Anda di halaman 1dari 172

MENGHITUNG TULANGAN KOLOM DENGAN DIAGRAM INTERAKSI KOLOM

TULANGAN KOLOM LANTAI

es = 200000 Mpa
Fc'= 30 Mpa
60
Fy = 400 Mpa
700 Ɛy = Fy/Es = 400
200000
A1= A2= 3 x
60
3 x

700 Ast= A1 + A2= 2411.52

D = 32 mm
Dimensi kolom = 700 x 700 mm
d = 700 - 76 = 624

a) Tinjauan Beban Sentris


P0 = 0,83 x Fc' x ( Ag - Ast) + Ast x Fy
untuk nilai Fc' ≤ 30 maka B1= 0.85
untuk nilai Fc' ≥ 30 maka B1= 0.85 - 0.05 x

0.85 - 0.05 x

= 0.85 x 30 x 400 x
= 3961435.5 N
= 3961.4355 kN

Ø. P0 = 0.65 x 3961.436 = 2574.933088 kN


Pn.maks = 0,8 x P0
= 0.8 x 3961.436 = 3169.148416 kN
Ø. Pn.maks = 0.65 x 3169.148 = 2059.9464704 kN

b) Tinjauan beton Tekan menentukan (terjadi jika c > cb)

150 550 cb =

diambil c =

ε1= ε1= 0.003


a =
ε 2' =
Ɛ1 =

sehingga diperoleh : F

T1 T2 cc T3 Ɛ2 =

f2' = fy =

Gaya (kN)
(-) T1 = -2411.52 x 0.043636

Cc = 0.85 x 0.03 x 550 x 700

C2 = 2411.52 x 0.4

jumlah

Ø. Pn = 0.65 x 10676.88 = 6939.971 kN


Ø. Mn = 0.65 x 1029.448 = 669.1413 kN.m

c) Tinjauan pada keadaan seimbang ( terjadi pada nilai cb = 374.4 mm )


a = B1 x cb = 0.85 x 374.4 = 318.24

325.6 374.4 Ɛ1 =

F1 =

ε1= ε1= 0.003 Ɛ2 =

ε 2' =
f2' = fy =

Gaya (kN)
(-) T1 = -2411.52 x 0.4

Cc = 0.85 x 0.03 x 318.24 x 700

C2 = 2411.52 x 0.4

jumlah
Ø. Pn,b = 0.65 x 5680.584 = 3692.38 kN
Ø. Mn,b= 0.65 x 1612.915 = 1048.395 kN.m

d) Keadaan tulangan tarik menentukan ( terjadi pada nilai cb < c )


diambil c= 200 mm, sehingga a =B1 x c = 0.85 x 200

500 200 Ɛ1 =

F1 =

ε1= ε1= 0.003 Ɛ2 =

ε 2' =
f2' = fy =

Gaya (kN)
(-) T1 = -2411.52 x 0.4

Cc = 0.85 x 0.03 x 170 x 700

C2 = 2411.52 x 0.4

jumlah

Ø. Pn,b = 0.65 x 3034.5 = 1972.425 kN


Ø. Mn,b= 0.65 x 1332.748 = 866.286 kN.m

batas struktur boleh dianggap hanya menahan momen lentur, pada :


PuØ = 0.1 x fc' x b x h = 0.1 x 30
PuØ = Ø.Pn,b = 3692.3796 kN-m
Dipilih Yang kecil yaitu = 1470 kN

e) Tinjauan keadaan bebas beban P :


Pada keadaan ini dihitung seperti balok. Karena luas tulangan tulangan tekan dan tulangan tarik sama
( A2' = A1 ), maka tulangan tekan pasti belum leleh

p= 600 A2' - A1 x fy 600 x


=
1.7 fc' x b 1.7

= 13.509915966

q= 600 x B1 x As2 x ds 600 x


=
0.85 x fc' x b 0.85
= 5236.4434286

a= p2 + q - p = 182.51782942 +

= 73.521774611

fs'= a - B1 x ds 73.52177
600 = 600
a

= 72.809243183

Mnc = 0.85 x fc' x a x b(d - a/2) = 0.85 x

= 10482218.162 Nmm

Mns = As' x fs' x (d - ds) = 2411.52 x

= 96218358 Nmm

Mn = Mnc + Mns = 10482218.162 +

= 106700576.64 Nmm

= 106.70057664 kN-m

Nilai Kuat Rencana : Ø= 0.65

Ø= 0.8

Rekapitulasi Kuat Rencana


No a b c d e f
1 Ø.Ph 10676.878 6939.971 3692.38 1972.425 0 0
2 Ø.Mn 0 669.1413 1048.395 866.286 106.70057664 69.35537

Rekapitulasi Kuat Nominal


No a b c d e
1 Pn 0 10676.88 5680.584 3034.5 0
2 Mn 0 1029.448 1612.915 1332.748 106.70057664

12000
Grafik Interaksi Kolom
10000

8000
12000

10000

8000

Row 175
6000
Row 180
168.0752
4000

2000

0
0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800
= 200 kN/mm2 ds1 = 50 + 10
= 0.03 kN/mm2
= 0.4 kN/mm2
= 0.002 = 2 x 10^-3

1 x 3.14 x D^2
4
1 x 3.14 x 1024 = 2411.52 mm2
4
+ 2411.52 = 4823.04 mm2

mm

Fc' - 30
7
30 - 30 = 0.85
7

400 - 4823.04 + 4823.04 - 400

600 x d = 600 x 624 = 374.4 mm


600 + Fy 600 + 400

550 mm ( > cb )

B1 x c = 0.85 x 550
= 467.5 mm
100 - 60
x 0.003 = 0.00022
550
= 0.22 x 10^-3 < Ɛy

sehingga diperoleh : F1 = Ɛ1 x Es = 0.22 x 200 = 0.043636 kN/mm2

550 - 76
x 0.003 = 0.0026 > Ɛy OK
550

0.4 kN/mm2

Lengan ke Pusat (m) Momen kN.m


= -105.23 (-) Z1 = 0.7 - 0.076
= -0.274 28.8330100364
2
= 9817.5 Zc = 0.7 - 0.55
= 0.075 736.3125
2
= 964.608 Z2' = 0.7 - 0.076
= 0.274 264.302592
2
= 10676.88 Mn=

mm

325.6 - 76
x 0.003 = 0.00200
374.4
= 2.00 x 10^-3 (=) Ɛy
fy = 0.4 kN/mm2

374.4 - 76
x 0.003 = 0.0024 > Ɛy OK
374.4

0.4 kN/mm2

Lengan ke Pusat (m) Momen kN.m


= -964.608 (-) Z1 = 0.7 - 0.076
= -0.274 264.302592
2
= 5680.584 Zc = 0.7 - 0.31824
= 0.19 1084.30987392
2
= 964.61 Z2' = 0.7 - 0.076
= 0.274 264.302592
2
= 5680.584 Mn=
= 170 mm

500 - 76
x 0.003 = 0.00636
200
= 6.36 x 10^-3 > Ɛy
fy = 0.4 kN/mm2

200 - 76
x 0.003 = 0.0019 > Ɛy OK
200

0.4 kN/mm2

Lengan ke Pusat (m) Momen kN.m


= -964.608 (-) Z1 = 0.7 - 0.076
= -0.274 264.302592
2
= 3034.5 Zc = 0.7 - 0.17
= 0.27 804.1425
2
= 964.61 Z2' = 0.7 - 0.076
= 0.274 264.302592
2
= 3034.5 Mn=

x 700 x 700 = 1470000 N = 1470 kN

tulangan tarik sama

2411.52 - 2411.52 x 400


x 30 x 700

0.85 x 2411.52 x 76
x 30 x 700
5236.44343 - 13.50992

- 0.85 x 76
73.52177

30 x 700 x 624 - 36.7608873

72.8092432 x 624 - 76

96218358.5

Ø x Mn = 0.65 x 106.7006

= 69.35537 kN-m

Ø x Mn = 0.8 x 106.7006

= 85.36046 kN-m

v2 m3
max 214.526 168.0752
min -214.462 -232.8717
+ 16 = 76
OK

sehingga :

Momen kN.m
28.8330100364

736.3125

264.302592
1029.448

OK

Momen kN.m
264.302592

1084.30987392

264.302592
1612.915
OK

Momen kN.m
264.302592

804.1425

264.302592
1332.748
PERHITUNGAN BEGEL KOLOM

Dimensi kolom = 700 700 = 0.7 0.7


Tinggi kolom (λk) = 4m
Mu (ujung bawah) = -484.0039 kN-m
Mu (ujung atas) = 382.9119 kN-m
Nu,k = kN
Fc' = 30 Mpa 0.03 kN.m
Fy = 400 Mpa 0.4 kN.m
Tulangan memanjang = 3 D= 32 mm

d = h - ds
= 700 - 72.5
= 627.5 mm

Vu,k = M2 - M1
λk
-484.0039 - 382.9119
=
4
= -216.72895 kN
= -216728.95 N

Vc Nu,k √ fc' xbxd


= 1 +
14 x Ag 6
0 30
= 1 +
14 700 700 6

= 1 N

Vs = Vu,k - Ø.Vc
Ø
= -216728.95 0.75 1
0.75
= -216728.95 N

Vs,maks = 2 x √fc' x b x d
3
= 2
30 700 627.5
3
= 1603914.223 N

jika Vs < Vs,maks maka ukuran kolom sudah cukup


-216729 < 1603914.223
OK

1 √fc' x b x d = 1
30 700 627.5
30 700 627.5
3 3
= 801957.11 N

Karena Vs < 1/3 x √fc' x b x d maka jarak begel : s ≤ d/2 dan s ≤ 700 mm

Vs x S -216729.0 x 1000 =
Av = =
fy x d 400 x 627.5

Av = bxS 700 x 1000


= =
3 x fy 3 x 400

Av = 75 x √fc' x b x s 75 x 30 x
=
1200 x fy 1200 x

= 599.07155 mm2

Dipilih yang terbesar, jadi av,u = 599.07155 mm2


digunakan begel 2 kaki dengan dp 10 mm, jarak begel sebagai berikut :

n/4 x ᴫ x dp2 x S 2
s= = x 3.14 x
Av,u 4
599.0715

= 262.0722 mm

kontrol jarak begel


s≤ 16 x D = 16 x 32 =
s≤ 48 x ds = 48 x 10 =
s ≤ d/2 = 627.5 =
2
s≤ 700 = 700 mm

Dipakai nilai terkecil dan dibulatkan ke bawah yaitu


s= 249.0 < 262.0722

jika digunakan begel Ø 10 - 249.0


dibaca : " Begel 2 kaki berdiameter polos 10 mm dan berjarak

Kontrol luas begel


Av,t = n p . Dp^2 . S
4
s

2 x 3.1415927 x 100 x 1000


4
249.0
630.841898 mm2

Av,u = 599.071547

jadi Av,t > Av,u


630.841898 > 599.07155 AMAN
m

700 627.5
-863.462 mm2

583.3333 mm2

700 x 1000
400

begel sebagai berikut :

10 x 1000

512 mm
480 mm
313.75 mm

249.0 mm")
PERHITUNGAN KOLOM
A1 = A6 = 6
A2 = A3 =A4 2
Ast = 20
700 Fc' = 30
Fy = 400
Es = 200000
Ey = Fy / Es
D = 25
ds1 = 50
700
72.5 72.5 111
111 111
111 111
111 145
a) Tinjauan beban sentris
P0 = 0.85 x Fc' x (Ag - Ast) + Ast x Fy
untuk nilai Fc' ≤ 30 maka B1= 0.85
untuk nilai Fc' ≥ 30 maka B1= 0.85 -

0.85 -

= 0.85 x 0.03 x ( 700 x


= 16171.64515 kN
Pn,max = 0.8 . Po
0.8 x 16171.645152
12937.31612 kN
Ø. P0 = 0.65 x 16171.645152
10511.56935 kN

Ø. Pn.maks = 0.65 x 12937.32


8409.2554792502 kN

b) Tinjauan beban tekan menentukan (terjadi jika c > cb)

183.5 516.5

ε1= ε1=

ε 2' =
T1 T2
C3 Cc C4 C5 C6

Ɛ2' = 72.5 + 111 - 72.5 +


700 - 72.5 + 111

= 183.5 - 183.5 x
516.5
0 f2' = 0

Ɛ3' = 700 - 72.5 + 111 -


700 72.5 + 111
516.5 - 405.5 x
700 - 72.5 + 111
0.000644724 < Ɛy f3' = 0.6447241
0.644724105 x 10^-3 0.12894482
OK
Ɛ4' = 700 - 72.5 + 111 -
700 - 72.5 + 111

= 516.5 - 294.5 x 0.003


516.5
0.001289448 < Ɛy f4' = 1.28944821
1.289448209 x 10^-3 0.25788964
OK
Ɛ5' = 700 - 72.5 + 111 -
700 - 72.5 + 111

= 516.5 - 183.5 x 0.003


516.5
= 0.001934172 < Ɛy f5' = 1.93417231
= 0.38683446
OK

Ɛs' = 700 - 72.5 + 111 -


700 - 72.5 + 111

= 516.5 - 72.5 x 0.003


516.5
0.002578896 > Ɛy fs' = fy = 0.4
2.57890 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2945.2431 x 0.1289 = -379.77


(-) T2 = -981.7477 x 0 = 0.00
C3 = 981.7477 x 0.1289 = 126.59
Cc = 0.8500 x 0.0300 x 439.03 x
C4 = -981.7477 x 0.2579 = -253.18
C5 = 981.7477 x 0.3868344627 = 379.77
C6 = 2945.2431 x 0.4 = 1178.10
Jumlah Pn = 8888.10

Ø. Pn = 0.65 x 8888.1022132 = 5777.266439 kN


Ø. Mn = 0.65 x 1511.094 = 982.2108465 kN-m

c) Tinjauan pada keadaan seimbang (terjadi pada cb = 376.5


ab = B1 . Cb
0.85 x 376.5
320.03 mm

323.5 376.5

ε1 Ɛ2
ε3 ε4
ε5

T1 T2 C3 Cc C4 C5

Ɛ3' = 376.5 - 72.5 +


376.5
= 376.5 - 405.5
x
376.5
= -0.0002310757 < Ɛy
= -2.311 x 10^-3
OK
Ɛ4' = 376.5 - 72.5 +
376.5

= 376.5 - 294.5 x
376.5
0.0006533865 < Ɛy
0.6533864542 x 10^-3
OK
Ɛ5' = 376.5 - 72.5 +
376.5
= 0.0015378486 < Ɛy

OK

Ɛs' = 376.5 - 72.5


x
376.5
= 376.5 - 72.5 x
376.5
0.0024223108 > Ɛy
2.422310757 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2945.2431 x 0.4000 = -1178.0972


