I /\ltrr
'
litnrl
RAI} IV
Fr/tri.,id.rt).,trtJt\.,D.rr,rrs.(,trJr(,rrrr\
K}.,AI),\AN KIILOMPOK
I'I,:NDAT!ULTJAN
,1.'t,.,r
2
I
Kuanil
Desrl
Rara-rara
hamrnrl
TJKURAN PENEIUPA'IAN
M.dian
Mdian (yan8 selaJurnya d'\rnSkar Me) ialah nilai tengah-rengah darj dalz
yang diobslrvasr, setelah dara krsebur dtsusur mulai da', urulaD ym8 lerl.cil
\ampai yang rcrtEsa, atau sebafiknya. ,ika jumlah daroya ganjil. m3ka Me
rerdapa tepat di ten8a}l-lengah
( onk,h
soh??t
1o,9, t.
t.\En.
TABEL IV.I
datd_
t.7
OISTN]AUSI FFEKI]FNS]
tr
,h
CoDr(,h srmpeJ
t0.
I. tt.
I).rrd
d.n8in
s. 7. tr,.
3-5
68
9-1l
12 - t4
darn.
dr\u\un (.r,r.,J,
r. 5.
j.
t.l
1.1
rl s.hn8Ba,
lumlah
daftnr dinribusr trekuensi.
Mr d,hitung
P:rnlinE lelas Me
utxran sampel atau bnnyat dar!
,i,mtah rmua frerD.nsi sclrtum tcl,r\ Mc
l, r-'l
banyarrrras = ;_,i;;j*,
= l+l,3logt0
= tr3,3.l
= 4,3 diambir a
kelas
interva,
II
2,75 dibulatka" 3.
84
10
Schingga.
Me. Ir.\
lL.,ltil*fiii'fft1ffi*:-*,,"'"'"''
b , ll.5
P =3
ts = 2+2=4
n .
r
sfrcngah
kr(ra
b :
P =
'|4
'l4{n
'|o
+3
(',n")
M- rncrupala alat desknpsi yang baik unrul di$ribusi dala yahS ridai oonnal.
Mc serins unruk ,ncmpelbaiki harga ,"ra-ml, yaDa t.rdapat .t tam sckctompok
dara yant .kstrem harganya, schiDgta kur.ng rrpwakili (reprcs.-riatif) scbagai
ukuran Beiala pusar.
2. Ku.nil
Kuanil ialal jika selunpulan data dibagi empat baSian sarna banyalnya,
rrelah dat disusun m.nurut nilai te.ke.il sampai terbc.s.r. Ada tiSa turnil yairu:
Kuanil prrarna = R,. kuanil tedua = tq, dan kuan tc.ig. = Iq. N.rna diberi dari
kuanil lcrkecil dan unmk rncncniDkd nilai kuanil sba8ai be.ikur:
l) susDn urutan dala dai rerkEil sampai lcrbsar.
2) tctlpka$ I lk kuanil.
3)
ktal
t5
rlL
ll r,
lr
il'
,1
l)('rlr.io
I,
r_ l.l. i
\rnrt{l,i.,)t.l drra
10. t_ 12. s.7. ). t{. ti. t4. t.1
\'rrl.rl ,lruturt.n n(nFd, :1.5.7 8. l) I0 l]. t-1. t1. l4
t,.r,t ti, = aora r" 10i I
t
. dJra Ic I l1.l alru t._ti. ,-i,,ru anrara dira te I
data ke
N'hr K, = dara ke 2 + i/4 {dar! t. I dao t.-2)
: + l/.1(7 5)
,',
drsrrlb\,sr dr
hal'nu' raJr'
./duJ
; ;1,::l'l';;i
i;;,
'|''*
rtrL'r
(ltrlil'rt hirrr
L'
nrx!
u'
' 't''1'1 "
t,
lr
dc
r.
rr.1
,r(?!
-,)
.1
5tlt4
t-,.,,,r
to
l;r;,l':lt,l'.':
L)
= B rA.
'(nll'
IrrdlIr. =drralc = '(n+l'
lo
DnBa' r = r'U'r'
9-l
r.-ruh
' ""',r*"
=
p=
frekuensr ketas K
*'e-
ata vairu
dr'u'un dr
-"'*t r-t "'dih 14 14
I r I E-l0 lo, 12 14
mal a'
i* *- ''*hnuns desil kc-7
letak
86
Ii;":l]iil;,
',^.,,i"^
K.
dr manr b
sedan8
,t.r"
Ahir
l{l
I
II
x, = 11l9,
l!
nrlar renrng8t
+{nden nrndal)ar
7v2
kc9
N'li'
lll,l
D,
(lo+ l)
, danke
;T;.,
::::
+ O,t taara
aara
re
12 +
0,1(14-
".,arada,ake
te S - te-l)
12)
12'.2.
