PEMBELAJARAN

AKSES
KENDIRI
SELF-ACCESS LEARNING (SAL)
Takrif PAK

Konsep

tempat
stail

bahan
AKSES
masa
bimbingan

Pembelajaran Akses Kendiri (PAK) ialah satu program yang memberi murid akses kepada tempat, bahan, bimbingan, stail dan tempoh masa belajar.
Murid belajar secara kendiri melalui penggunaan bahan pembelajaran dan memilih aktiviti pembelajaran sendiri serta menilai dan memantau kemajuan
mereka sendiri. Dengan ini murid mempunyai autonomi dan bertanggungjawab dan berdikari ke atas pembelajaran mereka.
 Konsep

Berpusatkan murid

Keperluan
PEMBELAJARAN murid
Kemampuan
murid
Matlamat
murid

Perancangan
murid

Program PAK adalah satu pendekatan pembelajaran yang berpusatkan murid dan pembelajaran berlaku atas daya
usaha murid sendiri. Murid mempunyai akses kepada sumber pembelajaran dan mereka mempunyai autonomi dan
bertanggungjawab ke atas pemerolehan pengetahuan dan kemahiran sendiri.
 Penaksiran
kendiri

Terarah
kendiri

KENDIRI

Tempo
kendiri
Akses
kendiri
 ASAS
ASASPAK
PAK

Pendapat Sumbangan
1. Murid perlu pro-aktif dalam proses (Autonomy 2000 Paper Catering for
pembelajaran Individual Learning Styles by Fitzerald,
Morral and Morrison)
2. Murid tidak seharusnya pasif (hanya
memberi respon kepada rangsangan (Boud, 1998; Kohonen, 1992; Knowles,
guru). 1975)

3. Murid berautonomi ialah murid yang (Gardner dan Miller, 1996)

berinisiatif untuk merancang dan
melaksanakan program pembelajaran
sendiri.

Pemikiran baru dalam bidang pendidikan mendapati bahawa murid boleh bertanggungjawab terhadap
pembelajaran mereka sendiri. Hal ini membawa kepada peranjakan mod pengajaran dan pembelajaran
berpusatkan gurukepada pembelajaran kendiri.
 TANGGUNGJAWAB
Guru Murid
•Menggalakkan murid •Mengenal pasti keperluan
berinteraksi sesama sendiri sendiri

•Mewujudkan persekitaran •Mengenal pasti kebolehan

yang memberi peluang murid sendiri
menguji kemampuan sendiri
•Menetapkan matlamat
•Membantu murid menyedari sendiri
pelbagai strategi pembelajaran
•Mengenal pasti masa
•Melatih murid belajar sendiri pembelajaran sendiri

•Membimbing murid di mana •Menyediakan pelan

perlu pembelajaran sendiri
FASILITATOR JURULATIH

PERANAN
GURU

KAUNSELOR
 LATAR BELAKANG

Pelaksanaan PAK di Malaysia

• 1990: Projek rintis di 10 buah sekolah

rendah. (Bahasa Inggeris)
• 1995: Projek rintis di 10 buah sekolah
menengah. (Bahasa Inggeris)
Tujuan Program PAK

• Memotivasikan murid ke arah murid berautonomi

• Menghasilkan individu bestari

self-directed ;
self-paced ;
self-access ;
self-assessed.
Takrif PAK

Konsep

tempat
stail

bahan
AKSES
masa
bimbingan

Pembelajaran Akses Kendiri (PAK) ialah satu program yang memberi murid akses kepada tempat, bahan, bimbingan, stail dan tempoh masa belajar.
Murid belajar secara kendiri melalui penggunaan bahan pembelajaran dan memilih aktiviti pembelajaran sendiri serta menilai dan memantau kemajuan
mereka sendiri. Dengan ini murid mempunyai autonomi dan bertanggungjawab dan berdikari ke atas pembelajaran mereka.
 Bilik Khas

T
E
Sudut PSS
M
P
A
T
Ruang
 PUSAT
PUSAT PAK
PAK

Konsep Am Pusat PAK

Sebuah bilik khas untuk:

• Menyimpan bahan-bahan pembelajaran secara
sistematik;
• Murid belajar pelbagai mata pelajaran tanpa
diselia; dan
• Murid belajar secara individu, berpasangan atau
berkumpulan.
 Pusat PAK