(-) T2 = -981.7477 x 0.2231 = -219.0353
C3 = 981.7477 x -0.4622 = -453.716
Cc = 0.8500 x 0.0300 x 323.5000 x
C4 = 981.7477 x 0.1307 = 128.2921
C5 = 981.7477 x 0.3076 = 301.9559
C6 = 2945.2431 x 0.4000 = 1178.0972
Jumlah Pn = 5531.9716

Ø. Pn,b = 0.65 x 5531.971583 = 3595.781529 kN


Ø. Mn,b= 0.65 x 1819.606 = 1182.743931 kN-m

d) Keadaan tulangan tarik menentukan (terjadi c < cb)


diambil c 250 mm,sehingga
a= B1 . C
0.85 x 250
212.5 mm

450 250

ε1 Ɛ2
ε3 ε4
ε5

Ɛ3' = 700 - 250 - 72.5 +


250

= 450 - 405.5 x 0.003


250
= 0.000534 < Ɛy f3' = 0.534
= 0.5 x 10^-3 0.1068
OK
Ɛ4' = 250 - 72.5 + 111 +
250

= 250 - 294.5 x 0.003


250
= -0.000534 < Ɛy f4' = -0.534
-0.534 x 10^-3 -0.1068
OK
Ɛ5' = 250 - 72.5 + 111
250
= 0.000798 < Ɛy f5' = 0.798 x 10^-3
0.1596
OK

Ɛs' = 250 - 72.5


x 0.003
250
= 250 - 72.5 x 0.003
250
= 0.00213 > Ɛy fs' = fy = 0.4
= 2.13 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2945.2431 x 0.4000 = -1178.0972


(-) T2 = -981.7477 x 0.4000 = -392.6991
(-) T3 = -981.7477 x 0.1068 = -104.8507
Cc = 0.85 x 0.03 x 212.5 x
C4 = 981.7477 x -0.1068 = -104.8507
C5 = 981.7477 x 0.1596 = 156.6869336
C6 = 2945.2431 x 0.4 = 1178.097245
Jumlah Pn = 2169.314297

Ø. Pn = 0.65 x 2169.3142972 = 1410.054293 kN


Ø. Mn = 0.65 x 1658.253 = 1077.86415 kN-m

Batas struktur boleh dianggap hanya menahan momen lentur pada :


PuØ = 0.1 x fc' x b x h
0.1 x 0.03 x 700
1470 kN

PuØ = Ø.Pn,b = 3595.7815 kN


dipilih yang kecil = 1470.0000 kN

e) Tinjauan berdasarkan beban Pn = 0


700
Pada keadaan ini dihitung seperti balo
Tulangan tarik = A1 + A2 + A3 =
Tulangan desak = A5 =
(A4 diabaikan, dianggap dekat dengan
700 ds = 6
139.1

ds'= 72.5

a = (As - As') . Fy / (B1 . Fc' .


4908.73852
0.85
43.9998971

amin,leleh = 600 x B1 x ds'


600 (-) fy
600 x 0.85 x 72.5
600 - 400
184.875 mm

Karena a < amin,leleh, maka tulangan tekan belum leleh


p= 600 . As' - As . Fy
1.7 . Fc' . B
600 x 2945.2431127 - 4908.738521 x
1.7 x 30 x 700
-5.499987139

q= 600 . B1 . As' . Ds
0.85 . Fc' . B

600 x 0.85 x 2945.243113 x


0.85 x 30 x 700
6100.860734

a= p^2 + q - p
-5.499987139 ^2 + 6100.861 - -5.4999871
83.80139576

fs' = a - B1 .ds'
600
a

83.8013957598 - 0.85 x 72.5


600
83.8014
158.778232 Mpa

Mnc = 0.85 . Fc' .a.b. (d-a/2)


0.85 x 30 x 83.80139576 x

776347656.6 Nmm

Mns = As' . Fs'. (d - ds')


2945.243113 x 158.77823198 560.9 -
228395617.4 Nmm

Mn = mnc + Mns
776347656.6 + 228395617.36
1004743274 Nmm
1004.743274 kN-mm

Nilai kuat rencana


Ø= 0.65 0.65 x 1004.743274 =
Ø= 0.8 0.8 x 1004.743274 =
DIAGRAM INTERAKSI KOLOM KUAT RENCANA

gaya aksial (kN) =


Momen (kNm) =

3) Momen maksimal yang dapat ditahan kolom = 362.0363562 kN


Dari gambar diagram interaksi kuat rencana dapat diketahui bahwa garis horizontal melalui PuØ
memotong garis Ab dititik D, jadi PD = Pu Ø = 1470 kN. Besar momen MD dihitung denga
linier berikut
MD =
MD = MB + (MA - MB) . (PD - PB) / (PA - PB)
= 653.08312807 + 529.6608033 1470
= 869.61502094

Selanjutnya garis horizontal dari Pu= 362.0364 kN


memotong garis DC di titik E. Besar momen ME dihitung berikut:
ME= MD + (MC - MD) . (PD - PE) / (PD - PC)
= 869.61502094 + -65.8204018 x
= 820.00508068

Jadi dengan Pu= 362.0363562092 Kn besar momen maksimal yang dapat ditahan oleh
Mr = ME = 820.0050807 kNm (lebih besar dari Mc= 803.7946192 kNm)

4) Hitungan tulangan geser/begel kolom K2


Hasil hitungan gaya geser terfaktor pada kolom K2, Vu= 216.729
Vc= (1 + Nu,k/14. Ag) . (Vfc' / 6) . b . D
= 1+ Vu.10^3 / 14.
= 1 216729 / 14
= 413647 N
= 413.6467307693

Vs= Vu- p. Vc
p
= 216.729 - 0.75 x 413.646731
0.75
= -196.9177

Karena Vs < 0 maka dipakai begel minimal dengan luas per meter panjang sbb :
Av= b.S
3 .fy
700 x 1000
=
3 400
= 583.33

Av= 75 . Vfc' . b . S
1200 . Fy
= 75 5.4772 700 1000
1200 400
= 599.0715

Di[ilih yang besar, jadi Av,u= 599.0715

Dihitung jarak begel: s = n/4 . Pi . Dp2 . S


Av,u
= n/4 π 100 1000
599.0715
= 262.0722 mm
s <= 16D 16x25
s <= (d/2)
s <=48bp
s <= 600 mm
Dipilih jarak begel yang paling kecil yaitu s = 262 < 262.0722 mm

pengekangan kolom
As,h
lo = lo > h = 700
/ (1/6).In = 0.17
/ 467 mm

lo dipakai 700

dengan s memenuhi ketentuan sebagai berikut


1 700 = 175
4
6x p = 6 20 = 120
100 mm
sehinggs s diambil 100 mm
Ash min sesuai pasaal 23.4 (4 (1)) diperoleh dari nilai lebih besar dari hasil 2 rumus berikut
Ash = 0.3 (s . Hc . (Fc'/fyh)) . (Ag / Ach - 1)
Ash = 0.09 (s . Hc . (Fc'/fyh))
dengan asumsi s = 100 mm, fyh = 400 Mpa, dan selimut beton =
dan ps = 10 mm

ash = 0.3 x 100 x 535 x


711.1514 atau

Ash = 0.09 x 100 x 535 x

361.125

untuk memenuhi pasal 23. 4 (4(3)) dipasang Ash 2 p 10

Kerengangan tulangan
1/2 D
6 tulangan memanjang
8 tulangan sengkang
450 mm
Diambil jarak terkecil yaitu= mm
Jadi tulangan begel yang dipakai yang paling kecil
V = (MA + MP) / L
v= 754.5152 998.0082
5
= 350.50468 DATA HITUNGAN BALOK

v= 6 350.505
5
= 420.606 DATA SAP
D 25 = 2945.243 mm2
D 25 = 981.7477 mm2
D 25 = 9817.477 mm2
Mpa = 0.03 kN/m
Mpa = 0.4 kN/m
Mpa = 200 kN/m
= 0.4 / 200 0.002
mm
+ 10 + 12.5 = 72.5 mm

0.05 x Fc' - 30
7
0.05 x 30 - 30 = 0.85
7

700 - 9817.47704247 ) + 9817.477 x 0.4

cb = 600 x d = 600 x 72.5 =


600 + Fy 600 + 400

diambil c = 700 - 72.5 + 111


= 516.5 mm ( > cb )
0.003
a = B1 x c = 0.85 x 516.5
= 439.025 mm

Ɛ1 = 72.5 + 111 - ds1 x


Ɛ1 = 72.5 + 111 - 72.5 x

= 0.0006447241
= 6.4 x 10^-4 < Ɛy
OK
f1 = Ɛ1 x Es
6.4 x 10^-4 x 200
= 0.1289 kN/mm2

111 x 0.003

0.003

72.5 + 111 + 111 + 111

0.003

x 10^-3 x 200
kN/mm2

72.5 + 111 + 111 x 0.003

x 10^-3 x 200
kN/mm2

72.5 + 111 x 0.003

x10^-3 x 200

72.5 x 0.003
kN/mm2

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.278 105.387
-0.167 0
0.056 7.0258161456
700 = 7836.59625 0.130 1022.578
0.056 -14.052
0.167 63.232
0.278 326.922
Mn = 0.241 1511.094

mm)

Ɛ1 = 700 - 376.5 - 72.5


376.5
= 323.5 - 72.5
x 0.003
376.5
= 0.002
= 2 x 10^-3 = Ɛy

f1 = fy = 0.4 kN/mm2

Ɛ2 = 700 - 376.5 - 72.5


376.5

ε = 0.003 = 323.5 - 183.5 0.003


x
376.5
= 0.001116
11.15538 x 10^-4 < Ɛy
OK
f2 = 11.15538 x 10^-4 x 200
0.223108 kN/mm2

111 + 111 + 111


x 0.003
0.003 =

f3' = -2.310756972 x 10^-3 x 200


-0.462151394 kN/mm2

111 + 111
x 0.003

0.003

f4' = 0.6533864542 x 10^-3 x 200


0.1306772908 kN/mm2

111
x 0.003

f5' = 1.5378486056 x 10^-3 x 200


0.3075697211

0.003

0.003

fs' = fy = 0.4 kN/mm2

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.278 326.9220
-0.167 36.4694
0.056 -25.1812
700.0000 = 5774.4750 0.190 1097.0781
0.056 7.1202
0.167 50.2757
0.278 326.9220
Mn = 0.0235 1819.6060
Ɛ1 = 700 - 250 - 72.5
250
= 450 - 72.5
x 0.003
250
= 0.00453
= 4.53 x 10^-3 > Ɛy

f1 = fy = 0.4 kN/mm2

Ɛ2 = 700 - 250 - 72.5


ε = 0.003
= 450 - 183.5 x 0.003
250
= 0.003198
= 3.198 x 10^-3 > Ɛy

f2 = fy = 0.4 kN/mm2

111 + 111 + 111


x 0.003

x 10^-3 x 200
kN/mm2

111
x 0.003

x 10^-3 x 200
kN/mm2

x 0.003
183.5
x 200
kN/mm2

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.278 326.922
-0.167 65.384
0.056 -5.819
700 = 3793.125 0.244 924.574
0.056 -5.819
0.167 26.088
0.278 326.922
Mn = 0.077 1658.253

x 700

ni dihitung seperti balok


A1 + A2 + A3 = 10 D 25 4908.739 mm
6 D 25 2945.243 mm
dianggap dekat dengan garis netral)
x 25 x 72.5 + 2 x 25
mm

mm

As - As') . Fy / (B1 . Fc' . B)


- 2945.2431127 x 400
x 30 x 700
mm
400

72.5

700 x 560.9 - 83.8014


2

12000

72.5
10000
gr
fik
8000 Pu
PD
Ro
6000 w
27
4
4000
14
70
2000
653.08313 kN-mm (titik B)
803.79462 kN-mm (titik C) 0
1600
0

200

400

900
1000
1100
1200
1300
1400
1500

1700
1800
1900
100

300

500
600
700
800
70
2000

1600
0

200

400

900
1000
1100
1200
1300
1400
1500

1700
1800
1900
100

300

500
600
700
800
aya aksial (kN) = 8409.2554793 8409.25547925 5777.266 3595.782 1410.054 0
Momen (kNm) = 0 26.088 982.2108 1182.744 1077.864 653.083128

653.083128 803.7946
8409.2554793 8409.25547925 5777.266 3595.782 0
0 26.088374444 982.2108 1182.744 653.0831

362.03635621

362.03635621 362.036356209 3233.745 476.3326


0 2000 3595.782 529.6608

706.4113 1470 1470


en MD dihitung dengan interpolasi 0 2000

MB MA MC PA
3595.7815 653.0831 1077.864 803.794619 1410.054

MD MC ME PD
869.615 803.7946 820.005081 1470

803.7946 0
1107.9636 / 1470 869.615 1470

ang dapat ditahan oleh kolom adalah


AMAN

x 30 / 6x b x d
490000 5.4772255751 6 700 x 627.5
renggang 1/2 D 12.5
6 TULANGAN MEMANJANG/LONGITUDINSL 150
8 TULANGAN SENGKANG 80
450

diambil terkecil = 12.5


72.5 mm

30 x 0.5908
400

30
400

= 599.0715
=
376.5 mm

0.003
c
0.003
516.5
note : lengan ke pusat (m)
h = dimensi kolom
(-) T1 = -(h/2)-ds
(-) T2 = -(h/2)-ds
C3 = -(h/2)-ds
Cc = (h/2)-(a/2)
C4 = (h/2)-ds
C5 = (h/2)-ds
C6 = (h/2)-ds

x 0.003

+ 111
x 0.003
x 0.003

OK

+ 111
x 0.003
x 183.5 + 2 X 25 x 294.5 /
1200
1300
1400
1500
1600
1700
1800
1900

4
w
fik

Ro

70
14
27
Pu
PD
gra
2000
2100
1200
1300
1400
1500

PC
1600

0
PB
1700
1800
1900

PE
70

2000

0
PC
2100

0
0
PE
10 x 25
PERHITUNGAN KOLOM
A1 = A5 = 5D
A2 = A3 = 2D
Ast = 16 D
675 Fc' = 30 Mpa =
Fy = 400 Mpa =
Es = 200000 Mpa =
Ey = Fy / Es =
D = 25 mm
ds1 = 50 +
675
72.5 72.5 530
120 120
145 145 145
a) Tinjauan beban sentris
P0 = 0.85 x Fc' x (Ag - Ast) + Ast x Fy
untuk nilai Fc' ≤ 30 maka B1= 0.85
untuk nilai Fc' ≥ 30 maka B1= 0.85 - 0.05

0.85 - 0.05

= 0.85 x 0.03 x ( 675 x 675


= 14559.753622 kN
Pn,max = 0.8 . Po
0.8 x 14559.75362
11647.802898 kN
Ø. P0 = 0.65 x 14559.75362
9463.8398543 kN

