Perlaksanaan Komsas

dalam pelajaran Bahasa Melayu di sekolah menengah: Satu Tinjauan Oleh: Mohd Rasdi bin
Saamah Jabatan Pengajian Melayu Institut Perguruan Tengku mpuan !"an
#$% Pendahuluan Kurikulum Bahasa Melayu sekolah menengah sekali lagi mengalami perubahan
setelah disemak semula selepas digunakan selama lebih #% tahun semenjak penggubalan
Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah &KBSM' pada tahun #()*$ Penyemakan kurikulum ini
bertujuan memantapkan kta Pendidikan+ memenuhi semangat ,alsa!ah Pendidikan
Kebangsaan+ dan menyediakan murid menghadapi -abaran pendidikan pada abad .# &bdul
Shukor .%%%'$ /amun perubahan tersebut sama sekali tidak mengubah matlamat asal pendidikan
Bahasa Melayu yang bertujuan mendukung hasrat ,alsa!ah Pendidikan Kebangsaan untuk
memperkembangkan potensi indi0idu se-ara menyeluruh dan bersepadu untuk melahirkan insan
yang seimbang dan harmonis dari segi intelek+ rohani+ emosi+ dan jasmani$ 1alam perubahan ini
kurikulum Bahasa Melayu digubal berdasarkan penggunaan bahasa yang merangkumi tiga
bidang utama iaitu Bidang Interpersonal+ Bidang Maklumat dan Bidang 2stetika &Kementerian
Pendidikan Malaysia .%%%'$ Penumpuan kepada bidang3bidang tersebut bertujuan untuk
membolehkan murid menggunakan bahasa Melayu se-ara berkesan dalam kehidupan harian+
bidang kerjaya+ dan seterusnya sebagai bahasa ilmu yang boleh diman!aatkan sepanjang hidup
mereka$ Manakala dalam hasil pembelajaran Bidang 2stetika tersebut murid akan memahami+
menguasai+ dan menghasilkan penulisan kreati!$ 1engan ini Komponen Kesusasteraan Melayu
&Komsas' telah dimasukkan dalam perubahan sukatan ini dengan harapan akan dapat memupuk
minat memba-a dan melahirkan kenikmatan memba-a serta penghayatan terhadap bahan sastera$
Pelaksanaan Komsas dalam mata pelajaran Bahasa Melayu baru diperkenalkan pada tahun .%%%+
oleh itu kajian terperin-i terhadap hasil perlaksanaannya masih belum banyak dilakukan oleh
mana3mana penyelidik bahasa atau mana3mana ahli pendidik setakat ini$ 4alau bagaimanapun
sudah banyak kajian serta penulisan yang berkaitan dengan penggunaan bahan sastera dalam
pengajaran Bahasa Melayu di sekolah yang telah dibuat oleh para pengkaji bahasa atau ahli3ahli
akademik serta para pelajar di institusi pengajian tinggi$ Othman &.%%#' dalam artikelnya
5Strategi Pengajaran Bahan Sastera 1alam Bahasa Melayu6 antara lain menulis+ bagi men-apai
keberkesanan maksimum dalam pengajaran dan pemelajaran komponen sastera dalam mata
pelajaran Bahasa Melayu+ haruslah 7ujud peran-angan atau strategi yang mantap dari pihak
guru+ pelajar+ dan teks yang dipilih$ 8uru yang mempunyai pengetahuan yang mendalam dalam
bidang
.
kesusasteraan akan memba7a pengajaran di dalam kelas ke tahap yang lebih tinggi yang
mendorong pelajar3pelajar melalui proses pemikiran aras tinggi &9ohen #((#'$ Menurut Baharum
&#((:' kepentingan bahan sastera dalam pengajaran dan pembelajaran Bahasa Melayu
sememangnya tidak dapat dina!ikan lagi$ Ini kerana dalam peperiksaan ;jian Penilaian Sekolah
Rendah &;PSR'+ Penilaian Menengah rendah &PMR'+ Sijil Pelajaran Malaysia &SPM' dan Sijil
Tinggi Persekolahan Malaysia &STPM' bahan sastera ialah pilihan utama apabila menyediakan
soalan3soalan peperiksaan$ 1engan menggunakan petikan3petikan daripada bahan sastera sama
ada berbentuk prosa atau puisi dan diajukan soalan3soalan terutamanya soalan pemahaman$
Pelajar3pelajar diminta memberikan maksud rangkai kata+ memberikan maksud perkataan+
membuat ayat3ayat daripada perkataan yang dipilih+ memberikan pendapat+ menja7ab soalan
berdasarkan petikan dengan -etusan idea yang bernas dan bahasa yang baik$ Oleh itu dapat
dilihat baha7a bahan sastera sememangnya penting dalam pengajaran dan pembelajaran Bahasa
Melayu kerana banyak !aedah diperoleh daripada bahan3bahan tersebut$ Kajian Subadrah /air
&.%%%' menunjukkan pengajaran skema sastera se-ara teran-ang dengan menggunakan model
skema sastera dapat meningkatkan pen-apaian ke!ahaman ba-aan subjek se-ara signi!ikan bagi
setiap petikan$ Implikasi penyelidikan ini menunjukkan model skema sastera yang dihasilkannya
sangat berkesan dan dapat digunakan oleh guru3guru untuk meningkatkan ke!ahaman ba-aan
Komsas di kalangan pelajar$ Komponen kesusasteraan mena7arkan pelbagai peluang kepada
guru untuk me7ujudkan 7a-ana menyelesaikan masalah+ membuat keputusan+ membuat
in!erens+ men-adangkan idea baru dan menilai sesuatu tindakan$ Kajian di Barat misalnya+ telah
membuktikan baha7a sastera dapat membantu pelajar dalam pembelajaran bahasa$ ,au"iah
&#(((' telah memetik kenyataan penulispenulis teks sastera dan bahasa seperti Brum!it dan
9arter &#()<'+ 9arter dan =ong &#((#'+ Sage &#()('+ =a"ar &#((>'+ dan 9ollie dan Slater &#((%'
yang menyatakan baha7a sastera dapat digunakan untuk meningkatkan dan menggalakkan
pemelajaran Bahasa Inggeris$ Mereka bersependapat baha7a nilai kesusasteraan terletak pada
aspek instrinsik sastera kerana sesuatu teks sastera kaya dengan -iri dan si!at bahasa+ sama ada
dari segi semantik mahupun pragmatik$ 1engan kajian3kajian serta pendapat3pendapat yang
dikemukakan tersebut diharapkan lebih banyak lagi kajian lain mengenai pelaksanaan Komsas
dalam mata pelajaran Bahasa Melayu yang baru dilaksanakan dalam kurikulum persekolahan
negara kita dapat dibuat demi meningkatkan pen-apaian pelajar dalam mata pelajaran Bahasa
Melayu serta dapat men-apai objekti! pelaksanaan komponen 7ajib tersebut$ Kajian3kajian
berkaitan boleh dijadikan asas serta panduan kepada guru3guru bahasa khususnya Bahasa
Melayu bagi tujuan melihat keberkesanannya apabila hasil perlaksanaan Komsas diuji buat
pertama kalinya melalui peperiksaan SPM pada akhir tahun .%%# yang lepas$ #$. Komponen
Sastera 1alam Bahasa Melayu
>
Komponen Kesusasteraan Melayu telah dijadikan komponen 7ajib dalam pengajaran Bahasa
Melayu di peringkat sekolah menengah dengan tujuan mendorong para pelajar untuk memba-a
bahan3bahan sastera+ menikmati dan mengapresiasi hasil karya sastera+ mengetahui latar
belakang para penulis serta sumbangannya dan mengetahui sejarah perkembangan sastera tanah
air$ Pelaksanaan kesusasteraan Melayu sebagai komponen 7ajib dalam mata pelajaran Bahasa
Melayu akan memberi pendedahan kepada para pelajar tentang aspek3aspek asas dalam
memahami genre sastera+ antaranya ialah: ? Mengenal genre -erpen+ drama+ no0el dan prosa
tradisional$ ? Mengenal puisi moden dan puisi tradisional$ ? Memahami istilah3istilah
kesusasteraan bagi karya prosa dan puisi$ ? Memahami binaan dan teknik plot$ ? Menilai dan
mengulas mesej+ pengajaran+ nilai3nilai kemanusiaan+ kemasyarakatan dan kebudayaan$ ?