8?
h
bjtJ-! buutrh l.l.s l'
.
p.lrtdnt krl s I',
r)
I
iu,nLh i,.lucr\,.(h'l(nr lrla( l'
..
ltku.h!, ltlas I'.
.r
I)
,rr''l
')
t',r,(n,
\.,,
l
I
lj
t-
t)
\ctt,ll hitrm.n rj
h=8.5
t:l
|
2+2.A
r)-10
/1lo
r, - r)+,1-fIL5
(
I
t.
Ll,
arau
)n
nrana i
.1. I'crsc[li!
samlrl
|l'_-,
.\
''I
lalah a'tumputan darr rnng dib.gr tOO blg,atr hng sxr)r h.\
.
.l'qsentrl
vr,l.rlJJr!lhrr}$.ur,nutJi.t,fir.,n.r,errn,t,h:Jnrf
r),x,rrr .hrI, \,.hjr,.;..,
,t'('+ hn\ritJD e9 pcnrhdrr Carr r.,,xh Unf
F1\.r,rrt *I\nr l,rtr,*:, ,,, ,,, r,,r,,i,y
.h.il P.rl.cdmInvo r.it,.rJk tLJ, n,r,,unry! !!rlu
t{\r lr.lurn
I-at
tL,
I
\.',n.,
= l .l, i,
. bnlr: hrsih t.t.r l),
t
J'laTadatai
rara ralA unruk sampcl, maka |r (baca mu) adalah rala{ata unruk
t\lPulasi ,adi i adalah srarisrik, *danSkao,r adalahpramerer untuk nEnyahtan
b.
Gnno Rdto-rola
Rata-rata stabrl uotul
dan paling
drs
'natemarik
r,'busi norn'al, da palitrg rcliabel
utrruk alar penaasiran arau ramalm (preditsi)
Rala-rata dihilung dngan tumus:
t\
rn,
8E
8g
r, .iLj.,l.,l iIrn
r.Lr,r
ft'liLrlr'r l
11.'l!1,\r,'r!{rL{al.n,1l..,n!.rJ.,l.,htt!I.,,,n1,'rurr,,t,,trn!JIriF,,rr.rr..i
runn''n' I
i,lJ ,lir.rn)i (lJhtrr tt r,,t ,l,'r,thNr ir.l rrr.,.
',,Jl.r
Itr.
,l
dr
Rat.-rrr. t,hur
lr="'',
r, - l. r, = 9. r, =
ts.rapa.3ra-ratanya?
l)ara
l1
Ilcrnflirir,.'rrDlrl
2j
lO+:]+ l2+5+71
lt
t0
i,nroh
Dara
r, = IO, x? =
tOO. xr
tU0O
r""
?(x)
130
20
l5
'.ul
u=
roc ro
l9q
lpllqlqn
3
=2
p.numbuhan pendudul,
^n
Aerapa rarajaranya',
f-, ?l
?10
l5
50
Pendrdur I odonesia atbrr hhun I 98O .da I a ? jolJ J ,k.t protran, K B brrhas,t.
,,.rI a pida tahun 2000nanrr ptrduduk trla ) rUJUn B.rapdrbrd.rdl.prnumbul,rn
pcnduduk seriap rahun
I =20
P=147
l=zro
90
9l
l.l(,
l.r7 (
:'J(,
l{)!
t,)l
.l
t(I) )"",
]17.
.t.16t7li:.lr)7r,
,uar(,
.fi)'
zoi.r(r
.i;)'
lr.rr., i.5.1.