Pusat PAK sebagai sebuah tempat yang dapat:

• Menyediakan persekitaran yang selesa dan

menarik;

• Menyimpan bahan dan peralatan pembelajaran;

• Memberi peluang kepada murid untuk menjalankan

pembelajaran yang berkesan;

• Mempamerkan carta maklumat dan hasil kerja

murid; dan

• Berfungsi sebagai pusat pengajaran dan

pembelajaran, kemahiran dan amali
LOKASI REKA BENTUK
• mudah dikunjungi • ceria
murid • menggalakkan
• senang diawasi kunjungan murid
guru/pentadbir • selesa, kondusif
• tidak formal
• bebas tekanan

KRITERIA
PUSAT PAK

SUSUN ATUR
• sesuai & memudahkan
(bilik/ruang / sudut / laluan/
pusat mudah alih)
Bilik Khas PAK
Bentuk/Jenis Sudut PAK di PSS
Pusat PAK

Sudut di ruang
laluan, ruang
legar, kantin Pusat Mudah Alih
sekolah, dll.
 PERABOT
ENVIRONMEN
• teratur / kemas
• sesuai • mudah digerakan
• kondusif
• ceria

BILIK KHAS PAK

PELBAGAI
SUDUT UNTUK:
• bacaan
• komputer
PENGGUNAAN BILIK • audio / visual
• permainan
• tempahan bilik
• bekerja
melalui guru PSS
• pameran
• lembaran kerja
 Contoh
ContohBilik
BilikKhas
KhasPAK
PAK

7 8 5

4
10
6
5
6
9 4
6
5
12 3
2

11

12 1

Sebuah bilik PAK yang lengkap perlu mengandungi kriteria-kriteria berikut:

1. meja guru 7. video

2. sudut perbendaharaan kata
3. sudut tatabahasa
4. tempat duduk murid
5. rak buku (bahan bacaan)
6. komputer
8. perakam kaset
9. sudut penulisan
10. sudut mendengar
11. sudut lisan / perbualan
12. rak – untuk menempatkan bahan
lisan
MASA SUSUNAN
PENGGUNAAN BAHAN
• waktu rehat • terancang
• luar jadual • sistematik
persekolahan PUSAT PAK
DALAM
PSS
PENYIMPANAN BAHAN
• dalam kotak
• dalam almari

PENGAWASAN JENIS PERABOT

• guru mata pelajaran • bangku
• guru PSS • tikar
• guru bertugas • kusyen
 Contoh
ContohSudut
SudutPAK
PAKdi
diPSS
PSS

      6 5 4

9 8
7
     
3

1 2

1. sudut permainan
2. sudut realia (benda maujud)
3. sudut kreatif
  4. sudut komputer
5. sudut poster
6. sudut hasil murid
7. sudut lembaran kerja
8. pusat sumber
9. meja guru
Penggunaan Pusat PAK Bergerak
• dalam bilik darjah • dalam kotak
• luar bilik darjah • atas troli

Pusat
Pusat Mudah
Mudah Alih
Alih
Contoh
ContohPusat
PusatPAK
PAKMudah
MudahAlih
Alih

lembaran kerja

kotak / bakul
mudah alih
 CIRI-CIRI PAK

• Persekitaran pembelajaran fleksibel, selesa, tanpa

tekanan

• Mudah akses kepada bahan pembelajaran dan

bantuan fasilitator

• Pilihan bahan dan aktiviti pembelajaran yang luas

• Belajar secara bersendirian / kumpulan

• Belajar mengikut kadar dan kemampuan individu

• Kemudahan mentaksir pencapaian sendiri

Takrif PAK

Konsep

tempat
stail

bahan
AKSES
masa
bimbingan

Pembelajaran Akses Kendiri (PAK) ialah satu program yang memberi murid akses kepada tempat, bahan, bimbingan, stail dan tempoh masa belajar.
Murid belajar secara kendiri melalui penggunaan bahan pembelajaran dan memilih aktiviti pembelajaran sendiri serta menilai dan memantau kemajuan
mereka sendiri. Dengan ini murid mempunyai autonomi dan bertanggungjawab dan berdikari ke atas pembelajaran mereka.
 Bahan bukan
Bahan cetak
bercetak