Ø. Pn.maks = 0.65 x 11647.8


7571.0718834002 kN

b) Tinjauan beban tekan menentukan (terjadi jika c > cb)

192.5 482.5

ε1= ε1= 0.003

ε 2' =
T1 T2
C3 Cc C4 C5

Ɛ2' = 72.5 + 120 - 72.5 + 120


675 - 72.5 + 120

= 192.5 - 192.5 x 0.003


482.5
0 f2' = 0

Ɛ3' = 675 - 72.5 + 120 - 72.5

482.5 - 337.5 x 0.003


675 - 72.5 + 120
0.0009015544 < Ɛy f3' = 0.901554 x 10^-3
0.9015544041 x 10^-3 0.180311 kN/mm2
OK
Ɛ4' = 675 - 72.5 + 120 - 72.5
675 - 72.5 + 120

= 482.5 - 192.5 x 0.003


482.5
0.0018031088 < Ɛy f4' = 1.803109 x 10^-3
1.8031088083 x 10^-3 0.360622 kN/mm2
OK
Ɛs' = 675 - 72.5 + 120 - 72.5
675 - 72.5 + 120

= 482.5 - 72.5 x 0.003


482.5
0.0025492228 > Ɛy fs' = fy = 0.4 kN/mm2
2.5492227979 x 10^3
OK

Gaya (kN)
(-) T1 = -2454.3692606 x 0.1492 = -366.247848
(-) T2 = -981.74770425 x 0 = 0
C3 = 981.74770425 x 0.180310881 = 177.0197933
Cc = 0.85 x 0.03 x 410.125 x 675
C4 = 981.74770425 x 0.360621762 = 354.0395866
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477042
Jumlah Pn = 8205.835798

Ø. Pn = 0.65 x 8205.835798 = 5333.793269 kN


Ø. Mn = 0.65 x 1343.468 = 873.2538758 kN-m

c) Tinjauan pada keadaan seimbang (terjadi pada cb = 361.5 mm)


ab = B1 . Cb
0.85 x 361.5
307.28 mm

313.5 361.5

ε1 Ɛ2 ε =
ε3 ε4
ε5

T1 T2 C3 Cc C4 C5

Ɛ3' = 361.5 - 72.5 + 120


361.5

= 361.5 - 337.5 0.003


x
361.5
= 0.00019917 < Ɛy f3' =
= 1.991701245 x 10^-3
OK
Ɛ4' = 361.5 - 72.5 + 120
361.5

= 361.5 - 192.5 x 0.003


361.5
0.00140249 < Ɛy f4' =
1.402489627 x 10^-3
OK
Ɛs' = 361.5 - 72.5
x 0.003
361.5
= 361.5 - 72.5 x 0.003
361.5
0.002 > Ɛy fs' = fy =
2 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.4000 = -981.747704


(-) T2 = -981.74770425 x 0.200829876 = -197.164269
C3 = 981.74770425 x 0.039834025 = 39.10696249
Cc = 0.85 x 0.03 x 313.5 x 675
C4 = 981.74770425 x 0.280497925 = 275.3781942
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477042
Jumlah Pn = 5513.439637

Ø. Pn,b = 0.65 x 5513.439637 = 3583.735764 kN


Ø. Mn,b= 0.65 x 1580.989 = 1027.642736 kN-m

d) Keadaan tulangan tarik menentukan (terjadi c < cb)


diambil c 250 mm,sehingga
a= B1 . C
0.85 x 250
212.5 mm

425 250

ε1 Ɛ2 ε =
ε3 ε4
ε5

Ɛ3' = 675 - 250 - 72.5 + 120


250

= 425 - 337.5 x 0.003


250
= 0.00105 < Ɛy f3' = 1.05 x 10^-3
= 1.05 x 10^-3 0.21 kN/mm2
OK
Ɛ4' = 250 - 72.5 + 120
x 0.003
250

= 250 - 192.5 x 0.003


250
= 0.00069 < Ɛy f4' = 0.69 x 10^-3
0.69 x 10^-3 0.138 kN/mm2
OK
Ɛs' = 250 - 72.5
x 0.003
250
= 250 - 72.5 x 0.003
250
= 0.00213 > Ɛy fs' = fy = 0.4 kN/mm2
= 2.13 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.4000 = -981.747704


(-) T2 = -981.74770425 x 0.4000 = -392.699082
(-) T3 = -981.74770425 x 0.21 = -206.167018
Cc = 0.85 x 0.03 x 212.5 x 675
C4 = 981.74770425 x 0.138 = 135.4811832
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477042
Jumlah Pn = 3194.271334

Ø. Pn = 0.65 x 3194.271334 = 2076.276367 kN


Ø. Mn = 0.65 x 1442.745 = 937.7845292 kN-m

Batas struktur boleh dianggap hanya menahan momen lentur pada :


PuØ = 0.1 x fc' x b x h
0.1 x 0.03 x 675 x
1366.875 kN

PuØ = Ø.Pn,b = 3583.7358 kN


dipilih yang kecil = 1366.8750 kN

e) Tinjauan berdasarkan beban Pn = 0


675
Pada keadaan ini dihitung seperti balok
Tulangan tarik = A1 + A2 + A3 =
Tulangan desak = A5 =
(A4 diabaikan, dianggap dekat dengan garis netral)
675 ds = 5 x
158.0556 mm

ds'= 72.5 mm

a = (As - As') . Fy / (B1 . Fc' . B)


4417.865 -
0.85 x
45.62952 mm

amin,leleh = 600 x B1 x ds'


600 (-) fy
600 x 0.85 x 72.5
600 - 400
184.875 mm

Karena a < amin,leleh, maka tulangan tekan belum leleh


p= 600 . As' - As . Fy
1.7 . Fc' . B
600 x 2454.369261 - 4417.864669 x 400
1.7 x 30 x 675
-8.555535549

q= 600 . B1 . As' . Ds
0.85 . Fc' . B

600 x 0.85 x 2454.369261 x 72.5


0.85 x 30 x 675
5272.3487821

a= p^2 + q - p
-8.555535549 ^2 + 5272.349 - -8.55554
81.6687762828

fs' = a - B1 .ds'
600
a

81.6687762828 - 0.85 x 72.5


600
81.66878
147.25659324 Mpa

Mnc = 0.85 . Fc' .a.b. (d-a/2)


0.85 x 30 x 81.66877628 x 675

669279243.17 Nmm

Mns = As' . Fs'. (d - ds')


2454.3692606 x 147.2565932 516.9444444 - 72.5
160632024.83 Nmm

Mn = mnc + Mns
669279243.17 + 160632025
829911268 Nmm
829.911268 kN-mm

Nilai kuat rencana


Ø= 0.65 0.65 x 829.911268 = 539.4423
Ø= 0.8 0.8 x 829.911268 = 663.929

DIAGRAM INTERAKSI KOLOM KUAT RENCANA

gaya aksial (kN) =


Momen (kNm) =

3) Momen maksimal yang dapat ditahan kolom = 362.0363562 kN


Dari gambar diagram interaksi kuat rencana dapat diketahui bahwa garis horizontal melalui PuØ
memotong garis Ab dititik D, jadi PD = Pu Ø = 1366.875 kN. Besar momen MD dihitung dengan interpolasi
linier berikut
MD =
MD = MB + (MA - MB) . (PD - PB) / (PA - PB)
= 539.4423242 + 488.2004115 1366.875 3583.736
= 725.6471622

Selanjutnya garis horizontal dari Pu= 362.0364 kN


memotong garis DC di titik E. Besar momen ME dihitung berikut:
ME= MD + (MC - MD) . (PD - PE) / (PD - PC)
= 725.6471622 + -61.7181478 x 1004.839
= 680.2759469

Jadi dengan Pu= 362.0363562092 Kn besar momen maksimal yang dapat ditahan oleh kolom adalah
Mr = ME =680.275946887 kNm (lebih besar dari Mc= 663.9290144 kNm)

4) Hitungan tulangan geser/begel kolom K2


Hasil hitungan gaya geser terfaktor pada kolom K2, Vu= 129.709
Vc= (1 + Nu,k/14. Ag) . (Vfc' / 6) . b . D
= 1+ Vu.10^3 / 14. x
= 1 129709 / 14 455625
= 161857 N
161.8573700277

Vs= Vu- p. Vc
p
= 129.709 - 0.75 x 161.8574
0.75
= -32.1484

Karena Vs < 0 maka dipakai begel minimal dengan luas per meter panjang sbb :
Av= b.S
3 .fy
675 x 1000
=
3 400
= 562.50

Av= 75 . Vfc' . b . S
1200 . Fy
= 75 5.4772 675 1000
1200 400
= 577.6761

Di[ilih yang besar, jadi Av,u= 577.6761


Dihitung jarak begel: s = n/4 . Pi . Dp2 . S
Av,u
= n/4 π 100 1000
577.6761
= 271.9164 mm

s <= 16D 16x25


s <= (d/2)
s <=48bp
s <= 600 mm
Dipilih jarak begel yang paling kecil yaitu s = 270 < 271.9164 mm

pengekangan kolom
As,h
lo = lo > h = 675
/ (1/6).In = 0.16666667
/ 450 mm

lo dipakai 675

dengan s memenuhi ketentuan sebagai berikut


1 675 = 168.75
4
6x p = 6 20 = 120
100 mm
sehinggs s diambil 100 mm

Ash min sesuai pasaal 23.4 (4 (1)) diperoleh dari nilai lebih besar dari hasil 2 rumus berikut
Ash = 0.3 (s . Hc . (Fc'/fyh)) . (Ag / Ach - 1)
Ash = 0.09 (s . Hc . (Fc'/fyh))
dengan asumsi s = 100 mm, fyh = 400 Mpa, dan selimut beton =
dan ps = 10 mm

ash = 0.3 x 100 x 510 x 30


713.7662 atau 400

Ash = 0.09 x 100 x 510 x 30


400
344.25

untuk memenuhi pasal 23. 4 (4(3)) dipasang Ash 2 p 10 =


=

V = (MA + MP) / L
v= 754.5152 998.0082
5
= 350.50468 DATA HITUNGAN BALOK

v= 6 350.505
5
= 420.606 DATA SAP
25 = 2454.369 mm2
25 = 981.7477 mm2
25 = 7853.982 mm2
0.03 kN/m
0.4 kN/m
200 kN/m
0.4 / 200 0.002

10 + 12.5 = 72.5 mm

x Fc' - 30
7
x 30 - 30 = 0.85
7

- 7853.982 ) + 7853.982 x 0.4

cb = 600 x d = 600 x 72.5 = 361.5 mm


600 + Fy 600 + 400

diambil c = 675 - 72.5 + 120


= 482.5 mm ( > cb )

a = B1 x c = 0.85 x 482.5
= 410.125 mm
Ɛ1 = 72.5 + 120 - ds1 x 0.003
c
Ɛ1 = 72.5 + 120 - 72.5 x 0.003
482.5
= 0.000746
= 7.5 x 10^-4 < Ɛy
OK
f1 = Ɛ1 x Es
7.5 x 10^-4 x 200
= 0.1492 kN/mm2

x 0.003

+ 120 + 145

x 200

+ 120 x 0.003

x 200

x 0.003

Lengan ke Momen note : lengan ke pusat (m)


pusat (m) (kN) h = dimensi kolom
-0.265 97.056 (-) T1 = -(h/2)-ds
-0.145 0 (-) T2 = -(h/2)-ds
0.000 0 C3 = -(h/2)-ds
= 7059.277 0.132 934.913 Cc = (h/2)-(a/2)
0.145 51.336 C4 = (h/2)-ds
0.265 260.163 C5 = (h/2)-ds
0.132 1343.468 C6 = (h/2)-ds

Ɛ1 = 675 - 361.5 - 72.5


x 0.003
361.5
= 313.5 - 72.5
x 0.003
361.5
= 0.002
= 2 x 10^-3 = Ɛy

f1 = fy = 0.4 kN/mm2

Ɛ2 = 675 - 361.5 - 72.5 + 120


x
361.5

0.003 = 313.5 - 192.5 0.003


x
361.5
= 0.001004
10.04149 x 10^-4 < Ɛy
OK
f2 = 10.04149 x 10^-4 x 200
0.20083 kN/mm2

+ 145
x 0.003

0.1991701 x 10^-3 x 200


0.039834 kN/mm2
x 0.003

1.4024896 x 10^-3 x 200


0.2804979 kN/mm2

0.4 kN/mm2

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.265 260.163
-0.145 28.588819039
0.000 0
= 5396.119 0.184 992.144
0.145 39.930
0.265 260.163
Mn = 0.184 1580.989

Ɛ1 = 675 - 250 - 72.5


x 0.003
250
= 425 - 72.5
x 0.003
250
= 0.00423
= 4.23 x 10^-3 > Ɛy

f1 = fy = 0.4 kN/mm2

Ɛ2 = 675 - 250 - 72.5 + 120


x
0.003
= 425 - 192.5 x 0.003
250
= 0.00279
= 2.79 x 10^-3 > Ɛy

OK
f2 = fy = 0.4 kN/mm2

145
x 0.003

x 200

x 200

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.265 260.163
-0.145 56.941
0.000 0.000
= 3657.656 0.231 845.833
0.145 19.645
0.265 260.163
Mn = 0.231 1442.745
675

ng seperti balok
9 D 25 4417.865 mm
5 D 25 2454.369 mm
p dekat dengan garis netral)
25 x 72.5 + 2 x 25 x 192.5 +

. Fy / (B1 . Fc' . B)
2454.3693 x 400
30 x 675
x 516.9444 - 81.66878
2

12000

10000

kN-mm (titik B) 8000


kN-mm (titik C)
6000
Axis Title
4000

7571.0719 7571.072 5333.793 3583.736 2076.276 0


2000
0 260.163 873.2539 1027.643 937.7845 539.4423242

0
0

400
500
100
200
300

600
700
539.4423242 663.929
7571.0719 7571.072 5333.793 3583.736 0
0 260.1631 873.2539 1027.643 539.4423

362.03636

362.03636 362.0364 3221.699 438.8814


0 2000 3583.736 488.2004

588.7613 1366.875 1366.875


dihitung dengan interpolasi 0 2000
MB MA MC PA PB PC PE
539.4423 937.7845 663.9290144 2076.276 0 0 0

MD MC ME PD PC PE
725.6472 663.929 680.2759469 1366.875 0

663.929 0
/ 1366.875 725.6472 1366.875

at ditahan oleh kolom adalah


AMAN

30 / 6x b x d
5.4772256 6 675 x 602.5
301.25

renggang 1/2 D 12.5


6 TULANGAN MEMANJANG/LONGITUDINSL 150
8 TULANGAN SENGKANG 80
450

diambil terkecil = 12.5

72.5 mm

x 0.6220

577.6761
e pusat (m)
0.003
0.003
2 X 25 x 337.5 / 9 x 25
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000

