Anda di halaman 1dari 33

- 1 -

MATA KULIAH : PERENCANAAN PERKERASAN JALAN


DOSEN PENGASUH : IR. H. ISKANDAR RENTA, MT.
I. METODA PERENCANAAN PERKERASAN JALAN
banyak cara (m!"#a$, an!ara %a&n :
AASTO #an T' A()'a%! In(!&!*! (AS$
R"a# N"! (In++r&($
NAASRA (A*(!ra%&a$
Dan ,&na Mar+a (In#"n(&a$
Nam*n D& n+ara In#"n(&a #&+*nakan M!"#a )rncanaan (ba+a& br&k*! :
Un!*k )rkra(an Ln!*r #&+*nakan cara ,&na Mar+a, #n+an -m!"#a
ana%&(&( k"m)"nn. SK,I :/.0./1.2345 6SNI 708250/82343.
Un!*k )rkra(an Kak* #&+*nakan cara NAASRA (Na!&"na% A(("c&a!&"n "9
A*(!ra%&an S!a! R"a# A*!'"r&!&($, In!r&m G*&# !" Pa:mn! D(&+n. (2353$,
yan+ !%a' #&((*a&kan #n+an k"n#&(& #& In#"n(&a "%' ,&na Mar+a #a%am
SK,I: /.0./4.2344 #an -Pa:mn! D(&+n. (A G*&# !" !' S!r*c!*ra% D(&+n
"9 R"a# Pa:mn!($ NAASRA, 2345.

Gambar.,a+an A%&r S&(!m Prncanaan Prkra(an *n!*k Ja%an ,ar*
.PERTIM,ANGAN PERENCANAAN PERKERASAN JALAN
2. K"n(!r*k(& #an Pm%&'araan, 9ak!"r yan+ )r%* #&)r!&mban+kan :
Pr%*a(an #an ;n&( #ra&na(
Pn++*naan k"n(!r*k(& brk"!ak8k"!ak
K!r(#&aan )ra%a!an k'*(*(nya )ra%a!an : )ncam)*r ma!r&a%,
)n+'am)aran #an )ma#a!an
Pn++*naan k"n(!r*k(& br!a'a)
Pn++*naan S!ab&%&(a(&
EVALUASI
DAYA DUKUNG
TANAH DASAR
(SUBGRADE)
LALU-LINTAS
RENCANA
PERENCANAAN STRUKTUR
1. PERKERASAN LENTUR
2. PERKERASAN KAKU
3. PELAPISAN TAMBAHAN
(OVERLAY UTK JALAN LAMA)
PERTIMBANGAN
KONSTRUKSI DAN
PEMELIHARAAN
LINGKUNGAN
MATERIAL
PERKERASAN
PERBANDINGAN
PERENCANAAN
IMPLEMENTASI
PERENCANAAN
- 2 -
Kb*!*'an #ar& (+& %&n+k*n+an #an kamanan )maka&6)n++*na
;a%an
S"(&a% #an S!ra!+& )m%&'araan
R(&k"8r(&k" yan+ m*n+k&n !r;a#&.
2. Pr!&mban+an L&n+k*n+an
<. K%mbaban :
P"%a '*;an #an )n+*a)an
Prmab&%&!a( %a)&(an a*(
K#a%aman MAT (m*ka a&r !ana'$
Prmab&%&!a( r%a!&9 #ar& %a)&(an )rkra(an
,a'* ;a%an !r!*!*) a!a* !&#ak
Jn&( )rkra(an
PENGUAPAN
RESAPAN KE PERKERASAN
RESAPAN KEBAHU

LAPISAN PERKERASAN
TRANSFER DARI REMBESAN
BAHU JALAN PERGERAKAN UAP AIR DARI MAT DARI TEMPAT
DARI LAPISAN TINGGI
TANAH BAWAH
MAT
FLUKTUASI MAT
Gam P!"#!"a$a% A&" '( $)%*+",$*& '!"$!"a*a%
<. S*'* L&n+k*n+an:
S*'* %&n+k*n+an )n+ar*'nya c*k*) b(ar )a#a )nam)&%an )rm*kaan )rkra(an
;&ka #&+*nakan )%a)&(an )rm*kaan #n+an a()a%, karna karak!r&(!&k #an (&9a! a()a%
yan+ kak* #an r+a( )a#a !m)ra!*r rn#a' #an (ba%&knya akan %*nak #an :&(k"
%a(!&( )a#a (*'* !&n++&, (#an+kan #n+an )rkra(an #n+an b!"n !m)ra!*r yan+
!&n++& ;*+a akan br)n+ar*' b(ar, !r*!ama )a#a (aa! )%ak(anaan k"n(!r*k(&.
3. E:a%*a(& La)&(an Tana' Da(ar ((*b+ra#$
<. =ak!"r )r!&mban+an (!&ma(& #aya #*k*n+
Ur*!an )kr;aan !ana'
Pn++*naan ka#ar a&r (>$ )a#a (aa! )ma#a!an #an k)a#a!an %a)an+an
(?#$ yan+ #&ca)a&
Pr*ba'an ka#ar a&r (%ama *(&a )%ayanan
@ar&ab&%&!a( !ana' #a(ar
K!ba%an %a)&(an )rkra(an !"!a% yan+ #a)a! #&!r&ma %a)&(an %*nak
((*b#ra#$.
<. Pn+*k*ran #aya #*k*n+ (*b+ra#
- 3 -
Ca%&9"rn&a ,ar&n+ Ra!&" (C,R$
Param!r %a(!&(
M"#*%*( Rak(& !ana' #a(ar (k$
A. Ma!r&a% Prkra(an
Ma!r&a% brb*!&r %)a(
Ma!r&a% !r&ka!
A()a%
,!"n (mn
B. La*8L&n!a( Rncana
J*m%a' (*mb* yan+ %Ca!
,ban (*mb*
K"n9&+*ra(& (*mb*
<.K"n9&+*ra(& (*mb* #an k&:a%n(&
Jarak (*mb*
J*m%a' r"#a6(*mb*
Dan bban (*mb*
<.Kb*!*'an )rncanaan a#a m)a! ;n&( :
S*mb* !*n++a% r"#a !*n++a%
S*mb* !an#m r"#a +an#a
S*mb* !*n++a% r"#a +an#a
S*mb* !r&)% r"#a +an#a
<.La;*r Rncana
La;*r rncana yan+ #&)r'&!*n+kan ya&!* %a;*r rncana yan+ mnr&ma bban !rb(ar.
<.U(&a Rncana, ,bra)a !&)&ka% *(&a rncana:
La)&(an )rkra(an a()a% bar*, /7 D /B !'n
La)&(an )rkra(an kak* bar*, /7 D A7 !'n
La)&(an !amba'an (a()a%, 2782B$, (ba!* )a(&r, 27 D /7$ !'n.
<.An+ka )r!*mb*'an %a%*8%&n!a(
J*m%a' %a%*8%&n!a( akan br!amba' ba&k )a#a k(%*r*'an *(&a rncana a!a* )a#a
(ba+&an ma(a !r(b*!. An+ka )r!*mb*'an %a%*8%&n!a( #a)a! #&!n!*kan #ar& 'a(&%
(*r:& *!k (!&a) )r"yk.
<.M!"#a )r'&!*n+an La%*8%&n!a( Rncana
M!"#a yan+ akan #&+*nakan !r+an!*n+ #ar& #a!a %a%*8%&n!a( yan+ a#a #an )r"(#*r
)rncanaan yan+ #&+*nakan. Scara &#a% #a!a %a%*8%&n!a( 'ar*( mncak*) ;*m%a' #an
bra! (!&a) ;n&( (*mb* #a%am ar*( %a%*8%&n!a(.
1. La)&(an Prkra(an Ln!*r
<. Karak!r&(!&k Prkra(an Ln!*r
- 4 -
,r(&9a! %a(!&( ;*ka mnr&ma bban, ('&n++a #a)a! mmbr& knyamanan ba+&
)n++*na ;a%an
Pa#a *m*mnya mn++*nakan ba'an )n+&ka! a()a%
S%*r*' %a)&(an &k*! mnan++*n+ bban
Pnybaran !+an+an k%a)&(an !ana' #a(ar (#m&k&an ('&n++a !&#ak mr*(ak
%a)&(an !ana' #a(ar ((*b+ra#$
U(&a rncana mak(. /7 !'n (MKJIE/0 !'n$
S%ama U(&a rncana #&)r%*kan )m%&'araan (cara brka%a (r*!&n
ma&n!nanc$
LAPISAN PERMUKAAN (SURFACE COURSE)
- - - - - - - - LAPISAN PONDASI ATAS (BASE COURSE)

LAPISAN PONDASI BAWAH (SUBBASE COURSE)
LAPISAN TANAH DASAR
Gama" S,*,%a% La'&*a% P!"$!"a*a% L!%+,"
<. La%*8L&n!a( Rncana *!k Prkra(an Ln!*r
2. Pr(n!a( Kn#araan )a#a La;*r Rncana
Tab%: J*m%a' La;*r br#a(arkan %bar )rkra(an
LE,AR PERKERASAN (L$ JUMLAH LAJUR (n$
L F B,B7 M 2 LAJUR
B,B7 M G L F 4,/B M / LAJUR
4,/B M G L F 22,/B M 0 LAJUR
22,/B M G L F 2B,77 M A LAJUR
2B,77 M G L F 24,5B M B LAJUR
24,5B M G L F //,77 M 1 LAJUR
J&ka ;a%an !&#ak mm&%&k& !an#a ba!a( %a;*r, maka ;*m%a' %a;*r #&!n!*kan #ar& %bar
)rkra(an, %&'a! !ab% br&k*!:
Tab%: K"9. D&(!r&b*(& kn#araan (C$ *n!*k kn#araan r&n+an #an bra! yan+ %Ca! )a#a
;a%*r rncana
JUMLAH
LAJUR
KENDARAAN RINGAN H KENDARAAN ,ERAT HH
2 ARAH / ARAH 2 ARAH / ARAH
2 LAJUR 2,77 2,77 2,77 2,77
/ LAJUR 7,17 7,B7 7,57 7,B7
0 LAJUR 7,A7 7,A7 7,B7 7,A5B
A LAJUR 888 7,07 888 7,AB
B LAJUR 888 7,/B 888 7,A/B
1 LAJUR 888 7,/7 888 7,A7
H ,ra! !"!a% F B !"n, m"b&% )n*m)an+, )&ck *), m"b&% 'an!aran
HH,ra! !"!a% I B !"n, ,*(, Tr*ck, Trak!"r, (m& !ra&%r, #an !ra&%r
/. An+ka Ek&:a%n (E$ ,ban S*mb* Kn#araan
a$ An+ka Ek&:a%n S*mb* T*n++a% :
E E
8160
) (
4
ldalamkg umbutungga bebansatus
b$ An+ka Ek&:a%n S*mb* Gan#a
- 5 -
E E 7,741
8160
) (
4
alamkg umbugandad bebansatus
Tab%: An+ka Ek&:a%n (E$ bban (*mb* Kn#.
,E,AN SATU SUM,U ANGKA EKI@ALEN
KG L,S SUM,U TUNGGAL SUM,U GANDA
2777 //7B 7,777/ 8888888888888888
/777 AA73 7,7701 7,7770
0777 112A 7,7240 7,7721
A777 4424 7,7B55 7,77B7
B777 227/0 7,2A27 7,72/2
1777 20//4 7,/3/0 7,7/B2
5777 2BA0/ 7,BA2B 7,7A11
4777 25105 7,3/04 7,753A
4217 24777 2,7777 7,7417
3777 234A2 2,A534 7,2/50
27777 //7A1 /,/BBB 7,23A7
22777 /A/B2 0,07// 7,/4A7
2/777 /1ABB A,1557 7,A7//
20777 /4117 1,AA23 7,BBA7
2A777 0741A 4,11A5 7,5AB/
2B777 00713 22,A2A4 7,34/7
21777 0B/51 2A,542B 2,/52/