Hasil kerja murid

BAHAN Bahan
PAK multimedia

Boneka
 Lembaran kerja
Buku bacaan/rujukan
Bahan bercetak Majalah/akhbar/jurnal
Peta/Poster
Koleksi soalan ujian/peperiksaan
Bahan bukan cetak Bahan audio visual
Permainan
Perisian pendidikan
Bahan multimedia Alat perisian mengarang
Cakera padat
Cakera padat audio-video
Tulisan: esei, sajak, puisi, kajian ringkas
Hasilan murid Lukisan
Kraf tangan
Realia
Boneka Pentas bonek
Pelbagai boneka
 PENGURUSAN BAHAN PAK

Penyimpanan
(Tempat letak)
Penyenggaraan
(Stok/inventori)

Sistem Pengesanan
(Kod Klasifikasi)
LEMBARAN KERJA
Bahan Autentik
• majalah
• kaset
• video
• cakera padat

Bahan Bercetak
• buku kerja
• buku rujukan
• majalah
• kad bacaan

Bahan Hasilan Guru

• lembaran kerja
• kaset
• video
 kod tajuk tujuan
penyedia
bahan

DETIL
DETILDALAM
DALAM
jawapan arahan
LEMBARAN
LEMBARANKERJA
KERJA

sumber bahan reka bentuk tugasan

&
ilustrasi
 Sistem
SistemKod
Kod

Kemahiran Jenis Lembaran Kerja Bilangan salinan

L1 / 2 Belajar / Latihan 001 / 04

 
Aras / Warna No. siri
 Kod
Kodwarna
warna

Biru 3 Cemerlang
Merah 2 Sederhana
Hijau 1 Mudah
Kod Klasifikasi bagi Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu

Kod B. Inggeris Kod B. Melayu

G Grammar T Tatabahasa
L Listening B Bacaan
V Vocabulary KK Kosa Kata
S Speaking L Lisan
R Reading PB Peribahasa
W Writing P Penulisan
Format
Format Lembaran
LembaranKerja
Kerja
Hadapan Belakang

Kod klasifikasi 1 Kod klasifikasi

Tajuk 2

Tujuan 3

Arahan: 1.
4
2.
Jawapan

Tugasan 5

Reka Bentuk dan Ilustrasi 7

Penyedia Penyedia Bahan

Sumber Bahan 9
bahan
 Penyenggaraan
PenyenggaraanBahan
Bahan
Penyenggaraan bahan-bahan PAK merangkumi cara penyimpanan dan penyusunan bahan-bahan atau peralatan PAK
untuk menjamin ketahanan dan jangka hayatnya.

a. Bahan Bercetak
i. Lembaran Kerja
• Disusun mengikut sistem kod warna dan aras-aras iaitu dari yang mudah kepada yang susah
• Disusun di dalam kotak (browser boxes)
• Kotak-kotak dilabel mengikut kemahiran
• Dibalut dengan plastik (laminate) untuk ketahanan / keselamatan

ii. Buku / majalah / surat khabar

• Disusun di sudut bacaan
• Disusun di atas rak

b. Bahan Bukan Bercetak

i. Pita Kaset / Video / Cakera Padat
• Disusun di atas rak
• Disusun secara menegak supaya mudah dikenal pasti tajuk

c. Cara-cara menyimpan: pita kaset / video / cakera padat

Antara contoh menyimpan pita kaset / video / dan cakera padat ialah:
• Pita kaset / video dan lembaran kerja disimpan di rak atau kotak berasingan
• Pita kaset / video / cakera padat dan lembaran kerja disimpan di dalam sampul plastik di rak
• murid mengenal pasti lembaran kerja yang dikehendaki dan berjumpa dengan guru mereka untuk
mendapatkan pita kaset / video yang berkaitan. Ini adalah untuk mengelakkan daripada kehilangan pita
kaset / video / cakera padat.
 Stok
Stokdan
danInventori
Inventori

• Bahan dan peralatan di pusat PAK

direkodkan secara sistematik dan
tersusun.

