Edu

PRA 3112 Penglibatan Keluarga Dalam Pendidikan Prasekolah
TAJUK 1 TEORITIKAL PERSPEKTIF MENGENAI KELUARGA (4 JAM)

1.1 SINOPSIS
Kursus ini meliputi teori-teori dan perspektif, matlamat, nilai dan
budaya kekeluargaan. Kursus ini uga menyentuh tentang
persekitaran keluarga,peningkatan ke!emerlangan kekeluargaan,
hubungan keluarga, komuniti dan institusi pendidikan. "a uga
menekankan tentang pembentukan disiplin kanak-kanak yang
meliputi pelayanan perasaan serta penyelesaian konflik tingkah
laku kanak-kanak.
HASIL PEMBELAJARAN
Di akhir topik ini, anda seharusnya dapat#
1. menyatakan tentang definisi sangkutan, kerenah dan kaitannya dengan
sangkutan serta !iri-!iri pembentukan sangkutan$
2. menyatakan autonomi serta menangani isu penga%alan dan
menangani pengekalan$
3. menerangkan tentang inisiatif, definisi inisiatif, perkembangan konflik,
peranan persekitaran dan aplikasi inisiatif kanak-kanak$ dan
&. menghuraikan tentang kendiri, persekitaran peningkatan kendiri dan
aplikasi kendiri kanak-kanak.
KERANGKA TAJUK-TAJUK

1
'eoritikal Perspektif
(engenai Keluarga
'eoritikal Perspektif
(engenai Keluarga
Sangkutan
Sangkutan
Autonomi
Autonomi
"nisiatif
"nisiatif
Kendiri
Kendiri
1.2 PENGENALAN
(urid-murid yang ditempatkan di kelas prasekolah)tadika, mempunyai
pelbagai ragam tingkah lakunya. (asalah ini perlu ditangani oleh pendidik
pendidikan a%al kanak-kanak. Penguasaan ilmu pengetahuan dari aspek
perkembangan kanak-kanak dan latar belakang keluarga dapat membantu
masalah mendidik yang dihadapi oleh pendidik a%al kanak-kanak.
'opik ini akan membin!angkan perihal sangkutan yang meliputi definisi,
kerenah sangkutan, autonomi, isu menangani penga%alan dan pengekalan.
'opik ini uga akan membin!angkan tentang inisiatif, perkembangan konflik,
peranan persekitaran dan aplikasi inisiatif murid-murid serta kendiri,
persekitaran peningkatan kendiri dan aplikasi kendiri murid-murid.
*a%ab soalan-soalan berikut.
1. +ubungan sangkutan yang kuat pada ,aman kanak-kanak akan
memberi kesan ika berlaku perpisahan se!ara tiba-tiba kerana

-A. menggalakkan mereka berdikari
-/. memupuk sikap suka memen!ilkan diri
-0. memupuk perkembangan penerimaan diri
-D. mengalami tekanan emosi dan bersikap pasif
2. (enurut 1rikson, tahap autonomi kanak-kanak bermula dari umur 12
bulan hingga 3 tahun yang dialami oleh kanak-kanak ialah apabila
mereka
-A. suka melakukan sesuatu tugasan yang baru
-/. merasa sangsi sama ada boleh menangani situasi
-0. mempunyai kekuatan untuk bertindak dengan kekuatan sendiri
-D. memahami baha%a mereka boleh menga%al tindakan dan ingin
melakukan sesuatu sendirian dan sedikit bantuan daripada
orang de%asa
2
3. /erikut adalah !iri-!iri keluarga#
Penyataan di atas meruuk kepada kategori keluarga
-A. kembangan
-/. angkat
-0. nuklear
-D. kandung

/in!angkan enis sangkutan yang dapat dilihat digambar ini.

1.3 SANGKUTAN (ATTACHMENT)
0olleague
1.3.1 Def!" S#!$%&'#!
'erdapat beberapa definisi sangkutan atau perapatan berdasarkan beberapa
orang ahli teori ethologi. Kaian ethologi adalah kaian yang berhubung dengan
tingkah laku manusia dan hai%an dalam keadaan semulaadi. /erikut adalah
pandangan dan definisi sangkutan menurut tokoh-tokoh ahli ethologi.
3
3 (ereka berkongsi tanggunga%ab dalam hal keluarga
3 (ereka berkongsi perasaan kekeluargaan
3 "bu bapa, datuk dan nenek, ibu saudara dan bapa saudara
serta adik beradik tinggal dalam satu rumah
-a. 4oren, melalui pemerhatiannya mengkai ke atas !orak tingkah laku
sekumpulan anak angsa. /eliau merumuskan baha%a kita tidak akan
memahami kanak-kanak kalau kita tidak memerhatikan tingkah lakunya
dalam persekitaran semula adi mereka.
-b. *ohn /o%lby telah meneruskan kaian 4oren,. /eliau menyatakan
baha%a kanak-kanak ke!il membentuk sangkutan dan perapatan emosi
yang intim kepada ibu bapa atau orang de%asa yang menggantikan ibu
bapa sebenar.
/o%lby mendefinisikan tingkah laku sangkutan sebagai apa ua tingkah
laku yang menolong merapatkan hubungan bayi dengan indi5idu
sangkutan tersebut. 6angkutan uga boleh dimaksudkan sebagai
hubungan rapat dan mesra yang me%uudkan kasih sayang yang kuat
dan mengikat seseorang dengan yang lain.
-!. +ubungan sangkutan yang kuat dan tinggi semasa ke!il akan memberi
kesan sepanang kehidupan indi5idu berbanding dengan hubungan
sangkutan yang lemah. Kesannya adalah seperti berikut#
-i. (empunyai harga diri yang tinggi
-ii. (erasa lebih diterima oleh keluarga
-iii. (erasa lebih diterima oleh rakan sebaya
-i5. (erasa lebih diterima oleh masyarakat
0ontohnya seorang anak yang terlalu rapat dengan ibunya akan mengalami
kesukaran berpisah dengan ibu terutama apabila ingin dihantar ke
Prasekolah) 'AD"KA.
1.3.2 K#(e!#) *#! S#!$%&'#!
6angkutan melibatkan hubungan anak dengan ibu bapa, ahli keluarga ,adik
beradik dan datuk nenek. Kanak-kanak yang terikat dengan sangkutan ibu
bapa yang kuat mengalami kesukaran untuk berauhan buat beberapa ketika.
(ereka yang kuat sangkutan akan mengalami gangguan emosi tingkah laku
atau kerenah. 0ontohnya anak yang dipelihara oleh datuk dan nenek seak
4
ke!il kemudian diambil oleh ibu bapanya akan mengalami tekanan emosi.
7ntuk mengatasi masalah ini, pertemuan yang kerap akan mengurangkan
kesunyian yang dialami oleh kedua pihak.
Peristi%a yang lain seperti masalah rumah tangga, perpisahan di kalangan ibu
bapa, kematian, tinggal berauhan adalah gangguan yang sering teradi dan
menimbulkan masalah dalam sangkutan. 6angkutan yang melampau
menyebabkan kanak-kanak suka merauk, memen!ilkan diri atau mengheret
ibunya menemaninya ke sekolah. "ni meyebabkan sesetengah ibu bapa
terpaksa berhenti kera demi menemankan anak-anak di sekolah.
1.3.3 C(-+( Pe,-e!'&%#! S#!$%&'#!
Pembentukan sangkutan adalah berpun!a daripada pelbagai pihak.
6angkutan mengikut keperluan masing-masing. 6angkutan sangat penting
untuk membina tingkah laku yang diingini. Pembentukan sangkutan kanak-
kanak perlu perhatian, tetapi perhatian berlebihan akan mendatangkan kesan
buruk iaitu kanak-kanak tidak dapat berdikari dan menyusahkan orang lain.
Antara pembentukan sangkutan yang positif adalah seperti berikut#
-a. Kanak-kanak perlu diberitahu tentang peranannya sebagai anak dan
apakah yang patut dilakukan. 0ontohnya tentang menguruskan diri dan
menaga kebersihan. Kanak-kanak perlu makan sendiri kalau sudah
boleh berbuat demikian. Kanak-kanak hendaklah menepati %aktu pergi
sekolah dan balik ke rumah apabila selesai hari persekolahan.
-b. 4atihan modifikasi tingkah laku boleh menolong kanak-kanak
mengurangkan sangkutan yang keterlaluan agar kanak-kanak dapat
menyesuaikan diri di kalangan rakan-rakan sebaya di prasekolah atau di
persekitaran.
-a) 0iri-!iri pembentukan sangkutan
-i. "bu kepada bayi yang membentuk sangkutan yang selamat akan
lebih responsif kepada keperluan bayi semasa 3 bulan pertama.
0ontohnya# "bu dengan !epat memuuk bayi apabila bayi menangis,
memberi makan kepada bayi bila menangkakan bayi itu lapar.
-ii. "bu bersikap konsisten dalam bertindak balas kepada keperluan
bayi.
-iii. "bu bapa biasanya akan menyesuaikan tingkah laku mereka dengan
mengambil kira reaksi dan kerenah bayi.
-i5. 6angkutan yang tidak selamat timbul apabila ibu gagal menyediakan
keprihatinan yang sensitif dan responsif terhadap keperluan dan
harapan bayi.
5
/ol%lby berpendapat baha%a semua bayi telah bersedia se!ara biologi
untuk membentuk sangkutan yang selamat dengan ibu yang sensitif dan
responsif kepada keperluan mereka.
-b. Prinsip-prinsip Pembentukan 6angkutan
'eori 1tologi sangkutan oleh /o%lby menggariskan prinsip-prinsip
sangkutan seperti berikut#
-i. 'ingkah laku sangkutan di kalangan bayi adalah merupakan tingkah
laku yang berdasarkan kepada tingkah laku naluri dan e5olusi manusia
yang telah diprogramkan se!ara semula adi.
-ii. 6angkutan di kalangan manusia tidak hanya bergantung kepada
keperluan bayi untuk makan atau menyusu semata-mata.
-iii. /ayi membentuk sangkutan dengan orang-orang yang berinteraksi
dengan mereka se!ara kerap.
-i5. Di kalangan manusia kehidupan tahun pertama adalah masa yang
paling kritikal dalam pembentukan sangkutan.
-5. /ayi akan lebih membentuk tingkah laku sangkutan terhadap seorang
manusia iaitu ibu, kerana ibu lebih berpengaruh.
-5i. 6emasa tiga tahun pertama seorang bayi sangkutan membina
hubungan dua hala antara ibu dengan anak.
-5ii. Apabila anak membentuk sangkutan dengan ibu beliau akan
membentuk model bekera dalaman mengikut ibu mereka.
-5iii. 6angkutan anak-anak dengan ibu berbe,a dari segi keselamatan /ayi
membentuk sangkutan yang selamat sekiranya ibu bertindak balas
kepada keperluan mereka.
-i8. 6angkutan yang selamat membentuk kesan yang positif terhadap
perkembangan hidup bayi.
1.4 AUTONOMI
1.4.1 Def!" A&'.!.,
6
Akti5iti 1.1#
9yatakan tindakan yang boleh diambil untuk meningkatkan
sangkutan yang sihat antara ibu, bapa dengan anak mereka.

(engikut 'eori 1rikson, tahap perkembangan manusia bermula pada umur 12
bulan hingga 3 tahun. Perkembangan pada peringkat ini adalah berdasarkan
konflik yang %uud dalam diri kanak-kanak iaitu autonomi la%an rasa malu
atau sangsi. Pada peringkat ini kanak-kanak perlahan-lahan mula memahami
baha%a mereka boleh menga%al tindakannya. "ni bermakna kanak-kanak
sudah mempunyai autonomi ke atas diri mereka. (enerusi kefahaman ini,
autonomi bermaksud kanak-kanak pada peringkat usia 12 bulan hingga 3
tahun berusaha menunukkan autonomi untuk berdikari daripada orang
de%asa atau orang lain yang sebaya dengannya. :alau bagaimanapun
semasa kanak-kanak hendak mendapatkan autonomi, mereka mengalami
perasaan sangsi sama ada boleh menangani situasi. (ereka rasa malu ika
gagal menangani sesuatu tindakan. 0ampuran autonomi, malu dan sangsi
memberikan satu kekuatan kepada kanak-kanak baha%a mereka boleh
bertindak ke atas dunia dengan kekuatan sendiri.

AKTI/ITI 1.4
1.4.2 Me!#!$#! I"& Pe!$#0#1#!
Konsep penga%alan adalah sistem ka%alan yang digunakan oleh ibu bapa
dalam menga%al tingkah laku anak. 6elalunya ibu bapa menggunakan
perkataan ;jangan...jangan...< "bu bapa kurang memberi alasan kenapa tidak
boleh melakukan sesuatu tindakan se!ara rasional. Alasan yang diberi lebih
kepada ugutan dan menakut-nakutkan kanak-kanak. "ni menyebabkan kanak-
kanak kurang yakin kepada diri sendiri dan bergantung kepada orang lain dan
kurang berdikari. "ni bermakna kanak-kanak tidak men!apai autonomi. "su
penga%alan adalah permulaan modifikasi tingkah laku terhadap kanak-kanak.
/andura -1=22. berpendapat kanak-kanak suka meniru perbuatan yang
dilakukan oleh orang de%asa. Kanak-kanak akan membuat pemerhatian yang
berulang-ulang dan memperoleh maklumat sama ada perbuatan yang ditiru
mendapat sambutan atau teguran dan tegahan daripada orang de%asa.
7
*ika kanak-kanak terlalu bergantung kepada orang lain dalam
melakukan tugasan kehidupan seharian, apakah kesannya kepada diri
kanak-kanak itu dari segi psikologi, sosial dan emosi> Kaitkan dengan
sikap autonomi, malu dan sangsi. /agaimana ibu boleh membantu
kanak-kanak untuk men!apai autonomi> /in!angkan.

0ontohnya perbuatan bersalaman akan menimbulkan keserasian dan
membentuk tabiat kepadanya, maka kanak-kanak akan bersalaman apabila
diminta berbuat demikian berbanding dengan kanak-kanak yang kurang
selesa untuk bersalaman.
1.4.3 Me!#!$#! Pe!$e%#1#!
Dalam mengekalkan tingkah laku positif dan autonomi, beberapa langkah
boleh diambil oleh orang de%asa dalam membantu kanak-kanak mengekalkan
autonomi terhadap diri mereka.
-a. 'erdapat ibu bapa yang memberi hadiah dan ganaran yang setimpal
dengan tingkah laku anak dan ini adalah perbuatan yang menggalakkan.
"ni dapat menolong mereka mengekalkan tingkah laku positif. Konsep
kendiri banyak mempengaruhi tingkah laku kanak-kanak ke arah
penyesuaian diri. "ni termasuk penghargaan kendiri, penerimaan dan
penolakan diri. *ika seseorang kanak-kanak merasai kurang penerimaan
daripada orang yang berinteraksi dengannya, maka dia akan mengalami
perasaan penolakan diri. Perasaan ini akan memba%a kesan negatif
dalam usahanya mengatasi masalah hidup yang dihadapinya.
-b. Kanak-kanak yang dapat mengekalkan penghargaan kendiri yang tinggi
mempunyai sikap yang positif, sanggup berusaha hingga dapat
menyempurnakan tugasannya, dapat menyerlahkan bakat dan
kebolehannya. Kanak-kanak yang mempunyai konsep kendiri yang
sederhana, mempunyai rasa !uriga dan ragu-ragu dalam mengambil
keputusan yang tepat. (anakala kanak-kanak yang mempunyai konsep
kendiri yang rendah biasanya bersikap rendah diri, !uriga, tidak mampu
membuat keputusan, tidak dapat berinteraksi dengan berkesan, dan
sering melepaskan diri dari bersikap kurang yakin kepada kebolehan diri
sendiri. Kanak-kanak yang memberi banyak alasan untuk menolak
tugasan telah mempamerkan tindakan atau taktik yang menunukkan
mereka mempunyai konsep kendiri yang rendah dan banyak alasan.
-!. Dalam pengekalan tingkah laku yang positif guru perlu memberi perhatian
yang se%aarnya seperti dorongan dan sokongan dalam proses
pengaaran dan pembelaaran kanak-kanak. 'erdapat banyak akti5iti
yang boleh mengekalkan tingkah laku positif. Perkara yang utama perlu
dilakukan oleh guru ialah memberi dan menikmati pengalaman keayaan
bersama kanak-kanak. ?uru memberi peluang kepada kanak-kanak
menadi pemimpin atau mengambil bahagian dalam akti5iti seperti main
peranan, simulasi, permainan dalam kumpulan dan sebagainya.
8
-d. 6emua kanak-kanak perlu merasa bangga terhadap diri mereka dan
keluarganya. (ereka perlu merasai dirinya dihargai dan merasa
berkebolehan dan dapat men!apai sesuatu. (ereka perlu merasa
selamat dan yakin kepada diri sendiri.
1.2 INISIATIF
1.2.1 Def!" I!"#'f
Perkataan inisiatif bermakna ber!ita-!ita dan bersemangat. "ni menunukkan
kanak-kanak mempunyai tuuan untuk hidup. Kanak-kanak tidak sabar
melakukan tugasan baru, menyertai akti5iti bersama rakan sebaya dan
menumpai apa mereka boleh lakukan dengan pertolongan orang de%asa.
1.2.2 Pe(%e,-#!$#! K.!f1%
Kanak-kanak selalu berada dalam suasana konflik. 0ontohnya berebut barang
mainan dan tidak mahu berkongsi dengan ka%an. 6uasana begini selalu
berlaku di prasekolah. Keadaan ini melahirkan konflik di kalangan kanak-
kanak. Apabila konflik berlaku guru perlu mengelakkan diri daripada terburu-
buru membuat keputusan dan menghukum dengan menelaskan siapa yang
salah dan siapa yang benar atau menyalahkan sesiapa. ?uru hanya perlu
mendengar keterangan yang mereka berikan. (ereka yang menyelesaikan
konflik dengan !ara yang terbaik untuk menangani situasi konflik tersebut.
Panduan guru dalam menghadapi konflik adalah seperti berikut#
-a. (endengar kanak-kanak ber!erita
-b. /erterima kasih kerana memberitahu apa yang berlaku
-!. *angan menyalahkan kanak-kanak
-d. /ertanyakan perasaan kanak-kanak sekiranya sesuatu perkara itu berlaku
pada dirinya sendiri
-e. /ertanyakan kepada kanak-kanak perkara yang patut dibuat supaya
ka%annya rasa seronok.
-f. "kut apa yang telah dipersetuui untuk menamatkan konflik.
Kanak-kanak akan belaar !ara menghormati hak orang lain dan menaga
maruah orang lain. ?uru hendaklah memberi peluang kanak-kanak
menguruskan konflik dengan !ara yang terbaik. Di samping itu guru hendaklah
menolong kanak-kanak mengurangkan konflik dan membina kemahiran
persahabatan.
9
/erikut adalah !ara-!ara membina persahabatan#
-a. (engaak ka%an-ka%an bermain bersama
-b. /erkongsi alat permaian dan barang-barang
-!. /erbual-bual
-!. (ena%arkan pertolongan
-d. /ertukar alat mainan
-e. (endengar ka%an memba!a buku !erita
-f. (embuat apa yang dibuat oleh ka%an
1.2.3 Pe(#!#! Pe("e%'#(#!
Keluarga memainkan peranan penting dalam masyarakat. 6etiap masyarakat
menga%al tingkah laku ahli-ahlinya. Di antara fungsi keluarga dalam
masyarakat adalah seperti berikut#
-a. ka%alan tingkah laku seksual
-b. mensosialisasikan anak
-!. memberi sokongan emosi
-d. mengenakan ka%alan sosial
-e. memberi agaan terhadap anak
-f. memberi kerasama ekonomi
A%'3' 1.2
Kaian (urdo!k -1=&=. menyatakan ibu bapa sangat mementingkan
ka%alan tingkah laku seksual. Kenapa>
Anak-anak bergantung sepenuhnya kepada kedua ibu bapa mereka untuk
mendapatkan makanan, minuman, perlindungan dan kasih sayang.
(ereka mudah dipengaruhi. Peranan keluarga adalah menyalurkan
budaya, seperti nilai, norma, keper!ayaan, sikap dan uga bahasa.
(emang ada agen sosialisasi lain seperti rakan sebaya, sekolah, media
massa. :alau bagaimanapun keluarga adalah agen sosialisasi yang
pertama dan paling berpengaruh dalam pembentukan tingkah laku kanak-
kanak.
1.2.4 A41%#" I!"#'f K#!#%-%#!#%
10
Kanak-kanak mengaplikasi inisiatif dengan sokongan emosi daripada
orang-orang di persekitarannya seperti ibu bapa, adik beradik dan rakan
sebaya. 0ontohnya kanak-kanak menunukkan inisiatif melalui akti5iti
bermain. 6emasa bermain mereka men!uba kemahiran baru menerusi
kegagalan, teguran dan bimbingan orang di persekitarannya. Kanak-
kanak bukan sahaa memerlukan persahabatan, sangkutan tetapi uga
kasih sayang bagi perkembangan yang normal.
1.5 KENDIRI
1.5.1 Def!" Ke!*(
Kendiri adalah konsep meruuk kepada fikiran, perasaan dan sikap terhadap
diri. 6ukar untuk menentukan bila kanak-kanak mula memahami ke%uudan
mereka. (engukur kesedaran kanak-kanak pula bukan mudah.
Kita tidak dapat bertanya kanak-kanak berumur tiga tahun dengan menyoal,
@/ila kamu sedar yang kamu %uud di dunia ini>A 'entunya soalan sebegini
sukar dia%ab oleh kanak-kanak. Kita memerlukan pendekatan se!ara tidak
langsung. 0ontohnya menyuruh kanak-kanak melihat !ermin. Apabila ia
menyentuh hidungnya setelah melihat muka di !ermin maka kita sedar
baha%a kanak-kanak tahu yang itu adalah rupanya. "ni menunukkan kanak-
kanak mula membina konsep tentang diri mereka.
6eterusnya kanak-kanak mula membina kesedaran kendiri iaitu sedar tentang
ke%uudan diri mereka. Apabila dia sedar tentang ke%uudan mereka, kanak-
kanak mula memperoleh konsep kendiri dan mula bertanya siapa diri mereka
dan ingin mendefinisi diri mereka. Kanak-kanak yang mula menyedari konsep
diri mereka akan mengatakan @"ni saya punyaA. (ereka uga boleh mena%ab
soalan tentang nama mereka, siapa ibu dan bapa serta di mana mereka
tinggal.