0. Pr'&!*n+an La%*8L&n!a(
a$ L&n!a( Ek&:a%n Prm*%aan (LEP$.
LEP E
=
n
j
LHRjxCjxEj
1
b$ L&n!a( Ek&:a%n Ak'&r (LEA$.
LEA E
( ) Ej xCjx i LHRJ
n
j
UR

=
+
1
1
c$ L&n!a( Ek&:a%n Tn+a' (LET$.
LET E
2
LEA LEP +
#$ L&n!a( Ek&:a%n Rncana (LER$.
LER E LET J =P
=P E
10
UR
D&mana : & : )rkmban+an %a%*8%&n!a(
J : Jn&( kn#araan
LHR : %a%*8%&n!a( 'ar&an ra!a8ra!a
UR : *(&a rncana (!a'*n$
=P : 9ak!"r )ny(*a&an
A. Pr'&!*n+an Daya D*k*n+ Tana' Da(ar
Daya #*k*n+ !ana' #a(ar (DDT$ #&!!a)kan br#a(arkan +ra9&k k"r%a(&. Daya
#*k*n+ !ana' #a(ar #&)r"%' #ar& n&%a& C,R a!a* P%a! ,ar&n+ !(!, DCP, #%%. (%&'a!
+ambar k"r%a(& DDT #an C,R SNI 708250/82343$.
- 6 -
B. =ak!"r R+&"na%
=ak!"r R+&"na% &n& (=R$ a#a%a' 9ak!"r k"r%a(& ('*b*n+an #n+an a#anya
)rb#aan k"n#&(& #n+an k"n#&(& )rc"baan AASHTO R"a# T(! #an #&((*a&kan
#n+an ka#aan #& In#"n(&a. =R &n& #&)n+ar*'& "%' bn!*k a%&nmn, )r(n!a(
kn#araan bra! yan+ br'n!& (r!a &k%&m (%&'a! !ab% 9ak!"r r+&"na% (=R$$.
6. In#k( Prm*kaan.
In#k( )rm*kaan a#a%a' n&%a& kra!aan6k'a%*(an (r!a kk"k"'an )rm*kaan
yan+ br!a%&an #n+an !&n+ka! )%ayanan ba+& %a%*8%&n!a( yan+ %Ca!. (#a)a! #&%&'a!
#a%am !ab% &n#k( )rm*kaan )a#a ak'&r *(&a rncana (IP$ $.
5. In#k( Tba% Prkra(an (ITP$.
ITP E a2.D2 K a/.D/ K a0. D0
D&mana : ITP : In#k( !ba% )rkra(an
a : K"9&(&n %a)&(an
D : Tba% %a)&(an (cm$
N&%a& a #a)a! #&amb&% #ar& !ab% K"9&(&n kk*a!an r%a!&) (a$ $.
C"n!"' Pr'&!*n+an !ba% )rkra(an :
D&k!a'*& :
Akan #&rncanakan !ba% )rkra(an *n!*k ;a%an bar* #n+an k!n!*an :
Pranan ;a%an : Ja%an ar!r&
T&) Ja%an : 1 %a;*r / ara' !rba+& (16/ ,$
U(&a rncana : /7 !a'*n
Rncana ;n&( )rkra(an : %n!*r (9%J&b%$
Da!a8Da!a yan+ !r(#&a :
Tana' #a(ar : 'ar+a C,R Rncana )a#a bbra)a !&!&k yan+ mCak&%& : /,B D /,B
D / D 0 D 0 D A D 0 D B D A D 0 D / D 0,B 8
A D A D B.
K"n#&(&6 Ik%&m (!m)a! : C*ra' '*;an ra!a8ra!a 5B7 mm6!'n
K%an#a&an ra!a8ra!a : 1 L
J*m%a' LHR )a#a aCa% (LHR"$:
Jn&( kn#araan
@"%*m
(,'. Kn#.$
,ban S*mb* (!"n$
D)an ,%akan+
M"b&% Pn*m)an+
,*(
Tr*k 27 !"n
Tr*k /7 !"n
2A77
AB7
37
AB
2
0
A
1
2
B
1
/J5
a$ An+ka )r!*mb*'an %a%*8%&n!a( : 1 L.
- 7 -
PENMELESAIAN :
2$ LALU8LINTAS RENCANA :
a$ Mn+'&!*n+ an+ka k&:a%n (E$ ma(&n+8ma(&n+ Kn#.:
M"b&% Pn*m)an+ E 7,777/ K 7,777/ E 7,777A
,*( E 7,7240 K 7,2A27 E 7,2B30
Tr*k 27 !"n E 7,7B55 K 7,/3/0 E 7,0B77
Tr*k /7 !"n E 7,/3/0 K 7,5AB/ E 2,705B
b$ Mn+'&!*n+ L&n!a( Ek&:a%n Prm*%aan (LEP$.
Dar& R*m*( : LEP E
=
n
j
LHRjxCjxEj
1
M"b&% )n*m)an+ : 7,/ J 7,777A J 2A77 E 7,22/
,*( : 7,A J 7,2B30 J AB7 E /4,1B1
Tr*k 27 !"n : 7,A J 7,0B77 J 37 E 2/,177
Tr*k /7 !"n : 7,A J 2,705B J AB E 24,15B
LEP E 17,7A0
c$ Mn+'&!*n+ L&n!a( Ek&:a%n Ak'&r (LEA$
Dar& R*m*( : LEA E
( ) Ej xCjx i LHRJ
n
j
UR

=
+
1
1
A!a* R*m*( : LEA E LEP (2 K &$
UR
Ja#& LEA E 17.7A0 (2 K 7,71$
/7
LEA E 23/,B11.
#$ Mn+'&!*n+ L&n!a( Ek&:a%n !n+a' (LET$
Dar& R*m*( : LET E
2
LEA LEP +
LET E
305 , 126
2
566 , 192 043 , 60
=
+
$ Mn+'&!*n+ L&n!a( Ek&:a%an Rncana (LER$ :
Dar& R*m*( : LER E LET K =T
=T E UR627
Ja#& LER E 2/1,07B J (/7627$ E /B/,127
/$ DAMA DUKUNG TANAH :
a. Mncar& 'ar+a C,R yan+ mCak&%&
C,R J*m%a' yan+ (ama a!a* yan+ %b&'
b(ar
Pr(n (L$ yan+ (ama a!a* yan+ %b&'
b(ar
/ 2B 2B62B J 277 277,77
/,B 20 2062B J 277 41,15
0 22 2262B J 277 50,00
0,B 5 562B J 277 A1,15
A 1 162B J 277 A7,77
B / /62B J 277 20,00
- 8 -
277
37
47
57
17
B7
A7
07
/7
27
7 2 / /,A7 0 A B
C,R (L$
Dar& #a!a !ana' #&)r"%' n&%a& C,R yan+ mCak&%& E /,A7 L
/$ Mncar& N&%a& Daya D*k*n+ Tana' Da(ar
Dar& +ra9&k #& a!a( #&)r"%' n&%a& C,R yan+ mCak&%& a#a%a' E /,A7 L, maka
#ar& +ambar 5.5 K"r%a(& DDT #an C,R #&)r"%' n&%a& Daya D*k*n+ Tana'
Da(ar (DDT$ E 0,B.
0$ TE,AL LAPISAN PERKERASAN :
a) =ak!"r R+&"na%, Dar& #a!a : Ja%an Ar!r& #n+an ;*ra' '*;an ra!a8ra!a6!a'*n E
5B7 mm, k%an#a&an ra!a8ra!a E 1L Ja#& L kn#araan bra! E
% 100
45 450 1400
45 90 450
x
+ +
+ +
E /3,B L
Dar& Tab% 584 N =R E 2,7
b$ In#k( Prm*kaan :
In#k( )rm*kaan aCa%, #&rncanakan %a)&(an )rm*kaan %a(!"n #n+an
R"*+'n(( G 2777 mm6km maka #ar& !ab% 5827 N I)" I A
In#k( )rm*kaan ak'&r :
Ja%an ar!r&
LER E /B/,127 ('a(&% )r'&!*n+an $
Dar& !ab% 583 *n!*k ;a%an ar!r&, I)! E /,7 D /,B, #&amba&% /,B
c$ Mncar& Har+a In#k( Tba% Prkra(an (ITP$ :
I)" E I A, I)! E /,B, N (D&+*nakan N"m"+ram 2$
Dn+an : LER E /B/,1O DDT E 0,BO =R E 2,7, maka, #&)r"%' ITP E 3,/7,
Cara )n++*naan n"m"+ram, %&'a! +ambar 584.
5. D&rncanakan S*(*nan La)&(an Prkra(an br&k*! &n& :
Dar& !ab% 5822, #&amb&% #a!a :
- 9 -
La)&(an )rm*kaan : La(!"n (a2$ E 7,A7
La)&(an )"n#a(& a!a( : La(!"n a!a( (a/$ E 7,/4
La)&(an )"n#a(& baCa' : ,a!* )ca' k%a( A (a0$E 7,20
Maka ITP E a2.D2 K a/.D/ K a0.D0N#ar& !ab% 582/ #&)r"%' :
D2 m&n&m*m E 5,B cm
D/ m&n&m*m E 27 cm,
Maka : 3,/ E 7,A J 5,B K 7,/4 J 27 K 7,20.D0, ;a#&
D&)r"%' D0 E /1,2B cm P #&amb&% D0 E /1,B7 cm

5,B cm LASTON
27,7 cm LASTON ATAS
/1,B7 cm SIRTU KELAS A
(CBR ./)