Menaakul tema atau pemikiran+ mesej dan pengajaran+ serta nilai kemanusiaan dan
kemasyarakatan$ ? Menilai dan mengulas gaya bahasa+ unsur bunyi dan nada$ Kertas Bahasa
Melayu yang berteraskan teks Komponen Kesusasteraan Melayu ini juga bertujuan untuk
mengukuhkan kemahiran berbahasa pelajar yang merangkumi kemahiran mendengar dan
bertutur+ memba-a dan menulis$ Oleh itu !ormat baru kertas Bahasa Melayu dalam peperiksaan
Sijil Pelajaran Malaysia &SPM' mulai tahun .%%# ini adalah berteraskan teks Komsas yang
dipelajari oleh pelajar3pelajar sekolah menengah di Tingkatan @ dan : &=ampiran #'$ Pelaksanaan
pengajaran Komsas telah bermula sejak Ma- tahun .%%%+ iaitu semasa pelajar3pelajar Tingkatan
: sekarang berada di Tingkatan @ &=embaga Peperiksaan Malaysia .%%%'$ #$> Konsep
Pelaksanaan Komponen Sastera 1ari segi pelaksanaannya+ para pelajar sekolah menengah akan
mempelajari sebanyak :< 7aktu dalam tempoh .< minggu setahun bermula Ma- .%%% &Jadual #'$
Kementerian Pendidikan telah memperuntukan 7aktu yang rele0an untuk pengajaran dan
pembelajaran dengan menetapkan konsep @ A . iaitu empat 7aktu untuk mempelajari aspek
bahasa dan dua 7aktu lagi untuk Komsas$ Setiap orang pelajar akan memba-a #>% karya sastera
dalam tempoh lima tahun persekolahan dari tingkatan satu hingga tingkatan lima &=ihat Jadual
.'$ Sebuah ja7atankuasa khas ditubuhkan oleh Pusat Perkembangan Kurikulum bagi tujuan
memilih karya sastera dengan mengambil kira beberapa -iri seperti isi kandungan+ nilai dan
pengajaran yang baik+ serta aspek gaya bahasa$ Judul teks yang terpilih dimasukkan dalam
senarai buku teks yang diedarkan melalui Skim Pinjaman Buku Teks &SPBT'$
Jadual #: Peruntukan Jadual 4aktu untuk Komponen 4ajib Kesusasteraan dalam Bahasa Melayu
Tingkatan # B : 8enre /o0el Ting$# ## Ting$. ## Ting$> ## Ting$@ ## Ting$: ## Jumlah ::
@
9erpen 1rama Puisi Moden &Sajak' Puisi Tradisional Prosa Tradisional Jumlah
## ## < < ## :<
## ## < < ## :<
## ## < < ## :<
## ## < < ## :<
## ## < < ## :<
:: :: >% >% :: .)%
Sumber: Pusat Perkembangan Kurikulum+ Kementerian Pendidikan Malaysia Jadual .: Jumlah
Karya untuk Komponen Kesusasteraan dalam Bahasa Melayu Tingkatan # B : 8enre /o0el
9erpen 1rama Puisi Moden &Sajak' Puisi Tradisional Prosa Tradisional Jumlah Ting$# # < > < <
@ .< Ting$. # < > < < @ .< Ting$> # < > < < @ .< Ting$@ # < > < < @ .< Ting$: # < > < < @ .<
Jumlah : >% #: >% >% .% #>%
Sumber: Pusat Perkembangan Kurikulum+ Kementerian Pendidikan Malaysia #$@ =atar Belakang
Masalah Sejak tahun #()@ unsur sastera telah diperkenalkan se-ara !ormal dalam mata pelajaran
Bahasa Melayu dari Tingkatan # hingga Tingkatan :$ /amun demikian teks sastera tersebut tidak
dijadikan komponen 7ajib yang termasuk dalam mana3mana peperiksaan a7am seperti SPM
atau PMR bagi mata pelajaran Bahasa Melayu$ Teks sastera yang di-adangkan dalam Sukatan
Pelajaran Bahasa Melayu itu hanyalah tertakluk kepada pihak sekolah memilih bahan tersebut
untuk diajar dalam kelas Bahasa Melayu$ Teks sastera diajar dalam konteks unsur sastera
bukannya komponen 7ajib yang perlu dipelajari oleh semua pelajar$ Justeru itu keberkesanan
dari segi pelaksanaannya masih dapat dihujah dan penggunaannya tidaklah mantap sebagaimana
yang diharapkan$ Pusat Perkembangan Kurikulum &PPK'+ Kementerian Pendidikan Malaysia
dengan itu telah memperkenalkan Komsas sebagai komponen 7ajib dalam pengajaran dan
pembelajaran Bahasa Melayu+ yang akan dimasukkan dalam peperiksaan PMR pada tahun .%%.
dan SPM mulai .%%#$ 1ua 7aktu telah diperuntukkan untuk pengajaran Komsas dari jumlah <
7aktu asal Bahasa Melayu dalam seminggu bagi setiap kelas$ Sebelum Komsas dilaksanakan
hanya satu 7aktu sahaja diperuntukkan untuk pengajaran unsur sastera$ Sehubungan dengan itu
PPK telah mengeluarkan unjuran 7aktu mengajar bagi pengajaran Komsas iaitu sebanyak :<
7aktu setahun meliputi genre no0el+ -erpen+ drama+ prosa tradisional+ puisi tradisional dan sajak$
Setiap tingkatan perlu mempelajari .< karya yang meliputi semua genre tersebut$
:
#$: Pernyataan Masalah Pelaksanaan Komsas yang bermula sejak Ma- .%%% antara lain
bertujuan untuk membolehkan pelajar memberikan pendapat dan hujah yang kritis dan analitis
dalam pelbagai situasi serta dapat membuat ta!siran+ penilaian dan rumusan yang 7ajar ke atas
pelbagai bahan yang diba-a$ /amun di sebalik tujuan yang ideal tersebut timbul pula pelbagai
masalah setelah ianya diperkenalkan di sekolah mulai tahun lepas$ ntaranya kandungan sukatan
pelajaran yang perlu diajar oleh guru terlalu banyak berbanding peruntukan 7aktu mengajar
Komsas$ Penjadualan semula subjek Bahasa Melayu sebanyak enam kali seminggu dan dua
sahaja diperuntukkan untuk Komsas juga boleh menjejaskan subjek Bahasa Melayu$ Ini kerana
untuk memberi kemahiran yang tinggi kepada pelajar dalam subjek Bahasa Melayu + masa untuk
empat 7aktu tidak sesuai &Berita Carian @ pril .%%#'$ Menurut 1urokhman Mohd$ Basri &Berita
Carian #* pril .%%#' sekarang ini yang menjadi modal utama dalam proses pengajaran dan
pembelajaran komponen sastera di sekolah adalah buku teks berbentuk no0el+ drama+ puisi dan
-erpen+ sementara -ara pengajarannya dengan menyeluruh pelajar memba-anya di dalam kelas$
Sedanngkan 7aktu yang tersedia hanya dua pertemuan setiap minggu+ jumlah yang dianggap
tidak men-ukupi berbanding dengan bahan yang akan diajar$ 8angguan3gangguan masa
pengajaran Bahasa Melayu seperti guru menghadiri mesyuarat+ kursus atau seminar+ -uti umum
dan lain3lain sudah tentu akan menjejaskan unjuran kandungan pengajaran Komsas yang begitu
banyak untuk dihabiskan$ 8uru3guru juga tidak mempunyai pendedahan atau kursus yang
sempurna untuk mengajar Komsas$ Cassan Baseri Budiman dalam ren-ananya 5Polemik
Pembelajaran Sastera Berterusan6 &Berita Carian .# ,ebruari .%%#' menyatakan+ oleh kerana
komponen sastera adalah berbe"a daripada unsur sastera dari segi penilaian pemahamannya+ guru
Bahasa Melayu memerlukan maklumat terperin-i dalam memastikan pelajarnya dapat menja7ab
soalan Bahasa Melayu !ormat baru yang akan menjadi pengukur keberkesanan pengajaran
mereka$ Setelah setahun Komsas diperkenalkan+ guru Bahasa Melayu terus dibiarkan membina
latihan untuk pengujian dan penilaian berkaitan Komsas berdasarkan agakan rambang$ Komsas
tidak boleh dipastikan sejauh mana berkesannya kalau tidak diran-ang dengan teliti$ Pelajar dan
guru harus diberikan ruang yang banyak untuk menikmati bahan ba-aan tersebut+ bukan se-ara
memaksa mereka bekerja keras untuk menja7ab soalan peperiksaan$ Casil sastera sepatutnya
dinikmati estetikanya+ bukan untuk diha!al dan diatur strategi untuk lulus peperiksaan sahaja$
Mohamad bdul 8hani &Berita Carian .# ,ebruari .%%#' pula dalam ren-ananya 59abaran
Komsas 4ajar 1iatasi Segera6 melalui tinjauan rambangnya terhadap pelaksanaan Komsas di
sekolah setelah menghadiri pemantauan latihan guru3guru Bahasa Melayu sekolah menengah dan
juga melalui pemantauan latihan guru kursus Sijil Perguruan Khas &KSPK' selama satu tahun
mendapati kepelbagaian latar pendidikan guru yang mengikuti kursus menjadikan kursus
tersebut tidak berjaya$
<