1.6 SEMAK KENDIRI
1. Apakah kualiti kendiri>
2. Apakah kualiti kendiri yang perlu ditingkatkan>
3. Apakah akti5iti yang perlu dilakukan untuk meningkatkan kualiti
kendiri>
11
1.B.2 Konsep Kendiri Positif dan 9egatif
Konsep kendiri yang positif adalah pandangan tentang diri yang positif.
0ontohnya Csaya rainD, Csaya pandaiA, CRambut saya !antik dan
seumpamanya. Konsep kendiri yang negatif ialah pandangan yang terlalu
kritikal terhadap diri hingga menyebabkan tidak yakin pada diri sendiri. "ni
menyebabkan keke!e%aan dan kegagalan sebelum men!uba sesuatu.
6ifat gembira kalau orang lain ditimpa ben!ana dan suka memutuskan
silatulrahim adalah konsep kendiri yang akan menyebabkan kanak-kanak
itu tersingkir dan dipen!ilkan oleh rakan rakan sebayanya. Kesimpulannya
konsep kendiri positif dan negatif adalah sikap kanak-kanak terhadap diri
mereka sama ada positif atau negatif.
J#*&#1 1.1# Perbandingan
Konsep Kendiri Positif dan
Konsep Kendiri 9egatif Konsep
Kendiri Positif
Aspek yang
Dilihat
Konsep Kendiri 9egatif
1. +armonis dan mementingkan
nilai murni !ontohnya menepati
masa bertanggunga%ab
terhadap tugas yang diberikan
6ahsiah 1. Rasa rendah
diri,!ontohnya mudah
merauk, merungut tentang
sesuatu, mengeek, tidak
peduli tentang diri sendiri,
lambat, tidak menepati
masa dan mengabaikan
tugas yang diberi
2. /ertimbang rasa, bertolak
ansur, fleksibel
6ikap 2. 'idak bertimbang rasa,
keras hati dan bertegas
tanpa budi bi!ara
3. Penuh keyakinan untuk
beraya dan sedia untuk
men!uba
Keyakinan 3 Keyakinan kurang, tidak
mahu men!uba dan
mudah mengaku kalah
&. Pemikiran terbuka !ontoh
menerima teguran ibu bapa,
guru dan rakan
Kesediaan
pemikiran
&.'idak mahu
menerima kritikan dan
teguran kerana
menganggap dirinya selalu
betul
E. 6uka bergaul dengan rakan
sebaya dan orang de%asa
Komunikasi E. 6uka memen!ilkan diri dan
menganggap berka%an itu
menyusahkan.
12
B. Pandangan optimis dan
menganggap manusia
mempunyai keadilan
Pandangan B. Pandangan pesimis dan
menganggap manusia
semuanya suka
menganiaya
F. 6elalu bersyukur dan
menikmati keayaan %alaupun
sedikit dan ke!il
+ati ke!il F. 6elalu rasa tidak puas hati
dan masih selalu ke!e%a
dan tidak lagi men!uba
2. 6elalu meminta pendapat
orang lain dan rasa seronok
Perasaan 2. 6elalu ikut perasaan
dan rasa !uriga
=. :aah !eria dan senyum :aah =. :aah muram dan
bengis -fier!e.
1G. Asertif-mementing kebaikan
diri sendiri dan tidak
men!ederakan orang lain
'ingkah laku 1G. 6ubmisif -6elalu
mengalah dan merugikan
diri sendiri kerana
mementingkan kehendak
orang lain dan agresif
-men!ederakan orang lain
dan menyusahkan diri
sendiri.
1.5.3 Pe("e%'#(#! Pe!!$%#'#! Ke!*(
Persekitaran memainkan peranan penting dalam peningkatan kendiri.
Persekitaran seperti didikan agama, budaya keluarga, rumah, rakan sebaya,
sekolah, iran tetangga, saudara mara dan harapan guru boleh memberi
implikasi kepada konsep kendiri. Kasih sayang dan penerimaan orang lain
daripada persekitaran boleh mengubah konsep kendiri seseorang kanak-
kanak. Kekuatan konsep kendiri bergantung kepada bagaimana seseorang
bertindak balas kepada elemen-elemen persekitaran. Kanak-kanak yang
dididik dengan kasih sayang yang sempurna akan membentuk pandangan
positif tentang diri, begitu uga sebaliknya.
1.5.4 A41%#" Ke!*( K#!#%-%#!#%
6ungguhpun taraf mental kanak-kanak telah ditentukan semenak di dalam
kandungan lagi kita tidak boleh berserah sahaa kepada takdir tanpa berusaha
untuk mempengaruhi konsep kendiri kanak-kanak. Kendiri kanak-kanak ibarat
pokok yang tumbuh perlu dibaa dan disirami air. /egitulah uga keadaannya
dengan konsep kendiri. "ni bermakna kita perlu menalankan tanggunga%ab
iaitu apakah langkah yang perlu diambil untuk meningkatkan konsep kendiri
kanak-kanak berdasarkan perkembangan kanak-kanak. Kanak-kanak
13
berkembang dari aspek fi,ikal, emosi, rohani, sosial dan kognitif. Kanak-kanak
adalah pelaar yang aktif, sentiasa ingin tahu dan ingin melakukan sesuatu
tanpa menyedari risiko. (enurut Hroebel, kera kanak-kanak adalah bermain.
Dalam membina strategi dan langkah-langkah untuk meningkatkan konsep
kendiri kanak-kanak perlu berdasarkan perkembangan bermain tersebut.
+asil kaian menunukkan terdapat perkaitan sikap ibu terhadap anak dalam
menerima kehadiran anak, maka anak lebih !enderung untuk mesra dengan
keluarga dan orang lain.
Kanak-kanak yang suka menangis dan susah diberi makan ada kaitannya
dengan ibu yang risau dan runsing ketika mengandung.
Penghargaan terhadap anak seperti memberi kata manis dan kata puian
boleh meningkatkan rasa senang dan keriangan kepada kanak-kanak.
Keluarga yang stabil memberi ruang kepada kanak-kanak untuk membesar
dan mengenali kehidupan yang lebih bermakna daripada kanak-kanak yang
tinggal dengan ibu tunggal dan hidup yang kekurangan.
Peranan ibu bapa dan guru sangat penting dalam aplikasi kendiri kanak-
kanak. Penerimaan orang de%asa terhadap kanak-kanak adalah aplikasi
kendiri kanak-kanak yang utama. "bu bapa perlu menerima kehadiran kanak-
kanak dalam keluarganya.
?uru perlu menerima kanak-kanak yang berada dalam kelasnya. ?uru sendiri
menerima dirinya sebagai seorang guru prasekolah yang mempunyai kualiti
untuk membantu kanak-kanak memperkembangkan potensinya ke tahap
maksimum
6enarai kualiti konsep kendiri yang positif yang perlu ada pada seorang guru
yang boleh diaplikasi kepada kanak-kanak adalah seperti berikut#
Kasih sayang untuk kanak-kanak
Dedikasi untuk mengaar
Kebolehan menyempurnakan tugas hingga selesai
Kebolehan menalin hubungan yang rapat dengan kanak-kanak
(enguruskan unsur enaka dengan baik dan sopan.
6enarai kualiti yang hendak dipertingkatkan oleh guru terhadap kanak-kanak
adalah seperti berikut#
(empunyai keyakinan yang tinggi dan per!aya yang anda boleh
menyempurnakan tanggunga%ab dalam keraya dengan betul
(empunyai kemahiran mengurus kanak-kanak
14
/oleh menga%al perasaan marah
(engeluarkan bunyi suara yang lunak dan mesra
Keupayaan menyanyi dengan selesa di hadapan kanak-kanak.
Anda hendaklah menerima kanak-kanak yang ada dalam kelas anda tanpa
syarat sama ada kanak-kanak itu !omot, gemuk, atau agresif. Anda perlu
buang auh-auh perasaan CbiasD itu.

-a. +arapan ?uru
0arta +arapan guru terhadap konsep kendiri kanak-kanak.
Raah 1.1# 0arta harapan guru
-i. "ni bermakna guru memainkan peranan penting dalam memupuk
kendiri kanak-kanak. ?uru berinteraksi dengan kanak-kanak
setiap hari. ?uru yang membentuk kumpulan ke!il dan memberi
arahan yang elas, menyatakan peraturan kumpulan ketika
bermain, guru
yang mendemonstrasi adab-adab yang perlu dikuasai oleh kanak-
kanak dalam interaksi dan !ara-!ara bertegur sapa dengan kanak-
15
kanak lain dan orang de%asa. ?uru memberi ruang untuk kanak-
kanak men!etuskan idea dan mengutamakan pengalaman mereka
seharian.
-ii. 6trategi berpusatkan pelaar perlu diutamakan. Pendekatan guru
kepada pendekatan konstruktif, kontekstual dan proek dari
ekposisi. ?uru memberi galakan kepada kanak-kanak men!uba
dan meneroka dunia mereka dengan akti5iti yang sesuai dengan
minat dan perkembangan mereka.
-iii. ?uru perlu memberi penghargaan kendiri, meningkatkan
penerimaan dan mengurangkan penolakan diri.
-i5. ?uru menyediakan akti5iti seperti berikut#
1
(enyediakan alat permainan yang boleh dikongsi dan
bermain bersama-sama.
Alat bermain yang mudah tetapi menarik dan seronok.
?alakkan kanak-kanak menyesuaikan diri dalam situasi
G harian seperti main pondok-pondok, ual beli, amuan
malis
1 hari adi, hari perayaan dan lain-lain.
(v) Kanak-kanak memerlukan ibu bapa, rakan sebaya dan orang
de%asa untuk berkomunikasi. Kanak-kanak akan membentuk
kebolehan untuk lebih memahami dunia di sekeliling mereka
se!ara menyeluruh. Kanak-kanak belaar daripada orang lain dan
bagaimana bertindak mengikut keperluan dan kefahaman se!ara
berterusan. Kanak-kanak selalu bertanya dan menyelesaikan
tugasan yang mudah seperti mengurus diri, adab makan, adab
bertemu orang tua, !ara ber!akap, !ara bermain dan belaar
tentang menulis, memba!a dan mengira.
-5i. Raah 1.2 menggambarkan kanak-kanak sebagai pelaar aktif dan
se!ara tidak langsung belaar tentang konsep kendiri melalui
perkembangan pemikiran, fi,ikal, emosi dan sosial.
16
Raah 1.2# Kanak-kanak sebagai pelaar aktif berdasarkan perkembangan kanak-
kanak
b. 7ntuk memudahkan guru membantu kendiri kanak-kanak, guru perlu
membuat perhatian yang teliti terhadap tingkah laku kanak-kanak
dengan menggunakan senarai semak kendiri berkualiti -ruuk Raah
1.3..
17
9ama pelaar#IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII 'arikh#IIIIIIIIIIII
/il 'ingkah 4aku Kanak-kanak
'andakan - ) .
1 (elihat %aah anda semasa ber!akap dengan anda
2 /oleh memperkenalkan nama sendiri
3 /oleh melihat rakan bermain dan main bersama
& *arang menunukkan ketakutan untuk men!uba perkara baru
E *arang mempamerkan disruptif dalam akti5iti
B 6elalu senyum dan gembira semasa di sekolah
F Rasa bangga terhadap pen!apaian diri -a!!omplishments.
2 /erani membetulkan sesuatu yang salah
Raah 1.3 0ontoh 6enarai 6emak Kendiri
"ni dapat dialankan dari masa ke semasa supaya aspek yang lemah
boleh ditingkatkan melalui akti5iti dalam kelas. /anyak akti5iti yang boleh
dilaksanakan dan selalunya kanak-kanak membuat apa yang diminta
oleh guru.
/erikut adalah akti5iti yang boleh dilaksanakan dalam kelas#
i. (emba!akan buku !erita untuk kanak-kanak.
0erita dalam buku itu men!eritakan %atak-%atak yang mempunyai
tindakan dan nilai murni seperti hubungan ibu dan anak, yang menolong
ibunya membersihkan rumah, memasak, mengikut ibu ke pasar membeli
barang-barang - sesuai untuk kanak-kanak meneliti ke dalam diri mereka
sama ada mereka dapat menolong dan menyumbang kepada ibu dan
bapa.
0erita 6i 'enggang dan !erita /atu /elah, /atu /ertangkup yang
anak yang derhaka dan ibu yang merauk tidak sesuai di!eritakan
kepada
kanak-kanak kerana ini memberi gambaran sikap ibu yang tidak
pemaaf.
-!. 'ingkah 4aku /ukan 4isan
?uru hendaklah menunukkan penerimaan terhadap kanak-kanak
melalui tingkah laku bukan lisan. Kanak-kanak lebih memahami
mengenai perasaan anda terhadap mereka dengan !ara anda bertindak
dan apa yang anda katakan. /agaimana nada suara anda dalam
menenangkan perasaan mereka daripada apa yang anda katakan.
Rakamkan suara anda ketika memberi semangat kepada kanak-kanak.
6eterusnya anda dengar semula suara anda supaya anda dapat
menyesuaikan semula tindakan anda dalam menguruskan kanak-kanak
yang mempunyai tingkah laku bermasalah di dalam bilik darah. 'ingkah
laku bukan lisan adalah termasuk ekspresi muka anda. Adakah anda
selalu senyum apabila bersama kanak-kanak> Jrang de%asa di
prasekolah adalah sangat mustahak bertingkah laku dengan tekal, stabil
dan menga%al perasaan se!ara berterusan terhadap kanak-kanak.
/ilik darah prasekolah perlu ada !ermin supaya mereka sentiasa melihat
aksi mereka di prasekolah. Kanak-kanak perlu menggunakan !ermin
bukan sahaa untuk bermain drama tetapi mereka akan melihat diri dan
kebolehan mereka di sepanang akti5iti tersebut. ?uru perlu mengambil
gambar ketika kanak-kanak membuat aklti5iti membina blok, proek
sains, akti5iti rombongan, memelihara hai%an kesayangan. Pamerkan
gambar tersebut dalam buku skrap peribadi kanak-kanak.
18
-d. /uku bergambar
Kanak-kanak di ba%ah agaan anda datang daripada pelbagai latar
belakang seperti pelbagai budaya, status sosio ekonomi, !a!at anggota,
pintar !erdas, tingkah laku bermasalah dan lain-lain.
0ontohnya !erita anak badak air. ?uru menggunakan gambar anak
badak air yang bertanya kepada ibunya, kenapa hai%an lain !antik tetapi
dia hodoh, maka ibu badak pun memberi tahu baha%a badak air ada
keistime%aan yang tidak terdapat pada hai%an lain. Dalam erti kata
dalam menangani kendiri, kanak-kanak selesa menerima sifat-sifat yang
ada pada dirinya dan menerima dirinya seadanya dan tidak merungut
kekurangan yang ada pada dirinya.
-e. (embina Kekuatan Kanak-kanak
?uru membantu kanak-kanak mengenali kekuatan yang ada pada diri
mereka. Kanak-kanak yang langsang dibenarkan memanat tetapi perlu
ka%alan. Kanak-kanak yang pemalu boleh memegang sudu untuk makan
bersama ka%an-ka%an yang sudah dikira mempunyai kekuatan bergaul
dengan ka%an-ka%an.
/eri peluang kepada kanak-kanak membuat sand%i!h dengan menyapu
mentega pada roti. "ni adalah satu per!ubaan membina kekuatan kanak-
kanak yang patut dibanggkan. "ni akan memba%a implikasi yang sangat
besar untuk mereka meneruskan kehidupan berdikari tanpa meminta
bantuan orang lain menyediakan makanan untuk sarapan pagi. Kanak-
kanak diaar mengikat kasut, menulis nama, mengenakan butang pada
bau dan menyapu lantai tadika.
'erdapat kanak-kanak yang pemalu, terlalu pasif, merosakkan rasa ingin
beraya dalam apaapa akti5iti yang dialankan dalam bilik darah.
/anyak akti5iti yang boleh dilaksanakan se!ara menyeluruh yang boleh
membina rasa beraya dalam pengalaman seharian mereka.
Antara akti5iti tersebut adalah seperti berikut#
-i. (enanam bunga
-ii. /eri ikan makan
-iii. /eri arnab makan
-i5. 6et mea untuk makan tengah hari
-5. (engambil surat di peabat
19
-5i. (enyusun alat permainan
-5ii. /ermain doh
-5iii. Jperasi komputer
-i8. (enggunakan gergai dan mengetuk paku -mainan.
-8. (embersihkan lantai
-8i. (enuangkan air ke dalam !a%an
-8ii. (enghidangkan makanan serat untuk ka%an-ka%an.
-f. Pilihan Akti5iti Kanak-kanak
Perkara penting dalam diri kanak-kanak ialah memperoleh pengalaman
beraya dengan membiarkan kanak-kanak memilih permainan yang
mereka minati. /ahanbahan permainan disusun dengan baik dan
menarik supaya dapat menarik perhatian kanak-kanak untuk bermain.
6ekiranya permainan itu menadi tumpuan, maka sediakan kertas giliran
untuk digunakan se!ara bergilir-gilir. Kadang-kadang kanak-kanak
datang berulang kali ke tempat permainan yang sama, kita perlu ingat
baha%a dalam pembelaaran kanak-kanak melibatkan manipulasi dan
masteri yang sangat bermakna kepada kanak-kanak. +anya kanak-
kanak yang tahu bagaimana masa peribadi yang mereka perlukan untuk
menyiapkan sesuatu tugasan dalam permainan itu.

1.B Kanak-kanak bermain menggunakan permainan.
LATIHAN
1. Apakah konsep inisiatif di kalangan kanak-kanak>
2. Apakah konsep autonomi kanak-kanak>
3. /agaimanakah guru dapat membina kekuatan kendiri kanak-
kanak>
&. /andingan konsep kendiri positif dan konsep kendiri negatif.
20
E. /erikan maksud kendiri .
B. /agaimana konsep kendiri kanak-kanak terbentuk.
F. +uraikan persekitaran yang menyumbang kepada peningkatan
kendiri.
BUKU RUJUKAN
+amilton, D.6., K Hlemming, /.(. -1=FF.. Resources for Creative Teaching in
Early Childhood Education. 9e% Lork# +ar!ourt /ra!e *o5ano5i!h, "n!
1dgington, (. -2GG&.. The Foundation Stage Teacher In Action Teaching 3,
And ! "ear#$lds. 7K# Paul 0hapman Publishing.
Kail, R.M., K 0a5anaugh, *.0. -2GGG.. %u&an 'evelo(&ent. A )ifes(an *ie+.
76A# :ads%orth 'homson.
21
TAJUK 2 MATLAMAT6 NILAI DAN BUDA7A (4 JAM)
2.1 SINOPSIS
'auk ini meliputi definisi, fungsi utama keluarga dan perubahan
bentuk keluarga masa kini. "a uga menyentuh tentang hubungan
matlamat dan nilai budaya mendidik anak dengan mengambilkira
perbe,aan budaya dan nilai, konflik matlamat dan nilai dan aplikasi
penyelesaian konflik. 'auk ini uga menekankan tentang pendidikan
nilai, moral dan agama serta proses membuat keputusan dan
perkembangan prososial.
HASIL PEMBELAJARAN
1. menyatakan tentang definisi, fungsi utama keluarga dan perubahan
bentuk keluarga masa kini$
2. menerangkan hubungan matlamat dan budaya mendidik anak$
3. menerangkan tentang perbe,aan budaya dan nilai, konflik matlamat
dan
nilai serta aplikasi penyelesaian konflik$ dan
&. menghuraikan tentang pendidikan nilai, moral dan agama, proses
membuat keputusan dan perkembangan prososial.

22
(atlamat, nilai dan
budaya
(atlamat, nilai dan
budaya
Keluarga
Keluarga
+ubungan
matlamat dan
budaya mendidik
anak
+ubungan
matlamat dan
budaya mendidik
anak
Pembentuk
nilai budaya
Pembentuk
nilai budaya
2.2 KELUARGA
2.2.1 Pe!$e!#1#!
Keluarga adalah merupakan unit asas institusi sosial di dalam
sesebuah masyarakat. 6etiap bayi dilahirkan ke dunia ini berada di
dalam sebuah keluarga. 6ekolah uga merupakan salah sebuah
institusi sosial penting di dalam masyarakat dan tidak terke!uali
daripada terlibat dengan perdebatan isu keluarga."ni adalah kerana
kanak-kanak disosialisasikan di dalam kedua-dua institusi sosial iaitu
keluarga dan sekolah. Kanak-kanak dan keluarga perlu
mengadaptasikan diri dengan persekitaran sekolah yang berbe,a, dan
sekolah pula perlu menyesuaikan diri dengan pelbagai enis latar
belakang dan kanak-kanak.
2.2.2 Def!" Ke1&#($#
Didefinasikan sebagai satu penyatuan manusia dalam satu kumpulan
yang bekerasama dikalangan ahlinya atau coo(erative grou(, dalam
tuuannya untuk menaga dan membesarkan anak-anak -(a!ionis
2GG1.. Keluarga dikatakan sebagai satu unit yang dibentuk dua indi5idu
atau lebih yang dikaitkan dengan pertalian darah, perkah%inan atau
pengambilan anak angkat yang hidup bersama.
Keluarga dalam hubungannya dengan anak ditakrifkan sebagai tempat
pengasuhan yang dapat memenuhi keperluan hidup seperti makan,
minum, dan bergerak. Kanak-kanak bukan sahaa memerlukan
keluarga bahkan uga komuniti. /egitu uga sebaliknya keluarga dan
komuniti memerlukan kanak-kanak untuk melengkapkan kehidupan
seseorang manusia.
1ssa -2GG3. pula menyatakan baha%a keluarga adalah teras dalam
pendidikan a%al kanak-kanak. Keluarga merupakan salah satu
penghubung yang paling intim dan penting dalam setiap kehidupan
setiap manusia termasuklah dalam diri kanak-kanak itu sendiri.
Keluarga boleh dimaksudkan kepada @dua atau lebih perhubungan
antara manusia yang tinggal dalam satu penempatanA -Dris!oll K
9agel, 2GG2..
Jlson K Defrain -1==&. mentakrifkan keluarga sebagai satu atau lebih
daripada seorang indi5idu yang komited antara satu sama lain untuk
berkongsi kasih sayang, sumber, keputusan dan nilai-nilai.
(anakala /abol, K 6ontag -1==3. memberi definisi keluarga se!ara
menyeluruh di mana keluarga tidak terhad kepada orang yang
23
mempunyai hubungan darah -nasab., perkah%inan atau pengangkatan.
Keluarga adalah kumpulan orang-orang yang memerlukan antara satu
sama lain kerana mereka berkongsi matlamat, sumber dan komited
untuk angka panang.
2.2.3 F&!$" U'#,# Ke1&#($#
Hungsi keluarga adalah bertanggunga%ab dalam menaga dan
mengembangkan anggota-anggotanya -6uprihatin, ?, dkk., 1==2..
Antara fungsi utama keluarga ialah seperti berikut#
3 Hungsi Reproduksi
3 Hungsi Keagamaan
3 Hungsi 6osial /udaya
3 Hungsi Kasih 6ayang
3 Hungsi Perlindungan
3 Hungsi Pendidikan
3 Hungsi 1konomi
3 Hungsi Rekreasi
3 Hungsi 6tatus Dan Kedudukan
F&!$" Re4(.*&%"
3 Hungsi yang merupakan mekanisme untuk melanutkan keturunan yang
diren!anakan dapat menunang ter!iptanya keseahteraan manusia di
dunia yang penuh iman dan tak%a.
F&!$" Ke#$#,##!
3 Didorong dan dikembangkan agar kehidupan keluarga sebagai tempat
persemaian nilai-nilai luhur budaya bangsa untuk menadi insan
beragama yang penuh keimanan dan ketak%aan kepada 'uhan Lang
(aha 1sa.
F&!$" K#") S#8#!$
3 (emberikan landasan yang kukuh terhadap hubungan anak dengan
anak, ibu dengan bapa, ibu bapa dengan anaknya serta hubungan
kekerabatan antara generasi. "ni penting untuk perkembangan psikologi
sihat kepada anak-anak.
F&!$" S."#1 B&*#8#
3 Anak-anak dibesarkan di dalam keluarga dengan nilai dan budaya yang
dianuti di dalam keluarga tertentu. Jleh itu, anak-anak mendapat
pembudayaan di dalam keluarga.
F&!$" Pe(1!*&!$#!
24
3 (enambahkan rasa aman dan keakraban pada setiap ahli keluarga.
Keluarga memberi perlindungan kepada anak-anak dari segi tempat
tinggal yang sempurna serta memberi perlindungan kepada
perkembangan emosi anak-anak.
F&!$" Pe!**%#!
3 Keluarga mendidik anak-anak kemahiran kera-kera di dalam rumah,
kemahiran keraya %arisan keluarga seperti kemahiran berniaga, nilai
murni dan moral dan spiritual.
F&!$" E%.!.,
3 Di dalam hal ini keluarga akan menyediakan semua keperluan
kehidupan seperti makan, minum, barangan dan perkhidmatan kepada
anak-anak serta merupakan unsur ketahanan keluarga.
F&!$" Re%(e#"
3 Keluarga menyediakan akti5iti rekreasi bersama ahli keluarga seperti
berkelah, bersukan, bermain, beriadah dan sebagainya.
F&!$" S'#'&" D#! Ke*&*&%#!
3 Keluarga memberikan status kepada anak-anak melalui nama
keluarga, kedudukan keluarga dari segi ekonomi dan sosial di dalam
komuniti.
2.2.4 Pe(&-#)#! Be!'&% Ke1&#($# M#"# K!
Perubahan dari segi ekonomi keluarga yang memerlukan pendapatan
lebih seiring dengan pembangunan dunia moden. *ika dahulu kaum ibu
hanya duduk di rumah menaga dan mengasuh anak terutama anak
ke!il telah beralih kepada bekera. (asa dahulu segala keperluan,
kemudahan, bahan dan perkhidmatan semuanya akan disediakan oleh
keluarga. Pada hari ini, perkara sebegini tidak lagi dilakukan di mana
segalanya diperolehi dengan !ara pembelian. (asa dahulu segala
keperluan, kemudahan, bahan dan perkhidmatan semuanya akan
disediakan oleh keluarga. Pada hari ini, perkara sebegini tidak lagi
dilakukan di mana segalanya diperolehi dengan !ara pembelian.
(asa lalu keluarga lebih mengamalkan kera-kera beribadat di rumah
tetapi pada hari ini segala tugas tersebut banyak diberikan oleh
sekolah, guru-guru, para alim ulama dan institusi agama.Perubahan
yang berlaku kepada sistem kekeluargaan pada masa kini disebabkan
pengaruh daripada bentuk perhubungan keluarga yang kompleks serta
respon daripada pihak lain pada komuniti di dalam masyarakat itu
sendiri.Pada masa ini kasih sayang yang diberikan oleh keluarga
kepada anak-anak mereka lebih kepada aspek material bagi
25
menunukkan kasih sayang mereka berbanding pada masa lalu kasih
sayang diberikan dengan sepenuhnya kepada anak-anak dalam apa
ua keadaan.
Pada masa ini di (alaysia, sebahagian besar daripada keluarga
dibentuk oleh pasangan yang matang dan atau oleh pasangan yang
telah berumur. "ni kerana faktor pendidikan dan tuntutan pekeraan
menyebabkan pasangan muda-mudi le%at berkah%in. Dari satu segi,
ia merupakan sesuatu yang baik kerana pasangan itu dapat
menghadapi alam rumah tangga dengan lebih bersedia untuk menaga
rumah tangga dan anak-anak sama ada dari segi material mahupun
dari segi emosi. Akan tetapi, dari sudut yang lain, didapati keluarga
yang dibentuk oleh pasangan yang telah NberumurN ini tidak dapat
menalankan fungsi pembiakan -pro!reati5e fun!tion. dengan berkesan.
'etapi ada uga sebilangan daripada mereka yang berkah%in pada usia
muda disebabkan faktor-faktor desakan hidup, berpendidikan rendah,
dan sebagainya.
4atar belakang alam perkah%inan yang pelbagai ini sedikit sebanyak
mempengaruhi !aragaya keibubapaan masyarakat kita dalam
menyediakan keperluan yang terbaik kepada perkembangan
pendidikan a%al kanak-kanak.
2.2.2. Je!"-9e!" Ke1&#($#
Keluarga boleh dibahagikan kepada beberapa enis iaitu Keluarga
9uklear, Keluarga Kembangan, Keluarga 'iri, Keluarga Angkat,
Keluarga "bu)/apa 'unggal, Keluarga 9enek)Datuk, Keluarga Kali
Kedua,
Ke1&#($# N&%1e#(
'erdiri daripada ibubapa dan seorang anak atau lebih.
Ke1&#($# %e,-#!$#!
'erdiri daripada nenek,datuk,mak!ik, pak!ik serta adik-beradik
yang lain yang tinggal bersama dalam satu kediaman. (ereka
berkongsi satu kefahaman dan tanggung- a%ab dalam urusan
keluarga. Dalam keluarga ini anak-anak boleh dibimbing atau
dididik oleh ahli keluarga yang lain seperti datuk atau nenek.
Ke1&#($# 4e!9#$# '&!$$#1
Keluarga penaga tunggal berlaku akibat daripada per!eraian
atau salah seorang daripada ibubapa telah meninggal dunia.
Keluarga ini mempunyai hanya seorang ibu atau ayah yang
bertanggung- a%ab dalam urusan keluarga.
26
Ke1&#($# C#,4&(#!
Keluarga tiri digambarkan sebagai keluarga !ampuran. 6eorang
daripada ibu atau bapa berkah%in semula dan memba%a anak-
anak daripada perkah%inan lama ke dalam keluarga baru.
Keluarga ini menghasilkan suatu keluarga yang besar.
Ke1&#($# #!$%#'
Keluarga yang menaga dan mendidik anak-anak yang bukan
daripada keturunan mereka sendiri tetapi diambil daripada
indi5idu lain dan dipelihara seperti anak sendiri.
Ke1&#($# Ne!e%:*#'&%
Keluarga yang terdiri daripada nenek dan datuk yang mendidik
serta menaga !u!u.
Ke1&#($# K#1 Ke*&#
Keluarga ini terdiri daripada satu atau lebih anak-anak yang
telah membesar, iaitu anak-anak mereka sendiri atau anak
angkat, mendapat anak semula selepas tempoh masa yang
lama. "ni bermakna selepas anak yang pertama dilahirkan,
keluarga ini tidak mempunyai anak-anak lain untuk sepanang
tempoh yang lama sehingga mereka membuat keputusan untuk
mempunyai anak lagi.
2.3 H&-&!$#!6,#'1#,#' *#! -&*#8# ,e!**% #!#%
2.3.1 Pe(-e;##! -&*#8# *#! !1#
6etiap indi5idu perlu dan ingin menadikan budaya masyarakat
sebahagian daripada kehidupan mereka, terutama dalam kehidupan
keluarga. 'erdapat pelbagai budaya dan nilai-nilai tertentu yang
diamalkan oleh setiap keluarga di (alaysia. Keluarga merupakan
%adah yang sesuai untuk menerapkan budaya dan nilai-nilai tertentu
kepada anak-anak. 6etiap keluarga berusaha untuk menerapkan
budaya dan nilai-nilai tersendiri dalam kehidupan seharian anak-anak
mereka. /udaya dan nilai Onilai yang diterapkan dalam sesebuah
keluarga bergantung kepada tahap pendidikan ibu bapa, tempat tinggal
dan enis keluarga.
27
2.3.1.1 T#)#4 4e!**%#! -& -#4#
'ahap pendidikan ibu bapa uga telah meningkat. *ika dahulu,
tanggunga%ab untuk menyara keluarga terletak pada bahu bapa yang
men!ari nafkah, tetapi pada masa kini, ibu dan bapa telah bersama-
sama men!ari re,eki. 'ugas menaga anak telah diserahkan kepada
pusat asuhan mahupun pembantu rumah. ika pembantu rumah
tersebut adalah %arga asing, maka se!ara tidak langsung anak
tersebut akan belaar nilai dan budaya %arga asing itu sendiri.
'ahap pendidikan ibu bapa uga telah meningkat. *ika dahulu,
tanggunga%ab untuk menyara keluarga terletak pada bahu bapa yang
men!ari nafkah, tetapi pada masa kini, ibu dan bapa telah bersama-
sama men!ari re,eki. 'ugas menaga anak telah diserahkan kepada
pusat asuhan mahupun pembantu rumah. ika pembantu rumah
tersebut adalah %arga asing, maka se!ara tidak langsung anak
tersebut akan belaar nilai dan budaya %arga asing itu sendiri.
2.3.1.2 Pe(&-#)#! 'e,4#' '!$$#1
"bubapa muda telah mula berhirah dari kampong ke bandar. "ni
mungkin kerana di bandar mempunyai lebih pekeraan dan kemudahan
yang lebih selesa. 9amun demikian, suasana perumahan di bandar
lebih kepada konsep @tidak menaga tepi kain orangA oleh yang
demikian, apa yang berlaku ika anak-anak melakukan kesilapan di luar
pengetahuan ibu bapa, maka, tiada siapa yang akan menegur.
2.3.1.3 Ke1&#($# !&+1e&"
"bubapa muda yang berpisah akan meminta ibubapa mereka untuk
menaga anak-anak. 9amun ika di bandar , tiada siapa yang akan
menaga mereka dan menyebabkan anak-anak mereka terbiar.
2.3.2 K.!f1%6 M#'1#,#' D#! N1#
"bubapa dan keluarga bertanggunga%ab menadikan anak-anak
mereka berakhlak mulia, beragama matang berfikir serta menghayati
nilai-nilai murni tradisi yang di%arisi keluarga. Jleh yang demikian,
ibubapa bertanggunga%ab mengeluarkan perbelanaan kesihatan,
perubatan, pakaian untuk anak-anak.
2.3.2.1 B&*#8# Ke1&#($#
6ebuah keluarga yang baik mempunyai sokongan emosi, menghormati
orang lain, bertanggunga%ab terhadap segala tindakan. Perbe,aan
28
budaya adalah dari segi ekspektasi kanak-kanak , !ara menaga
mereka, !orak mende%asakan mereka dan uga tahap kepentingan
ibubapa terhadap pelaaran.
2.3.3 A41%#" Pe!8e1e"##! K.!f1%
?uru harus memainkan peranan yang penting dalam mengurangkan
konflik didikan dan nilai berkeluarga. ?uru perlu memberi peneguhan
dan sokongan kepada setiap tingkahlaku kanak-kanak seaar dengan
matlamat dan hasrat pendidikan. ?uru memerlukan sokongan dari
keluarga dan komuniti dalam menalankan peranan ini.
2.4 Pe,-e!'&% !1# -&*#8#
2.4.1 Pe!**%#! !1#6 ,.(#1 *#! #$#,#
Kanak-kanak perlu didedahkan dengan nilai-nilai murni seperti
bekerasama, tolong menolong, hormat menghormati dan sebagainya
selaras dengan falsafah pendidikan negara yang mahukan
perkembangan se!ara menyeluruh -*1R"6.. 9ilai-nilai murni perlu
diterapkan seak mereka masih ke!il lagi kerana dapat membentuk
moral yang baik dalam diri kanak-kanak tersebut. 9ilai agama uga
perlu diaar kepada kanak-kanak dari ke!il lagi. Amalan baik yang
diaarkan oleh sesebuah agama hendaklah dilaksanakan oleh keluarga
mereka agar dapat menadi tauladan dan ikutan kepada kanak-kanak.
2.4.2 P(."e" ,e,-&#' %e4&'&"#!
Definisi ,e(utusan adalah pilihan yang dibuat antara alternatif yang
ada. (anakala -roses -e&buatan ,e(utusan pula ialah proses
membuat pilihan alternatif yang terbaik untuk men!apai sesuatu
obektif.
2.4.3 Je!"-Je!" Ke4&'&"#!
,e(utusan .er(rogra& adalah# berulang dan rutin$ mengikut
prosedur atau garis panduan yang telah disediakan. 0ontohnya
pendaftaran kursus setiap semester.
,e(utusan Tida/ .er(rogra& pula berlaku se!ara tidak rutin dan
keadaan yang tidak biasa. 0ontohnya# hendak melabur dalam syarikat
baru tersenarai di /6K4.
2.4.4 Aplikasi Penyelesaian Konflik
29
Langkah Pertama <
Ke!#14#"' ,#"#1#) *#! 4e1&#!$ <