,5{1.5a9
iJd,
r\ ndu,,ur
= o.flrq \(r,rr
rrhun
l:ll:, Tnn,ilrrrn
rriJ
oruIlJ d. .rm llfnrut Jrsr,rbu\,
trckucxr, n)it.r nr,r ,!r!.1
iI ,,, , - r",l:t;l
Ll,
I)ftelrhur iiara
Ndar Dara
J
I
r-
l!u
i r
sebaeai
it
12
,,, r -
u=
l'-[
lI'
no iknyal
l0
l0 12 r.l lr
14
>J,
I (,rr)
lo9 x,
t0
r3
Nilai Dala
r,69019
35
6- 8
9-11
12 14
,.1t394
'l,?o412
3,23615
9.23615
2
2
t0
13
0,50000
o,?4571
0,30000
o.23077
lo
q.2lil\
t0
l0
t.lt648
ri,l9
-l- Rata-r.raltannonik
Rah r.'ra harmirnt
unr l
..
u,nIur'p
denSJn
rurnu\
i ;:-r-
=
dara
^ x
7.6o
Berdlqekaa hasil perhirungan rata ratC, rata'rata ukur dan rata rala har
,onik. mala dlpar dirdik k.simpulM bahwa keriga uluran gejala pusal lcrsebrl
r
trEmpunyai hubun8an
yai$:
Hsu<I
-l
i '(-!
92
,!rtr ,Jrtr
ulryi
I)it
l,
lr l-l Il,.rt.,
b.ritur]
lj/
I ''-i
tt
ta
lo.
,,IIIIII1III
.1 5I810
- l.'to
ll=
11.
Modus atau rDde ialai nilai data ymt palinS sring Inuncul di dalam sua$
pengamatan. Jika nilai yrng muncul iru hanya ada satu macam saja maka modus
Lrscbur dinamakarr oDirlodc!. Dan
la
93
(l,s,
sl,
rt(.rrrn
r. i. t.
1.5.7.
i\1odus
\rrn!
rusa
N1o
l.j = u ,,,odal
(lrr
u n lo tu t.r t l.l
lr brnulal
10
rn.rutJkan ihr d.sk,rpsr yang r.par n r ,n lr\rr drn hJi\,
'e\!!, unruk
t{-r.
ni.ndLslritsrkr krsur kan,5 rrtrk!l ata! atin r rot nirn.rrr telrll]. kttrJian
vang a,(lanr popul.r stU. MoJu\ ridali reryr lrr!h t,.(lr L,r\u\ .lsr,,rn,
I KI RAN SII\,'PANGAN
\,li,i, rku,an pcnernparan dan utufun t(.tal! tusar d, ar.\. naka masih ad!
rl , ri L,r.!a )!ru u\unr simpanfan .Iru uLurln !tu,as, .rau ukurart drsp.rsl
lrl
,,,"r ,,,t.'r. \rtr'pangi! batu drn k(f,i,!rcn \rr,a\,. !na !arians Da.
bcrr.a.anl
n,.r,,tr, ulu.an srmpansan terscbur. h.ka ururai yang pating penrinB unrut
..tdt.,h,"n dn8. .,.nra1srn h"tu. ddn \d,,d
,r,t,
t)AN NI()Dlts
..nrr
8 ralahukuran
Pl\'la drnnbusr
lullnt t)osir,I
Ilo rcrlerrl di ba\vah puncak
lur,J L1r drkanan Mod.nidi
12, 14,
t4, t4
il'l - :r, -i l
nl
Me (C)
(c)
94
i.)ah.or. Jadi
'\n),a
Iv.I:
data sampet:
R - 14 3=8
lanan Me (U)
Gsmbar
..,,)c,dtan
Pe.+6rl
trri
vari.,,igpatingsedcrhanalMsdihirungd&idarur,
HubunSatr
Rat!-mt,
MadiaD dengarMirdus
n'li-(>x,),
,n{n I)
95
lr,L.: (l.rr.or!r
a:l \r r!r \ r:
.. :tn l) .I
r.
r.'1,.1
t('
5(1
1
seliniox,yr,scpertihalry.d.rEanrala-rala.rr)r!rl,rrdrpalrrr,r!hrruntrar'rat
[ahuntan Jadi iika adr t bulh subsampel d.'nfin
suhsinrr).I I hcn'ku,.o n,.lxD \rnrpangn. bxtl .,
\ub.., ,tll .'l.rnrlura', n. d.tr,.r'hp:tngdn b.,1,,.
14.
l)rlrlahui dalr \rr\n'l 1- 5. ?. ,1 lo. lO. 12
!ntpangan
n,.
d.ne '{nlul
r_t r:5.7i I
3l
I
s I 4,7 |
7 I -2.1 |
8 I -t.7 I
L.
