Bidang Pembelajaran 1: Keperluan Asas Hidupan

UNIT 1 KEPERLUAN ASAS MANUSIA

1.1 KEPERLUAN ASAS MANUSIA

(e) pencernaan makanan.
(f) penyahtinjaan.
1. Manusia memerlukan keperluan asas
untuk hidup.
Manusia Memerlukan Udara
2. Keperluan asas manusia ialah:
1. Manusia bernafas dengan menyedut
(a) makanan.
udara.
(b) air.
2. Dengan udara yang disedut, manusia dapat
(c) udara.
menjalankan proses-proses hidup.
(d) tempat perlindungan.
3. Tanpa udara, manusia akan mati.
3. Manusia akan mati jika tidak mendapat
4. Semasa bernafas, dada kita kelihatan
keperluan asasnya.
bergerak ke atas dan ke bawah.
1.2 MANUSIA MEMERLUKAN
MAKANAN, AIR, UDARA, DAN
TEMPAT PERLINDUNGAN

Manusia Memerlukan Makanan

1. Manusia memerlukan makanan untuk:
(a) tumbesaran.
(b) mendapat tenaga bagi menjalani
aktiviti harian.
(c) mendapat haba bagi memanaskan
badan.
2. Manusia memerlukan gizi seimbang untuk
hidup sihat.
3. Manusia mendapat makanan daripada
tumbuhan dan haiwan.
Manusia memerlukan udara untuk hidup
Manusia Memerlukan Tempat Perlindungan
1. Manusia juga perlukan tempat perlindungan
untuk hidup.
2. Tempat perlindungan diperlukan untuk
melindungi diri daripada bahaya, sinaran
matahari, dan hujan.
3. Terdapat pelbagai jenis tempat perlindungan
untuk manusia seperti pondok, rumah teres,
rumah pangsa, dan banglo.

Pondok Rumah teres

Gizi seimbang

Manusia Memerlukan Air

1. Air amat penting kepada manusia.
2. Manusia memerlukan air untuk membantu
dalam:
(a) mengawal suhu badan.
(b) pengedaran darah ke seluruh badan. Bidang Pembelajaran 1: Keperluan Asas Hidupan
(c) pengangkutanUNIT
makanan2tercerna
KEPERLUAN
dan ASAS HAIWAN Banglo
Rumah pangsa
oksigen ke seluruh badan. Pelbagai jenis tempat perlindungan manusia
(d) penyingkiran bahan kumuh dari badan.
2.1 KEPERLUAN ASAS HAIWAN Haiwan Memerlukan Udara
1. Haiwan bernafas dengan menggunakan
1. Haiwan memerlukan keperluan asas untuk udara.
hidup. 2. Dengan udara sedutan, haiwan dapat
2. Keperluan asas haiwan ialah: menjalankan proses-proses hidup.
(a) makanan. 3. Haiwan akuatik menggunakan udara terlarut
(b) air. dalam air.
(c) udara.
(d) tempat perlindungan.

2.2 HAIWAN MEMERLUKAN

MAKANAN, AIR, UDARA, DAN
TEMPAT PERLINDUNGAN

Haiwan Memerlukan Makanan Ikan bernafas menggunakan udara terlarut

1. Haiwan memerlukan makanan untuk:
(a) membantu tumbesarannya.
(b) mendapat tenaga bagi menjalankan
aktiviti-aktiviti harian.
(c) hidup sihat.
2. Haiwan mendapat makanannya daripada
tumbuhan dan haiwan lain.
dalam air
2.3 Jenis-jenis Tempat Perlindungan
Haiwan
1. Haiwan perlukan tempat perlindungan
untuk melindunginya daripada bahaya,
sinaran matahari, dan hujan.
2. Haiwan yang berbeza mempunyai jenis
tempat perlindungan yang berbeza seperti:
(a) sarang.
(b) gua.
(c) lubang bawah tanah.
3. Sesetengah haiwan membuat tempat
perlindungannya daripada kayu, daun, dan
lumpur.

Harimau mendapat makanannya daripada

haiwan lain

Haiwan Memerlukan Air

1. Air amat penting untuk hidupan.
2. Haiwan memerlukan air untuk membantu Haiwan seperti burung dan ayam membuat
dalam: Sarang
(a) mengawal suhu badan.
(b) pengedaran darah ke seluruh badan.
(c) pengangkutan makanan tercerna dan
oksigen ke seluruh badan.
(d) penyingkiran bahan kumuh dari badan.
(e) pencernaan makanan.
(f) penyahtinjaan.

Kelawar hidup di dalam gua

seekor rusa perlu minum untuk membantunya

membesar dengan sihat

Bidang Pembelajaran 1: Keperluan Asas Hidupan

UNIT 3 KEPERLUAN ASAS TUMBUHAN
3.1 KEPERLUAN ASAS TUMBUHAN Tumbuhan Memerlukan Udara
1. Tumbuhan memerlukan udara untuk:
Keperluan asas tumbuhan ialah: (a) membakar makanan untuk
(a) air. menghasilkan tenaga.
(b) udara. (b) menghasilkan makanan melalui
(c) cahaya matahari. fotosintesis.
2. Apabila tumbuhan bernafas, tumbuhan
Tumbuhan Memerlukan Air menyerap oksigen dari udara.
1. Air amat penting kepada tumbuhan. 3. Apabila tumbuhan berfotosintesis,
2. Tumbuhan memerlukan air untuk: tumbuhan menyerap karbon dioksida dari
(a) menjalankan fotosintesis. udara.
(b) mengawal suhunya. 4. Tumbuhan akan mati jika tidak mendapat
(c) menjalankan proses-proses kimia. udara.
3. Jika tumbuhan tidak mendapat air, selepas dua
tumbuhan akan mati. minggu
selepas dua selepas dua
minggu minggu
selepas dua
minggu

(Plant A) mendapat tumbuhan masih hidup

udara
selepas dua
(Plant A) disiram air tumbuhan masih hidup minggu

selepas dua
minggu

selepas dua
minggu (Plant B) tidak mendapat tumbuhan mati
selepas dua
minggu udara

Tumbuhan Memerlukan Cahaya Matahari

1. Tumbuhan hijau dapat membuat
makanannya sendiri.
2. Tumbuhan hijau membuat makanannya
(Plant B) tidak disiram tumbuhan mati sendiri melalui fotosintesis.
dengan air 3. Selain air dan udara, tumbuhan perlukan
cahaya matahari untuk berfotosintesis.
4. Tumbuhan menghasilkan makanan yang
dikenal sebagai glukosa melalui
fotosintesis.
5. Glukosa disimpan sebagai kanji di dalam
daun.
6. Jika tumbuhan tidak mendapat cahaya,
tumbuhan akan kekuningan dan seterusnya
akan mati.
Tikus hidup di dalam lubang bawah tanah
MELAYARI INTERNET
http://www.inhs.uiuc.edu/chf/pub/tree_kit/stu
dent/lesson6.html
 (Plant B) disimpan tumbuhan mati
di tempat gelap

Bidang Pembelajaran 2: Hidupan Menjalankan Proses Hidup

UNIT 4 PROSES HIDUP MANUSIA

4.1 MEKANISME PERNAFASAN

MANUSIA
3. Aliran udara yang disedut masuk dan
dihembus keluar melalui laluan seperti yang
1. Manusia bernafas.
berikut.
2. Apabila manusia bernafas, manusia:
(Hidung (kerongkong) (peparu)
(a) menggunakan oksigen.
Atau mulut)
(b) membebaskan karbon dioksida.
3. Manusia memerlukan udara untuk
Perbezaan antara Sedutan dengan Hembusan
bernafas.
Udara
Sedutan udara Hembusan udara
Bagaimana Manusia Bernafas
1. Organ pernafasan manusia ialah peparu. Mempunyai lebih Mempunyai kurang
oksigen oksigen
Mempunyai kurang Mempunyai lebih
karbon dioksida karbon dioksida
hidung

