INTERAKSI ANTARA BENDA HIDUP

Haiwan berkumpulan dan haiwan bersendirian

Bersendirian Berkumpulan
Ciri-ciri : Ciri-ciri:
Mencari makanan sendiri Mencari makanan bersama-sama
Mencari tempat berlindung sendirian Membina tempat berlindung bersama-sama
Melindungi diri sendirian Melindungi diri dengan bergerak secara
kumpulan
Contoh : Contoh:
Harimau, beruang, burung helang, harimau Semut, singa, lebah, gajah, kuda belang
bintang, ular
Sebab : Sebab:
Untuk menghindari persaingan mendapatkan Untuk keselamatan
makanan dan ruang Untuk mencari makanan
Untuk membina tempat perlindungan

Persaingan
Antara haiwan Antara tumbuhan
Bersaing untuk : Bersaing untuk :
a. Makanan a. Cahaya matahari
b. Air b. Air
c. Pasangan c. Ruang
d. Tempat d. Nutrien
e. Ruang
Jenis Persaingan
Intraspesies Interspesies
Persaingan antara spesies yang sama Persaingan antara spesies yang berbeza

Persaingan yang sengit berlaku apabila:

Bilangan hidupan bertambah
Sumber keperluan hidupan terhad

Melindungi spesies yang terancam

Haiwan pupus Haiwan dan tumbuhan yang terancam
Dinosaur, burung dodo, Orang utan, harimau, penyu belimbing, panda, tapir, badak
gajah berbulu, aquagga, sumbu, paus biru, burung enggang, bunga pakma, pokok periuk
harimau tasmania dan kera, pokok bakau
harimau siberia Faktor:
Pembalakan haram dan berleluasa
Pemburuan haram dan berleluasa
Pembangunan yang meluas
Pengambilan telur
Pencemaran air
Cara untuk mencegah:
Mendidik orang awam
Kuat kuasakan undang-undang
Membina pusat pemulihan/pemuliharaan
Memelihara hutan simpan
Pembalakan terancang
Penanaman semula

Kesan daripada aktiviti manusia

Aktiviti Manusia Kemusnahan alam Sekitar
 a. Pembalakan haram dan berleluasa a. Hakisan tanah d. Pencemaran air
b. Pemburuan haram dan berleluasa b. Runtuhan tanah e. Pencemaran
c. Kelemahan pengurusan pembangunan c. Banjir kilat udara
TENAGA
Daya
Tidak boleh dilihat tetapi kita boleh rasa dan lihat kesannya
Adalah tolakan dan tarikan
Tolakan Tarikan
Menggerakkan objek jauh dari badan Menggerakkan objek dekat kepada badan
Contoh : Contoh:
Mengetuk pintu, membuka suis, menyepak Menarik keluar paku, mengangkat kotak,
bola membuka pintu
Tarikan dan tolakan
Mendayung sampan, memerah kain basah, mengepam tayar, memetik gitar, menggergaji kayu

Kesan-kesan daya
a. Mengubah pergerakan objek b. Mengubah bentuk objek
Boleh gerakkan objek yang pegun : Sementara Tetap
menendang bola Memicit span Mengoyakkan kertas
Memberhentikan objek yang bergerak : Meregangkan gelang Mengemekkan tin
menangkap bola getah
Mengubah arah pergerakan objek yang - Objek tidak elastik
bergerak : tendang bola dari arah yang - Objek elastik
berlainan
Mengubah kelajuan objek yang bergerak :
objek bergerak laju atau perlahan

Geseran
Daya yang menentang pergerakan
Berlaku apabila dua permukaan yang bergerak bersentuhan antara satu sama lain
Contoh :
a. Menggolek bola di atas lantai
b. Memadam perkataan
c. Memegang gelas
d. Mengelap tingkap
e. Mengetuk paku

Faktor
a. Keadaan permukaan
Semakin bertambah kasar jenis permukaan semakin bertambah geseran dihasilkan
b. Berat objek
Semakin bertambah berat objek semakin bertambah geseran dihasilkan
Kesan-kesan geseran Cara kurangkan geseran
Hasilkan haba Gunakan penggolek atau guli
Berlawanan pergerakan Melicinkan permukaan
Menyebabkan haus dan koyak Guna pelincir (minyak/gris)
Memperlahankan dan memberhentikan objek Guna bentuk aerodinamik
yang bergerak Gunakan bedak talcum/kusyen udara

Kelebihan geseran Kelemahan geseran

Menghentikan kenderaan bergerak Memperlahankan kenderaan
Memegang objek Menyebabkan permukaan objek haus
Menetapkan posisi Menghasilkan haba
Mengelakkan daripada tergelincir Pencemaran bunyi
 Mengasah pisau Meningkatkan kos