I
rol
o.3 |
rol
4,3 I
4,3 |
14 I
14 I
4.3 |
r=r.;l
TABEL IV2
PFNOLONG
0,3 I
23 I
iol
el
Ir
)nr
r(r,-iF=
\
(' -n'2
44,89
22,os
7.29
2.89
o.o9
o.o9
5'2e
18.49
1849
18,49
13s10
f l-'
-Tr;l ;r'-1
;-r
ll8.l0
3) cari s s=
'If
,l
-- ro- | = ll
--
96
b'rikut
PENOLONG
-1,!l . -rn
ll,+ +nt }
H'rurrghh
rlrka
rn l,i'+rn
l'r r4
brk0.!i
I
r- rr.'
| '" zr''-r
nri:
v44
JT-53aaa = 3'92
l)
trnE
ri.,r!,{r
lri
IJr
rrlILi]
.r r,rli l f.r0l,{r!,r!r
TAAEL IV,4
TAB
T
ABEL tv.5
PENO( ONG
PEN
ENOt ONG
I
3
5
49
64
t0
to0
1r,
12
14
loo
r96
14
195
3
6
91
12
8
1
.- |
2l
2l
3 ilro
3 il 3
196
1.O75
?)
t0(937) - 9t?
lrr (I,I
I
|(,..-._l
n(o- l)
Il---,_=_-
t5,1444
t0(r0 r)
3)
Jsl
Can s
.,ia@
t0 to79 _ 97)
-t,92
t0(t0_r)
: J,1444
s = {B:}4k
= 3,92.
I
3
t,
(ro
tt
nnrlanrtnn h..turyr?
l) 3,92, + (7 _ r) 3,13,
---to+l:, -
. trltsi,
\ -,rlt.titu=I,l,r.t.,
]t:Hilillilt]'l,xtilrrl,:rlH-,,
il:lr;1iJirli Idil
;.;, ;:;,:;:ll;i:lil:il:l
i,iliil';"u;'illlfj";;
;:llil'#i,lir,li,
I ln
l
.
'ru't,=l:. ."
*'
l]ll'"i":
-t'
,r. "'u*'*
r \ 7 8 Iu
; = 9,,
AIEl\r bltu untuk x.
9,7
- 3 i.t.t , = -rar,
-1
=
a-rr*- -un,,
(;.
rI
'
''
RIN(;XASAN
n l#i
tu#[l*ft,.dl,+i*ii,., ffit
',il,'l;ff
l:.,',"",;,,"ffi
" Jf;"r,
2)
I(x)
r
)
lr.nrrng
rtt'arr variasr ))r'6 ril, 8 sederharr! yanS drl!run8 JIr dJr!
'alah
l(ln,.',,hkuranga da'a (erkccrl
lrl,,rrn simpansan baku yans pa!int banyal disunakan ialah s,mpanSrn
l,,l', s'trri mgM bJku ialah nilai y g henunrukl.n rinSk. r va,as'suatu keloor
t,l,l.na
{r..
i,r"'""'=
,1.,,,
rr
I
I
;*j;$il*i#h::Llt;l*Li",r.:,*#
f .,n anura i. tj din H drn) rrilih ol({ tl. U - i S.di,orlan hubrnf i,l
iuo adalah:
t,,rli diyribusr nonnal. r. N,le din l\1o ber( k!(Lr a(au i = Ilo ., Nlr.
ttrr,J di!rribus, Jul'ng posrr,{. Mo lcrlcrak dr bawah pun.at lurya Me d'
l"inan Mo dan -)( di tanan Mt.
,1,\rnbusrjulrnC ne8ahf, Mo lerl.rrl drbawali puncak kurv.. M. dikrn M('
,hn i dr krrr Mc
ll'1{,,
mpan8an
l,.rt,,,t.ra sampcl disebur s dan variansnya s?, sedanglan srmpanSan batu dara
F,tr,I' sr disebu( o dan vdiasnya o2. ,adr s dcnaan s, ,nerupalar sra(istik dan o
{,r , or merupa}an paramrer
ll soAL-SOAL
I lv{engapa tita memerlukan uturan lera} dan pusar'1
I Apa ani ukumn p.nempatar/ukura. 8.Jala pusar?
l. Apa ani Me? dm apa Sunanya?
4 Apa ani kuanil. dcsil. dan persrflril? Gunanyal
5 Apa ani U dan H?
6. Aagaimana hubunS i, Mc dan Mo. Gamba'kan
7. Basaimana hubtrnsa. i. H da U Gambarkan
r Mcngapa kita rrrmerlukan simpmSan baku?
9 Apa maDfaar darj angka batu (angka sranda),
l0 Caitan Me, Mo,i rlai-rkta I,2.3,4,5.6.7,8
\
nr,.rnrsihtan sebagian
d|stribusj dan srsanya,
t0l