LATIHAN

MENGUASAI KEMAHIRAN
MENGENALPASTI PEMBOLEHUBAH
DAN MEMBUAT KESIMPULAN
MENGENAL PEMBOLEHUBAH :

1. )

Pembolehubah yang diubah(dimanipulasikan) : Perkara yang diubah-ubah untuk melihat kesan atau hasil yang
berbeza-beza.
Punca yang menyebabkan hasil eksperimen berbeza-beza.

2. ) Pembolehubah yang diukur (bergerak balas) : Hasil atau keputusan yang dicatat / diperhatikan dari eksperimen.
3. ) Pembolehubah yang ditetapkan ( dimalarkan) : Ciri-ciri atau kriteria objek yang ditetapkan atau disamakan
semasa digunakan dalam menjalankan eksperimen.

MEMBUAT KESIMPULAN / RUMUSAN :

MENYATAKAN AYAT YANG MENGHUBUNGKAN PEMBOLEHUBAH
YANG DIMANIPULASI DENGAN PEMBOLEHUBAH BERGERAKBALAS.
Contoh Ayat :-

Semakin besar saiz ais, semakin lama masa yang

diambil untuk ais itu cair.
- Saiz ais yang semakin besar menyebabkan masa untuk ais cair
semakin lama.
- Pada suhu 35 C hingga 45C menghasilkan bilangan bunga
paling banyak.

Gerak Gempur Kesimpulan_Rumusan

SOALAN 1
Rajah 1 menunjukkan susunan radas yang digunakan dalam satu penyiasatan yang dilakukan
oleh sekumpulan murid. Enam sudu garam dimasukkan ke dalam 500ml air. Kemudian, sebiji
telur dimasukkan ke dalam larutan itu. Telur didapati terapung dan ketinggiannya dari dasar bikar
diukur. Penyiasatan ini diteruskan dengan menambahkan kuantiti garam.

sudu

Garam
Larutan garam

Telur
bikar

Ketinggian yang diukur

Rajah 2
Keputusan penyiasatan direkodkan dalam Jadual 1
Kuantiti garam / sudu
Ketinggian telur dari dasar bikar / cm

10

12

4.0

4.5

5.0

5.5

.
Jadual 1
(a)

Berdasarkan penyiasatan itu nyatakan, pembolehubah-pembolehubah berikut :

[ Tandakan ( ) bagi jawapan yang betul dan ( ) bagi jawapan yang salah. ]
i).

Apakah yang diubah (dimanipulasikan)

Jawapan

Pembolehubah

Catatan

ii)

1. Kuantiti Garam
2. Jenis garam
3. Saiz garam
Apakah yang diukur (bergerak balas)
Jawapan

Pembolehubah

Catatan

1. Ketinggian telur dari dasar bikar

2. Ketinggian aras air setelah dimasukkan garam.
3. Jarak telur dari dasar bikar.

Gerak Gempur Kesimpulan_Rumusan

iii.) Apakah yang ditetapkan (dimalarkan)

Jawapan

Pembolehubah

Catatan

1. Jenis cecair
2. Jenis telur
3. Isipadu air
(b)

Nyatakan satu kesimpulan yang boleh dibuat berdasarkan keputusan dalam jadual.
Jawapan

Kesimpulan

Catatan

1.Jika bilangan sudu garam bertambah maka

ketinggian telur dari dasar bikar bertambah.
2. Semakin bertambah kuantiti garam semakin
bertambah panjang telur.
3. Semakin bertambah kuantiti garam semakin
bertambah ketinggian telur dari dasar bikar.
SOALAN 2
Dalam satu eksperimen seorang murid menggunakan beberapa paku tekan dan sebatang
magnet. Rajah di bawah menunjukkan bilangan paku tekan yang mampu ditarik oleh magnet itu
pada bahagian yang berlainan.

(a)

Berdasarkan eksperimen di atas nyatakan, pembolehubah-pembolehubah berikut:

[ Gariskan jawapan yang betul ]
(i)

Apakah yang diubah (dimanipulasikan)

(Bahagian magnet / Jenis magnet)

(ii) Apakah yang diukur (bergerakbalas)

(Jenis magnet / Bilangan paku yang mampu ditarik )
(iii) Apakah yang ditetapkan (dimalarkan)
(Bahagian magnet / Bilangan paku tekan yang mampu ditarik /Jenis paku tekan)

Gerak Gempur Kesimpulan_Rumusan

(b)

Apakan kesimpulan yang boleh dibuat daripada eksperimen itu?

[ Tandakan pada jawapan yang betul dan X pada jawapan yang salah ]
Kesimpulan
1. Jika hujung magnet, maka lebih banyak paku tekan ditarik.
2. Pada bahagian tengah magnet, bilangan paku tekan yang mampu
ditarik paling sedikit.
3. Semakin ke tengah magnet, semakin sedikit paku tekan yang mampu
ditarik.

(c)

Jawapan

Nyatakan rumusan yang tepat berdasarkan eksperimen di atas.

[ Gariskan jawapan yang betul pada jawapan di bawah ]
Jawapan : Pada bahagian ( hujung / tengah ) magnet, bilangan paku tekan yang
mampu ditarik paling ( sedikit / banyak ).
SOALAN 3

3.