Axis Title
1100
1200
1300
1400
1500
1600
1700
1800

Pu
PD

1470
grafik
1900

Row 274
2000

Column N
2100
PERHITUNGAN KOLOM
A1 = A5 = 5D
A2 = A3 = 2D
Ast = 16 D
650 Fc' = 30 Mpa =
Fy = 400 Mpa =
Es = 200000 Mpa =
Ey = Fy / Es =
D = 25 mm
ds1 = 50 +
650
72.5 72.5
120 120
132.5 132.5 145
a) Tinjauan beban sentris
P0 = 0.85 x Fc' x (Ag - Ast) + Ast x Fy
untuk nilai Fc' ≤ 30 maka B1= 0.85
untuk nilai Fc' ≥ 30 maka B1= 0.85 - 0.05

0.85 - 0.05

= 0.85 x 0.03 x ( 650 x 650


= 13715.066122 kN
Pn,max = 0.8 . Po
0.8 x 13715.06612
10972.052898 kN
Ø. P0 = 0.65 x 13715.06612
8914.7929793 kN

Ø. Pn.maks = 0.65 x 10972.05


7131.8343834002 kN

b) Tinjauan beban tekan menentukan (terjadi jika c > cb)

192.5 457.5

ε1= ε1= 0.003

ε 2' =
T1 T2
C3 Cc C4 C5

Ɛ2' = 72.5 + 120 - 72.5 + 120


650 - 72.5 + 120

= 192.5 - 192.5 x 0.003


457.5
0 f2' = 0

Ɛ3' = 650 - 72.5 + 120 - 72.5

457.5 - 325 x 0.003


650 - 72.5 + 120
0.0008688525 < Ɛy f3' = 0.868852 x 10^-3
0.868852459 x 10^-3 0.17377 kN/mm2
OK
Ɛ4' = 650 - 72.5 + 120 - 72.5
650 - 72.5 + 120

= 457.5 - 192.5 x 0.003


457.5
0.0017377049 < Ɛy f4' = 1.737705 x 10^-3
1.737704918 x 10^-3 0.347541 kN/mm2
OK
Ɛs' = 650 - 72.5 + 120 - 72.5
650 - 72.5 + 120

= 457.5 - 72.5 x 0.003


457.5
0.0025245902 > Ɛy fs' = fy = 0.4 kN/mm2
2.5245901639 x 10^3
OK

Gaya (kN)
(-) T1 = -2454.3692606 x 0.1574 = -386.261392
(-) T2 = -981.74770425 x 0 = 0
C3 = 981.74770425 x 0.173770492 = 170.5987814
Cc = 0.85 x 0.03 x 388.875 x 650
C4 = 981.74770425 x 0.347540984 = 341.1975628
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477042
Jumlah Pn = 7552.885782

Ø. Pn = 0.65 x 7552.885782 = 4909.375758 kN


Ø. Mn = 0.65 x 1232.185 = 800.9202707 kN-m

c) Tinjauan pada keadaan seimbang (terjadi pada cb = 346.5 mm)


ab = B1 . Cb
0.85 x 346.5
294.53 mm

303.5 346.5

ε1 Ɛ2 ε =
ε3 ε4
ε5

T1 T2 C3 Cc C4 C5

Ɛ3' = 346.5 - 72.5 + 120


346.5

= 346.5 - 325 0.003


x
346.5
= 0.000186147 < Ɛy f3' =
= 1.861471861 x 10^-3
OK
Ɛ4' = 346.5 - 72.5 + 120
346.5

= 346.5 - 192.5 x 0.003


346.5
0.001333333 < Ɛy f4' =
1.333333333 x 10^-3
OK
Ɛs' = 346.5 - 72.5
x 0.003
346.5
= 346.5 - 72.5 x 0.003
346.5
0.002372294 > Ɛy fs' = fy =
2.372294372 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.4000 = -981.747704


(-) T2 = -981.74770425 x 0.192207792 = -188.699559
C3 = 981.74770425 x 0.037229437 = 36.54991453
Cc = 0.85 x 0.03 x 303.5 x 650
C4 = 981.74770425 x 0.266666667 = 261.7993878
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477042
Jumlah Pn = 5140.162244

Ø. Pn,b = 0.65 x 5140.162244 = 3341.105458 kN


Ø. Mn,b= 0.65 x 1484.709 = 965.060959 kN-m

d) Keadaan tulangan tarik menentukan (terjadi c < cb)


diambil c 250 mm,sehingga
a= B1 . C
0.85 x 250
212.5 mm

400 250

ε1 Ɛ2 ε =
ε3 ε4
ε5

Ɛ3' = 650 - 250 - 72.5 + 120


250

= 400 - 325 x 0.003


250
= 0.0009 < Ɛy f3' = 0.9 x 10^-3
= 0.9 x 10^-3 0.18 kN/mm2
OK
Ɛ4' = 250 - 72.5 + 120
x 0.003
250

= 250 - 192.5 x 0.003


250
= 0.00069 < Ɛy f4' = 0.69 x 10^-3
0.69 x 10^-3 0.138 kN/mm2
OK
Ɛs' = 250 - 72.5
x 0.003
250
= 250 - 72.5 x 0.003
250
= 0.00213 > Ɛy fs' = fy = 0.4 kN/mm2
= 2.13 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.4000 = -981.747704


(-) T2 = -981.74770425 x 0.4000 = -392.699082
C3 981.74770425 x 0.18 = 176.7145868
Cc = 0.85 x 0.03 x 212.5 x 650
C4 = 981.74770425 x 0.138 = 135.4811832
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477042
Jumlah Pn = 3441.684188

Ø. Pn = 0.65 x 3441.684188 = 2237.094722 kN


Ø. Mn = 0.65 x 1354.422 = 880.3743326 kN-m

Batas struktur boleh dianggap hanya menahan momen lentur pada :


PuØ = 0.1 x fc' x b x h
0.1 x 0.03 x 650 x
1267.5 kN

PuØ = Ø.Pn,b = 3341.1055 kN


dipilih yang kecil = 1267.5 kN

e) Tinjauan berdasarkan beban Pn = 0


650
Pada keadaan ini dihitung seperti balok
Tulangan tarik = A1 + A2 + A3 =
Tulangan desak = A5 =
(A4 diabaikan, dianggap dekat dengan garis netral)
650 ds = 5 x
155.2778 mm

ds'= 72.5 mm

a = (As - As') . Fy / (B1 . Fc' . B)


4417.865 -
0.85 x
47.3845 mm

amin,leleh = 600 x B1 x ds'


600 (-) fy
600 x 0.85 x 72.5
600 - 400
184.875 mm

Karena a < amin,leleh, maka tulangan tekan belum leleh


p= 600 . As' - As . Fy
1.7 . Fc' . B
600 x 2454.369261 - 4417.864669 x 400
1.7 x 30 x 650
-8.8845946086

q= 600 . B1 . As' . Ds
0.85 . Fc' . B

600 x 0.85 x 2454.369261 x 72.5


0.85 x 30 x 650
5475.1314275

a= p^2 + q - p
-8.8845946086 ^2 + 5475.131 - -8.88459
83.410210667

fs' = a - B1 .ds'
600
a

83.410210667 - 0.85 x 72.5


600
83.41021
156.708948409 Mpa

Mnc = 0.85 . Fc' .a.b. (d-a/2)


0.85 x 30 x 83.41021067 x 650

626307146.05 Nmm

Mns = As' . Fs'. (d - ds')


2454.3692606 x 156.7089484 494.7222222 - 72.5
162395797.58 Nmm

Mn = mnc + Mns
626307146.05 + 162395798
788702943.63 Nmm
788.70294363 kN-mm

Nilai kuat rencana


Ø= 0.65 0.65 x 788.7029436 = 512.6569
Ø= 0.8 0.8 x 788.7029436 = 630.9624

DIAGRAM INTERAKSI KOLOM KUAT RENCANA

gaya aksial (kN) =


Momen (kNm) =

3) Momen maksimal yang dapat ditahan kolom = 434.4436275 kN


Dari gambar diagram interaksi kuat rencana dapat diketahui bahwa garis horizontal melalui PuØ
memotong garis Ab dititik D, jadi PD = Pu Ø = 1267.5 kN. Besar momen MD dihitung dengan interpolasi
linier berikut
MD =
MD = MB + (MA - MB) . (PD - PB) / (PA - PB)
= 512.6569134 + 452.4040457 1267.5 3341.105
= 684.283381

Selanjutnya garis horizontal dari Pu= 434.4436 kN


memotong garis DC di titik E. Besar momen ME dihitung berikut:
ME= MD + (MC - MD) . (PD - PE) / (PD - PC)
= 684.283381 + -53.3210261 x 833.0564
= 649.2384732

Jadi dengan Pu= 434.443627451 Kn besar momen maksimal yang dapat ditahan oleh kolom adalah
Mr = ME = 649.23847325 kNm (lebih besar dari Mc= 630.9623549 kNm)

4) Hitungan tulangan geser/begel kolom K2


Hasil hitungan gaya geser terfaktor pada kolom K2, Vu= 65.48
Vc= (1 + Nu,k/14. Ag) . (Vfc' / 6) . b . D
= 1+ Vu.10^3 / 14. x
= 1 65480 / 14 422500
= 148039 N
148.0388497103

Vs= Vu- p. Vc
p
= 65.48 - 0.75 x 148.0388
0.75
= -82.5588

Karena Vs < 0 maka dipakai begel minimal dengan luas per meter panjang sbb :
Av= b.S
3 .fy
650 x 1000
=
3 400
= 541.67

Av= 75 . Vfc' . b . S
1200 . Fy
= 75 5.4772 650 1000
1200 400
= 556.2807

Di[ilih yang besar, jadi Av,u= 556.2807


Dihitung jarak begel: s = n/4 . Pi . Dp2 . S
Av,u
= n/4 π 100 1000
556.2807
= 282.3748 mm

s <= 16D 16x25


s <= (d/2)
s <=48bp
s <= 600 mm
Dipilih jarak begel yang paling kecil yaitu s = 280 < 282.3748 mm

pengekangan kolom
As,h
lo = lo > h = 650
/ (1/6).In = 0.16666667
/ 450 mm

lo dipakai 650

dengan s memenuhi ketentuan sebagai berikut


1 650 = 162.5
4
6x p = 6 20 = 120
100 mm
sehinggs s diambil 100 mm

Ash min sesuai pasaal 23.4 (4 (1)) diperoleh dari nilai lebih besar dari hasil 2 rumus berikut
Ash = 0.3 (s . Hc . (Fc'/fyh)) . (Ag / Ach - 1)
Ash = 0.09 (s . Hc . (Fc'/fyh))
dengan asumsi s = 100 mm, fyh = 400 Mpa, dan selimut beton =
dan ps = 10 mm

ash = 0.3 x 100 x 485 x 30


716.6242 atau 400

Ash = 0.09 x 100 x 485 x 30


400
327.375

untuk memenuhi pasal 23. 4 (4(3)) dipasang Ash 2 p 10 =


=

V = (MA + MP) / L
v= 754.5152 998.0082
5
= 350.50468 DATA HITUNGAN BALOK

v= 6 350.505
5
= 420.606 DATA SAP
25 = 2454.369 mm2
25 = 981.7477 mm2
25 = 7853.982 mm2
0.03 kN/m
0.4 kN/m
200 kN/m
0.4 / 200 0.002

10 + 12.5 = 72.5 mm

x Fc' - 30
7
x 30 - 30 = 0.85
7

- 7853.982 ) + 7853.982 x 0.4

cb = 600 x d = 600 x 72.5 = 346.5 mm


600 + Fy 600 + 400

diambil c = 650 - 72.5 + 120


= 457.5 mm ( > cb )

a = B1 x c = 0.85 x 457.5
= 388.875 mm
Ɛ1 = 72.5 + 120 - ds1 x 0.003
c
Ɛ1 = 72.5 + 120 - 72.5 x 0.003
457.5
= 0.000787
= 7.9 x 10^-4 < Ɛy
OK
f1 = Ɛ1 x Es
7.9 x 10^-4 x 200
= 0.1574 kN/mm2

x 0.003

+ 120 + 132.5

x 200

+ 120 x 0.003

x 200

x 0.003

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.253 97.531
-0.133 0
0.000 0
= 6445.603 0.131 841.554
0.133 45.209
0.253 247.891
Mn = 1232.185

Ɛ1 = 650 - 346.5 - 72.5


x 0.003
346.5
= 303.5 - 72.5
x 0.003
346.5
= 0.002
= 2 x 10^-3 = Ɛy

f1 = fy = 0.4 kN/mm2

Ɛ2 = 650 - 346.5 - 72.5 + 120


x
346.5

0.003 = 303.5 - 192.5 0.003


x
346.5
= 0.000961
9.61039 x 10^-4 < Ɛy
OK
f2 = 9.61039 x 10^-4 x 200
0.192208 kN/mm2

+ 132.5
x 0.003

0.1861472 x 10^-3 x 200


0.0372294 kN/mm2
x 0.003

1.3333333 x 10^-3 x 200


0.2666667 kN/mm2

0.4 kN/mm2

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.253 247.891
-0.133 25.0026915328
0.000 0
= 5030.513 0.178 894.111
0.267 69.813
0.253 247.891
Mn = 1484.709

Ɛ1 = 650 - 250 - 72.5


x 0.003
250
= 400 - 72.5
x 0.003
250
= 0.00393
= 3.93 x 10^-3 > Ɛy

f1 = fy = 0.4 kN/mm2

Ɛ2 = 650 - 250 - 72.5 + 120


x
0.003
= 400 - 192.5 x 0.003
250
= 0.00249
= 2.49 x 10^-3 > Ɛy

f2 = fy = 0.4 kN/mm2

132.5
x 0.003

x 200

x 200

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.253 247.891
-0.133 52.033
0.000 0.000
= 3522.188 0.219 770.479
0.267 36.128
0.253 247.891
Mn = 1354.422
650

ng seperti balok
9 D 25 4417.865 mm
5 D 25 2454.369 mm
p dekat dengan garis netral)
25 x 72.5 + 2 x 25 x 192.5 +

. Fy / (B1 . Fc' . B)
2454.3693 x 400
30 x 650
x 494.7222 - 83.41021
2

12000

10000

kN-mm (titik B) 8000


kN-mm (titik C)
6000
Axis Title
4000

7131.8344 7131.834 4909.376 3341.105 2237.095 0


2000
0 247.891 800.9203 965.061 880.3743 512.6569134

0
0

400
500
100
200
300

600
700
512.6569134 630.9624
7131.8344 7131.834 4909.376 3341.105 0
0 247.8913 800.9203 965.061 512.6569