- (enganalisa pun!a atau penyebab
- (engenalpasti kesukaran yang menghalang
pen!apaian matlamat
-(engenalpasti situasi yang menunukkan peluang- peluang
untuk
melepasi matlamat yang sedia ada
Langkah Kedua <
Me,%(%#! #1'e(!#'f 4e!8e1e"##! <
- 7ntuk keputusan berprogram # alternatif hendaklah
mudah dan ketara
- 7ntuk keputusan tidak berprogram # alternatif yang lebih kreatif
dan
ino5atif
Langkah Ketiga <
P1) #1'e(!#'f 4#1!$ "e"&#
Perlaksanaan yang beraya # /erhati-hati ketika meran!ang$
6ensitif terhadap mereka yang menerima kesan
Langkah Keempat <
(elaksanakan alternatif yang dipilih
Langkah lima<
D#4#'%#! ,#%1&,-#1#"
(embuat tindakan susulan dan menilai hasil daripada keputusan
2.2 Pe(%e,-#!$#! P(."."#1
:rightsman dan Deau8 -1=21. mendefinisikan perilaku prososial
sebagai perilaku seseorang yang mempunyai konsekuensi sosial positif
yang dituukan bagi keseahteraan orang lain se!ara fisikal mahupun
psikologi.
Perkembangan prososial ialah perkembangan seseorang dari segi
tingkahlaku yang dapat diterima sosial umum. Kanak-kanak perlu diberi
bimbingan tingkahlaku seperti berikut.
(embimbing kanak-kanak ke arah membina ka%alan diri
(enggalakkan kanak-kanak berdikari
30
(embimbing kanak-kanak untuk memenuhi keperluan emosi dan
intelek mereka
(embina ekspektasi untuk kanak-kanak
(eran!ang tingkahlaku yang sesuai dengan menyusun persekitaran
supaya disiplin kendiri dapat dilakukan kanak-kanak
(engubah tingkahlaku kanak-kanak sekiranya perlu
6eorang kanak-kanak akan meningkat dalam pelbagai perkara seperti
perkembangan kognitif, perkembangan bahasa, perkembangan sosial
dan lain-lain lagi. (enurut (oss dan Page -dalam /aron K /yrne,
1==1., seseorang yang mendapatkan pengukuhan positif pada saat
melakukan suatu perilaku prososial maka ia !enderung akan
melakukan perilaku itu lagi pada saat yang lain, sedangkan seseorang
yang mendapatkan pengukuhan negatif pada saat melakukan suatu
perilaku prososial maka akan !enderung menghindari perilaku tersebut
pada saat yang lain.
1lemen penting dalam pendidikan a%al kanak-kanak adalah
memberikan bimbingan yang berkesan kepada kanak-kanak seperti
berikut.
(engenali diri
(engetahui perkembangan kanak-kanak
(emenuhi keperluan kanak-kanak dengan !ara sesuai dari segi
berdikari dan bertanggunga%ab
(enetapkan ekspektasi yang sesuai
(enyusun dan memodifikasi persekitaran supaya tingkahlaku dan
ka%alan kendiri yang diharapkan dapat dibina
(enunukkan model tingkahlaku yang sesuai kepada kanak-kanak
(engelakkan daripada membina atau menggalakkan tingkahlaku
bermasalah

R&,#)%& S8&($#%&. A*#%#) 'e,# ! *$&!# 4#%# .1e)
%e-#!8#%#! %e1&#($# * !e$#(# %'#= (F%(%#!)
31
S&#, "'e( -e%e(9#. A!#% *9#$# 4e,-#!'& (&,#) #'#& !e!e% *#!
*#'&% * (&,#). A*# 4&1# 8#!$ *)#!'#( %e '#,#! #"&)#!. M#!#
1e-) -#%= Ke,&%#%#! 4e!*#4#' #!*#.
L#')#!
/uatkan satu temubual bersama beberapa ibubapa dan guru mengenai
kepentingan kerasama antara pihak ibubapa dan guru terhadap
perkembangan pendidikan a%al kanak-kanak> /in!angkan dan nyatakan
!adangan ibubapa dan guru untuk menarik mereka untuk melibatkan diri
dengan akti5iti prasekolah.
R&9&%#!<
1. Dris!oll K 9agel, -2GG2.. 1arly 0hildhood 1du!ation # /oston # Pearson
1du!ation 0ompany
2. /ustam Kamri K Petri Pabariah (egat A. Rahman.-2GGE.. 'adika
/erkualiti. Kuala 4umpur #P'6
3. /uku Kurikulum Kebangsaan Prasekolah -2GG&.. Kementerian Pendidikan
(alaysia # Kuala 4umpur
&. 6!iarra, D.. K Dorsey, A -2GG2.. De5eloping K Administering an 1arly
0hhildhood 0enter. 9*# 'homson Delmar 4earning
TAJUK 3 PERSEKITARAN KELUARGA (5 JAM)
SINOPSIS <
'opik ini akan membin!angkan perubahan pendidikan kanak-kanak
dari institusi keluarga ke institusi pengasuhan iaitu di tadika atau
prasekolah. Antara aspek yang mempengaruhi perkembangan
pembelaaran kanak-kanak seperti persekitaran pengasuhan dari segi
institusi taman asuhan, ruang dalam dan luar.
HASIL PEMBELAJARAN <
32
1. (enelaskan persekitaran pengasuhan$
2. (enghuraikan institusi taman asuhan$
3. (enelaskan peranan ruang dalam dan luar, peralatan dan
keselamatan$
&. (enelaskan kualiti pengasuhan dari aspek sai, kumpulan, nisbah
kanak-kanak dan orang de%asa serta kelayakkan$
E. (enelaskan keluarga sebagai sumber sokongan dan hubungan
kakitangan dan keluarga serta penglibatan keluarga.
3.1 PERSEKITARAN PENGASUHAN
Persekitaran pengasuhan adalah situasi fi,ikal yang disediakan untuk program
pendidikan a%al kanak-kanak. "ni termasuk menyediakan ruang akti5iti dan
bahan pembelaaran.
3.1.1 I!"''&" T#,#! A"&)#!
"nstitusi taman asuhan dimaksudkan sebagai tempat pembelaaran a%al
kanak-kanak. /iasanya institusi taman asuhan adalah meruuk kepada taska.
:alau bagaimanapun topik ini akan menyentuh tentang taska dan tadika
kerana kedua-duanya mempunyai kesinambungan perubahan pendidikan dari
keluarga ke institusi. "bu bapa menghantar anak-anak untuk mendapatkan
perkhidmatan yang berkualiti dan berkesan. Pihak pengurusan taska dan
33
PERSEKITARAN
KE!AR"A
KE!AR"A
SE#A"AI
S!$#ER
S%K%N"AN
PERSEKITARA
N
PEN"AS!&AN
K!AITI
PEN"AS!&AN
tadika perlu se!ara profesional menyediakan perkhidmatan seperti yang
diharapkan oleh ibu bapa dan keluarga kanak-kanak. 6e!ara profesional pihak
pengurusan perlu menelaskan program yang disediakan. +al ini penting untuk
memberi kefahaman kepada "bu bapa dan keluarga.
Apabila berkomunikasi dengan ibu bapa, pihak pengurusan hendaklah
bersedia mendengar !adangan yang dikemukakan oleh ibu bapa. Di samping
itu !uba elaskan program yang akan dilaksanakan. Komunikasi yang baik
dapat memberi keyakinan ibu bapa terhadap program yang akan
dilaksanakan. "bu bapa perlu mendapatkan maklumat dan gambaran sebenar
untuk memastikan kesinambungan pendidikan anak-anak mereka
bersesuaian dengan yang mereka ingini.
3.1.2 R&#!$ D#1#, *#! L&#(
6ituasi yang kondusif hendaklah disediakan supaya kanak-kanak merasa
selesa semasa berada di premis prasekolah. Di prasekolah atau tadika kanak-
kanak berada dalam satu keluarga yang besar. ?uru hendaklah
menyesuaikan kanak-kanak dengan perubahan suasana yang berbe,a
dengan suasana di rumah mereka sendiri. Ruang dalam dan luar bangunan
tadika disediakan untuk tuuan pembelaaran kanak-kanak. Di rumah mereka
belaar menerusi ibu bapa dan keluarga. (ereka bebas tanpa mengikut adual
untuk melakukan akti5iti yang digemari. Di tadika mereka belaar se!ara
teran!ang untuk memenuhi keperluan perkembangan kognitif, fi,ikal, sosial
dan emosi.

3.1.2.1 R&#!$ D#1#,
6usun atur ruang dalam yang dibahagikan kepada beberapa sudut
pembelaaran diran!ang untuk menggalakkan kanak-kanak belaar. ?uru perlu
dapat menyesuaikan sudut-sudut pembelaaran dengan mesra pengguna.
6etiap bahan dan peralatan mudah diambil dan digunakan oleh kanak-kanak.
6e!ara tidak langsung dengan situasi yang memudahkan ini kanak-kanak
akan merasakan tiada auh perbe,aan dengan keadaan di rumah mereka.
Kemungkinan berlaku konflik kepada kanak-kanak di peringkat permulaan
untuk menyesuaikan dengan keadaan di kelas prasekolah. Di rumah mereka
bebas mengguna dan meletakkan peralatan mainan mereka. Di kelas
prasekolah mereka perlu diperkenalkan dengan peraturan yang mudah untuk
mendidik menggunakan peralatan dan menyimpan peralatan yang telah
digunakan. 6e!ara tidak langsung mereka dididik untuk mempunyai sikap
bertanggunga%ab terhadap barangan yang digunakan.
Akti5iti ruang dalam memberi peluang kanak-kanak berinteraksi untuk
meningkatkan perkembangan kognitif, sosial, emosi dan kreati5iti. Akti5iti
34
berkumpulan di sudut pembelaaran mendidik mereka bersosial dan
berinteraksi dengan rakan sebaya. Di sudut senyap mereka boleh
menalankan akti5iti sendirian seperti memba!a buku bergambar. Di sudut
pembelaaran kognitif mereka dapat berbin!ang dengan rakan sebaya tentang
apa yang telah dipelaari. (anakala di sudut kreati5iti mereka dapat
meluahkan perasaan dan menghasilkan idea kreatif. Peranan guru
membimbing dan menggalakkan perkembangan tingkah laku positif di
kalangan kanak-kanak.
?uru perlu bersikap profesional untuk menangani masalah pembentukan
tingkah laku kanak-kanak dalam melaksanakan akti5iti di dalam bangunan.
Peranan guru semasa mengendalikan akti5iti di ruang dalam antaranya
-a. 6edia membimbing dan memberi tunuk aar kepada kanak-kanak.
-b. /ersikap sabar setiap kali kesilapan yang dilakukan oleh kanak-kanak.
-!. Peka dan perihatin terhadap masalah yang dihadapi oleh kanak-kanak.
-d. (emberi arahan yang mudah difahami oleh kanak-kanak.
-e. (enyediakan peraturan yang mudah difahami oleh kanak-kanak.
-f. (endidik kanak-kanak berinteraksi positif dengan rakan sebaya.
-g. (endidik kanak-kanak sikap bertimbang rasa di antara rakan sebaya.
-h. (endidik kanak-kanak menghormati hak orang lain.
-i. (endidik kanak-kanak bertanggunga%ab dengan peralatan yang
digunakan.
-. (endidik kanak-kanak mengikut peraturan.
-k. (endidik kanak-kanak menaga kebersihan dan persekitaran.
-l. (ematuhi giliran yang ditetapkan semasa menalankan akti5iti.

6usunatur kelas prasekolah)tadika.
3.1.2.2 R&#!$ L&#(
35
Pihak pengurusan prasekolah atau tadika perlu memberi peluang kanak-
kanak untuk menalankan akti5iti di luar kelas tadika atau prasekolah.
Keadaan ini dapat memberi peluang di kalangan kanak-kanak yang
keluarganya tidak berkesempatan kerana kekangan keraya keluarga. 6ituasi
ruang di luar rumah uga berbe,a dengan situasi ruang luar di prasekolah.
Keadaan ruang luar di prasekolah dilengkapi dengan peralatan mainan dan
direka khusus untuk perkembangan kanak-kanak. Ruang luar di premis
prasekolah atau tadika memberi peluang kanak-kanak meningkatkan
perkembangan fi,ikal, kognitif, sosial dan emosi.
?uru hendaklah meran!ang sebelum mengadakan akti5iti di ruang luar.
*angan terlalu mengambil mudah terhadap akti5iti luar dengan menumpukan
main sahaa. Akti5iti perkembangan kognitif dapat dialankan di ruang luar
kelas. ?uru boleh memikirkan untuk akti5iti perkembangan kognitif selain
bermain pasir dan air. 7mpamanya menanam bunga dan mengenal tumbuh-
tumbuhan di sekitar ka%asan ruang luar.
?uru uga boleh meran!ang akti5iti perkembangan fi,ikal dengan menalankan
akti5iti permainan se!ara kumpulan atau indi5idu. 6emasa kanak-kanak
menalankan akti5iti, guru menadi pemerhati dan pembimbing untuk
memperbetulkan keadaan dan menaga keselamatan kanak-kanak semasa
menalankan akti5iti. Di antaranya adalah seperti berikut#
-a. /erada dalam keadaan berhadapan dengan kanak-kanak yang dika%al.
-b. Kedudukan berdekatan dengan peralatan demi keselamatan.
-!. (engagihkan nisbah kanak-kanak dengan orang de%asa.
-d.(enunukkan !ara yang betul membengkok lutut bila melompat dan
merangkak.
-e. (enguudkan suasana kreatif untuk menggunakan bahan disamping
menekankan !iri keselamatan.

-f . ?alakkan kanak-kanak untuk memegang tempat bergantung bila
memanat atau berbuai.
-g. +adkan masa untuk alat permainan yang menadi kegemaran.

-h. ?alakkan trafik satu hala.
3.1.3 Pe(#1#'#! D#! Ke"e1#,#'#!
Konsep keselamatan meruuk kepada langkah-langkah yang
dilaksanakan oleh indi5idu atau kumpulan untuk mengelakkan
kemudaratan seperti kemalangan, ke!ederaan atau
kematian.Keselamatan termasuk dalam teori hieraki (aslo%.
36
Prinsip keselamatan
3 /ahan permainan dan perabot besar dan berbu!u bulat.
3 6oket elektrik tidak dapat diangkau atau ditutup.
3 Pastikan lantai tidak li!in.
3 Ruang dapur adalah tempat larangan.
3 Di ruang luar, longkang perlu bertutup, alat permainan perlu dipastikan
keselamatannya.
3 Ka%asan perlu berpagar.
3 4atihan ke!emasan sekurang-kurangnya dua kali setahun.
3 Prosedur latihan kebakaran
pastikan satu ka%asan lapang yang agak auh di luar bangunan
untuk kanak-kanak berkumpul.
6ediakan pelan arah laluan.
Kanak-kanak dilatih mengikut laluan dan bergerak se!ara tenang
apabila berlaku ke!emasan.
Hikirkan.