C,R E /,A7 L
Gama". La'&*a% '!"$!"a*a% 0a1a%
Q. ANALISIS DAMA DUKUNG
Ana%&(&( #aya #*k*n+ *n!*k k)r%*an )rncanaan !kn&k ;a%an raya, ya&!* #aya
#*k*n+ )a#a (*b+ra#, ba&k na!*ra% (*b+ra# ma*)*n mbankmn! (*b+ra#.
Daya #*k*n+ &n& #&#a(arkan )a#a n&%a& C,R 'a(&% )n+*;&an %a)an+an ma*)*n
%ab"ra!"r&*m:
La)&(an !ana' #a(ar a(%&, ya&!* na!*ra% (*b+ra# 'a(&% )kr;aan +a%&an. N&%a&
C,R *n!*k %a)&(an &n& #&)r"%' #ar& *;& %a)an+an #n+an a%a! DCP (Dynam&c
C"n Pn!r"m!r$ a!a* a%a! ("n#&r , a!a* #&%ak*kan )n+amb&%an c"n!"' !ana'
#n+an (%&n#r (M"%#$, *n!*k *;& C,R a(%& #&%ab"ra!"r&*m
La)&(an !ana' #a(ar bn!*kan, ya&!* %a)&(an !ana' #a(ar )a#a )rm*kaan
!&mb*nan (mbankmn! (*b+ra#$ 'a(&% )kr;aan *r*+an. N&%a& C,R )a#a
%a)&(an &n& #&)r"%' #ar& *;& C,R #& %ab"ra!"r&*m !r'a#a) c"n!"' !ana' !&#ak a(%&
('a(&% *;& k"m)ak(&$.
Pa#a k"n(!r*k(& ba#an ;a%an yan+ br*)a (!r*k!*r !&mb*nan )r%* #&)r!&mban+kan
'a%8'a% (ba+a& br&k*! :
J&ka !&mb*nan !r%!ak )a#a !ana' %*nak, 'ar*( #&%ak*kan )r'&!*n+an #aya
#*k*n+ #an b(arnya )n*r*nan !ana' a(%& (#&baCa' !&mb*nan$ yan+ mn")an+
(!r*k!*r !&mb*nan
Km&r&n+an %rn+ !&mb*nan 'ar*( #&ana%&(&( a+ar aman !r'a#a) ba'aya
k%"n+("ran ('*b*n+an #n+an !&n++& !&mb*nan #an ;n&( ma!r&a% *r*+an.
Q. MATERIAL JALAN
Ma!r&a% yan+ #&)r%*kan *n!*k k"n(!r*k(& ;a%an !r#&r& #ar& :
Tana'
- 10 -
A+r+a!
A()a% 6 ,!"n
QQ. Tana' )a#a k"n(!r*k(& ;a%an #&)r%*kan *n!*k mmbn!*k ba#an ;a%an br*)a
*r*+an.
Ur*+an b&a(a !&#ak b"%' #&+*nakan a)ab&%a mm)*nya& (&9a!8(&9a! (ba+a&
br&k*!:
Tana' yan+ !rma(*k k%"m)"k CH(USCS$
Tana' k()an(&9 ya&!* !ana' yan+ )"!n(& k()an(&9 !&n++& #n+an LLR17 #an IP
R0B.
Ur*+an )&%&'an 'anya #&+*nakan )a#a %"ka(& !r!n!* yan+ mm)*nya& n&%a&
C,R rn#aman br#a(arkan AASHTO T 230842 m&n&ma% 27L #an IP mak(. 1L.
QQ. A+r+a!, a#a%a' ma!r&a% )rkra(an brb*!&r yan+ #&+*nakan *n!*k %a)&(an
)rkra(an ;a%an, !r#&r& #ar& !&+a k%"m)"k br#a(arkan m*!* ya&!* :
A+r+a! k%a( A
A+r+a! k%a( ,
Dan a+r+a! k%a( C
A+r+a! #&%&'a! #ar& ;n&(nya a#a%a' :
A(%& (na!*ra%$, kr&k&%, )a(&r, ba!* )ca'6b%a'
,*a!an )abr&k, %!*(an #ar& bara a)&, ba!* (abak
QQ. A()a%, a#a%'a ma!r&a% *!ama )a#a k"n(!r*k(& %a)&( )rkra(an %n!*r (9%J&b%
)a:mn!$ ;a%an raya, yan+ br9*n+(& (ba+a& ba'an )n+&ka! a+r+a!, karna
mm)*nya& #aya %ka! yan+ k*a!, (&9a! a#'(&9, k#a) a&r #an m*#a' #&kr;akan.
A()a% yan+ #&+*nakan *n!*k ma!r&a% ;a%an !r#&r& #ar& :
A()a% a%am, #& In#"n(&a #&!m*kan #& )*%a* ,*!"n (*%aC(& !n++ara #an #&kna%
#n+an (b*!an A(b*!"n (a()a% b*!"n$. A()a% &n& #a)a! #&!m*kan #a%am bn!*k
)a#a!, )%a(!&(, #an ca&r, #&!m*kan ;*+a #& USA, )ranc&(,#an SC&((.
A()a% b*a!an, a#a%a' b&!*mn yan+ mr*)akan ;n&( a()a% 'a(&% )ny*%&n+an m&nyak
b*m& yan+ mm)*nya& ka#ar )ara9&n yan+ rn#a' #an #&(b*! : paraffin base crude
oil. A()a% b*a!an &n& !r#&r& #ar& brba+a& bn!*k ya&!* :
A()a% )a#a!, (&9a!nya a#a%a' :
o Mm)*nya& #aya &ka! yan+ k*a!
o Da)a! mn;a#& ca&r
o Da)a! mn;a#& c*k*) kra( kmba%& (!%a' (*#a' #&%ak*kan )ncam)*ran
#n+an a+r+a! #&(b*! a()a% b!"n.
o T&!&k %mbk a()a% 'ar*( #&)r'&!*n+kan br#a(arkan 'a(&% %ab"ra!"r&*m
o ,&!*mn yan+ #&+*nakan !&#ak b"%' !r%a%* )ka !r'a#a) (*'* karna Cak!*
)n!ra(& (an+a! !r+an!*n+ )a#a (*'*.
- 11 -
o D&+*nakan 'am)&r (%*r*' )kr;aan )%ak(anaan %a)&(an )rkra(an ;a%an
a()a% #an a()a% b!"n.
A()a% ca&r, a#a%a' a()a% yan+ #&cam)*r #n+an )%ar*! :
o A()a% RC (Ra)&# C*r&n+$, a()a% yan+ #&cam)*r #n+an kr"(&n (bn(&n$ a+ar
c)a! mn+ra(.
o A()a% MC (M#&*m C*r&n+$, a()a% yan+ #&cam)*r #n+an m&nyak #&(%,
(#an+.
A()a% SC 3S%"C C*r&n+$, a()a% yan+ #&cam)*r #n+an r(&#*.
o S&9a! A()a% Ca&r, m*#a' #an mm)r(&n+ka! Cak!* #a%am
)%ak(anaan.
o A()a% Em*%(&, mr*)akan a()a% ca&r yan+ %b&' ca&r #ar& yan+
%a&nnya, ;n&(nya a#a%a'
A()a% m*%(& an&"n&k a#a%a' a()a% m*%(& yan+ #&br&kan m*a!an %&(!r&k
n+a!&9 #an *m*mnya #a)a! #&+*nakan *n!*k m%a)&(& ba!*an yan+
ba(a #an n!ra% #n+an ba&k. A()a% &n& !r#&r& #ar& : MC (%ab&%$, MS (a+ak
(!ab&%$, #an MC ((!ab&%$.
A()a% m*%(& ka!&"n&k a#a%a' a()a% m*%(& yan+ brm*a!an %&(!r& )"(&!&9
('&n++a ba&k *n!*k #&+*nakan m%a)&(& ba!*an n!ra% #an a%am. A()a%
&n& !r#&r& #ar& : MCK (bkr;a c)a!$, MSK (bkr;a k*ran+ c)a!$, #an
MLK (bkr;a %amban$.
A()a% m*%(& n"n&"n&k a#a%a' a()a% m*%(& yan+ !&#ak brm*a!an %&(!r&k,
karna !&#ak mn+a%am& )r"(( &"n&(a(&.
o S&9a! ba'an a()a% m*%(&, 9ak!"r yan+ #a)a! mm)n+ar*'& a()a%
m*%(& #a%am )%ak(anaan a#a%a' :
S&9a! k&m&a a()a% )a#a!
Kkra(an #an ;*m%a' a()a% (mn
Uk*ran )ar!&k% a()a% #a%am m*%(&
Jn&( #an k"n(n!ra(& Sa! m*%(&
Ka#aan )ncam)*ran, (*'* 6 !kanan
M*a!an &"n )a#a )ar!&k% m*%(&
T&n+ka! )namba'an ba'an
Jn&( )ra%a!an mmb*a! m*%(&
S&9a! Sa! m*%(&
Pnamba'an Sa! k&m&a.
o Pn++*naan ba'an a()a% m*%(&
Pn++*naan a()a% m*%(& (ama #n+an a()a% )a#a!.
,bra)a 9ak!"r yan+ 'ar*( #&)r!&mban+kan #a%am mm&%&' a()a% m*%(&
a#a%a' :
- 12 -
Ka#aan c*aca, ()ncam)*ran6)ra%a!an$
Jn&( #an k!r(#&aan a+r+a!
K!r(#&aan )ra%a!an )%ak(anaan
L"ka(& +"+ra9&(: ;arak an+k*!6k*a%&!a( a&r
Pn+aCa(an %a%*8%&n!a(
Pr!&mban+an %&n+k*n+an
o A()a% m*%(& RS (Ra)&# S!!&n+$
o A()a% m*%(& MS (M#&*m S!!&n+$
o A()a% m*%(& SS (S%"C S!!&n+$
T r , a#a%a' &(!&%a' *m*m *n!*k ca&ran yan+ #&)r"%' #ar& m&nra% "r+an&(
()r!& kay* a!a* ba!* bara m%a%*& )r"(( )m&;aran a!a* #(!&%a(& )a#a (*'* !&n++&
!an)a Sa! a(am.
CAMPURAN ASPAL DAN AGREGATE
o Jn&( cam)*ran, K"n(!r*k(& )rkra(an %n!*r mr*)akan cam)*ran an!ara
a()a% #an a++r+a!. (,!"n a()a%$ 9*n+(&nya :
La)&(an )"n#a(& ( (!r*k!*r $
La)&(an )rm*kaan ( S!r*k!*r $
La)&(an a*( (N"n (!r*k!*r$
La)&(an )n*!*) ( N"n (!r*k!*r $
o M!"# S+r+a(& #an M!"# Pracam)*r :
Cam)*ran )ana( (H"!M&J$
Cam)*ran 'an+a! ( >arm M&J$
Cam)*ran #&n+&n ( C"%# M&J $
,E,ERAPA CAMPURAN ASPAL DAN AGREGATE MG DIKENAL :
o LAPEN (La)&( Pn!ra(& Maka#am$
o LATASIR (La)&( T&)&( A()a% Pa(&r$
o ,URAS ( Lab*ran A()a%$
o ,URTU ( Lab*ran A()a% Sa!* La)&( $
o ,URDA ( Lab*ran A()a% D*a La)& $
o LAS,UTAG ( La)&( A ()a% ,*!"n Cam)*ran D&n+&n $
o LATAS,UM ( La)&( T&)&( A()a% ,*!"n M*rn& $
o LASTON ( La)&( A()a% ,!"n$ a!a* A()'a%!&c C"ncr!, AC
o LASTON ATAS (La)&( A()a% ,!"n P"n#a(& A!a( $
o LASTON ,A>AH ( La)&( A()a% ,!"n P"n#a(& ,aCa' $
o LATASTON (La)&( T&)&( A()a% ,!"n $ a!a* H"! R"%%# S'! (HRS$
o H R A ( H"! R"%%# A()'a%! $
o S M A ( S!"n Ma(!&c A()'a%! $.
- 13 -
SI=AT8SI=AT PENTING MG HARUS DIMILIKI OLEH SUATU CAMPURAN ASPAL :
o S!ab&%&!a(
o =%k(&b&%&!a(
o D*rab&%&!a(
o >"rkab&%&!a(
o Ek"n"m&(
,!"n, a!a* b!"n8(mn ba&k b!"an br!*%an+ ma*)*n b!"n !&#ak br!*%an+,
banyak #&+*nakan k"n(!r*k(& ;a%an raya ya&!* :
o ,an+*nan )%n+ka) ;a%an
o ,an+*nan #ra&na( ;a%an
o ,an+*nan ;mba!an
o Dan %a)&( )rkra(an kak* (r&+&# )a:mn!$
S&9a!8(&9a! b!"n
o Mn+'a(&%kan )rm*kaan yan+ kra(, !a'an !r'a#a) +r*(an
o Mm)*nya& k*a! !kan yan+ !&n++&
o Ta'an !r'a#a) c*aca #an bba( k"r"(&
Smn, a!a* )"r!%an# cmn! (PC$ a#a%a' ma!r&a% yan+ akan brak(& (cara
k&m&aC& ;&ka #&cam)*r #n+an a&r #a%am (*a!* )r"(( yan+ #&(b*! 'y#ra(& *n!*k
mmbn!*k bn#a (mmba!*$
A+r+a! :
o A+r+a! Ha%*( a#a%a' yan+ #&+*nakan *n!*k cam)*ran b!"n a#a%a' )a(&r
#n+an m*!* yan+ ba&k.