Sebahagian guru yang mengikuti kursus tidak mahir mengaplikasikan kemahiran ber!ikir se-ara
kritis dan kreati! &KBKK' dalam pengajaran dan pembelajaran se-ara teran-ang$ Beliau
menyimpulkan baha7a masalah pembelajaran Komsas ialah guru yang pelbagai opsyen+ kategori
dan pengalaman sastera serta pelajar yang terdiri daripada pelbagai kaum+ latar belakang dan
kemahiran bahasa$ Salbiah ni &Berita Carian .% Ma- .%%#' melalui ren-ana bertajuk 5Kemelut
Komponen Sastera 1alam Bahasa Melayu6 telah mengemukakan hasil tinjauannya di beberapa
buah sekolah di sekitar Kuala =umpur mendapati masih ada lagi guru yang terpinga3pinga
dengan kaedah pengajaran Komsas+ khususnya bagi guru yang tidak mempunyai latar belakang
sastera$ =ebih malang lagi mereka terpaksa pula menghadapi pelajar yang tidak pernah
didedahkan dengan unsur sastera seperti pelajar3pelajar aliran sains+ perdagangan+ pertanian+
0okasional dan teknikal$ Keadaan ini akan menimbulkan satu lagi masalah iaitu masalah guru
berhadapan dengan pelajar yang tidak berminat kepada Komsas$ Selain itu kaedah pengajaran
serta penggunaan alat bantu mengajar penting dalam menentukan pengajaran Komsas berjaya
atau tidak$ lat bantu apakah yang sesuai digunakan dalam sasteraD Tidak semua genre sastera
boleh diajar se-ara berkesan melalui metode -eramah yang sudah pasti menuntut penguasaan
bahan oleh guru+ -ontohnya genre puisi dan drama &1urokhman Mohd Basri+ Berita Carian #*
pril .%%#'$ Metode pengajaran yang tidak sesuai dengan bahan pengajaran boleh menimbulkan
kesukaran kepada guru dan rasa tidak minat kepada pelajar terhadap sastera terutama sekali bagi
mereka yang bukan daripada aliran sastera$ khirnya mengakibatkan proses pengajaran dan
pembelajaran menjadi tidak berkesan$ Kajian ini akan meneliti semua permasalahan tersebut dari
aspek persepsi guru3guru yang terlibat se-ara langsung dalam pengajaran Komsas$ Kajian ini
diharapkan dapat mengesan unsur3unsur yang boleh menghalang keberkesanan pelaksanaan
pengajaran Komsas dalam mata pelajaran Bahasa Melayu serta boleh dijadikan panduan kepada
guru3guru atau ahli3ahli akademik yang ingin membuat kajian lanjut tentang Komsas pada masa
akan datang$
#$< Objekti! Kajian Kajian ini dijalankan untuk: #$ Mengenalpasti persepsi guru terhadap
pelaksanaan Komsas dalam pelajaran Bahasa Melayu$ .$ Mengenalpasti persepsi guru terhadap
minat pelajar semasa pengajaran dan pembelajaran Komsas$ >$ Mengenalpasti strategi yang
digunakan oleh guru dalam pengajaran Komsas$
#$* Persoalan Kajian Kajian ini akan -uba menja7ab soalan3soalan berikut:
*
#$ pakah persepsi guru terhadap pelaksanaan Komsas dalam pelajaran Bahasa MelayuD .$
pakah persepsi guru terhadap minat pelajar semasa pengajaran dan pembelajaran Komsas$ >$
pakah strategi yang digunakan oleh guru dalam pengajaran Komsas$
.$% M2TO1O=O8I KJI/ .$# Rekabentuk Kajian Kajian ini dibuat dengan menggunakan
kaedah kajian kes dan dilaksanakan dalam bentuk tinjauan$ 1apatan yang diperolehi dalam
kajian ini akan memberikan gambaran tentang aspek3aspek yang terdapat dalam objekti! kajian
ini serta dapat menja7ab persoalan3persoalan kajian yang berkaitan dengan persepsi guru
terhadap pelaksanaan Komsas+ minat pelajar terhadap Komsas dan strategi digunakan dalam
pengajaran Komsas$ .$. Subjek kajian Subjek kajian terdiri daripada >% orang guru Bahasa
Melayu di tiga buah sekolah menengah di 1aerah Pasir Mas+ Kelantan$ Sekolah3sekolah tersebut
ialah: #$ Sekolah Menengah Teknik Pasir Mas+ Kelantan$ .$ Sekolah Menengah Kebangsaan
Perempuan+ Pasir Mas+ Kelantan$ >$ Sekolah Menengah Sultan Ibrahim &.'+ Pasir Mas+ Kelantan$
Subjek kajian diambil berdasarkan kaedah purpose!ul sampling &Miles E Cuberman #()@' iaitu
semua guru yang mengajar mata pelajaran Bahasa Melayu di Tingkatan @ dan : di ketiga3tiga
buah sekolah berkenaan diambil sebagai subjek kajian$ Pemilihan ini bertujuan untuk
mendapatkan maklum balas yang lebih jelas kerana semua subjek kajian terlibat dengan
pengajaran Komsas dalam mata pelajaran Bahasa Melayu$ .$> Instrumen Kajian Instrumen yang
digunakan dalam kajian ini ialah soal selidik kerana alat ini mampu memberikan data yang lebih
lengkap dan menyeluruh dibandingkan dengan alat pungutan data yang lain &Musa 1aia #()*F
Bergam #()(F Mohd Jonit Johari #((@'$ Selain itu soal selidik juga digunakan kerana alat ini
dapat menjimatkan masa dan belanja &9atesF Mohd Majid Konting #((%'$ Soal selidik kajian ini
merupakan soal selidik yang terbahagi kepada tiga bahagian &=ampiran .'+ iaitu: Bahagian 3
Maklumat latar belakang guru dari segi jantina+ tara! pendidikan akademik dan pengkhususan+
dan pengalaman mengajar Bahasa Melayu$ Bahagian B 3 a' Mengandungi item3item yang
berkaitan dengan persepsi guru Bahasa Melayu terhadap pelaksanaan Komsas menggunakan
Skala =ikert : mata
)
dengan skala #$ Sangat Tidak Setuju+ .$ Tidak Bersetuju+ >$ Tidak pasti+ @$ Bersetuju dan :$
Sangat Bersetuju$ b' Mengandungi item3item berhubung dengan persediaan guru3guru Bahasa
Melayu dalam pengajaran Komsas+ persepsi guru terhadap minat pelajar dalam pengajaran
Komsas+ strategi guru dalam pengajaran Komsas+ minat guru terhadap pengajaran Komsas+
peruntukan 7aktu mengajar Komsas+ kursus pendedahan tentang pelaksanaan Komsas dan
kesesuaian kandungan tersebut kepada guru3guru yang menghadirinya$ .$@ nalisis 1ata 1ata
kajian akan dianalisis se-ara deskripti! dengan menggunakan analisis !rekuensi dan peratus
berdasarkan item3item yang diberikan dalam soal selidik berkenaan iaitu latar belakang guru+
persepsi guru terhadap pelaksanaan Komsas+ persediaan guru+ minat pelajar dan strategi
pengajaran guru dalam pengajaran Komsas$ Segala dapatan yang dianalisis akan dihuraikan bagi
memperjelaskan lagi objekti! serta persoalan kajian ini$ >$% 1PT/ KJI/ 1/
P2RBI/9/8/ >$# Maklumat =atar 1iri Kajian ini melibatkan >% orang populasi guru
Bahasa Melayu yang mengajar Bahasa Melayu Tingkatan @ dan : di > buah sekolah iaitu
Sekolah Menengah Teknik Pasir Mas+ Sekolah Menengah Kebangsaan Perempuan dan Sekolah
Menengah Kebangsaan Sultan Ibrahim . yang kesemuanya terletak di sekitar bandar Pasir Mas+
Kelantan$ 1aripada jumlah >% orang tersebut ( &>%$%G' orang daripadanya lelaki dan .# &*%$%G'
orang adalah terdiri daripada perempuan$ Mereka terdiri daripada .# &*%$%G' orang berkelulusan
Sarjana Muda dengan 1iploma Pendidikan+ seramai ) &.<$*G' orang berkelulusan Sarjana Muda
Pendidikan dan hanya # &>$>G' orang mempunyai kelulusan 1iplomaHSijil 8uru$ 1ari segi
pengalaman mengajar BM pula seramai #. &@%$%G' orang mempunyai pengalaman lebih dari #%
tahun+ ) &.<$*G' orang mempunyai pengalaman < hingga #% tahun+ . &<$*G' orang mempunyai
pengalaman > hingga : tahun dan ) &.<$*G' orang berpengalaman kurang dari > tahun &Rujuk
Jadual >'$
Jadual >: Maklumat =atar 1iri Responden Pro!il Jantina =elaki Perempuan 1iplomaHSijil 8uru
Sarjana Muda Pendidikan Sarjana Muda dgn 1ip$ Pend$ Kurang daripada > tahun ,rekuensi ( .#
# ) .# ) G >%$% *%$% >$> .<$* *%$% .<$*
Tara! Pendidikan kademik Pengalaman
(
Mengajar BM
> B : tahun < B #% tahun =ebih daripada #% tahun
. ) #.