4ihat gambar di ba%ah. /in!ang dan kaitkan dengan apa yang telah
anda pelaari.
J#0#- ".#1#!-".#1#! !.
1. *elaskan kepentingan taman asuhan kanak-kanak.
2. +uraikan !iri-!iri keselamatan untuk kanak kanak yang perlu ada semasa
mereka bermain di ruang luar -taman permainan..
3. 4ukis pelan lantai taman asuhan kanak-kanak yang telah anda la%ati.
'entukan perubahan atau penambahbaikkan yang diperlukan bagi taman
asuhan tersebut. /in!angkan.
37
3.2 K&#1' Pe!$#"&)#!
Pengurusan berkualiti akan menghasilkan perkembangan kanak- kanak yang
positif. Jleh itu, kKualiti pengasuhan berkait rapat dengan #
- Kelayakan guru
- 4atihan guru
- Pengalaman guru
(aka guru perlu mendapat latihan khusus menerusi institusi yang diiktiraf.
Kementerian Pelaaran (alaysia berperanan dalam meningkatkan kualiti ini
dengan #
i. (enaikkan taraf guru-guru ke peringkat ia,ah, termasuk guru-
guru yang mengaar di prasekolah di sekolah bantuan keraaan.
ii. 4atihan angka panang dan angka pendek.
iii. (engadakan bengkel dan seminar kepada guru-guru
3.2.1 S#; K&,4&1#! D#! N"-#) K#!#%-K#!#%
Kementerian Pelaaran (alaysia telah menentapkan baha%a setiap satu
kelas di prasekolah perlulah mempunyai seorang guru dan seorang
pembantu pengurusan murid. 9isbah murid ialah maksimum seramai 2E
orang bagi satu kelas. 9isbah ini amat penting bagi menamin kualiti
pendidikan di prasekolah. Pembantu pengurusan murid ditugaskan
membantu guru untuk menalankan akti5iti disamping menyediakan makanan
dan menaga kebersihan prasekolah.
Pembantu pengurusan murid uga perlu membantu guru ketika menalankan
akti5iti kumpulan bersama para pelaar. Akti5iti kumpulan kebiasaannya
adalah tiga kumpulan dimana setiap satu kumpulan terdiri daripada F atau 2
orang kanak- kanak.
3.2.2 Ke1#8#%#! G&(&
Di (alaysia, kelayakan guru prasekolah boleh diperolehi daripada kursus
yang dita%arkan oleh KP( seperti #
i. 6iil Perguruan dan Pengkhususan Prasekolah -1==3.
ii. Diploma Pendidikan Pengkhususan Prasekolah -1==B.
iii. Kursus Perguruan 4epasan "a,ah -KP4".
i5. 6iil K6PK Pengkhususan Prasekolah.
5. Program "a,ah 6arana (uda Pendidikan -P"6(P.
6etiap pengurus premis s%asta, perlu mendaftarkan guru masing-masing di
*abatan Pendidikan 9egeri. (ereka di%aibkan mengikuti khusus ketika !uti
sekolah. 6ebagai penghargaan KP( kepada guru-guru prasekolah,
38
kementerian telah menganegerahkan @ Anugerah ?uru "no5atifA kepada guru
prasekolah di (alaysia. (ereka bertanding di peringkat daeah, negeri dan
kebangsaan. /P?, KP( uga turut menobatkan Anugerah Pensyarah Pakar
/idang Prasekolah pada pensyarah terlibat di "P?(.
3.3 Ke1&#($# Se-#$# S&,-e( S.%.!$#!
3.3.1 H&-&!$#! %#%'#!$#! *#! %e1&#($#
"bu bapa adalah sekolah utama dan pertama dalam pendidikan kanak-kanak.
/erpegang kepada pesanan Rasulullah Ctuntutlah ilmu seak dari dalam buaian
hingga ke liang lahadD, %aarlah ibu bapa dan guru prasekolah bekerasama
demi me%uudkan generasi berkualiti dan bertak%a. Dalam konteks
prasekolah, guru dan ibu bapa adalah rakan.
Komunikasi yang baik antara $&(& *#! -& -#4# merupakan faktor
persekitaran yang penting. "katan hubungan yang baik memerlukan rasa
hormat-menghormati, persefahaman, perkongsian maklumat, pengetahuan
dan kemahiran se!ara dua hala.
3.3.2 Pe!$1-#'#! Ke1&#($#
Kaian di dalam dan di luar negara menunukkan baha%a faktor
persekitaran seperti penglibatan ibu bapa se!ara aktif mempunyai
kesan langsung ke atas semua aspek perkembangan kanak-kanak
-(a! 9aughtori, 2GGE.. Dapatan kaian oleh penulis -(ariani et al.,
2GGB. mengenai faktor persekitaran
seperti -& -#4# yang mempengaruhi penyesuaian kanak-kanak di bilik
darah 4(#"e%.1#)
#) B#)#! Pe,-e1#9#(#!
- membantu kanak-kanak mendapatkan buku yang sesuai,
menyediakan bahan bantu belaar elektronik seperti 0D Pendidikan
-) Pe("e%'#(#! K.!*&"f
- menyediakan alat tulis yang sesuai untuk
kanak-kanak. 6ebilangan besar uga peka terhadap keperluan
ruang dan kemudahan lain untuk anak-anak mereka belaar.
+) K.,',e! I-& B#4#
- menyemak kera rumah anak-anak mereka
A"4e% Me,-#+#
'erdapat hubungan yang rapat antara penglibatan keluarga dengan
pemerolehan kemahiran memba!a di kalangan kanak-kanak. Kaian
Durkin -1=BB. tentang kanak-kanak yang didapati sudah !ekap
memba!a %alaupun masih di dalam kelas-kelas tadika mendapati
39
baha%a faktor utama yang mendorong mereka !epat dan lan!ar
memba!a ialah umlah bahan ba!aan yang men!ukupi yang disediakan
oleh ibu bapa . 'release -1=2=. berpendapat memba!a kuat kepada
anak-anak boleh mendatangkan banyak faedah. "bu bapa mahupun
ahli keluarga yang memba!a kuat kepada murid prasekolah bukan
sahaa dapat meningkatkan kemahiran memba!a murid tersebut tetapi
kemahiran-kemahiran lain yang berkaitan dengan kemahiran
memba!a. (isalnya ibu bapa dapat meningkatkan daya mental anak-
anak mereka dengan meluaskan konsep, perbendaharaan kata serta
meluaskan alam pengetahuan dan pemikiran.
/erbin!ang mengenai perkara yang sama, 6afiah -1==G. berpendapat
baha%a kanak-kanak yang dalam lingkungan umur E atau B tahun yang
kerap diba!akan !erita akan mempunyai satu tanggapan yang agak
elas tentang apa yang dikatakan sebuah !erita.(isalnya, mereka tahu
baha%a setiap !erita ada bahagian permulaan , ada peristi%a-peristi%a
yang teralin antara satu dengan lain dan ada pula bahagian
penutupnya. 4ebih banyak mendengar !erita, lebih kukuh pemahaman
mereka tentang bagaimana !erita diolah. Ringkasnya, pengetahuan
latar tentang !erita atau skema !erita sangat penting kerana akan
membantunya memahami !erita-!erita lain.
Dalam kaiannya, +ansen -1=B=. telah menggabungkan & faktor yang
berkaitan dengan persekitaran rumah. Haktor-faktor itu ialah#-
O terdapat atau tidak bahan ba!aan yang sesuai di rumah.
O masa yang diuntukkan bagi memba!a kepada kanak-kanak.
O masa yang diuntukkan bagi membimbing dan menggalakkan
kanak-kanak memba!a.
O sama ada ibu bapa menadi !ontoh atau model yang baik
kepada kanak-kanak.
Keempat-empat faktor itu se!ara bergabung didapati lebih
mempengaruhi sikap kanak-kanak memba!a daripada se!ara
berasingan.
6ebagai kesimpulan, faktor peranan ibu bapa dan persekitaran rumah
merupakan faktor utama dalam mempengaruhi sikap kanak-kanak
memba!a. "a merupakan faktor penentu sama ada seseorang kanak-
kanak akan menadi pemba!a yang beraya atau sebaliknya.
3.3.3 S&,-#!$#! Ke1&#($#
?uru hendaklah menggalakkan penglibatan ibu bapa dalam akti5iti
yang dianurkan oleh prasekolah. "bu bapa dan keluarga boleh
menyumbangkan kepakaran atau sebagai ruukan, memberi
sumbangan tenaga dan bahan serta memberi khidmat kebaikan.
Keluarga uga boleh
menyumbangkan kepakaran atau sebagai ruukan seperti#
40
3 (emberi penerangan tentang pekeraan
3 (embuat demonstrasi serta memberi latihan dalam kraf
3 (embantu dalam akti5iti pembelaaran seperti ber!erita, menyanyi atau
menggunakan komputer
3 (emberi khidmat nasihat dan runding !ara
6elain daripada itu, keluarga boleh memberi sumbangan tenaga dan
bahan seperti#
3 (enyediakan alat bantu penagaaran dan pembelaaran
3 (embaiki alat permainan luar
3 (embina taman sains
3 (enderma alat permainan terpakai
3 (engadakan la%atan atau berkelah
3 (enyediakan props
Akhir sekali keluarga turut boleh memberi khidmat kebaikan seperti#
3 (emberi sumbangan untuk akti5iti sukaneka atau persembahan
tahunan
3 (enadi ahli *a%atankuasa Prasekolah
3 /ergotong royong membersihkan sekolah
F%(%#!.
+ubungan antara institusi pendidikan a%al kanak-kanak dengan
komuniti memangkinkan kebaikan bukan sahaa kepada institusi
itu sendiri, bahkan kepada kanak-kanak. /in!angkan.

L#')#!.

41
1. (engapa kepakaran diperlukan untuk program a%al kanak-
kanak>
2. /agaimana kolaborasi dapat membantu kanak-kanak>

R&9&%#!.
+amilton, D.6., K Hlemming, /.(. -1=FF.. Resources for creative teaching in
early childhood education. 9e% Lork# +ar!ourt /ra!e *o5ano5i!h,
"n!.
1dgington, (. -2GG&.. The foudation stage teacher in action teaching 3, and
! year#olds. 7K# Paul 0hapman Publishing.
Kail, R.M., K 0a5anaugh, *.0. -2GGG.. %u&an develo(&ent. A lifes(an vie+.
76A# :ads%orth 'homson.
*a!kman, +.4. -2GG1.. Early education curriculu& a child0s connection to the
1orld. 76A# Delmar 'homson 4earning.
0ampbell, R. Drury, R. (iller, 4. -2GG2.. E2(loring early years education and
care. 4ondon# Da5id Hulton Publishers.
Dris!oll, A., K 9agel, 9.?. -2GG2.. Early childhood education3 The 1orld of
children, fa&ilies, and educators -2nd. ed.. /oston# Allyn K /a!on.
http#))myais.fsktm.um.edu.my)&=1F)1)2.pdf
42
TAJUK 4 PEMBENTUKAN DISPLIN KANAK-KANAK (4 JAM)
SINOPSIS <
'opik ini akan membin!angkan mengenai pembentukan disiplin kanak-
kanak. Antara aspek yang berkaitan dengan pembentukan disiplin
adalah enis-enis tingkah laku yang tidak diterima dan langkah-
langkah yang boleh dilaksanakan bagi mengatasi tingkah laku
tersebut. 4angkah-langkah mengatasi tingkah laku yang tidak diterima
melalui peneguhan dan dendaan.
1. (enelaskan mengenai panduan disiplin kanak-kanak
2. (enghuraikan enis-enis tingkah laku yang tidak diterima
3. (enghuraikan langkah-langkah yang boleh dilaksanakan bagi
mengatasi
tingkah laku yang tidak diterima dalam kalangan kanak-kanak.

1
43
PEMBENTUKAN
DISIPLIN KANAK-
KANAK
PANDUAN
DISIPLIN
JENIS >JENIS
TINGKAH LAKU
7ANG TIDAK
LANGKAH-
LANGKAH UNTUK
MENGATASI
4.2. D"41! *#! K#!#%-%#!#%
4.2.1. P#!*&#! D"41!
(endisiplinkan kanak-kanak merupakan satu perkara yang penting tetapi
satu proses yang amat menyukarkan terutama kepada ibu bapa. 'idak ramai
ibu bapa mendapat pendedahan mengenai !ara mendisiplinkan kanak-kanak
se!ara formal. 7saha mendisiplinkan kanak-kanak adalah bertuuan untuk
mengaar mereka bertingkah laku yang boleh diterima oleh masyarakat.
Apakah disiplin >
Dari segi bahasa, disiplin adalah ka%alan yang diperoleh daripada
penguatkuasaan peraturan .
Disiplin adalah mengaar dan bukannya bermaksud menghukum. "anya perlu
dilakukan dengan penuh kasih sayang.
3 (enurut 4aporan *a%atankuasa Kabinet -1=F=.- disiplin merupakan
kesanggupan seseorang indi5idu menghormati dan mematuhi undang-
undang sama ada disiplin dikenakan dari luar atau kerelaan sendiri.
3 6atu peraturan yang dikenakan kepada murid-murid untuk menga%al
dan mendapatkan tingkah laku yang diingini,
Kanak-kanak belaar berdidsiplin dan bertingkah laku positif, ika diaar dan
diberi tunuk !ara bertingkah laku yang sesuai. Kanak-kanak akan lebih
bertingkah laku positif hasil daripasa moti5asi dan peneguhan yang diterima
berbanding hukuman atau dendaan.
(asalah tingkahlaku yang tidak boleh diterima atau negatif dalam kalangan
kanak-kanak perlu diambil perhatian dengan serius oleh semua pihak
terutama ibu bapa, para guru dan pentadbir sekolah. Jleh yang demikian para
ibu bapa dan para guru perlu memainkan peranan yang proaktif untuk
mendidik dan mebimbing kanak-kanak agar dapat bertingkah laku positif
seterusnya mengurangkan masalah tingkahlaku negatif dalam kalangan
mereka. 'ingkah laku yang tidak diterima ini memba%a kesan yang hebat
dalam proses pembelaaran dan sosialisasi kanak-kanak. Pendidikan dan
bimbingan ke atas kanak-kanak bertingkah laku positif perlu bermula dari
peringkat usia yang muda bagi melahirkan masyarakat yang berbudaya,
berakhlak mulia dan mempunyai ati diri tinggi. 6ebagaimana kata pepatah
@melentur buluh biarlah dari rebungnya, iaitu mendidik anak-anak biarlah
bermula dari usia muda.
44
4.2.2. Je!"-9e!" T!$%#) 1#%& 8#!$ '*#% *'e(,#
Kanak-kanak se!ara semula adinya suka bergerak bebas dan
bertingkah laku di luar angkaan. Kanak-kanak uga berkebolehan
menunukkan pelbagai tingkah laku bergantung kepada tahap perkembangan
dan situasi. 'ingkah laku yang tidak boleh diterima atau tingkah laku negatif .
'ingkah laku negatif adalah tingkah laku yang tidak normal dan terkeluar dari
nilai dan norma sosial masyarakat,tidak kira di dalam kehidupan
bermasyarakat atau termasuk sekolah. 6e!ara konsepnya, ia bertentangan
dengan tingkah laku yang la,imnya dianggap sebagai persepsi, perasaan, dan
perlakuan yang pada kebiasaanya dialami oleh banyak orang dalam sesebuah
masyarakat sama ada di ka%asan pedalaman mahupun bandar.
'ingkah laku negatif boleh dibahagikan kepada empat enis iaitu#
tingkah laku destruktif
tingkah laku disruptif
tingkah laku pergantungan berlebihan dan
tingkah laku pengunduran diri.
'ingkah laku desruktif
'ingkah laku destruktif merupakan tingkah laku merosak dan anti sosial
yang sangat bahaya kerana disamping melakukan kerosakan dan
mengan!am keselamatan orang lain dan kemudahan sekolah,
pelakunya uga terlibat melakukan akti5iti enayah. 'ingkah laku
agresif ini dapat dikenalpasti melalui perbuatan, tindakan merosakkan
atau perkataan melalui sindiran atau perbuatan fi,ikal seperti tumbuk-
menumbuk, bergaduh,melukai atau menyakiti seseorang yang lain dan
hal ini boleh memba%a kepada permusuhan nyata, gengtarisme dan
5andalisme. Pelaku uga mungkin bertindak agresif kepada pihak la%an
akibat rasa tidak puas hati, ben!i, marah atau dendam. Pelaku ini
seronok melihat kesusahan atau penderitaan orang lain.
'ingkah laku disruptif
'ingkah laku disruptif adalah tingkah laku melampau yang
mengganggu akti5iti dan ketenteraman orang lain atau pengaaran
seperti membuat bising, ber!akap pada %aktu yang tidak sesuai,
pergerakan yang berlebihan atau tidak perlu, mengganggu rakan,
menolak-nolak, bertumbuk dan lain-lain'
45
+am,ah -1==B. menggariskan beberapa tingkah laku ka!au bagi
kanak-kanak. "stilah Cka!au lakuD di!ipta untuk me%akili pelbagai bentuk
tingkah laku yang tidak sesuai, Antara tingkah disruptif yang tidak
sesuai dan tidak diterima adalah#
- /ertindak agresif tanpa pro5okasi
- (enga!au rakan yang sedang belaar
- /er!akap pada masa yang tidak sesuai
- /ergerak dengan kerap tanpa perlu
- Keta%a dengan kuat untuk menarik perhatian
- 'idak mahu bekerasama dan degil
'ingkah laku pergantungan berlebihan
'ingkah laku penggantungan berlebihan adalah meruuk kepada kanak-
kanak yang menghadapi masalah untuk berdikari, kebimbangan dan
kurang keyakinan diri dalam melaksanakan akti5iti-akti5iti pembelaaran
dan akti5iti sosial. Kanak-kanak yang bertingkah laku enggantungan
berlebihan ini sentiasa mengahrapkan bantuan dan pertolongan otrang
lain seperti ibu bapa , guru dan rakan sebaya untuk menyiapkan
tugasan, membuat keputusan atau menyelesaikan masalah. 6ekiranya
orang yang diharapkan tiada, kanak-kanak tersebut akan berasa
bimbang, takut dan !emas. Antara pun!a yang menyebabkan kanak-
kanak bertingkah laku begini adalah kerana ibu bapa memberi
perlindungan terlampau, suasana rumah tangga yang tegang,
autokratik dan tidak memper!ayai kanak-kanak.
'ingkah 4aku pengunduran diri
'ingkah laku pengunduran diri atau pengasingan diri merupakan
penarikan diri daripada situasi yang mengan!am atau tidak selamat.
'ingkah laku ini merupakan mekanisme helah bela diri berkaitan
dengan pengalaman pahit di masa lalu. 'ingkah laku kanak-kanak
yang menarik diri daripada sesuatu situasi atau akti5iti berpun!a dari
rasa rendah diri, rasa tidak selamat, rasa teran!am, kurang kemahiran
atau perasaan malu.
'ingkah pengunduran diri ini akan mengakibatkan kanak-kanak
menyimpan perasaan, tidak mahir berkomunikasi, bersosialiasi dan
seterusnya membentuk konsep kendiri yang negatif.
&.3. 4angkah (engatasi tingkah laku yang tidak boleh diterima
46
&.3.1. Peneguhan positif
'ingkah laku yang positif atau yang diingini perlu dikukuh dan
dipertingkatkan untuk mengekalkan tingkah laku tersebut. Antara
kaedah atau langkah yang boleh dilaksanakan oleh guru dan ibu bapa
adalah peneguhan positif. /.H. 6kinner mengemukakan kaedah
peneguhan positif dan peneguhan negatif bagi menggalakkan kanak-
kanak mengulangi sesuatu perbuatan yang diingini. Peneguhan positif
diberikan kepada kanak-kanak yang menunukkan tingkah laku positif.
Peneguhan positif yang diberikan oleh ibu bapa atau guru dapat
mendorong dan menggalakkan kanak-kanak mengulangi dan
mengekalkan tingkah laku yang diingini tersebut.
Di antara !ontoh peneguhan positif yang boleh dilaksanakan oleh guru
seperti memberi puian, senyuman yang ikhlas, ganaran, hadiah atau
sesuatu yang menyenang dan menyeronokkan kanak-kanak. (enurut
/rophy -1=21. puian yang diberikan kepada kanak-kanak yang
menunukkan tingkah positif perlu ikhlas ,spontan dan segera, tidak pilih
kasih, spesifik dan berterusan.
&.3.2. Peneguhan negatif
Peneguhan negatif merupakan tindak balas yang tidak menyenangkan
atau menyakitkan dilaksanakan ika kanak-kanak menunukkan tingkah
laku yang tidak diterima atau negatif. Peneguhan negatif berbe,a
dengan hukuman atau dendaan. /agi melaksanakan peneguhan
negatif, guru atau ibu bapa boleh menarik keistime%aan atau
keseronokan dengan tuuan untuk menghapuskan tingkah yang tidak
diingini.
&.3.3. Dendaan dan +ukuman
Dendaan atau hukuman bertuuan untuk menghapuskan tingkah laku
yang tidak diingini.
&.3.&. Panduan menghadapi disiplin kanak-kanak#
i. ?uru perlu realistik terhadap tingkah laku kanak-kanak.
*angkaan yang diberikan harus sesuai dengan perkembangan
dan pertumbuhan kanak-kanak.
ii. (elihat kesalahan yang dilakukan oleh kanak-kanak merupakan
satu pembelaaran daripada kesilapan. ?uru perlu memberi
bimbingan untuk membetulkan kesalahan yang dilakukan oleh
kanak-kanak.
47
iii. ?uru menunukkan !ontoh yang bertingkah laku yang baik dan
sesuai. 0ontoh bagaimana guru menga%al kemarahan dan
keke!e%aan perlu dilakukan se!ara eksplisit.
i5. Kanak-kanak yang berumur tiga tahun atau lebih, boleh diberi
peluang untuk memilih melakukan sesuatu tindakan. Peluang
yang diberikan hendaklah selamat dan memberi peluang untuk
meneroka pengalaman baru.
5. Perlu menggunakan perkataan yang sesuai bagi menegur
kesalahan dan bukannya memukul kanak-kanak tersebut.
(emukul tidak memberi kesan yang positif. Kanak-kanak belaar
melayan orang lain sebagaimana mereka dilayan. *ika kanak-
kanak dipukul, mereka belaar menyelesaikan masalah dengan
keganasan.
5i. *ika hukuman perlu dilaksanakan, alasan yang logik perlu
dimaklumkan kepada kanak-kanak.
F%(%#!
0uba fikirkan apakah !ara yang sesuai untuk meningkatkan
kualiti disiplin kanak-kanak prasekolah pada hari ini.
48
TAJUK 2 MELA7ANI PERASAAN (5 JAM)
SINOPSIS<
'opik ini membin!angkan tentang definisi perasaaan, memahami perasaan ,
perasaan yang positif serta ekspresi perasaan dan adaptasi perasaan. 'urut
didedahkan ialah bagaimana kanak-kanak belaar memahami perasaan
mereka dan membuat perkaitan diantara perasaan dan tingkah laku mereka.
6elain daripada itu adaptasi perasaan diri sendiri, berpasangan dan
berkumpulan turut dibin!angkan.
1. (enelaskan konsep perasaan$
2. (engenal pasti perasaan yang positif$
3. (enelaskan konsep ekspresi perasaan$
&. (engenal pasti ekspresi diri sendiri$
E. (engenal pasti ekspresi orang lain$ dan
B. (engenal pasti adaptasi perasaan
KERANGKA TAJUK-TAJUK<
49
MELAYANI PERASAAN
MELAYANI PERASAAN
EKSPERASI
PERASAAN
EKSPERASI
PERASAAN
ADAPTASI
PERASAAN
ADAPTASI
PERASAAN
PERASAAN
PERASAAN
2.1 PERASAAN
2.1.1 Def!" Pe(#"##!
(enurut 0haplin -1=F2. perasaan adalah keadaan -state. indi5idu
berdasarkan persepsi mereka sendiri akibat daripada ransangan se!ara
dalaman mahupun luaran. 0haplin berpendapat baha%a terdapat berbagai
definisi mengenai perasan yang dikemukakan oleh para ahli psikologi dari
berbagai aspek yang melibatkan emosi.
Perasaan adalah sesuatu yang melibatkan emosi yang terdapat dalam diri
Kanak-kanak yang membesar dengan perasaan positif yang auh lebih
!enderung untuk men!ari kebahagiaan berbanding dengan mereka yang
dihimpit oleh konflik dan emosi.
6ebagai seorang guru dan uga ibu bapa, kita bertanggunga%ab untuk
men!ipta seberapa banyak perasaan positif yang mungkin dalam diri kanak-
kanak. 6emua ini memang perlu dimulakan oleh orang de%asa.
Apabila kanak-kanak dapat berinteraksi yang baik sesama rakan di
prasekolah dan uga keluarga di rumah, mereka akan pergi ke sekolah
dengan penuh keyakinanseseorang indi5idu. "a adalah berbentuk fisiologi dan
psikologi yang merupakan tindak balas manusia kepada peristi%a yang sesuai
dengan keperluan dan matlamat peribadi seseorang. Perasaan adalah
subektif. Keadaan emosi ini menggerakkan pemikiran dan tindakan luaran
yang biasanya sesuai dengan sesuatu situasi.
2.1.2 Pe(#"##! 8#!$ 4."'f
Kanak-kanak yang membesar dengan perasaan positif yang auh lebih
!enderung untuk men!ari kebahagiaan berbanding dengan mereka yang
dihimpit oleh konflik dan emosi. 6ebagai seorang guru,kita bertanggunga%ab
untuk men!ipta seberapa banyak perasaan positif yang mungkin dalam diri
kanak-kanak. 6emua ini memang perlu dimulakan oleh orang de%asa. Apabila
kanak-kanak dapat berinteraksi yang baik sesama rakan di prasekolah dan
uga dengan keluarga di rumah, perasaan yang positif akan turut terpan!ar
di%aah mereka.
7ntuk membentuk perasaan yang positif dalam diri kanak-kanak, guru perlu
menyediakan suasana yang kondusif dan selesa di dalam bilik darah. ?uru
perlu !uba mengelakkan emosi yang negetif seperti marah, ben!i, dendam
dan sebagainya.
50
6e!ara amnya, emosi adalah perasaan atau komponen kesan daripada
tingkah laku seseorang manusia -4efran!ois,2GG1. 6anto!k - 1==2 ., seorang
ahli psikologi perkembangan mendefinasikan emosi sebagai perasaan kesan
yang melibatkan satu gabungan rangsangan fisiologi - physiologi!al arousal .
seperti degupan antung yang lau dengan tingkah laku yang nyata seperti
senyum. 1mosi atau perasaan boleh diklasifikasikan kepada dua kategori iaitu
perasaan yang positif dan perasaan yang negatif. (anakala yang tergolong
dalam kategori emosi yang positif adalah seperti rasa gembira, seronok,
ghairah, dan bersemangat. 1mosi yang negatif pula adalah terdiri daripada
emosi yang mempunyai nada yang negatif seperti !emas,marah,sedih,rasa
bersalah,dan sebagainya.Kanak-kanak dikatakan boleh mengalami kedua-dua
enis emosi ini serentak.
Pensyarah Psikologi Perkembangan Dan Pendidikan A%al Kanak-kanak
"nstitut Pendidikan 7ni5ersiti "slam Antarabangsa (alaysia Dr (astura /adri,,
berkata baha%a ilustrasi emosi yang terlihat dalam kehidupan harian kanak-
kanak berfungsi sebagai satu !ara bagi komunikasi untuk memberitahu dan
menyatakan keperluan mereka.
Pe(#"##! *#! ,41%#"!8# 4#*# %#!#%-%#!#%<
Ge,-(# - (embantu kanak-kanak atau remaa berfikir bagaimana
melahirkan rasa seronok dan menggalakkan mereka ber!akap mengenai
sesuatu yang mereka sukai.
M#(#) - (embantu men!ari alan bagaimana menghadapi halangan untuk
mendapat sesuatu yang di!itakan dan mengenal erti kesabaran, belaar
melahirkan perasaan geram dalam bentuk yang bersesuaian dan men!ari
alan penyelesaian.
T#%&' - Rasa teran!am, suatu moti5asi ingin memastikan keselamatan diri
dari aspek fi,ikal dan psikologi. (erangsang kanak-kanak melahirkan fikiran
dan perasaan takutnya, men!ari aminan mendapat ketenangan dan
ketenteraman.
Se*) - Kehilangan, tidak mendapat apa yang dikehendaki menadikan kanak-
51
kanak berusaha lebih mendapat apa yang di!ita, men!urah perasaan dan
berfikir bagaimana mengatasi rasa sedih.
Ge1 - 6elalunya dikaitkan dengan makanan, bau dan pandangan, suatu yang
semula adi menadikan seseorang kanak-kanak berhati-hati agar tidak
CterkenaD apa yang yang beliau geli. Perasaan ini perlu dihormati dan bantu
mereka men!ari sebab mengapa mereka berperasaan begitu.
Ce,#" - Asalkan tidak keterlaluan, sebenarnya ia membantu kanak-kanak
berusaha mengambil langkah mengelak diri dari menghadapi masalah, belaar
menahan perasaan bimbang dan bertindak proaktif untuk menunukkan
sesuatu yang terbaik.
M#1& - (enadikan kanak-kanak menyedari kepentingan perilaku yang baik
dan mengelak daripada melakukan sesuatu yang dikatakan memalukan. "ni
membantu mereka menga%al tingkah laku mereka sendiri.
R#"# -e("#1#) - :uud bila kanak-kanak melakukan sesuatu yang dianggap
CkeluarD dari DstandardD tingkah laku yang baik. 6i ke!il akan berusaha untuk
tidak dianggap bersalah dengan berakhlak sebaik mungkin dan sekiranya
kesalahan tetap atau sudah dilakukan, perasaan ini merangsang kanak-kanak
meluahkan perasaan dan menyedari agar berusaha untuk tidak mengulangi
pada %aktu yang lain.
R#"# -#!$$# - 'er!etus bila seseorang kanak-kanak terasa
dihormati)dihargai oleh orang lain atau bila ia men!apai apa yang diharapkan
seperti merangsang mereka meluahkan apa yang membuatkan mereka
merasa bangga dan memberi peluang berkongsi rasa bangga, puas dan
gembira.
2.1.3 Me,#)#, Pe(#"##!
(enurut 'eori Perkembangan Kanak-kanak , emosi asas telah terbentuk
beberapa bulan setelah kanak-kanak dilahirkan. 1kspresi muka dapat
menunukkan sama ada kanak-kanak itu gembira, marah, takut, ben!i, sedih
52
atau terperanat. Kanak-kanak memulakan hidup dengan perasaan yang asas.
Perasaan terbentuk se!ara perlahan-lahan. 1mosi baru terbentuk disebabkan
peluasan pengalaman sosial dan interaksi dengan orang-orang di
persekitaran. Perasaan lain yang terbentuk semasa a%al kanak-kanak ini ialah
perasaan bimbang, malu, bangga, rasa bersalah, minat dan perasaan puas
hati.
Diantara !ara yang dapat membantu me%uudkan perasaan positif kanak-
kanak #
(enyediakan bahan sokongan yang berkesan bagi perkembangan
emosi kanak-kanak bermula dengan memberi perhatian kepada
perasaan kanak-kanak dan bagaimana mereka menguruskannya.
Dengan menyedari perkembangan emosi kanak-kanak, guru dapat
dan kakitangan sekolah boleh membantu kanak-kanak memahami dan
menerima perasaan mereka dan uga orang lain. ?uru uga boleh
meran!ang strategi yang berkesan untuk menguruskan emosi.
/eri fokus kepada perasaan dan emosi kanak-kanak.
1mosi yang mudah dikenal pasti , manakala yang lain adalah kurang
elas. 1mosi kanak-kanak boleh dilihat melalui bahasa tubuh kanak-
kanak , mendengar apa dan bagaimana mereka menyatakan sesuatu
perkara dan memerhatikan tingkah laku kanak-kanak. Kemahiran
memahami bahasa tubuh kanak-kanak ini akan dapat membantu anda
memberi respon yang lebih berkesan sesuai dengan keperluan kanak-
kanak. Anda uga dapat memberi panduan yang lebih khusus kepada
ibubapa mereka tentang bagaimana !ara yang sesuai untuk membantu
kanak-kanak menguruskan emosi mereka.
(embantu kanak-kanak mengenali dan memahami emosi.
?uru mengambil peluang untuk ber!akap dengan kanak-kanak dan
mengaar mereka tentang emosi. "ni dapat membantu kanak-kanak
menadi lebih sedar tentang emosi mereka sendiri serta orang lain.
Kanak-kanak perlu digalakkan untuk berasa selesa dengan emosi
mereka dan melatih mereka menadikan amalan untuk meluahkan
53
perasaan kepada ibubapa atau orang yang diper!ayai. 0ara ini uga
dapat membantu kanak-kanak menguruskan emosi mereka.
(enetapkan had ke atas ungkapan emosi yang sesuai.
"a adalah sangat penting untuk kanak-kanak untuk memahami baha%a
ia adalah normal untuk mempunyai pelbagai emosi dan perasaan ,
tetapi perlu dihadkan kepada !ara-!ara tertentu. (ereka perlu
dielaskan tentang batasan terhadap tingkah laku agresif atau tingkah
laku lain yang tidak sesuai. Kanak-kanak uga perlu dilatih untuk
menguruskan kemarahan.
(enadi !ontoh atau role &odel
Kanak-kanak belaar tentang emosi dan bagaimana menyatakan
perasaan yang sesuai terhadap diri dengan melihat orang lain -
terutama ibu bapa , penaga dan guru.
2.2 EKSPRESI PERASAAN
Raah E.1 # :aah emosi yang berbe,a
"bu bapa dan keluarga perlu membantu kanak-kanak memahami perbe,aan
antara perasaan dan tindakan. 6eak ke!il kanak-kanak perlu difahamkan
tentang perasaan yang positif dan negetif. /agaimana memberi maklum
balas terhadap perasaan mereka uga perlu diberi perhatian. 0ontohnya ika
kanak-kanak berkata, N6aya lapar.N *angan berkata, N'idak . 6epatutnya a%ak
tidak lapar. A%ak baru saa makan makan dua puluh minit yang lalu.N
Respon yang sepatutnya ialah , N Jh begitu, kasihannya kamu. 6aya baru
54
sahaa mengemaskan dapur dan tidak ada makanan lain selain daripada
roti. /olehkah a%ak makan roti dahulu sementara menunggu makan malam
disediakan.A Respon seperti ini adalah menunukkan anda lebih
menghormati perasaan dan keperluan kanak-kanak tersebut.
1kspresi emosi melibatkan pengurusan emosi kendiri dan ke!erdasan kendiri
memba%a kepada perhatian dan keinginan melakukan sesuatu. ?uru perlu
membina keyakinan dan penghargaan kendiri kanak-kanak. /erikut adalah
akti5iti untuk meningkatkan ekspresi emosi kanak-kanak.
-a. (embina hubungan kanak-kanak dengan rakan sebaya dan orang
de%asa, berkongsi pendapat dan mengambil giliran untuk
ber!akap, menghormati perbe,aanbudaya, agama dan bahasa.
-b. Keupayaan mengatasi emosi bimbang !ontohnya, ibu bapa
lambat datang mengambil mereka di sekolah.
-!. /erdikari mengurus diri ke tandas, adab makan, mengenakan
pakaian, mengurus masa bermain, bertanggunga%ab untuk
menyimpan barang sendiri.
-d. Peraturan ber!akap iaitu ber!akap dan mendengar. /er!akap
bermakna berkongsi dan dalam berkomunikasi adalah mustahil
untuk memisahkan pemikiran dan bahasa. ?uru menyediakan
persekitaran di mana kanak-kanak bebas ber!akap dan
mengekspresikan emosi mereka dengan menggunakan bahasa.
-e. Peraturan bermain dan ber!akap. Kanak-kanak perlu diberi
peluang bersoal a%ab, bukan mendengar penerangan guru
semata-mata. Pengalaman kanak-kanak perlu didengar supaya
mereka dapat melahirkan emosi kepada rakan sebaya dan orang
de%asa.
2.2.1 D( Se!*(
Kanak-kanak lebih mudah memahami perasaan mereka dengan berkesan
sekiranya ibu bapa atau keluarga memandang serius terhadap perasaan
mereka se%aktu berurusan dengan mereka. "ni sesuai dilakukan dengan
sokongan ibubapa dan keluarga di dalam suasana yang mesra.
Perasaan kanak-kanak berkembang mengikut peredaran masa dan usia
mereka.
55
Pe(%e,-#!$#! e,." %#!#%-%#!#% &"# 4e('e!$#)#! #*#1#) "e4e('
-e(%&'<
o 6udah mula memahami dan menghurai emosi yang kompleks #
perasaan malu, rasa bersalah, rasa bangga dan !emburu.
o 6udah pandai menyembunyikan emosi yang negatif dengan
berpura-pura menunukkan keseronokan.
o Perasaan takut mula berkembang kepada yang lebih realistik -
takut sekolah, takut berkomunikasi, takut keadian enayah.
o (ahu disayangi tetapi bukan ditonolkan depan ramai.
o Amat memerlukan bantuan mengenalpasti emosi marah agar tidak
Cout of control0 belaar menga%al perasaan.
o Perlu perhatian dan dorongan mengatasi rasa takut.
o (ula memahami keperluan kumpulan.
Raah E.2
56
2 .2.2 O(#!$ 1#!
Kanak-kanak mempunyai moti5asi untuk melakukan komitmen dengan baik di
prasekolah. Kanak-kanak uga responsif, memberi perhatian dan aktif dalam
pembelaaran. Kanak-kanak suka buat kera rumah dan teliti dengan tugasan
yang diberikan. (ereka gembira memba!a iaitu orang de%asa atau ibu bapa
memba!akan untuk mereka selama 3G minit untuk setiap hari. Kanak-kanak
uga suka memba!a tanpa penglibatan orang de%asa.
Diri kanak-kanak adalah unik dan berbe,a. 6ebagai indi5idu kanak-kanak
dapat mengekspresikan emosi dengan !ara yang tersendiri. :alau
bagaimanapun guru harus menyediakan ruang supaya kanak dapat
mengekspresikan diri meneka dengan !ara yang selesa. /erikut adalah akti5iti
untuk kanak-kanak mengekspresikan diri sendiri#
-a. Permainan fantasi# permainan pakaian dan membekalkan prop.
-b. Permainan !at dan bermain %arna dan menghasilkan lukisan sendiri.
-!. /ermain alat mu,ik mengikut keupayaan masing-masing.
-d. (elibatkan kanak-kanak dalam permainan kumpulan.
-e. /ertanya konsep, !ontohnya, nombor dan huruf serta perkataan.
-f. 6ediakan tempat khas dinding, mea atau papan pameran untuk
mempamerkan bahan-bahan yang kanak-kanak hasilkan seperti lukisan,
papet supaya mereka dapat merasai hasil kera mereka dihargai oleh
guru dan ka%an-ka%an.
-g. 9amakan sesuatu konsep dengan betul seperti menamakan dan
melabelkan perkataan dengan betul, kerana kalau sudah biasa membuat
kesilapan kanak-kanak sukar untuk berubah.
-h. Kanak-kanak dibenarkan memilih ka%asan atau pusat belaar yang mereka
minati dan bergerak daripada satu pusat ke satu pusat dengan selesa.
Kanak-kanak mempelaari tingkah laku positif dan boleh berinteraksi dengan
orang disekeliling mereka. Peringkat a%al mereka mungkin memerlukan
orang lain khas ibu bapa dan guru untuk mengenalkan orang lain kepadanya.
Pada peringkat a%al kanak-kanak memang kekok untuk berkomunikasi
dengan orang lain. Kanak-kanak perlu dibimbing tentang nilai positif apabila
berhubung dengan orang lain.
/erikut adalah nilai positif yang perlu dipupuk kepada kanak-kanak adalah #