• Inventori untuk peralatan PAK

berpandukan kepada sistem
inventori di perpustakaan dan pejabat.
 PERSEDIAAN MURID

Orientasi kepada Kesedaran Perkembangan

prasarana PAK murid murid
Aktiviti Persediaan Murid

Kemahiran
Belajar Kemahiran
merujuk

Orientasi Murid
Persediaan
PERSEDIAAN
Persediaan
MURID
murid
murid
Ujian Penentuan
Aras

Perkembangan Murid

Analisis
keperluan Rekod
kerja
Penyediaan
kontrak
 membiasakan diri dengan mengetahui bahan yang
kemudahan di pusat PAK terdapat di pusat PAK

Tujuan Orientasi Murid

mengetahui di mana
merekodkan kemajuan / perubahan bahan-bahan disimpan
sikap diri dalam fail / buku log di pusat PAK

faham tentang prosedur

menjalankan aktiviti
di pusat PAK
Bagaimanakah
BagaimanakahMenjalankan
MenjalankanOrientasi
OrientasiMurid
Murid??
• Secara sistematik
• Berperingkat
• selama dua minggu sebelum murid masuk sendiri ke pusat PAK

Langkah-Langkah Orientasi
Guru melatih murid tentang
kemahiran asas belajar.

Murid menjalankan beberapa

aktiviti di pusat PAK bersama-sama guru.

Murid menjalankan aktiviti PAK bersendirian.

(Peranan guru semakin berkurangan
murid meneroka pembelajaran alternatif ini.)
 Aktiviti
Aktiviti
Orientasi
Orientasi
Murid
Murid
Jejak
JejakPusat
PusatPAK
PAK

•• murid
muridmenjalankan
menjalankan Senarai
SenaraiSemak
Semak Kuiz
Kuiz
aktiviti
aktivitidi
didalam
dalam
pusat
pusatPAK
PAK •• mengandungi
mengandungi •• soalan
soalan
mengikut
mengikutarahan
arahan maklumat
maklumat tentang
tentangbahan
bahan
yang
yangdisediakan
disediakan tentang
tentangpusat
pusat yang
yang
PAK
PAKdan
danbahan-
bahan- disediakan
disediakan
•• murid
murid bahan
bahanyang
yang dan
danlokasi
lokasi
membiasakan
membiasakandiri diri terdapat
terdapatdi
di bahan
bahandalam
dalam
di
diPusat
PusatPAKPAK dalamnya
dalamnya pusat
pusatPAK
PAK
selepas
selepas
menjalankan
menjalankan
aktiviti
aktivitidi
diatas
atas
Aktiviti Persediaan Murid

Kemahiran
Belajar Kemahiran
merujuk

Orientasi Murid
Persediaan
PERSEDIAAN
Persediaan
MURID
murid
murid
Ujian Penentuan
Aras

Perkembangan Murid

Analisis
keperluan Rekod
kerja
Penyediaan
kontrak
 Telesidang
Telesidang Katalog
Katalog
Muridmengenal
Murid mengenalpasti
pastidan
dan Muridmerujuk
merujukkepada
kepada
berbincangdengan
denganpakar
pakarsecara
secara Murid
berbincang kataloguntuk
katalog untukmencari
mencari
virtual
virtual bahanpembelajaran
pembelajaran
bahan

Internet
Internet

Muridmencari
mencari
Kemahiran
Kemahiran
Murid
maklumatdaripada
maklumat daripada Merujuk
Merujuk
internetdengan
internet dengan
menggunakanenjin
menggunakan enjin
carianyang
yangsesuai
sesuai Indeks
Indeks
carian
Muridmerujuk
Murid merujukbahagian
bahagian
indeksbuku
indeks bukuuntuk
untukmencari
mencari
Kamus/Ensiklopedia
Kamus/Ensiklopedia bahagianyang
yangrelevan
relevan
bahagian
Muridmencari
Murid mencarimakna
makna
perkataandalam
perkataan dalam
kamus/ensiklopedia
kamus/ensiklopedia
Aktiviti Persediaan Murid

Kemahiran
Belajar Kemahiran
merujuk

Orientasi Murid
Persediaan
PERSEDIAAN
Persediaan
MURID
murid
murid
Ujian Penentuan
Aras

Perkembangan Murid

Analisis
keperluan Rekod
kerja
Penyediaan
kontrak
 Ujian
Ujian Penentu
Penentu Aras
Aras

• Tujuan ?
Untuk menentukan tahap kemahiran dan aras
pembelajaran murid;
• Bila ?
Dijalankan sebelum murid mula masuk ke pusat PAK;
• Tugas guru ?
Memantau dan membuat rumusan tentang kemajuan murid
untuk memastikan kesediaan murid maju ke tahap yang lebih
tinggi.
 Pentaksiran
PentaksiranInformal
Informal
•Pemerhatian
•Pemerhatianguru
guru
•Interaksi
•Interaksi guru--murid
guru murid
PentaksiranProgresif
Pentaksiran Progresif