434.44363

434.44363 434.4436 2906.662 393.578


0 2000 3341.105 452.404

571.483 1267.5 1267.5


dihitung dengan interpolasi 0 2000
MB MA MC PA PB PC PE
512.6569 880.3743 630.9623549 2237.095 0 0 0

MD MC ME PD PC PE
684.2834 630.9624 649.2384732 1267.5 0

630.9624 0
/ 1267.5 684.2834 1267.5

at ditahan oleh kolom adalah


AMAN

30 / 6x b x d
5.4772256 6 650 x 577.5

288.75
renggang 1/2 D 12.5
6 TULANGAN MEMANJANG/LONGITUDINSL 150
8 TULANGAN SENGKANG 80
450

diambil terkecil = 12.5

72.5 mm

x 0.6567

599.07155
0.003
0.003
2 X 25 x 325 / 9 x 25
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000

Axis Title
1100
1200
1300
1400
1500
1600
1700
1800

Pu
PD

1470
grafik
1900

Row 274
2000

Column N
2100
PERHITUNGAN KOLOM
A1 = A4 = 4D
A2 = A3 = 2D
Ast = 12 D
600 Fc' = 30 Mpa =
Fy = 400 Mpa =
Es = 200000 Mpa =
Ey = Fy / Es =
D = 25 mm
ds1 = 50 +
600
72.5 72.5 455 151.6666667
185 185
85 145
a) Tinjauan beban sentris
P0 = 0.85 x Fc' x (Ag - Ast) + Ast x Fy
untuk nilai Fc' ≤ 30 maka B1= 0.85
untuk nilai Fc' ≥ 30 maka B1= 0.85 - 0.05

0.85 - 0.05

= 0.85 x 0.03 x ( 600 x 600


= 11385.987091 kN
Pn,max = 0.8 . Po
0.8 x 11385.98709
9108.7896732 kN
Ø. P0 = 0.65 x 11385.98709
7400.8916094 kN

Ø. Pn.maks = 0.65 x 9108.79


5920.7132875502 kN

b) Tinjauan beban tekan menentukan (terjadi jika c > cb)

257.5 342.5

ε1= ε1= 0.003

ε 2' =
T1 C2
C3 Cc C4

Ɛ2' = 72.5 + 185 - 72.5 + 185


600 - 72.5 + 185

= 257.5 - 257.5 x 0.003


342.5
0 f2' = 0

Ɛ3' = 600 - 72.5 + 185 - 72.5

342.5 - 342.5 x 0.003


600 - 72.5 + 185
0 < Ɛy f3' = 0 x 10^-3
0 x 10^-3 0 kN/mm2
OK
Ɛ4' = 600 - 72.5 + 185 - 72.5
600 - 72.5 + 185

= 342.5 - 257.5 x 0.003


342.5
0.0007445255 < Ɛy f4' = 0.744526 x 10^-3
0.7445255474 x 10^-3 0.148905 kN/mm2
OK
Ɛ5' = 600 - 72.5 + 185 - 72.5
600 - 72.5 + 185

= 342.5 - 72.5 x 0.003


342.5
0.0023649635 > Ɛy fs' = fy = 0.4 kN/mm2
2.3649635036 x 10^3
OK

Gaya (kN)
(-) T1 = -1963.4954085 x 0.3241 = -636.344497
C2 = -981.74770425 x 0 = 0
C3 = 981.74770425 x 0 = 0
Cc = 0.85 x 0.03 x 291.125 x 600
C4 = -981.74770425 x 0.148905109 = -146.187249
C5 = 1963.4954085 x 0.4 = 785.3981634
Jumlah Pn = 4603.266166

Ø. Pn = 0.65 x 4603.266166 = 2992.123008 kN


Ø. Mn = 0.65 x 1011.344 = 657.3735339 kN-m

c) Tinjauan pada keadaan seimbang (terjadi pada cb = 316.5 mm)


ab = B1 . Cb
0.85 x 316.5
269.03 mm

283.5 316.5

ε1 Ɛ2 ε =
ε3 ε4
ε5

T1 T2 C3 Cc C4

Ɛ3' = 316.5 - 72.5 + 185


316.5

= 316.5 - 342.5 0.003


x
316.5
= -0.00024645 < Ɛy f3' =
= -2.46445498 x 10^-3
OK
Ɛ4' = 316.5 - 72.5 + 185
316.5

= 316.5 - 257.5 x 0.003


316.5
0.000559242 < Ɛy f4' =
0.559241706 x 10^-3
OK
Ɛs' = 316.5 - 72.5
x 0.003
316.5
= 316.5 - 72.5 x 0.003
316.5
0.002312796 > Ɛy fs' = fy =
2.312796209 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -1963.4954085 x 0.4000 = -785.398163


(-) T2 = -981.74770425 x 0.0492891 = -48.3894603
C3 = 981.74770425 x -0.0492891 = -48.3894603
Cc = 0.85 x 0.03 x 283.5 x 600
C4 = 1963.4954085 x 0.4 = 785.3981634
Jumlah Pn = 4240.771079

Ø. Pn,b = 0.65 x 4240.771079 = 2756.501202 kN


Ø. Mn,b= 0.65 x 896.488 = 582.7174521 kN-m

d) Keadaan tulangan tarik menentukan (terjadi c < cb)


diambil c 250 mm,sehingga
a= B1 . C
0.85 x 250
212.5 mm

350 250

ε1 Ɛ2 ε =
ε3 ε4
T1 T2 T3 C3 Cc C4

Ɛ3' = 600 - 250 - 72.5 + 185


250

= 350 - 342.5 x 0.003


250
= 0.00009 < Ɛy f3' = 0.09 x 10^-3
= 0.09 x 10^-3 0.018 kN/mm2
OK
Ɛ4' = 250 - 72.5 + 185
x 0.003
250

= 250 - 257.5 x 0.003


250
= -0.00009 < Ɛy f4' = -0.09 x 10^-3
-0.09 x 10^-3 -0.018 kN/mm2
OK
Ɛs' = 250 - 72.5
x 0.003
250
= 250 - 72.5 x 0.003
250
= 0.00213 > Ɛy fs' = fy = 0.4 kN/mm2
= 2.13 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -1963.4954085 x 0.4000 = -785.398163


(-) T2 = -981.74770425 x 0.2220 = -217.94799
(-) T3 = -981.74770425 x 0.018 = -17.6714587
Cc = 0.85 x 0.03 x 212.5 x 600
C4 = 1963.4954085 x 0.4 = 785.3981634
Jumlah Pn = 2997.959092

Ø. Pn = 0.65 x 2997.959092 = 1948.67341 kN


Ø. Mn = 0.65 x 995.798 = 647.2684429 kN-m

Batas struktur boleh dianggap hanya menahan momen lentur pada :


PuØ = 0.1 x fc' x b x h
0.1 x 0.03 x 600 x
1080 kN
PuØ = Ø.Pn,b = 2756.5012 kN
dipilih yang kecil = 1080 kN

e) Tinjauan berdasarkan beban Pn = 0


600
Pada keadaan ini dihitung seperti balok
Tulangan tarik = A1 + A2 + A3 =
Tulangan desak = A4 =
(A3 diabaikan, dianggap dekat dengan garis netral)
600 ds = 4 x
186.25 mm

ds'= 72.5 mm

a = (As - As') . Fy / (B1 . Fc' . B)


3926.991 -
0.85 x
51.33321 mm

amin,leleh = 600 x B1 x ds'


600 (-) fy
600 x 0.85 x 72.5
600 - 400
184.875 mm

Karena a < amin,leleh, maka tulangan tekan belum leleh


p= 600 . As' - As . Fy
1.7 . Fc' . B
600 x 1963.495408 - 3926.990817 x 400
1.7 x 30 x 600
-12.833303323

q= 600 . B1 . As' . Ds
0.85 . Fc' . B

600 x 0.85 x 1963.495408 x 72.5


0.85 x 30 x 600
4745.1139039

a= p^2 + q - p
-12.833303323 ^2 + 4745.114 - -12.8333
82.9033224333

fs' = a - B1 .ds'
600
600
a

82.9033224333 - 0.85 x 72.5


600
82.90332
153.99857431 Mpa

Mnc = 0.85 . Fc' .a.b. (d-a/2)


0.85 x 30 x 82.90332243 x 600

472230969.09 Nmm

Mns = As' . Fs'. (d - ds')


1963.4954085 x 153.9985743 413.75 - 72.5
103185637.18 Nmm

Mn = mnc + Mns
472230969.09 + 103185637
575416606.27 Nmm
575.41660627 kN-mm

Nilai kuat rencana


Ø= 0.65 0.65 x 575.4166063 = 374.0208
Ø= 0.8 0.8 x 575.4166063 = 460.3333

DIAGRAM INTERAKSI KOLOM KUAT RENCANA

gaya aksial (kN) =


Momen (kNm) =

3) Momen maksimal yang dapat ditahan kolom = 434.4436275 kN


Dari gambar diagram interaksi kuat rencana dapat diketahui bahwa garis horizontal melalui PuØ
memotong garis Ab dititik D, jadi PD = Pu Ø = 1080 kN. Besar momen MD dihitung dengan interpolasi
linier berikut
MD =
MD = MB + (MA - MB) . (PD - PB) / (PA - PB)
= 374.0207941 + 208.696658 1080 2756.501
= 455.7883589

Selanjutnya garis horizontal dari Pu= 434.4436 kN


memotong garis DC di titik E. Besar momen ME dihitung berikut:
ME= MD + (MC - MD) . (PD - PE) / (PD - PC)
= 455.7883589 + 4.544926137 x 645.5564
= 458.5050311

Jadi dengan Pu= 434.443627451 Kn besar momen maksimal yang dapat ditahan oleh kolom adalah
Mr = ME = 458.50503113 kNm (lebih besar dari Mc= 460.333285 kNm)

4) Hitungan tulangan geser/begel kolom K2


Hasil hitungan gaya geser terfaktor pada kolom K2, Vu= 65.48
Vc= (1 + Nu,k/14. Ag) . (Vfc' / 6) . b . D
= 1+ Vu.10^3 / 14. x
= 1 65480 / 14 360000
= 125057 N
125.0572344801

Vs= Vu- p. Vc
p
= 65.48 - 0.75 x 125.0572
0.75
= -59.5772

Karena Vs < 0 maka dipakai begel minimal dengan luas per meter panjang sbb :
Av= b.S
3 .fy
600 x 1000
=
3 400
= 500.00

Av= 75 . Vfc' . b . S
1200 . Fy
= 75 5.4772 600 1000
1200 400
= 513.4899

Di[ilih yang besar, jadi Av,u= 513.4899

Dihitung jarak begel: s = n/4 . Pi . Dp2 . S


Av,u
= n/4 π 100 1000
513.4899
= 305.9060 mm

s <= 16D 16x25


s <= (d/2)
s <=48bp
s <= 600 mm
Dipilih jarak begel yang paling kecil yaitu s = 305 < 305.9060 mm

pengekangan kolom
As,h
lo = lo > h = 600
/ (1/6).In = 0.16666667
/ 450 mm

lo dipakai 600

dengan s memenuhi ketentuan sebagai berikut


1 600 = 150
4
6x p = 6 20 = 120
100 mm
sehinggs s diambil 100 mm

Ash min sesuai pasaal 23.4 (4 (1)) diperoleh dari nilai lebih besar dari hasil 2 rumus berikut
Ash = 0.3 (s . Hc . (Fc'/fyh)) . (Ag / Ach - 1)
Ash = 0.09 (s . Hc . (Fc'/fyh))
dengan asumsi s = 100 mm, fyh = 400 Mpa, dan selimut beton =
dan ps = 10 mm

ash = 0.3 x 100 x 435 x 30


723.2184 atau 400

Ash = 0.09 x 100 x 435 x 30


400
293.625

untuk memenuhi pasal 23. 4 (4(3)) dipasang Ash 2 p 10 =


=
V = (MA + MP) / L
v= 754.5152 998.0082
5
= 350.50468 DATA HITUNGAN BALOK

v= 6 350.505
5
= 420.606 DATA SAP
25 = 1963.495 mm2
25 = 981.7477 mm2
25 = 5890.486 mm2
0.03 kN/m
0.4 kN/m
200 kN/m
0.4 / 200 0.002

10 + 12.5 = 72.5 mm

x Fc' - 30
7
x 30 - 30 = 0.85
7

- 5890.486 ) + 5890.486 x 0.4

cb = 600 x d = 600 x 72.5 = 316.5 mm


600 + Fy 600 + 400

diambil c = 600 - 72.5 + 185


= 342.5 mm ( > cb )

a = B1 x c = 0.85 x 342.5
= 291.125 mm
Ɛ1 = 72.5 + 185 - ds1 x 0.003
c
Ɛ1 = 72.5 + 185 - 72.5 x 0.003
342.5
= 0.00162
= 16.2 x 10^-4 < Ɛy
OK
f1 = Ɛ1 x Es
16.2 x 10^-4 x 200
= 0.3241 kN/mm2

x 0.003

+ 185 + 85

x 200

+ 185 x 0.003

x 200

x 0.003

Lengan ke Momen note : lengan ke pusat (m)


pusat (m) (kN) h = dimensi kolom
-0.228 144.768 (-) T1 = -(h/2)-ds
-0.043 0 (-) T2 = -(h/2)-ds
0.043 0 C3 = -(h/2)-ds
= 4454.213 0.154 687.897 Cc = (h/2)-(a/2)
C4 = (h/2)-ds
0.228 178.678 C5 = (h/2)-ds
Mn = 0.154 1011.344 C6 = (h/2)-ds

Ɛ1 = 600 - 316.5 - 72.5


x 0.003
316.5
= 283.5 - 72.5
x 0.003
316.5
= 0.002
= 2 x 10^-3 = Ɛy

f1 = fy = 0.4 kN/mm2

Ɛ2 = 600 - 316.5 - 72.5 + 185


x
316.5

0.003 = 283.5 - 257.5 0.003


x
316.5
= 0.000246
2.464455 x 10^-4 < Ɛy
OK
f2 = 2.464455 x 10^-4 x 200
0.049289 kN/mm2

+ 85
x 0.003

-0.2464455 x 10^-3 x 200


-0.0492891 kN/mm2
x 0.003

0.5592417 x 10^-3 x 200


0.1118483 kN/mm2

0.4 kN/mm2

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.228 178.678
-0.043 2.0565520629
0.043 -2.0565520629
= 4337.55 0.165 717.810
0.228 178.678
Mn = 0.165 896.488

Ɛ1 = 600 - 250 - 72.5


x 0.003
250
= 350 - 72.5
x 0.003
250
= 0.00333
= 3.33 x 10^-3 > Ɛy

f1 = fy = 0.4 kN/mm2

Ɛ2 = 600 - 250 - 72.5 + 185


x
0.003
= 350 - 257.5 x 0.003
250
= 0.00111 f2' = 0.222
= 1.11 x 10^-3 > Ɛy
OK
f2 = fy = 0.4 kN/mm2

