LAPORAN PRAKTIKUM

GENETIKA TUMBUHAN
PNA2307

Semester:
Ganjil 2014

Oleh :
Hafiz Andalas Putra
A1L013188/F

KEMENTERIAN PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN

UNIVERSITAS JENDERAL SOEDIRMAN
FAKULTAS PERTANIAN
LABORATORIUM PEMULIAAN TANAMAN DAN BIOTEKNOLOGI
PURWOKERTO
2014

LAPORAN PRAKTIKUM
MATA KULIAH GENETIKA TUMBUHAN

Oleh:
Hafiz Andalas Putra
A1L013188/F

Diterima dan di setujui

Tanggal: 12 Desember 2014

Asisten Praktikum,

Akhmad Izzul Farkhi

NIM. A1L011036

ii

PRAKATA

Puji syukur penulis panjatkan kehadirat Allah SWT atas berkah, rahmat,
serta hidayah-Nya sehingga kali ini penulis dapat menyelesaikan laporan Genetika
Tumbuhan di Laboratorium Pemuliaan Tanaman dan Bioteknologi UNSOED
yang terdiri dari 6 acara ini dengan baik dan benar. Laporan praktikum ini disusun
untuk memenuhi salah satu persyaratan memperoleh nilai kelulusan Mata Kuliah
Genetika Tumbuhan di Fakultas Pertanian Universitas Jenderal Soedirman.
Penulisan usulan penelitian ini tidak lepas dari bantuan banyak pihak. Oleh
karena itu, perkenankan penulis mengucapkan terima kasih kepada Yth :
1. Bapak Ir. Suprayogi, M.Sc., Ph.D., Ibu Ir. Sobardini Mardin, M.S., dan Bapak
Agus Riyanto, S.P., M.Si., selaku Dosen Pengampu Mata Kuliah Genetika
Tumbuhan.
2. Asisten praktikum mata kuliah Genetika Tumbuhan yang dengan sabar telah
membimbing pada saat praktikum sehingga mempermudah dalam jalannya
praktikum.
3. Kedua orang tua dan keluarga besar, dan semua pihak yang telah memberikan
semangat dan bantuan sehingga dapat tersusunnya usulan penelitian ini.
Penulis berharap semoga laporan praktikum ini dapat bermanfaat bagi yang
memerlukan.
Purwokerto, Desember 2014

Penulis

iii

DAFTAR ISI

Halaman
PRAKATA ..................................................................................................

iii

DAFTAR ISI ...............................................................................................

iv

DAFTAR TABEL ....................................................................................... viii

DAFTAR GAMBAR ..................................................................................

DAFTAR LAMPIRAN ...............................................................................

xi

1. ACARA I. PENGAMATAN PERILAKU KROMOSOM

I.

PENDAHULUAN ...........................................................................

A. Latar Belakang............................................................................

B. Tujuan .........................................................................................

II. TINJAUAN PUSTAKA ..................................................................

III. METODE PRAKTIKUM ...............................................................

A. Bahan dan Alat ...........................................................................

B. Prosedur Kerja ............................................................................

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN ......................................................

11

A. Hasil ...........................................................................................

11

B. Pembahasan ...............................................................................

12

V. KESIMPULAN DAN SARAN .......................................................

22

A. Kesimpulan ................................................................................

22

B. Saran ..........................................................................................

22

DAFTAR PUSTAKA .................................................................................

23

2. ACARA II. TEORI KEMUNGKINAN

I.

PENDAHULUAN ..........................................................................

27

A. Latar Belakang............................................................................

27

B. Tujuan .........................................................................................

28

II. TINJAUAN PUSTAKA ..................................................................

29

iv

III. METODE PRAKTIKUM ...............................................................

33

A. Bahan dan Alat ...........................................................................

33

B. Prosedur Kerja ............................................................................

33

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN ......................................................

34

A. Hasil ...........................................................................................

34

B. Pembahasan ...............................................................................

36

V. KESIMPULAN DAN SARAN .......................................................

43

A. Kesimpulan ................................................................................

43

B. Saran ..........................................................................................

43

DAFTAR PUSTAKA .................................................................................

44

3. ACARA III. PERSILANGAN MONOHIBRID

I.

PENDAHULUAN ..........................................................................

49

A. Latar Belakang............................................................................

49

B. Tujuan .........................................................................................

51

II. TINJAUAN PUSTAKA ..................................................................

57

III. METODE PRAKTIKUM ...............................................................

55

A. Bahan dan Alat ...........................................................................

55

B. Prosedur Kerja ............................................................................

55

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN ......................................................

56

A. Hasil ...........................................................................................

56

B. Pembahasan ...............................................................................

57

V. KESIMPULAN DAN SARAN .......................................................

64

A. Kesimpulan ................................................................................

64

B. Saran ..........................................................................................

64

DAFTAR PUSTAKA .................................................................................

65

4. ACARA IV. PERSILANGAN DIHIBRID

I.

PENDAHULUAN ..........................................................................

69

A. Latar Belakang............................................................................

69

B. Tujuan .........................................................................................

71

II. TINJAUAN PUSTAKA ..................................................................

72

III. METODE PRAKTIKUM ...............................................................

75

A. Bahan dan Alat ...........................................................................

75

B. Prosedur Kerja ............................................................................

75

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN ......................................................

76

A. Hasil ...........................................................................................

76

B. Pembahasan ...............................................................................

80

V. KESIMPULAN DAN SARAN .......................................................

90

A. Kesimpulan ................................................................................

90

B. Saran ..........................................................................................

90

DAFTAR PUSTAKA .................................................................................

