelajaran :
Diharapkan siswa dapat :
1.Merancang aturan integral dari aturan turunan
Pendefrensialan
F(x) F’(x)
Pengintegralan
3x2 6x
3x2 + 3 6x
3x2 - 5 6x
3x2 + 5 6x
Jika konstanta 3,-5 dan 5 adalah C ,maka fungsi F(x) = 3 x2 + C , dengan
notasi integral dapat di tulis f ( x ) dx F ( x ) C
C
2
maka 6 xdx 3 x
a. 4 xdx = 2 x 2
C
dx = x3 C
2
b. 3 x
c.
4 x dx x4 C
3
=
Dengan mengamati keteraturan atau pola fungsi di atas ,jika koefisien x adalah a
dan pangkat dari x adalah n, maka secara umum dapat di simpulkan
a n 1
ax dx n 1 x C
n
dengan n bilangan rasional dan n 1
Tentukan hasil dari :
dx
2
2 x
a.
2 dx
3
c. 2 x dx e.
b. 4 x 5
dx d. x x dx
Jawab :
=
n
a. 2 x 2 dx
ax dx
=
a
n 1 x n 1 C =
2
2 1 x 21 C
= 2
3 x3 C
b.
4x dx = x 51 C
5
dx = x n 1 C
n 4
ax a
n 1 = 51
=
4
6 x6 C
=
2
3 x6 C
x 31 C
3
c. 2 x dx = 2
31
= x 2 C
3
1
x xdx x C
1 2
d.
= 3
1
2
5
= 1
5 x 2
C
2
=
2
5
x2 x C
e.
2 dx 2x C
Tentukan integral-integral tak tentu dari :
2
a. 4 xdx f. x 3
dx
5
b. 4x
3
dx g. 3
x 4
dx
dx
5
c. x 7
h. x 4 dx
2
dx
6x
11
d. dx i. 7
x 2
3
3x
2
e. x 4
dx j. 3
dx
Ingat Bilangan eksponen :
1 n n
1. a 2.
m
a an m
an
1 3
x 3 5
x 3 x 5
x3
4. a p .a q a p q
2 23 8
x x
2
2 23
23 2
x x 2
x
3
4.a x x 3
3 25 3 52 17
x x x5
2
4.b x 35
x 2 x x 3 5
Jawaban :
3
a.
4 xdx = 4x C e. x 4
dx= 3 x 4
dx
3
x 4 1 C
3 =
b. 4 x dx = x 4
C 4 1
= x 3 C
dx
7
c. x = 1
x 7 1 C
7 1 2
x
2 1
f.
3
dx =
1
2 1 x C
3
=
1
8 x C
8 3
1 23
=
1
5 x C
6x
11
dx
3
d. = 6
111
x111 C
= 3
5 x3 x 2 C
= 6
12 x12 C
= 1
2 x12 C
5
dx = x dx
4
g. h. 5 4
3 = 5 x dx
3
4
x dx 5
x 4 3 1
=
5
3 1 x 4
C =
5
4 1 x
4 1
5
C
4
5
1 34 1 45
=
5
7 x C =
5
9 x C
4
5
= 20
x4 x3 C
7
= 25
9 x5 x 4 C
2
i. 7
x2
dx =
2 x 7 dx
2
3x
2 23 1
j. 3
dx =
3
23 1
x C
72 1
=
2
72 1
x C 1
5
= 3
1 x C
3
=
2
5 x C 7 3
= 93 x1 C
= 14 7
5 x5 C
1.3. Menentukan Rumus Dasar Integral :
Perhatikan kasus berikut :
Kasus.1 = 2x + C
Jika 2 = a maka = 2x + C dapat ditulis menjadi
1.a Jika a = 1 maka
1.b dx x C
Kasus.2
a
dx x n 1 C
n
2.a ax Jika a = 1 maka
n 1
1
2.b x n dx x n 1 C
n 1
Kasus.3
4 x dx
3
4
x 31
C = x4 C
31
4 x 3 dx 4( 311 x 31 ) C 4( 14 x 4 ) C
= x4 C
Kesimpulan kasus 3
dx 4 x 3 dx
3
4 x =
= 20
= 20 [( 411 ) x 4 1 ] C
= 20 [( 5 ) x ] C
1 5
= 4 x5 C
3.b
( f ( x) g ( x))dx = f ( x)dx g ( x)dx
= F ( x) G ( x) C C = C1+C2+…+Cn
Contoh.1 :
4)dx
3
( 4 x
dx + 4dx
3
= 4 x
= 4 x 3 dx + 4 dx
= x 4
4C1 + 4 x 4C2
= x 4
4 x + 4C1 4C 2
= x4 4x + C
Contoh.2 :
2 x)dx dx - 2 xdx
3 3
(3 x = 3 x
=
3
4 x4 - x2 + C
Contoh.3 :
2
( x 2 ) dx
4 x 4)dx
2
= ( x
= 1
3 x3 2x 2 4x C
Contoh.4:
x 2 2x
x
dx = ( x 2)dx
=
1
2 x 2 2x C
Tentukan hasil integral tak tentu berikut !
a. (2 x 1)dx
2
b. ( 2 3 x ) dx
x2
c. x
dx
( x 2) 2
d. x x
dx
e. x( x 2) dx
a. (2 x 1)dx = 2 xdx dx
= x2 x C
2
b. ( 4 12 x 9 x )dx
(2 3x)
2
dx =
= 4 x 6 x 2 3x 3 C
x2
c.
x
dx
= (x
1
2
1
2
2 x )dx
1
x dx 2 x
1
2
= 2
dx
=
2
3 x x 4 x C
d. ( x 2) 2 x2 4x 4
dx = ( )dx
x x x x
=
1 12 1 12
(x 2 4x 4x )dx
8
=
2
3 x x 8 x C
x
e. x( x 2) dx = (x x 2 x)dx
(x
1 12
= 2 x )dx
= 2
5 x2 x x2 C
1.4. Integral substitusi
Jawab :
((x 5 x 14) 6 (2 x 5)dx
22
(2 x 5)( x 5 x 14) dx =
2 6
Missal u
maka turunan u du (2 x 5)dx
= (x 5 x 14) 6 (2 x 5)dx
2
= u 6 du
=
1
7
u7 C
= 17 ( x 5 x 14) C
2 7
Contoh :
Jawab :
x 3 4 .x 2 dx
3 x 2 dx x 2 dx 1
du
Misal u x 4 3 , maka du = 3
Jadi, x 3 4 .x 2 dx
u 1
3
du
u 3 du
1
=
3
1
=
1 u 2
du
3
1
= 3
2
3 u C
2
.
( x 3 4) x 3 4 C
3 2
= 2
9
( x 3 4) 2 C = 9
Contoh :
(3 x 2 4) dx
Tentukan integral dari ( x 3 4 x)3
Jawab :
(3x 2 4)
dx
( x 4 x)
3 3 (3x 2 4) du
( x 3 4 x)3
dx
u3
(3 x 2 4) du
u3 (3 x 2 4)
du
3
u du 3
2 1
2 1
3 u
32 1
C
u
12
2u C
2
C
u
2
C
( x 4 x)
3
SILAHKAN DICOBA HALAMAN 19
NO. 1 SD 8 SUPAYA ANDA LEBIH PANDAI
AMIIIN