PENDIDIKAN
•1977-1982 :Pendidikan Dokter, Fakultas Kedokteran UI Jakarta.
•1985 -1991 :Pendidikan Dokter Spesialis Peny. Dalam, FKUI , Jakarta.
•1998-2002 :Master Manajemen Rumah Sakit, FKM, UGM, Yogyakarta.
•2001 : Health Services RMIT Australia.
•2008 :Konsultan Gastroenterohepatologi, FK UI, Jakarta.
•2009 :Fellow of The Indonesian Society of Internal Medicine,
Fakultas Kedokteran, Universitas Indonesia, Jakarta.
•2010 Fellow of The American College of Physician
PENGALAMAN ORGANISASI
•Sekretaris Ikatan Dokter Indonesia, Jakarta.
•Wakil Ketua Persatuan Ahli Penyakit Dalam Indonesia Jakarta Raya.
•Ketua Indonesian Association for The Study of the Liver (InaASL), Cabang Jakarta.
•Ketua Perkumpulan Gastroenterologi Indonesia, Cabang Jakarta.
•Ketua Perkumpulan Digestive-Endoscopy Indonesia, Cabang Jakarta.
•Wakil Ketua PB PDMMI (Persatuan Dokter Managemen Medis Indonesia).
•Sekretaris Jenderal PB PAPDI
JABATAN SEBELUMNYA
•1992 :Dokter Spesialis Penyakit Dalam RSUP Fatmawati, Jakarta.
•1996 :Kepala Bagian Sekretariat RSUP Fatmawati, Jakarta.
•2003 :Kepala Bidang Pelayanan Medik RSUP Fatmawati, Jakarta.
•2003 :Konsultan Pelayanan RSUP Fatmawati, Jakarta.
•2005 :Direktur Medik dan Keperawatan RSUP Fatmawati, Jakarta.
•2006 :Kepala Komite Etik dan Hukum RSUP Fatmawati, Jakarta.
•2008 :Direktur Utama RS Djamil Padang.
•2008 :Direktur Utama RSUP Fatmawati, Jakarta
OUTLINE
• UNSUR UNSUR SISTEM KESEHATAN
• LANDASAN HUKUM WAJIB DI BACA
• SISTEM RUJUKAN
• STANDAR PELAYANAN KEDOKTERAN PADA FASKES (FKTP DAN FKRTL)
• KODING KLASIFIKASI PENYAKIT FKTP DAN FKRTL DALAM SISTEM
RUJUKAN DAN RUJUK BALIK
• MONITORING SISTEM RUJUKAN
• UPAYA YANG SEBAIKNYA DILAKUKAN FKRTL
• SISTEM RUJUKAN DAN RUJUK BALIK (PILOT PROYEK DI JABAR)
• MEMBANGUN SYSTEM PENGAWASAN SYSTEM RUJUKAN EXTERNAL
DAN INTERNAL MELALUI BPRS – DEWAS RS – KOMITE MEDIS
3
Unsur – unsur sistem kesehatan
Sistem kesehatan
Mutu pelayanan
UKP UKM
LANDASAN HUKUM JKN WAJIB DIBACA
• Perpres No 12 tahun 2013 tentang JKN
• Permenkes No 71 tahun 2013 tentang Prosedur Pelayanan JKN
• Perpres No. 32 Tahun 2014 tentang Pengelolaan & Pemanfaatan Dana
Kapitasi JKN pada FKTP Milik Pemerintah Daerah
• Permenkes No. 19 Tahun 2014 tentang Penggunaan Dana Kapitasi
Jaminan Kesehatan Nasional untuk Jasa Pelayanan Kesehatan &
Dukungan Biaya Operasional pada FKTP Milik Pemerintah Daerah
• Permenkes No 27 tahun 2014 tentang Juknis Sistem Ina CBGs
• Permenkes No 28 tahun 2014 tentang Pedoman Manlak JKN
• Permenkes No 56 tahun 2014 tentang Perizinan dan Penetapan Kelas RS
• Permenkes No 59 tahun 2014 tentang Tarif pada FKTP dan FKRTL
5
FKTP FKRTL
6
Peserta Kapitasi
rujukan
Puskesmas/
Klinik, Dr/Drg INA-CBG’s
Penguatan pada pelayanan primer Praktik Mandiri
Fungsi preventif dan promotif
resep obat
darurat Rumah Sakit
Rujuk balik
8
MODEL POLA RUJUKAN PELAYANAN KESEHATAN
REGIONALISASI SISTEM RUJUKAN
I II III
13
Standar Pelayanan Kedokteran
Peraturan Menkes RI No. 1438/2010 Standar Pelayanan Kedokteran
Legalisasi PANDUAN
PNPK SPO
KEMENKES PRAKTIK KLINIS
PROFESI FASKES
PNPK SPO PANDUAN PRAKTIK KLINIS
DILENGKAPI ALUR KLINIS (CP)
ALGORITME
PROTOKOL
PROSEDUR
STANDING ORDER
SOSIALISASI DAN PEMAHAMAN 5 BUKU PEDOMAN PANDUAN PRAKTEK
KLINIK TK LANJUTAN DAN CLINICAL PATHWAY YANG DIPAKAI DI
SELURUH PKM & RS SEBAGAI DASAR AUDIT SISTEM RUJUKAN
PEDOMAN STANDAR PENGELOLAAN PENYAKIT
BERDASARKAN KEWENANGAN TINGKAT PELAYANAN KESEHATAN
21
MONITORING SISTEM RUJUKAN
22
23
Peran dan tanggung jawab
• Peran dan tanggung jawab PADA profesional kesehatan merujuk
• Harus tahu apa, siapa, kapan dan di mana untuk merujuk
• Harus mengisi formulir rujukan dengan semua informasi yang
diperlukan dan melampirkan dokumen-dokumen yang relevan.