lubang hidung kerongkong 4.2 PERKUMUHAN DAN

PENYAHTINJAAN PADA MANUSIA
mulut (UPSR 03/OBJ)
Perkumuhan
1. Manusia berkumuh.
2. Manusia berkumuh untuk menyingkirkan
peparu
bahan buangan yang dihasilkan daripada
pelbagai aktiviti badan.
3. Bahan buangan itu adalah bahan bertoksin.
4. Bahan buangan bole meracuni badan jika
2. Proses pernafasan terdiri daripada sedutan tidak disingkirkan.
udara dan hembusan udara. 5. Oleh yang demikian, manusia perlu
(a) Apabila kita menyedut udara, udara menyingkirkan bahan buangan untuk hidup
dibawa masuk melalui hidung atau sihat.
mulut ke peparu.
(b) Apabila kita menghembus udara, Penyahtinjaan
udara dikeluarkan dari peparu melalui 1. Manusia perlu penyahtinjaan secara teratur
hidung. (sekurang-kurangnya dua kali seminggu).
2. Manusia menyahtinja untuk menyingkirkan
bahan makanan tidak tercerna daripada
selepas
selepas duadua
badan.
minggu
minggu 3. Sisa makanan tidak tercerna dalam badan
boleh mengakibatkan penyakit-penyakit.
4. Oleh itu manusia perlu menyingkirkan bahan
makanan tidak tercerna untuk kekal sihat.
(Plant A) terdedah tumbuhan masih hidup
kepada cahaya Hasil-hasil Perkumuhan
1. Semasa mengumuh, manusia menghasilkan:
selepas dua (a)air kencing.
minggu (b) peluh.
(c)air.
 2. Air kencing, peluh, dan udara hembusan 4.3 MANUSIA BERGERAK BALAS
mengandungi bahan-bahan yang tidak TERHADAP RANGSANGAN
diperlukan lagi oleh badan. 1. Manusia mempunyai lima organ deria.
3. Bahan-bahan ini adalah air yang berlebihan, 2. Organ deria dapat mengesan rangsangan.
garam mineral dan urea. 3. Tindak balas terhadap rangsangan dapat
4. Air juga dikumuhkan melalui pernafasan, membantu manusia melindungi dirinya
pemeluhan, dan air kencing. daripada bahaya.

Organ deriaRangsangan yang dapat dikesanMataCahaya

Contoh: Manusia akan menutup mata serta-merta apabila suatu lampu suluh bernyala dihalakan depan mata.

TelingaBunyi
Contoh: Manusia akan menutup telinga dengan tangan serta-merta apabila terdengar bunyi yang amat kuat.

HidungBahan kimia yang mempunyai bau

Contoh: Manusia dapat mengesan bau makanan dari dapur.

LidahBahan kimia yang mempunyai rasa manis, masam, masin, dan pahit
Contoh: Manusia dapat membezakan rasa makanan yang dimakan.

KulitSentuhan, panas, sejuk, sakit, dan tekanan

Contoh: Apabila tersentuh cerek air panas, manusia akan manarik tangannya dari cerek tersebut serta-merta.

Generasi pertama

4.4 PEMBIAKAN MANUSIA silkan anak dari generasi ke generasi.

3. Pembiakan
atuk memastikan penyambungan spesies
nenek
1. Manusia tidak dapat hidup selama-lamanya. manusia di dunia ini.
2. 5.
Oleh itu manusia
Semasa perlu membiaknafas,
menghembuskan untuk manusia
mengha- 4. Manusia membiak melalui kelahiran anak.
mengeluarkan udara yang mengandungi air.
6. Air tersebut adalah dalam bentuk wap air.

Hasil-hasil Penyahtinjaan
Generasi kedua
1. Semasa menyahtinja, manusia menghasilkan
tinja.
2. Tinja ialah sisa makanan yang tidak
bapa saudara emak saudara
dicernakan oleh badan. bapa emak
3. Manusia menyingkirkan tinja melalui dubur.

Generasi ketiga

abang kakak saya adik

 Cabang keluarga bagi tiga generasi

Bidang Pembelajaran 2: Hidupan Menjalankan Proses Hidup

UNIT 5 TABIAT YANG BOLEH MENGGANGGU PROSES HIDUP

5.1 TABIAT YANG MEMUDARATKAN

PROSES HIDUP MANUSIA

1. Tabiat tertentu mempunyai kesan buruk ke atas

badan manusia.
2. Contoh tabiat-tabiat buruk adalah:
(a)merokok.
(b) penggunaan alkohol.
(c)mengambil dadah. Peparu seorang Peparu seorang perokok
bukan perokok (Bahan dalam asap
3. Semua tabiat tersebut mempunyai kesan
buruk kepada proses hidup manusia. rokok menyebabkan
peparu menjadi hitam)
5.2 KESAN MEROKOK KE ATAS
PEPARU 4. Merokok adalah buruk terhadap kesihatan
manusia.
1. Asap rokok mengandungi banyak bahan- 5. Merokok boleh menyebabkan penyakit dan
bahan beracun. masalah kesihatan seperti:
2. Semasa manusia merokok, bahan-bahan (a)kanser peparu.
beracun termendap dalam peparu. (b) penyakit jantung.
3. Bahan-bahan ini akan merosakkan peparu dan (c)batuk teruk.
mendatangkan kesan negatif kepada peparu (d) kesukaran bernafas.
dalam pengambilan masuk oksigen. 5.3 DADAH DAN ALKOHOL BOLEH
MELAMBATKAN GERAK BALAS
SESEORANG TERHADAP RANGSANGAN
1. Mengambil dadah dan alkohol boleh membawa
keburukan kepada badan manusia.
2. Dadah dan alkohol melambatkan tindak balas
seseorang terhadap rangsangan.
3. Orang yang mengambil dadah dan alkohol tidak
dapat berjalan lurus.
4. Seorang pemandu mabuk atau pemandu yang
khayal dadah boleh mengakibatkan kemalangan.
 Pemandu yang mabuk boleh mengakibatkan
kemalangan
5. Penagih dadah yang mengambil jumlah dadah
berlebihan biasanya akan memendekkan
hidupnya.
6. Penggunaan jumlah alkohol yang berlebihan
dalam jangka masa panjang akan merosakkan hati
dan otak.
5.4 KEMPEN TIDAK MENGGALAKKAN
MEROKOK, PENGAMBILAN DADAH
DAN ALKOHOL
1. Kita boleh membantu dalam membanteras
merokok, penagihan dadah dan penggunaan
alkohol dengan menlancarkan kempen tidak
menggalakkan tabiat-tabiat ini.
Bidang Pembelajaran 2: Hidupan Menjalankan Proses Hidup
UNIT 6 PROSES HIDUP HAIWAN
6.1 PERKUMUHAN DAN PENYAHTINJAAN
DALAM HAIWAN
1. Perkumuhan ialah proses hidup untuk
menyingkirkan hasil pembuangan daripada badan
kita melalui organ perkumuhan.
2. Hasil pembuangan yang disingkirkan daripada
badan dikenal sebagai hasil perkumuhan.
UPSR 04 OBJ
3. Hasil perkumuhan haiwan adalah karbon
dioksida, wap air, dan air kencing.
2. Aktiviti-aktiviti dalam kempen termasuk:
(a)Menjemput pegawai kesihatan untuk memberi
ceramah tentang kesan merokok, penagihan
dadah, dan penggunaan alkohol.
(b)Mengadakan pertandingan poster anti
merokok, penagihan dadah, dan penggunaan
alkohol.
Contoh-contoh poster kempen anti merokok,
penagihan dadah, dan penggunaan alkohol.
(c)Mengadakan pertandingan ceramah atau
penulisan esei tentang mengapa kita harus
mengelakkan merokok, penagihan dadah, dan
penggunaan alkohol.
(d)Menontong video tentang bagaimana merokok,
penagihan dadah, dan penggunaan alkohol
boleh menjejaskan kesihatan kita.
(e)Mengadakan pameran untuk menunjukkan
bahawa merokok, penagihan dadah, dan
penggunaan alkohol memudaratkan
kesihatan.
4. Penyahtinjaan ialah proses hidup di mana
makanan tidak tercerna, tinja disingkirkan
daripada badan melalui dubur.
5. Haiwan mengumuh dan menyahtinja. Haiwan
mengumuh untuk menyingkirkan hasil
perkumuhan dan menyahtinja untuk
menyingkirkan makanan tidak tercerna daripada
badannya.
6. Haiwan berlainan akan mengumuhkan hasil
perkumuhan dalam cara berlainan. Contohnya,
ikan menyingkirkan hasil perkumuhan seperti
karbon dioksida melalui insang. Monyet
mengumuhkan hasil perkumuhan seperti karbon
dioksida melalui peparu.
7. Perkumuhan dan penyahtinjaan adalah proses
hidup penting untuk mengekalkan kesihatan
badan.
8. Hasil perkumuhan dalah sebatian beracun.
Sebatian ini boleh memudaratkan sel-sel badan
jika ia tidak disingkirkan daripada badan. Tinja
perlu disingkirkan untuk mengekalkan kesihatan
badan.
6.2 STRUKTUR PERNAFASAN HAIWAN
(UPSR02/OBJ)
1. Haiwan bernafas untuk hidup.
2. Haiwan bernafas menggunakan struktur
pernafasannya.
3. Gambar-gambar yang berikut menunjukkan
struktur pernafasan haiwan tertentu.

burung ikan

Zirafah melahirkan anak.

belalang labah-labah 4. Jadual yang berikut menunjukkan sesetengah

haiwan dikelaskan kepada dua kumpulan
mengikut cara pembiakannya.

