Beton Bertulang Arip Alhamdulillah
Beton Bertulang Arip Alhamdulillah
325 325
400
A A
800
400
A A
650
400
B B1 C C1
800
400
B B1 C C1
650 700
1
2
A. PERHITUNGAN PELAT ATAP
400
Bentang panjang Ly = 4,00 m
325 𝐿𝑦 4
β = 𝐿𝑥 = 3,25 = 1,2 m
Fy = 240 Mpa
Fc’ = 25 Mpa
𝑓𝑦 𝑓𝑦
𝐿𝑛 ( 0,8+ ) 𝐿𝑛 ( 0,8+ )
1500 1500
h min = 5 h max =
36+9𝛽 36
240 240
4000 ( 0,8+ ) 4000 ( 0,8+ )
1500 1500
= =
36+9 .1,2 36
Dicoba = 10 cm
Tulangan rencana = 8 mm
dx = h–p–½Ø dy = h–p–½Ø- Ø
= 100 – 20 – ½ 10 = 100 – 20 – ½ 10- 10
= 75 mm = 65 mm
Perhitungan Beban Plat
3
Berat instalasi = = 20 kg/m2 +
= 285 kg/m2
Kombinasi pembebanan
= 512 Kg/m2
= 5,12 KN/m2
PERHITUNGAN MOMEN
4
1. PERHITUNGAN TULANGAN ARAH X
a. Momen Lapangan
MLX1 = 0,703 KN.m
Mu 0,703
= 1 𝑥 0,0752 = 124,97 KN/m2
b d2
= 0,0006
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Karena < min < max
As = min x b x d
= 0,0029 x 1000 x 75
= 217,5 mm2
Dipakai tulangan Ø8 – 225 ( 223 mm2 ) dari table 2.2a
Cek Mu < Ø Mn
𝐴𝑠 𝑥 𝐹𝑦
a =
0,80 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
223 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
= 2,676 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
2,676
= 0,80 x 223 x 240 x (75 – )
2
= 3153912,192 N.mm
= 3,15 KN.m
Mu (0,703 KN.m) < Ø Mn (3,15 KN.m) AMAN
5
b. Momen Tumpuan
Mtx = 2,001 KN.m
Mu 2,001
= = 355,73 KN/m2
b d2 1 𝑥 0,0752
= 0,0019
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Cek Mu < Ø Mn
𝐴𝑠 𝑥 𝐹𝑦
a =
0,80 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
223 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
=2,676 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
2,676
= 0,80 x 223 x 240 x (75 – )
2
= 3153912,192 N.mm
= 3,15 KN.m
Mu (2,001 KN.m) < Ø Mn (3,15 KN.m) AMAN
6
c. Momen Lapangan
MLX2 = 4,11 KN.m
Mu 4,11
= 1 𝑥 0,0752 = 730,6 KN/m2
b d2
= 0,0039
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Karena min < < max
As = x b x d
= 0,0039 x 1000 x 75
= 292,5 mm2
Dipakai tulangan Ø8 – 150 ( 335 mm2 ) dari table 2.2a
Cek Mu < Ø Mn
𝐴𝑠 𝑥 𝐹𝑦
a =
0,80 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
335 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
= 4,02mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
4,02
= 0,80 x 335 x 240 x (75 – )
2
= 4694716,800 N.mm
= 4,69 KN.m
Mu (4,11 KN.m) < Ø Mn (4,69 KN.m) AMAN
7
2. PERHITUNGAN TULANGAN ARAH Y
a. Momen Lapangan
MLy = 3,515 KN.m
Mu 3,515
= 1 𝑥 0,0652 = 831,953 KN/m2
b d2
= 0,0045
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Cek Mu < Ø Mn
𝐴𝑠 𝑥 𝐹𝑦
a =
0,80 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
335 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
= 4,02 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
4,02
= 0,80 x 335 x 240 x (65 – )
2
= 4051516,800 N.mm
= 4,05 KN.m
8
Mu (3,515 KN.m) < Ø Mn (4,05 KN.m) AMAN
b. Momen Tumpuan
Mty = 1,46 KN.m
Mu 1,46
= 1 𝑥 0,0652 = 345,562 KN/m2
b d2
= 0,0018
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Karena < min < max
As = min x b x d
= 0,0029 x 1000 x 65
= 188,5 mm2
Dipakai tulangan Ø8 – 250 (201 mm2 )
Cek Mu < Ø Mn
As x Fy
a =
0,80 x Fc x b
201 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
= 2,412 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
2,412
= 0,80 x 201 x 240 x (65 – )
2
= 2461938,048 N.mm
= 2,46 KN.m
9
Mu (1,46 KN.m) < Ø Mn 2,46 KN.m) AMAN
c. Momen Lapangan
MLy = 0,757 KN.m
Mu 0,757
= 1 𝑥 0,0652 = 179,17 KN/m2
b d2
= 0,0009
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 2,412 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
2,412
= 0,80 x 201 x 240 x (65 – )
2
= 2461938,048 N.mm
= 2,46 KN.m
10
Mu (0,757 KN.m) < Ø Mn (2,46 KN.m) AMAN
𝐿𝑦 4
β = 𝐿𝑥 = 3,25 = 1,2 m
Fy = 240 Mpa
Fc’ = 25 Mpa
𝑓𝑦
𝑓𝑦 𝐿𝑛 ( 0,8+ )
𝐿𝑛 ( 0,8+ ) 1500
h min = 1500 h max =
36
36+9𝛽
240
240 4000 ( 0,8+ )
4000 ( 0,8+ ) 1500
1500 =
= 36
36+9 .1,2
= 106,6 mm → 10,6 cm
= 82,05 mm → 8,2 cm
Dicoba = 12 cm
Tulangan rencana = 10 mm
dx = h–p–½Ø dy = h–p–½Ø- Ø
= 120 – 20 – ½ 10 = 120 – 20 – ½ 10- 10
= 95 mm = 85 mm
Perhitungan Beban Plat
11
Berat spesi = 2100 kg/m3 x 0,04 = 84 kg/m2
Berat instalasi = = 20 kg/m2
Berat plafon = = 18 kg/m2 +
= 434 kg/m2
Wu = 1,2 DL + 1,6 LL
= 11,61 KN/m2
PERHITUNGAN MOMEN
12
1. PERHITUNGAN TULANGAN ARAH X
a. Momen Lapangan
MLX1 = 1,594 KN /m2
Mu 1,594
= 1 𝑥 0,0952 = 176,62 KN/m2
b d2
= 0,0009
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (95 – )
2
= 5613777,408 N.mm
= 5,61 KN.m
Mu (1,594 KN.m) < Ø Mn (5,61 KN.m) AMAN
13
b. Momen Tumpuan
Mtx = 4,537 KN.m
Mu 4,537
= = 502,71 KN/m2
b d2 1 𝑥 0,0952
= 0,0026
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (95 – )
2
= 5613777,408 N.mm
= 5,61 KN.m
Mu (4,537 KN.m) < Ø Mn (5,61 KN.m) AMAN
14
c. Momen Lapangan
MLX2 = 9,32 KN.m
Mu 9,32
