BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

1.1 Sains Sebagai Sebahagian Daripada Kehidupan Harian

Pengertian Sains dan Teknologi
Sains ialah kajian sistematik tentang alam semula jadi dan bagaimana ia
mempengaruhi kehidupan kita dan persekitaran.
Sains
Kajian Sains

Teknologi

Fenomena Semula Jadi

Proses memahami
fakta masa kini dan
dahulu untuk
menghasilkan fakta
baru.

Aplikasi pengetahuan
sains untuk keperluan
manusia. Manusia
mencipta alatan
untuk memudahkan
kerja.

Fenomena semula jadi

yang berlaku termasuk:

pembentukan pelangi
gerhana matahari dan
bulan
objek jatuh ke bawah
apabila dibaling ke
atas
pembiasan
cahaya
melalui air
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Bidang dan Kerjaya yang Melibatkan Sains

Disediakan oleh: Kong Hui Lan

Memudahkan proses pengajaran dan pembelajaran.

Memudahkan pergerakan manusia.
Memperkembangkan teknologi pengkomputeran.
Memudahkan perhubungan dan komunikasi.
Menghasilkan produk bermutu tinggi dan meningkatkan produktiviti.
Meningkatkan taraf kesihatan manusia.

1.2 Langkah-langkah dalam Penyiasatan Saintifik

Page 1

BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

Langkah

Penerangan

Menentukan tujuan sebenar apa yang ingin disiasat

Andaian bijak untuk menjelaskan apa yang diperhatikan

Merancang cara untuk menguji hipotesis

Satu pemboleh ubah dimanipulasikan untuk mengkaji

hubungan dengan pemboleh ubah bergerak balas dan pada
masa yang sama, pemboleh ubah lain dimalarkan.
Penyiasatan dijalankan seperti yang dirancang untuk menguji
hipotesis. Semasa penyiasatan,data dikumpul, dianalisis dan
ditafsir.
Satu pernyataan tepat yang menjawab kepada masalah
dibuat. Keputusan sama ada suatu hipotesis diterima atau
ditolak diputuskan.
Laporan mengikut format yang tertentu dibuat selepas
penyiasatan saintifik

Contoh:
Pernyataan masalah:
Bagaimanakah panjang suatu bandul
mempengaruhi ayunannya?
Hipotesis:
Semakin panjang bandul, semakin
perlahan ayunannya.
Panjang bandul
(cm)
Pemboleh ubah
dimanipulasikan

Disediakan oleh: Kong Hui Lan

Masa 10 ayunan
lengkap (s)
Pemboleh ubah
berqerak balas

Page 2

BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

Langkah-langkah Keselamatan
ketika Menjalankan Eksperimen

Baca arahan dengan teliti sebelum

eksperimen dijalankan.
Jangan hidu, rasa atau sentuh bahan kimia
kecuali atas arahan guru.
Baca arahan pada label sebelum
menggunakannya.

Pakai cermin mata keselamatan (goggles)

semasa melakukan pemanasan
Elak daripada meletakkan bahan kimia mudah
terbakar berdekatan api.
Jauhkan mulut tabung uji daripada diri sendiri
dan orang lain semasa pemanasan.
Guna spatula untuk mengendalikan bahan kimia
berbentuk pepejal.
Alihkan bahan kimia berbentuk cecair dengan
salur kaca.
Ketika menuang bahan kimia dari botol, bahagian
label perlu menghala ke arah tapak tangan.

Tutup gas setelah digunakan.

Jangan guna radas kaca yang retak atau
pecah.

Laporkan sebarang kemalangan yang berlaku

kepada guru dengan segera.
Disediakan oleh: Kong Hui Lan

Alat-alat Radas di dalam Makmal

Page 3

BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

Mangkuk pijar (Crucible)

Kegunaan: Untuk memanaskan
bahan kimia.

Tabung uji (Test tube)

Kegunaan: Untuk mengisi bahan
kimia.

Mangkuk penyejat (Evaporating

dish)
Kegunaan: Untuk mengewap cecair
daripada larutan.

Penyubat gabus & penyumbat

getah (Cork & rubber stopper)
Kegunaan: Digunakan untuk
menyumbat tabung uji atau kelalang
kon.