<$* .<$* @%$%
Manakala daripada Jadual @ di ba7ah pula didapati * orang &.>$>G' daripada >% orang guru
Bahasa Melayu yang dijadikan subjek kajian bukan dari kalangan mereka yang
berlatarbelakangkan Bahasa Melayu dan Sastera$ 1aripada jumlah tersebut . orang &<$*G' dari
bidang 2konomi atau Perdagangan dan masing3masing # orang &>$>G' bagi bidang Sains
Kemasyarakatan+ Komunikasi+ Psikologi+ Pendidikan Bimbingan dan Kaunseling dan Pendidikan
Jasmani$ Mereka untuk mengajar Bahasa Melayu kerana kekurangan guru dalam mata pelajaran
tersebut di sekolah masing3masing$ Peratus keseluruhan guru BM yang tidak mempunyai asas
Bahasa Melayu dan sastera ialah .>$.G iaitu * orang$ Manakala daripada jumlah tersebut
seramai .> orang guru atau *<$)G mempunyai asas Bahasa Melayu dan sastera kerana masing3
masing daripada jurusan yang berasaskan bahasa dan kesusasteraan$
Jadual @: Pengkhususan Semasa di Maktab PerguruanH;ni0ersiti PengkhususanHOpsyen
Pengajian Melayu dan 8eogra!i Pengajian Melayu dan Sastera Kesusasteraan dan Sejarah
Pendidikan Bahasa Melayu Pengajian Melayu dan Sejarah Persuratan Melayu
2konomiHPerdagangan Sains Kemasyarakatan Komunikasi Psikologi Pendidikan Bimbingan
Kaunseling Pendidikan Jasmani Jumlah >$. Persepsi 8uru BM Terhadap Pelaksanaan Komsas
>$.$# Persediaan 8uru3guru BM 1alam Pengajaran Komsas dan ,rekuensi E G < &.%$%' : &#<$<'
@ &#>$>' > &#%$%' > &#%$%' . &<$*' . &<$*' # &>$>' # &>$>' # &>$>' # &>$>' # &>$>' >% &#%%$%'
#%
Kajian ini mendapati semua subjek kajian &>% orang' bersetuju &Skala gak Setuju+ Setuju dan
Sangat Setuju' dengan item yang menyatakan mereka mengkaji dan memba-a terlebih dahulu
semua teks Komsas sebelum mereka mengajar mata pelajaran tersebut &=ihat Jadual :'$ Semua
subjek kajian juga bersetuju dengan item yang menyatakan mereka merujuk buku3buku lain
selain teks Komsas demi untuk melengkapkan pengetahuan mereka dalam mata pelajaran Bahasa
Melayu yang melibatkan Komsas$ Manakala dalam item yang menyatakan sama ada mereka
banyak menggunakan buku ulasan3kajian+ seramai .% orang guru &<<$<G' bersetuju dan #% orang
lagi &>>$>G' tidak bersetuju dengan pernyataan tersebut$ Seramai .@ orang guru atau )%$%G
bersetuju yang mereka menggunakan pelbagai bahan dalam pengajaran Komsas dan selebihnya <
orang &.%$%G' tidak bersetuju$ /amun demikian+ meskipun kebanyakan mereka bersetuju
dengan item3item di atas tetapi )<$<G atau .< orang daripada mereka bersetuju dengan
pernyataan Komsas merupakan beban baru bagi guru3guru Bahasa Melayu$ Peratus tersebut juga
sama dengan peratus persetujuan mereka yang menyatakan mereka terpaksa mengejar sukatan
pelajaran$ Keadaan ini ada hubungannya dengan pernyataan dalam Jadual ( yang mana )>$>G
daripada subjek kajian berpendapat peruntukan 7aktu mengajar Komsas tidak men-ukupi$
Bagi men-apai keberkesanan maksimum dalam pengajaran dan pembelajaran Komsas+ guru
haruslah me7ujudkan peran-angan atau strategi yang mantap$ Pelaksanaan Komsas memerlukan
guru yang bukan sahaja menguasai bahan dengan baik tetapi juga harus -ekap+ bijaksana dan
yakin diri dalam lapangannya serta kreati! dan berketerampilan dalam meman!aatkan multiteknik
pengajaran yang rele0an dengan tahap prestasi pelajar+ situasi dan persekitaran bagi men-apai
objekti!3objekti! pengajaran Komsas$ Penguasaan guru terhadap bahan Komsas+ sama ada isi
kandungan+ jenis atau kategori -erita dan keupayaan pelajar penting bagi tujuan keberkesanan
pengajaran$ Meskipun begitu pada masa yang sama guru Bahasa Melayu juga perlu
menumpukan pengajaran mereka terhadap Kertas # Bahasa Melayu yang terdiri daripada <
soalan karangan daripada jenis3jenis karangan yang telah ditetapkan dalam Sukatan Pelajaran
Bahasa Melayu$ 8uru juga perlu memberikan penekanan kepada aspek3aspek lain dalam Kertas
. Bahasa Melayu seperti Rumusan yang memba7a >% markah+ Pengetahuan Bahasa dan
Kemahiran Tatabahasa yang memba7a .% markah dan pemahaman petikan umum yang
memba7a kira3kira #% markah$ Keadaan ini sebenarnya menjadikan guru Bahasa Melayu
berke-enderungan untuk mengejar dan menyelesaikan sukatan pelajaran yang akhirnya memberi
kesan kepada tahap persediaan mereka untuk mengajar dengan baik$
Jadual :: Persediaan 8uru 1alam Pengajaran Komsas STS TS S . &<$*' S #* &:<$*' SS ##
&><$<'
a$ Mengkaji E memba-a semua teks Komsas
##
b$ Merujuk buku lain selain teks Komsas -$ Banyak menggunakan buku ulasan3kajian d$ 8una
pelbagai alat bantu mengajar e$ Komsas menjadi beban baru guru BM !$ Terpaksa mengejar
sukatan pelajaran
> &#%$%' # &>$>' . &<$*'
* &.>$>' < &.%$%' > &#%$%' . &<$*'
. &<$*' < &.%$%' ## &><$<' ) &.<$<' < &.%$%'
#* &:<$*' #. &@%$%' ## &><$<' * &.>$>' #. &@%$%'
## &><$<' . &<$*' . &<$*' ## &><$<' ) &.<$<' / I >%
>$.$.
Persepsi 8uru Terhadap Minat Pelajar
Kajian ini menunjukkan baha7a (%$%G atau .* orang guru bersetuju baha7a pelajarpelajar
mereka hanya berminat kepada genre tertentu sahaja dalam Komsas &Rujuk Jadual <'$ Manakala
(%$%G atau .* orang guru bersetuju baha7a pelajar3pelajar mereka berminat kerana Komsas
termasuk dalam peperiksaan Kertas . Bahasa Melayu$ Selain itu .. orang atau *>$>G daripada
mereka bersetuju baha7a pelajar3pelajar yang mereka ajar tidak berminat kepada Komsas$ Bagi
item yang menyatakan Komsas membosankan+ seramai #* orang &:<$<G' guru bersetuju dengan
pernyataan tersebut berdasarkan pengalaman mereka di kelas masing3masing$ Jadual <:
Pandangan 8uru Terhadap Minat Murid Kepada Komsas STS # &>$>' # &>$>' # &>$>' TS > &#%$%'
. &<$<' * &.>$>' #. &@%$%' S * &.>$>' @ &#>$)' #: &:%$%' ) &.<$<' S #@ &@<$<' #% &>>$>' . &<$<' .