= 1 𝑥 0,0952 = 1032,69 KN/m2
b d2
= 0,0056
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Karena min < < max
As = x b x d
= 0,0056 x 1000 x 95
= 531,6 mm2
Dipakai tulangan Ø10 – 125 ( 628 mm2 )
Cek Mu < Ø Mn
As x Fy
a =
0,80 x Fc x b
628 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
= 7,536 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
7,536
= 0,80 x 628 x 240 x (95 – )
2
= 11000389 N.mm
= 11 KN.m
Mu (9,32 KN.m) < Ø Mn (11 KN.m) AMAN
15
2. PERHITUNGAN TULANGAN ARAH Y
a. Momen Lapangan
MLy1 = 7,97 KN.m
Mu 7,97
= 1 𝑥 0,0852 = 1103,11 KN/m2
b d2
= 0,0059
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Cek Mu < Ø Mn
𝐴𝑠 𝑥 𝐹𝑦
a =
0,80 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
524 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
= 6,288 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
6,288
= 0,80 x 524 x 240 x (85 – )
2
= 8235368,448 N.mm
= 8,23 KN.m
16
Mu (7.97 KN.m) < Ø Mn (8,23KN.m) AMAN
b. Momen Tumpuan
Mty = 3,31KN.m
Mu 3,31
= 1 𝑥 0,0852 = 458,13 KN/m2
b d2
= 0,0024
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Karena < min < max
As = min x b x d
= 0,0029 x 1000 x 85
= 246 mm2
Dipakai tulangan Ø8 – 200 ( 251 mm2 )
Cek Mu < Ø Mn
As x Fy
a =
0,80 x Fc x b
251 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
= 3,012 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,012
= 0,80 x 251 x 240 x (85 – )
2
= 4023742,848 N.mm
= 4,02 KN.m
Mu (3,31 KN.m) < Ø Mn (4,02KN.m) AMAN
17
c. Momen Lapangan
MLy2 = 1,72 KN.m
Mu 1,72
= 1 𝑥 0,0852 = 238,06 KN/m2
b d2
= 0,0012
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Karena < min < max
As = min x b x d
= 0,0029 x 1000 x 85
= 246,5 mm2
Dipakai tulangan Ø10 – 250 ( 314 mm2 )
Cek Mu < Ø Mn
As x Fy
a =
0,80 x Fc x b
314 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
= 3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (85 – )
2
= 5613777,408 N.mm
= 5,61 KN.m
Mu (1,72 KN.m) < Ø Mn (5,61 KN.m) AMAN
18
C. PERHITUNGAN PELAT LANTAI B1
𝐿𝑦 4
β = 𝐿𝑥 = 3,25 = 1,2 m
Fy = 240 Mpa
Fc’ = 25 Mpa
𝑓𝑦
𝐿𝑛 ( 0,8+ )
1500
𝑓𝑦 h max =
𝐿𝑛 ( 0,8+ ) 36
1500
h min =
36+9𝛽
240
4000 ( 0,8+ )
1500
240
=
4000 ( 0,8+ ) 36
1500
=
36+9 .1,2
= 106,6 mm → 10,6 cm
= 82,05 mm → 8,2 cm
Dicoba = 12 cm
Tulangan rencana = 10 mm
19
Beban Hidup (LL) (Standar PMI 1970 Pasal 2.1)
Beban Hidup Gudang = 400 kg/m2
Kombinasi pembebanan
Wu = 1,2 DL + 1,6 LL
= 11,61 KN/m2
PERHITUNGAN MOMEN
20
Mu
= 800 = 0,0043
b d2
Mu
= 900 = 0,0048
b d2
Mu
= 855,401 diinterpolasi
b d2
855,401−800
= 0,0043 + (0,0048 – 0,0043)
100
= 0,0046
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 5,388 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
5,388
= 0,80 x 449 x 240 x (95 – )
2
= 7957515,648 N.mm
= 7,96 KN.m
Mu (7,72 KN.m) < Ø Mn (7,96 KN.m) AMAN
b. Momen Tumpuan
Mtx = 3,43 KN.m
Mu 3.43
= = 380,05 KN/m2
b d2 1 𝑥 0,0952
21
Mu
= 300 = 0,0016
b d2
Mu
= 400 = 0,0021
b d2
Mu
= 380,05 diinterpolasi
b d2
380,05−300
= 0,0016 + (0,0021 – 0,0016)
100
= 0,0020
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (95 – )
2
= 5613777,408 N.mm
= 5,61 KN.m
Mu (3,43 KN.m) < Ø Mn (5,61 KN.m) AMAN
c. Momen Lapangan
MLX2 = 7,72 KN /m2
Mu 7,72
= 1 𝑥 0,0952 = 855,401 KN/m2
b d2
22
Mu
= 800 = 0,0043
b d2
Mu
= 900 = 0,0048
b d2
Mu
= 855,401 diinterpolasi
b d2
855,401−800
= 0,0043 + (0,0048 – 0,0043)
100
= 0,0046
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
=5,388 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
5,388
= 0,80 x 449 x 240 x (95 – )
2
= 7957515,648 N.mm
= 7,96 KN.m
Mu (7,72 KN.m) < Ø Mn (7,96 KN.m) AMAN
23
Mu 5,88
= 1 𝑥 0,0852 = 813,84 KN/m2
b d2
= 0,0044
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 4,716 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - )
2
4,716
= 0,80 x 393 x 240 x (85 – )
2
= 6235834,752 N.mm
= 6,23 KN.m
Mu (5,88 KN.m) < Ø Mn (6,23 KN.m) AMAN
b. Momen Tumpuan
Mty = 2,57 KN.m
24
Mu 2,57
= 1 𝑥 0,0852 = 355,71 KN/m2
b d2
= 0,0024
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Karena < min < max
As = min x b x d
= 0,0029 x 1000 x 95
= 275,5 mm2
Dipakai tulangan Ø10 – 250 ( 314 mm2 )
Cek Mu < Ø Mn
As x Fy
a =
0,80 x Fc x b
314 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
= 3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (85 – )
2
= 5010897,408 N.mm
= 5,01 KN.m
Mu (2,57 KN.m) < Ø Mn (5,01 KN.m) AMAN
c. Momen Lapangan
MLy2 = 1,35 KN.m
Mu 1,35
= 1 𝑥 0,0852 = 186,85 KN/m2
b d2
25
Mu
= 100 = 0,0005
b d2
Mu
= 200 = 0,0010
b d2
Mu
= 186,85 diinterpolasi
b d2
186,85−100
= 0,0005 + (0,0010 – 0,0005)
100
= 0,0012
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Karena < min < max
As = min x b x d
= 0,0029 x 1000 x 85
= 246,5 mm2
Dipakai tulangan Ø10 – 250 ( 314 mm2 )
Cek Mu < Ø Mn