85
x 0.003

x 200

x 200

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.228 178.678
-0.043 9.263
0.043 -0.751
= 3251.25 0.194 629.930
0.228 178.678
Mn = 995.798

600
ng seperti balok
8 D 25 3926.991 mm
4 D 25 1963.495 mm
p dekat dengan garis netral)
25 x 72.5 + 2 x 25 x 257.5 +

. Fy / (B1 . Fc' . B)
1963.4954 x 400
30 x 600
x 413.75 - 82.90332
2

12000

10000

kN-mm (titik B) 8000


kN-mm (titik C)
6000

Axis Title
4000

5920.7133 5920.713 2992.123 2756.501 1948.673 0


2000
0 178.678 657.3735 582.7175 647.2684 374.0207941

0
0

400
500
100
200
300

600
700
374.0207941 460.3333
5920.7133 5920.713 2992.123 2756.501 0
0 178.6781 657.3735 582.7175 374.0208

434.44363

434.44363 434.4436 2322.058 175.8046


0 2000 2756.501 208.6967

406.9128 1080 1080


dihitung dengan interpolasi 0 2000

MB MA MC PA PB PC PE
374.0208 647.2684 460.333285 1948.673 0 0 0
MD MC ME PD PC PE
455.7884 460.3333 458.5050311 1080 0

460.3333 0
/ 1080 455.7884 1080

at ditahan oleh kolom adalah


TIDAK AMAN

30 / 6x b x d
5.4772256 6 600 x 527.5
263.5

renggang 1/2 D 12.5


6 TULANGAN MEMANJANG/LONGITUDINSL 150
8 TULANGAN SENGKANG 80
450

diambil terkecil = 12.5

72.5 mm

x 0.7389

599.07155
e pusat (m)
0.003
0.003
2 X 25 x 342.5 / 8 x 25
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000

Axis Title
1100
1200
1300
1400
1500
1600
1700
1800

Pu
PD

1470
grafik
1900

Row 274
2000

Column N
2100
PERHITUNGAN KOLOM
A1 = A5 = 5D
A2 = A3 = 2D
Ast = 16 D
700 Fc' = 30 Mpa =
Fy = 400 Mpa =
Es = 200000 Mpa =
Ey = Fy / Es =
D = 25 mm
ds1 = 50 +
700
72.5 72.5
120 120
157.5 157.5 145
a) Tinjauan beban sentris
P0 = 0.85 x Fc' x (Ag - Ast) + Ast x Fy
untuk nilai Fc' ≤ 30 maka B1= 0.85
untuk nilai Fc' ≥ 30 maka B1= 0.85 - 0.05

0.85 - 0.05

= 0.85 x 0.03 x ( 700 x 700


= 15436.316122 kN
Pn,max = 0.8 . Po
0.8 x 15436.31612
12349.052898 kN
Ø. P0 = 0.65 x 15436.31612
10033.605479 kN

Ø. Pn.maks = 0.65 x 15436.32


10033.6054792502 kN

b) Tinjauan beto tekan menentukan (terjadi jika c > cb)

192.5 507.5

diambil c =

ε1= ε1= 0.003

ε 2' =
T1 T2
C3 Cc C4 C5

Ɛ2' = 192.5 - 192.5 x 0.003


507.5
0 f2' = 0

Ɛ3' = 507.5 - 350 x 0.003 =


507.5
0.0009310345 < Ɛy f3' = 0.931034 x 10^-3
0.9310344828 x 10^-3 0.186207 kN/mm2
OK
Ɛ4' = 507.5 - 192.5 x 0.003
507.5
0.001862069 < Ɛy f4' = 1.862069 x 10^-3
1.8620689655 x 10^-3 0.372414 kN/mm2
OK
Ɛs' = 507.5 - 72.5 x 0.003
507.5
0.0025714286 > Ɛy fs' = fy = 0.4 kN/mm2
2.5714285714 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.1419 = -348.206


(-) T2 = 981.74770425 x 0 = 0
C3 = 981.74770425 x 0.186206897 = 182.8082
Cc = 0.85 x 0.03 x 431.375 x 700
C4 = 981.74770425 x 0.372413793 = 365.6164
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477
Jumlah Pn = 8882.01

Ø. Pn = 0.65 x 8882.009952 = 5773.306 kN


Ø. Mn = 0.65 x 2810.537 = 1826.849 kN-m

c) Tinjauan pada keadaan seimbang (terjadi pada cb = 376.5 mm)


ab = B1 . Cb
0.85 x 376.5
320.03 mm

323.5 376.5
ε1 Ɛ2 ε =
ε3 ε4
ε5

T1 T2 C3 Cc C4 C5

Ɛ3' = 376.5 - 350 x 0.003


376.5
0.000211155 < Ɛy f3' =
2.111553785 x 10^-3
OK
Ɛ4' = 376.5 - 192.5 x 0.003
376.5
0.001466135 < Ɛy f4' =
1.466135458 x 10^-3
OK
Ɛs' = 376.5 - 72.5 x 0.003
376.5
0.002422311 > Ɛy fs' = fy =
2.422310757 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.4000 = -981.748


(-) T2 = -981.74770425 x 0.20876494 = -204.955
C3 = 981.74770425 x 0.000211155 = 0.207301
Cc = 0.85 x 0.03 x 323.5 x 700
C4 = 981.74770425 x 0.293227092 = 287.875
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477
Jumlah Pn = 5857.603

Ø. Pn,b = 0.65 x 5857.602825 = 3807.442 kN


Ø. Mn,b= 0.65 x 2409.722 = 1566.32 kN-m

d) Keadaan tulangan tarik menentukan (terjadi c < cb)


diambil c 250 mm,sehingga
a= B1 . C
0.85 x 250
212.5 mm

450 250
ε1 Ɛ2 ε =
ε3 ε4
ε5

Ɛ3' = 450 - 350 x 0.003 =


250
0.0012 < Ɛy f3' = 1.2 x 10^-3
1.2 x 10^-3 0.24 kN/mm2
OK
Ɛ4' = 250 - 192.5 x 0.003
250
0.00069 < Ɛy f4' = 0.69 x 10^-3
0.69 x 10^-3 0.138 kN/mm2
OK
Ɛs' = 250 - 72.5 x 0.003
250
0.00213 > Ɛy fs' = fy = 0.4 kN/mm2
2.13 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.4000 = -981.748


(-) T2 = -981.74770425 x 0.4000 = -392.699
(-) T3 = -981.74770425 x 0.24 = -235.619
Cc = 0.85 x 0.03 x 212.5 x 700
C4 = 981.74770425 x 0.138 = 135.4812
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477
Jumlah Pn = 3300.288

Ø. Pn = 0.65 x 3300.287652 = 2145.187 kN


Ø. Mn = 0.65 x 1804.062 = 1172.64 kN-m

Batas struktur boleh dianggap hanya menahan momen lentur pada :


PuØ = 0.1 x fc' x b x h
0.1 x 0.03 x 700 x
1470 kN

PuØ = Ø.Pn,b = 3807.4418359479 kN


dipilih yang kecil = 1470 kN

e) Tinjauan berdasarkan beban Pn = 0


700
Pada keadaan ini dihitung seperti balok
Tulangan tarik = A1 + A2 + A3 =
Tulangan desak = A5 =
(A4 diabaikan, dianggap dekat dengan garis netral
700 ds = 5 x
160.8333 mm

ds'= 72.5 mm

a = (As - As') . Fy / (B1 . Fc' . B)


4417.865 -
0.85 x
43.9999 mm

amin,leleh = 600 x B1 x ds'


600 -fy
600 x 0.85 x 72.5
600 - 400
184.875 mm

Karena a < amin,leleh, maka tulangan tekan belum leleh


p= 600 . As' - As . Fy
1.7 . Fc' . B
600 x 2454.369261 - 4417.865 x 400
1.7 x 30 x 700
-8.249980708

q= 600 . B1 . As' . Ds
0.85 . Fc' . B

600 x 0.85 x 2454.369 x 72.5


0.85 x 30 x 700
5084.0506113

a= p^2 + q - p
-8.249980708 ^2 + 5084.051 - -8.24998
80.0282001966

fs' = a - B1 .ds'
600
a

80.0282001966 - 0.85 x 72.5


600
80.0282
137.97536482 Mpa
Mnc = 0.85 . Fc' .a.b. (d-a/2)
0.85 x 30 x 80.0282 x 700

713041125.24 Nmm

Mns = As' . Fs'. (d - ds')


2454.3692606 x 137.9753648 539.1667 - 72.5
158033163.93 Nmm

Mn = mnc + Mns
713041125.24 + 158033164
871074289.17 Nmm
871.07428917 kN-mm

Nilai kuat rencana


Ø= 0.65 0.65 x 871.0743 = 566.1983
Ø= 0.8 0.8 x 871.0743 = 696.8594

DIAGRAM INTERAKSI KOLOM KUAT RENCANA

gaya aksial (kN) =


Momen (kNm) =

3) Momen maksimal yang dapat ditahan kolom = 411.547 kN


Dari gambar diagram interaksi kuat rencana dapat diketahui bahwa garis horizontal melalui PuØ
memotong garis Ab dititik D, jadi PD = Pu Ø = 1470 kN. Besar momen MD dihitung dengan interpolasi
linier berikut
MD =
MD = MB + (MA - MB) . (PD - PB) / (PA - PB)
= 566.198288 + 1000.121 1470 3807.442
= 952.3311289

Selanjutnya garis horizontal dari Pu= 411.547 kN


memotong garis DC di titik E. Besar momen ME dihitung berikut:
ME= MD + (MC - MD) . (PD - PE) / (PD - PC)
= 952.3311289 + -255.472 x 1058.453
= 768.3823035
Jadi dengan Pu= 411.5470444996 Kn besar momen maksimal yang dapat ditahan oleh kolom adal
Mr = ME = 768.38230349 kNm (lebih besar dari Mc= 696.8594 kNm)

4) Hitungan tulangan geser/begel kolom K2


Hasil hitungan gaya geser terfaktor pada kolom K2, Vu= 0
Vc= (1 + Nu,k/14. Ag) . (Vfc' / 6) . b . D
= 1+ Vu.10^3 / 14. x
= 1 0/ 14 490000
= 171333 N
171.3329266686

Vs= Vu- p. Vc
p
= 0- 0.75 x 171.3329
0.75
= -171.3329266686

Karena Vs < 0 maka dipakai begel minimal dengan luas per meter panjang sbb :
Av= b.S
3 .fy
700 x 1000
=
3 400
= 583.33333333

Av= 75 . Vfc' . b . S
1200 . Fy
75 5.4772255751 700 1000
1200 400
599.07154727

Di[ilih yang besar, jadi Av,u= 599.0715473

Dihitung jarak begel: s = n/4 . Pi . Dp2 . S


Av,u
= n/4 π 100 1000
599.0715473
= 262.2051 mm

pengekangan kolom
As,h
lo = lo > h = 700
/ (1/6).In = 0.16666667
/ 450 mm

lo dipakai 700
dengan s memenuhi ketentuan sebagai berikut
1 700 = 175
4
6x p = 6 20 = 120
100 mm
sehinggs s diambil 100 mm

Ash min sesuai pasaal 23.4 (4 (1)) diperoleh dari nilai lebih besar dari hasil 2 rumus berikut
Ash = 0.3 (s . Hc . (Fc'/fyh)) . (Ag / Ach - 1)
Ash = 0.09 (s . Hc . (Fc'/fyh))
dengan asumsi s = 100 mm, fyh = 400 Mpa, dan selimut beton =
dan ps = 10 mm

ash = 0.3 x 100 x 535 x 30


711.15138787 atau 400

Ash = 0.09 x 100 x 535 x 30


400
361.125

untuk memenuhi pasal 23. 4 (4(3)) dipasang Ash 2 p 10 =


=

V = (MA + MP) / L
v= 754.5152 998.0082
5
= 350.50468 DATA HITUNGAN BALOK

v= 6 350.505
5
= 420.606 DATA SAP
25 = 2454.369 mm2
25 = 981.7477 mm2
25 = 7853.982 mm2
0.03 kN/m
0.4 kN/m
200 kN/m
0.4 / 200 0.002

10 + 12.5 = 72.5 mm

x Fc' - 30
7
x 30 - 30 = 0.85
7

- 7853.982 ) + 7853.982 x 0.4

cb = 600 x d = 600 x 72.5 = 376.5 mm


600 + Fy 600 + 400

diambil c = 507.5 mm ( > cb )

a = B1 x c = 0.85 x 507.5
= 431.375 mm

Ɛ1 = 192.5 - 72.5 x 0.003


507.5
0.000709
7.1 x 10^-4 < Ɛy
OK
f1 = Ɛ1 x Es
7.1 x 10^-4 x 200
0.1419 kN/mm2

x 200

x 200

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.278 96.627
-0.158 0
0.000 0
= 7700.044 0.311 2397.601
0.120 43.874
0.278 272.435
Mn = 2810.537

Ɛ1 = 323.5 - 72.5
x 0.003
376.5
0.002
2 x 10^-3 = Ɛy
f1 = fy = 0.4 kN/mm2

0.003 Ɛ2 = 323.5 - 192.5 x 0.003


376.5
0.001044
10.43825 x 10^-4 < Ɛy

f2 = 10.43825 x 10^-4 x 200


0.208765 kN/mm2

0.211155 x 10^-3 x 200


0.042231 kN/mm2

1.466135 x 10^-3 x 200


0.293227 kN/mm2

0.4 kN/mm2

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.278 272.435
-0.158 32.2803338771
0.000 0
= 5774.475 0.311 1798.027
0.120 34.545
0.278 272.435
Mn = 2409.722

Ɛ1 = 450 - 72.5
x 0.003
x 0.003
250
0.00453
4.53 x 10^-3 > Ɛy

f1 = fy = 0.4 kN/mm2
0.003
Ɛ2 = 450 - 192.5 x 0.003
250
0.00309
3.09 x 10^-3 > Ɛy

f2 = fy = 0.4 kN/mm2

x 200

x 200

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.278 272.435
-0.158 61.850
0.000 0.000
= 3793.125 0.311 1181.084
0.120 16.258
0.278 272.435
Mn = 1804.062

700
hitung seperti balok
9 D 25 4417.865 mm
5 D 25 2454.369 mm
ggap dekat dengan garis netral)
25 x 72.5 + 2 x 25 x 192.5 +

. Fy / (B1 . Fc' . B)
2454.369 x 400
30 x 700
x 539.1667 - 80.0282
2

kN-mm (titik B)
kN-mm (titik C)
12000

10000
10033.61 10033.61 5773.306 3807.442 2145.187 0
0 272.435 1826.849 1566.32 1172.64 566.198288
8000