-a. Penyayang# kanak-kanak digalakkan menolong orang lain dan berkongsi
barang kepunyaan.
57
-b. *ustifikasi sosial# kanak-kanak menunukkan minat dalam akti5iti komuniti.
-!. "ntegriti# kanak-kanak mula membina keper!ayaan iaitu berbuat baik
kepada orang lain.
-d. *uur# kanak-kanak mempamerkan keuuran.
-e. /ertanggunga%ab# kanak-kanak menunukkan tanggunga%ab terhadap
tugasan yang diberikan kepadanya.
-f. ?aya hidup yang sihat bersama orang lain# menghormati hak orang lain .
2.2.3 Be(%.!$"
Kanak-kanak mempunyai kebolehan emosi berkongsi. /erikut adalah !ontoh
kanak-kanak boleh berkongsi emosi dalam perkara berikut#
-a. /ermain dengan rakan sebaya sesuai dengan perkembangannya
-b. /erinteraksi dengan orang de%asa.
-!. (engekspresi emosi dan empati dengan orang lain.
-d. (empelaari berbagai budaya, bangsa dan etnik.
Kanak-kanak perlu dibimbing untuk menilai tingkah laku yang positif dan
tingkah laku yang negetif. ?uru perlu menyedarkan mereka tentang risiko atau
akibat yang akan dihadapi sekiranya mereka melakukan sesuatu tindakan
yang negetif atau positif.
2.3 ADAPTASI PERASAAN
Adaptasi adalah menyesuaikan fakta yang terkini dan fakta yang terbaru untuk
membentuk fakta yang baharu dan lebih seimbang. 0ontohnya, kanak-kanak
tidak pernah nampak kela%ar terbang, mereka mengatakannya burung.
Apabila diberi tahu baha%a kela%ar itu seenis mamalia maka kanak-kanak
akan menukar struktur kognitif iaitu kela%ar bukan burung. Kela%ar adalah
mamalia yang boleh terbang. Kanak memerlukan orang de%asa untuk
mengadaptasi sesuatu.
'erdapat kanak-kanak yang suka belaar di tadika dan sebaliknya. (ereka
merasa !emas dan tidak tahu apa yang berlaku di sekeliling mereka. Apabila
guru memperkenalkan satu demi satu konsep, lama-kelamaan skemata
mereka akan bertambah dan perkembangan kognitif akan bertambah. *usteru
itu keyakinan diri akan bertambah maka emosi takut dan !emas, bimbang
semakin berkurangan. Kanak-kanak memerlukan bantuan untuk adaptasi
supaya mereka boleh berkembang dan memahami apa yang berlaku di
sekeliling mereka. Kanak-kanak yang dapat mengadaptasikan kognitif mereka
58
biasanya akan dapat meningkatkan ke!erdasan intrapersonal. (ereka dapat
menyesuaikan kehendak persekitaran dengan bantuan orang sekeliling
mereka seperti ibu bapa, ahli keluarga, ka%an-ka%an dan guru.
/erikut adalah proses adaptasi kanak-kanak di prasekolah#
-a. (emberi perhatian kepada penerangan guru.
-b. (embe,akan %arna.
-!. (embuat yang disuruh oleh ibu bapa dan guru.
-d .(enggunakan perkataan untuk melahirkan emosi.
-e. (emberi respons untuk membuktikan sesuatu perkara.
-f. /ertanya dan bersoal a%ab.
-g. (enonolkan diri dalam permainan dan main drama.
-h. Kanak-kanak suka memulakan sesuatu kera daripada menamatkan kera.
-i. (engulang tugasan dan rutin seperti bermain di taman permainan.
-. (enyatakan apa yang disukai dan yang tidak disukai se!ara terbuka.
-k. (enunukkan keyakinan diri dan per!aya kepada guru di sekolah.
-l. (embe,akan baik dan buruk berdasarkan model peranan -role model.
yang berada
2.3.1 Se!*(#!
/erikut !ontoh kanak-kanak mengekpresi emosi dengan !aranya tersendiri#
-a. 'erdapat kanak-kanak yang ber!akap sendirian apabila bersendirian.
0ontohnya semasa bermain dengan alat permainannya. (ereka akan
ber!akap-!akap sendiri berkenaan barang mainannya.
-b. /oleh mengintegrasikan antara emosi dan pemikiran serta
menggunakan bahasa yang diaar kepada mereka.
-!. /oleh menggantikan emosi dan pemikiran dengan menunukkan
tindakan, ime dan sikapnya, dan melahirkannya perasaan gembira atau
sedih atau takut.
-d. /oleh membe,akan emosi, keperluan emosi berdasarkan konteks orang
yang berlainan. :alaupun tidak se!ara spontan tetapi kanak-kanak boleh
memberi respons kepada orang de%asa, ibu atau bapa atau ahli keluarga
sama ada suka atau tidak suka.
-e. /oleh mengesan konsep membuat ani dengannya, harapan, keadilan,
per!aya, dan empati di kalangan orang de%asa, sebab itu kalau kita berani
dengan kanak-kanak prasekolah, mereka akan ingat dan menyebut dan
59
menuntut dengan segera terutamanya hadiah dan dia akan menuduh
menipu kalau mungkir ani.
-f. /oleh merasa takut, marah, terua, ke!e%a apabila barang yang
dikehendaki tidak dapat diperolehi terutama sekali bila bersendirian.
0ontohnya kalau mereka berminat kepada barang permainan tetapi tidak
diberikan kepadanya atau disorokkan, mereka akan meminta dengan
pelbagai !ara.
-g. /oleh melabelkan emosi yang positif dan emosi yang negatif, !ontohnya
kanak-kanak boleh mengesan ibunya gembira atau ibunya sedang
bersedih.
-h. /oleh meningkatkan toleransi terhadap keke!e%aan !ontohnya kanak-
kanak hendakkan anak patung besar tetapi apabila dipuuk oleh ibu bapa
dia bersetuu untuk tidak membelinya.
2.3.2 Be(4#"#!$#!
Kanak-kanak belaar dengan berkesan se!ara berpasangan. Kanak-kanak
sangat suka bermain se!ara berpasangan kerana mereka akan berkongsi
pengalaman dan saling berkomunikasi. (ereka merasa lebih gembira bermain
berpasangan berbanding dengan bermain berseorangan.
Apabila seseorang itu bermain dengan gembira dan bersungguh-sungguh, ini
men!etuskan !ampuran hormon endorfin yang menaikkan semangat dan
gangguan yang menauhkan diri dari sakit, ketakutan, dan lain-lain bebanan.
6e!ara tidak langsung apabila kanak-kanak bermain dengan orang lain, sama
ada mereka rakan-rakan atau orang asing, mereka akan menyedari baha%a
mereka tidak bersendirian di dunia ini. Kanak-kanak akan merasa gembira
boleh berhubung dengan orang lain dengan !ara yang menarik dan
bermakna serta tidak merasa kesepian.
2.3.3 Be(%&,4&1#!
Kanak suka bermain dalam berkumpulan. 6emasa bermain dalam kumpulan
selalunya kanak-kanak gembira dan dapat melahirkan emosi masing-masing.
?uru boleh meran!ang akti5iti kanak-kanak bermain mengikut tempat dan
ka%asan tertentu seperti di padang, taman permainan, kebun bunga, ,oo dan
sebagainya.
Kanak-kanak belaar mengikut peraturan apabila bermain se!ara
berkumpulan. (ereka akan mula memahami tanggunga%ab untuk sesuatu
peranan, dapat menga%al diri, belaar menerima kritikan, yang bermaksud
baha%a mereka boleh melihat tingkah laku mereka sendiri dan memahami ika
mereka melakukan perkara yang betul atau tidak. (ereka akan mula
memahami persahabatan dan biak dalam membuat pilihan yang baik serta
60
belaar mengikuti peraturan. *ika dia membuat pilihan yang salah terangkan
dan ingatkan baha%a dia boleh membuat pilihan yang lebih baik esok.
L#')#!.