As x Fy
a =
0,80 x Fc x b
314 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
= 3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (85 – )
2
= 5010897,408 N.mm
= 5,01 KN.m
Mu (1,72 KN.m) < Ø Mn (5,01 KN.m) AMAN
26
D. PERHITUNGAN PELAT LANTAI C
Bentang pendek Lx =
3,50 m
Bentang panjang Ly =
4,00 m
400
𝐿𝑦 4
β = 𝐿𝑥 = 3,5 = 1,2 m
= 1,2 m
350
Fy = 240 Mpa
Fc’ = 25 Mpa
𝑓𝑦 𝑓𝑦
𝐿𝑛 ( 0,8+( ) 𝐿𝑛 ( 0,8+( )
1500 1500
h min = h max =
36+9𝛽 36
240 240
4000 ( 0,8+ ( ) 4000 ( 0,8+ ( )
1500 1500
= =
36+9 .1,4 36
Dicoba = 12 cm
Tulangan rencana = 10 mm
dx = h–p–½Ø dy = h–p–½Ø- Ø
= 120 – 20 – ½ 10 = 120 – 20 – ½ 10- 10
= 95 mm = 85 mm
Perhitungan Beban Plat
27
Berat keramik = 2400 kg/m3 x 0,01 = 24 kg/m2
Berat spesi = 2100 kg/m3 x 0,04 = 84 kg/m2
Berat instalasi = = 20 kg/m2
Berat plafon = = 18 kg/m2 +
= 434 kg/m2
Wu = 1,2 DL + 1,6 LL
= 11,61 KN/m2
PERHITUNGAN MOMEN
28
1. PERHITUNGAN TULANGAN ARAH X
a. Momen Lapangan
MLX1 = 8,96 KN /m2
Mu 8,96
= 1 𝑥 0,0952 = 992,798 KN/m2
b d2
= 0,0054
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 6,288 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
6,288
= 0,80 x 524 x 240 x (95 – )
2
= 9241448,448 N.mm
29
= 9,24 KN.m
Mu (8,96 KN.m) < Ø Mn (9,24 KN.m) AMAN
b. Momen Tumpuan
Mtx = 3,982 KN.m
Mu 3,982
= = 441,219 KN/m2
b d2 1 𝑥 0,0952
= 0,0023
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (95 – )
2
= 5613777,408 N.mm
30
= 5,61 KN.m
Mu (3,982 KN.m) < Ø Mn (5,61 KN.m) AMAN
c. Momen Lapangan
MLX2 = 8,96 KN /m2
Mu 8,96
= 1 𝑥 0,0952 = 992,798 KN/m2
b d2
= 0,0054
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 6,288 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
6,288
= 0,80 x 449 x 240 x (95 – )
2
= 9241448,448 N.mm
31
= 9,24 KN.m
Mu (8,96 KN.m) < Ø Mn (9,24 KN.m) AMAN
= 0,0051
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 5,388 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
32
5,388
= 0,80 x 449 x 240 x (85 – )
2
= 7095435,648 N.mm
= 7,09 KN.m
Mu (6,827 KN.m) < Ø Mn (7,09 KN.m) AMAN
b. Momen Tumpuan
Mty = 2,987 KN.m
Mu 2,987
= 1 𝑥 0,0852 = 413,426 KN/m2
b d2
= 0,0022
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Karena < min < max
As = min x b x d
= 0,0029 x 1000 x 85
= 246,5 mm2
Dipakai tulangan Ø10 – 250 ( 314 mm2 )
Cek Mu < Ø Mn
As x Fy
a =
0,80 x Fc x b
314 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
= 3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (85 – 2
)
33
= 5010897,408 N.mm
= 5,01 KN.m
Mu (2,987 KN.m) < Ø Mn (5,01KN.m) AMAN
c. Momen Lapangan
MLy2 = 1,564 KN.m
Mu 1,564
= 1 𝑥 0,0852 = 216,471 KN/m2
b d2
= 0,0011
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (85 – )
2
34
= 5010897,408 N.mm
= 5,01 KN.m
Mu (1,564 KN.m) < Ø Mn (5,01 KN.m) AMAN
𝐿𝑦 4
β = = = 1,2 m
004
𝐿𝑥 3,5
Fy = 240 Mpa
Fc’ = 25 Mpa
𝑓𝑦 𝑓𝑦
𝐿𝑛 ( 0,8+( ) 𝐿𝑛 ( 0,8+( )
1500 1500
h min = h max =
36+9𝛽 36
240 240
4000 ( 0,8+ ( ) 4000 ( 0,8+ ( )
1500 1500
= =
36+9 .1,4 36
Dicoba = 12 cm
Tulangan rencana = 10 mm
dx = h–p–½Ø dy = h–p–½Ø- Ø
= 120 – 20 – ½ 10 = 120 – 20 – ½ 10- 10
= 95 mm = 85 mm
Perhitungan Beban Plat
35
Berat sendiri Plat = 2400 kg/m3 x 0,12 =288 kg/m2
Berat keramik = 2400 kg/m3 x 0,01 = 24 kg/m2
Berat spesi = 2100 kg/m3 x 0,04 = 84 kg/m2
Berat instalasi = = 20 kg/m2
Berat plafon = = 18 kg/m2 +
= 434 kg/m2
Wu = 1,2 DL + 1,6 LL
= 11,61 KN/m2
PERHITUNGAN MOMEN
36
1. PERHITUNGAN TULANGAN ARAH X
a. Momen Lapangan
MLX1 = 1,849 KN /m2
Mu 1,849
= 1 𝑥 0,0952 = 204,875 KN/m2
b d2
= 0,0010
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - )
2
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (95 – 2
)
37
= 5613777,408 N.mm
= 5,61 KN.m
Mu (1,849 KN.m) < Ø Mn (5,61 KN.m) AMAN
b. Momen Tumpuan
Mtx = 5,262 KN.m
Mu 5,262
= = 583,047 KN/m2
b d2 1 𝑥 0,0952
= 0,0032
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (95 – 2
)
38
= 5613777,408 N.mm
= 5,61 KN.m
Mu (5,262 KN.m) < Ø Mn (5,61 KN.m) AMAN
c. Momen Lapangan
MLX2 = 10,809 KN /m2
Mu 10,809
= 1 𝑥 0,0952 = 1197,673 KN/m2
b d2
= 0,0065
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 7,536 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
7,536
= 0,80 x 628 x 240 x (95 – )
2
39
= 11000389,63 N.mm
= 11 KN.m
Mu (10,809 KN.m) < Ø Mn 11 KN.m) AMAN
= 0,0070
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
= 7,536 mm
40
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
7,536
= 0,80 x 628 x 240 x (85 – )
2
= 9794629,632 N.mm
= 9,795 KN.m
Mu (9,245 KN.m) < Ø Mn (9,795 KN.m) AMAN
b. Momen Tumpuan
Mty = 3,84 KN.m
Mu 3,84
= 1 𝑥 0,0852 = 531,488 KN/m2
b d2
= 0,0028
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
Karena < min < max
As = min x b x d
= 0,0029 x 1000 x 85
= 246,5 mm2
Dipakai tulangan Ø10 – 250 ( 314 mm2 )
Cek Mu < Ø Mn