Haziq telah membuat satu kajian untuk mengetahui hubungan makanan dengan bilangan
haiwan pengguna. Kajian tersebut melibatkan beluncas dan burung pipit di kawasan
kebun sekolah. Kajian itu dibuat selama empat minggu.

Pemerhatian dicatatkan dalam jadual berikut:

Minggu
Bilangan beluncas
Bilangan burung pipit

1
30
6

2
24
9

3
19
13

4
15
18

(a) Apakah dua pembolehubah yang dikumpul dalam penyiasatan itu.

( Lengkapkan jawapan dengan perkataan yang sesuai )
1. Bilangan _________________________________________________
2. Bilangan _________________________________________________
(b) Nyatakan pembolehubah-pembolehubah berikut.
( Gariskan jawapan yang betul pada jawapan di bawah )
1. Apakaha yang diubah (dimanipulasikan) :Jawapan : Bilangan ( beluncas / burung pipit )
2. Apakah yang diukur ( bergerakbalas) :Jawapan :

Bilangan ( beluncas / burung pipit )

3. Pembolehubah dimalarkan :-

Gerak Gempur Kesimpulan_Rumusan

Jawapan :

Jenis ( minggu / beluncas / burung pipit )

(c) Apakah kesimpulan yang boleh dibuat berdasarkan penyiasatan itu?

( Isikan tempat kosong dengan jawapan yang sesuai )
1. Semakin _____________ ____________________________________, semakin
______________ _______________________________________ .
2. Jika bertambah bilangan ________________________________________________,
maka berkurang bilangan ______________________________________
SOALAN 4
Rajah 2 menunjukkan bahan dan radas yang boleh digunakan dalam penyiasatan. Kamu
dikehendaki menjalankan satu penyiasatan dengan menggunakan bahan dan radas itu.

Rajah 2
Eksperimen 1

(a)

Nyatakan pembolehubah yang:

i.

diubah ( dimanipulasikan) : ____________________________________ air

dipanaskan.

ii.

diukur( bergerakbalas )

: ________________ ____________________air

mendidih.
iii. ditetapkan ( dimalarkan)
Jawapan

: [ Tanda pada jawapan yang betul ]

Pembolehubah

Catatan

1. Jenis air
2. Saiz nyalaan api
3. Jenis jam

Gerak Gempur Kesimpulan_Rumusan

(b) Apakah kesimpulan yang dapat dibuat berdasarkan ujikaji di Rajah 2 ?

Semakin bertambah ____________________________semakin bertambah
_______________________________.
Eksperimen 2

(a)

Nyatakan pembolehubah yang:

i.

diubah (dimanipulasikan ) : ____________________________________ air

dipanaskan.

ii.

diukur (bergerakbalas )
dipanaskan

: ________________ ________________selepas

iii. ditetapkan ( dimalarkan )

:
[ Gariskan jawapan yang betul. ]
(Jenis air / Warna air /saiz silinder penyukat)

(b)

Apakah kesimpulan yang dapat dibuat berdasarkan ujikaji di Rajah 2 ?

Semakin bertambah ___________________________________________
semakin bertambah ___________________________________________.

SOALAN 5

Planet

Jarak dari Matahari / juta km

J
K
L
M
N

230
780
1470
2870
4500

Tempoh peredaran / tahun

2
12
76
84
165

Jadual 2
5.

Jadual 2 menunjukkan jarak planet J, K, L, M dan N dari Matahari serta tempoh

peredaran mengelilingi Matahari.

(a)

Nyatakan dua pembolehubah yang perlu dikenal pasti dalam penyiasatan itu.

Gerak Gempur Kesimpulan_Rumusan

(b)

i.

__________________________________________________

ii.

___________________________________________________

Nyatakan pembolehubah yang perlu ditetapkan ( malarkan) dalam penyiasatan itu

_____________________________________________________
(c)

Apakah kesimpulan yang boleh dibuat untuk penyiasatan itu berdasarkan

maklumat dalam Jadual 2?
___________________________________________________________
____________________________________________________________

SOALAN 6

6.

Sekumpulan pelajar membuat aktiviti menggunakan model kereta mainan.

Carta palang di bawah menunjukkan maklumat yang mereka peroleh.

(a)

Nyatakan pembolehubah-pembolehubah berikut.

1. Pembolehubah yang diubah ( dimanipulasikan) : _____________________________
2. Pembolehubah yang diukur ( bergerakbalas ) : ______________________________
3. Pembolehubah yang ditetapkan (dimalarkan ) : ______________________________

(b)

Nyatakan dua pembolehubah yang dikumpul dalam penyiasatan itu.

Gerak Gempur Kesimpulan_Rumusan

1. ____________________________________________________________________
2. ____________________________________________________________________
(c)

Apakah dua pembolehubah yang perlu ditetapkan dalam penyiasatan itu.

1. ____________________________________________________________________
2. ____________________________________________________________________

(d)

Apakah kesimpulan yang boleh kamu buat berdasarkan carta palang itu?
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________