&<$<' SS < &.%$*' #> &@>$>' : &#<$<' * &.>$>'
a$ Minat genre tertentu b$ Minat kerana peperiksaan -$ Tidak minat Komsas d$ Komsas
membosankan / I >%
Pola minat pelajar terhadap Komsas dalam kajian ini menunjukkan ada perkaitan antara
pelaksanaan sistem SPM sijil terbuka yang di mana mata pelajaran Kesusasteraan Melayu tidak
lagi menjadi mata pelajaran 7ajib bagi pelajar aliran sastera+ tetapi hanya dijadikan mata
pelajaran elekti!$ Manakala pelajar3pelajar daripada aliran Sains+ Teknikal+ Jokasional dan
Perdagangan pula tidak berminat kepada mata pelajaran sastera kerana mata pelajaran tersebut
tidak langsung diperkenalkan dalam aliran3aliran tersebut$ Kini mata pelajaran Kesusasteraan
Melayu dijadikan mata pelajaran elekti! yang boleh diambil oleh mana3mana -alon yang
berminat tanpa mengira aliran$ /amun demikian mata pelajaran tersebut tetap menjadi !obia
kepada mereka+ disebabkan tanggapan umum baha7a sastera bukan merupakan kombinasi yang
mempunyai nilai komersial kepada mereka berbanding mata pelajaran Matematik+ Matematik
Tambahan+ ,i"ik+ Kimia dan lain3lain lagi$ Keadaan ini berlarutan dan terpaksa dihadapi oleh
guru Bahasa Melayu dalam proses pengajaran dan pembelajaran Komsas$
#.
>$.$>
Strategi Pengajaran dan Pembelajaran Komsas
1alam aspek strategi pengajaran dan pembelajaran Komsas &Jadual #%'+ kajian ini mendapati #<
orang subjek kajian atau :>$>G bersetuju &masing3masing .>$>G agak bersetuju dan bersetuju
dan <$< sangat setuju' baha7a mereka mengarahkan pelajar memba-a buku teks 7ajib Komsas+
manakala @<$*G lagi tidak bersetuju$ Bagi item guru mengarahkan pelajar memba-a buku teks
7ajib dan buku ulasan Komsas+ kajian ini mendapati .* orang subjek kajian &(%$%G' bersetuju
dan hanya > orang atau #%G sahaja yang tidak besetuju$ Bagi item yang menyatakan guru hanya
menggunakan kaedah K-halk and talkL+ didapati #@ orang subjek kajian &@<$<G' bersetuju
manakala selebihnya #< orang atau :>$@G tidak bersetuju baha7a mereka hanya menggunakan
kaedah tersebut$ 1alam item guru mengadakan akti0iti kumpulan pula didapati :%G subjek
kajian ada melaksanakan dan :%G lagi tidak bersetuju mereka gunakan strategi itu$ Keadaan ini
menunjukkan item tersebut hampir sama dengan item penggunaan kaedah bestari yang
melibatkan penggunaan alat bantuan elektronik seperti OCP+ =91 dan lain3lain+ yang mana #<
orang &:>$>G' bersetuju mereka gunakan+ manakala #@ orang lagi &@<$<G' tidak bersetuju$ khir
sekali bagi item yang menyatakan sama ada guru menyediakan modul pengajaran+ kajian ini
mendapati .< atau )<$<G bersetuju di samping hanya @ orang sahaja tidak bersetuju item
tersebut$ Jadual *: Strategi Pengajaran dan Pembelajaran Komsas STS . &<$<' TS #. &@%$%' S *
&.>$>' S * &.>$>' SS . &<$<'
a$ Saya hanya mengarahkan pelajar memba-a buku teks 7ajib Komsas$ b$ Saya hanya
mengarahkan pelajar memba-a buku teks 7ajib dan buku ulasan Komsas$ -$ Saya hanya
menggunakan kaedah K9halk E TalkL$ d$ Saya mengadakan akti0iti berkumpulan berdasarkan
genre Komsas$ e$ Saya menggunakan kaedah bestari &=91+ OCP+ komputer' !$ Saya
menyediakan modul Komsas$ / I >%
# &>$>'
. &<$<'
# &>$>'
#* &:<$<'
( &>%$%'
@ &#>$>'
#. &@%$%'
* &.>$>'
: &#<$<'
. &<$<'
: &#<$<'
#% &>>$>'
( &>%$%'
: &#<$<'
# &>$>'
: &#<$<'
( &>%$%'
#% &>>$>'
: &#<$<'
# &>$>'
. &<$<'
. &<$<'
#. &@%$%'
## &><$<'
> &#%$%'
#>
Strategi pengajaran dan pembelajaran yang digunakan oleh subjek kajian dalam kajian ini
nampaknya masih lebih bermirip kepada pedagogi yang 5tradisional6$ 8uru masih lagi
mengarahkan pelajar memba-a buku teks dan diikuti dengan penerangan$ =ebih malang lagi
penggunaan buku ulasan Komsas turut digunakan dalam strategi tersebut$ Penggunaan kaedah
pengajaran yang lebih dinamik seperti akti0iti kumpulan dan pengajaran kaedah bestari masih
berada pada tahap yang tidak memuaskan iaitu masing3masing :%G dan :>$>G sahaja subjek
kajian yang menggunakannya$ 8uru sepatutnya memba7a menjadikan pengajaran Komsas lebih
menarik dengan pedagogi yang sesuai$ 1alam konteks ini+ Pro!$ Tan Sri 1atuk 7ang Cad
Salleh ketika merasmikan Seminar Pedagogi Sastera .%%#+ anjuran 1e7an Bahasa dan Pustaka
menegaskan+ KPedagogi akan menjadikan pelajaran kesusasteraan amat memikat serta dapat
diterapkan dengan lebih -epat serta berkesan$ Jika pendekatan pelajaran kesusasteraan tanpa
pedagogi disogokkan kepada pelajar+ ia akan melemahkan matlamat mata pelajaran itu sendiri
kerana penerimaan pelajar menjadi agak lemahL &;tusan Malaysia+ #< Jun .%%#'$ >$.$@ Minat
8uru Terhadap Pengajaran Komsas
1alam hal minat guru terhadap pengajaran Komsas+ kajian ini mendapati #) subjek yang dikaji
atau <.$#G berminat mengajar Komsas iaitu #. orang &@%$%G' berminat kerana memang
mempunyai pengkhususan dalam bidang sastera dan < orang &.%$%G' berminat 7alaupun sastera
bukan pengkhususan mereka$ Selebihnya : orang guru &#<$<G' hanya berminat mengajar Bahasa
Melayu tanpa Komsas+ manakala * orang &.>$>G' tidak berminat langsung kerana sastera terlalu
asing bagi mereka &=ihat Jadual )'$ Pola minat guru dalam jadual tersebut dapat dikaitkan
dengan bidang pengkhususan mereka semasa di uni0ersiti atau maktab perguruan sebagaimana
yang dapat dilihat dalam Jadual @ pada bahagian a7al perbin-angan ini$ Berdasarkan jadual
tersebut didapati * orang &.>$>G' daripada >% orang guru Bahasa Melayu yang dijadikan subjek
kajian bukan dari kalangan mereka yang berlatarbelakangkan sastera$ Peratusan .>$>G dari
kalangan guru yang menganggap sastera terlalu asing bagi mereka tetapi diberi tugas mengajar
Bahasa Melayu &Jadual )' ada hubungannya dengan peratusan mereka yang tidak mempunyai
pengkhususan dalam bidang sastera tersebut$
Jadual ): Minat 8uru Terhadap Pengajaran Komsas ,rekuensi E G #. &@%$%' < &.%$%' : &#<$<'
a$ Minat kerana memang bidang pengkhususan b$ Minat 7alaupun bukan bidang pengkhususan
-$ Canya minat BM tanpa Komsas
#@
d$ Tidak minat E sastera terlalu asing Jumlah
* &.>$>' >% &#%%$%'
Jadual ) juga menunjukkan baha7a purata . orang guru bagi setiap sekolah yang tidak berminat
langsung kepada pengajaran Komsas merupakan perkara yang tidak sepatutnya berlaku$ =ebih
malang lagi bagi mereka yang tidak langsung terdedah dengan bidang sastera ini tidak diberi
latihan atau kursus pendedahan sebagaimana yang dapat diperhatikan dalam Jadual #%$
Kekurangan guru berlaku di mana3mana tetapi pihak pentadbiran sekolah seharusnya menangani
masalah ini dengan bijaksana$ Membiarkan guru3guru yang tidak berminat mengajar Komsas
dalam Bahasa Melayu tanpa memberikan bimbingan dan pendedahan kepada mereka adalah satu
kesilapan besar yang perlu diperbaiki segera oleh pihak pentadbiran sekolah$ 1alam hal ini sudah