As x Fy
a =
0,80 x Fc x b
314 𝑥 240
=
0,80 𝑥 25 𝑥 1000
= 3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (85 – )
2
41
= 5010897,408 N.mm
= 5,01 KN.m
Mu (3,84 KN.m) < Ø Mn (5,01 KN.m) AMAN
c. Momen Lapangan
MLy2 = 1,991 KN.m
Mu 1,991
= 1 𝑥 0,0852 = 275,571 KN/m2
b d2
= 0,0015
Diketahui :
min = 0,0029 (table 16 Gideon sei 1 hal 50)
max = 0,0323 (table 8 Gideon seri 1 hal 52)
=3,768 mm
𝑎
Ø Mn = 0,80 x As x Fy x (d - 2)
3,768
= 0,80 x 314 x 240 x (85 – )
2
42
= 5010897,408 N.mm
= 5,01 KN.m
Mu( 1,991 KN.m) < Ø Mn (5,01 KN.m) AMAN
43
DISTRIBUSI BEBAN PELAT KE BALOK
1. PELAT ATAP A
Perhitungan Beban Mati Yang Diterima Balok
1
Beban segitiga, w = 2 . WD . Lx
1
= 2 x 285 x 3,25
= 463,12 kg/m
= 2/3 x 463,12
= 308.75 kg/m
1
Beban Trapesium, w = 2 . WD . Lx
1
= 2 x 285 x 3,25
= 463,12 kg/m
4
w x Ly 2 − x w x ( L x /2)2
3
beban merata we =
Ly 2
4
463,12 x 42 − x463,12 x (3,25/2)2
3
=
42
= 310,25 kg/m = 311 kg/m
44
Perhitungan Beban Hidup Yang Diterima Balok
1
Beban segitiga, w = 2 . WL . Lx
1
= 2 x 120 x 3,25
= 195 kg/m
= 2/3 x 95
= 130 kg/m
1
Beban Trapesium, w = 2 . WL . Lx
1
= 2 x 120 x 3,25
= 195 kg/m
4
w x Ly 2 − x w x ( L x /2)2
3
beban merata we =
Ly 2
4
195 x 42 − x 195 x (3,25/2)2
3
=
42
= 152,09 kg/m = 153 kg/m
2. PELAT LANTAI B
Perhitungan Beban Mati Yang Diterima Balok
1
Beban segitiga, w = 2 . WD . Lx
1
= 2 x 434 x 3,25
= 705,25 kg/m
= 2/3 x 705,25
= 470,16 kg/m = 471 kg/m
45
1
Beban Trapesium, w = 2 . WD . Lx
1
= 2 x 434 x 3,25
= 705,25 kg/m
4
w x Ly 2 − x w x ( L x /2)2
3
beban merata we =
Ly 2
4
705,25 x 42 − x 705,25 x (3,25/2)2
3
=
42
= 550,06 kg/m = 551 kg/m
Perhitungan Beban Hidup Yang Diterima Balok
1
Beban segitiga, w = . WL . Lx
2
1
= 2 x 400 x 3,25
= 650 kg/m
= 2/3 x 650
= 433,3 kg/m = 434 kg/m
1
Beban Trapesium, w = 2 . WL . Lx
1
= 2 x 400 x 3,25
= 650 kg/m
4
w x Ly 2 − x w x ( L x /2)2
3
beban merata we =
Ly 2
4
650 x 42 − x 650 x (3,25/2)2
3
=
42
= 506,97 kg/m = 507 kg/m
46
3. PELAT LANTAI C
400
350
175
350 175 400
1
= 2 x 434 x 3,50
= 759,5 kg/m
= 2/3 x 759,5
= 506,333 kg/m
1
Beban Trapesium, w = 2 . WD . Lx
1
= 2 x 434 x 3,50
= 759,5 kg/m
4
w x Ly 2 − x w x ( L x /2)2
3
beban merata we =
Ly 2
4
759,5 x 42 − x 759,5 x (3/2)2
3
=
42
= 617,093 kg/m = 617,1 kg/m
Perhitungan Beban Hidup Yang Diterima Balok
47
1
Beban segitiga, w = 2 . WL . Lx
1
= 2 x 400 x 3,50
= 700 kg/m
= 2/3 x 600
= 466,667 kg/m
1
Beban Trapesium, w = 2 . WL . Lx
1
= 2 x 400 x 3,50
= 700 kg/m
4
w x Ly 2 − x w x ( L x /2)2
3
beban merata we =
Ly 2
4
700 x 42 − x 700 x (3/2)2
3
=
42
= 568,75 kg/m = 569 kg/m
48
5. Perhitungan Momen dan Gaya-gaya lainnya menggunakan aplikasi SAP
2000,dengan hasil rekap sebagai berikut :
KOLOM
49
PERHITUNGAN TULANGAN BALOK ATAP
MU = – 4773,46 Kgm
= – 47,7346 KNm
= – 47,7346 x 106 Nmm
𝑀𝑢
Mn =
∅
47,7346 x 106
= 0,8
Mn = 0,85 x Mn
50
𝐹𝑦
m = 0,85 𝑥 𝐹𝑐
400
= 0,85 𝑥 30 = 15,686
d = h – p – Øs - 1⁄2 Øp
= 444 mm
= 0,444 m
𝑀𝑛
Rn = 𝑏 𝑥 𝑑2
59,67 x 10⁶
= 250 𝑥 444 2
= 1,21074
1 2 𝑥 𝑚 𝑥 𝑅𝑛
= 𝑚 (1 − √1 − )
𝐹𝑦
1 2 𝑥 15,686 𝑥 1,21074
= 15,686 (1 − √1 − )
400
= 0,0031023
1,4 1,4
min = = = 0,0035
𝐹𝑦 400
0,85 𝑥 𝐹𝑐 600
balance = 𝑥𝛽( )
𝐹𝑦 600+𝐹𝑦
= 0,0306
51
max = 0,75 x balance
= 0,75 x 0,0306
= 0,02295
As’ = min x b x d
= 0,0035 𝑥 250 𝑥 444
= 388,5 mm2
Jumlah tulangan (n) :
𝐴𝑠,𝑢
n =1
𝜋 𝐷2
4
388,5
= 1
.3,14.162
4
Cek Mu <Ø Mn
Dianggap semua tulangan tekan dan tarik telah meleleh
Fs’ = fy dan fs = fy
Cc + Cs = Ts
0,85 . f’c . a .b + As’ . fy = As . fy
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(803,84−401,92)𝑥 400
= = 28,218 mm
0,85 𝑥 30 𝑥 250
52
𝑎
C =
𝛽1
28,218
= = 29,668 mm
0,85
𝜀𝑦
y =
𝐸𝑠
400
=
200000
= 0,002
𝑐−𝑑′
s’ = . 0,003
𝑐
29,668−(40+8+(0.5𝑥16))
= . 0,003
29,668
a = 1 x c
= 0,85 x 57,887
= 49,204 mm
𝑐−𝑑′ 57,887−56
s’ = 0,003 = 0,003 = 0,000098
𝑐 57,887
53
Cs = As’ x f’s
= 401,92 x 19,6 = 7887,632 N
Cc = 0,85 x f’c x b x a
= 0,85 x 30 x 250 x 49,204
= 313675,18 N
1
Mn = Cc x ( d - 2 a ) + Cs x ( d – d’ )
49,204
= 313675,1813 ( 444 – ) + 7877,632 x (444 – 49,204)
2
= 134664809,5 N.mm
= 134,66 kN.m
Mr = .Mn > Mu
= 0,80 x 134,66 > 47,735 kN.m
= 107,732 > 47,735 kN.m AMAN
𝑀𝑢
Mn = ∅
54,0018 x 106
=
0,8
Mn = 0,85 x Mn
𝐹𝑦
m = 0,85 𝑥 𝐹𝑐
54
400
= 0,85 𝑥 30
= 15,686
d = h – p – Øs - 1⁄2 Øp
= 444 mm
= 0,444 m
𝑀𝑛
Rn = 𝑏 𝑥 𝑑2
67,502 x 10⁶
= 250 𝑥 4442
= 1,3697
1 2 𝑥 𝑚 𝑥 𝑅𝑛
= 𝑚 (1 − √1 − )
𝐹𝑦
1 2 𝑥 15,686 𝑥 1,3697
= 15,686 (1 − √1 − )
400
= 0,00352151
1,4 1,4
min = 𝐹𝑦 = = 0,0035
400
0,85 𝑥 𝐹𝑐 600
balance = 𝑥 𝛽 ( 600+𝐹𝑦 )
𝐹𝑦
= 0,0306
= 0,75 x 0,0306
= 0,02295
55
Karena min < , Maka digunakan
As =xbxd
= 0,00352151 𝑥 250 𝑥 444
= 390,89 mm2
Jumlah tulangan (n) :
𝐴𝑠,𝑢
n =1
4
𝜋 𝐷2
390,89
= 1
.3,14.162
4
Cek Mu <Ø Mn
Dianggap semua tulangan tekan dan tarik telah meleleh.