Pemegang tabung uji (Test tube

holder)
Kegunaan: Untuk memegang tabung
uji.

Picagari (Syringe)
Kegunaan: Untuk memindahkan
cecair dalam jumlah yang kecil.

Bikar (Beaker)
Kegunaan: Untuk mengisi bahan
kimia dan cecair.
Disediakan oleh: Kong Hui Lan

Slaid kaca (Glass slide)

Kegunaan: Untuk meletak spesimen
bagi tujuan pemerhatian di bawah
mikroskop.

Kelalang berdasar rata (Flatbottomed flask)

Kegunaan: Untuk mengisi bahan
kimia yang digunakan dalam
penyediaan gas yang mana proses
tersebut tidak memerlukan
pemanasan.

Corong penuras/penapis (Filter

funnel)
Kegunaan: Untuk menapis campuran
pepejal dan cecair.

Kasa dawai & tungku kaki tiga

(Wire gauze & tripod stand)
Kegunaan: Untuk menyokong radas
semasa pemanasan.

Penunu Bunsen (Bunsen burner)

Kegunaan: Untuk menyediakan
nyalaan.

Rak tabung uji (Test tube rack)

Kegunaan: Untuk memegang tabung
uji dalam kedudukan yang tegak.

Rod kaca (Glass rod)

Kegunaan: Digunakan untuk
mengacau larutan didalam bekas.

Kaki retort & pengapit (Retort

stand & retort clamp)
Kegunaan: Untuk memegang alat
radas semasa eksperimen
dijalankan.

Buret (Burette)
Kegunaan: Untuk menyukat isipadu
larutan dengan tepat.

Jam randik (Stop watch)

Kegunaan: Untuk mengukur masa.

Kelalang kon (Conical flask)

Kegunaan: Untuk mengisi bahan
kimia dan cecair.

Page 4

BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

Balang gas (Gas jar)

Kegunaan: Untuk mengisi gas.

Penyepit mangkuk pijar (Crucible

tongs)
Kegunaan: Untuk memegang objek
panas.

Pipet (Pipette)
Kegunaan: Untuk menyukat isipadu
larutan yang tetap.

Silinder penyukat (Measuring

cylinder)
Kegunaan: Untuk menyukat isipadu
larutan hingga ketepatan 1 cm3.

Termometer(Thermometer)
Kegunaan: Untuk menyukat suhu.

Disediakan oleh: Kong Hui Lan

Beracun
Menyebabkan kematian atau
berbahaya kepada badan jika diserap
melalui kulit, ditelan atau dihidu.
Contoh: merkuri, bromin, natrium
sianida dan plumbum.
Mudah terbakar
Mudah menyebabkan kebakaran.
Contoh: etanol, petrol, fosforus, spirit
metil, kerosin.
Mudah meletup
Mudah meletup apabila dicampur
dengan bahan lain.
Contoh: kalium, natrium, litium.

Merangsa dan merbahaya

Menyebabkan kegatalan pada mata, kulit
dan sistem respirasi
Contoh: ammonia, alkohol, kloroform.
Menghakis
Menyebabkan kerosakan jika terkena
pada kulit atau mata.
Contoh: asid pekat, alkali pekat, bromin,
hidrogen peroksida.
Radioaktif
Memancarkan sinaran radioaktif yang
boleh memusnahkan sel atau tisu badan.
Contoh: uranium, plutonium, radium.

Page 5

BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

Imbuhan
Imbuhan digunakan untuk mcnyatakan nilai kuantiti fizik yang terlalu besar atau terlalu
kecil dalam unit S.I..
Nyalaan berkilau
Nyalaan tidak berkilau
Warna kuning
Warna biru
Banyak asap
Sedikit atau tiada asap
Banyak jelaga
Tidak ada jelaga
Kurang panas
Panas
Pembakaran gas tidak lengkap
Pembakaran gas lengkap
Ketika lubang penunu Bunsen dibuka, nyalaan biru panas terhasil.
Ketika lubang penunu Bunsen ditutup, nyalaan kuning kurang panas
terhasil.

1.