90

LAMPIRAN ................................................................................................

91

5. ACARA V. PENYIMPANGAN HUKUM MENDEL

I.

PENDAHULUAN ..........................................................................

95

A. Latar Belakang............................................................................

95

B. Tujuan .........................................................................................

96

II. TINJAUAN PUSTAKA ..................................................................

97

III. METODE PRAKTIKUM ............................................................... 100

A. Bahan dan Alat ........................................................................... 100
B. Prosedur Kerja ............................................................................ 100
IV. HASIL DAN PEMBAHASAN ...................................................... 101
A. Hasil ........................................................................................... 101
B. Pembahasan ............................................................................... 107
V. KESIMPULAN DAN SARAN ....................................................... 115
A. Kesimpulan ................................................................................. 115
B. Saran .......................................................................................... 115
DAFTAR PUSTAKA ................................................................................. 116
6. ACARA VI. PERHITUNGAN FREKUENSI ALEL, FREKUENSI GENOTIP,
PENGUKURAN SIFAT SIFAT KUALITATIF DAN KUANTITATIF
I.

PENDAHULUAN .......................................................................... 120

A. Latar Belakang............................................................................ 120

vi

B. Tujuan ......................................................................................... 121

II. TINJAUAN PUSTAKA .................................................................. 122
III. METODE PRAKTIKUM ............................................................... 125
A. Bahan dan Alat ........................................................................... 125
B. Prosedur Kerja ............................................................................ 125
IV. HASIL DAN PEMBAHASAN ...................................................... 127
A. Hasil ........................................................................................... 127
B. Pembahasan ............................................................................... 130
V. KESIMPULAN DAN SARAN ....................................................... 137
A. Kesimpulan ................................................................................. 137
B. Saran .......................................................................................... 137
DAFTAR PUSTAKA ................................................................................. 138
BIODATA DIRI ......................................................................................... 139

vii

DAFTAR TABEL

Tabel 1. Hasil Pengamatan Perilaku Kromosom ........................................ 11

Tabel 1. Uji X2 Pelemparan Satu Mata Uang sebanyak 100x..................... 34
Tabel 2. Uji X2 Pelemparan Satu Mata Uang sebanyak 50x....................... 34
Tabel 3. Uji X2 Pelemparan Dua Mata Uang sebanyak 50x ....................... 35
Tabel 4. Uji X2 Pelemparan Dua Mata Uang sebanyak 100x ..................... 35
Tabel 5. Uji X2 Pelemparan Tiga Mata Uang sebanyak 50x ...................... 35
Tabel 6. Uji X2 Pelemparan Tiga Mata Uang sebanyak 100x .................... 36
Tabel 1. Uji X2 pada keturunan F2 Persilangan Monohibrid ....................... 56
Tabel 1. Pengamatan Lalat Normal dan Ebony dan Dumpy....................... 78
Tabel 2. Uji X2 pada keturunan F2 Lalat Normal dan Dumpy .................... 78
Tabel 1. Uji X2 Epistasis Dominan Duplikat (15 : 1) Pengambilan 90x..... 101
Tabel 2. Uji X2 Epistasis Dominan Duplikat
(15 : 1) Pengambilan 160x ............................................................ 101
Tabel 3. Uji X2 Gen Duplikat dengan Efek Kumulatif
(9 : 6 : 1) Pengambilan 90x ........................................................... 102
Tabel 4. Uji X2 Gen Duplikat dengan Efek Kumulatif
(9 : 6 : 1) Pengambilan 160x ......................................................... 102
Tabel 5. Uji X2 Epistasis Resesif (9 : 3 : 4) Pengambilan 90x ................... 103
Tabel 6. Uji X2 Epistasis Resesif (9 : 3 : 4) Pengambilan 160x ................. 103
Tabel 7. Uji X2 Epistasis Dominan Resesif (13 : 3) Pengambilan 90x ....... 104
Tabel 8. Uji X2 Epistasis Dominan Resesif (13 : 3) Pengambilan 160x ..... 104

viii

Tabel 9. Uji X2 Resesif Duplikat (9 : 7) Pengambilan 90x ......................... 105

Tabel 10. Uji X2 Resesif Duplikat (9 : 7) Pengambilan 160x .....................
(15 : 1) Pengambilan 160x ........................................................... 105
Tabel 11. Uji X2 Epistasis Dominan (12 : 3 : 1) Pengambilan 90x ............ 106
Tabel 12. Uji X2 Epistasis Dominan (12 : 3 : 1) Pengambilan 160x .......... 106
Tabel 1. Uji X2 Percobaan 1........................................................................ 128
Tabel 2. Uji X2 Percobaan 2........................................................................ 129
Tabel 3. Hasil Perhitungan Bobot Kacang Tanah Percobaan 3 .................. 129

ix

DAFTAR GAMBAR

Gambar 1. Grafik Bobot Dan Jumlah Kacang Tanah. 127

DAFTAR LAMPIRAN

Lampiran 1. ACC Acara 1 Pengamatan Perilaku Kromosom........................ 24

Lampiran 2. ACC Acara 2 Teori Kemungkinan ............................................ 46
Lampiran 3. ACC Acara 3 Persilangan Monohibrid ...................................... 66
Lampiran 4. ACC Acara 4 Persilangan Dihibrid ........................................... 92
Lampiran 5. ACC Acara 5 Penyimpangan Hukum Mendel .......................... 117
Lampiran 6. ACC Perhitungan Frekuensi Alele, Frekuensi Genotip.............
Pengukuran sifat-Sifat Kualitatif dan Kuantitatif .................... 139

xi