Melahirkan anak Bertelur

Monyet Katak
Ikan paus Penyu
Lembu Ikan
monyet Badak sumbu Cicak
katak
Kelawar Ular
Struktur pernafasan haiwan. Harimau Belalang
Singa Semut
4. Struktur pernafasan untuk haiwan berlainan jenis Kangaru Labah-labah
adalah berbeza. Gajah Itik
Kucing Burung

6.3 PEMBIAKAN DALAM HAIWAN

1. Haiwan membiak untuk memastikan
kemandirian spesiesnya.
2. Haiwan berlainan membiak dengan cara yang
berbeza.
3. Sesetengah haiwan melahirkan anak sementara
haiwan lain bertelur.
6.4 KITAR HIDUP HAIWAN YANG
BERBEZA
1. Haiwan boleh mempunyai kitar hidup yang
berlainan.
2. Gambar-gambar yang berikut menunjukkan
beberapa contoh kitar hidup haiwan.

pupa
dewasa

larva telur

Kitar hidup rama-rama.

Anak ayam menetas dari telur.

telur

dewasa

berudu
 Kitar hidup tikus belanda.

3. Dalam setiap peringkat kitar hidup haiwan

yang berlainan, terdapat perubahan saiz
dan rupa bentuk badan.
4. Contohnya, pada setiap peringkat kitar
Kitar hidup katak. hidup tikus belanda, saiz badan tikus
belanda bertambah dari peringkat anak
hingga ke peringkat dewasa.
tikus belanda selepas dilahirkan
5. Perubahan rupa bentuk berlaku dalam kitar
hidup rama-rama. Setiap peringkat kitar
hidup, daripada telur hingga ke
peringkat dewasa, perubahan bentuk
anak tikus belanda berlaku dalam pertumbuhannya.
dewasa

Bidang Pembelajaran 2: Hidupan Menjalankan Proses Hidup

UNIT 7 PROSES HIDUP TUMBUHAN

7.1 GERAK BALAS TUMBUHAN

TERHADAP RANGSANGAN

1 Tumbuhan bergerak balas terhadap Akhir eksperimen.

rangsangan seperti air, graviti, cahaya Di akhir eksperimen, akar anak pokok
matahari, dan sentuhan. tumbuh ke arah sumber air.
2 Gerak balas tumbuhan terhadap rangsangan
3 hanya melibatkan sesetengah bahagian
tumbuhan sahaja iaitu pucuk, akar, atau Gerak balas Tumbuhan terhadap Graviti
(UPSR04 /OBJ)
daun. 1 Pucuk tumbuhan akan bertumbuh ke arah
graviti.
Gerak Balas Tumbuhan terhadap Air 2 Hal ini boleh ditunjukkan melalui
1 Akar tumbuhan akan bertumbuh ke arah eksperimen di bawah.
sumber air.
2 Hal ini boleh ditunjukkan melalui
eksperimen yang berikut.
selepas seminggu

diseram setiap anak pokok pucuk

hari
anak benih akar
A B
Gerak balas tumbuhan terhadap graviti.
(a) Rajah A menunjukkan susunan
pasu radas di awal eksperimen.
(b) Selepas satu minggu, akar biji
benih tumbuh ke bawah iaitu
Awal eksperimen. ke arah graviti seperti yang
ditunjukkan pada Rajah B.

Gerak balas Tumbuhan terhadap Cahaya

Matahari
1 Pucuk tumbuhan akan bertumbuh ke arah
cahaya matahari.
2 Hal ini boleh ditunjukkan melalui
tanah
lembap
 eksperimen di bawah. lubang

kotak
kotak paku pakis cendawan

(c) melalui sulur/anak pokok.

P Q
Gerak balas tumbuhan terhadap cahaya
matahari.
(a) Rajah P menunjukkan susunan
radas di awal eksperimen.
(b) Selepas beberapa hari, pucuk pokok pisang nanas
tumbuh dan membengkok ke
arah cahaya matahari yang
menyinar melalui lubang
seperti yang ditunjukkan pada (d) melalui keratan batang.
Rajah Q.

Gerak balas Tumbuhan terhadap Sentuhan

Sesetengah tumbuhan bergerak balas terhadap
sentuhan. Contohnya, daun-daun pokok semalu
menguncup apabila disentuh. pokok ubi kayu tebu

semalu
daun tertutup (e) melalui daun.
jika disentuh

Gerak balas pokok semalu terhadap

sentuhan.

7.2 PEMBIAKAN DALAM TUMBUHAN

1 Tumbuhan membiak untuk memastikan Bryophyllum Begonia
kemandirian spesiesnya. (f) melalui batang bawah tanah.
2 Tumbuhan membiak dalam pelbagai cara
seperti:
(a) melalui biji benih.

durian jagung

(b) melalui spora.

spora ubi kentang halia

 Bidang Pembelajaran 3: Haiwan dan Tumbuhan Melindungi Diri
UNIT 8 HAIWAN MELINDUNGI DIRI
8.1 CIRI-CIRI KHAS DAN PERLAKUAN 8.2 CIRI-CIRI KHAS DAN PERLAKUAN
HAIWAN BAGI MELINDUNGI DIRI HAIWAN BAGI MELINDUNGI DIRI
DARIPADA BAHAYA DARIPADA CUACA YANG TERLALU
1 Haiwan perlu melindungi dirinya daripada PANAS DAN SEJUK (UPSR02/ STR)
dimakan atau diserang oleh musuh. 1 Haiwan juga perlu melindungi dirinya
2 Haiwan mempunyai ciri-ciri khas untuk daripada cuaca yang melampau.
melindungi dirinya daripada musuh. 2 Haiwan mempunyai ciri-ciri khas untuk
melindungi dirinya daripada cuaca yang
Ciri-ciri khas Contoh haiwan melampau.
Mempunyai sengat Kala jengking, labah- 3 Haiwan yang hidup di kawasan yang sangat
berbisa labah sejuk mempunyai ciri-ciri yang berikut.
Mempunyai racun Ular (a) mempunyai bulu tebal
berbisa Contohnya: beruang kutub,
Mempunyai kuku Harimau, singa, musang artik
cengkam yang tajam helang (b) mempunyai lapisan lemak
Mempunyai duri-duri Landak yang tebal di bawah kulit
tajam Contohnya: paus, penguin,
Mempunyai Kura-kura, siput, anjing laut, beruang kutub
cangkerang keras kerang
Mempunyai kaki Kuda, kancil, kuda
yang panjang dan belang
berotot
Badan diliputi Tenggiling, buaya
dengan sisik-sisik
yang keras
Beruang kutub
4 Unta hidup di kawasan gurun.
3 Sesetengah haiwan mempunyai perlakuan
5 Cuaca di gurun adalah sangat panas dan
khas untuk melindungi dirinya daripada
kering.
musuh.
6 Bagi menyesuaikan dirinya dengan
persekitaran, unta mempunyai cirri-ciri
Perlakuan khas Contoh haiwan
yang berikut:
Menyamar diri Sesumpah, kuda (a) mempunyai bonggol di atas
belang, kupu-kupu badannya untuk menyimpan makanan
Hidup berkelompok Gajah, monyet dan air.
Menggulungkan diri Ulat gonggok, (b) mempunyai bulu untuk
tenggiling melindungi badannya daripada
Berpura-pura mati Kumbang haba matahari di waktu siang.
Memancutkan Sotong (c) mempunyai kebolehan untuk
dakwat hitam minum banyak air
Menanggalkan ekor Cicak (d) mempunyai bulu mata yang
Mengeluarkan bau Skunk, pepijat, lipas panjang untuk menghalang
busuk pasir daripada memasuki mata
semasa rebut pasir.