Tab% : Gra#a(& A+r+a! Ha%*(
Ayakan L L"%"( #a%am bra!
064. (3,B mm$ 277
N". A (A,5B mm$ 3B 8 277
N". 21 (2,24 mm$ AB 8 47
N". B7 (7,07 mm$ 27 8 07
N". 277 (7,2B mm$ / 8 27
o A+r+a! Ka(ar, a+r+a! ka(ar yan+ #&+*nakan *n!*k cam)*ran b!"n a#a%a'
kr&k&%6()%&!.
o A I r, (m*a a&r yan+ b"%' #&m&n*m %ayak #&+*nakan *n!*k cam)a*ran b!"n,
kc*a%& mn+an#*n+ a%ka%& a!a* ak(&#, m&nyak #an ba'an "r+an&k.
<. LAPISAN PERKERASAN KAKU
Prncanaan )rkra(an kak* #&#a(arkan a!a( )rncanaan yan+ #&kmban+kan
"%' NAASRA (na(&"na% A(("c&a!&"n "9 A*(!ra%&a S!a! R"a# A*!'"r&!&($.
S*(*nan %a)&(an )a#a )rkra(an kak* *m*mnya ()r!& )a#a +ambar #&baCa' &n& :
Gambar La)&(an P%a! ,!"n
Prkra(an Kak* (C"ncr!a S%ab$
La). P"n#a(& ,aCa'
(S*b. ,a( C"ar($
- 14 -
La). Tana' Da(ar
(S*b. Gra#$
M!"#a )rncanaan yan+ #&amb&% *n!*k mnn!*kan !ba% %a)&(an )rkra(an
a#a%a' :
o Kk*a!an %a)&(an !ana' #a(ar yan+ #&namakan n&%a& C,R a!a* m"#*%*( Rak(&
!ana' #a(ar (k$.
o Kk*a!an b!"n yan+ #&+*nakan *n!*k %a)&(an )rkra(an
o Pr#&k(& :"%*m #an k"m)"(&(& %a%*8%&n!a( (%ama *(&a rncana
o K!ba%an #an k"n#&(& %a)&(an )"n#a(& baCa' ((*b ba($, yan+ #&)r%*kan *n!*k
mn")an+ k"n(!r*k(&, %a%*8%&n!a(, )n*r*nan ak&ba! a&r #an )r*ba'an :"%*m %a)&(an
!ana' #a(ar (r!a (arana )r%n+ka)an #aya #*k*n+ )rm*kaan yan+ (ra+am
#&baCa' #a(ar b!"n.
<<. Jn&( La)&(an Kak*
1. Prkra(an ,!"n Smn, #&#9&n&(&kan (ba+a& )rkra(an yan+ mm)*nya&
%a)&(an #a(ar b!"n #ar& P"r!%an# Cmn! (PC$. Mn*r*! NAASRA a#a %&ma ;n&(
)rkra(an kak* ya&!* :
o Prkra(an b!"n (mn br(amb*n+ !an)a !*%an+an
o Prkra(an b!"n (mn br(amb*n+ #n+an !*%an+an
o Prkra(an b!"n (mn mnr*( #n+an !*%an+an
o Prkra(an b!"n (mn #n+an !*%an+an (ra! ba;a (9&br$
o Prkra(an b!"n (mn )ra!kan.
/. Prkra(an Kak* #n+an Prm*kaan A()a%, #&#9&n&(&kan (ba+a& (a%a' (a!* #ar&
;n&( k"m)"(&!.
<<. =ak!"r Un!*k Mnn!*kan K!ba%an
2. Kk*a!an La)&(an Tana' Da(ar
Un!*k )rncanaan !ba% )rkra(an kak* #&b*!*'kan #aya #*k*n+ !ana' ya&!* :
C,R #an m"#*%*( rak(& !ana' #a(ar (k$.
Un!*k mnn!*kan m"#*%*( Rak(& Tana' Da(ar (k$ Rncana yan+ mCak&%&
(*a!* (k(& ;a%an, #&)r+*nakan r*m*(:
K
7
E T D / S Un!*k ;a%an T"%

K
7
E T D 2,1A S Un!*k Ja%an Ar!r&
K
7
E T D 2,/4 S Un!*k Ja%an K"%k!"r 6 L"ka%
=ak!"r k(ra+aman (=k$ :
=k E
% 25 % 100 < x
K
S
(#&an;*rkan$.
- 15 -
D&mana :
K
7
O m"#*%*( rak(& !ana' #a(ar yan+ mCak&%& (*a!* (k(&
T : m"#*%*( rak(& !ana' #a(ar ra!a8ra!a #a%am (*a!* (k(&
Ja%an
n : J*m%a' #a!a K
S!an#ar D:&a(& :
S E
( ) ( )
( ) 1
2
2


n n
K K n

/. Kk*a!an b!"n
,!"n (mn a#a%a' a+r+a! yan+ #&cam)*r #n+an (mn PC (cara ba(a'.
La)&(an b!"n (mn #a)a! #&+*nakan (ba+a& %a)&(an )"n#a(& baCa' )a#a
)rkra(an %n!*r #an kak*.
1) ,!"n P"n#a(& ,aCa' *n!*k )rkra(an %n!*r b!"n mm)*nya& k%b&'an
kmam)*an *n!*k #&!m)a!kan #n+an #&!*an+kan b+&!* (a;a )a#a k"n#&(&
!ana' #a(ar ;%k ()""r (*b+ra#$ !an)a #&+&%a(.
/$ ,!"n )"n#a(& A!a( *n!*k )rkra(an kak* #a)a! #&#9&n&(&kan (ba+a&
)rkra(an yan+ mm)*nya& a%a( 6 #a(ar a!a* %an#a(an b!"n (mn,
)nn!*an !ba% )rkra(an kak* b!"n #&#a(arkan )a#a k*a! %n!*r 37 'ar&
T&)&ka% '*b*n+an *n!*k mn+*ba' k*a! !kan b!"n /4 'ar& k k*a! %n!*r 37 'ar&
yan+ mn++*nakan a+r+a! )ca', mn*r*! NAASRA a#a%a' :
=/4 E 7,5B 28
C
=37 E 2,2 =/4 E 7,40 28
C
D&mana : =37 : k*a! %n!*r b!"n 37 'ar& (M)a$
=/4 : K*a! %n!*r b!"n /4 'ar& (M)a$
C/4 : K*a! !kan rncana b!"n /4 'ar& (M)a$
T&)&ka% '*b*n+an *n!*k mn+*ba' k*a! b%a' k k*a! %n!*r mn*r*! NAASRA
a#a%a' :
=/4 E 2,0 S/4
D&mana : S/4 : k*a! b%a' b!"n /4 'ar& (M)a$
K*a! !kan karak!r&(!&k b!"n )a#a *(&a /4 'ar& *n!*k )rkra(an ;a%an #n+an
b!"n br!*%an+ 'ar*( !&#ak k*ran+ #ar& 07 M)a.
Mn*r*! SNI T82B82332870 :
,(arnya M"#*%*( Kr*n!*'an Ln!*r ,!"n (9r$, ya&!* :
9r E 7,5 c f
!
, (M)a$ *n!*k b!"n n"rma%
J&ka 9c! (*#a' #&!n!*kan, maka c f
!
#&+an!& 2,4. 9c!
Dn+an k!n!*an
2,4. 9c! F c f
!
N 9r E 2,/1 9c! (M)a$
J&ka 9c! !&#ak #&!n!*kan, maka 9r 'ar*( #&ka%&kan #n+an an+ka (ba+a&
br&k*! :
- 16 -
o Un!*k b!"n r&n+an T"!a% :
9r E (7,5B$ 7,5 c f
!
N 9r E 7,B/B c f
!
(M)a$
o Un!*k ,!"n R&n+an br)a(&r :
9r E (7,4B$ 7,5 c f
!
N 9r E 7,B3B c f
!
(M)a$
D&mana :
9c : k*a! !kan karak!r&(!&k b!"n )a#a *(&a /4 'ar&
9c! : K*a! !ar&k b%a' ra!a8ra!a b!"n r&n+an.
( 9c #an 9c! #a%am M)a$.
Pn+*;&an yan+ D&%ak*kan :
0. Un!*k mnn!*kan M"#*%*( Kr*n!*'an Ln!*r ,!"n (M"#*%*( "9
R*)!*r$ #&%ak*kan #n+an (!an#ar ASTM C5485B a!a* AASHTO T358
51(234/$ - =%J*ra% S!rn+!' "9 C"ncr! - mn++*nakan ba%"k ((&m)%
bam$ b!"n #n+an )mbbanan !&+a !&!&k.
4. Un!*k mnn!*kan K*a! Tar&k ,%a' ,!"n, #&%ak*kan #n+an (!an#ar
ASTM CA31852 a!a* AASHTO T23485A(234/$ - S)%&!!&n+ Tn(&% S!rn+!' -
mn++*nakan c"n!"' (%&n#r b!"n.
0. La%*8%&n!a( Rncana *n!*k Prkra(an Kak*
Ta'a)an Man+ #&%ak*kan (ba+a& br&k*! :
1) Karak!r&(!&k Kn#araan :
a. Jn&( kn#araan yan+ #&)r'&!*n+kan 'anya kn#araan n&a+a
#n+an bra! !"!a% m&n&m*m B !"n.
b. K"n9&+*ra(& (*mb* yan+ #&)r'&!*n+kan a#a 0 macam ya&!* :
&. S*mb* !*n++a% r"#a !*n++a% ( STRT $
&&. S*mb* !*n++a% r"#a +an#a ( STRG $
&&&. S*mb* !an#m6+an#a r"#a +an#a ( SGRG $.
/$ Ta!acara Pr'&!*n+an La%*8L&n!a( Rncana :
a. H&!*n+ :"%*m %a%*8%&n!a( (LHR$ yan+ #&)rk&rakan )a#a ak'&r
*(&a rncana, ((*a&kan #n+an ka)a(&!a( ;a%an
b. Un!*k ma(&n+8ma(&n+ ;n&( k%"m)"k (*mb* kn#araan
n&a+a, #&(!&ma(& an+ka LHR aCa% #ar& k%"m)"k (*mb* #n+an
bban ma(&n+8ma(&n+ k%&)a!an 7,B !"n ( B D B,B $, (B,B D 1$, (18 1,B$
#(!.
c. Mn+*ba' bban !r&(*mb* k bban (*mb* !an#m
#&#a(arkan ba'Ca !r&(*mb* (!ara #n+an #*a (*mb* !an#m.
#. H&!*n+ ;*m%a' (*mb* kn#araan n&a+a (JSKN$ (%ama *(&a
rncana :
JSKN E 01B J JSKNH J R
- 17 -
D&mana :
JSKN : J*m%a' (*mb* kn#. Mak(&m*m
JSKNH :J*m%a' (*mb* kn#. Mak(&m*m Har&an
Pa#a (aa! !a'*n k 7

R : =ak!"r )r!*mb*'an %a%*8%&n!a( yan+ b(ar8
Nya br#a(arkan 9ak!"r )r!*mb*'an %a%*8
L&n!a( !a'*nan (&$ #an *(&a rncana (n$.