Pentaksiranberkala
Pentaksiran berkala

Jenis
Jenis Ujian
Ujian Pentaksiran
PentaksiranFormal
Formal
•Ujian penempatan
Penentu
Penentu Aras
Aras
•Ujian penempatan
•Rekod/buku
•Rekod/bukulog
log

PentaksiranAlternatif
Pentaksiran Alternatif
(menentukan kesediaan murid sama
(menentukan kesediaan murid sama
ada telah bersedia ke tahap yang
ada telah bersedia ke tahap yang
lebih tinggi)
lebih tinggi) Pentaksiran
PentaksiranKendiri
Kendiri
•Murid
•Muridtaksir
taksirdiri
dirisendiri
sendiri
(Bertujuan
(Bertujuanuntuk
untukmenguji
mengujikemahiran
kemahirandan
dan
pengetahuan)
pengetahuan)
 Analisis Kontrak
Keperluan Pembelajaran

PERKEMBANGAN
MURID

Rekod Kerja
 Proses
Proses Perkembangan
Perkembangan Murid
Murid

Kenal
Kenalpasti
pasticara
caraterbaik
terbaik Kenal
Kenalpasti
pastijenis
jenis
murid
muridbelajar
belajar seseorang
seseorangmurid
murid

Jalankan
Jalankananalisis
analisis
keperluan
keperluan

Timbulkan
Timbulkankesedaran
kesedaranmurid
murid
tentang
tentangstrategi
strategi
meningkatkan
meningkatkanpembelajaran
pembelajaran
mereka
merekasendiri
sendirimelalui
melaluiPAK
PAK
Aktiviti Persediaan Murid

Kemahiran
Belajar Kemahiran
merujuk

Orientasi Murid
Persediaan
PERSEDIAAN
Persediaan
MURID
murid
murid
Ujian Penentuan
Aras

Perkembangan Murid

Analisis
keperluan Rekod
kerja
Penyediaan
kontrak
 Analilsis
keperluan Kontrak

Rekod kerja

PERKEMBANGAN MURID
Analisis
Analisis Keperluan
Keperluan
Tentukan keperluan murid
1 - gaya pembelajaran
- kekuatan/kelemahan murid

Susun keperluan mengikut keutamaan

2 - ditentukan bersama oleh guru dan
murid

Tetapkan sasar yang realistik

3 - perlu dicapai dalam tempoh
yang ditetapkan

4 Guru dan murid sediakan

program pembelajaran murid

Sediakan kontrak pembelajaran untuk

5 - pastikan pelaksanaan pembelajaran
- wujudkan iltizam murid
 Kontrak
Kontrak Pembelajaran
Pembelajaran
Dengan ikatan kontrak ini, murid bertanggungjawab ke atas
pembelajaran yang perlu disempurnakan.

• Murid menetapkan matlamat pembelajaran mereka sendiri;

• Menjelaskan dan membina pernyataan matlamat

pembelajaran;

• Menyediakan rancangan pembelajaran, menyatakan jenis

tugasan dan tempoh menyempurnakannya; dan

• Murid memperakui kontrak pembelajaran.

Rekod
Rekod Kerja
Kerja

• Murid dilatih untuk menyimpan rekod kerja sendiri;

• Rekod kerja mencatatkan bilangan bahan/aktiviti yang telah
dilengkapkan mengikut kemahiran/pengetahuan;
• Rekod kerja boleh membantu murid mentaksir kemajuannya sendiri;
• Rekod kerja boleh membantu guru memantau kemajuan kerja murid;
dan
• Rekod kerja boleh membantu guru memsatikan perkembagan murid
mengikut hala tuju yang ditetapkan.
PEMBELAJARAN AKSES KENDIRI

BERAUTONOMI

 Berpusatkan murid  Tempat  Terarah kendiri

 Amalan kemahiran  Bahan  Tempo kendiri

belajar
 Bantuan fasilitator  Penaksiran kendiri
 Tanpa tekanan
 Stail  Keperluan kendiri

 Masa  Matlamat kendiri

 Perancangan kendiri
TERIMA KASIH