3. +uraikan bagaimana guru dapat memupuk perasaan yang
positif dalam diri kanak-kanak >
&. 0adangkan dan berikan !ontoh situasi di mana orang
de%asa dapat membantu kanak-kanak mengadaptasikan
perasaan mereka.
R&9&%#!.
Habes, R., K (artin, 0.4. -2GG3.. 18ploring !hild de5elopment. -2nd ed...
/oston# Allyn K /a!on.
(!De5itt, '.(., K Jrmrod, *.1. -2GG&.. 0hild de5elopment# 1du!ating and
%orking %ith !hildren and adoles!en!e. -2nd ed... 7pper 6addle Ri5er#
Pearson.
61
TAJUK 5 PEN7ELESAIAN KONFLIK (5 JAM)
SINOPSIS<
'opik ini membin!angkan tentang penyelesaian konflik, pendekatan ibubapa,
dan penyelesaian konflik kanak-kanak. 6elain daripada itu proses
penyelesaian masalah dan perkembagan kognitif turut diberikan perhatian..
1. (enelaskan definisi penyelesaian konflik dan arahan terus,
pendekatan pengurangan ketakutan dan penderitaan senyap
dan terbuka$
2. (enelaskan pendekatan keibupaan iaitu authoritarian,indulgent,
autoritatif dan indifferent$
3. (enerangkan tentang penyelesaian konflik kanak-kanak dan
struktur masalah$
&. (enghuraikan tentang penyelesaian masalah dan
perkembangan kognitif$ dan
E. (enelaskan tentang proses penyelesaian masalah.
62
PENYELESAIAN
KONFLIK
PENYELESAIAN
KONFLIK
PENDEKATAN
IBUBAPA
PENDEKATAN
IBUBAPA
PENYELESAIAN
KONFLIK
KANAK-KANAK
PENYELESAIAN
KONFLIK
KANAK-KANAK
PENYELESAIAN
KONFLIK
PENYELESAIAN
KONFLIK
5.1 PEN7ELESAIAN KONFLIK
Konflik diantara kanak-kanak adalah sesuatu yang tidak dapat dielakkan.
Adalah penting bagi guru membantu menyelesaikan sesuatu konflik itu
se!epat mungkin sebelum situasi menadi lebih buruk. Kanak-kanak
terutamanya yang masih melalui fasa adaptasi dalam perkembangan emosi
mereka mungkin tidak mempunyai kemahiran untuk menyelesaikan konflik
sendiri. ?uru boleh membantu mereka dengan mengaar mereka berdamai
dan mengelakkan konflik di dalam bilik darah.
Raah B.1
5.1.1 A(#)#! Te(&"
"bubapa adalah orang yang paling rapat dan mempunyai pertalian darah
dengan anak-anak mereka. Penyelesaian konflik menggunakan arahan terus
!ontohnya adalah ibubapa menyuruh anak mereka menggosok gigi sebelum
tidur %alaupun pada %aktu itu kanak-kanak tidak suka melakukannya. Pada
peringkat umur tersebut mereka masih belum dapat memikirkan tentang
keperluan untuk menggosok gigi kepada mereka tetapi mereka perlu diberi
arahan untuk membolehkan mereka melakukan sesuatu perkara yang
diharapkan oleh ibupada atau guru untuk kebaikan mereka.
63
Apabila seseorang guru itu memberikan arahan, semestinya setiap arahan
yang diberikan itu tidak ber!anggah. Di samping itu apa yang penting uga
guru seharusnya ada sikap toleransi terhadap anak muridnya.
5.1.2 Pe!*e%#'#! Pe!$&(#!$#! Ke'#%&'#!
Raah B.2 # :aah kanak-kanak dalam ketakutan
6eringkali kita dapati kanak-kanak berasa takut terhadap orang yang tidak
dikenali dan takut dengan keadaan yang gelap. "ni adalah perkara yang biasa
bagi kanak-kanak. 6ebagai seorang guru anda boleh melakukan beberapa
strategi untuk mengurangkan ketakutan mereka.
"bubapa, guru dan orang de%asa perlu biak menangani perubahan emosi
kanak-kanak dan uga rasa ketakutan kanak-kanak supaya mereka merasa
lebih selesa dan selamat. . Rasa selamat adalah penting kerana ia menadi
salah satu daripada asas manusia seperti yang dinyatakan di dalam 'eori
(aslo%. Keperluan ini timbul kerana keadaan kanak-kanak yang tidak dapat
hidup dengan sendirinya dan memaksa ia bergantung kepada orang de%asa
terutama ibu bapa untuk sentiasa dilindungi. 6ebagai !ontoh semasa dalam
64
kesakitan atau ketakutan seorang kanak-kanak amat memerlukan agaan ibu
bapa,guru atau orang de%asa yang diper!ayai.
0ara guru dan ibubapa berinteraksi dengan lemah lembut, uur dan ikhlas
seperti yang disarankan oleh 0arl Rogers dalam pendekatan kaunseling
mungkin dapat membantu meringankan perasaan takut kanak-kanak. /agi
guru pula, mungkin strategi tertentu seperti terapi bermain dapat
dilaksanakan untuk membantu mengurangkan ketakutan dan bebanan emosi
mereka.
6ikap kepekaan dan keprihatinan seorang ibu atau bapa yang
bertanggunga%ab diharapkan demi menaga keselamatannya dan hasil
penyelidikan yang dibuat oleh +arlo% dan Pimmerman -1=E2. berdasarkan
kaiannya turut menunukkan betapa pentingnya perdampingan dan sentuhan
orang de%asa kepada seseorang kanak-kanak.
+al yang sedemikian turut berlaku di dalam kelas. Kanak-kanak memerlukan
keselamatan daripada seorang guru iaitu dalam bentuk disiplin. Jleh itu dari
peringkat a%al lagi, kanak-kanak perlu diaar akan disiplin ini. (ereka tidak
boleh dibiarkan mendisiplinkan diri mereka sendiri. 6ebagai seorang yang
berpengalaman, %aarlah ibu bapa dan guru-guru memainkan peranannya
dalam mendidik dan mengaari kanak-kanak akan hal ini. Kanak-kanak uga
perlu dilatih dengan kemahiran sosial untuk membantu mereka berinteraksi
dengan ka%an-ka%an dan orang lain dengan biak. Kemahiran sosial ini akan
dapat membantu mereka bertolak ansur dengan orang lain dan boleh
mengelakkan daripada berlakunya konflik dalam hubungan mereka dengan
orang lain kelak.
Di dalam kelas guru perlu berperanan yang se%aarnya. Keselamatan di
dalam kelas dapat diamin ikalau seseorang guru itu bertindak dengan
konsisten. "ni kerana murid-murid akan dapat belaar dengan lebih berkesan
ika mereka dapat mengetahui perasaan atau CmoodDD guru itu.
Pengurusan pendekatan pengurangan ketakutan lebih berfokus kepada !ara
untuk mengurangkan ketakutan dalam kalangan kanak-kanak. Kanak-kanak
terdedah dengan pelbagai perkara baharu dan orang ramai serta persekitaran
yang ber5ariasi. (ereka memerlukan keyakinan dan keberanian untuk
menghadapi hari-hari seterusnya. *usteru,peranan ibu bapa dan guru adalah
65
sangat besar dalam membantu mereka menghadapi hari de%asa dengan baik
dan sempurna.
5.1.3 Pe!*e%#'#! "e!8#4 *#! 'e(-&%#
Apabila sesuatu konflik dan masalah yang dihadapi kanak-kanak tidak dapat
diatasi mereka akan sering mengalami penderitaan. Perasaan tidak puas hati
yang tidak diluahkan akan menimbulkan kemudaratan kepada seseorang.
0ontohnya kaian menunukkan baha%a kanak-kanak yang sering dibuli akan
mempunyai kebarangkalian sebanyak tiga kali lebih berkemungkinan untuk
mengalami keresahan dan kemurungan daripada rakan-rakan mereka yang
lain. 6elain daripada itu mereka uga mempunyai kadar kebimbangan yang
lebih tinggi, men!ederakan diri sendiri, membunuh diri, pemikiran dan
kesihatan fi,ikal menadi semakin lemah, prestasi akademik tereas dan
seringkali tidak hadir ke sekolah. /agi sesetengah kanak-kanak, kebimbangan
dan kemurungan akan selesai dengan sendiri apabila dia tidak lagi dibuli. /agi
sebahagian kanak-kanak yang lain, mungkin kesan tersebut tidak hilang
dengan mudah. 0ampur tangan oleh guru-guru dan profesional yang lain yang
diperlukan untuk membantu mengurangkan bahaya daripada perasaan
pengasingan, kesusahan dan kemarahan yang boleh mengakibatkan kanak-
kanak mengalami penderitaan.
/agi kanak-kanak yang mempunyai personaliti intro5ert akan menderita di
dalam senyap. 0ontohnya kanak-kanak yang sering dipaksa melakukan
sesuatu yang tidak disukaiakan mengalami penderitaan se!ara senyap.
(aksudnya mereka tidak merungut atau membantah tetapi sangat tidak
gembira dengan tugas yang terpaksa dilakukan.
(anakala kanak-kanak yang mempunyai personaliti ekstro5ert akan
membantah dan menentang se!ara lisan dan perlakuan. (ereka akan
menunukkan rasa tidak suka dan tidak setuu dengan tugasan yang diberi.
4uahan rasa hati yang negatif ini akan mengurangkan penderitaan konflik
yang dialami. Apabila diluahkan orang yang disasarkan kemarahan akan
memahami perasaan kanak-kanak ini.
6ekiranya berlaku konflik di dalam bilik darah, guru perlu menanganinya
dengan adil dan biaksana.
Diantara langkah yang boleh diambil sekiranya berlaku konflik adalah #
66
1. (engenal pasti baha%a kanak-kanak sedang mengalami konflik.
Apabila anda mendengar suara kanak-kanak itu semakin meninggi ,
tenangkan dia dan katakan sesuatu seperti , N6aya mendengar baha%a
a%ak ada masalah dengan 6arah. Kita perlu faham apa yang
membuatkan 6arah marah> N "a boleh adi sukar untuk kanak-kanak
memahami sesuatu huah tertentu. Dengan mengenal pasti baha%a
terdapat masalah, anda boleh membimbing mereka untuk mengambil
langkah berfikir dan bertenang.
2. 6ekiranya sampai ketahap yang lebih teruk, duduk dengan kanak-
kanak tersebut dengan melutut , atau duduk di kerusi yang rendah.
Postur anda memberitahu anak anda baha%a semua orang di sini
adalah sebahagian daripada orang yang bersama dalam
menyelesaikan konflik tersebut. Apabila anda berdiri dari atas , anda
mengambil kuasa dari kanak-kanak itu dan memindahkannya kepada
diri sendiri.
3. (endengar masalah kanak-kanak bergilir-gilir. (ula dengan
memberitahu mereka baha%a masing-masing akan mendapat giliran
dan mengganggu adalah tidak dibenarkan.
&. (engulangi apa yang kanak-kanak beritahu anda dengan perkataan
anda sendiri supaya mereka tahu anda memahami keadaan dan
perasaan mereka.
E. (inta idea tentang kompromi. (inta setiap kanak-kanak memberikan
a%apan sendiri untuk mengetahui bagaimana dia melihat konflik itu
boleh diselesaikan.
B. *angan memberitahu kanak-kanak bagaimana untuk menyelesaikan
konflik , ini tidak akan mengaar mereka apa-apa. Kanak-kanak se!ara
semula adi akan membuang idea-idea mereka. "ni seolah-olah tidak
adil dan mereka perlu diberi diberi masa untuk berfikir dan berbin!ang.
67
F. (elihat semula konflik dan penyelesaian yang kanak-kanak fikirkan.
"ni akan membantu mengukuhkan dan memberi pengaaran kepada
kanak-kanak. (ereka dapat melihat dengan elas bagaimana mereka
mereka dapat membuat penyelesaian konfllik melalui kompromi
dengan pihak lain.
Keseahteraan emosi kanak-kanak adalah berkaitan dengan !ara kanak-kanak
menanggap dirinya. (ereka melihat diri mereka sebagai berkebolehan dalam
mengendali !abaran hidup. (ereka membanding se!ara positif atau negatif
dengan orang-orang di sekeliling mereka serta melihat penerimaan orang di
persekitaran mereka sama ada suka atau tidak terhadap tindakan mereka.
5.2 PENDEKATAN IBUBAPA
Penyelidikan telah mendapati baha%a gaya keibubapaan yang dapat difahami
melalui empat pendekatan yang berbe,a yang mempunyai implikasi penting
kepada kanak-kanak. 6etiap gaya mempengaruhi keseluruhan semua
pertumbuhan emosi dan psikologi kanak-kanak. "ni termasuklah !orak yang
berbe,a dari segi tindakan disiplin, kemesraan, kaedah komunikasi, ka%alan
dan tahap kematangan. 6etiap gaya berbe,a termasuklah dari aspek !ara-
!ara untuk melaksanakan kaedah latihan kepada kanak-kanak.
5.2.1 A&'.('#(#!
"bu bapa autoritarian mempunyai harapan yang tinggi terhadap anak-anak
mereka dan menetapkan peraturan yang ketat serta menangka anak-anak
mereka akan mengikutinya tanpa syarat. ?aya keibubapaan ini sering
menggunakan hukuman dan bukannya disiplin, tetapi ada kalanya tidak
menelaskan alasan di sebalik peraturan mereka.
0iri-!iri ibubapa yang menggunakan pendekatan autoritarian adalah #
1. (empunyai peraturan dan harapan yang ketat.
2. 6angat men!abar, tetapi tidak responsif.
3. Kurang menunukkan luahan perasaan .
&. (enggunakan hukuman tetapi kurang penelasan atau tiada langsung.
68
E. 'idak memberi anak-anak pilihan
Ke"#! Pe!*e%#'#! Ke-&-#4##! I!*&1$e!' %e4#*# %#!#%-%#!#% <
Jleh kerana ibubapa autoritarian sering mengharapkan ketaatan daripada
anak-anak mereka, kadang kala kanak-kanak yang autoritarian menunukkan
sikap yang baik pada keadaan tertentu. :alau bagaimanapun, mereka
mungkin kurang disiplin diri kerana mereka kurang mendapat galakan untuk
meneroka dan bertindak se!ara bebas . 6esetengah kanak-kanak
memaparkan tingkah laku yang lebih agresif di luar rumah, bertindak terlalu
penakut atau terlalu pemalu dengan orang lain . Kebiasaannya mereka
menunukkan sikap yang taat dan menurut perintah tetapi mempunyai harga
diri yang rendah dan sukar berinteraksi dalam situasi sosial.
5.2.2 I!*&1$e!'
Pendekatan keibubapaan "ndulgent kadang-kadang diruuk sebagai ibubapa
permisif. (ereka menetapkan harapan yang tinggi terhadap anak-anak
mereka. "bu bapa ini arang mendisiplinkan anak-anak mereka serta kurang
kematangan dan ka%alan diri. (enurut /aumrind -1==1. ibu bapa "ndulgent
adalah lebih responsif daripada menuntut. (ereka bukan bersikap terlalu
tradisional dan toleran, tidak memerlukan tingkah laku matang, membenarkan
anak-anak mengambil tindakan sendiri, dan mengelakkan konfrontasi. "bu
bapa indulgent umumnya memupuk sikap kasih sayang dan berkomunikasi
dengan anak-anak mereka dan sering mengambil status sebagai rakan lebih
daripada ibu bapa.
Ke"#! Pe!*e%#'#! Ke-&-#4##! I!*&1$e!' %e4#*# %#!#%-%#!#% <
1. Kurang disiplin diri
2. Kadang-kadang mempunyai kemahiran sosial yang lemah.
3. (ungkin suka melibatkan diri dalam akti5iti yang men!abar
&. (ungkin berasa tidak selamat kerana kekurangan sempadan dan
bimbingan
69
5.2.3 A&'.('#'f
"bubapa autoritatif biasanya bertindak sebagai role model dan
mempamerkan tingkah laku yang sama dengan apa yang diharapkan
terhadap anak-anak mereka. Kanak-anak lebih !enderung untuk memahami
tingkah laku ibubapa mereka. Peraturan yang konsisten dan disiplin
membolehkan kanak-kanak mengetahui apa yang diharapkan.
Kerana ibu bapa menga%al anak-anak mereka dan mempamerkan
pemahaman emosi yang baik, kanak-kanak uga belaar untuk menguruskan
emosi mereka sendiri dan belaar untuk memahami orang lain. "bu bapa yang
autoritatif uga membolehkan kanak-kanak untuk bertindak se!ara bebas,
mengaar mereka mampu men!apai perkara diharapkan, dan membantu
memupuk harga diri yang tinggi dan keyakinan diri.
Ke"#! Pe!*e%#'#! Ke-&-#4##! I!*&1$e!' %e4#*# %#!#%-%#!#% <
1. (udah memahami orang lain
2. 4ebih bertimbang rasa
3. /erani mengeluarkan pendapat sendiri
&. /oleh membuat keputusan sendiri
E. /ersikap adil dan mudah berbin!ang.
B. /erdisiplin
F. (empunyai keyakinan diri yang tinggi
2. /ersikap lebih fle2ible
5.2.4 I!*ffe(e!'
Pendekatan Keibubapaan "ndifferent di!irikan sebagai mempunyai tindak
balas yang paling rendah diantara keibubapaan yang lain-Pellerin, 2GGE.. "bu
bapa "ndifferent tidak memantau akti5iti dan tingkah laku kanak-kanak .
+arapan ibu bapa adalah rendah kerana ibu bapa kurang mendisiplinkan
70
anak-anak mereka dan tidak bersikap konsisten dengan hukuman yang
diberikan. (ereka tidak mengambil tindakan tegas sekiranya anak-anak
mereka mengambil tindakan yang melampau. "bubapa ini kurang
berkomunikasi dengan anak mereka. :alaupun ibu bapa memenuhi
keperluan asas kanak-kanak, mereka biasanya memisahkan diri dari
kehidupan anak mereka. Dalam kes-kes yang melampau, ibu bapa uga boleh
menolak atau mengabaikan keperluan anak-anak mereka. (ereka
mengharapkan kanak-kanak tersebut menaga diri mereka sendiri. Kadang-
kadang ini adalah disebabkan oleh isu-isu kesihatan mental ibu bapa atau
masalah penyalahgunaan dadah. (ereka uga mungkin kurang pengetahuan
mengenai keibubapaan dan perkembangan kanak-kanak atau mungkin
menghadapi tekanan dengan masalah-masalah lain dalam kehidupan.
"bu bapa terbabit biasanya kurang !enderung tentang apa yang anak-anak
mereka lakukan dan harapkan daripada mereka. Kanak-kanak biasanya
kurang mendapat perhatian daripada ibubapa "ndulgent ini.
Ke"#! Pe!*e%#'#! Ke-&-#4##! I!*&1$e!' %e4#*# %#!#%-%#!#% <
1. Kurang !ekap berbanding rakan-rakan kerana kurang bimbingan
ibubapa.
2. Kanak-kanak biasanya menunukkan harga diri yang rendah
3. Prestasi akademik kanak-kanak menurun.
&. (empamerkan masalah tingkah laku
E. (udah mengalami tekanan perasaan.
B. Kurang ka%alan diri
5.3 PEN7ELESAIAN KONFLIK KANAK-KANAK
Kemahiran penyelesaian konflik ketara penting untuk keseahteraan dan
keyakinan diri kanak-kanak. ?uru boleh mengaar anak-anak bagaimana
untuk menyelesaikan perbe,aan mereka dengan orang lain supaya kehidupan
mereka akan dipenuhi dengan ketenteraman dan keharmonian.
71
(enyelesaikan konflik adalah kemahiran yang akan diperlukan sepanang
hayat kanak-kanak. Kemahiran ini diperlukan kerana kanak-kanak akan
membesar menadi orang de%asa yang biak mengelakkan konflik,tidak
membenarkan orang lain untuk membuli mereka atau mereka akan menga%al
orang lain dengan konflik.
Perkara pertama yang perlu dilakukan dalam mengaar anak-anak tentang
bagaimana untuk menyelesaikan konflik adalah untuk mengaar mereka
mengakui adanya masalah. Dengan !ara ini, mereka tidak akan
menyembunyikan sesuatu masalah dan membiarkannya berlanutan.
(engaar kanak-kanak untuk menangani konflik se!ara langsung dan
membiarkan orang lain tahu akan perasaan mereka sebenarnya. Perkara
seterusnya adalah untuk memastikan untuk memba%a kedua-dua pihak yang
terlibat bersemuka. "ni perlu dilakukan tanpa perasaan yang negatif atau
mempertahankan diri. "ni adalah kerana kanak-kanak belaar untuk
meluahkan perasaan dan ber!akap perkara yang sebenar tanpa perlu
bertindak balas se!ara negetif.
(engikut tahap perkembangan psikososial 1rikson kanak-kanak pada umur 3
tahun hingga B tahun berinisiatif untuk melakukan sesuatu tetapi kadang kala
merasa bersalah terhadap tindakan yang telah dilakukan. "ni menyebabkan
kanak-kanak menghadapi konflik psikologi dan sosial dalam kehidupan
mereka.
5.3.1 STRUKTUR MASALAH
6truktur masalah yang bersifat konflik berlaku pada setiap perkembangan
manusia mengikut 1rikson, seperti yang ditunukkan dalam *adual B.1.
J#*&#1 5.1< Pe(%e,-#!$#!
P"%."."#1 E(%".! *#( L#)(
)!$$# 5 T#)&! K.!f1%
Pe(%e,-#!$#!
U,&( De"%(4"
Per!aya la%an 'idak Per!aya 4ahir hingga 12-12
bulan.
/ayi perlu membentuk
hubungan kasih
sayang dan
keper!ayaan dengan
penaganya atau ia
72
akan membina
perasaan tidak
per!aya.
Autonomi la%an 6angsi)rasa malu 12 bulan la%an 3
tahun.
'enaga kanak-kanak
diarah untuk membina
kemahiran fi,ikal
termasuk belaar
beralan dan
memegang benda.
Kanak-kanak belaar
menga%al diri ika
tidak dapat ditangani
dengan baik ia akan
membina perasaan
malu dan sangsi.
"nisiatif la%an Rasa /ersalah 3-B tahun Kanak-kanak terus
menadi lebih asertif
dan berinisiatif tetapi
ika terlalu tertekan
akan merasa bersalah.
*adual B.1
6elain daripada konflik yang berlaku di tahap perkembangan, masalah uga
timbul daripada pun!a luaran !ontohnya seperti berikut#
-a. "bu memberi tekanan kepada anak kerana tugasan keibubapaan
adalah bukan kera sukarela dan ibu bapa uga kurang persediaan dan
panduan menadi ibu bapa. "bu bapa menggunakan strategi mendidik anak
mengikut !ara mereka dididik semasa ke!il tanpa pengetahuan khusus
dalam kemahiran keibubapaan.
-b. Ramai orang berpendapat dan per!aya baha%a seorang ibu yang
mempunyai anak telah tahu bagaimana menadi ibu tetapi bukan semua
bapa tahu menadi bapa. "ni adalah satu stereotype umum terhadap
tanggunga%ab ibu bapa. "bu bapa perlu tahu tanggunga%ab masing-
masing supaya semua pun!a masalah anak-anak dapat diselesaikan
dengan sempurna.
-!./apa uga menghadapi permasalahan seperti menyediakan tempat
tinggal, men!ari nafkah makanan dan pakaian untuk anak isteri, memberi
pelaaran agama dan persekolahan untuk anak serta menamin
keselamatan kepada anak dan isteri. "ni uga menyebabkan bapa uga
memberi masalah kepada anak kerana kesan tekanan yang dihadapinya.
73
Pe!8e1e"##! M#"#1#) *#! Pe(%e,-#!$#! K.$!'f
Kanak-kanak tidak hanya berkembang se!ara fi,ikal semasa a%al kanak-
kanak, mereka uga membangunkan kebolehan kognitif baru apabila mereka
semakin membesar dan matang.
74
Pada peringkat a%al kanak-kanak iaitu semasa berumur 2 hingga B tahun
beberapa perkembangan metakognisi dan strategi kognitif uga dapat dilihat.
-a. (etakognisi ialah pengetahuan dan keper!ayaan mengenai proses kognitif
seseorang serta usaha untuk melaras proses kognitif untuk
memaksimumkan pembelaaran dan ingatan.
-b. 6trategi kognitif ialah proses mental yang spesifik yang digunakan manusia
untuk memperoleh dan memanipulasi maklumat. 6etelah kanak-kanak
membina proses mental dan mereka akan gunakan maklumat untuk
menyelesaikan masalah, seterusnya strategi kognitif akan menadi lebih
sofistikated dan berkesan.
Pada peringkat umur ini beberapa kebolehan memproses maklumat asas
dapat diperhatikan seperti tertera di *adual B.2.
J#*&#1 5.2< Ke-.1e)#! A"#"
Me,4(."e" M#%1&,#' Pe(!$%#'
U,&(
C(- C( I,41%#"
A%al kanak-kanak -2-B tahun. 'ahap penumpuan
yang singkat.
6elalu ubah
akti5iti.
(udah terganggu.
Pastikan
gangguan minima
semasa
pembelaaran.
Pemahaman sedikit
dan penggunaan
FEymbol.
(enyediakan
pengalaman
pelbagai seperti
la%atan ke tempat-
tempat tertentu
seperti bomba,
perpustakaan, ,oo
dan lain-lain untuk
memperkayakan
asas pengalaman
kanak-kanak.
Asas pengetahuan
terhad untuk
menginterpretasi
pengalaman baru.
*adual B.2
75
Peperiksaan teliti tentang kebolehan kognitif ini diperoleh terutamanya melalui
akti5iti bermain kerana bermain adalah satu pembelaaran kepada kanak-
kanak.
5.3.3 PROSES PEN7ELESAIAN MASALAH
Raah B.3
0ara kanak-kanak menyelesai masalah dilihat daripada sudut bagaimana
kanak-kanak berfikir dan seterusnya menyelesaikan masalah. Pada peringkat
praoperasi perkembangan kognitif, kanak-kanak menggunakan simbol. "ni
meningkatkan kebolehan kanak-kanak mengambil kira pengalaman masa lalu
dan masa akan datang untuk meramal hasil tindakan dan berfikir se!ara
fleksibel.
/erfikir pada peringkat preoperasi boleh dielaskan menggunakan tugas
perbualan yang dilakukan kanak-kanak. (elalui tugasan ini kanak-kanak
didapati boleh diperbodohkan melalui rupa bentuk benda-benda yang !antik
lebih menarik minat kanak-kanak. Kanak-kanak prasekolah !enderong berfikir
berpusatkan ego sendiri dengan mengandaikan perspektif orang lain sama
dengan perspektif diri mereka.
Kanak-kanak mempunyai daya ingatan yang pendek kerana lebih mudah
terganggu, tidak menggunakan strategi ingatan se!ara konsisten dan kurang
memantau prestasi mereka.
Kanak-kanak !enderong membina ingatan yang baik ika ingatan itu
berdasarkan pengalaman signifikan yang selalu dialami. Kanak-kanak mudah
keliru antara situasi sebenar dan yang berpura-pura. Perkembangan kognitif
kanak-kanak dipengaruhi oleh pengasuh mereka yang selalu memberi
maklumat budaya dan mengarah pengalaman belaar kanak-kanak. Kanak-
kanak akhirnya mengarah tindakannya melalui pertuturan sama seperti yang
76
ditunukkan oleh pengasuhnya. Kanak-kanak boleh membina kemahiran
kognitif melalui pendedahan kepada program prasekolah dan tele5isyen
pendidikan.
Proses penyelesaian masalah terbahagi kepada beberapa tahap iaitu#
-a. mengambil orientasi penyelesaian masalah$
-b. mendefinisi masalah dan menetapkan matlamat$
-!. membina alternatif penyelesaian masalah$
-d. menetapkan penyelesaian terbaik$
-e. melaksanakan penyelesaian tersebut dan menilai kesannya. Prosedur
ini ditunukkan di dalam Raah B.&.
Raah B.&
-a. 'ahap 1# (engambil Jrientasi Penyelesaian (asalah
Adalah penting kanak-kanak mengenalpasti masalahnya dan mengambil
tindakan se%aarnya untuk men!ari alternatif kepada penyelesaian
masalah tersebut.
-b. 'ahap 2# (endefinisi (asalah dan (enetapkan (atlamat
77
Kanak-kanak perlu diberi peluang berfikir untuk mendefinisi masalahnya
dan menetapkan serta mengambil keputusan untuk men!ari penyelesaian
masalahnya.

-!. 'ahap 3# (en!ari Alternatif Penyelesaian (asalah
Pada tahap ini kanak-kanak diaak men!ari alternatif kepada penyelesaian
masalah berdasarkan tahap pemikirannya dengan dibantu oleh orang
de%asa seperti guru dan ibu bapa.
-d. 'ahap &# (embuat Keputusan 'entang Penyelesaian 'erbaik
Keputusan memilih penyelesaian terbaik adalah boleh dilihat dari kesan
keputusan yang dibuat. Apakah kesan angka pendek dan angka panang
kepada kanak-kanak dan orang di sekelilingnya.
-e. 'ahap E# (elaksanakan Penyelesaian dan (enilai Kesannya
Kanak-kanak menilai kesan kepada penyelesaian yang diambil kerana
pada tahap umur ini kanak-kanak telah membina metakognisi dan strategi
kognitif yang sesuai dengan umurnya.
S.#1#! 4e(-!+#!$#!
1.Apakah kemahiran yang diperlukan untuk menyelesaikan konflik dengan
berkesan>
2. +uraikan dengan memberikan !ontoh situasi konflik di prasekolah dan
bagaimana anda menyelesaikan konflik tersebut dengan menggunakan
teknik Penderitaan 6enyap dan 'erbuka.
78
R&9&%#!.
/aumrind,D. -1==1.. 'he influen!e of parenting style on adoles!ent
!ompeten!e and substan!e use. 4ournal of Early Adolescence, 11-1.,
EB-=E.
Habes, R., K (artin, 0.4. -2GG3.. 18ploring !hild de5elopment. -2nd
ed... /oston# Allyn K /a!on.
(!De5itt, '.(., K Jrmrod, *.1. -2GG&.. 0hild de5elopment# 1du!ating
and %orking %ith !hildren and adoles!en!e. -2nd ed... 7pper 6addle
Ri5er# Pearson.
79
TAJUK ? CIRI-CIRI KELUARGA 7ANG CEMERLANG (4 JAM)
SINOPSIS <
'opik ini akan membin!angkan mengenai moti5asi keibubapaan yang
merangkumi ibu bapa sebagai moti5ator dan pembimbing, ibu bapa
yang biak mengurus tekanan, yang mempunyai ilmu pengetahuan, ibu
bapa beriman, yang mampu menggunakan unsur luaran sebagai
rangsangan positif dan yang peka terhadap perkembangan anak.
'opik ini uga menyentuh aspek sahsiah keluarga dan ibu bapa
menadi role model yang berkesan kepada kanak-kanak.
1. (enelaskan moti5asi keluarga dalam pendidikan kanak-kanak
2. (enghuraikan peranan ibu bapa sebagai moti5ator dan pembimbing
3. (enelaskan !iri-!iri ibu bapa yang mempunyai ilmu pengetahuandan
tahu menggunakan unsur luaran sebagai rangsangan positif
&. (enghuraikan lsahsiah keluarga dan ibu bapa sebagai role model yang
berkesan
KERANGKA TAJUK
80
0"R"-0"R" K147AR?A
01(1R4A9?
?.@. M.'3#"
Perkataan moti5asi adalah berasal daripada perkataan /ahasa "nggeris
Nmoti5ationN. Perkataan asalnya ialah Nmoti5eN yang uga telah dipinam
oleh /ahasa (elayu ) /ahasa (alaysia kepada motif, yakni bermaksud
tuuan.
(oti5asi adalah bermaksud sebab, tuuan atau pendorong, maka tuuan
seseorang itulah sebenarnya yang menadi penggerak utama baginya
berusaha keras men!apai atau mendapat apa uga yang diinginkannya
sama ada se!ara negatif atau positif'
Jleh itu, moti5asi adalah suatu dorongan dalam diri manusia dan faktor
persekitaran untuk mengurus kehidupan demi masa depan.