Ulat gonggok cicak

menggolongkan menanggalkan
badannya. ekornya.
Unta
7 Sesetengah haiwan mempunyai perlakuan 8.3 CIRI-CIRI KHAS DAN PERLAKUAN
khas untuk melindungi dirinya daripada HAIWAN UNTUK
cuaca yang melampau. MEMBOLEHKANNYA BERMANDIRI
Perlakuan khas Perlakuan khas 1 Haiwan perlu melindungi dirinya daripada
aiwan untuk haiwan untuk bahaya dan cuaca yang melampau.
melindungi dirinya melindungi dirinya 2 Oleh itu, setiap haiwan mempunyai ciri-ciri
daripada cuaca daripada cuaca dan perlakuan khas.
panas sejuk 3 Tanpa ciri-ciri dan perlakuan khas,
(a) berkubang (a) bermigrasi haiwan mungkin akan mati apabila:
dalam lumpur daripada kawasan (a) haiwan diserang oleh musuh.
Contoh: badak, sejuk ke kawasan (b) terdedah kepada unsur-unsur cuaca
kerbau panas yang melampau.
Contoh: burung 4 Ciri-ciri dan perlakuan khas haiwan
layang-layang, membolehkan haiwan terus bermandiri di
bangau alam ini.
(b) bersembunyi di (b) berhibernasi
tempat teduh atau sepanjang musim MELAYARI INTERNET
di dalam tanah sejuk http://www.sciencemadesimple.com/animasl.
Contoh: tikus, biawak Contoh: beruang, html
tupai, tikus

Bidang Pembelajaran 3: Haiwan dan Tumbuhan Melindungi Diri

UNIT 9 TUMBUHAN MELINDUNGI DIRI
bulu
halus
9.1 CIRI-CIRI KHAS TUMBUHAN duri

UNTUK MELINDUNGI DIRINYA

DARIPADA MUSUH
1 Tumbuhan tidak dapat bergerak dari satu
tempat ke satu tempat untuk melindungi
dirinya daripada musuh.
2 Oleh sebab itu, tumbuhan mempunyai ciri
ciri khas untuk melindungi dirinya pokok ros pokok labu
daripada musuh.
9.2 CIRI-CIRI KHAS TUMBUHAN
Ciri-ciri khas Contoh tumbuhan UNTUK MELINDUNGI DIRINYA
tumbuhan DARIPADA KEHILANGAN AIR YANG
Mempunyai batang, Pokok ros, durian, BERLEBIHAN
daun atau buah kaktus, nanas 1 Semasa cuaca panas, tumbuhan cenderung
berduri kehilangan banyak air ke persekitaran.
Mempunyai kulit Angsana, pokok 2 Tumbuhan kehilangan air melalui daun.
tebal dan keras getah 3 Oleh itu, daun sesetengah tumbuhan
Mempunyai buah, Buluh, buah labu, disesuaikan dengan ciri-ciri khas untuk
batang atau daun pokok lalang mengurangkan kehilangan air yang
yang berbulu halus berlebihan.
yang boleh 4 Contohnya:
menyebabkan (a) pokok rhu mempunyai daun berbentuk
kegatalan jarum.
Menghasilkan susu Pokok getah, pokok (b) pokok tembikai dan pokok labu
getah betik, pokok mempunyai daun yang berbulu
cempedak (c) pokok keladi dan pokok pandan
Menghasilkan bahan Sesetengah jenis mempunyai daun yang berlilin yang
beracun keladi kalis air.
 (d) pokok pisang dan pokok jagung (a) Mempunyai akar sokongan
menggulungkan daun pada cuaca
panas.
(e) pokok getah meluruhkan daun pada
musim kering.
akar
sokomgan

daun berlilin

pokok beringin

(b) Mempunyai akar banir

pokok getah pokok keladi

akar banir
5. Pokok kaktus hidup di gurun yang sangat
panas dan kering.
6. Untuk mengelakkan kehilangan air yang
berlebihan, kaktus mempunyai ciri-ciri khas
seperti yang berikut:
(a) daun kecil berbentuk duri untuk
mengurangkan kehilangan air. pokok semarak api
(b) batang yang boleh menyimpan air
(c) akar yang panjang untuk menyerap air ke (c) Mempunyai batang yang mudah melentur
dalam tanah

pokok buluh

akar (d) Mempunyai daun yang berbentuk jarum

Kaktus mempunyai akar yang panjang untuk daun

menyerap air ke dalam tanah

9.3 CIRI-CIRI KHAS TUMBUHAN UNTUK

MELINDUNGI DIRI DARIPADA
ANGIN KENCANG
pokok ru
1. Apabila tumbuhan ditiup angin kencang,
tumbuhan cenderung tumbang.
2. Untuk mengelakkan hal ini daripada
berlaku, tumbuhan mempunyai ciri-ciri khas MELAYARI INTERNET
untuk melindungi diri daripada angin http://www.units.muohio.edu/dragonfly/trees.
kencang. htmlx
 Bidang Pembelajaran 4: Pengukuran
UNIT 10 MENGUKUR PANJANG
10.1CARA CARA BERLAINAN UNTUK
MENGUKUR PANJANG

1. Panjang adalah jarak di antara dua titik atau

dua tempat.
2. Terdapat banyak cara untuk mengukur
panjang.
3. Pada zaman dahulu, orang menggunakan
anggota anggota badan untuk mengukur
panjang.
4. Gambar gambar berikut menunjukkan Tinggi meja itu adalah sama dengan 4 batang
beberapa cara untuk mengukur panjang pensel, lebar meja itu adalah sama dengan 5
dengan menggunakan anggota-anggota batang pensel.
badan kita.

10.2ALAT PENGUKUR DAN UNIT PIAWAI

1. Alat pengukur seperti pembaris dan pita

ukur adalah alat piawai yang digunakan
depa
untuk mengukur panjang.
langkah

Ibu jari
kaki hasta

Cara-cara untuk mengukur panjang dengan

menggunakan anggota-anggota badan pita ukur pembaris
2. Unit piawai bagi panjang yang diukur oleh
5. Pengukuran panjang dengan menggunakan pembaris ialah sentimeter ( cm) dan
anggota badan adalah tidak tepat kerana milimeter (mm).
orang berbeza mempunyai saiz badan yang 3. Unit piawai bagi panjang ditunjukkan
berbeza. seperti berikut:
6. Kita boleh juga menggunakan objek-objek
lain seperti penyedut minuman, benang, 10 milimeter = 1 sentimeter
mancis dan klip kertas untuk mengukur 100 sentimeter = 1 meter
panjang. 1 000 meter = 1 kilometer

4. Panjang bagi satu garis lengkung boleh

diukur dengan menggunakan benang dan
pembaris.
5. Jadual berikut menunjukkan alat pengukur
Panjang buku itu adalah sama dengan 6 keping yang sesuai digunakan untuk mengukur
klip kertas. panjang bagi objek yang berbeza.
kotak pensel

Panjang yang Alat Unit piawai

diukur pengukur
Panjang bagi Pembaris Milimeter dan
sebatang sentimeter
Panjang kotak pensel itu adalah sama dengan 2 pensel
batang penyedut. Panjang bagi Pembaris Meter
sebuah meja meter, (b) Mata patut diletakkan secara tegak di
guru Pembaris atas tanda yang dibaca.
setengah 2. Untuk mengukur panjang garis lengkung,
meter letakkan benang disepanjang garisan itu.
Lebar dan Pembaris Meter Kemudian luruskan benang tadi dan ukur
panjang bagi meter, panjangnya menggunakan pembaris.
sebuah bilik pita ukur benang
darjah
Tinggi bagi Pembaris Meter
seorang murid meter, garis lengkung
pita ukur

10.3TEKNIK PENGUKURAN PANJANG

YANG BETUL
Teknik pengukuran panjang yang betul bagi
1. (a) Gambar di bawah ini menunjukkan
suatu garis lengkung
teknik pengukuran panjang yang betul bagi
suatu objek.
kedudukan 4. Panjang bagi objek-objek lain seperti sebiji
kedudukan
mata yang
kedudukan bola atau sebuah kereta mainan boleh
betul
mata yang mata yang diukur secara tepat dengan menggunakan
salah salah
sebatang pembaris dan dua blok kayu.
blok kayu kereta mainan
pensel blok kayu

pembaris
Teknik pengukuran panjang yang betul bagi
sebatang pensel.
Teknik pengukuran panjang yang betul bagi
sebuah kereta mainan.