Un!*k ( & U 7 $
R E
( )
( ) i
i
e
n
+
+
1 log
1 1
Un!*k ( & U 7 $, J&ka (!%a' m !a'*n )r!*mb*'an
La%*8%&n!a( !&#ak !r;a#& %a+& :
R E
( )
( ) i
i
e
m
+
+
1 log
1 1
K (n D m$(2 K &$
m82

Un!*k ( & U 7 $, J&ka (!%a' n !a'*n )r!*mb*'an
La%*8%&n!a( brb#a (b%*mnya
( &V 6 !a'*n $
R E
( )
( ) i
i
e
m
+
+
1 log
1 1
K
( ) ( )
( ) ' 1 log
1 ' 1 1
i
i i
e
m n m
+
+ +

. H&!*n+ )r(n!a( ma(&n+8ma(&n+ k"mb&na(& k"n9&+*ra(& bban
(*mb* !r'a#a) ;*m%a' (*mb* kn#araan n&a+a 'ar&anH&!*n+
)r(n!a( ma(&n+8ma(&n+ k"mb&na(& k"n9&+*ra(& bban (*mb*
!r'a#a) ;*m%a' (*mb* kn#araan n&a+a 'ar&an
9. H&!*n+ ;*m%a' r)!&(& k*m*%a!&9 !&a) k"mb&na(& k"n9&+*ra(& 6 bban
(*mb* )a#a %a;*r rncana :
JSKN J L k"mb&na(& !r'a#a) JSKNH J C#
D&mana : C# : k"9&(&n #&(!r&b*(& (%&'a! !ab%$.
Tab% : K"9&(&n #&(!r&b*(& kn#. N&a+a )a#a La;*r Rncana
J*m%a' La;*r Kn#araan N&a+a
2 Ara' / Ara'
2 La;*r 2,77 2,77
/ La;*r 7,57 7,B7
0 La;*r 7,B7 7,A5B
A La;*r 88 7,AB
B La;*r 88 7,A/B
1 La;*r 88 7,A7
Tab% : =ak!"r kamanan
Pranan Ja%an =ak!"r Kamanan
Ja%an T"% 2,/
Ja%an Ar!r& 2,2
- 18 -
Ja%an K"%k!"r 6 L"ka% 2,7
A. LAPISAN PONDASI ,A>AH (S*b ,a($
A%a(an #an k*n!*n+an #&+*nakannya %a)&(an )"n#a(& baCa' ((*b ba($ #&baCa'
)rkra(an kak* a#a%a' :
Mnamba' #aya #*k*n+ %a)&(an !ana' #a(ar
Mny#&akan %an!a& kr;a yan+ (!ab&% *!k )ra%a!an kr;a
U!k mn#a)a!kan )rm*kaan #aya #*k*n+ y+ (ra+am
U!k mn+*ran+& %n#*!an )a#a (amb*n+an8(amb*n+an ('&n++a
mn;am&n )nya%*ran bban m%a%*& (amb*n+an m*a& #a%am ;an+ka Cak!* %ama
U!k mmban!* mn;a+a )r*ba'an :"%*m %a)&(an !ana' #a(ar
yan+ b(ar ak&ba! )m*a&an a!a* )ny*(*!an
U!k mn;+a' k%*arnya a&r )a#a (amb*n+an a!a* !)&8!)& )%a!
(P*m)&n+$
Pa#a )rkra(an kak* %a)&( )"n#a(& baCa' !&#ak #&an++a) (ba+a& %a)&( yan+
mn")an+ (mn#*k*n+$, akan !!a)& ;&ka %a)&( )"n#a(& baCa' #&b*a! #n+an k"n(!r*k(&
%a)&( )n+&ka! (b"*n# S*b ba($ #an akan #&)r'&!*n+kan #aya #*k*n+, maka n&%a& K
yan+ #&+*nakan a#a%a' n&%a& -K8+ab*n+an - yan+ #a)a! #&!n!*kan #n+an )rk&raan
( !ab% !&)&ka% N&%a& Kkak*an %a)&( )"n#a(&$.
a. La)&(an )"n#a(& baCa' a+r+a! %)a(.
U!k mnc+a' -)am)&n+ - #n+an (yara! a+r+a! !r(b*! br+ara#a(& ba&k
#an #ar& ba'an br)%a(!&(&!a( rn#a'6(!ab&%.
Tab% : T&)&ka% N&%a& Kkak*an La)&( P"n#a(&
Jn&( Ma!r&a% K&(aran kkak*an
P(& M)a 6 G)a
Gran*%ar 4.7778/7.777 (BB8204 M)a$
La)&( )"n#a(& (!ab&%&(a(& (mn B77.77782.777.777 (0.B81.3 G)a$
Tana' (!ab&%&(a(& (mn A77.7778377.777 (/.481./ G)a$
La)&( )"n#. #&)rba&k& #+. a()a% 0B7.77782.777.777 (/.A81.3 G)a$
La)&( )"n#. D&)rba&k& #n+an a()a% m*%(& A7.7778077.777 (7./48/.2 G)a$
b. La)&( P"n#a(& ,aCa' Tr&ka!
,a'an )n+&ka! yan+ #&+*nakan a#a%a' (mn, ka)*r a!a* a()a%, #&+*nakan
)a#a ;a%an #n+an bban %a%*8%&n!a( !&n++&.
K*n!*n+annya a#a%a' :
2$ Pnya%*ran bban ka+r+a! #a)a! %b&' br!a'an %ama ;&ka %n#*!an
#&ba!a(&
/$ J&ka !r;a#& r!ak ak&ba! bban %a%*8%&n!a(, maka !&n+ka! kr*(akan
)rkra(an r%a!&9 %amba! ;&ka !r#a)a! #aya #*k*n+ %a)&(an )"n#a(& #a(ar
yan+ !&n++&
0$ Kr*n!*'an )#. (amb*n+an #a)a! #&;a+a (cara 9k!&9.
- 19 -
c. La)&(an P"n#a(& ,aCa' ,!"n
D&+*nakan )a#a %a)&(an !ana' %*nak #an bban %a%*8%&n!a( !&n++&, *n!*k
mn&n+ka!kan #aya #*k*n+ #an mnamba' k!a'anan !r'a#a) r"(&, %a)&(an
)"n#a(& b!"n #n+an cam)*ran ab* ba!* a!a* (;n&(nya, mm)*nya& k*a!
!kan m&n&m*m *!k /4 'ar& (b(ar B M)a.
,bra)a a%!rna!&9 %a)&(an )"n#a(& b!"n yan+ #a)a! #&+*nakan a#a%a' :
o ,!"n +&%&n+
o ,!"n a()a%
o ,a'an yan+ #&(!ab&%&(a(& #n+an (mn, ka)*r, ab* ba!*.
B. Ta!acara Prncanaan K!ba%an
Kb*!*'an !ba% )rkra(an #&!n!*kan #ar& ;*m%a' kn#araan n&a+a (%ama *(&a
rncana. Prncanaan !ba% )%a! b!"n #&#a(arkan )a#a !"!a% 9a!&+* mn#ka!&
a!a* (ama #n+an 277 L.
Ta'a)an )rncanaan a#a%a' (ba+a& br&k*! :
A. Tba% P%a!
Pr"(#*r )rncanaan :
2$ P&%&' (*a!* !ba% )%a! !r!n!*
/$ Un!*k (!&a) k"mb&na(& k"n9&+*ra(& #an bban (*mb* (r!a 'ar+a K !r!n!*
maka :
a. T+an+an %n!*r yan+ !r;a#& )a#a )%a! b!"n #&!n!*kan #ar& +ra9&k
!r%am)&r.
b. Prban#&n+an !+an+an #&'&!*n+ #n+an mmba+& !+an+an %n!*r yan+
!r;a#& )a#a )%a! #n+an m"#*%*( kr*n!*'an %n!*r b!"n (9r$.
c. J*m%a' )n+*%an+an bban yan+ #&&;&nkan #&!n!*kan br#a(arkan 'ar+a
)rban#&n+an !+an+an )a#a !ab% )rban#&n+an !+an+an #an ;*m%a'
)n+*%an+an bban yan+ #&&;&nkan.
3) Pr(n!a( 9a!&+* *n!*k !&a) k"mb&na(& #&!n!*kan #n+an mmba+& ;*m%a'
)n+*%an+an bban rncana #n+an ;*m%a' )n+*%an+an bban &;&n
A$ Car& !"!a% 9a!&+* #n+an mn;*m%a'kan )r(n!a( 9a!&+* #ar& (%*r*'
k"mb&na(& k"n9&+*ra(& 6 bban (*mb*
5) Lan+ka'8%an+ka' #&a!a( (aN#$ #&*%an+& '&n++a #&#a)a!kan !ba% )%a!
!rkc&% #n+an !"!a% 9a!&+* %b&' kc&% a!a* (ama #n+an 277L
,. Da(ar Pnn!*an K!ba%an
a. Prkra(an br(amb*n+, )rncanaan k!ba%an )a#a )rkra(an
br(amb*n+ mr*)akan #a(ar #ar& )nn!*an k!ba%an. Pa#a (!&a)
(amb*n+an #&)a(an+ !*%an+an b(& b!"n, 9*n+(& *!amanya a#a%a'
mnyamb*n+ )rm*kaan )%a! )a#a )'a( !r;a#& )r!akan, #n+an
- 20 -
a#anya !*%an+an yan+ #a)a! mn#*k*n+ bban )rkra(an maka akan
mn+*ran+& )m%&'araan yan+ m*n+k&n #&)r%*kan ;&ka !&mb*% r!ak.
b. Prkra(an ,r!*%an+ Mnr*(, #a!a8#a!a br#a(arkan )n%&!&an #an
!"r&!&( (r!a 'a(&% bbra)a )n+*;&an )mbbanan, (&r&n+ #n+an
)n+a%aman #a%am )%ayanan )rkra(an, mn*r*! NAASRA
mn*n;*kkan ba'Ca #n+an ka)a(&!a( (!r*k!*r yan+ (ama, k!ba%an
)rkra(an b!"n br!*%an+ mnr*( 'anya mmb*!*'kan 4B L #ar&
k!ba%an )rkra(an b!"n br!*%an+ br(amb*n+.
C. Tba% Prkra(an M&n&m*m
Dn+an mn+aba&kan !ba% )rkra(an yan+ #&!n!*kan #n+an br#a(arkan
!a!acara *ra&an #&a!a(, k!ba%an m&n&m*m (m*a ;n&( )rkra(an kak* yan+ akan
#&%a%a*& kn#araan n&a+a !&#ak b"%' k*ran+ #ar& :
Tba% )rkra(an kak* !&#ak b"%' k*ran+ #ar& 2B7 mm.
Kc*a%& )rkra(an br(amb*n+ !&#ak br!*%an+ !an)a r*;& (#"C%$, !ba%
m&n&m*m 'ar*( /77 mm.
K!ba%an m&n&m*m ;*+a br%ak* *!k )rkra(an kak* #n+an %a)&(an
)rm*kaan a()a% #n+an mn+aba&kan !ba% %a)&(an a()a% yan+ a#a.
CONTOH PERHITUNGAN (KAKU$.(I$.
D&k!a'*& : Akan #&rncanakan !ba% )rkra(an kak* *!k ;a%an bar* #n+an k!n!*an :
Pranan ;a%an : Ja%an Ar!r&
T&) ;a%an : 1 %a;*r / ara' !rba+& (16/ ,$
U(&a rncana : /7 !'n
Rncanakan ;n&( )rkra(an : Kak* (r&+&#$
Da!a Man+ !r(#&a :
Tana' #a(ar : 'ar+a C,R rncana )a#a bbra)a !!k yan+ mCak&%& : /,B8/,B8/808
08A808B8A808/80,B8A8A8B.
K"n#&(& &k%&m (!m)a! :c*ra' '*;an ra!a8ra!a 5B7 mm6!'n
K%an#a&an ra!a8ra!a : 1 L
J*m%a' LHR )a#a aCa% (LHR7$:
Jn&( kn#araan @"%*m
(b'.kn#.$
,ban (*mb*
D)an ,%akan+
M"b&% )n*m)an+ 2A77 2 2
,*( AB7 0 B
Tr*k 27 !"n 37 A 1
Tr*k /7 !"n AB 1 /J5
An+ka )r!*mb*'an %a%*8%&n!a( : 1 L.