• Menjelaskan kepada pasien alasan, alasan pilihan dokter atau
fasilitas kesehatan, persiapan, biaya yang diharapkan atau asuransi
kesehatan, dan kemungkinan hasil dari rujukan
• Harus tersedia untuk menjawab pertanyaan dari koordinator
rujukan atau fasilitas menerima tentang rujukan jika diperlukan
• Mengamankan hasil rujukan
COST INDIKATOR
EFISIENS EFFECTIVENESS MUTU
I
PELAYANAN
PROSES KLAIM
JKN MEMBANGUN STANDAR
OUTPUT DAN
OUTCOME:
INPUT: PROSES:
•Keadaan pasien pulang
•Standar fasilitas •PNPK
medik •Komplain
•Standar fas non •PPK •Selisih biaya
medik
•Standar SDM
•CP
•HTA
KEAMANAN PASIEN
KEBUTUHAN PASEN
IT
EFISIENSI BIAYA
EFEKTIFTAS TINDAKAN
MENKOINFO MENDAGRI PEMBAYARAN
ICD 10
ICD 9 cm
PENUGASAN KLINIS
DATA UMUM
CODING COSTING
NAMA KEWENANGAN KLINIS
TGL BEROBAT
TEMPAT BEROBAT CLINICAL GOVERNANCE
DIAGNOSIS DIAGNOSIS
TINDAKAN PK 1 PK2 PK3
PROSEDUR
PROFESI K ASU
S
A KAN
ANA T IN D
WAY
MED RECORD MED CHART S R H
T A LAK S ED U L PAT MIX
TA P RO
CLIN
IC A
CA SE
E KATALOG
1
CLINICAL
PATHWAY CASE -
MIX
RS Pusat/provinsi (tipe A)
RS Daerah (tipe B)
Puskesmas
Paket Manfaat
DIMULAI DI
DI 4 KABUPATEN / KOTA
4
HYPERTENSION
SISTIM RUJUK – RUJUK BALIK
Rujuk DIAGNOSIS
P
Rujuk Balik Pemerikssaan Penunjang : P
Anamnesa/PD
Urin : microalb, eri,gula HIPERTENSI K
SEKUNDER
Darah: Creatinin,glukosa 1
EKG & Foto Toraks
Tindakan
Assessment • Status Medical Record lengkap • Status Medical Record • Status Medical Record
• Tanda vital lengkap lengkap
Penilaian Awal • Anamnesis dan pemeriksaan • Tanda vital • Tanda vital
fisik lengkap • Anamnesis dan • Anamnesis dan
• Identifikasi : pemeriksaan fisik pemeriksaan fisik
lengkap lengkap
Etiologi • Identifikasi : • Identifikasi :
• Hipertensi esensial Etiologi Etiologi penyakit dasar dari
• Hipertensi sekunder • Hipertensi esensial Hipertensi sekunder
• Hipertensi sekunder
Faktor risiko lain : Kontrol Faktor risiko lain :
• Diabetes melitus Kontrol Faktor risiko lain : • Diabetes melitus
• Hiperlipidemia • Diabetes melitus • Hiperlipidemia
• Merokok • Hiperlipidemia • Merokok
• Hiperuricaemia • Merokok • Hiperuricaemia
• Hiperuricaemia
Kerusakan target organ Identifikasi Kerusakan target
• Stroke Identifikasi Kerusakan target organ yang sudah terjadi
• Retinopati organ yang sudah terjadi • Stroke
• LVH, PJK • Stroke • Retinopati
• Penyakit Ginjal Kronik • Retinopati • LVH, PJK
• LVH, PJK • Penyakit Ginjal Kronik
• Penyakit Ginjal Kronik
CLINICAL PATHWAY HIPERTENSI
Tindakan
Investigations o Urinalisis : proteinuria, o Hb, Ht Diagnosisi hipertensi
hematuria, glukosuria o Profil lipid sekunder sesuai SOP
Pemeriksaan o Kimia Darah : o Na dan kalium darah contoh:
kreatinin, gula darah o Asam urat USG doppler, angiografi
o Rontgen thorax o Ekokardiografi renal : stenosis arteri
o EKG o Ankle brachial index renalis
o eGFR USG, CT Scan : kelainan
adrenal
Kimia darah : tirotoksikosis
PATHWAY
PENELITIAN HIPERTENSI
. PGK 1
Etiologi PGK
yang menjalani Dialisis
A PERSI / AS.RS
K PERHIM- PROFESI RS
A MASYARAKAT DEWAN
T PENGAWAS
(PENENTUAN ARAH AKREDITASIK
KEBIJAKAN RS ) ARS
JCI-ISO
DIREKSI KNKP-RS
MUTU MANAJEMEN
TATA KELOLA KLINIS ETIKA / UU ASES PASIEN – BIAYA
RS(KEUANGAN)
KESELAMATAN PASIEN RS MUTU MEDIS
DOKTER
Agung 10-12
-Practioner
KLINIS) STR ETIKA
AUDIT MEDIK /
DPJP/ CLINICAL DISIPLIN
SIP LEADERSHIP PELAYANAN MEDIK KLINIK
ETIK
Praktik EBM / INA CBG
dr. /dr. Sp
PATIENTSAFETY
Profesionalisme staf medis
PROFESIONAL
DEVELOPMENT AND CREDENTIALING CLINICAL PERFORMANCE ----- EVALUATION