tentu para pelajarlah yang menjadi mangsanya+ terutama bagi mereka yang akan menduduki
peperiksaan a7am sama ada SPM atau PMR$ Peranan guru dalam sesuatu kelas bahasa amat
penting+ lebih3lebih lagi bagi kelas yang melibatkan pengajaran unsur sastera$ 1alam kelas yang
melibatkan unsur sastera+ seseorang guru yang baik perlu mengetahui karya yang diajar dan
menguasai genre dengan baik seperti dapat mendeklamasikan sajak+ berpantun+ bersyair dengan
nada dan irama yang sebenar serta berdrama$ Kreati0iti guru amat perlu dalam usaha menanam
minat dan ke!ahaman pelajar terhadap pengajarannya$ Seseorang guru kesusasteraan perlu peka
terhadap keperluan memilih strategi dan akti0iti yang sesuai untuk memba7a 7a-ana dalam
kelas ke aras tinggi &Rajendran .%%%'$ Pengajaran kesusasteraan lebih berkesan sekiranya
seseorang guru dapat menggabungkan kebolehan semulajadi murid+ matlamat dan kebolehan
bersastera guru itu sendiri &Blo-k #((*'$ /amun apa yang menjadi masalah ialah tidak semua
guru yang mengajar kelas bahasa sama ada kelas mata pelajaran Bahasa Melayu atau Bahasa
Inggeris boleh mengajar kesusasteraan$ =ebih malang lagi terdapat sesetengah guru Bahasa
Melayu yang tidak berminat kepada sastera+ apa lagi bagi guru yang terpaksa mengajar mata
pelajaran Bahasa Melayu disebabkan kekurangan guru bagi mata pelajaran berkenaan$ >$.$:
Peruntukan 4aktu Mengajar Komsas
1ari aspek peruntukan 7aktu mengajar Komsas+ kajian ini mendapati hanya : orang atau #<$*G
sahaja subjek kajian yang menyatakan masa yang diperuntukan men-ukupi dan sesuai dari
semua aspek$ Manakala seramai .: orang &)>$>G' menyatakan peruntukan masa tidak
men-ukupi iaitu #< orang &:>$>G' daripadanya men-adangkan isi pelajaran perlu diubahsuai dan
( orang &>%$%G' lagi men-adangkan peruntukan 7aktu seminggu perlu ditambah &Rujuk Jadual
('$ Sehubungan dengan itu di ba7ah topik Konsep Pelaksanaan Komponen Sastera telah
dinyatakan kandungan Komsas dalam Sukatan Pelajaran Bahasa Melayu terlalu banyak untuk
diajar oleh guru Bahasa Melayu sedangkan masa yang ditetapkan -uma . 7aktu sahaja
seminggu$ Berdasarkan Jadual # dan Jadual . dalam bahagian tersebut+ semua enam genre
sastera iaitu no0el+ -erpen+ drama+ puisi moden &sajak'+ puisi tradisional dan
#:
prosa tradisional dengan jumlah .< karya setiap kelas perlu diajar dengan peruntukan :< 7aktu
setahun$ Keduanya+ meskipun salah satu daripada soalan sama ada -erpen atau drama akan
keluar dalam Soalan >&b' Kertas . Bahasa Melayu+ begitu juga dengan Soalan >&d' iaitu sama
ada puisi moden atau puisi tradisional akan keluar+ namun semua tajuk perlu dihabiskan dalam
tempoh yang ditetapkan kerana guru tidak boleh meneka soalan genre manakah yang akan keluar
daripada pilihan tersebut$ Jadual (: Peruntukan Masa Mengajar Komsas ,rekuensi E G : &#<$* '
#< &:>$>' ( &>%$%' >% &#%%$%'
Men-ukupi E sesuai dari semua aspek Tidak men-ukupi E isi perlu diubahsuai Tidak men-ukupi
E masa perlu ditambah Jumlah
>$.$<
8uru Menghadiri Kursus Pendedahan Komsas
1alam aspek guru menghadiri kursus pendedahan Komsas+ kajian ini mendapati seramai #@
orang &@<$*G' daripada guru Bahasa Melayu yang dijadikan subjek kajian tidak pernah
menghadiri sebarang kursus yang berkaitan dengan Komsas$ Seramai : orang &#<$<G' pernah
menghadiri kursus di peringkat sekolah+ hanya # orang &>$>G' menghadiri kursus peringkat
PK8HMon+ @ orang &#>$>G' menghadiri kursus di peringkat PP1 dan < orang &.%$%G' yang
pernah menghadiri kursus di peringkat JP/ &=ihat Jadual #%'$ 2nam orang yang pernah
menghadiri kursus di peringkat Jabatan Pendidikan ini terdiri daripada ketua3ketua bidang dan
ketua3ketua panitia di ketigatiga sekolah berkenaan$ pa yang sepatutnya berlaku kesemua <
orang peneraju utama mata pelajaran Bahasa Melayu di sekolah3sekolah tersebut yang pernah
menghadiri kursus di peringkat JP/ mesti mengadakan kursus dalaman &inhouse training' untuk
memberi pendedahan kepada ahli panitia di sekolah masing3masing$ 1alam hal ini pihak
pentadbir sekolah seharusnya memainkan peranan utama dan bertanggungja7ab memantau
keadaan tersebut kerana mata pelajaran Bahasa Melayu merupakan mata pelajaran yang 7ajib
lulus dalam peperiksaan SPM dan Komsas merupakan komponen yang 7ajib dija7ab oleh
semua -alon dalam Kertas . Bahasa Melayu SPM$ Jadual #%: 8uru BM Menghadiri Kursus
Komsas ,rekuensi E G < &.%$%' @ &#>$>' #&>$>' : &#<$<'
Peringkat JP/ Peringkat PP1 Peringkat PK8HMon Peringkat Sekolah
#<
Tidak pernah kursus Jumlah
#@ &@<$*' >% &#%%$%'
Pelaksanaan Komsas dalam pengajaran dan pembelajaran Bahasa Melayu memerlukan
pendedahan yang menyeluruh kepada semua guru Bahasa Melayu di sekolah$ Pada peringkat
a7al pelaksanaan atau sebelum pelaksanaannya+ 8uru Kanan Mata Pelajaran &Ketua Bidang'
Bahasa dan Ketua Panitia Bahasa Melayu dihantar berkursus di peringkat Jabatan Pendidikan
/egeri &JP/' untuk tujuan pendedahan tersebut$ 8uru3guru berkenaan kemudiannya akan balik
ke sekolah masing3masing dan memberikan pendedahan kepada ahli panitia masing3masing
melalui kursus dalaman &inhouse training'$ 1engan ini semua guru Bahasa Melayu mendapat
pendedahan se-ara menyeluruh di samping kursus3kursus lain yang dianjurkan di peringkat Pusat
Kegiatan 8uru &PK8' atau Pejabat Pendidikan 1aerah &PP1' dari semasa ke semasa$ >$.$*
Pendapat 8uru Tentang Kesesuaian Kandungan Kursus 1ari aspek ini seramai #< orang &:>$>G'
daripada jumlah >% subjek kajian telah menghadiri kursus Komsas$ 1aripada jumlah tersebut
kajian ini mendapati seramai < orang subjek kajian &>*$:G' menyatakan kursus itu sesuai dan
men-akupi semua aspek+ @ orang atau &.:$%G' menyatakan sesuai tetapi perlu ditambah
kandungannya dan < orang lagi &>*$:G' menyatakan kursus tersebut tidak men-akupi
sepenuhnya aspekaspek dalam pengajaran Komsas &=ihat Jadual ##'$ Jadual ##: Pendapat 8uru
BM Tentang Kandungan Kursus ,rekuensi E G < &>*$:' @ &.:$%' < &>*$:' #< &#%%$%'
Sesuai dan men-akupi dari semua aspek Sesuai tetapi kandungan kursus perlu ditambah Tidak
men-akupi sepenuhnya aspek3aspek dalam Komsas Jumlah
1apatan kajian di atas juga ada hubungannya dengan Jadual #% di atas yang mana < orang
&>*$:G' yang menyatakan kursus yang mereka hadir sesuai dan men-akupi semua aspek adalah
terdiri daripada mereka yang menghadiri kursus di peringkat JP/$ Oleh kerana kursus tersebut
merupakan kursus pendedahan yang asas+ maka sudah tentu kursus tersebut lebih lengkap$
Mereka yang hadir adalah terdiri daripada ketua bidang bahasa dan ketua panitia yang akan
memberikan kursus kepada guru3guru Bahasa Melayu di sekolah masing3masing$ Manakala @
orang &.:$%G' subjek kajian yang menyatakan kursus yang mereka hadir sesuai tetapi