Pny%(a&an :
1) M*!* ,!"n rncana : #&+*nakan m*!* b!"n k*a! !kan /4 'ar& (b(ar 0B7 k+6cm
/
9 W E 0B7 6 27,/ E 0A M)a R 07 M)a (m&n&m*m #&(arankan$, #ar& r*m*( :
9r E 7,1/ X 9 Wc (M)a$
E 7,1/ . X 0A E 0,1 M)a R 0,B M)a ("k$
- 21 -
/$ ,ban La%*8L&n!a( Rncana :
a. J*m%a' (*mb* kn#araan N&a+a :
Jn&(
Kn#araan
J*m%a' ,ban (*mb* (!"n$ K"n9&+*ra(& (*mb*
Kn#araan S*mb* D)an ,%akan+ D)an ,%akan+
,*( AB7 377 0 B STRT STRG
Tr*k 27 !"n 37 247 A 1 STRT STRG
Tr*k /7 !"n AB 37 1 2A STRT SGRG
J*m%a' B4B 2257
Dar& R*m*( : J*m%a' (*mb* kn#araan N&a+a :
JSKN E 01B J JSKNH J R
Dar& R*m*( : #&car& 'ar+a R :
R E
( )
( )
( )
( )
876 , 37
06 , 0 1 log
1 06 , 0 1
1 log
1 1
20
=
+
+
=
+
+
e e
n
i
i
Maka : JSKN E 01B J 2257 J 05,451 E 21.25A.3AB,4 b*a'.
Dar& r*m*( : JSKN J L k"mb&na(& !r'a#a) JSKNH J C#, #&mana C# : k"9.
D&(!r&b*(& (!ab%$, C# E 7,A, #&)r"%' 'ar+a r)!&(& k*m*%a!&9 #ar& !&a) k"mb&na(&
k"n9&+*ra(& 6 bban (*mb* )a#a %a;*r rncana (%&'a! !ab% #&baCa' :$.
b. J*m%a' R)!&(& ,ban :
K"n9&+*ra(&
S*mb*
,ban
S*mb*
(!"n$
Pr(n!a( k"n9&+*ra(&
(*mb* (L$
J*m%a' r)!&(&
(%ama *(&a
rncana
STRT 0 AB7 : 2257 E 04,A1 /A,44 J 27
B
STRT A 37 : 2257 E 5,13 A,34 J 27
B
STRG B AB7 : 2257 E 04,1A /A,44 J 27
B
STRT 1 AB : 2257 E 0,4B /,A3 J 27
B
STRG 1 37 : 2257 E 5,13 A,34 J 27
B
SGRG 2A AB : 2257 E 0,4B /,A3 J 27
B
0$ Kk*a!an Tana' Da(ar O mncar& 'ar+a C,R yan+ mCak&%& :
C,R J*m%a' y+ (ama a!a* %b&'
b(ar
Pr(n (L$ y+ (ama a!a* %b&' b(ar
/ 2B 2B62B J 277 277,77
/,B 20 2062B J 277 41,15
0 22 2262B J 277 50,00
0,B 5 562B J 277 A1,15
A 1 162B J 277 A7,77
B / /62B J 277 20,00
277
37
47
57
17
B7
A7
07
- 22 -
/7
27
7 / /,A 0 A B
Dar& #a!a !ana' #&)r"%' n&%a& C,R yan+ mCak&%& E /,A7 L
Dar& +ra9&k M"#*%*( rak(& !ana' #a(ar K (kPa6mm$ #&mana k"r%a(& '*b*n+an an!ara
n&%a& K #an C,R #&)r"%' K E // kPa6mm *n!*k C,R E /,A7 L.
A$ KEKUATAN PELAT ,ETON (TE,AL E 24 CM$.
Sba+a& %an+ka' aCa% #&)rk&rakan !ba% )%a! b!"n (rncana #n+an #"C%$ E 247 mm
R 2B7 mm (m&n&m*m y+ #&(yara!kan$.
,an!*an +ra9&k: 27, 22, #an 2/ ()a#a %am)&ran )rkra(an$ #&)r&k(a (!&ma(& !ba% )%a!
c*k*) a!a* !&#ak, #ar& ;*m%a' )r(n!a( 9a!&+* yan+ !r;a#& (#&(yara!kan G 277 L$
Konfigurasi
Sumbu
Beban
Sumbu
(ton)
Beban
Rencana
FK= 1,1
Repetisi
Beban
(10
5
)
Tegangan
Yg terjai
(!pa)
"erbaningan
Tegangan
#um$a%
Repetisi
Beban
&g
'iijin(an
"ersentase
Fatigue
())
2 / 0 A B 1 5 4
STRT 0 0,0 /A,44 88 88 88 88
STRT A A,A A,34 2,1B 88 88 88
STRG B B,B /A,44 2,AB 88 88 88
STRT 1 1,1 /,A3 /,/B 7,1/B 21.777 2.BB1
STRG 1 1,1 A,34 2,47 88 88 88
SGRG 2A 2B,A /,A3 /,07 7,1A7 22.777 /./1A
J*m%a' 0.4/7.
Dn+an !ba% )%a! E 24 cm, !rnya!a ;*m%a' 9a!&+* yan+ !r;a#& :
R 277 L, maka )r'&!*n+an 'ar*( #&*%an+ #n+an mnamba' !ba% )%a! mn;a#& E /7
cm (#&c"ba$.
K!ran+an !ab% )r'&!*n+an :
K"%"m 0 : k"%"m / #&ka%& =k (#&amb&% #ar& !ab% 9ak!"r kamanan$ ;a%an ar!r&.
K"%"m B : #ar& +ra9&k NAASRA ()a#a %am)&ran )rkra(an$ #n+an n&%a& K E // kPa6mm
K"%"m 1 : k"%"m B #&ba+& #n+an 9r
K"%"m 5 : #ar& !ab% )rban#&n+an !+an+an (!ab% 5.21$
K"%"m 4 : k"%"m A #&ba+& #n+an k"%"m 5 #&ka%&kan 277.
B. KEKUATAN PELAT ,ETON (TE,AL E /7 CM$
Koef*
Sumbu
Beban
Sumbu
(ton)
Beban
Rencana
FK= 1,1
Repetisi
Beban
(10
5
)
Tegangan
Yg terjai
(!pa)
"erbaningan
Tegangan
#um$a%
Repetisi
Beban &g
'iijin(an
"ersentase
Fatigue
())
2 / 0 A B 1 5 4
STRT 0 0,0 /A,44 88 88 88 88
STRT A A,A A,34 2,A7 88 88 88
STRG B B,B /A,44 2,A7 88 88 88
STRT 1 1,1 /,A3 2,44 7,B/7 077.777 40
STRG 1 1,1 A,34 2,BA 88 88 88
SGRG 2A 2B,A /,A3 2,1B 88 88 88
J*m%a' 40
Dn+an !ba% )%a! E /7 cm, !rnya!a ;*m%a' 9a!&+* yan+ !r;a#& a#a%a' : 40 F 277 L,
maka !ba% )%a! m&n&ma% E /7 cm ("k$.
- 23 -
1. TATACARA PERENCANAAN PENULANGAN
T*;*an #a(ar #&(!r&b*(& )n*%an+an ba;a a#a%a' b*kan *n!*k mnc+a' !r;a#&nya
r!ak )a#a )%a! b!"n !!a)& *n!*k mmba!a(& %bar r!akan yan+ !&mb*% )a#a
#ara' #&mana bban !rk"n(n!ra(& a+ar !&#ak !r;a#& )mb%a'an )%a! )a#a
#ara' r!ak !r(b*! ('&n++a kk*a!an )%a! !!a) #a)a! #&)r!a'ankan.
,anyaknya !*%an+an ba;a yan+ #&#&(!r&b*(&kan ((*a& #n+an kb*!*'an *n!*k
k)r%*an &n& yan+ #&!n!*kan "%' ;arak (amb*n+an (*(*!, #a%am 'a% &n&
#&m*n+k&nkan )n++*naan )%a! yan+ %b&' )an;an+ a+ar #a)a! mn+*ran+& ;*m%a'
(amb*n+an m%&n!an+ ('&n++a #a)a! mn&n+ka!kan knyamanan.
2$ Kb*!*'an Pn*%an+an )# )rkra(an br(amb*n+ !an)a !*%an+an :
Pa#a )rkra(an br(amb*n+ !an)a !*%an+an, )n*%an+an !!a) #&b*!*'kan
*n!*k mn+an!&(&)a(& a!a* mm&n&ma%kan r!ak )a#a !m)a!8!m)a! #&mana
#&m*n+k&nkan !r;a#& k"n(n!ra(& !+an+an yan+ !&#ak #a)a! #&'&n#ar& .
T&)&ka% )n++*naan )n*%an+an k'*(*( &n& an!ara %a&n :
Tamba'an )%a! !&)&(
Samb*n+an yan+ !&#ak !)a!
Dan )%a! k*%a' a!a* (!r*k!*r %a&n
/$ Pn*%an+an, )a#a )rkra(an br(amb*n+ #n+an !*%an+an, %*a( !*%an+an )a#a
)rkra(an &n& #&'&!*n+ #ar& )r(amaan (ba+a& br&k*! :
A( E
( )
fs
h L F . . 76 , 11
D&mana : A( : %*a( !*%an+an yan+ #&)r%*kan, (mm
/
6m %bar$
= : K"9. G(kan an!ara )%a! b!"n #n+an %a)&(an
D&baCa'nya (!ab% 5.25$ !ak br#&mn(&
L : ;arak an!ara (amb*n+an , (m$
' : !ba% )%a!, (mm$.
9( : !+an+an !ar&k ba;a &;&n, (M)a$ Y /07 M)a.
Ca!a!an : A( m&n&m*m mn*r*! SNIV32, *n!*k (+a%a ka#aan #a)a! #&amb&% A( E 7,2AL
#ar& %*a( )nam)an+ b!"n.
Tab% 5.25: K"9. G(kan an!ara )%a! b!"n #n+an %a)&(an )"n#a(& #&baCa'nya.
Jn&( )"n#a(& =ak!"r +(kan (=$
,*r!*, La)n #an k"n(!. S;n&( /,/
A()a% b!"n, LATASTON 2,4
S!ab&%&(a(& ka)*r 2,4
S!ab&%&(a(& A()a% 2,4
S!ab&%&(a(& (mn 2,4
K"ra% S*n+a& 2,B
,a!* )ca' 2,B
S&r!* 2,/
Tana' 7,3
CONTOH PERHITUNGAN .(II$
Dar& )r'&!*n+an ("a% #&#)an #&)r"%' !ba% )%a! E /7 cm
- 24 -
Akan #&rncanakan )n*%an+an )%a! b!"n *n!*k ;n&( )rkra(an br(amb*n+ #n+an
!*%an+an :
Da!a8#a!a :
Tba% )%a! b!"n E /77 mm
Lbar )%a! E 27 m (*n!*k 0 %a;*r$
Pan;an+ )%a! E /7 m (;arak an!ar (amb*n+an$.
Pny%(a&an :
2. T*%an+an mman;an+ :
Dar& r*m*( : A( E
( )
fs
h L F . . . 76 , 11
#ar& !ab% N = E 2,/ ((&r!*$
9( E /07 M)a
A( E
( ) ( ) ( )
m mm / 245
230
200 20 2 , 1 . 76 , 11
2
= %bar N A( E /AB mm
/
6m %bar
L*a( !*%an+an m&n&m*m A( E 7,2A L (SNIV32$
A( m&n. E 7,77A (/77$ (2.777$ E /47 mm
/
6 m %bar
D&+*nakan !*%an+an Z 2/ D /B7 mm
A( E AB0 mm
/
6m %bar R /47 mm
/
6m %bar.
/. T*%an+an m%&n!an+ :
A( E =
230
) 200 )( 10 )( 2 , 1 .( 76 , 11
2/0 mm
/
6 m )&a(
D&+*nakan !*%an+an Z 21 D 177 mm
A( E 00B mm
/
6m %bar.
0. Pn*%an+an
Pa#a )rkra(an Mnr*( Dn+an T*%an+an:
a. Pn*%an+an Mman;an+ :
P( E
) . 2 , 0 3 , 1 (
) . (
. 100
F
ft n fy
ft