Pergerakan
Laju
Berapa laju objek bergerak
a. Setiap objek yang bergerak mempunyai kelajuan
b. Objek yang berbeza mempunyai kelajuan yang berbeza
i. Objek yang lebih laju melalui jarak yang lebih panjang mengikut masa yang diberi
ii. Objek yang laju mengambil masa yang lebih singkat melalui jarak yang diberi

Pengiraan laju
a. Halaju = jarak bahagi masa (Halaju = jarak/masa)
b. Unit : km/j, m/s, cm/s
 PENGAWETAN MAKANAN
Kerosakan Makanan
Dikenalpasti melalui : pemerhatian, sentuhan, bau dan rasa
Ciri-ciri makanan yang rosak Keadaan untuk mikroorganisma bertumbuh

Bau tidak menyenangkan : masam, busuk Udara

Rasa tidak menyenangkan : masam, teruk Air
Berubah warna : kegelapan, kekuningan Nutrien
Berubah jalinan : melekit, layu, mendakan Suhu yang sesuai
Berkulat : tompokan hitam i. Suhu tinggi mati
ii. Suhu rendah tidak aktif
Keadaan asid yang sesuai
Makanan yang rosak boleh menyebabkan keracunan makanan : muntah-muntah, cirit birit, sakit
perut

Pengawetan Makanan
Kekurangan
Cara Pengawetan Proses Contoh-contoh
makanan
1. Pengeringan Keringkan makanan Ikan, udang, sotong, Kurang nutrisi
di bawah terik buah
matahari
Panaskan makanan
pada suhu yang
tinggi
2. Pemanasan Panaskan atau Daging, ikan, sayur Mengubah rasa dan
masak makanan kurang nutrisi
3. Pendinginan Simpan makanan Sayur, buah Makanan mudah rosak
pada suhu yang apabila dikeluarkan
rendah : 0 50C
4. Penyejukbekuan Simpan makanan Ayam, daging, udang, Makanan mudah rosak
pada suhu yang sotong apabila dikeluarkan
sangat rendah :
bawah 00C
5. Pengasapan Asapkan makanan Daging, ikan Mengubah rasa
di atas api makanan
6. Penjerukan Rendam makanan Buah, sayur Mengubah rasa
dalam larutan makanan dan kurang
berasid (cuka) atau nutrisi
larutan gula tepu
7. Pempasteuran Panaskan makanan Susu, jus, ais krim Makanan hanya
pada suhu 630C bertahan selepas
selama 30 minit beberapa hari dibuka
diikuti dengan
penyejukan yang
pantas bawah 100C
8. Pelilinan Gosokan makanan Sayur, buah Makanan hanya
dengan lilin bertahan beberapa
minggu
9. Pembotolan, Panaskan makanan Daging, ikan, buah, Mengubah rasa
pengetinan pada suhu yang sayur makanan dan kurang
sangat tinggi dan nutrisi
simpan makanan di
dalam tin atau botol
yang kedap udara
10. Pengasinan Letak garam yang Ikan, daging, telur, Mmengubah rasa
banyak pada sayur, buah makanan dan kurang
makanan nutrisi
Rendam makanan
dalam larutan gula
11. Pembungkusan vakum Simpan makanan Kacang, biskut, susu Kurang nutrisi
dalam persekitaran tepung
bervakum

Kepentingan pengawetan makanan

Makanan tahan lebih lama Makanan lebih mudah disimpan Mengurangkan makanan
terbuang
Buah-buahan, sayur-sayuran, ikan Mudah diedarkan dari satu
dan daging boleh disimpan lebih tempat ke tempat yang lain Lebih makanan boleh disimpan di
lama dalam peti sejuk untuk masa
makan yang berikutnya

Pengurusan bahan buangan

Bahan yang tidak diperlukan lagi dan perlu dibuang

Jenis Bahan
Pepejal Cecair Gas

Lebihan makanan, surat khabar Pencuci, minyak, sisa kimia, sisa Asap, gas bertoksik, habuk, gas
lama, kumbahan beracun
beg plastik, tin minuman
Sumber Bahan
Rumah, kilang, pertanian, kenderaan bermotor, gerai makanan, pembakaran terbuka

Cara buang bahan buangan

Cara yang betul Cara yang tidak betul

Buang bahan buangan di tempat yang betul Buang sampah merata-rata

Rawat bahan buangan sebelum mengalir Pembakaran terbuka
keluar Melepaskan bahan buangan ke dalam sungai
Tanam bahan buangan yang boleh reput Melepaskan asap ke udara
dalam tanah
Asingkan bahan buangan dan guna semula
bahan kitar semula