?.1. I-& -#4# "e-#$# ,.'3#'.( *#! 4e,-,-!$
Kanak-kanak memerlukan sokongan dan dorongan daripada ibu bapa
seak dari ke!il untuk membantu pertumbuhan dan perkembangan. "bu bapa
berperanan sebagai pemberi moti5asi kepada anak-anak untuk beraya dalam
pelaaran selain menyediakan persekitaran kehidupan keluarga yang sihat
merangkumi aspek fi,ikal, mental dan rohani. "bu bapa merupakan guru dan
pembimbing pertama dalam kehidupan kanak-kanak. Dorongan dan
bimbingan daripada ibu bapa dapat membentuk keyakinan diri kanak-kanak
terutama ketika mereka sedang membesar dan memahami persekitarannya.
Pada usia yang muda, dalam proses pembelaaran, naluri ingin tahu kanak-
kanak sangat tinggi dan memerlukan sokongan dan moti5asi terutama
daripada ibu bapa dan ahli keluarga yang lain. "bu bapa perlu menadi
pendorong yang baik dalam memoti5asikan kanak-kanak dalam
pembelaaran.
81
(J'"MA6"
6A+6"A+
K147AR?A
DA9 "/7 /APA
P1R61K"'ARA9
K147AR?A
01(1R4A9?
(19?19A4"
KA9AK-KA9AK
/1RK1P1R47A9
K+A6
"bu bapa perlu menetapkan matlamat dan misi hidup keluarga dalam
usaha memoti5asikan kanak-kanak untuk pembelaaran. Kanak-kanak perlu
dibimbing dan diberi tunukaar dalam menentukan hala tuu kehidupan. Jleh
mereka akan lebih bersemangat untuk mengikuti pembelaaran di sekolah.
"bu bapa harus sentiasa mendampingi anak-anak serta bertindak sebagai
penyuntik semangat dan paling penting menadi role model untuk mereka
terus berusaha seterusnya beraya,
82
?.2. Te%#!#!
'ekanan atau stress yang dihadapi boleh dibahagikan kepada tekanan
atau stress yang positif dan tekanan yang negatif. 6tress atau tekanan yang
positif mampu memberi tenaga atau moti5asi untuk menghadapinya
seterusnya men!apai matlamat yang diingini. (anakala stress atau tekanan
negatif menimbulkan kesan sebaliknya ika tidak dikendalikan dengan baik.
'ekanan negatif boleh men!etus kesan yang hebat kepada mental, fi,ikal,
spiritual dan emosi. (asalah kesihatan seperti sakit kepala, sakit perut,
tekanan darah tinggi, malah penyakit antung dan strok timbul akibat tekanan
yang melampau.
?.2.1 GejalaTe%#!#!
kebimbangan dan ketakutan takutan
kemurungan atau angin kurang !eria
ke!enderungan untuk menangis
!epat marah
Ketidak mampuan membuat keputusan
Ketidak mampu untuk membuat analisis
?.2.2. I-& -#4# -9#% ,e!$&(&" 'e%#!#!
Dalam kehidupan serba moden yang penuh men!abar pada hari ini,
tekanan perasaan atau stres sudah menadi sebahagian daripada hidup
indi5idu. (enadi ibu bapa bukanlah satu pengalaman yang mudah dan tidak
memerlukan usaha bersungguh-sungguh dalam kehidupan terutama dalam
pendidikan anak-anak. "bu bapa yang hebat perlu mempunyai !ita-!ita dan
matlamat membahagiakan anak-anak. Dalam usaha mendidik dan
membimbing anak-anak, pelbagai rintangan dan halangan yang perlu
dihadapi oleh ibu bapa Rintangan dan halangan yang %uud ini akan
menimbulkan tekanan yang hebat dan memerlukan ketabahan serta
ke!ekalan ibu bapa bagi menghadapi dan menanganinya.
83
6ehubungan itu, ibu bapa perlu biak dalam menangani tekanan hidup demi
meneruskan usaha membimbing dan mendidik anak-anak, seterusnya
kehidupan menadi lebih selesa dan aman.
Antara usaha dan langkah bagi menghadapi stress #
Kenalpasti pun!a masalah yang dihadapi
/erfikiran positif terhadap tekanan
'idak meletakkan kesalahan kepada orang lain.
'etapkan matlamat yang realistik untuk diri sendiri
/erusaha melakukan yang terbaik dan termampu
(eluahkan perasaan kepada seseorang yang diper!ayai
/ersikap tegas terhadap perkara yang tidak mampu
dilaksanakan.
- Su()*+, K*(*nt*+-an K*.-/atan $a0a1.-a -
F.2.3. 'ekanan kanak-kanak

'erdapat beberapa sebab kanak-kanak mengalami tekanan
berpun!a dari keluarga .
Keganasan keluarga
Pen!eraian ibu bapa
Kelaparan-tiada makanan
Ke,"%!#! *#! '#*# (&,#) 'e,4#' tinggal tinggal
Pengangguran bapa
Pergaduhan keiranan ) keluarga
Kematian keluarga
penderaan
/apa atau ibu terlibat dalam enayah, rasuah dan menyebabkan mereka
ditangkap dan dipenarakan. Keadaan ini menimbulkan gangguan emosi
kepada kanak-kanak kerana berpisah dengan ibu atau bapa mereka.
84
?.2.4. Te%#!#! *#( $&(&
Diskriminasi guru di prasekolah
(emberi kera- kera yang tidak sesuai dengan perkembangan
kanak-kanak
akti5iti tidak diminati kanak-kanak
(asa yang singkat untuk menyiapkan kera membuat mereka
tertekan.
T!*#%#! $&(& ,e!$&(#!$%#! 'e%#!#! %#!#%-#!#%<
?uru menunukkan kasih dan sayang dan ambil berat ke atas
kanak-kanak
?uru memberi peluang kepada kanak-kanak memilih alat
permainan.
?uru memberi tugasan yang sesuai mengikut tahap perkembangan
kanak-kanak.
?uru peka kepada perasaan kanak-kanak, memberi peluang
kanak-kanak memberi pendapat dan men!urahkan perasaan
mereka.
?uru menggalakkan kanak-kanak bekera dalam kumpulan dan
menghormati setiap ahli kumpulan.
?uru perlu mengenal pasti i pun!a tekanan kanak-kanak dan
men!ari alan penyelesaiannya.
?.2.5 H#(#4#!
+arapan adalah hasrat daripada ibu bapa kepada anak mereka.
Kanak-kanak mempunyai harapan iaitu apa yang diinginkan akan ter!apai.
Be(%&' #*#1#) )#(#4#! %#!#%-%#!#% %e4#*# -& -#4# <
memerlukan perlindungan dan keselamatan daripada
ibu bapa.
mendapatkan penagaan yang sempurna dari segi
pelaaran dan kemudahan.
85
memerlukan kasih ssayang.
mengharapkan penghargaan daripada ibu bapa.
mempunyai !ita-!ita dan harapan untuk
?.2.? U!"&( L&#(#!
Aspek kebersihan, kekemasan, ketepatan %aktu merupakan
unsur luar yang menayakan ke!ermerlangan keluarga.
'ahap pendidikan rendah ibu bapa, latar belakang keluarga
yang miskin, ibu atau bapa tunggal meneaskan
/ece&erlangan /eluarga berbanding dengan /eluarga yang
/u/uh.
Kanak-kanak yang mel akukan t ugasan dengan konsisten
boleh menyesuaikan diri berbanding dengan kanak-kanak
yang lambat menyesuaikan diri dan emosi.
6ifat Kanak-kanak lelaki lebih aktif, suka membuat bising,
angka tumpuan pendek dan kurang pen!apaian berbanding
kanak-kanak perempuanyang lebih sistematik.
"bu bapa perlu meran!ang akti5iti yang seronok, kreatif supaya
diminati oleh kanak-kanak. Rutin yang biasa akan menyebabkan kanak-
kanak bosan dan tertekan. Akti5iti belaar melalui la%atan luar kelas di
ka%asan persekitaran tempat tinggal atau di luar ka%asan prasekolah
adalah sesuai untuk men!abar fikiran kanak-kanak.
?.3. R.1e M.*e1
"bu bapa adal ah role model kepada anak-anak. (ereka akan
belaar atau meniru ibu bapa dari aspek berikut #
'ingkah laku
Per!akapan
Peraturan-peraturan yang diarahkan
Persekitaran kkeluarga
(enadi idola atau model
86
"ni bermakna orang yang diperhatikan oleh kanak-kanak akan
menadi ikutan kanak-kanak. 6tatus sosioekonomi kanak-kanak ada kaitan
dengan !ara ibu bapa ber!akap dan berinteraksi dalam keluarga. ?uru
sebagai seorang indi5idu dalam sesuatu kumpulan boleh mengubah
kumpulan tersebut dengan !ara interaksi guru tersebut dalam
kumpulannya.
SEMAK KENDIRI ?.3
1. 6iapakah rol model kepada kanak-kanak>
2. Apakah aspek rol model yang penting kepada kanak-kanak>
?.4 D(
*enis-enis diri adalah seperti berikut #
-a. Konsep diri
-b. Ka%alan diri
-!. Kea,aman diri
-d. Pendedahan kendiri
-e. Penghargaan
kendiri -f. Pembaikan
diri
-g. Pengurusan diri
J#*&#1 ?.4< Je!"-9e!" D(
/il *enis Diri 0iri-!iri Diri
1 Diri sebenar (en!apai potensi diri, ber!akap, mendengar,
menulis dan memba!a dan boleh memimpin diri
sendiri ke arah kebaikan
2 Perbandingan
diri
(embe,akan diri sendiri dan orang lain
3 Konsep kendiri 6iapa saya atau mengenal diri
& Keyakinan diri /erani dan kuat semangat
E 1fekasi diri Ke!ekapan diri
B 1stim kendiri (enghargai diri
F Penilaian diri (enilai diri sendiri
2 1kspresi diri Pendedahan kendiri
= Pemenuhan diri (emenuhi kepuasan diri
1G "nstruksi diri /oleh mengarah diri
87
11 Pengurusan diri /oleh mengurus diri
12 Pembelaar
an kendiri
/elaar menggunakan modul dan belaar sendiri
88
13 /er!akap
sendiri
+ati ke!il berkata-kata tentang diri
1& Refleksi diri (uhasabah diri-men!ari kekuatan dan
kekurangan diri, memperbaiki diri
1E "me diri ?ambaran)keterampilan diri)personaliti
AKTI/ITI ?.4.1
1. /agaimanakah anda mengatasi masalah anak-kanak yang rendah
diri>
2. /eri pendapat anda mengapa kanak-kanak kurang keyakinan diri.
?.2 Ke1&#($#
Perlindungan daripada keluarga terhadap kanak-kanak adalah
sangat penting. /erikut adalah senario keluarga yang penting kepada
kanak-kanak#
-a. Kanak-kanak memerlukan sokongan daripada keluarga dari segi
tempat tinggal dan makanan.
-b. Kanak-kanak berkongsi kesusuhan dan kesenangan dengan
keluarga.
-!. (ereka akan belaar bertanggunga%ab sekiranya mereka diberi
peranan dalam keluarga.
-d. Kanak-kanak gembira dapat membantu ibu bapa seperti
membasuh dan menyapu serta mengemaskan rumah.
-e. 6eak lahir, kanak-kanak belaar melalui interaksi dengan keluarga.
-f. /anyak kemahiran yang diperoleh daripada interaksi bersama ibu,
bapa abang dan kakak, datuk nenek dan saudara mara.
-g. Kanak-kanak akan melahirkan perasaan kepada ibu dan bapa
dengan penuh keyakinan.
-h. Kanak-kanak perlu menurut perintah ibu bapa.
-. (ereka perlu berkongsi pendapat dengan keluarga.
89
?.5 I*.1#
"bu bapa adalah idola yang terbaik
-a. "bu bapa menadi idola kanak-kanak patutnya memaparkan
segala perkataan yang baik, bahasa yang sopan santun dan tingkah
laku yang dihormati.
-b. Keluarga yang ber!erai, anak-anak akan mengalami kesusahan,
sedih, mereka tertekan dan tidak dapat menadi role model.
-!. Penderaan seperti kesakitan, penderaan fi,ikal, luka, dan !edera
pada badan, penderaan emosi oleh ibu bapa akan membuat ibu
bapa tidak lagi adi idola.
"bu bapa gagal menadi idola sekiranya mereka melakukan perbuatan
berikut#
-a. Penderaan yang dilakukan oleh ibu bapa tanpa belas kasihan
adalah satu bentuk ke,aliman yang menggugat keharmonian
keluarga.
-b. Anak yang hilang tempat bergantung dan membesar dalam
perkembangan yang tidak sempurna menganggap ibu bapa bukanlah
idolanya.
?.?
PERSEKITARAN
Persekitaran adalah penting bagi kanak-kanak. "ni kerana kanak-
kanak suka bermain dan bermain adalah kera kanak-kanak.
-a. /ermain adalah naluri semula 9#* untuk kanak-kanak
belaar dan mengembangkan potensi kognitif dan sosioemosi.
-b. Persekitaran bermain memberi peluang kanak-kanak
mereka-!ipta dan belaar mengenai dunianya.
-!. (elalui bermain mereka dapat memahami orang lain.
-d. (ereka akan menikmati pengalaman baru dan mendapat
kepuasan dan keseronokan bersama rakan sebaya.
90
SEMAK KENDIRI ?.?
1. Adakah persekitaran penting untuk kanak-kanak>
2. /agaimanakah taman permainan boleh
meningkatkan perkembangan kanak-kanak>
?.A K.,&!'
Komuniti adalah penduduk disesuatu tempat kediaman di mana
semua kumpulan masyarakat hidup dengan akti5iti yang dilaksanakan
bersama.
Raah F.1 menunukkan enis-enis komuniti.
Raah F.1# *enis
komuniti
/erikut adalah !iri-!iri komuniti luar bandar#
a. 'erpen!il
b. +omogenous
!. Petani
d. 1konomi hanya !ukup untuk menyara diri
e. 0ara hidup kon5entional
f. 6pontan
g. 'idak kritikal
Dalam konteks komuniti, penglibatan ibu bapa dan komuniti adalah dalam
aspek pendidikan di sekolah iaitu#
-a. Kanak-kanak perlu belaar mengenai peraturan dalam budaya masing-
masing di sekeliling mereka.
-b. Kanak-kanak perlu didedahkan dengan identiti budaya dari segi
persamaan dan perbe,aan budaya, sikap, keper!ayaan perasaan
mengikut budaya dan perlu menghormati budaya orang lain.
?.B Ke1&#($#
6emua kanak-kanak rasa bangga dengan keluarga masing-masing.
(ereka perlu merasa dirinya dihargai oleh keluarga. (ereka rasa selamat,
penuh keyakinan, tidak dibuli dan tidak didera oleh mana-mana pihak.
?.1@ I!"''&"
"nstitusi bermaksud sekolah atau premis yang dibina oleh pihak tertentu
atau agensi untuk memberi peluang kepada kanak-kanak belaar. ?uru yang
bertugas di institusi ini akan melaksanakan pengaaran dan pembelaaran
untuk kanak-kanak.
Di (alaysia Kementerian Pelaaran telah menelaskan baha%a
prasekolah adalah sebagai satu sistem pendidikan dalam institusi pendidikan
di (alaysia dan termaktub dalam Akta Pendidikan1==1 dan pindaan Akta
Pendidikan 1==B.
-a. Pusat Perkembangan Kurikulum (alaysia telah menggubal +uraian
6ukatan Pendidikan Prasekolah dan ?aris Panduan Pendidikan
Prasekolah.
-b. Di seluruh negara pada tahun 1==1 untuk digunakan oleh
semua pusat prasekolah.
-!. 6etiap penubuhan premis prasekolah sama ada anuran
keraaan, separa keraaan dan s%asta %aib berdaftar di *abatan
Pendidikan 9egeri di setiap negeri masing-masing.
-d. (enggunakan kemudahan yang ada di sekolah rendah kebangsaan dan
sekolah rendah enis kebangsaan di sekolah rendah.
-e. Kementerian telah melatih ramai guru peringkat siil, diploma, ia,ah,
ia,ah lanutan dalam pengkhususan prasekolah.
-f. "nstitusi prasekolah amat memerlukan guru yang mempunyai
ilmu pengetahuan dan kemahiran serta kelayakan dalam mendidik
kanak-kanak prasekolah supaya pengaaran dan pembelaaran
bersesuaian dengan perkembangan kanak-kanak.
?.11. Pe!**%#! K)#"
Kanak-kanak keperluan khas memerlukan sekolah khas supaya
mereka boleh belaar dengan selesa mengikut keperluan masing-masing
daripada guru-guru pakar. :alau bagaimanapun guru perlu mengenali
!iri-!iri kanak-kanak keperluan khas supaya dapat mengenal pasti
keperluannya.
/erikut dihuraikan se!ara ringkas mengenai kanak-kanak keperluan
khas#
(#) C(-+( AD(H)D (Le F(#!+."61BB4)
?elisah
'idak mudah duduk diam di kerusi
(udah terganggu perasaan, !emas, bimbang dan tidak tentu arah
6usah untuk menunggu giliran semasa bermain dalam kumpulan
*a%apan lain dari apa yang ditanya
'idak memahami arahan
6usah untuk menyiapkan tugasan kerana kurang tumpuan
'idak dapat menyiapkan tugasan kerana telah melakukan kera lain
'idak boleh bermain dengan senyap
/er!akap tanpa butiran yang elas
6elalu mengganggu orang lain
'idak mendengar apa yang dikatakan padanya
6elalu hilang barang
(elakukan sesuatu tanpa memikirkan akibatnya
(-) K#!#%-%#!#% A&'",e (P.0e116 2@@@)
4ebih mementingkan maklumat ruang -spatial. daripada abstrak-
!ontoh memberi tahu kanak-kanak autism supaya menggunakan
am digital daripada am analog -analogue.
Perlu hubungan guruQmurid yang berkesan supaya kanak-kanak
dapat mengenal pasti apa yang dipelaari
?unakan pembelaaran berasaskan komputer -!omputer-
based. daripada penerangan guru
Persekitaran pembelaaran memerlukan akti5iti ramalan
(enggunakan lima deria se!ara berkesan daripada
menggunakan 5isual dan audio sahaa
6ediakan sudut tertentu untuk akti5iti tertentu supaya
persekitaran memberi ruang dan rasa bebas untuk menalankan
akti5itinya -a feeling of po%er and independen!e.
/eri peluang kanak-kanak autism untuk melengkapkan
permainan pu,,le ig sa% dengan ka%an-ka%annya.
(+) K#!#%-%#!#% D"1e%"#
'idak boleh memba!a, mengea dan menulis tapi boleh melihat dan
mengenal huruf.
'idak dapat mengenal huruf dengan betul -konsep tulisan !ermin.
terdapat kebalikan huruf.
(enghadapi masalah mengea -spelling error. maka guru perlu
menekankan pembelaaran perulangan yang konsisten.
(enghadapi masalah menulis -%riting error.
(*) K#!#%-%#!#% CGf'e*D
(enunukkan kesanggupan untuk mengemukakan idea.
(empamerkan intelek yang tinggi.
(enunukkan minat kepada sesuatu dengan mendalamQ!ontoh
matematik.
/elaar dengan !epat dan mudah dan mudah ingat -learns Rui!ly
and easily..
Kreati5iti yang tinggi !ontoh mu,ik, art, tarian -?ardner, 1=23..