Axis Title 6000


566.198288 696.8594
10033.61 10033.61 5773.306 3807.442 0
0 272.435 1826.849 1566.32 566.1983 4000

411.547 2000

411.547 411.547 3395.895 892.018 0


0

200
300
400
500
600
100

700
0 2000 3807.442 1000.121

674.3016 1470 1470


MD dihitung dengan interpolasi 0 2000

MB MA MC PA PB PC PE
566.1983 1172.64 696.8594313 2145.187 0 0 0

MD MC ME PD PC PE
952.3311 696.8594 768.3823035 1470 0

696.8594 0
/ 1470 952.3311 1470
dapat ditahan oleh kolom adalah
AMAN

30 / 6x b x d
5.477226 6 700 x 627.5
renggang 1/2 D 12.5
6 TULANGAN MEMANJANG/LONGITUDINSL 150
8 TULANGAN SENGKANG 80
450

diambil terkecil = 12.5

72.5 mm

x 0.59078

599.0715
2 X 25 x 350 / 9 x 25
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000

Axis Title
1100
1200
1300
1400
1500
1600
1700
1800

Pu
PD
1900

1470
grafik

Row 274
2000

Column N
2100
PERHITUNGAN KOLOM
A1 = A5 = 5D
A2 = A3 = 2D
Ast = 16 D
700 Fc' = 30 Mpa =
Fy = 400 Mpa =
Es = 200000 Mpa =
Ey = Fy / Es =
D = 25 mm
ds1 = 50 +
700
72.5 72.5
120 120
157.5 157.5 145
a) Tinjauan beban sentris
P0 = 0.85 x Fc' x (Ag - Ast) + Ast x Fy
untuk nilai Fc' ≤ 30 maka B1= 0.85
untuk nilai Fc' ≥ 30 maka B1= 0.85 - 0.05

0.85 - 0.05

= 0.85 x 0.03 x ( 700 x 700


= 15436.316122 kN
Pn,max = 0.8 . Po
0.8 x 15436.31612
12349.052898 kN
Ø. P0 = 0.65 x 15436.31612
10033.605479 kN

Ø. Pn.maks = 0.65 x 15436.32


10033.6054792502 kN

b) Tinjauan beto tekan menentukan (terjadi jika c > cb)

192.5 507.5

diambil c =

ε1= ε1= 0.003

ε 2' =
T1 T2
C3 Cc C4 C5

Ɛ2' = 192.5 - 192.5 x 0.003


507.5
0 f2' = 0

Ɛ3' = 507.5 - 350 x 0.003 =


507.5
0.0009310345 < Ɛy f3' = 0.931034 x 10^-3
0.9310344828 x 10^-3 0.186207 kN/mm2
OK
Ɛ4' = 507.5 - 192.5 x 0.003
507.5
0.001862069 < Ɛy f4' = 1.862069 x 10^-3
1.8620689655 x 10^-3 0.372414 kN/mm2
OK
Ɛs' = 507.5 - 72.5 x 0.003
507.5
0.0025714286 > Ɛy fs' = fy = 0.4 kN/mm2
2.5714285714 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.1419 = -348.206


(-) T2 = 981.74770425 x 0 = 0
C3 = 981.74770425 x 0.186206897 = 182.8082
Cc = 0.85 x 0.03 x 431.375 x 700
C4 = 981.74770425 x 0.372413793 = 365.6164
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477
Jumlah Pn = 8882.01

Ø. Pn = 0.65 x 8882.009952 = 5773.306 kN


Ø. Mn = 0.65 x 2810.537 = 1826.849 kN-m

c) Tinjauan pada keadaan seimbang (terjadi pada cb = 376.5 mm)


ab = B1 . Cb
0.85 x 376.5
320.03 mm

323.5 376.5
ε1 Ɛ2 ε =
ε3 ε4
ε5

T1 T2 C3 Cc C4 C5

Ɛ3' = 376.5 - 350 x 0.003


376.5
0.000211155 < Ɛy f3' =
2.111553785 x 10^-3
OK
Ɛ4' = 376.5 - 192.5 x 0.003
376.5
0.001466135 < Ɛy f4' =
1.466135458 x 10^-3
OK
Ɛs' = 376.5 - 72.5 x 0.003
376.5
0.002422311 > Ɛy fs' = fy =
2.422310757 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.4000 = -981.748


(-) T2 = -981.74770425 x 0.20876494 = -204.955
C3 = 981.74770425 x 0.000211155 = 0.207301
Cc = 0.85 x 0.03 x 323.5 x 700
C4 = 981.74770425 x 0.293227092 = 287.875
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477
Jumlah Pn = 5857.603

Ø. Pn,b = 0.65 x 5857.602825 = 3807.442 kN


Ø. Mn,b= 0.65 x 2409.722 = 1566.32 kN-m

d) Keadaan tulangan tarik menentukan (terjadi c < cb)


diambil c 250 mm,sehingga
a= B1 . C
0.85 x 250
212.5 mm

450 250
ε1 Ɛ2 ε =
ε3 ε4
ε5

Ɛ3' = 450 - 350 x 0.003 =


250
0.0012 < Ɛy f3' = 1.2 x 10^-3
1.2 x 10^-3 0.24 kN/mm2
OK
Ɛ4' = 250 - 192.5 x 0.003
250
0.00069 < Ɛy f4' = 0.69 x 10^-3
0.69 x 10^-3 0.138 kN/mm2
OK
Ɛs' = 250 - 72.5 x 0.003
250
0.00213 > Ɛy fs' = fy = 0.4 kN/mm2
2.13 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.4000 = -981.748


(-) T2 = -981.74770425 x 0.4000 = -392.699
(-) T3 = -981.74770425 x 0.24 = -235.619
Cc = 0.85 x 0.03 x 212.5 x 700
C4 = 981.74770425 x 0.138 = 135.4812
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477
Jumlah Pn = 3300.288

Ø. Pn = 0.65 x 3300.287652 = 2145.187 kN


Ø. Mn = 0.65 x 1804.062 = 1172.64 kN-m

Batas struktur boleh dianggap hanya menahan momen lentur pada :


PuØ = 0.1 x fc' x b x h
0.1 x 0.03 x 700 x
1470 kN

PuØ = Ø.Pn,b = 3807.4418359479 kN


dipilih yang kecil = 1470 kN

e) Tinjauan berdasarkan beban Pn = 0


700
Pada keadaan ini dihitung seperti balok
Tulangan tarik = A1 + A2 + A3 =
Tulangan desak = A5 =
(A4 diabaikan, dianggap dekat dengan garis netral
700 ds = 5 x
160.8333 mm

ds'= 72.5 mm

a = (As - As') . Fy / (B1 . Fc' . B)


4417.865 -
0.85 x
43.9999 mm

amin,leleh = 600 x B1 x ds'


600 (-) fy
600 x 0.85 x 72.5
600 - 400
184.875 mm

Karena a < amin,leleh, maka tulangan tekan belum leleh


p= 600 . As' - As . Fy
1.7 . Fc' . B
600 x 2454.369261 - 4417.865 x 400
1.7 x 30 x 700
-8.249980708

q= 600 . B1 . As' . Ds
0.85 . Fc' . B

600 x 0.85 x 2454.369 x 72.5


0.85 x 30 x 700
5084.0506113

a= p^2 + q - p
-8.249980708 ^2 + 5084.051 - -8.24998
80.0282001966

fs' = a - B1 .ds'
600
a

80.0282001966 - 0.85 x 72.5


600
80.0282
137.97536482 Mpa
Mnc = 0.85 . Fc' .a.b. (d-a/2)
0.85 x 30 x 80.0282 x 700

713041125.24 Nmm

Mns = As' . Fs'. (d - ds')


2454.3692606 x 137.9753648 539.1667 - 72.5
158033163.93 Nmm

Mn = mnc + Mns
713041125.24 + 158033164
871074289.17 Nmm
871.07428917 kN-mm

Nilai kuat rencana


Ø= 0.65 0.65 x 871.0743 = 566.1983
Ø= 0.8 0.8 x 871.0743 = 696.8594
12000
DIAGRAM INTERAKSI KOLOM KUAT RENCANA
10000
gaya aksial (kN) =
8000 Momen (kNm) =
grafik
Pu
6000
Axis Title

PD
Row 274
4000 1470
Column N
2000

0
0
100
200

400

600

1000
1100
1200
1300
1400
1500
1600
1700
1800
1900
2000
2100
300

500

700
800
900

Axis Title
3) Momen maksimal yang dapat ditahan kolom = 411.547 kN
Dari gambar diagram interaksi kuat rencana dapat diketahui bahwa garis horizontal melalui PuØ
memotong garis Ab dititik D, jadi PD = Pu Ø = 1470 kN. Besar momen MD dihitung dengan interpolasi
linier berikut
MD =
MD = MB + (MA - MB) . (PD - PB) / (PA - PB)
= 566.198288 + 1000.121 1470 3807.442
= 952.3311289

Selanjutnya garis horizontal dari Pu= 411.547 kN


memotong garis DC di titik E. Besar momen ME dihitung berikut:
ME= MD + (MC - MD) . (PD - PE) / (PD - PC)
= 952.3311289 + -255.472 x 1058.453
= 768.3823035
Jadi dengan Pu= 411.5470444996 Kn besar momen maksimal yang dapat ditahan oleh kolom adal
Mr = ME = 768.38230349 kNm (lebih besar dari Mc= 696.8594 kNm)

4) Hitungan tulangan geser/begel kolom K2


Hasil hitungan gaya geser terfaktor pada kolom K2, Vu= 0
Vc= (1 + Nu,k/14. Ag) . (Vfc' / 6) . b . D
= 1+ Vu.10^3 / 14. x
= 1 0/ 14 490000
= 171333 N
171.3329266686

Vs= Vu- p. Vc
p
= 0- 0.75 x 171.3329
0.75
= -171.3329266686

Karena Vs < 0 maka dipakai begel minimal dengan luas per meter panjang sbb :
Av= b.S
3 .fy
700 x 1000
=
3 400
= 583.33333333

Av= 75 . Vfc' . b . S
1200 . Fy
75 5.4772255751 700 1000
1200 400
599.07154727

Di[ilih yang besar, jadi Av,u= 599.0715473

Dihitung jarak begel: s = n/4 . Pi . Dp2 . S


Av,u
= n/4 π 100 1000
599.0715473
= 262.2051 mm

pengekangan kolom
As,h
lo = lo > h = 700
/ (1/6).In = 0.16666667
/ 450 mm

lo dipakai 700
dengan s memenuhi ketentuan sebagai berikut
1 700 = 175
4
6x p = 6 20 = 120
100 mm
sehinggs s diambil 100 mm

Ash min sesuai pasaal 23.4 (4 (1)) diperoleh dari nilai lebih besar dari hasil 2 rumus berikut
Ash = 0.3 (s . Hc . (Fc'/fyh)) . (Ag / Ach - 1)
Ash = 0.09 (s . Hc . (Fc'/fyh))
dengan asumsi s = 100 mm, fyh = 400 Mpa, dan selimut beton =
dan ps = 10 mm

ash = 0.3 x 100 x 535 x 30


711.15138787 atau 400

Ash = 0.09 x 100 x 535 x 30


400
361.125

untuk memenuhi pasal 23. 4 (4(3)) dipasang Ash 2 p 10 =


=

V = (MA + MP) / L
v= 754.5152 998.0082
5
= 350.50468 DATA HITUNGAN BALOK

v= 6 350.505
5
= 420.606 DATA SAP
25 = 2454.369 mm2
25 = 981.7477 mm2
25 = 7853.982 mm2
0.03 kN/m
0.4 kN/m
200 kN/m
0.4 / 200 0.002

10 + 12.5 = 72.5 mm

x Fc' - 30
7
x 30 - 30 = 0.85
7

- 7853.982 ) + 7853.982 x 0.4

cb = 600 x d = 600 x 72.5 = 376.5 mm


600 + Fy 600 + 400

diambil c = 507.5 mm ( > cb )

a = B1 x c = 0.85 x 507.5
= 431.375 mm

Ɛ1 = 192.5 - 72.5 x 0.003


507.5
0.000709
7.1 x 10^-4 < Ɛy
OK
f1 = Ɛ1 x Es
7.1 x 10^-4 x 200
0.1419 kN/mm2

x 200

x 200

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.278 96.627
-0.158 0
0.000 0
= 7700.044 0.311 2397.601
0.120 43.874
0.278 272.435
Mn = 2810.537

Ɛ1 = 323.5 - 72.5
x 0.003
376.5
0.002
2 x 10^-3 = Ɛy
f1 = fy = 0.4 kN/mm2

0.003 Ɛ2 = 323.5 - 192.5 x 0.003


376.5
0.001044
10.43825 x 10^-4 < Ɛy

f2 = 10.43825 x 10^-4 x 200


0.208765 kN/mm2

0.211155 x 10^-3 x 200


0.042231 kN/mm2

1.466135 x 10^-3 x 200


0.293227 kN/mm2

0.4 kN/mm2

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.278 272.435
-0.158 32.2803338771
0.000 0
= 5774.475 0.311 1798.027
0.120 34.545
0.278 272.435
Mn = 2409.722

Ɛ1 = 450 - 72.5
x 0.003
x 0.003
250
0.00453
4.53 x 10^-3 > Ɛy

f1 = fy = 0.4 kN/mm2
0.003
Ɛ2 = 450 - 192.5 x 0.003
250
0.00309
3.09 x 10^-3 > Ɛy

f2 = fy = 0.4 kN/mm2

x 200

x 200

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.278 272.435
-0.158 61.850
0.000 0.000
= 3793.125 0.311 1181.084
0.120 16.258
0.278 272.435
Mn = 1804.062

700
hitung seperti balok
9 D 25 4417.865 mm
5 D 25 2454.369 mm
ggap dekat dengan garis netral)
25 x 72.5 + 2 x 25 x 192.5 +

. Fy / (B1 . Fc' . B)
2454.369 x 400
30 x 700
x 539.1667 - 80.0282
2

kN-mm (titik B)
kN-mm (titik C)

10033.61 10033.61 5773.306 3807.442 2145.187 0


0 272.435 1826.849 1566.32 1172.64 566.198288

566.198288 696.8594
10033.61 10033.61 5773.306 3807.442 0
0 272.435 1826.849 1566.32 566.1983