Kuantiti Fizik dan Unitnya

Disediakan oleh: Kong Hui Lan

Imbuhan
Giga
Mega
Kilo
Desi
Senti
Mili
Mikro
Nano
Piko

Simbol
G
M
k
d

Nilai
1000 000 000
1000 000
1000
0.1

c
m

n
P

0.01
0.001
0.000 001
0.000 000 001
0.000000 000 001

Faktor darab
x 109
x l06
x103
x 10-1
x 10-2
x 10-3
x 10-6
x 10-9
x 10-12

Page 6

BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

Jenis Garisan

1.4 Penggunaan Alat Pengukuran

Pengukuran Panjang

Alat

Disediakan oleh: Kong Hui Lan

Alat

Page 7

BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

Pengukuran Luas

Mengukur diameter 'luaran' sebuah bikar.

Mengukur diameter 'dalaman' sebuah bikar.

Mengukur panjang lengkung (curve).

Disediakan oleh: Kong Hui Lan

Page 8

BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

Menganggarkan luas kawasan yang berbentuk sekata

dan tidak sekata.

Pengukuran Isipadu

Menganggar luas permukaan daun

Merujuk kepada rajah di atas, bentuk sehelai daun dilakarkan di atas kertas
graf. Setiap segiempat sama berkeluasan 1 cm2.
Kawasan yang meliputi segiempat sama yang penuh ditandakan sebagai A,
manakala kawasan yang mempunyai "lebih atau sama dengan 1/2 cm 2
segiempat sama", ditandakan sebagai B.
Kira bilangan setiap segiempat sama A dan B. Kemudian barulah dikira
anggaran luas permukaan daun tersebut.

Bilangan tanda dalam kertas graf = 12

Luas 1 segiempat sama (persegi) = 1 cm2
Luas permukaan daun = 12x1cm2 = 12cm2

Mengukur isipadu cecair menggunakan pipet, buret dan silinder

Disediakan oleh: Kong Hui Lan

Page 9

BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

penyukat.

Pipet & buret

Pengukuran Suhu

Miniskus (miniscus) merkuri melengkung ke atas, manakala

miniskus air melengkung ke bawah.

Kedudukan mata mestilah sama aras dengan miniscus cecair

ketika mengambil bacaan. Kedudukan mata yang salah akan
menyebabkan ralat parallax.

Disediakan oleh: Kong Hui Lan

Page 10

BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

1.5 Konsep Jisim dan Berat

1.6 Kepentingan Unit Piawai Dalam Kehidupan Harian

Jisim suatu objek adalah berbeza dengan berat suatu objek. (1

kg = 10 N)
Jisim
Jumlah jirim suatu
objek
Kilogram (kg)
Tidak dipengaruhi oleh
daya tarikan graviti.
(Tetap)
Neraca tuas

Berat

Definisi

Unit

ciri-ciri

Alatan
menyukat

Daya tarikan graviti

bumi ke atas suatu
objek
Newton (N)
Bergantung kepada
daya tarikan graviti di
sesuatu tempat
Neraca spring
(Newton)

Unit piawai pengukuran digunakan untuk tujuan yang

Disediakan oleh: Kong Hui Lan

Page 11

BAB 1: PENGENALAN KEPADA SAINS

berikut:
1.
2.
3.
4.
5.

untuk membolehkan pengukuran yang diambil oleh ahli

sains yang berbeza supaya lebih selaras.
untuk membolehkan pertukaran maklumat menjadi lebih
mudah dan kurang mengelirukan.
untuk memperbaiki koordinasi antara ahli sains dari
tempat yang berbeza.
untuk membolehkan analisis dan perbandingan data
yang berbeza menjadi lebih mudah kerana unit yang sama
digunakan.
untuk mengelakkan masalah yang berkaitan dengan
penggunaan unit yang berbeza, seperti penukaran unit.

Antara masalah yang akan timbul jika unit piawai tidak

diguna pakai antaranya adalah:
1.

Timbul masalah kejituan dan kepersisan (accurate and

precise) dalam pengukuran.
2.
Manusia dari negara-negara berlainan akan menghadapi
masalah komunikasi terutama dalam interaksi seperti
perdagangan dan pengangkutan.
3.
Kajian saintifik yang dijalankan oleh para saintis sukar
dibandingkan.

Disediakan oleh: Kong Hui Lan

Page 12