Fs’ = fy dan fs = fy
Cc + Cs = Ts
0,85 . f’c . a .b + As’ . fy = As . fy
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(803,84−401,92)𝑥 400
= = 28,218 mm
0,85 𝑥 30 𝑥 250
𝑎
C =
𝛽1
28,218
= = 29,668 mm
0,85
56
𝜀𝑦
y =
𝐸𝑠
400
=
200000
= 0,002
𝑐−𝑑′
s’ = . 0,003
𝑐
29,668−(40+8+(0.5𝑥16))
= . 0,003
29,668
a = 1 x c
= 0,85 x 57,887
= 49,204 mm
𝑐−𝑑′ 57,887−56
s’ = 0,003 = 0,003 = 0,000098
𝑐 57,887
Cs = As’ x f’s
= 401,92 x 19,6 = 7887,632 N
57
Cc = 0,85 x f’c x b x a
= 0,85 x 30 x 250 x 49,204
= 313675,18 N
1
Mn = Cc x ( d - 2 a ) + Cs x ( d – d’ )
49,204
= 313675,1813 ( 444 – ) + 7877,632 x (444 – 49,204)
2
= 134664809,5 N.mm
= 134,66 kN.m
Mr = .Mn > Mu
= 0,80 x 134,66 > 47,735 kN.m
= 107,732 > 54,0018 kN.m AMAN
= 48473,4 N
d = h – p – ½ Øs
= 500 – 40 – ½ 8
= 456 mm
= 0,456 m
= 104067,3 N = 10406,73 kg
58
ØVc = 0,75 x Vc
= 0,75 x 10406,73 kg
= 7805,0475 kg
𝑑 456
Jarak sengkang (s) maksimum ≤ = = 228 ≤ 600 mm
2 2
𝑏𝑤 𝑥 𝑠
Av min =
3 𝑥 𝑓𝑦
250 𝑥 200
= = 69,44 mm2
3 𝑥 240
4. Penulangan Torsi
𝑇𝑢
Tn = ∅
9,8050 x 106
=
0,75
= 125000 mm2
= 1500 mm
59
∅√𝐹𝑐 𝐴𝑐𝑝2 0,75√30 1250002
( 𝑃𝑐𝑝 ) = ( )
12 12 1500
∅√𝐹𝑐 𝐴𝑐𝑝2
Tu > ( 𝑃𝑐𝑝 ) maka diperlukan tulangan torsi
12
X1 = 250 – 2 x ( 40 + 4 ) = 162 mm
Y1 = 500 – 2 x ( 40 + 4 ) = 412 mm
𝑉𝑢 2 𝑇𝑢.𝑃ℎ 2 𝑉𝑐 2√𝑓′𝑐
√( ) + (1,7.𝐴𝑜ℎ2 ) ≤ ∅ (𝑏𝑤.𝑑 + )
𝑏𝑤.𝑑 3
√𝑓′𝑐
Vc =( ) x bw x d
6
√30
=( ) x 250 x 444 = 101328,6731 N
6
60
2 2
√( 48473,4 ) + (9805000𝑥1148
2
) ≤ 0,75 (
101328,6731
+
2√30
)
250𝑥444 1,7𝑥66744 250𝑥444 3
𝐴𝑡 𝑇𝑛
=
𝑠 2 𝑥 𝐴𝑜 𝑥𝑓𝑦𝑣 𝑥 cot 𝜃
13073333
= = 0,48008 mm2 / mm / satu kaki
2 𝑥 56732,4 𝑥 240 𝑥 1,0
Vc = 101328,6731 N
𝑉𝑢 48473,40
Vn perlu = = = 64631,2 N
∅ 0,75
Dengan demikian ∅VC > Vu < 3. ∅VC sehingga tidak diperlukan tulangan geser
dan digunakan Av minimal (∅8)
𝑃ℎ 1148
S < S max = = = 143,5 mm < 300 mm
8 8
𝑃ℎ 1148
100 < S max = = = 143,5 mm < 300 mm Memenuhi syarat
8 8
1 𝑏𝑤.𝑆 1 250.75
Avt ≥ 𝑥 = 𝑥 = 8,6805 mm2
3 3 𝑥 𝑓𝑦𝑣 3 3 𝑥 240
61
Kebutuhan tulangan torsi arah longitudinal :
𝐴𝑡 𝑓𝑦𝑣
Al = Ph (𝑓𝑦𝑙 ) 𝐶𝑜𝑡 2 𝜃
𝑠
240
= 0,48008 x 1148 x (400 ) x 12 = 330,68 𝑚𝑚2
𝐴𝑡 𝑏𝑤 250
≥ 6.𝑓𝑦𝑣 = 6.240 = 0,17361
𝑠
Karena Al < Al.min, maka digunakan tulangan torsi arah longitudinal 382,50
𝑚𝑚2
Dalam pemasangannya tulangan torsi longitudinal (Al) disebar : ¼ Al, disis atas
penampang, ¼ Al di sisi bawah da ½ Al didistribusikan secara merata pada muka
tampang arah vertikal untuk memenuhi ketentuan jarak maksimum tulangan
longitudinal sebesar 300 mm, sehingga :
62
B. Tulangan Balok Anak
Data-Data Ukuran Balok Anak (20 X 40)
𝑀𝑢
Mn = ∅
19,61 x 106
=
0,8
Mn = 0,85 x Mn
𝐹𝑦
m = 0,85 𝑥 𝐹𝑐
400
= 0,85 𝑥 30
= 15,686
63
d = h – p – Øs - 1⁄2 Øp
= 400 – 40 – 8 – (0,5.12)
= 346 mm
= 0,346 m
𝑀𝑛
Rn = 𝑏 𝑥 𝑑2
24,5125 x 106
= 200 𝑥 3462
= 1,0238
1 2 𝑥 𝑚 𝑥 𝑅𝑛
= 𝑚 (1 − √1 − )
𝐹𝑦
1 2 𝑥 15,686 𝑥 1,0238
= 15,686 (1 − √1 − )
400
= 0,002613
1,4 1,4
min = 𝐹𝑦 = = 0,0035
400
0,85 𝑥 𝐹𝑐 600
balance = 𝑥 𝛽 ( 600+𝐹𝑦 )
𝐹𝑦
= 0,0306
= 0,75 x 0,0306
= 0,02295
64
Karena min > Maka dgunakan min
As =xbxd
= 0,0035 𝑥 200 𝑥 346
= 242,2 mm2
Jumlah tulangan (n) :
𝐴𝑠,𝑢
n =1
4
𝜋 𝐷2
242,2
= 1
.3,14.122
4
Cek Mu <Ø Mn
Dianggap semua tulangan tekan dan tarik telah meleleh
Fs’ = fy dan fs = fy
Cc + Cs = Ts
0,85 . f’c . a .b + As’ . fy = As . fy
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(678,24−226,08)𝑥 400
= = 35,463 mm
0,85 𝑥 30 𝑥 200
𝑎
C =
𝛽1
35,463
= = 41,721 mm
0,85
65
𝜀𝑦
y =
𝐸𝑠
400
=
200000
= 0,002
𝑐−𝑑′
s’ = . 0,003
𝑐
41,721−(40+8+(0.5𝑥12))
= . 0,003
41,721
a = 1 x c
= 0,85 x 59,332
= 50,4322 mm
𝑐−𝑑′ 59,332−54
s’ = 0,003 = 0,003 = 0,0002696
𝑐 59,332
Cs = As’ x f’s
= 226,08 x 53,92 = 12190,2336 N
66
Cc = 0,85 x f’c x b x a
= 0,85 x 30 x 200 x 50,423
= 257157,3 N
1
Mn = Cc x ( d - 2 a ) + Cs x ( d – d’ )
50,432