Bidang Pembelajaran 4: Pengukuran

UNIT 11 MENGUKUR LUAS
11.1 KONSEP BAGI LUAS
1. Luas bagi sesuatu permukaan adalah saiz (b) Berdasarkan gambar-gambar tersebut,
bagi permukaan itu. segi empat tepat mempunyai luas yang
2. (a) Gambar-gambar yang berikut lebih besar daripada segi empat sama.
menunjukkan dua bentuk yang berbeza, iaitu (c) Ini dapat dibuktikan dengan
suatu segi empat sama dan suatu segi empat menggunakan kad-kad yang setiapnya
tepat. dapat mengukur 1 cm x 1 cm ( 1 cm 2)
(d) Isikan segi empat sama dan segi empat
tepat itu dengan kad-kad 1 cm2 ini dan
2 cm 3 cm kira jumlah bilangan kad yang
digunakan.
(e) Segi empat sama itu akan menggunakan
2 cm 2 cm
empat keping kad 1 cm2 ini manakala
segi empat tepat itu akan menggunakan
enam keping.
(f) Perhatikan bahawa jumlah bilangan kad
yang digunakan untuk mengisi suatu
bentuk adalah sama dengan hasil darab
segi empat sama segi empat tepat panjang dengan lebar bagi bentuk itu.
 (g) Oleh itu, untuk mengukur lebar bagi 11.2 TEKNIK PENGUKURAN LUAS YANG
suatu bentuk yang seragam, formula BETUL
yang berikut boleh digunakan:
1. Pada asasnya, untuk mengukur saiz bagi
Luas = panjang x lebar segi empat sama atau segi empat tepat,
gunakan formula yang berikut:
3. Luas sesuatu permukaan diukur oleh alat
berunit piawai.
Luas = panjang x lebar

Luas= panjang x lebar 2. Contoh-contoh yang berikut menunjukkan

= 1 cm x 1 cm kiraan luas.
= 1 cm2 Contoh 1
Hitungkan luas bagi bentuk di bawah ini.
4. Luas bagi suatu permukaan yang kecil
3 cm
diukur dalam milimeter persegi ( mm2 )
atau sentimeter persegi ( cm2).
3 cm
5. Luas bagi suatu permukaan yang besar
diukur dalam meter persegi ( m 2 ) atau
3 cm A
kilometer persegi ( km2). B 2 cm
Contoh 1
Gambar yang berikut menunjukkan suatu
segi empat tepat yang mempunyai panjang
5 cm dan lebar 4 cm. Hitungkan luas bagi Penyelesaian
segi empat tepat itu. Luas bagi segi empat sama A
= 3 cm x 3 cm
5 cm
= 9 cm2

Luas bagi segi empat tepat B

4 cm = 3 cm x 2 cm
= 6 cm2

Penyelesaian Luas bagi bentuk itu

Luas = panjang x lebar = Luas bagi segi empat sama A + Luas bagi
= 5 cm x 4 cm segi empat tepat B
= 20 cm2 = 9 cm2 + 6 cm2
= 15 cm2
Contoh 2
Kemudian isikan segi empat tepat di atas Contoh 2
dengan kad-kad yang setiapnya mengukur Hitungkan luas bagi kawasan berlorek di
1 cm2. Berapakah keping kad yang bawah ini.
digunakan ?
Penyelesaian Penyelesaian
1 cm
1 cm

1 cm 1 cm

Bilangan kad 1 cm2 yang digunakan Luas = 25 segi empat sama

= 20 keping = 25 x 1 cm2+
= 20 cm2 = 25 cm2
 Bidang Pembelajaran 4: Pengukuran
UNIT 12 MENGUKUR ISI PADU
12.1 Menyukat Isi Padu Pepejal
Penyelesaian :
1. Isi padu ialah saiz sesuatu ruang. Isi padu = panjang lebar tinggi
2. Objek yang lebih besar mempunyai isi padu = 4 cm 3 cm 2 cm
yang lebih besar. = 24 cm3
3. (a) Rajah di bawah menunjukkan dua objek
yang berlainan, sebuah kubus 12.2 Menyukat Isi Padu Cecair
dan kuboid.
1 cm
1. Isi padu cecair boleh disukat menggunakan
1 cm
alat berunit piawai seperti bikar dan silinder
1 cm penyukat.
4 cm

4 cm 8 cm

4 cm

4 cm
2 cm
kubus kuboid

(b) Isi padu kubus dan kuboid yang diberi

diukur menggunakan kubus yang
berukuran 1 cm1 cm 1 cm sebagai
unit ukuran isi padu piawai.
(c) Bilangan kubus yang berukuran 1 cm 1
cm 1 cm yang mempunyai isi padu
yang sama dengan kubus yang diberi
dikira. Bilangan ini memberikan isi
padu bagi kubus itu. Isi padu kuboid
juga boleh dikira menggunakan cara
yang sama.
4. Isi padu pepejal yang berbentuk seragam
boleh disukat menggunakan rumus :
Isi padu = panjang lebar tinggi
Silinder penyukat
2. Silinder penyukat biasanya digunakan untuk
menyukat isi padu sesuatu cecair.
3. Silinder penyukat boleh menyukat isi padu
cecair dalam unit sentimeter padu (cm3)
1 sentimeter padu = 1 mililiter
1 cm3 = 1 ml
4. Rajah di bawah menunjukkan teknik yang
betul semasa mengambil bacaan pada
silinder penyukat.

5. Unit piawai bagi isi padu ialah: (X)

milimeter padu (mm3)
sentimeter padu (cm3)
meter padu (m3)
Contoh ()
Kira isi padu objek berikut
3 cm

4 cm 2 cm (x)
 Cara mengambil bacaan yang betul semasa
membaca isi padu cecair
5. Semasa menyukat isi padu cecair
menggunakan silinder penyukat, pastikan:
(a) Silinder penyukat diletakkan di atas
permukaan yang rata
UNIT 13 MENGUKUR JISIM
13.1 Alat Pengukur dan Unit Piawai
1. Semua objek mempunyai jisim.
2. Jisim boleh diukur menggunakan alat-alat
berikut:
(a) neraca tuas
(b) neraca mampatan
3. Unit piawai bagi jisim dalam sistem metrik
adalah milligram (mg), gram (g) dan
kilogram (kg).
4. Hubungan antara kesemua unit adalah
seperti berikut:
1 kilogram (kg) = 1000 gram (g)
1 gram (g) = 1000 miligram (mg)
5. Jisim yang besar diukur menggunakan
neraca yang mempunyai skala yang besar
dan isi padu yang kecil diukur menggunakan
neraca yang mempunyai skala yang kecil.
6. Sebagai contoh, jisim sebiji tembikai diukur
dalam kilogram (kg), jisim sebuah buku
latihan diukur dalam gram (g) dan jisim
(b) Bacaan diambil pada aras bahagian
bawah meniskus
(c) Mata sama aras dengan bahagian bawah
meniskus
Bidang Pembelajaran 4: Pengukuran
sebatang jarum diukur dalam milligram
(mg).
13.2 Teknik Mengukur Jisim yang betul
Berikut menunjukkan teknik yang betul semasa
mengukur jisim menggunakan neraca mampatan.
(a) Sebelum mengukur jisim sesuatu objek,
pastikan penunjuk neraca berada pada
kedudukan kosong.
penunjuk
Penunjuk neraca ialah pada kedudukan
kosong.
(b) Letakkan objek secara perlahan ke atas
piring neraca. Jangan tolak neraca
menggunakan objek atau jatuhkan objek
secara tiba-tiba ke atas piring neraca.
Durian diletakkan perlahan-lahan ke atas
piring neraca
(c) Semasa mengambil bacaan pada neraca,
pastikan kedudukan mata adalah
berserenjang dengan kedudukan skala.
kedudukan
mata yang
betul
 Bacaan awal = 0 kg

Contoh

Bacaan akhir = 5 kg
Jadi, jisim bagi empat buah buku = 5 kg

Bidang Pembelajaran 4: Pengukuran

UNIT 14 MENGUKUR MASA
2. Berdasarkan prinsip ini, mereka telah
14.1 Cara yang Berbeza untuk Mengukur mereka cipta alat untuk mengukur masa.
Masa

1. Masa ialah tempoh antara dua ketika. 3. Alat-alat di bawah digunakan oleh manusia
2. Masa boleh diukur berasaskan proses pada zaman dahulu untuk mengukur masa.
yang berulang secara seragam.
3. Proses yang ditunjukkan berulang secara
seragam, jadi proses ini boleh digunakan
untuk mengukur masa.

jam matahari
jam pasir

ayunan bandul

jam air jam lilin

Jam yang digunakan pada zaman dahulu

untuk mengukur masa

4. Pada masa sekarang, jam yang berunit

titisan air denyutan nadi
piawai dicipta untuk mengukur masa.
5. Unit piawai bagi masa ialah :
Proses yang berulang secara seragam (a) saat
(b) minit
14.2 Alat Pengukur dan Unit Piawai (c) jam
6. Semua unit piawai ini membolehkan kita
1. Pada zaman dahulu, manusia menggunakan mengukur masa dengan tepat.
proses yang berulang secara seragam untuk 7. Hubungan antara semua unit masa adalah
mengukur masa. seperti berikut:

60 saat = 1 minit
60 minit = 1 jam
24 jam = 1 hari
8. Jam yang ditunjukkan di bawah digunakan
pada zaman sekarang untuk mengukur masa.

jam dinding jam randek

jam tangan jam digital

Jam yang digunakan pada zaman sekarang

9. Jam randek digunakan untuk mengukur
masa yang pendek dengan tepat.
(a) Ja, randek menyukat masa dalam saat
dan minit
(b) Jam randek selalu digunakan di dalam
makmal dan pertandingan sukan.