(enunukkan inisiatif yang tinggi untuk menghasilkan kera yang
original.
/oleh mengambil masa yang panang dan memberi tumpuan yang
lama untuk menghasilkan kera-kera akademik.
(e) K#!#%-%#!#% M#"#1#) Pe,-e1#9#(#! (Le#(!!$ D"#-1e)
(ereka memerlukan pemulihan -remidiation. dengan
menggunakan strategi !ompensatori -!ompensatory. seperti
berikut#
(emba!aQmenggunakan rakaman suara, la%atan, soal a%ab
dan gambar.
KemahiranQmenggalakkan per!ambahan fikiran, %eb dan peta
minda.
Produkti5it, gunakan kalkulator dan komputer untuk menarik
minat mereka dalam mengatasi masalah memba!a dan
menulis.
"ngatan angka pendek -short term memory. Q gunakan teknik
nemonik dan teknik pandang dan dengar -5isualisation..
?.11. KEUNIKAN DAN POTENSI KANAK-KANAK
Pe!e(,##!
?uru harus menerima dan membantu kanak-kanak istime%a. ?uru tidak
menyisihkan mereka. Kanak-kanak ini memerlukan kasih sayang,
kesefahaman dan bantuan orang de%asa. Rasa kasihan atau
perlindungan yang keterlaluan perlu dielakkan. Kanak-kanak istime%a
harus diaar bergaul dengan orang ramai dan situasi-situasi biasa yang
dialami oleh kanak-kanak lain. supayadapat belaar mengatasi
kesukaran-kesukaran yang dialami seharian.
/erger, 1.+, -1=23.. Parent as partners in edu!ation. 6t 4ouis#
'homas A.
(anning
(iller, 4., K De5ereu8, *. -2GG3.. :orking %ith !hildren in early years.
4ondon# Da5id Hulton Publishers
(atterson, 1. -1=2=.. Play %ith a purpose for under se5en. 76A# Penguin
/ooks.
TAJUK A HUBUNGAN GURU DAN KELUARGA (5 JAM)
SINOPSIS<
'opik ini membin!angkan tentang aspek komunikasi diantara guru dan
keluarga, akti5iti dan penglibatan keluarga serta perluasan pembelaaran.
1. (enelaskan definisi komunikasi bersemuka, teknologi dan
bertulis$
2. (engenal pasti akti5iti penglibatan dari segi keperluan, enis dan
impak
penglibatan.
3. (engenalpasti perluasan pembelaaran$ dan
&. (enghuraikan pelaksanaan perluasan pembelaaran.
A.@ HUBUNGAN GURU DAN KELUARGA
(enurut sintesis penyelidikan yang dilakukan oleh (akmal Pembangunan
Pendidikan /arat Daya, penglibatan keluarga mampu meningkatkan
keayaan murid di prasekolah tanpa mengira faktor-faktor tahap ekonomi,
kaum atau etnik. (anfaat ini mungkin termasuk, markah uian yang lebih
baik, mengambil kelas lebih men!abar dan pen!apaian akademik yang lebih
baik. Anak-anak mendapat manfaat yang lebih apabila ibu bapa menyokong
pembelaaran di rumah se!ara berterusan dengan tahap penglibatan yang
lebih tinggi.
HUBUNGAN GURU DAN
KELUARGA
HUBUNGAN GURU DAN
KELUARGA
AKTIVITI
PENGLIBATAN
AKTIVITI
PENGLIBATAN
PERLUASAN
PEMBELAJARAN
PERLUASAN
PEMBELAJARAN
KOMUNIKASI
KOMUNIKASI
Penglibatan ibu bapa, penaga dan komuniti adalah sangat digalakkan
kerana ia adalah elemen penting dalam pelaksanaan kurikulum prasekolah.
Permuafakatan antara guru dan ibu bapa, penaga dan komuniti telah dapat
membantu dalam perkembangan dan kemauan murid se!ara berterusan ke
arah melahirkan %arganegara yang baik dan bertanggunga%ab.
Raah 2.1 # "bubapa berbin!ang tentang pen!apaian anak mereka dengan guru
prasekolah
A.1 KOMUNIKASI
Komunikasi dengan baik adalah faktor utama dalam menalin hubungan
diantara guru dan keluarga. NKomunikasi di kedua-dua belah pihak adalah
amat penting,N . "bu bapa memerlukan maklumat mengenai apa dan
bagaimana anak-anak mereka belaar, dan guru pula memerlukan maklum
balas penting daripada ibu bapa tentang pen!apaian akademik dan sosial
kanak-kanak.
'etapi berkomunikasi se!ara berkesan dengan guru yang sibuk, yang
mungkin mempunyai bilangan murid yang ramai di dalam kelas adalah agak
men!abar. /ilakah masa yang sesuai untuk ber!akap atau berbin!ang>
/agaimana anda boleh mendapatkan perhatian dia> Apa yang perlu anda
memba%a dengan beliau dengan dan apa yang perlu dibiarkan sahaa>
/agaimana anda me%uudkan hubungan dengan seseorang yang anda
hanya boleh melihat beberapa kali sahaa dalam setahun> Komunikasi yang
berkesan boleh memberikan kebahagiaan kepada ibu bapa serta men!abar
kerana itu ibu bapa perlu men!ari !ara yang berkesan untuk berkomunikasi
dan mendidik anak-anak mereka.
'erdapat 3 !ara komunikasi dapat dialankan diantara guru dan keluarga
murid ialah#
1. /ersemuka
2. /ertulis
3. 'eknologi
A.1.1 Be("e,&%#
(elalui !ara bersemuka ibubapa akan berbin!ang se!ara langsung dengan
guru untuk membin!angkan masalah anak mereka. Pertemuan ini akan
dapat membantu guru mengenali dan memahami murid tersebut dengan
lebih baik . Pertemuan di antara ibubapa biasanya diadakan di prasekolah.
(engikut kesesuaian masa guru ,perbin!angan dan pertemuan ini uga
boleh diadakan di rumah murid sendiri apabila guru mengadakan la%atan ke
rumah murid. Pada masa tertentu mungkin guru akan men,iarahi murid atau
keluarga murid yang sakit. (asa ini boleh digunakan untuk berbin!ang
tentang perkembangan atau masalah murid dengan keluarganya. "ni se!ara
tidak langsung dapat mengeratkan lagi hubungan murid dengan ibubapa
mereka.
A.1.2 Be('&1"
6urat adalah satu daripada !ara guru dapat berkomunikasi dengan ibubapa
atau keluarga murid. Kadang-kala terdapat maklumat yang ingin
disampaikan, guru boleh mengirimkan surat melalui anak mereka. /agi
akti5iti tertentu , surat amat perlu untuk memohon kebenaran daripada %aris
atau penaga murid !ontohnya bagi mengadakan la%atan di luar ka%asan
sekolah.
6urat ini boleh diadikan sebagai suatu dokumen sokongan sekiranya berlaku
kemalangan atau perkara-perkara yang tidak diingini.
'erdapat tiga enis surat yang perlu diketahui iaitu #
a. 6urat makluman
- memberitahu tentang !uti sekolah, peristi%a ,maklumat la%atan atau
hari sukan.
b. 6urat panggilan
-surat panggilan untuk menemput ibubapa hadir mesyuarat
prasekolah sebaik-baiknya dihantar sebulan minggu lebih a%al.
!. 6urat emputan- menemput ibubapa hadir ke sesuatu malis. O
lampirkan borang hadir atau tidak untuk memudahkan urusan.
A.1.3 Te%!.1.$
?uru dapat berkomunikasi dengan keluarga melalui penggunaan peralatan
teknologi seperti #
#) L#,#! Ee-
/erita, peristi%a atau laporan bagi akti5iti yang dialankan di prasekolah
boleh disampaikan dengan menggunakan maalah atau dokumentasi.
6enarai nama Ahli a%atankuasa atau maklumat berkaitan ibubapa turut
disertakan. 6emua maklumat ini boleh disampai melalui laman %eb yang
boleh dimuat turun oleh ibubapa dan keluarga murid.
-) E-,#1
?uru perlu menyimpan semua senarai nama berserta dengan alamat e-
mail ibubapa dan penaga murid. "ni adala perlu untuk memudahkan guru
menyampaikan sebarang maklumat melalui e-mail kepada ibubapa.
+) Te1ef.! *#! Pe"#!#! (!$%#" (SMS)
(aklumat boleh disampaikan dengan mudah melalui penggunaan telefon
dan uga melalui pesanan ringkas -6(6. kepada penaga dan ibubapa.
Penggunaan telefon adalah salah satu !ara untuk menyampaikan
maklumat se!ara yang paling pantas kepada ibubapa.
*) B&1e'!
/uletin boleh disediakan se!ara bulanan atau tahunan. 6egala akti5iti
boleh didokumentasikan untuk diba!a oleh murid dan keluarga dirumah.
?ambar-gambar akti5iti boleh dirakamkan dan disimpan untuk kenang-
kenangan. 6elain daripada dihantar kepada ibubapa, ia uga boleh
ditampalkan di papan kenyataan di luar bilik darah prasekolah. (aklumat
ini boleh dilihat oleh ibubapa melaui laman %eb atau blog prasekolah atau
di!etak untuk perhatian ibubapa dan murid.
Kesimpulannya guru perlu mempunyai penguasaan kemahiran "0' dan
kemahiran teknologi yang baik untuk memudahkan hubungan komunikasi
dengan ibubapa dan keluarga murid.'elefon bimbit,internet ,radio dan
tele5isyen adalah di antara alat perhubungan yang !anggih dan berguna.
"nternet pula membolehkan kita melayari laman %eb untuk men!atatkan
maklumat berkaitan dengan prasekolah dan uga menyampaikan maklumat
kepada semua pihak.
A.2. AKTI/ITI PENGLIBATAN
?uru boleh membantu membina hubungan dengan ibu bapa, keluarga dan
murid dengan memikirkan perkara berikut#
o (embimbing dan mena%arkan ibu bapa peluang untuk melibatkan
diri dalam pengalaman bilik darah.
o (elihat ibu bapa sebagai pihak yang penting dalam proses mendidik
anak-anak mereka.
o Adakah perbualan dengan ibu bapa bukan hanya memberi laporan
kepada ibu bapa tentang anak-anak mereka.
o *angan fikir baha%a guru mempunyai semua a%apan - ibu bapa
telah banyak menyumbang dalam kehidupan anak-anak mereka.
"bubapa uga yang boleh membantu anda memahami !ara terbaik
untuk mengaar anak-anak mereka.
o (enadi diri anda yang sebenarnya, bersikap uur dan mudah
didekati.
o (emahami baha%a kanak-kanak dapat men!apai prestasi yang
terbaik apabila ibu bapa dapat berkoloborasi dengan guru sebagai
rakan kongsi dalam pendidikan anak mereka.
o (enyedari baha%a a%al kanak-kanak adalah masa yang kritikal dalam
pendidikan kanak-kanak dan belaar untuk memahami peringkat umur
dan peringkat perkembangan kanak-kanak.
o 'ahu apa tentang pelbagai stragegi dan teknik yang boleh anda
lakukan untuk meningkatkan pembangunan akademik dan sahsiah
murid anda.
o /erusaha untuk berhubung dengan ibubapa dan menyampaikan
maklumat penting tentang masalah atau perkembangan anak mereka.
o (emberi sokongan kepada ibubapa untuk melibatkan diri dalam
pengalaman pembelaaran kanak-kanak iaitu dengan melatih ibubapa
tentang !ara yang berkesan untuk membantu anak-anak mereka di
sekolah dan di rumah.
A.2.1 Ke4e(1&#! 4e!$1-#'#!
/erikut adalah keperluan penglibatan ibu bapa#
o (engekalkan keayaan sesuatu program prasekolah melalui
penglibatan yang aktif.
o (enolong meningkatkan prestasi akademik anak-anak mereka.
o (eningkatkan kendiri positif anak-anak mereka.
o (enyediakan persekitaran bahasa yang memberansangkan.
A.2.2 Je!" 4e!$1-#'#!
*enis penglibatan keluarga bukanlah berbentuk hieraki tetapi ia merupakan
suatu kerangka untuk menghubungkan keluarga, ahli masyarakat dan ahli
profesional pendidikan a%al kanak-kanak.
1nam enis penglibatan ibu bapa mengikut 1pstein ialah #
*enis 1 # Keibubapaan O membantu keluarga menguasai
kemahiran keibubapaandan memahami perkembangan kanak-
kanak.
*enis 2 # Komunikasi O mengamalkan pelbagai !ara komunikasi
yang berkesan diantara sekolah dan keluarga.
*enis 3 # Kesukarela%an O menggalakkan keluarga berkhidmat
se!ara sukareladengan pelbagai !ara.
*enis & # Pembelaaran di rumah O melibatkan keluarga
menyokong akti5itipembelaaran di rumah.
*enis E # (embuat keputusan O melibatkan keluarga dalam
pengurusanprasekolah dan organisasi berkaitan.
*enis B # Kolaborasi dengan masyarakat O menyelaras
perkhidmatan masyarakat untuk kebaikan bersama.
Proses keibubapaan dan keluarga perlu dilihat dari sudut mikro dan makro.
Kemahiran keibubapaan adalah asas kepada keseahteraan keluarga,
masyarakat dan negara. Keibubapaan tidak terhad kepada ibubapa tetapi
uga berhubungkait dengan kematangan dan kesediaan institusi-institusi lain
untuk bekerasama.
A.2.3 I,4#%
Kaian oleh Rutter et al. -1=FG. melihat peningkatan hubungan di antara
faktor-faktor yang berkaitan dengan keluarga terhadap pen!apaian literasi
kanak-kanak. "ni menunukkan penglibatan ibu bapa dan keluarga amat
penting dalam menentukan pen!apaian kanak-kanak di sekolah.
(enurut +enderson dan /erla -1==&., Nramalan bagi pen!apaian murid di
sekolah bukanlah berdasarkan pendapatan atau status sosial tetapi kerana
seauh mana keluarga murid tersebut dapat#
1. (e%uudkan persekitaran rumah yang menggalakkan pembelaaran
2. +arapan keluarga yang tinggi -tetapi tidak realistik. angkaan pen!apaian
anak-anak mereka dan keraya masa depan.
3. (elibatkan diri dalam pendidikan anak-anak mereka di sekolah dan di
dalam komuniti.
+enderson dan /erla -1==&. telah mengkai dan menganalisis lapan puluh
lima kaian yang didokumenkan berkaitan dengan manfaat menyeluruh
penglibatan ibu bapa dalam pendidikan anak-anak. Kaian menunukkan
baha%a peran!angan akti5iti-akti5iti dan penglibatan ibu bapa yang berkesan
memberi banyak manfaat yang besar kepada anak-anak, ibu bapa, pendidik,
dan sekolah.
M#!f##' &!'&% K#!#%-%#!#%
o Kanak-kanak lebih !enderung menunukkan pen!apaian yang
baik tanpa mengira latar belakang etnik atau kaum, status
sosio-ekonomi, atau tahap pendidikan ibu bapa.
o Kanak-kanak se!ara amnya men!apai gred yang lebih baik,
dari segi markah uian, dan kehadiran.
o Kanak-kanak akan sentiasa menyiapkan kera rumah mereka.
o +arga diri kanak-kanak meningkat menadi lebih baik,lebih
berdisiplin, dan menunukkan aspirasi dan moti5asi ke arah
pen!apaian yang lebih tinggi.
o Kanak-kanak bersikap positif tentang sekolah seterusnya
meningkatkan tingkah laku yang lebih baik di sekolah dan
kurang menunukan masalah disiplin.
o Kurang kanak-kanak yang diletakkan dalam pendidikan khas
dan kelas pemulihan.
o Kanak-kanak dari pelbagai latar belakang budaya !enderung
untuk melakukan akti5iti yang lebih baik apabila ibu bapa dan
ahli profesional bekerasama untuk merapatkan urang antara
budaya di rumah dan budaya di sekolah.
o (urid prasekolah yang melihat penglibatan ibu bapa mereka
diprasekolah akan kurang menunukkan ke!enderungan untuk
keluar dan lebih gembira belaar di prasekolah.
A.3 PERLUASAN PEMBELAJARAN
Konsep perluasan pembelaaran adalah seperti berikut#
Prinsip pembelaaran kanak-kanak perlu difaham oleh pendidik yang terlibat
dengan pendidikan a%al kanak-kanak. Pendidik perlu menggalakkan
pembelaaran melalui proses berikut#
-a. (endengar dan melayan kanak-kanak.
-b. /erbual dengan kanak-kanak.
-!. (enggalakkan kanak-kanak menyiapkan ka%asan untuk bermain.
-d. (emastikan kanak-kanak mempunyai tugasan yang elas.
-e. (enolong semua kanak-kanak terlibat dalam akti5iti yang dialankan.
-f. (embuat laporan selepas akti5iti mengenai kanak-kanak yang perlu diberi
perhatian.
-g. /eri peluang kanak-kanak berfikir tentang apa yang mereka lakukan.
-h. (emberi peluang kanak-kanak bermain dengan apa yang mereka minati
dan puas hati.
-i. Kanak-kanak melakukan sesuatu dengan harapan beraya, dan akhirnya
beraya.
-. (emastikan kanak-kanak menyumbang yang benar atas keranya sendiri.
-k. Kanak-kanak berminat terhadap dunianya.
-l. /eri peluang bermain dengan bahan yang konkrit.
-m. /ermain dengan perkembangan ka%alan motor yang sesuai.
-n. *angan lupa beri peneguhan kepada kanak-kanak.
-o. Kurangkan menulis.
-p. Jbektif pengaaran dan pembelaaran mestilah realistik.
-R. ?alakkan hubungan dengan guru.
-r. 1lakkan ime yang sama.
-s. ?alakkan pelaar menambah alat dalam permainan.
-t. ?alakkan kanak-kanak menghabiskan tugasan dan !erita semula tugasan
tersebut.
-u. Kera kanak-kanak mestilah dipamerkan di hadapan kelas.
-5. ?uru perlu ada masa untuk kontrak kanak-kanak bermain dalam
kumpulan dan beri hadiah kepada semua kanak-kanak.
-%. Permainan ulangan adalah kurang digalakkan.
-8. Pemikiran kreatif dan pemikiran ber!apah sangat digalakkan.
A.3.1 Pe(#!+#!$#!
6ebelum menalankan sebarang akti5iti di prasekolah, setiap guru perlu
merangka dan membuat peran!angan terlebih dahulu.Dalam membuat
peran!angan terdapat peran!angan angka pendek dan peran!ang angka
panang.
-a. Peran!angan angka panang adalah peran!angan untuk tahunan dan
semester dan peran!angan angka pendek adalah untuk mingguan dan
harian.
-b. Peran!angan pembelaaran sangat penting dalam pendidikan a%al
kanak-kanak.
-!. /anyak tauk yang mesti dihabiskan dalam peruntukan masa di
prasekolah ika kita mengikut +uraian 6ukatan Pelaaran Prasekolah dan
Panduan Kurikulum Prasekolah yang disediakan.
-d. Pusat Perkembangan Kurikulum untuk Prasekolah men!adangkan kera
yang dapat membantu memudahkan tugas guru di prasekolah adalah seperti
setiap hari guru boleh menggunakan dua teks yang disediakan dan guru
boleh membuat peran!angan dengan baik.
-e. Anda boleh gunakan senarai semak ketika membuat peran!angan untuk
kanak-kanak prasekolah ke arah kemahiran berfikir, dan mengesan
ke!erdasan pelbagai.
-f. Dalam peran!angan, fokus utama adalah penghuraian konsep. Konsep
ada hubung kait dengan bahan yang disediakan oleh guru.
0ara hendak memperkenalkan konsep perlu sesuai dengan tahap
perkembangan kanak-kanak#
-a. /eri peluang kanak-kanak kenal dan menyebut bahan yang diedarkan di
hadapan kelas.
-b. /eri peluang kanak-kanak menyatakan kepentingan barang itu kepada
manusia atau hai%an.
-!. /eri peluang kanak-kanak membe,akan kualiti dan !iri-!iri bahan-bahan
tersebut kepada ka%an-ka%an.
A.3.2 Pe1#%"#!##!
Konsep amalan yang bersesuaian dengan pembelaaran kanak-kanak yang
boleh dilaksanakan adalah dengan mengemukakan pertanyaan yang
bersesuaian dengan perkembangan kognitif kanak-kanak. Antaranya adalah
seperti berikut#
S Apa yang kita perhatikan
S Apa yang kita nampak
S Di mana kita nampak
S /ila kita nampak
S Apa %arnanya
S 0antik tak
S Apa rasa bila dipegang
S Kesat
S 4embut
S +alus
S Kasar
S Kenapa kita mesti sayang kasut kita
S Kenapa perlu hormat orang tua
S Kenapa sayang ku!ing
S Kenapa suka bunga
S Kenapa suka ka%an
S Apa perasaan kalau bapa tiada
S Apa guna kaki
S Apa adi kalau tiada kaki
S Apa !ara untuk aga kaki
S Kenapa kaki patah
S Apa guna hidung
S /ayangkan kalau tiada hidung
A.3.3 M#%1&, B#1#" Pe,-e1#9#(#!
(aklum balas pengaaran diperoleh melalui maklumat daripada ibu bapa
serta murid-murid berdasarkan pen!apaian obektif pengaaran dan
pembelaaran serta penilaian perkembangan tingkah laku kanak-kanak.
(aklumbalas ini dapat membantu guru meningkatkan kemahiran pengaaran
dan pembelaaran guru serta membantu guru memahami masalah yang
dihadapi oleh murid-murid di kelas prasekolah.
?uru boleh mendapat maklum balas tentang murid melalui#
-a. Pemerhatian se!ara berterusan.
-b. Penglibatan dalam akti5iti.
-!. Keputusan penilaian guru.
-d. 'ingkah laku yang dipamerkan.
-e. 4aporan daripada ibu bapa.
/eberapa teori dan kaian telah dielaskan kepada ibu bapa ini mengenai
penglibatan ibu bapa dalam keayaan anak mereka. 'eori Arnold -2GG2. dan
",,o et al. -1===. menunukkan baha%a penglibatan ibu bapa yang lebih
tinggi menentukan membantu meningkatkan pen!apaian akademik kanak-
kanak. (anakala 0on%ay -2GG3. menyatakan penglibatan ibu bapa perlu
dan digalakkan kerana memberi kesan yang mendalam terhadap
perkembangan sosial dan keayaan akademik kanak-kanak. 6atu lagi
dapatan (ar!on -1===. uga menyatakan baha%a penglibatan ibu bapa yang
berkaitan dengan perkembangan kemahiran berbahasa kanak-kanak,
perkembangan sosial, motor, dan adaptif yang lebih baik sudah !ukup
membuktikan kepentingan penglibatan ibu bapa dalam akademik anak Oanak
mereka.
S.#1#! 4e(-!+#!$#!
1. *elaskan bagaimanakah !ara guru boleh melibatkan ibubapa dalam akti5iti
yang melibatkan kemahiran profesional mereka.
2. +uraikan bagaimana guru dapat mengenalpasti melaksanakan perluasan
pembelaaran di prasekolah.
+amilton, D.6., K Hlemming, /.(. -1=FF.. Resources for creative teaching in
early childhood education. 9e% Lork# +ar!ourt /ra!e *o5ano5i!h, "n!.
1dgington, (. -2GG&.. The foudation stage teacher in action teaching 3,
and ! year#olds. 7K# Paul 0hapman Publishing'
TAJUK B SUMBANGAN KOMUNITI DAN KELUARGA (2 JAM)
SINOPSIS<
'opik ini membin!angkan sumber komuniti yang terdiri daripada
agensi, perkhidmatan dan kolaborasi. Agensi yang terlibat dengan
prasekolah seperti agensi keraaan, s%asta dan pertubuhan sukarela
dapat memberi sumbangan pendidikan kepada pendidikan a%al
kanak-kanak. Dibin!angkan uga perkhidmatan yang dita%arkan oleh
komuniti kepada program dan akti5iti pendidikan a%al kanak-kanak.
6eterusnya dibin!angkan kolaborasi antara institusi pendidikan a%al
kanak-kanak dengan komuniti dalam aspek pertukaran maklumat dan
perkhidmatan untuk tuuan keharmonian.
1. (embin!angkan kepentingan sumber komuniti dalam pendidikan
a%al kanak-kanak$
2. (enyatakan sumber perkhidmatan komuniti dari segi kepakaran,
kemudahan dan peralatan$ dan
3. (enyatakan kolaborasi antara tadika dan komuniti dari segi
pertukaran maklumat, pertukaran perkhidmatan dan keharmonian.
3.1 PERKHIDMATAN
Perkhidmatan sumber komuniti bermaksud sumbangan daripada
berbagai-bagai pun!a yang boleh diperolehi mengikut keadaan komuniti.
6umbangan boleh terdiri daripada kepakaran, kemudahan dan peralatan
yang terdapat di komuniti setempat. Perkhidmatan yang diberi oleh pihak
agensi keraaan biasanya se!ara per!uma. Agensi s%asta pula biasanya
mena%arkan perkhidmatan berbayar.
3.1.1 Ke4#%#(#!
Kepakaran dalam bidang tertentu boleh diperoleh menerusi sumber komuniti
yang terdiri daripada agensi keraaan, agensi s%asta dan pertubuhan
sukarela.
Kepakaran yang boleh disumbangkan adalah untuk bidang berikut$
-a. Klinik Kesihatan
-b. Pendidikan
-!. Keselamatan A%am
-d. Keselamatan *alanraya
-e. /alai polis
-f. Pemakanan
-g. /alai bomba
-h. 'eknologi
-i. Keraya
-. Pertanian
-k. 'ernakan
-l. Perpustakaan
SUMBANGAN
KOMUNITI DAN
KELUARGA
SUMBANGAN
KOMUNITI DAN
KELUARGA
KOLABORASI
KOLABORASI
KEHARMONIAN
KEHARMONIAN PERKHIDMATAN
PERKHIDMATAN
Pihak institusi tadika boleh meruuk kepada agensi dan pertubuhan
yang mempunyai kepakaran dalam bidang yang diperlukan. Peran!angan
program dan akti5iti pendidikan a%al kanak-kanak dialankan berdasarkan
keperluan dan perkhidmatan yang akan diperolehi menerusi agensi dan
pertubuhan sukarela.
3.1.2 Ke,&*#)#!
Kemudahan sebagai sumber komuniti bermaksud premis-premis yang
disediakan untuk kegunaan a%am se!ara per!uma atau berbayar.
Kemudahan a%am yang tidak berbayar adalah seperti taman permainan dan
perpustakaan. Pihak institusi boleh menggunakan kemudahan a%am seperti
taman permainan untuk menalankan akti5iti prasekolah. Kemudahan a%am
yang berbayar pula boleh dirundingkan dengan agensi yang terbabit sama
ada mendapatkan penge!ualian pembayaran atau mengenakan bayaran
yang minima kepada murid-murid prasekolah.
Di antara kemudahan a%am yang tidak berbayar yang boleh digunakan oleh
institusi taska#
-a. 'aman permainan
-b. Perpustakaan a%am
-!. Padang permainan
-d. ?elanggang permainan
-e. De%an permainan
-f. /alai atau de%an orang ramai
Penggunaan kemudahan a%am biasanya boleh digunakan pada bila-
bila masa tanpa dimaklumkan kepada agensi yang menguruskan tempat
kemudahan a%am tersebut. :alau bagaimana pun ada sesetengah tempat
kemudahan a%am yang perlu dimaklumkan terlebih dahulu untuk
mendapatkan kebenaran menggunakannya seperti perpustakaan a%am,
de%an atau balai dan sebagainya. Kemudahan agensi s%asta memerlukan
kerasama dari segi bayaran yang dikenakan. /udi bi!ara pihak agensi
adalah diperlukan untuk mendapatkan bayaran yang sesuai. Kadangkala
pihak agensi s%asta akan memberi taaan meggunakan premisnya untuk
sesuatu program.
3.1.3 Pe(#1#'#!
Perkhidmatan peralatan bermaksud menyediakan alat keperluan
pendidikan a%al kanak-kanak. Pihak agensi keraaan, agensi s%asta dan
pertubuhan sukarela dapat membantu membangunkan institusi prasekolah.
Peralatan yang dapat disumbangkan$

-a. Komputer
-b. /uku dan poster
-!. Peralatan manupulatif
-d. Kerusi, mea dan khemah
-e. Peralatan permainan luar
-f. Peralatan permaian dalaman
-g. Radio, tele5isyen,kaset dan 0D
-h. /erus lukisan, %arna dan kertas
-i. Pensil, pembaris dan buku tulis
Peralatan boleh diperoleh menerusi sumbangan komuniti sama ada
daripada agensi keraaan, agensi s%asta dan pertubuhan sukarela.
Peran!angan perlu dilakukan oleh pihak institusi tadika bersama dengan
agensi yang terlibat. Perkara yang diperlukan oleh pihak institusi tadika perlu
dinyatakan.
3.2 KOLABORASI
Kolaborasi merupakan kerasama di antara institusi tadika dengan
komuniti. Kerasama ini penting untuk me%uudkan persefahaman antara
institusi tadika dan komuniti dalam menayakan program dan akti5iti. Di luar
negara seperti di "tali program Reggio 1milia merupakan alinan kerasama
antara institusi tadika dan komuniti. Kerasama antara komuniti dan institusi
tadika telah menghasilkan program pendidikan a%al kanak-kanak yang
berkesan.
3.2.1 Pe('&%#(#! M#%1&,#'
Pertukaran maklumat adalah kerasama di antara institusi pendidikan
a%al kanak-kanak dengan agensi keraaan, agensi s%asta dan pertubuhan
sukarela. (aklumat boleh dibahagikan kepada dua iaitu maklumat peribadi
yang tidak boleh disebarkan tanpa kebenaran diri indi5idu dan maklumat
umum yang boleh dikongsikan dengan pihak lain.
Antara perkongsian maklumat umum yang boleh dilakukan#
-a. *umlah pendaftaran murid
-b. *umlah tenaga pengaar
-!. Kelayakan tenaga pengaar
-d. Peralatan yang diperlukan
-e. Kurikulum
-f. Kesihatan murid
-g. Pengurusan
(aklumat yang diperoleh boleh digunakan oleh pihak agensi keraaan,
agensi s%asta dan pertubuhan sukarela untuk membantu keperluan institusi
tadika.
3.2.2 Pe('&%#(#! Pe(%)*,#'#!
Pertukaran perkhidmatan bermaksud sumbangan yang memberi
keuntungan kepada kedua belah pihak. (isalnya institusi pendidikan a%al
kanak-kanak boleh membenarkan premisnya digunakan untuk agensi s%asta
meletakkan papan iklan pengeluaran makanan dan minumuan. 6ebagai
balasan, pihak agensi s%asta akan memberi bantuan berupa taaan
makanan atau minuman.
Antara pertukaran perkhidmatan yang boleh dilakukan#
-a. Pengiklanan
-b. Kesihatan
-!. Penyelidikan
-d. Pemasaran
-e. Pengurusan dan pentadbiran
Kerasama dalam aspek perkhidmatan dapat memberi faedah kepada
institusi tadika dan komuniti. 'angguna%ab sosial oleh komuniti dapat
meningkatkan keberkesanan program pendidikan a%al kanak-kanak.
3.3 KEHARMONIAN
Keharmonian bermaksud hubungan mesra antara institusi
prasekolah)tadika dengan komuniti. Ke!eriaan sesebuah prasekolah)tadika
dapat dilihat menerusi hubungan yang sihat di antara institusi
prasekolah)tadika dengan komuniti. Pihak institusi prasekolah)tadika mudah
mendapat kerasama dengan agensi keraaan, agensi s%asta dan
pertubuhan sukarela. Program yang diran!ang dapat sokongan dan beralan
dengan berkesan. Pihak institusi dan komuniti meran!ang untuk membina
keharmonian dalam berbagai aspek.
-a. Keharmonian Keluarga
Ahli komuniti dan institusi prasekolah)tadika boleh menyumbang
kepakaran kepada mereka yang memerlukan perkhidmatan khidmat
nasihat demi keharmonian keluarga. Khidmat boleh diperolehi dalam
bentuk$
-i. Kesihatan kanak-kanak
-ii. Perkembangan kanak-kanak
-iii. Pendidikan kanak-kanak
-i5. Kekeluargaan
-b. Keharmonian "nstitusi
Ahli komuniti boleh menyumbang untuk membina program dan akti5iti di
institusi tadika, !ontohnya#
-i. Kerasama institusi tadika dan keluarga
-ii. (eran!ang akti5iti institusi tadika
-iii. (embina persekitaran kondusif di institusi tadika
-i5. Kemudahan peralatan pengaaran dan pembelaaran
-5. Kemudahan bahan pengaaran dan pembelaaran
-5i. (eningkatkan pembangunan fi,ikal institusi taska
Keharmonian ter!apai apabila terdapat hubungan mesra antara institusi
tadika dan komuniti. Permasalahan diselesaikan menerusi suasana mesra.
Pihak institusi tadika dan komuniti bersama-sama bertanggunga%ab untuk
meningkatkan kualiti pendidikan a%al kanak-kanak.
2
F%(%#!.
+ubungan antara institusi pendidikan a%al kanak-kanak dengan
komuniti memangkinkan kebaikan bukan sahaa kepada institusi
itu sendiri, bahkan kepada kanak-kanak. /in!angkan.

L#')#!.

E. (engapa kepakaran diperlukan untuk program a%al kanak-
kanak>
B. /agaimana kolaborasi dapat membantu kanak-kanak>

R&9&%#!.
+amilton, D.6., K Hlemming, /.(. -1=FF.. Resources for creative teaching
in early childhood education. 9e% Lork# +ar!ourt /ra!e *o5ano5i!h,
"n!.
1dgington, (. -2GG&.. The foudation stage teacher in action teaching 3,
and ! year#olds. 7K# Paul 0hapman Publishing.
Kail, R.M., K 0a5anaugh, *.0. -2GGG.. %u&an develo(&ent. A lifes(an
vie+. 76A# :ads%orth 'homson

Edu

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Edu

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

PRA 3112 Penglibatan Keluarga Dalam Pendidikan Prasekolah

TAJUK 1 TEORITIKAL PERSPEKTIF MENGENAI KELUARGA (4 JAM)

Anda mungkin juga menyukai