= 257157,3 ( 346 – ) + 12190,2336 x (346 – 50,432)
2
= 86094990,29 N.mm
= 86,095 kN.m
Mr = .Mn > Mu
= 0,80 x 86,095 > 19,61 kN.m
= 68,876 > 19,61 kN.m AMAN
𝑀𝑢
Mn = ∅
37,3915 x 106
= 0,8
Mn = 0,85 x Mn
67
𝐹𝑦
m = 0,85 𝑥 𝐹𝑐
400
= 0,85 𝑥 30
= 15,686
d = h – p – Øs - 1⁄2 Øp
= 400 – 40 – 8 – (0,5.12)
= 346 mm
= 0,346 m
𝑀𝑛
Rn = 𝑏 𝑥 𝑑2
46,74 x 106
= 200 𝑥 3462
= 1,9521
1 2 𝑥 𝑚 𝑥 𝑅𝑛
= 𝑚 (1 − √1 − )
𝐹𝑦
1 2 𝑥 15,686 𝑥 1,9521
= 15,686 (1 − √1 − )
400
= 0,005083
1,4 1,4
min = 𝐹𝑦 = = 0,0035
400
0,85 𝑥 𝐹𝑐 600
balance = 𝑥𝛽
𝐹𝑦 600+𝐹𝑦
= 0,0357
68
Karena min < , Maka digunakan
As =xbxd
= 0,005083 𝑥 200 𝑥 346
= 351,7436 mm2
Jumlah tulangan (n) :
𝐴𝑠,𝑢
n =1
4
𝜋 𝐷2
351,7436
= 1
4
.3,14.122
Cek Mu <Ø Mn
Dianggap semua tulangan tekan dan tarik telah meleleh
Fs’ = fy dan fs = fy
Cc + Cs = Ts
0,85 . f’c . a .b + As’ . fy = As . fy
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(678,24−226,08)𝑥 400
= = 35,463 mm
0,85 𝑥 30 𝑥 200
𝑎
C =
𝛽1
35,463
= = 41,721 mm
0,85
69
𝜀𝑦
y =
𝐸𝑠
400
=
200000
= 0,002
𝑐−𝑑′
s’ = . 0,003
𝑐
41,721−(40+8+(0.5𝑥12))
= . 0,003
41,721
a = 1 x c
= 0,85 x 59,332
= 50,4322 mm
𝑐−𝑑′ 59,332−54
s’ = 0,003 = 0,003 = 0,0002696
𝑐 59,332
Cs = As’ x f’s
= 226,08 x 53,92 = 12190,2336 N
70
Cc = 0,85 x f’c x b x a
= 0,85 x 30 x 200 x 50,423
= 257157,3 N
1
Mn = Cc x ( d - 2 a ) + Cs x ( d – d’ )
50,432
= 257157,3 ( 346 – ) + 12190,2336 x (346 – 50,432)
2
= 86094990,29 N.mm
= 86,095 kN.m
Mr = .Mn > Mu
= 0,80 x 86,095 > 19,61 kN.m
= 68,876 > 37,39 kN.m AMAN
= 45333,9 N
d = h – p – ½ Øs
= 400 – 40 – ½ 8
= 356 mm
= 0,356 m
Vc = 1⁄6 x √𝑓𝑐 x b d
= 64996,41 N
71
ØVc = 0,75 x Vc
= 0,75 x 64996,41 N
= 48747,3075 N
𝑑 456
Jarak sengkang (s) maksimum ≤ = = 228 ≤ 600 mm
2 2
𝑏𝑤 𝑥 𝑠
Av min =
3 𝑥 𝑓𝑦
250 𝑥 200
= = 69,44 mm2
3 𝑥 240
72
PERHITUNGAN TULANGAN BALOK LANTAI
𝑀𝑢
Mn = ∅
147,73039 x 106
= 0,8
Mn = 0,85 x Mn
𝐹𝑦
m = 0,85 𝑥 𝐹𝑐
400
= 0,85 𝑥 30 = 15,686
73
d = h – p – Øs - 1⁄2 Øp
= 444 mm
= 0,444 m
𝑀𝑛
Rn = 𝑏 𝑥 𝑑2
184,663 x 10⁶
= 250 𝑥 4442
= 3,747
1 2 𝑥 𝑚 𝑥 𝑅𝑛
= 𝑚 (1 − √1 − )
𝐹𝑦
1 2 𝑥 15,686 𝑥 3,747
= 15,686 (1 − √1 − )
400
= 0,01018
1,4 1,4
min = 𝐹𝑦 = = 0,0035
400
0,85 𝑥 𝐹𝑐 600
balance = 𝑥 𝛽 ( 600+𝐹𝑦)
𝐹𝑦
= 0,0306
= 0,75 x 0,0306
= 0,02295
74
Luas tulangan yang dibutuhkan
As =xbxd
= 0,01018 𝑥 250 𝑥 445
= 1132,525 mm2
Jumlah tulangan (n) :
𝐴𝑠,𝑢
n =1
𝜋 𝐷2
4
1132,525
= 1
.3,14.162
4
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(1607,68−602,88)𝑥 400
= = 63,046 mm
0,85 𝑥 30 𝑥 250
𝑎
C =
𝛽1
63,046
= = 74,172 mm
0,85
75
𝜀𝑦
y =
𝐸𝑠
400
=
200000
= 0,002
𝑐−𝑑′
s’ = . 0,003
𝑐
74,172−(40+8+(0.5𝑥16))
= . 0,003
74,172
a = 1 x c
= 0,85 x 92,385
= 78,52725 mm
𝑐−𝑑′ 92,385−56
s’ = 0,003 = 0,003 = 0,0011815
𝑐 92,385
Cs = As’ x f’s
= 602,88 x 236,3 = 142460,544 N
76
Cc = 0,85 x f’c x b x a
= 0,85 x 30 x 250 x 78,52725
= 500611,2188 N
1
Mn = Cc x ( d - 2 a ) + Cs x ( d – d’ )
78,52725
= 500611,2188 ( 444 – ) + 142460,544 x (444 – 78,52725)
2
= 254681016,8 N.mm
= 254,681 kN.m
Mr = .Mn > Mu
= 0,80 x 254,681 > 147,73039 kN.m
= 203,7448 > 147,73039 kN.m AMAN
𝑀𝑢
Mn = ∅
168,1584 x 106
= 0,8
Mn = 0,85 x Mn
77
𝐹𝑦
m = 0,85 𝑥 𝐹𝑐
400
= 0,85 𝑥 30
= 15,686
d = h – p – Øs - 1⁄2 Øp
= 444 mm
= 0,444 m
𝑀𝑛
Rn = 𝑏 𝑥 𝑑2
210,198 x 10⁶
=
250 𝑥 444 2
= 4,265
1 2 𝑥 𝑚 𝑥 𝑅𝑛
= 𝑚 (1 − √1 − )
𝐹𝑦
1 2 𝑥 15,686 𝑥 4,265
= 15,686 (1 − √1 − )
400
= 0,011744
1,4 1,4
min = 𝐹𝑦 = = 0,0035
400
0,85 𝑥 𝐹𝑐 600
balance = 𝑥 𝛽 ( 600+𝐹𝑦)
𝐹𝑦
= 0,0306
78
max = 0,75 x balance
= 0,75 x 0,0306
= 0,02295
As =xbxd
= 0,011744 𝑥 250 𝑥 444
= 1303,584 mm2
Jumlah tulangan (n) :
𝐴𝑠,𝑢
n =1
𝜋 𝐷2
4
1303,584
= 1
.3,14.162
4
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(1607,68−602,88)𝑥 400
= = 63,046 mm
0,85 𝑥 30 𝑥 250
79
𝑎
C =
𝛽1
63,046
= = 74,172 mm
0,85
𝜀𝑦
y =
𝐸𝑠
400
=
200000
= 0,002
𝑐−𝑑′
s’ = . 0,003
𝑐
74,172−(40+8+(0.5𝑥16))
