Matematika III Ajarrr Dif Sedrhana
Matematika III Ajarrr Dif Sedrhana
• DIFERENSIAL
- Diferensial Fungsi Sederhana
- Diferensial Implisit
- Diferensial Parsial
- Diferensial Fungsi dari Fungsi
• INTEGRAL
- Integral Tertentu
- Integral Taktentu
- Integral Parsial
IR.HJ.RA. SRI MARTINI, MT
Diferensial
Fungsi Sederhana
y f ( x)
y y f ( x x)
y f ( x x) y
y f ( x x) f ( x) (1)
y f ( x x) f ( x)
x x
y f ( x x) f ( x)
x x
lim y lim f ( x x) f ( x)
x 0 x x 0 x
lim y dy df ( x)
y f ' ( x) y x f x ( x)
'
x 0 x dx dx
dy kdv / dx
dx v2
2 2
5 dy 5(3x ) 15 x
contoh : y 3 , 3 2 6
x dx (x ) x
IR.HJ.RA. SRI MARTINI, MT
5. Diferensiasi Penjumlahan/Pengurangan
jika y = u + v,
dimana u = g(x) dan v = h(x)
contoh : y ( 4 x 2 )( x 3 )
dy dv du
u v
dx dx dx
( 4 x )(3 x ) ( x )(8 x )
2 2 3
12 x 4 8 x 4 20 x 4
IR.HJ.RA. SRI MARTINI, MT
7. Diferensiasi pembagian fungsi
Jika y = u/v. dimana u = g(x) dan v = h(x)
du dv
v u
dy
maka dx 2 dx
dx v
2
4x
contoh : y 3
x
du dv
v u
dy dx dx ( x 3
)(8 x ) ( 4 x 2
)(3 x 2
)
2
3 2
dx v (x )
8 x 4 12 x 4 4 2
6
2
4 x
x x
IR.HJ.RA. SRI MARTINI, MT
8. Diferensiasi Fungsi komposit
Jika y=f(u) sedangkan u=g(x),dengan bentuk lain
y=f{g(x)}, maka :
dy dy du
dx du dx
contoh : y (4 x 3 5) 2 misal : u 4 x 3 5 y u 2
du 2 dy
12 x , 2u
dx du
dy dy du
2u (12 x 2 ) 2(4 x 3 5)(12 x 2 ) 96 x 5 120 x 2
dx du dx
IR.HJ.RA. SRI MARTINI, MT
IR.HJ.RA. SRI MARTINI, MT
ef(x) maka dy/dx = ef(x).f'(x)
• y = e2x+1
f(x) = 2x+1
f'(x) = 2
maka f’ = e2x+1 . 2 = 2e2x+1
Contoh :
du
y (4 x 5) , misal : u 4 x 5
3 2
12 x 3
2
dx
dy n 1 du
nu 2(4 x 5)(12 x ) 96 x 120 x
3 2 5 2
dx dx
IR.HJ.RA. SRI MARTINI, MT
10. Diferensiasi fungsi logaritmik
Jika y = alogx, maka
dy 1
dx x ln a
dy 1 1
contoh : y log 2,
5
dx x ln a 2 ln 5
du
misalkan u 5 x 2
10 x
dx
dy 2 2 log e
3(log 5 x ) 2
(10 x )
dx 5x
30 x (log 5 x 2 ) 2 log e 6
2
(log 5 x ) log e
2 2
dy 1 du
dx u dx
x 3
contoh : y ln
x2
( x 3) du 5
misalkan : u
( x 2) dx ( x 2) 2
dy 1 du ( x 2) 5 5
2
dx u dx ( x 3) ( x 2)
IR.HJ.RA. SRI MARTINI, MT
2
( x x 6)
15. Diferensiasi fungsi Komposit-Logaritmik-
Napier-berpangkat
Jika y = (ln u)n, dimana u = g(x) dan n : konstanta
Maka :
dy dy 1 du
dx du u dx
contoh : y (ln 5 x 2 ) 3
du
misalkan u 5 x 2
10 x
dx
dy 2 2 1 6
3(ln 5 x ) 2 (10 x) (ln 5 x 2 ) 2
dx 5x x
IR.HJ.RA. SRI MARTINI, MT
16. Diferensiasi fungsi eksponensial
dy
a ln a 5 ln 5
x x
dx
dy
Dalam hal y e , maka e juga,
xx
dx
sebab ln e 1
IR.HJ.RA. SRI MARTINI, MT
17. Diferensasi fungsi komposit - eksponensial
Jika y = au dimana u = g(x), maka :
dy du
a ln a
u
dx dx
3 x2 4 du
Contoh : y 9 misalkan u 3 x 4
2
6x
dx
dy du 3 x2 4 3 x2 4
a ln a
u
9 (ln 9)(6 x) (6 x)9 ln 9
dx dx
dy u du
Kasus Khusus : dalam hal y e , maka
u
e
dx dx
dx dx dx
x3
contoh : y 4 x , misalkan : u 4 x du / dx 4
v x 3 dv / dx 3x 2
dy v 1 du dv
vu u ln u
v
dx dx dx
x 3 1 x3
( x )4 x
3
(4) 4 x ln 4 x(3x 2 )
x3 2 x3 2
16 x 12 x ln 4 x
x 3 2
4x (4 3 ln 4 x)
IR.HJ.RA. SRI MARTINI, MT
19. Diferensiasi fungsi balikan
Jika y = f(x) dan x = g(y) adalah fungsi-fungsi yang saling
berbalikan (inverse functions)
Maka :
dy 1
dx dy / dx
contoh :
x 5 y 0,5 y 4
dy dy 1 1
5 2y
3
dx dx dy / dx (5 2 y )
3
IR.HJ.RA. SRI MARTINI, MT
Diferensial Implisit
dx
dy dy
8 xy 4 y 2x 2
2
0
dx dx
dy
8 xy 2 2 x 4 y 2
dx
dy 2 x 4 y 2 x 2 y2
dx 8 xy 2 xy 1SRI MARTINI, MT
4IR.HJ.RA.
QUIZ 1
• TENTUKAN dy/dx dari :
1. Y = (3x3 + 2x2 + 5x + 2)
2. Y= 2x2 Sin (3x3 + 2x2 )
Derivatif Parsial.
Diketahui z = f(x,y) fungsi dengan dua variabel
independen x dan y. Karena x dan y
independen maka :
(i ). x berubah-ubah sedangkan y tertentu.
(ii). y berubah - ubah sedangkan x tertentu.
tertentu