D&mana :
P( O )r(n!a( !*%an+an mman;an+ yan+ #&b*!*'kan !r'a#a) )nam)an+
b!"n, (L$.
9! : K*a! !ar&k %n!*r b!"n yan+ #&+*nakan E 7,A87,B.9r (M)a$
9y : !+an+an %%' rncana ba;a (br#a(arkan SNIV32, #&mana 9y F A77 M)a D
,JTDA7$
n : an+ka k&:a%n an!ara ba;a #an b!"n E
Ec
Es
!ak br#&mn(& (%&'a! !ab%
#&baCa'$.
= : K"9. G(kan an!ara )%a! b!"n #n+an %a)&(an #&baCa'nya, !ak
br#&mn(&.
E( : m"#*%*( %a(!&( ba;a (SNI.32, E( E /77.777 M)a.$
Ec : m"#*%*( %a(!&( b!"n (SNI.32, Ec E A577
c f '
, (M)a$
Tab%. H*b. an!ara K*a! Tkan b!"n #an an+ka k&:a%n ba;a [ b!"n (N$ (r!a (9r$.
- 25 -
9Vc
(k+6cm
/
$
=Vc
(M)a$
N 9r (ra!a8ra!a$
(M)a$
22B 22,0 20 /,/
2/7 D 20B 22,4820,/ 2/ /,/
2A7 8 21B 20,5821,/ 22 /,A
257 8 /77 21,5823,1 27 /,1
/7B 8 /B7 /7,28/A,B 3 /,3
/17 8 0/7 /B,B802,A 4 0,0
007 8 A/B 0/,A8A2,5 5 0,5
AB7 AA,2 1 A,2
Pr(n!a( m&n&m*m !*%an+an mman;an+ )a#a )rkra(an b!"n mnr*( a#a%a' 7,17
L #ar& %*a( )nam)an+ b!"n.
Jarak an!ara r!akan )a#a )rkra(an b!"n mnr*( #n+an !*%an+an #a)a! #&'&!*n+
#n+an )r(amaan :
Lr E
) .( . . .
2
2
ft SEc fb u n
ft


D&mana :
Lr E ;arak !"r&!&( an!ara r!akan, #a%am m!r, ;arak ")!&m*m an!ara 2 D / m!r.
) E %*a( !*%an+an mman;an+ )r (a!*an %*a( bban
9b E !+an+an %ka! an!ara !*%an+an #n+an b!"n yan+ #&kna% (ba+a& -%ka! %n!*r.
#a%am M)a.
T+an+an %ka! #a(ar E
c f
d
'
5 , 9
G 477 P(&
A!a* #a%am SI *n&! :
T+an+an %ka! #a(ar E
c f
d
'
79 , 0
G B,B M)a.
D E a#a%a' #&am!r !*%an+an #a%am cm.
D&mana :
S E k"9. S*(*! b!"n, *m*mnya #&+*nakan an!ara (7,777B87,7771$ *n!*k )%a!
)rkra(an ;a%an.
9! E k*a! !ar&k %n!*r b!"n yan+ #&+*nakan E 7,A D 7,B 9r, M)a.
n E an+ka k&:a%n an!ara ba;a #an b!"n
* E k%&%&n+ )nam)an+ !*%an+an )r (a!*an %*a( !*%an+an

,
4
d
#a%am (m
82
$
Ec E M"#*%*( %a(!&( b!"n
b. Pn*%an+an M%&n!an+
L*a( !*%an+an m%&n!an+ yan+ #&)r%*kan )a#a )rkra(an b!"n mnr*(, #&'&!*n+
#n+an )r(amaan yan+ (ama ()r!& )a#a )r'&!*n+an )n*%an+an )rkra(an
b!"n br(amb*n+ #n+an !*%an+an.
CONTOH PERHITUNGAN (III$
- 26 -
S"a% (ama #n+an c"n!"' (II$ #&a!a(, akan #&rncanakan )%a! b!"n *n!*k ;n&(
)rkra(an mnr*( #n+an !*%an+an.
Da!a8#a!a :
Tba% )%a! b!"n E /7 cm
Pan;an+ )%a! E 277 m
Lbar )%a! E 27 m (*n!*k 0 %a;*r$.
N E 5 , = E 2,/ , S E 7,777B
9cV E 0A M)a, 9r E 0,1 M)a, #an 9y E 0A7 M)a.
Pny%(a&an :
2$ PERSENTASE TULANGAN MEMANJANG :
Dar& )r(amaan : P( E
) . 2 , 0 3 , 1 (
) . (
. 100
F
ft n fy
ft

#&manan :
9! E 7,B 9r E 7,B (0,1$ E 2,47 M)a
P( E
{ }
{ } ) 2 , 1 .( 2 , 0 3 , 1
) 8 , 1 ( 7 340
) 8 , 1 ( 100

E 7,B47 L F 7,17 L
L*a( !*%an+an m&n&m*m A( E 7,1 L J %*a( )nam)an+ b!"n:
A( m&n. E 7,771. (/77$.(2.777$ E 2/77 mm
/
6m %bar.
/$ PEMERIKSAAN JARAK TEORITIS ANTARA RETAKAN:
D&c"ba #n+an !*%an+an Z 23 D /77 mm NA( E 2A24 mm
/
Pmr&k(aan ;arak !"r&!&( an!ara r!akan, #n+an )r(amaan:
Lr E
) .( . . .
2
2
ft SEc fb u n
ft

, (#&an!ara 2 D / m$
9! E 7,B.9r E 7,B (0,1$ E 2,4 M)a
9b E
34
9 , 1
97 , 0
'
9 , 1
79 , 0
= fc
E /,A/ M)a,
Ec E
34 4700 ' 4700 = fc
E /5,A7B M)a
) E
=
) 000 . 1 ).( 200 (
1418
7,7752
* E
019 , 0
4
E /27
Lr E
( )( ) { } ( ) [ ] 8 , 1 405 . 27 0005 , 0 ). 42 , 2 ).( 210 ( ) 0071 , 0 ).( 7 (
) 8 , 1 (
2
2

E 2,B/ m F / m ("k$
Ja#& !*%an+an #&+*nakan c*k*) Z 23 D /77 mm.
0$ TULANGAN MELINTANG :
T*%an+an m%&n!an+ yan+ #&+*nakan, #n+an )r(amaan :
A( E
=
230
) 200 )( 10 )( 2 , 1 .( 76 , 11
2/0 mm
/
6 m )&a(
D&+*nakan !*%an+an Z 21 D 177 mm
A( E 00B mm
/
6m %bar.
- 27 -
5. SAM,UNGAN :
2$ Jn&( (amb*n+an :
Samb*n+an #&b*a! a!a* #&!m)a!kan )a#a )rkra(an b!"n #&mak(*#kan
*n!*k mny&a)kan !m)a! m*a& #an (*(*! b!"n ak&ba! !r;a#&nya !+an+an
yan+ #&(babkan : )r*ba'an %&n+k*n+an ((*'* #an k%mbaban$, +(kan.
Samb*n+an )a#a )rkra(an b!"n *m*mnya !r#&r& #ar& 0 ;n&( mn*r*!
9*n+(&nya :
Samb*n+an (*(*!, *n!*k mn+a%&'kan !+an+an !ar&k b!"n ak&ba! :
(*'*, k%mbaban, +(kan, #an mnc+a' !r;a#&nya kr!akan acak
)a#a )%a! b!"n.
Samb*n+an m*a&, 9*n+(&nya *n!*k mny&a)kan r*an+ m*a& )a#a
)rkra(an, &n& mnc+a' !+an+an !kan yan+ mnybabkan
)rkra(an !r!k*k.
Samb*n+an k"n(!r*k(& ()%ak(anaan$, #&)r%*kan *n!*k kb*!*'an
k"n(!r*k(& (br'n!& #an m*%a& )n+c"ran$.
/$ G"m!r&k Samb*n+an :
Jarak (amb*n+an, br#a(arkan SI *n&! ;arak (amb*n+an E /A D /B ka%&
!ba% )%a!
Ta!a %!ak (amb*n+an: (amb*n+an (r"n+ a!a* acak (ran#"m$
akanmm&n&ma%kan #am)ak kka(aran (amb*n+an ('&n++a #a)a!
mm)rba&k& m*!* )n+n#a%&an, k*n!*n+an (amb*n+an (r"n+ :
Mn+*ran+& %n#*!an #an !+an+an )a#a (amb*n+an, ('&n++a
mnmba' #aya #*k*n+ bban )%a! #an mnamba' *(&a )%a!.
Mn+*ran+& #am)ak rak(& kn#araan )a#a (aa! m%&n!a(&
(amb*n+an #an mmbr&kan knyamanan yan+ %b&' ba&k.
SAM,. SERONG
TEPI LUAR 282,B M
,AHU