411.547

411.547 411.547 3395.895 892.018


0 2000 3807.442 1000.121

674.3016 1470 1470


MD dihitung dengan interpolasi 0 2000

MB MA MC PA PB PC PE
566.1983 1172.64 696.8594313 2145.187 0 0 0

MD MC ME PD PC PE
952.3311 696.8594 768.3823035 1470 0

696.8594 0
/ 1470 952.3311 1470
dapat ditahan oleh kolom adalah
AMAN

30 / 6x b x d
5.477226 6 700 x 627.5
renggang 1/2 D 12.5
6 TULANGAN MEMANJANG/LONGITUDINSL 150
8 TULANGAN SENGKANG 80
450

diambil terkecil = 12.5

72.5 mm

x 0.59078

599.0715
2 X 25 x 350 / 9 x 25
PERHITUNGAN KOLOM
A1 = A5 = 5D
A2 = A3 = 2D
Ast = 16 D
700 Fc' = 30 Mpa =
Fy = 400 Mpa =
Es = 200000 Mpa =
Ey = Fy / Es =
D = 25 mm
ds1 = 50 +
700
72.5 72.5
120 120
157.5 157.5 145
a) Tinjauan beban sentris
P0 = 0.85 x Fc' x (Ag - Ast) + Ast x Fy
untuk nilai Fc' ≤ 30 maka B1= 0.85
untuk nilai Fc' ≥ 30 maka B1= 0.85 - 0.05

0.85 - 0.05

= 0.85 x 0.03 x ( 700 x 700


= 15436.316122 kN
Pn,max = 0.8 . Po
0.8 x 15436.31612
12349.052898 kN
Ø. P0 = 0.65 x 15436.31612
10033.605479 kN

Ø. Pn.maks = 0.65 x 15436.32


10033.6054792502 kN

b) Tinjauan beto tekan menentukan (terjadi jika c > cb)

192.5 507.5

diambil c =

ε1= ε1= 0.003

ε 2' =
T1 T2
C3 Cc C4 C5

Ɛ2' = 192.5 - 192.5 x 0.003


507.5
0 f2' = 0

Ɛ3' = 507.5 - 350 x 0.003 =


507.5
0.0009310345 < Ɛy f3' = 0.931034 x 10^-3
0.9310344828 x 10^-3 0.186207 kN/mm2
OK
Ɛ4' = 507.5 - 192.5 x 0.003
507.5
0.001862069 < Ɛy f4' = 1.862069 x 10^-3
1.8620689655 x 10^-3 0.372414 kN/mm2
OK
Ɛs' = 507.5 - 72.5 x 0.003
507.5
0.0025714286 > Ɛy fs' = fy = 0.4 kN/mm2
2.5714285714 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.1419 = -348.206


(-) T2 = 981.74770425 x 0 = 0
C3 = 981.74770425 x 0.186206897 = 182.8082
Cc = 0.85 x 0.03 x 431.375 x 700
C4 = 981.74770425 x 0.372413793 = 365.6164
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477
Jumlah Pn = 8882.01

Ø. Pn = 0.65 x 8882.009952 = 5773.306 kN


Ø. Mn = 0.65 x 2810.537 = 1826.849 kN-m

c) Tinjauan pada keadaan seimbang (terjadi pada cb = 376.5 mm)


ab = B1 . Cb
0.85 x 376.5
320.03 mm

323.5 376.5
ε1 Ɛ2 ε =
ε3 ε4
ε5

T1 T2 C3 Cc C4 C5

Ɛ3' = 376.5 - 350 x 0.003


376.5
0.000211155 < Ɛy f3' =
2.111553785 x 10^-3
OK
Ɛ4' = 376.5 - 192.5 x 0.003
376.5
0.001466135 < Ɛy f4' =
1.466135458 x 10^-3
OK
Ɛs' = 376.5 - 72.5 x 0.003
376.5
0.002422311 > Ɛy fs' = fy =
2.422310757 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.4000 = -981.748


(-) T2 = -981.74770425 x 0.20876494 = -204.955
C3 = 981.74770425 x 0.000211155 = 0.207301
Cc = 0.85 x 0.03 x 323.5 x 700
C4 = 981.74770425 x 0.293227092 = 287.875
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477
Jumlah Pn = 5857.603

Ø. Pn,b = 0.65 x 5857.602825 = 3807.442 kN


Ø. Mn,b= 0.65 x 2409.722 = 1566.32 kN-m

d) Keadaan tulangan tarik menentukan (terjadi c < cb)


diambil c 250 mm,sehingga
a= B1 . C
0.85 x 250
212.5 mm

450 250
ε1 Ɛ2 ε =
ε3 ε4
ε5

Ɛ3' = 450 - 350 x 0.003 =


250
0.0012 < Ɛy f3' = 1.2 x 10^-3
1.2 x 10^-3 0.24 kN/mm2
OK
Ɛ4' = 250 - 192.5 x 0.003
250
0.00069 < Ɛy f4' = 0.69 x 10^-3
0.69 x 10^-3 0.138 kN/mm2
OK
Ɛs' = 250 - 72.5 x 0.003
250
0.00213 > Ɛy fs' = fy = 0.4 kN/mm2
2.13 x 10^3
OK

Gaya (kN)

(-) T1 = -2454.3692606 x 0.4000 = -981.748


(-) T2 = -981.74770425 x 0.4000 = -392.699
(-) T3 = -981.74770425 x 0.24 = -235.619
Cc = 0.85 x 0.03 x 212.5 x 700
C4 = 981.74770425 x 0.138 = 135.4812
C5 = 2454.3692606 x 0.4 = 981.7477
Jumlah Pn = 3300.288

Ø. Pn = 0.65 x 3300.287652 = 2145.187 kN


Ø. Mn = 0.65 x 1804.062 = 1172.64 kN-m

Batas struktur boleh dianggap hanya menahan momen lentur pada :


PuØ = 0.1 x fc' x b x h
0.1 x 0.03 x 700 x
1470 kN

PuØ = Ø.Pn,b = 3807.4418359479 kN


dipilih yang kecil = 1470 kN

e) Tinjauan berdasarkan beban Pn = 0


700
Pada keadaan ini dihitung seperti balok
Tulangan tarik = A1 + A2 + A3 =
Tulangan desak = A5 =
(A4 diabaikan, dianggap dekat dengan garis netral
700 ds = 5 x
160.8333 mm

ds'= 72.5 mm

a = (As - As') . Fy / (B1 . Fc' . B)


4417.865 -
0.85 x
43.9999 mm

amin,leleh = 600 x B1 x ds'


600 (-) fy
600 x 0.85 x 72.5
600 - 400
184.875 mm

Karena a < amin,leleh, maka tulangan tekan belum leleh


p= 600 . As' - As . Fy
1.7 . Fc' . B
600 x 2454.369261 - 4417.865 x 400
1.7 x 30 x 700
-8.249980708

q= 600 . B1 . As' . Ds
0.85 . Fc' . B

600 x 0.85 x 2454.369 x 72.5


0.85 x 30 x 700
5084.0506113

a= p^2 + q - p
-8.249980708 ^2 + 5084.051 - -8.24998
80.0282001966

fs' = a - B1 .ds'
600
a

80.0282001966 - 0.85 x 72.5


600
80.0282
137.97536482 Mpa
Mnc = 0.85 . Fc' .a.b. (d-a/2)
0.85 x 30 x 80.0282 x 700

713041125.24 Nmm

Mns = As' . Fs'. (d - ds')


2454.3692606 x 137.9753648 539.1667 - 72.5
158033163.93 Nmm

Mn = mnc + Mns
713041125.24 + 158033164
871074289.17 Nmm
871.07428917 kN-mm

Nilai kuat rencana


Ø= 0.65 0.65 x 871.0743 = 566.1983
Ø= 0.8 0.8 x 871.0743 = 696.8594
12000
DIAGRAM INTERAKSI KOLOM KUAT RENCANA
10000
gaya aksial (kN) =
8000 Momen (kNm) =
grafik
Pu
6000
Axis Title

PD
Row 274
4000 1470
Column N
2000

0
0
100
200

400

600

1000
1100
1200
1300
1400
1500
1600
1700
1800
1900
2000
2100
300

500

700
800
900

Axis Title
3) Momen maksimal yang dapat ditahan kolom = 411.547 kN
Dari gambar diagram interaksi kuat rencana dapat diketahui bahwa garis horizontal melalui PuØ
memotong garis Ab dititik D, jadi PD = Pu Ø = 1470 kN. Besar momen MD dihitung dengan interpolasi
linier berikut
MD =
MD = MB + (MA - MB) . (PD - PB) / (PA - PB)
= 566.198288 + 1000.121 1470 3807.442
= 952.3311289

Selanjutnya garis horizontal dari Pu= 411.547 kN


memotong garis DC di titik E. Besar momen ME dihitung berikut:
ME= MD + (MC - MD) . (PD - PE) / (PD - PC)
= 952.3311289 + -255.472 x 1058.453
= 768.3823035
Jadi dengan Pu= 411.5470444996 Kn besar momen maksimal yang dapat ditahan oleh kolom adal
Mr = ME = 768.38230349 kNm (lebih besar dari Mc= 696.8594 kNm)

4) Hitungan tulangan geser/begel kolom K2


Hasil hitungan gaya geser terfaktor pada kolom K2, Vu= 0
Vc= (1 + Nu,k/14. Ag) . (Vfc' / 6) . b . D
= 1+ Vu.10^3 / 14. x
= 1 0/ 14 490000
= 171333 N
171.3329266686

Vs= Vu- p. Vc
p
= 0- 0.75 x 171.3329
0.75
= -171.3329266686

Karena Vs < 0 maka dipakai begel minimal dengan luas per meter panjang sbb :
Av= b.S
3 .fy
700 x 1000
=
3 400
= 583.33333333

Av= 75 . Vfc' . b . S
1200 . Fy
75 5.4772255751 700 1000
1200 400
599.07154727

Di[ilih yang besar, jadi Av,u= 599.0715473

Dihitung jarak begel: s = n/4 . Pi . Dp2 . S


Av,u
= n/4 π 100 1000
599.0715473
= 262.2051 mm

pengekangan kolom
As,h
lo = lo > h = 700
/ (1/6).In = 0.16666667
/ 450 mm

lo dipakai 700
dengan s memenuhi ketentuan sebagai berikut
1 700 = 175
4
6x p = 6 20 = 120
100 mm
sehinggs s diambil 100 mm

Ash min sesuai pasaal 23.4 (4 (1)) diperoleh dari nilai lebih besar dari hasil 2 rumus berikut
Ash = 0.3 (s . Hc . (Fc'/fyh)) . (Ag / Ach - 1)
Ash = 0.09 (s . Hc . (Fc'/fyh))
dengan asumsi s = 100 mm, fyh = 400 Mpa, dan selimut beton =
dan ps = 10 mm

ash = 0.3 x 100 x 535 x 30


711.15138787 atau 400

Ash = 0.09 x 100 x 535 x 30


400
361.125

untuk memenuhi pasal 23. 4 (4(3)) dipasang Ash 2 p 10 =


=

V = (MA + MP) / L
v= 754.5152 998.0082
5
= 350.50468 DATA HITUNGAN BALOK

v= 6 350.505
5
= 420.606 DATA SAP
25 = 2454.369 mm2
25 = 981.7477 mm2
25 = 7853.982 mm2
0.03 kN/m
0.4 kN/m
200 kN/m
0.4 / 200 0.002

10 + 12.5 = 72.5 mm

x Fc' - 30
7
x 30 - 30 = 0.85
7

- 7853.982 ) + 7853.982 x 0.4

cb = 600 x d = 600 x 72.5 = 376.5 mm


600 + Fy 600 + 400

diambil c = 507.5 mm ( > cb )

a = B1 x c = 0.85 x 507.5
= 431.375 mm

Ɛ1 = 192.5 - 72.5 x 0.003


507.5
0.000709
7.1 x 10^-4 < Ɛy
OK
f1 = Ɛ1 x Es
7.1 x 10^-4 x 200
0.1419 kN/mm2

x 200

x 200

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.278 96.627
-0.158 0
0.000 0
= 7700.044 0.311 2397.601
0.120 43.874
0.278 272.435
Mn = 2810.537

Ɛ1 = 323.5 - 72.5
x 0.003
376.5
0.002
2 x 10^-3 = Ɛy
f1 = fy = 0.4 kN/mm2

0.003 Ɛ2 = 323.5 - 192.5 x 0.003


376.5
0.001044
10.43825 x 10^-4 < Ɛy

f2 = 10.43825 x 10^-4 x 200


0.208765 kN/mm2

0.211155 x 10^-3 x 200


0.042231 kN/mm2

1.466135 x 10^-3 x 200


0.293227 kN/mm2

0.4 kN/mm2

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.278 272.435
-0.158 32.2803338771
0.000 0
= 5774.475 0.311 1798.027
0.120 34.545
0.278 272.435
Mn = 2409.722

Ɛ1 = 450 - 72.5
x 0.003
x 0.003
250
0.00453
4.53 x 10^-3 > Ɛy

f1 = fy = 0.4 kN/mm2
0.003
Ɛ2 = 450 - 192.5 x 0.003
250
0.00309
3.09 x 10^-3 > Ɛy

f2 = fy = 0.4 kN/mm2

x 200

x 200

Lengan ke Momen
pusat (m) (kN)
-0.278 272.435
-0.158 61.850
0.000 0.000
= 3793.125 0.311 1181.084
0.120 16.258
0.278 272.435
Mn = 1804.062

700
hitung seperti balok
9 D 25 4417.865 mm
5 D 25 2454.369 mm
ggap dekat dengan garis netral)
25 x 72.5 + 2 x 25 x 192.5 +

. Fy / (B1 . Fc' . B)
2454.369 x 400
30 x 700
x 539.1667 - 80.0282
2

kN-mm (titik B)
kN-mm (titik C)

10033.61 10033.61 5773.306 3807.442 2145.187 0


0 272.435 1826.849 1566.32 1172.64 566.198288

566.198288 696.8594
10033.61 10033.61 5773.306 3807.442 0
0 272.435 1826.849 1566.32 566.1983

411.547

411.547 411.547 3395.895 892.018


0 2000 3807.442 1000.121

674.3016 1470 1470


MD dihitung dengan interpolasi 0 2000

MB MA MC PA PB PC PE
566.1983 1172.64 696.8594313 2145.187 0 0 0

MD MC ME PD PC PE
952.3311 696.8594 768.3823035 1470 0

696.8594 0
/ 1470 952.3311 1470
dapat ditahan oleh kolom adalah
AMAN

30 / 6x b x d
5.477226 6 700 x 627.5
renggang 1/2 D 12.5
6 TULANGAN MEMANJANG/LONGITUDINSL 150
8 TULANGAN SENGKANG 80
450

12.5

72.5 mm

x 0.59078

599.0715
2 X 25 x 350 / 9 x 25
e1 = 183.5 - ds1 x 0.003
516.5

e2 = 183.5 - ds1 + ds2 x 0.003


516.5

e3 = 516.5 - ds7 + ds6 + ds5 + ds4x 0.003


516.5

e4 = 516.5 - ds7 + ds6 + ds5

e5 = 516.5 - ds7 + ds6

e6 = 516.5 - ds7

Anda mungkin juga menyukai