kandungannya perlu ditambah adalah terdiri daripada mereka yang menghadiri kursus di
peringkat PP1 dan di peringkat PK8HMon$ Bagi mereka yang menghadiri kursus di peringkat
sekolah &inhouse training' pula menganggap kursus yang dilaksanakan di peringkat tersebut
tidak men-ukupi sepenuhnya aspek3aspek dalam Komsas$
#*
@$% Kesimpulan Pada kesimpulannya+ matlamat untuk menjadikan bahan sastera sebagai agen
bagi memupuk minat memba-a dan melahirkan kenikmatan memba-a serta penghayatan
terhadap bahan sastera memang 7ajar$ Sebagaimana yang dibin-angkan terdahulu+ banyak kajian
telah membuktikan baha7a sastera dapat membantu pelajar dalam pembelajaran bahasa terutama
sekali di Barat$ ,au"iah &#(((' memetik baha7a penulis teks sastera dan bahasa seperti Brum!it
dan 9arter &#()<'+ 9arter dan =ong &#((#'+ Sage &#()('+ =a"ar &#((>'+ dan 9ollie dan Slater
&#((%'+ menyatakan sastera dapat digunakan untuk meningkatkan dan menggalakkan
pemelajaran Bahasa Inggeris$ Mereka bersependapat baha7a nilai kesusasteraan terletak pada
aspek instrinsik sastera kerana sesuatu teks sastera kaya dengan -iri dan si!at bahasa+ sama ada
dari segi semantik mahupun pragmatik$ Justeru itu pelaksanaan Komsas dalam mata pelajaran
Bahasa Melayu oleh Kementerian Pendidikan Malaysia amat kena pada masanya$ /amun
demikian di sebalik pelaksanaannya timbul pula pelbagai masalah yang dihadapi pelajar serta
guru$ Kajian ini sebenarnya telah memperlihatkan sebilangan ke-il daripada pola permasalahan
yang 7ujud setelah perlaksanaan Komsas dibuat mulai tahun .%%% yang lalu$ Permasalahan yang
kemudiannya telah bertukar menjadi isu di kalangan guruguru Bahasa Melayu ini sebenarnya
boleh dijadikan pemangkin kepada langkahlangkah yang perlu diambil oleh pihak3pihak tertentu
bagi mermurnikan lagi perlaksanaan komponen 7ajib tersebut dalam mata pelajaran Bahasa
Melayu$ 1alam hal ini Pusat Perkembangan Kurikulum+ Kementerian Pendidikan Malaysia
menganggap segala permasalahan yang timbul hanyalah bersi!at sementara kerana Komsas baru
diperkenalkan dan guru belum mahir mengenai perkara tersebut$ 1alam keadaan sebenarnya
untuk melaksanakan tugas pengajaran dan pembelajaran Komsas+ tidak terdapat satu kaedah
yang ditetapkan oleh mana3mana pihak+ ianya bergantung kepada kreati0iti guru dengan
mempelbagaikan teknik mengajar sesuai dengan tahap kebolehan dan keupayaan pelajar$
@$# 9adangan Beberapa -adangan dianggap penting bagi mengatasi masalah atau isu3isu yang
timbul setelah Komsas dilaksanakan sebagaimana yang telah dibin-angkan dalam kajian ini$
ntara -adangan3-adangan tersebut ialah$ #$ Kandungan Komsas dalam Bahasa Melayu
hendaklah dikaji semula terutama sekali dalam soal pemilihan genre no0el dan -erpen$ Pemilihan
no0el dan -erpen yang tidak bermutu boleh menjejaskan objekti! pelaksanaan Komsas itu
sendiri$ .$ Kandungan bagi sesetengah genre hendaklah dikurangkan untuk disesuaikan dengan
peruntukkan 7aktu mengajar komponen tersebut dalam seminggu$ Misalnya pelajar dikehendaki
mempelajari < karya bagi genre -erpen+ puisi moden
#)
&sajak' dan puisi tradisional bagi semua tingkatan berbanding > bagi drama dan @ bagi prosa
tradisional$ dalah di-adangkan semua genre tersebut diajar > tajuk sahaja bagi setiap kelas
untuk mengelakkan guru terlalu mengejar Sukatan Pelajaran sehingga menjejaskan mutu
pengajaran mereka$ >$ Pihak berkenaan khususnya pihak PP1 dan pentadbiran sekolah
hendaklah memastikan semua guru Bahasa Melayu diberikan pendedahan yang se-ukupnya
mengenai Komsas melalui kursus+ bengkel dan seminar se-ara serius dan memantau hasilnya
selepas program tersebut dilaksanakan$ @$ Pihak berkenaan juga perlu menerbitkan satu buku
panduan tentang Komsas sebagai buku pegangan yang mengandungi garis panduan kepada guru3
guru Bahasa Melayu$ Ini bertujuan untuk mengelakkan kekeliruan guru dalam menta!sirkan
perbe"aan antara pengajaran Komsas dengan pengajaran Kesusasteraan Melayu$ :$ Pihak atasan
sama ada di peringkat Jabatan Pendidikan atau PP1 hendaklah memastikan pentadbir sekolah
mengambil berat tentang pelaksanaan Komsas dalam mata pelajaran Bahasa Melayu$ Pengetua+
Penolong Kanan+ Ketua3ketua Bidang dan Ketua Panitia hendaklah sama3sama memantau
pengajaran guru kerana mata pelajaran Bahasa Melayu menjadi penentu sama ada seseorang
-alon peperiksaan itu layak mendapat sijil atau tidak$ <$ Bagi mengatasi masalah guru yang tidak
berminat mengajar Komsas+ pihak Jabatan Pendidikan di setiap negeri dan Pejabat Pendidikan
1aerahHBahagian hendaklah mendapatkan statistik sebenar sekolah3sekolah yang kekurangan
guru berpengkhususan BM dan sastera$ ;njuran mengenainya perlu dibuat dengan tepat dan
dikemaskinikan pada setiap masa bagi mengelakkan adanya guru3guru yang terpaksa mengajar
Bahasa Melayu meskipun mereka bukan mempunyai pengkhususan dalam bidang berkenaan$ *$
Bagi meningkatkan minat semua pelajar+ guru seharusnya sentiasa membuat persediaan yang rapi
dan kreati!$ Panitia Bahasa Melayu perlu menyediakan modul pengajaran Komsas yang
bersepadu bagi meningkatkan minat pelajar terhadap komponen ini$ Pihak sekolah perlu
memberikan sokongan yang padu dalam soal penyediaan bahan3bahan pengajaran dan segala
perkaitannya yang melibatkan Komsas$ 9adangan3-adangan yang dikemukakan ini bertujuan
agar Komponen 4ajib Kesusasteraan Melayu dalam mata pelajaran Bahasa Melayu dapat
dilaksanakan dengan lebih sempurna dan benar3benar men-apai objekti! asal perlaksanaannya$
Kajian ke-il ini 7alaupun tidak menggambarkan sepenuhnya populasi guru3guru Bahasa Melayu
yang mengajar di Tingkatan @ dan : di seluruh negara+ tetapi gambaran a7al pola permasalahan
yang 7ujud di dalamnya adalah jelas dan boleh dianggap uni0ersal dalam situasi sistem
pendidikan negara kita sekarang$ Sehubungan dengan itu diharapkan kajian ini akan menjadi
salah satu daripada kajian rintis yang berguna
#(
kepada guru3guru atau ahli3ahli akademik yang berhasrat untuk membuat kajian tentang Komsas
pada masa akan datang$
BIB=IO8R,I
bdul Shukor bdullah$ .%%%$ &Kata Pengantar'Sukatan Pelajaran Kurikulum Bersepadu
Sekolah Menengah': Bahasa Melayu$ Kuala =umpur: Pusat Perkembangan Kurikulum+
Kementerian Pendidikan Malaysia$ Baharum Cj$ Sulaiman$ #((:$ Bahan Sastera 1alam
Pengajaran Bahasa Melayu$ Pelita Bahasa$ 1isember: #) B .# Bergam+ T$ #()($ The Tea-her as
Moral gent$ Journal o! Moral 2du-ation .%&.' .#B.@$ Berita Carian$ .%%#$ .# ,ebruari$ Berita
Carian$ .%%#$ .% Ma-$ Berita Carian$ .%%#$ @ pril$ Berita Carian$ .%%#$ #* pril$ Blo-k+ 9athy
9ollins$ #((*$ Tea-hing The =anguage rts$ 2d$ ke3.$ Massa-husettes: llyn E Ba-on$ 9ates $