Bidang Pembelajaran 4: Pengukuran

UNIT 15 KEPENTINGAN MENGGUNAKAN UNIT PIAWAI
15.1 Keperluan Menggunakan Unit Piawai

1. Pada zaman dahulu, manusia tidak

menggunakan unit piawai untuk mengukur
kuantiti fizikal seperti panjang, jisim, isi
padu dan masa.
2. Mereka menggunakan anggota badan 6. Oleh sebab itu, penggunaan unit piawai
mereka untuk mengukur kuantiti fizikal. adalah penting dalam kehidupan harian.
3. Sebagai contohnya mereka menggunakan 7. Jadual berikut menunjukkan kuantiti fizikal
jengkal dan depa untuk mengukur panjang. dan unit piawainya.
4. Kaedah-kaedah ini menghasilkan ukuran
yang berbeza bagi setiap individu. Kuantiti Fizik Unit Piawai
5. Tanpa unit piawai, ahli sains tidak dapat Panjang Meter (m)
berkongsi ilmu pengetahuan mereka atau Luas Meter persegi (m2)
berbincang mengenai penemuan mereka. Isi padu Meter padu (m3)
Jisim Kilogram (kg)
Masa Saat (s)

Bidang Pembelajaran 5: Sifat-sifat Bahan

UNIT 16 SIFAT-SIFAT BAHAN
Sifat Bahan
16.1 Pengelasan Objek Berdasarkan Bahan Mengkonduksikan tenaga e- Logam
Buatannya lektrik
Mengkonduksikan haba Logam, kaca
1. Sekeliling kita terdapat pelbagai jenis objek. Terapung di atas air Kayu, plastik
2. Objek-objek ini diperbuat daripada pelbagai Menyerap air Kain, kertas
bahan. Boleh diregangkan Getah
3. Jadual berikut menunjukkan pengelasan Membenarkan cahaya mela- Plastik, kaca
objek berdasarkan bahan buantannya. luinya

Konduktor dan Penebat

1. Konduktor adalah bahan yang membenarkan
tenaga elektrik dan haba untuk melaluinya
dengan mudah.
2. Penebat adalah bahan yang tidak
membenarkan tenaga elektrik untuk
Bahan Contoh objek
Kayu Pensil, katil, meja, kerusi, rumah,
Bahan Contoh objek almari, kertas, bot, buku
Kaca Guli, botol, cermin, pinggan, mentol, Plastik Botol, sudu, garpu, pinggan, cawan,
pasu, cermin kereta, mangkuk pen, pembaris, penyedut minuman,
Getah Pemadam, tayar, tilam, gelang getah, baldi, bakul, alat mainan
belon, sarung tangan, bola, selipar Logam Kunci, paku, pisau, gunting, senduk,
periuk, sudu, barang kemas, dawai
16.2 SIFAT-SIFAT BAHAN kokot
melaluinya. Penebat juga tidak membenarkan
1. Bahan yang berlainan mempunyai sifat-sifat haba melaluinya dengan cepat.
yang berbeza. 3. Kebiasaannya konduktor adalah logam seperti
2. Sifat-sifat beberapa bahan ditunjukkan di bawah. besi, emas, perak, aluminium, dan kuprum.
4. Penebat adalah bukan logam seperti getah,
kayu, plastik dan kaca.
5. Jadual berikut memberikan contoh-contoh
konduktor dan penebat.
Konduktor
Kunci, syiling, jarum,
paku, klip kertas, paku
tekan, cincin emas,
pembaris keluli, dawai,
sudu keluli
Objek Lut Sinar, Lut Cahaya dan Legap
(UPSR04/OBJ)
Penebat 1. Sesetengah bahan membenarkan cahaya untuk
Kertas, kain, pembaris melaluinya, tetapi sesetengahnya tidak.
plastik, penyedut 2. Berdasarkan kepada sifat ini, bahan-bahan
minuman, rod kaca, boleh dikelaskan kepada tiga kumpulan, iaitu:
benang, gelang getah, (a) bahan lut sinar.
pemadam, beg plastik (b) bahan lut cahaya
(c) bahan legap

Bahan lut sinar Bahan lut cahaya Bahan legap

Bahan yang membenarkan Bahan yang membenarkan hanya Bahan yang tidak membenarkan
seluruh cahaya malaluinya sebahagian cahaya melaluinya sebarang cahaya untuk
melaluinya
Objek boleh dilihat dengan jelas Objek boleh dilihat dengan Objek tidak boleh dilihat
melalui bahan lut sinar samar-samar melalui bahan lut melalui bahan legap
cahaya
Contoh: Contoh: Contoh:
Bikar, silinder penyukat, Cermin tingkap, kertas surih, Tuala, buku, tin aluminium,
kepingan lut sinar kertas tisu sapu tangan
Bekas polisterina mengekalkan kepanasan
16.3MENGAPLIKASIKAN PENGETAHUAN makanan dan susu.
TENTANG SIFAT BAHAN DALAM
KEHIDUPAN SEHARIAN
1. Pengetahuan tentang sifat bahan boleh
memanfaatkan kita dalam pelbagai cara.
tuala
2. Dalam kehidupan seharian, kita menggunakan
penebat haba untuk mengekalkan kepanasan atau
kesejukan benda.
3. Gambar dibawah menunjukkan cara untuk
mengekalkan kepanasan benda. Membalut botol susu dengan tuala mengekalkan
kepanasan susu.

bekas polisterina penyumbat

plastik
dinding
air panas
kaca
vakum
susu panas
makanan
Dinding kaca, lapisan vakum, dan penutup plastik
dalam kelalang termos mengekalkan kepanasan air.
4. Gambar di bawah menunjukkan Cara untuk
mengekalkan kesejukan benda.

minuman sejuk
Melapisi ais dengan habuk kayu mengekalkan
ais kesejukan ais, jadi ais tidak melebur dengan
mudah.
kotak
polistirena 16.4KEGUNAAN BAHAN BERDA-SARKAN
SIFAT MEREKA
1. Bahan yang berbeza mempunyai sifat yang
Kotak polisterina menghalang ais daripada melebur berbeza.
dengan mudah. Ini boleh digunakan untuk 2. Apabila memilih bahan untuk membuat sesuatu
mengkalkan kesejukan minuman dan ikan. objek, kita sepatutnya mempertimbangkan
sifat-sifat bahan.
habuk kayu 3. Contoh:
ais
Objek Bahan Sifat
Kuali Logam Keras dan kuat
Tidak menyambar api
plastik
Mengkonduksikan haba, jadi makanan boleh
dimasak dengan lebih cepat
logam
Plastik Ringan
Menebat haba, jadi pemegang tidak panas dengan
mudah
Tuala Kapas Lembut
Menyerap air

Jendela Kaca Keras

Tidak menyerap air
Membenarkan cahaya melaluinya
kaca
Tidak tergores dengan mudah

Bidang Pembelajaran 5: Sifat-sifat Bahan

UNIT 17 KEPENTINGAN DALAM MENGGUNA ,
MENGURANG, DAN MENGITAR SEMULA BAHAN

17.1BAHAN SEMULA JADI DAN BAHAN 4. Sesetengah objek berasal daripada kedua-
UPSR 03 OBJ
BUATAN MANUSIA duanya: bahan semula jadi dan buatan
manusia.
1. Terdapat berjuta-juta bahan yang berguna 5. Bahan semula jadi berasal daripada tanah,
kepada manusia. batuan, tumbuhan, haiwan dan logam.
2. Manusia menggunakan beberapa bahan 6. Bahan semula jadi tidak dibuat oleh
untuk mencipta objek baru. manusia.
3. Semua objek dan benda yang digunakan
oleh manusia adalah diperbuat daripada Objek Bahan semula jadi
bahan semula jadi dan bahan buatan Kerusi Kayu
manusia. Tilam Getah
Syiling Logam
 Beg tangan Kulit ikan
Pasu bunga Tanah liat
Skaf Sutera 9. Jadual di bawah menunjukkan beberapa
Baju sejuk Bulu objek yang kita boleh kitar semula.
Objek lama Objek baru
7. Bahan buatan manusia adalah bahan semula
jadi yang diproses menjadi bahan baru.