LAJUR 2

T+, B-R .-#/R 0 T+, B-R
'12,. SAM,. MEMANJANG
LAJUR 0
#-R-K S-!B* !,.+3T-34 T,"+ '-.-!
- 28 -
DO>EL TIE ,AR

GAM,AR : TATA LETAK SAM,UNGAN PERKERASAN KAKU
D&mn(& Samb*n+an :
,&a(anya k#a%aman !ak&kan (amb*n+an (*(*! m%&n!an+ \ !ba% )%a! #an
(amb*n+an mman;an+ 260 k!ba%an )%a!.
0$ D&mn(& ,a'an Pn*!*) Samb*n+an :
Samb*n+an (*(*! :
Pa#a *m*mnya #a%am nya brban#&n+ %bar brk&(ar an!ara 2 D 2,B, #n+an
k#a%aman m&n&m*m 3,B mm (064 &nc&$ *n!*k (amb*n+an mman;an+ #an 2/,B
mm (26/ &nc&$ *n!*k (amb*n+an m%&n!an+.
Mn*r*! AASHTOV41 : #&(yara!kan %bar b*kaan G7,7A &nc& *n!*k (amb*n+an
!an)a r*;& (#"C%$
Mn*r*! M"#r [ >&!cSak : %bar b*kaan G 7,7A &nc& *n!*k (amb*n+an !an)a
#"C%, %bar b*kaan G 7,/B &nc& *n!*k (amb*n+an #n+an #"C%.
Mn*r*! SK,I /.0./4.2344 : %bar r!akan m&n&m*m (mm$ E 7,AB J )an;an+ )%a!
(m$ *m*mnya %bar r!akan yan+ #&&;&nkan brk&(ar an!ara 2 D 0 mm, !!a)& *n!*k
mm)rm*#a' )n+&(&an ba'an )n*!*), %bar b*kaan )a#a ba+&an a!a(
#&)r%bar mak(. 1 D 27 mm #n+an k#a%aman !&#ak %b&' #ar& /7 mm, #an
(m*a (amb*n+an (*(*! m%&n!an+ 'ar*( #&)a(an+ r*;& (#"C%$. Un!*k ba'an
)n*!*) - Prm"## -.
Samb*n+an M*a&, (amb*n+an &n& br#a(arkan )n+a%aman, &n& ;*+a
!r+an!*n+ ba'an )n+&(&, )a#a *m*mnya #&mn(& nya akan %b&' b(ar #ar&
(amb*n+an (*(*!.
Samb*n+an P%ak(anaan, mn*r*! AASHTOV41,
27 mm

\'
Tak&kan '
Samb*n+an S*(*! M%&n!an+ !an)a D"C%
A$ DO>EL (RUJI$:
- 29 -
D"C% br*)a ba!an+ ba;a !*%an+an )"%"( ma*)*n )r"9&%, yan+ #&+*nakan (arana
)nyamb*n+6)n+&ka! )a#a bbra)a ;n&( (amb*n+an )%a! b!"n )rkra(an
;a%an:
Tab% : Uk*ran #an Jarak ba!an+ #"C% (r*;&$ #&(arankan :
TE,AL PELAT
PERKERASAN
D O > E L
DIAMETER PANJANG JARAK
INCI MM INCI MM INCI MM INCI MM
1 2B7 ] 23 24 AB7 2/ 077
5 25B 2 /B 24 AB7 2/ 077
4 /77 2 /B 24 AB7 2/ 077
3 //B 2 \ 0/ 24 AB7 2/ 077
27 /B7 2 \ 0/ 24 AB7 2/ 077
22 /5B 2 \ 0/ 24 AB7 2/ 077
2/ 077 2 ^ 04 24 AB7 2/ 077
20 0/B 2 ^ 04 24 AB7 2/ 077
2A 0B7 2 ^ 04 24 AB7 2/ 077
D"C% br9*n+(& (ba+a& )nya%*r bban )a#a (amb*n+an, yan+ #&)a(an+
#n+an ()ar"' )an;an+ !r&ka! #an ()ar"' #&br&kan )%*ma( a+ar bba(
br+(r.
Mak(. E /7 mm 1 D 27 mm ba'an )n*!*)

\ ' '6/
' # ^ L# ^ L#
'6/
,!+ )"%"( #&m&nyak&6#&ca!
# E #&am!r ba!an+ #"C%, L# E )an;an+ ba!an+ #"C%
' E !ba% )%a! b!"n )rkra(an
Gambar : Samb*n+an S*(*! M%&n!an+ #n+an #"C%.
,a'an Pn*!*) 23 mm B7 mm /B mm
\ '
^ '
'
# ^ '
,a'an )n+&(&69&%%r ,!+ )"%"( #&m&nyak&
^ L# ^ L#
- 30 -
# E #&am!r ba!an+ #"C%, L# E )an;an+ ba!an+ #"C%
' E !ba% )%a! b!"n )rkra(an
Gambar : Samb*n+an M*a& #n+an #"C%.
B. ,a!an+ Pn+&ka! (T& ,ar$
,!+ )n+&ka! ba;a )r"9&% 1827 mm
,a'an )n*!*)
'6A
2/ mm
#
' '60
2/ mm
B7 mm
L!6A L!6A
L+ 2 )an;an+ ba!an+ )n+&ka! (!& bar$ #ar& ba;a !*%an+an
yan+ #&)r"9&%kan #a)a! #&bn+k"kan #an #&%*r*(kan
kmba%& !an)a r*(ak, # E #&am!r !& bar, ' E !ba%
)%a! )rkra(an.
Gambar : Samb*n+an P%ak(anaan Mman;an+ #n+an
%&#a' A%*r #an T& ,ar (ba!an+ )n+&ka!$.
- 31 -
3
2
1
3o
_ mncar&, mn+*m)*%kan, #an
mny*(*n &n9"rma(& yan+ a#a
*n!*k mn#(kr&)(&kan (*a!*
)n+!a'*an.
'isco5er&
.earning
_ mm)%a;ar& #an mn;a%ankan
(*a!* )ran yan+ #&!*+a(kan
k)a#anya.
_ a!a* mm)rak!kan6mnc"ba
brba+a& m"#% (k"m)*!r$
yan+ !%a' #&(&a)kan.
Simu$asi
_ mmbn!*k k%"m)"k (B827$
_ mm&%&' ba'an #&(k*(&
_ m)r(n!a(&kan )a)r #an
mn#&(k*(&kan #& k%a(
Sma$$ 4roup
'iscussion
K,!-!"/-3 -"- Y-34 B+S-
'+",R1.,6 !-6-S+S2-
Y-34 '+.-K/K-3
!-6-S+S2-
!1',.
B,.-#-R
K,!-!"/-3 Y-34 '+",R1.,6 !-6-S+S2-
6
5
4
3o
_ ,kr;a(ama #n+an
an++"!ak%"m)"knya#a%am
mn+r;akan!*+a(
_ Mmb*a! rancan+an)r"((
#an bn!*k )n&%a&an
br#a(arkank"n(n(*(
k%"m)"knya(n#&r&.
7o$$aborati5e
.earning
_ Mmba'a(#an
mny&m)*%kanma(a%a'6
!*+a( yan+ #&br&kan#"(n
(cara brk%"m)"k.
7ooperati5e
.earning
_ mrncanakank+&a!an
b%a;ar, m%ak(anakan, #an
mn&%a& )n+a%aman
b%a;arnya(n#&r&.
Se$f8'irecte
.earning
K,!-!"/-3 -"- Y-34 B+S-
'+",R1.,6 !-6-S+S2-
Y-34 '+.-K/K-3
!-6-S+S2-
!1',.
B,.-#-R
K,!-!"/-3 Y-34 '+",R1.,6 !-6-S+S2-
- 32 -
"rob$em
Base
.earning
"roject
Base
.earning
7onte9tua$
+nstruction
!1',.
B,.-#-R
K,!-!"/-3 -"- Y-34 B+S-
'+",R1.,6 !-6-S+S2-
Y-34 '+.-K/K-3
!-6-S+S2-
3o
_ ,%a;ar #n+an mn++a%& 6
mncar& &n9"rma(& (&n`*&ry$ (r!a
mman9aa!kan &n9"rma(&
!r(b*! *n!*k mmca'kan
ma(a%a' 9ak!*a% 6 yan+ #&rancan+
"%' #"(n .
9
_ Mn+r;akan !*+a( ( br*)a
)r"yk$ yan+ !%a' #&rancan+
(cara (&(!ma!&(.
_ Mn*n;*kan k&nr;a #an
mm)r!an++*n+ ;aCabkan 'a(&%
kr;anya #& 9"r*m.
8
_ Mmba'a( k"n() (!"r&$
ka&!annya #n+an (&!*a(& nya!a
_ M%ak*kan (!*#& %a)an+6 !r;*n #&
#*n&a nya!a *n!*k mm)%a;ar&
k((*a&an !"r&.
7
K,!-!"/-3 Y-34 '+",R1.,6 !-6-S+S2-
KOMPETENSI 3 :::::::::::::::::::::::::::::::::
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
!K ; aaaa.......................................................... Sem; aas(s ; a.
(1$
B1B1T
3+.-+
())
(B$
B,3T/K
",!B,.-
#-R-3
(<)
B-6-3=
S/BST-3
S+ K-#+-3
(>)
KR+T,R+-
",3+.-+-3
(+3'+K-T1R)
(-TR+B/T Soft S(i$$)
(/$
K,!-!"/-3
-K6+R Y-34
'+6-R-"K-3
(K1!",T,3S+)
(2$
!+344/
K,
- 33 -
FOCUS GRUP DISCUSSION
FOCUS GRUP DISCUSSION
Identifikasi se!a kean"!an #an$ akan
dida"atkan a%asis&a'"ese(ta "ada 9 et)de
"e*e+a,a(an SC- #an$ di*e(ikan.
/e!kakan a+asan #an$ end!k!n$ kena"a
kean"!an te(se*!t *isa di0a"ai .
C%e0k kean"!an #an$ s!da% di*e(ikan "eni+a1
ian )+e% 2a"ak'I*! dan ki(a1ki(a *e(a"a "()sen1
tasin#a enent!kan ke+!+!san a%asis&a 3
4et)de #an$ ana #an$ se(in$ 5nda a"+ikasikan
di da+a "()ses "e*e+a,a(an "ada atak!+ia%
5nda. 5"a kek!(an$an #an$ 5nda identifikasi
6di&aki+i )+e% "(esente(7.

Anda mungkin juga menyukai