= . 0,003
74,172
a = 1 x c
= 0,85 x 92,385
= 78,52725 mm
𝑐−𝑑′ 92,385−56
s’ = 0,003 = 0,003 = 0,0011815
𝑐 92,385
80
Cs = As’ x f’s
= 602,88 x 236,3 = 142460,544 N
Cc = 0,85 x f’c x b x a
= 0,85 x 30 x 250 x 78,52725
= 500611,2188 N
1
Mn = Cc x ( d - a ) + Cs x ( d – d’ )
2
78,52725
= 500611,2188 ( 444 – ) + 142460,544 x (444 – 78,52725)
2
= 254681016,8 N.mm
= 254,681 kN.m
Mr = .Mn > Mu
= 0,80 x 254,681 > 147,73039 kN.m
= 203,7448 > 168,1584 kN.m AMAN
= 159489,3 N
d = h – p – ½ Øs
= 500 – 40 – ½ 8
= 456 mm
= 0,456 m
Vc = 1⁄6 x √𝑓𝑐 x b d
81
= 1⁄6 x √30 x 250 x 456
= 104067,30 N
ØVc = 0,75 x Vc
= 0,75 x 104067,30
= 78050,475 N
√30
Karena ØVc < Vu < ØVc + Ø ( ) x b x d , dimana :
3
√30
= ØVc + Ø ( ) xbxd
3
√30
= 78050,475 + 0,75 ( ) x 250 x 456 = 234151,4039 N
3
Maka dibutuhkan tulangan geser dengan kuat geser perlu yang dihitung sebagai
berikut :
𝜑Vs 81438,825
Vs = = = 108585,1 N
0,75 0,75
𝐴𝑣 .𝑓𝑦 .𝑑
S =
𝑉𝑠
(2𝑥0,25𝑥3,14𝑥82 ) .240.456
=
108585,1
= 101,27 mm ≈ 100 mm
82
Berdasarkan persyaratan spasi sengkang dapat ditentukan :
7,8050475 ton
6,99379 ton
x
2,75 m
( 15,94893−7,8050475 ) 𝑥 2,75
X =
8,95514
Spasi sengkang untuk daerah dimana Vu > 𝜃Vc (masing – masing berjarak
2,60 m dari kedua ujung tumpuan,baik sisi kanan maupun kiri) digunakan
sengkang tertutup ∅8 – 100
Spasi sengkang untuk daerah dimana Vu < 𝜃Vc ( bagian tengah sepanjang
30 cm ) digunakan sengkang tertutup ∅8 – 150
83
4. Penulangan Torsi
𝑇𝑢
Tn = ∅
11,8075 x 106
= 0,75
= 125000 mm2
= 1500 mm
∅√𝐹𝑐 𝐴𝑐𝑝2
Tu > ( 𝑃𝑐𝑝 ) maka diperlukan tulangan torsi
12
X1 = 250 – 2 x ( 40 + 5 ) = 160 mm
Y1 = 500 – 2 x ( 40 + 5 ) = 410 mm
84
d = 500 – 40 –10 – (16/2) = 442 mm
𝑉𝑢 2 𝑇𝑢.𝑃ℎ 2 𝑉𝑐 2√𝑓′𝑐
√( ) + (1,7.𝐴𝑜ℎ2 ) ≤ ∅ (𝑏𝑤.𝑑 + )
𝑏𝑤.𝑑 3
√𝑓′𝑐
Vc =( ) x bw x d
6
√30
=( ) x 250 x 442 = 100872,2377 N
6
2 2
√(159489,3) + (11807500𝑥1140 100872,2377 2√30
) ≤ 0,75 ( 250𝑥442 + 3 )
250𝑥442 1,7𝑥656002
𝐴𝑡 𝑇𝑛
=
𝑠 2 𝑥 𝐴𝑜 𝑥𝑓𝑦𝑣 𝑥 cot 𝜃
15743333
= = 0,5882 mm2 / mm / satu kaki
2 𝑥 55760 𝑥 240 𝑥 1,0
Vc = 101328,6731 N
𝑉𝑢 159489,3
Vn perlu = = = 212652,4 N
∅ 0,75
Dengan demikian ∅VC < Vu < 3. ∅VC sehingga dibutuhkan tulangan geser
85
𝐴𝑣 𝑉𝑠 136655,8952
= = = 1,2882 mm2 / mm / dua kaki
𝑠 𝑓𝑦 .𝑑 240 𝑥 442
𝐴𝑣𝑡 2𝑥𝐴𝑡 𝐴𝑉
= + = 2 x 0,5882 + 1,2882 = 2,4646 mm2 / mm / dua kaki
𝑠 𝑠 𝑠
𝐴∅10 157,0796
S = = = 63,7343 ≈ 60 mm
𝐴𝑣𝑡/𝑠 2,4646
𝑃ℎ 1140
S < S max = = = 142,5 mm < 300 mm
8 8
𝑃ℎ 1140
60 < S max = = = 142,5 mm < 300 mm Memenuhi syarat
8 8
1 𝑏𝑤.𝑆 1 250.75
Avt ≥ 𝑥 = 𝑥 = 8,6805 mm2
3 3 𝑥 𝑓𝑦𝑣 3 3 𝑥 240
𝐴𝑡 𝑓𝑦𝑣
Al =
𝑠
Ph (
𝑓𝑦𝑙
) 𝐶𝑜𝑡 2 𝜃
240
= 0,5882 x 1140 x (
400
) x 12 = 402,3288 𝑚𝑚2
𝐴𝑡 𝑏𝑤 250
≥ = = 0,17361
𝑠 6.𝑓𝑦𝑣 6.240
86
5√30 𝑥 125000 240
Al,min = - 0,5882 x 1140 x
12𝑥400 400
Karena Al > Al.min, maka digunakan tulangan torsi arah longitudinal 402,3288
𝑚𝑚2
Dalam pemasangannya tulangan torsi longitudinal (Al) disebar : ¼ Al, disis atas
penampang, ¼ Al di sisi bawah da ½ Al didistribusikan secara merata pada muka
tampang arah vertikal untuk memenuhi ketentuan jarak maksimum tulangan
longitudinal sebesar 300 mm, sehingga :
87
B. Tulangan Balok Anak
Data-Data Ukuran Balok Anak (20 X 40)
𝑀𝑢
Mn = ∅
58,3343 x 106
=
0,8
Mn = 0,85 x Mn
𝐹𝑦
m =
0,85 𝑥 𝐹𝑐
400
=
0,85 𝑥 30
= 15,686
88
d = h – p – Øs - 1⁄2 Øp
= 400 – 40 – 8 – (0,5.12)
= 346 mm
= 0,346 m
𝑀𝑛
Rn = 𝑏 𝑥 𝑑2
72,917875 x 106
= 200 𝑥 3462
= 3,04545
1 2 𝑥 𝑚 𝑥 𝑅𝑛
= 𝑚 (1 − √1 − )
𝐹𝑦
1 2 𝑥 15,686 𝑥 3,04545
= 15,686 (1 − √1 − )
400
= 0,008132
1,4 1,4
min = 𝐹𝑦 = = 0,0035
400
0,85 𝑥 𝐹𝑐 600
balance = 𝑥𝛽
𝐹𝑦 600+𝐹𝑦
= 0,0306
= 0,75 x 0,0306
= 0,02295
89
Luas tulangan yang dibutuhkan
As =xbxd
= 0,008132 𝑥 200 𝑥 346
= 562,7344 mm2
Jumlah tulangan (n) :
𝐴𝑠,𝑢
n =1
𝜋 𝐷2
4
562,7344
= 1
. 3,14 .122
4
Cek Mu <Ø Mn
Dianggap semua tulangan tekan dan tarik telah meleleh.