Kesan buruk daripada pembuangan bahan buangan yang tidak betul

Pencemaran air boleh membunuh ikan dan tumbuhan
Pencemaran udara merosakkan paru-paru, tidak elok dipandang
Banjir kilat merosakkan harta benda
Hujan asid boleh membunuh tumbuhan dan menghakis bangunan
Kesakitan dan penyakit tifoid, demam denggi
 Bahan buangan
Bahan buangan yang boleh reput (biodegradasi) Bahan buangan yang tidak boleh reput (non-
biodegradasi)
Makanan, suratkhabar, kayu, kain kapas
Plastic, gelas, logam, bekas polisterin

Kelebihan
Mengurangkan jumlah bahan buangan dalam
persekitaran
Untuk menyuburkan tanah sebagai nurien
Kekurangan
Mengeluarkan gas beracun dan bau yang
tidak enak
Menganggu kesihatan manusia
Menarik kedatangan haiwan perosak
Mencemari sumber air
Mengurangkan kandungan oksigen dalam air

GERHANA
Gerhana Bulan
Bumi berada di antara Matahari dan Bulan dalam satu garis yang lurus
Bumi menghalang cahaya Matahari daripada sampai ke Bulan
Berlaku pada waktu malam dalam masa 1 jam
Hanya berlaku pada hari yang ke-15 dalam Takwim Qamari
Boleh dilihat mengguna mata kasar
Bulan kelihatan kemerahan, kelabu atau perang
Gerhana Bulan separa berlaku apabila sebahagian permukaan bulan dilindungi oleh baying-bayang
Bumi
Gerhana Bulan penuh berlaku apabila keseluruhan permukaan bulan dilindungi oleh bayang-bayang
Bumi

Gerhana Matahari
Bulan berada diantara Matahari dan Bumi dalam satu garis yang lurus
Cahaya Matahari dihalang oleh Bulan
Berlaku pada waktu siang dalam masa hanya beberapa minit
Bayang-bayang Bulan jatuh ke atas permukaan Bumi
Tidak boleh dilihat mengguna mata kasar
Hari siang menjadi gelap menjelang gerhana penuh
Gerhana Bulan separa berlaku apabila sebahagian bayang-bayang Bulan jatuh pada permukaan
Bumi
Gerhana Bulan penuh berlaku apabila keseluruhan bayang-bayang bulan kjatuh pada permukaan
Bumi
 MESIN
Mesin Ringkas
Mesin ringkas bermaksud alat yang membenarkan kita menggunakan kurang daya untuk
melakukan kerja dengan mudah dan pantas

Mesin ringkas Ciri-ciri Fungsi Contoh

Tuas Terdiri daripada bar yang Untuk menggerakkan Pembuka botol, tukul,
disokong oleh objek dengan mudah pengetip kuku
penyokong yang
dinamakan fulkrum

Roda dan gandar Terdiri daripada roda Untuk menggerakkan Spanar, stering kereta,
yang bersambung atau memusingkan objek tobol pintu
dengan gandar

Takal Mempunyai roda yang Untuk menggerakkan Kereta kabel, kren

bergerak bebas dengan objek ke atas, kebawah
tali atau ke tepi

Baji Mempunyai satah Untuk memotong atau Kapak, penyendal pintu,

condong pada satu mengasing objek pahat
bahagian permukaan
atau kedua-duanya

Satah condong Satu permukaan rata Untuk menggerakkan Tangga, gelongsor,

yang condong untuk objek ke tempat yang cerun
menyambungkan aras lebih tinggi atau lebih
yang berbeza rendah
Skru Mempunyai satah Untuk mengetatkan dua Bukaan botol, skru
condong yang benda bersama
membentuk lilitan

Gear Roda atau silinder yang Untuk megubah kelajuan Gerudi, jam tangan,
bergigi atau arah pergerakan rantai basikal

Mesin Kompleks
Terdiri lebih dari satu mesin ringkas

Pemukul telur : roda dan gandar, gear Jam tangan : gear, roda dan gandar

Basikal : roda dan gandar, gear Kereta sorong : tuas, roda dan gandar

Gerudi tangan : gear, skru, roda dan gandar

Mesin
Menghargai mesin yang dicipta membuatkan hidup menjadi senang
i. Untuk membawa atau mengangkat benda dengan mudah (jimat tenaga) : kren, lif
ii. Untuk berkomunikasi dengan manusia lebih cepat dan mudah : computer, satelit
iii. Untuk pergi dari satu tempat ke tempat yang lain : kapal terbang, bas
iv. Untuk emngsan penyakit : mesin dialysis
v. Untuk membuat kerja lebih cepat (jimat masa) : traktor
Rekacipta mesin untuk menyelesaikan masalah
i. Kenalpasti masalah (lukis pelan)
ii. Kenalpasti bahan
iii. Bina model (prototaip)
iv. Uji model (samada boleh digunakan atau tidak)