Objek Bahan buatan manusia

Pembaris Plastik
Botol plastik
Pinggan plastik/kaca
Cawan plastik/kaca
Jala Nilon 10. Berikut adalah beberapa faedah
Stoking Kain sintetik daripada kitar semula, guna semula dan
pengurangan.
i. Boleh menyelamatkan
hutan
17.2KEPERLUAN UNTUK MEMULIHARA ii. Boleh menyelamatkan
BAHAN sumber bahan kita
iii. Boleh menjimatkan
1. Semua objek diperbuat daripada bahan sumber tenaga kita
semula jadi atau bahan buatan manusia iv. Boleh
Bidangmengurangkan
Pembelajaran 5: Sifat-sifat Bahan
UNIT
2. Penggunaan bahan-bahan ini 18 pencemaran
secaraBAHAN-BAHAN BERKARAT
berterusan akan menyebabkan kuantiti
bahan-bahan ini berkurangan.
3. Oleh sebab itu, kita perlu memulihara
bahan-bahan ini kerana bahan semula jadi 18.1OBJEK BERKARAT DAN OBJEK
dan bahan buatan manusia adalah terhad dan TIDAK BERKARAT
mungkin kehabisan jika tiada usaha untuk 1. Sesetengah objek berkarat selepas dibiarkan
memuliharakannya. beberapa lama tetapi sesetengah objek pula
4. Berikut adalah beberapa cara untuk tidak berkarat.
memelihara bahan. 2. Karat terbentuk kerana tindak balas
i. Guna semula sesetengah logam dengan air dengan
ii. Kitar semula kehadiran udara.
iii. Mengurangkan 3. Objek-objek yang diperbuat daripada besi
5. Guna semula bermaksud mengguna semua boleh berkarat.
objek sekali lagi. 4. Objek- objek yang diperbuat daripada kayu,
6. Kitar semula bermaksid memproses semua kulit, kaca, plastik dan tanah tidak boleh
objek buangan kepada objek baru. berkarat.
7. Mengurangkan bermaksud menghadkan 5. Jadual di bawah menunjukkan beberapa
penggunaan objek yang diperbuat daripada contoh objek objek yang boleh berkarat
bahan semula jadi dan bahan buatan dan objek objek yang tidak boleh berkarat.
manusia.
8. Contoh objek yang boleh diguna semula Objek yang boleh Objek yang tidak
ditunjukkan dalam jadual di bawah. berkarat boleh berkarat
Pintu pagar Sudu plastik
Objek Kegunaan baru Pisau cukur Pinggan kaca
Botol dan tin plastik Bekas air Paku Pasu seramik
Pasu Cangkul Kerusi kayu
tin Cincin emas
Bekas pen
Nat dan palang Kertas surat khabar

Tayar buruk Barang perhiasan

Tempat pembiakan
6. Karat ialah bahan perang kemerahan
yang terbentuk pada permukaan sesuatu 18.3 BEBERAPA CARA MENCEGAH
objek. PENGARATAN DAN FAEDAHNYA
Beberapa Cara Mencegah Pengaratan
18.2 FAKTOR-FAKTOR YANG 1. Pengaratan sesuatu objek dapat dicegah.
MENYEBABKAN PENGARATAN Hal ini dapat dilakukan dengan mencegah
air dan udara dari bersentuhan dengan
1. Pengaratan hanya akan berlaku apabila suatu objek.
objek itu terdedah kepada air dan udara. 2. Antara cara cara untuk mencegah
2. Pengaratan tidak akan berlaku apabila salah pengaratan:
satu antara tersebut tidak hadir. (a) mengecat
(b) menyalut objek dengan logam lain yang
tidak berkarat
air (c) menyapu objek dengan gris, minyak
udara
dan tar
(d) menyalut objek dengan bahan yang
air minyak
didih kalsium minyak tidak berkarat seperti plastik dan kertas
klorida (e) menggalvani dengan zink
paku kontang

A B C D E

Susunan radas di dalam eksperimen untuk

mengkaji faktor faktor pengaratan.

Mengecat pagar besi

Faedah Mencegah Pengaratan
1. Pengaratan menyebabkan objek mudah
Keputusan eksperimen rosak.
Tabung Keputusan kehadiran 2. Objek yang berkarat rapuh dan mudah
uji Air Udara patah.
A Berkarat 3. Oleh itu, banyak wang diperlukan untuk
B Tidak membaiki objek yang berkarat.
berkarat 4. Mencegah pengaratan banyak kelebihannya
C Tidak kerana:
berkarat (a) membuatkan objek logam lebih cantik
D Tidak (b) ia mencegah objek logam dari kelihatan
berkarat haus dan reput.
(c) boleh mengelak dari kemungkinan
E Berkarat
mendapat penyakit tetanus.
Bidang Pembelajaran 6: Sistem Suria
UNIT 19 SISTEM SURIA

19.1 JUZUK-JUZUK SISTEM SURIA 4. Planet-planet disusun mengikut jaraknya

1. Matahari adalah suatu bintang. Matahari dari Matahari iaitu Utarid, Zuhrah, Bumi,
terletak di tengah-tengah di dalam sistem Marikh, Musytari, Zuhal, Uranus,
solat. Neptun, dan Pluto.
2. Planet-planet adalah objek yang 5. Rajah di bawah menunjukkan sembilan
mengelilingi Matahari pada jarak yang planet yang mengelilingi sistem solar.
berbeza. Pluto
asteroid
3. Terdapat sembilan planet di dalam sistem
solar.
Zuhrah Marikh Zuhal
 2. Asteroid banyak dijumpai di dalam
lingkaran yang terletak di antara orbit
Matahari Marikh dan Musytari.

Musytari Asteroid
Neptun
Utarid Bumi Musytari Uranus

Matahari
Sembilan planet yang mengelilingi Matahari di
dalam Sistem Suriar.

6. Tarikan daripada daya graviti Matahari Marikh

mengekalkan semua planet di dalam orbit
masing-masing.
7. Semua planet bergerak di dalam orbit
bujur.
8. Lebih jauh suatu planet dari Matahari, maka
lebih besar orbit planet tersebut.
9. Selain dari planet-planet, sistem solar juga
terdiri daripada objek yang lain seperti
satelit semula jadi, asteroid, meteor dan
komet.
Lingkaran asteroid
Meteor
1. Meteoroid adalah batu yang kecil atau objek
berlogam yang terapung di angkasa lepas.
2. Meteor adalah coreng cahaya yang
dihasilkan apabila meteoroid memasuki
lapisan atmosfera Bumi.