4$ #():$ Tea-hing Strategies ,or Jalue nalysis$ 4ashington19: /ational 9oun-il !or So-ial
studies$ ,au"iah hmad$ #((($ Pemelajaran Bahasa Melalui Sastera: Bahasa Inggeris Sebagai
Bahasa Kedua$ Jurnal 1e7an Bahasa @>&##'$ Kementerian Pendidikan Malaysia$#()($ Curaian
Sukatan Pelajaran Bahasa Malaysia$ Kuala =umpur: Pusat Perkembangan Kurikulum+
Kementerian Pendidikan Malaysia$ Kementerian Pendidikan Malaysia$ .%%%$ Curaian Sukatan
Pelajaran Bahasa Melayu &2disi Penyesuaian'$ Kuala =umpur: Pusat Perkembangan Kurikulum+
Kementerian Pendidikan Malaysia$ Kementerian Pendidikan Malaysia $.%%%$ 1ra! Pemetaan
Kerja Pengajaran dan Pembelajaran Komsas$ Kuala =umpur: Pusat Perkembangan Kurikulum+
Kementerian Pendidikan Malaysia$ Kementerian Pendidikan Malaysia $.%%%$ SPM ,ormat Baru
Kertas Bahasa Melayu dan Kriteria Penskoran ;jian =isan$ Kuala =umpur: =embaga
Peperiksaan
.%
Malaysia$ Kementerian Pendidikan Malaysia$.%%%$ Sukatan Pelajaran Kurikulum Bersepadu
Sekolah Menengah: Bahasa Melayu$ Kuala =umpur: Pusat Perkembangan Kurikulum+
Kementerian Pendidikan Malaysia$ Miles+ M$ B$ E Cuberman+ $ M$ #()@$ Nuantitati0e 1ata
nalysis$ Be0erly Cills+ 9: Sage$ Misran Rokimin$ #(()$ 2ra 8lobalisasi: Pendidikan Sastera
Masih Kepentingannya =agiD$ Prosiding Seminar Isu3Isu Pendidikan /egara+ hlm$ ..% 3 .>*$
dakah
Mohd$ Joint Johari$ #((@$ Pengajaran Kemahiran Menulis 1alam Mata Pelajaran Bahasa Melayu
Pada Peringkat Sekolah Menengah tas$ Tesis 1r$ ,alsa!ah$ ;ni0ersiti Kebangsaan Malaysia$
Mohd Majid Konting$ #((%$ Kaedah Penyelidikan Pendidikan$ Kuala =umpur: 1e7an Bahasa
dan Pustaka$ Rajendran+ /$ S$ .%%%$ Kesusasteraan Sebagai 4ahana Mengajar Kemahiran
Ber!ikir ras Tinggi$ Prosiding Seminar Kebangsaan Penyelidikan E Pembangunan 1alam
Pendidikan .%%%+ hlm$ .%# B .##$ Musa 1aia$ #((.$ lat Panang 1engar ;ntuk Pengajaran
1alam Kaedah dan Teknik Pengajaran$ Badan Book Store Sdn$ Bhd$ Othman Puteh $.%%#$
Strategi Pengajaran Bahan Sastera dalam Bahasa Melayu$ 1e7an Sis7a+ Ma-: .%3.#$ Subadrah
/air$ .%%%$ Kesan Skema Terhadap Ke!ahaman Ba-aan Bahan Sastrahan : Ja7ab semua soalan
yang berikut$
BAHAGIAN A
Pilih dan tulis kompenan ke-ergasan !i"ikal berasaskan kesihatan dan ke-ergasan !i"ikal
berasaskan kemahiran$
senaman ke-ergasan kemampuan peralatan pantas
sihat ke-ederaan memanaskan sesuai keselamatan
#$ kti0iti daya tahan kardio0askular membantu kita meningkatkan tahap $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$
.$ Pakailah pakaian sukan yang $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ semasa bersenam$
>$ Jantung yang $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ dapat mengepam darah ke seluruh tubuh dengan lan-ar$
@$ Kita perlu melakukan akti0iti $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ badan sebelum membuat
senaman atau bersukan$
:$ Kita hendaklah melakukan akti0iti tekan tubi dengan mengikut $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ kita
<$ Kita perlu melakukan $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ pada setiap hari$
*$ kiti0iti regangan boleh membantu kita mengelakkan $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$
)$ spek $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ penting semasa melakukan akti0iti daya tahan
kardio0askular$
($ Kita harus memastikan $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ yang digunakan dalam keadaan baik dan
selamat digunakan$
#%$ -ara lari pe-ut ialah a-ara yang bermula dan berakhir dengan larian yang $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$
BAHAGIAN B
8ariskan ja7apan yang betul$
#$ Sebatang kayu hoki terbahagi kepada & tiga H empat ' bahhagian$
.$ Senaman daya tahan kardio0askular boleh membantu menguatkan otot & kaki H jantung '$
>$ Kita digalakkan meminum air masak sebanyak & lima H lapan ' gelas sehari
@$ 1alam permainan bola sepak+ tendangan & leret H tinggi' sesuai untuk menghantar bola
jarak jauh kepada rakan$
:$ Kele-ek ala3India merupakan kemahiran dalam permainan & bola sepak H hoki '$
BAHAGIAN C
/amakan kemahiran berdasarkan gambar di ba7ah ini$
menanduk mengadang menjaring merejam menendang
#$ .$
>$ @$
BAHAGIAN D
Bulatkan Ja7apan yang betul$
#$ kti0iti tekan tubi yang dilakukan boleh meningkatkan $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$
$ keseronokan B$ imbangan 9$ daya tahan otot 1$ ketangkasan
.$ kti0iti dalam gambar di atas adalah berkaitan dengan $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$
$ !leksibiliti B$ ketelitian 9$ imbangan 1$ berhati3hati
>$ kti0iti seperti $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ boleh membantu kita meningkatkan daya tahan
kardio0askular$
$ berjoging B$ meman-ing 9$ memba-a 1$ imbangan
@$ kti0iti di ba7ah ini dapat membantu meningkatkan tahap koordinasi+ ke-uali $$$$$$$$$$
$ menjaringkan bola 9$ melereng gelung rotan
B$ lari pe-ut 1$ menggolekkan bola
:$ kti0iti masa tindak balas ialah $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$
$ masa yang diperlukan oleh seseorang untuk mengenakan orang lain
B$ masa yang dilakukan oleh seseorang untuk membuat keputusan bergerak dengan
pantas$
9$ masa yang dikehendaki oleh seseorang untuk ber!ikir sebelum bergerak dengan pantas
1$ masa yang dilakukan oleh seseorang untuk bergerak dengan berhati3hati$
<$ 1alam permainan hoki kemahiran asas memukul ada empat !asa iaitu !asa dirian+ !asa O +
!asa ayunan dan pukulan serta !asa ikut lajak$ /yatakan !asa O $
$ ,asa tahan B$ ,asa pegangan 9$ ,asa sentuh 1$ ,asa genggam
:$
*$ kti0iti pada gambar di atas dapat meningkatkan otot $$$$$$$$$$$$$$$$
$ tangan B$ paha 9$ kaki 1$ dada
)$ ,leksibiliti ialah keupayaan merenggangkan $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$
$ mata B$ lengan 9$ otot 1$ dada
($ Permainan ping pong merupakan jenis permainan yang melibatkan $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$
$ ketangkasan B$ kekuatan 9$ !leksbiliti 1$ kestabilan
#%$ Sepasukan pemain bola jaring terdiri daripada $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ orang pemain$
$ lima B$ enam 9$ tujuh 1$ lapan
##$ Remaja perempuan yang telah akil baligh apabila mereka didatangi $$$$$$$$$$$$$ kali pertama$
$ ihtilam B$ haid 9$ mimpi 1$ hantu
#.$ ;sia remaja lelaki yang men-apai akil baligh bermula dari umur $$$$$$$$$tahun$
$ lapan hingga sepuluh 9$ lapan hingga dua belas tahun
B$ sepuluh hingga empat belas tahun 1$ sepuluh hingga tujuh belas tahun
#>$ $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ ialah proses menghan-urkan makanan menjadi ke-il supaya "at3"atnya
mudah diserap ke dalam sistem peredaran darah$
$ Penghan-uran B$ Penghadaman 9$ Pen-ernaan 1$ Pepejal