Satelit Semula jadi

1. Bulan adalah satelit semula jadi kerana ia

adalah objek semula jadi yang mengelilingi
planet- planet.
2. Planet-planet mempunyai bilangan satelit
semula jadi yang berbeza yang mengelilinginya.
Planet Bilangan satelit Meteor
semula jadi 3. Meteoroid adalah objek semula jadi dari
Utarid 0 angkasa lepas yang menghentam
Zuhrah 0 permukaan planet Bumi atau planet planet
yang lain.
Bumi 1 4. Meteoroid yang menghentam permukaan
Marikh 2 Bumi akan membentuk kawah . Contoh
Musytari 16 kawah ialah yang terdapat di Arizona,
Zuhal 23 Amerika Syarikat.
Uranus 15 Komet
Neptun 8 1. Komet adalah ketulan-ketulan kecil ais
dan debu yang terdapat pada orbit yang
Pluto 1
mengelilingi Matahari.
2. Komet mempunyai kepala dan ekor yang
Asteroid panjang.
1. Asteroid adalah batu batu kecil atau 3. Sesetengah komet bersinar dengan cahaya
objek berlogam yang banyak bertaburan di yang istimewa apabila mereka menghampiri
dalam sistem solar. Matahari dan ais terbakar sebagai gas yang
membentuk ekor sehingga mencapai 300
juta km panjang.
19.2 HUBUNG KAIT ANTARA SAIZ
DENGAN JARAK BUMI, BULAN, Bulan Bumi Matahari
DAN MATAHARI Perbandingan antara saiz Bumi, Bulan, dan
1. Matahari adalah lebih besar dari Bumi dan Matahari
Bulan.
2. Matahari kelihatan lebih kecil di langit 19.3 MENGHARGAI KEDUDUKAN BUMI
kerana ia terletak sangat jauh dari Bumi YANG IDEAL DI DALAM SISTEM
manakala Bulan kelihatan lebih besar SURIA
berbanding Matahari kerana Bulan terletak
lebih hampir dengan Bumi. 1. Jarak antara Bumi dari Matahari adalah
3. Jarak antara Matahari dan Bumi adalah adalah sangat sesuai untuknya menerima
lebih kurang 150 juta kilometer, sementara tenaga haba yang cukup untuk menyokong
jarak antara Bulan dan Bumi ialah lebih kehidupan.
kurang 384 000 kilometer. 2. Planet yang lain samada menerima terlalu
4. Diameter Matahari ialah 110 kali ganda banyak haba atau terlalu sedikit haba.
lebih besar dari Bumi dan 400 kali ganda 3. Permukaan Bumi mengandungi bekalan air
lebih besar dari diameter Bulan. yang cukup untuk benda hidup meneruskan
5. Bumi lebih kurang 50 kali ganda lebih kehidupannya.
besar dari Bulan. Diameter Bulan ialah 4. Bumi juga mengandungi gas di dalam
daripada diameter Bumi. komposisi yang sesuai untuk menyokong
6. Saiz Bulan, Bumi dan Matahari adalah kehidupan.
dalam nisbah yang berikut: 5. Setakat ini, hanya Bumi sartu-satunya
Bulan : Bumi : Matahari planet di dalam sistem solar yang
1 : 4 : 400 mengandungi benda hidup.
6. Hal ini adalah kerana Bumi satu-satunya
7. Rajah di bawah menunjukkan perbandingan planet yang terdapat air, udara dan haba
antara saiz Bumi, Bulan, dan Matahari. yang sesuai untuk benda hidup meneruskan
bola jaring kehidupan.
biji saga guli kaca
Bidang Pembelajaran 7: Teknologi
UNIT 20 KEPENTINGAN TEKNOLOGI DALAM KEHIDUPAN
SEHARIAN
20.1HAD KEUPAYAAN MANUSIA 5. Jadual berikut menunjukkan beberapa
DAN PERALATAN UNTUK contoh peralatan
MENGATASINYA(UPSR00/OBJ) yang digunakan untuk mengatasi had keupayaan
1. Manusia berupaya untuk melakukan manusia.
pelbagai aktiviti dengan menggunakan
otak, anggota badan dan organ deria. Had keupayaan yang
2. Walau bagaimanapun, terdapat had Peralatan diatasi oleh peralatan
keupayaan pada manusia untuk melakukan tersebut
kerja. Kanta pembesar Membolehkan seseorang
3. Had keupayaan pada manusia antaranya melihat objek dengan
termasuklah: lebih jelas
(a) tidak mampu mengingati semua senarai
nombor-nombor telefon tanpa
menulisnya.
(b) tidak mampu untuk melompat Mikroskop Membolehkan seseorang
mencecah syiling dan menyentuhnya memerhatikan sesuatu
(c) tidak mampu untuk membaca tulisan objek secara teliti
yang sama dari jarak yang berbeza.
4. Manusia menggunakan kepandaian mereka
untuk mengatasi had keupayaan.
 Had keupayaan yang Had keupayaan yang
Peralatan diatasi oleh peralatan Peralatan diatasi oleh peralatan
tersebut tersebut
Mikrofon dan Membolehkan seseorang
pembesar suara bercakap dengan kuat
untuk didengari pada
jarak yang jauh

Teleskop Membolehkan seseorang

melihat objek yang
Basikal Membolehkan seseorang berada sangat jauh
bergerak pada jarak yang
jauh

Kereta Kalkulator/ mesin Membolehkan seseorang

kira-kira melakukan pengiraan
dengan lebih cepat dan
lebih tepat

Kapal terbang
 Bidang pembelajaran 7: Teknologi
UNIT 21 PERKEMBANGAN TEKNOLOGI

21.1 PERKEMBANGAN TEKNOLOGI 3. Perkembangan teknologi mengubah

kehidupan manusia dalam bidang
1. Teknologi berkembang dengan peredaran komunikasi, pengangkutan, pertanian dan
masa. pembinaan.
2. Manusia mencipta banyak peralatan untuk
membantu mereka melakukan kerja
seharian.

Perkembangan Teknologi dalam Komunikasi

Memukul gendang Menggunakan burung Penciptaan telefon oleh Penciptaan telefon

merpati sebagai utusan Alexander Graham Bell selular
Perkembangan Teknologi dalam Pengangkutan
Darat

Penggunaan penggelek Penciptaan roda dan gandar Penciptaan kereta

Udara

Belon udara panas Flyer Kapal terbang moden

Air
 Rakit Kapal layar Kapal moden

Perkembangan Teknologi dalam Pertanian

Menggunakan cangkul untuk Menggunakan haiwan Menggunakan jentera

Membuat lubang untuk membajak pembajak moden

Perkembangan Teknologi dalam Pembinaan

Bangunan

Gua Pondok Rumah papan Banglo (rumah batu)

Jambatan

Jambatan ringkas Jambatan kayu Jambatan konkrit

21.2 PENYELESAIAN MASALAH YANG

DIHADAPI MANUSIA DALAM
KEHIDUPAN SEHARIAN

1. Manusia menghadapi banyak masalah dalam

kehidupan seharian.
2. Walau bagaimanapun, masalah-masalah
tersebut boleh diatasi dengan menggunakan
teknologi.
3. Bincangkan masalah-masalah yang dihadapi
dalam kehidupan seharian, terutamanya di
AKTIVITI
1. sekolah. Cubamasalah
Kenal pasti selesaikan
yangmasalah tersebut
dihadapi oleh
dengan melakukan aktiviti yang berikut.
murid-murid dalam kehidupan seharian,
seperti kehilangan pensil atau pen setiap
masa ataupun ketidakmampuan untuk
mengawal habuk yang berterbangan 21.3 KEBAIKAN DAN KEBURUKAN
semasa membersihkan papan hitam. TEKNOLOGI KEPADA MANUSIA
2. Lakukan sesi sumbang saran bagi
menyelesaikan masalah yang telah dikenal 1. Teknologi mempunyai kebaikan dan
pasti. keburukan.
3. Reka dan bina alat untuk menyelesaikan
masalah yang telah dikenal pasti.
4. Gunakan bahan-bahan yang dikitar semula
untuk membuat alat tersebut.
5. Persembahkan ciptaan di dalam kelas.
2. Manusia perlu menggunakan teknologi
secara bijaksana supaya ia memberikan
kebaikan.
3. Perkembangan teknologi boleh
memudaratkan manusia jika teknologi tidak
digunakan secara bijaksana.
Kebaikan Teknologi
1. Perkembangan teknologi membantu
manusia dengan memudahkan sesuatu kerja
dilakukan.
2. Teknologi telah mengubah kehidupan
manusia.
3. Perkembangan teknologi dalam kesihatan
dan perubatan telah meningkatkan taraf
kesihatan manusia.
4. Perkembangan teknologi menjadikan
komunikasi antara dua individu yang berada
jauh lebih mudah dan lebih cepat.
5. Lebih banyak kerja yang tidak dapat
dilakukan oleh manusia sebelum ini dapat
dilakukan dengan lebih mudah disebabkan
penciptaan lebih banyak mesin.
6. Perkembangan teknologi dalam bidang
angkasa lepas membantu manusia mengkaji
dan memahami angkasa lepas.

Keburukan Teknologi
1. Perkembangan teknologi bermaksud lebih
banyak peralatan dan mesih dicipta dan
digunakan dalam pelbagai bidang. Oleh
sebab itu, peralatan moden dan mesin
menggantikan manusia di tempat kerja. Hal
ini menyebabkan lebih ramai kehilangan
kerja.
2. Jika teknologi ketenteraan tidak dikawal,
lebih banyak senjata yang berbahaya dan
bom nuklear akan dicipta dan lebih ramai
manusia akan terbunuh di medan
peperangan.
3. Perkembangan teknologi juga boleh
menyebabkan peningkatan masalah sosial
terutamanya di bandar-bandar besar.
4. Dengan perkembangan teknologi, lebih
banyak kilang akan dibina. Aras pencemaran
akan meningkat.
5. Perkembangan teknologi juga boleh
menyebabkan manusia menjadi lebih malas
kerana lebih banyak kerja dilakukan oleh
mesin atau robot.