Fs’ = fy dan fs = fy
Cc + Cs = Ts
0,85 . f’c . a .b + As’ . fy = As . fy
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(678,24 −226,08)𝑥 400
= = 35,463 mm
0,85 𝑥 30 𝑥 200
𝑎
C =
𝛽1
35,463
= = 41,721 mm
0,85
90
𝜀𝑦
y =
𝐸𝑠
400
=
200000
= 0,002
𝑐−𝑑′
s’ = . 0,003
𝑐
41,721−(40+8+(0.5𝑥12))
= . 0,003
41,721
a = 1 x c
= 0,85 x 59,332
= 50,4322 mm
𝑐−𝑑′ 59,332−54
s’ = 0,003 = 0,003 = 0,0002696
𝑐 59,332
Cs = As’ x f’s
= 226,08 x 53,92 = 12190,2336 N
91
Cc = 0,85 x f’c x b x a
= 0,85 x 30 x 200 x 50,423
= 257157,3 N
1
Mn = Cc x ( d - 2 a ) + Cs x ( d – d’ )
50,432
= 257157,3 ( 346 – ) + 12190,2336 x (346 – 50,432)
2
= 86094990,29 N.mm
= 86,095 kN.m
Mr = .Mn > Mu
= 0,80 x 86,095 > 58,3343 kN.m
= 68,876 > 58,3343 kN.m AMAN
𝑀𝑢
Mn = ∅
38,0572 x 106
=
0,8
Mn = 0,85 x Mn
92
𝐹𝑦
m =
0,85 𝑥 𝐹𝑐
400
=
0,85 𝑥 30
= 15,686
d = h – p – Øs - 1⁄2 Øp
= 400 – 40 – 8 – (0,5.12)
= 346 mm
= 0,346 m
𝑀𝑛
Rn = 𝑏 𝑥 𝑑2
47,5715 x 106
=
200 𝑥 3462
= 1,987
1 2 𝑥 𝑚 𝑥 𝑅𝑛
= 𝑚 (1 − √1 − )
𝐹𝑦
1 2 𝑥 15,686 𝑥 1,987
= 15,686 (1 − √1 − )
400
= 0,00518
1,4 1,4
min = = = 0,0035
𝐹𝑦 400
0,85 𝑥 𝐹𝑐 600
balance = 𝑥𝛽
𝐹𝑦 600+𝐹𝑦
= 0,0306
93
max = 0,75 x balance
= 0,75 x 0,0306
= 0,02295
As =xbxd
= 0,00518 𝑥 200 𝑥 346
= 358,456 mm2
Jumlah tulangan (n) :
𝐴𝑠,𝑢
n =1
𝜋 𝐷2
4
358,456
= 1
. 3,14 .122
4
Cek Mu <Ø Mn
Dianggap semua tulangan tekan dan tarik telah meleleh.
Fs’ = fy dan fs = fy
Cc + Cs = Ts
0,85 . f’c . a .b + As’ . fy = As . fy
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(𝐴𝑠−𝐴𝑠′)𝑥 𝐹𝑦
a =
0,85 𝑥 𝐹𝑐 𝑥 𝑏
(678,24 −226,08)𝑥 400
= = 35,463 mm
0,85 𝑥 30 𝑥 200
94
𝑎
C =
𝛽1
35,463
= = 41,721 mm
0,85
𝜀𝑦
y =
𝐸𝑠
400
=
200000
= 0,002
𝑐−𝑑′
s’ = . 0,003
𝑐
41,721−(40+8+(0.5𝑥12))
= . 0,003
41,721
a = 1 x c
= 0,85 x 59,332
= 50,4322 mm
95
𝑐−𝑑′ 59,332−54
s’ = 0,003 = 0,003 = 0,0002696
𝑐 59,332
Cs = As’ x f’s
= 226,08 x 53,92 = 12190,2336 N
Cc = 0,85 x f’c x b x a
= 0,85 x 30 x 200 x 50,423
= 257157,3 N
1
Mn = Cc x ( d - 2 a ) + Cs x ( d – d’ )
50,432
= 257157,3 ( 346 – ) + 12190,2336 x (346 – 50,432)
2
= 86094990,29 N.mm
= 86,095 kN.m
Mr = .Mn > Mu
= 0,80 x 86,095 > 38,0572 kN.m
= 68,876 > 38,0572 kN.m AMAN
= 69965,2 N
d = h – p – ½ Øs
= 400 – 40 – ½ 8
= 356 mm
= 0,356 m
96
Kemampuan beton dalam menahan Tegangan geser beton
Vc = 1⁄6 x √𝑓𝑐 x b d
= 64996,41 N
ØVc = 0,75 x Vc
= 0,75 x 64996,41 N
= 48747,3075 N
√30
Karena ØVc < Vu < ØVc + Ø ( ) x b x d , dimana :
3
√30
= ØVc + Ø ( ) xbxd
3
√30
= 48747,3075 + 0,75 ( ) x 200 x 356 = 146241,9227 N
3
Maka dibutuhkan tulangan geser dengan kuat geser perlu yang dihitung sebagai
berikut :
𝜑Vs 21217,8925
Vs = = = 28290,52333 N
0,75 0,75
𝐴𝑣 .𝑓𝑦 .𝑑
S =
𝑉𝑠
(2𝑥0,25𝑥3,14𝑥82 ) .240.356
=
28290,52333
= 303,459 mm ≈ 300 mm
97
Berdasarkan persyaratan spasi sengkang dapat ditentukan :
𝑞𝑢 . 𝐿
= - qu . x
2
qu = 1,2 DL + 1,6 LL
= 1,5264 + 0,992
= 2,5184 ton/m
(2,5184 . 5 )
− 4,87473075
2
X = = 0,564 ≈ 1 meter dimuka tumpuan
2,5184
Spasi sengkang untuk daerah dimana Vu > 𝜃Vc (masing – masing berjarak
1,00 m dari kedua ujung tumpuan,baik sisi kanan maupun kiri) digunakan
sengkang tertutup ∅8 – 150
Spasi sengkang untuk daerah dimana Vu < 𝜃Vc ( bagian tengah sepanjang
3 meter ) digunakan sengkang tertutup ∅8 – 220
98
PERHITUNGAN KOLOM ATAP
d = h – p – Øs - 1⁄2 Øp
= 400 – 40 – 8 – (0.5 x 16)
= 344 mm
Perhitungan Pengaruh tekuk
Ec = 4700√𝑓𝑐
= 4700√30
= 25742,9602 MPa
= 257429,602 kg/cm2
Ig = 1/12 b h3
= 1/12 x 40 x 403
= 213333,333 cm4
99
Ec x Ig
2.5
EIk =
1+ d
( 257429,602 x 213333,333 )
2,5
EIk = = 1,4644884 x 1010
1+0,5
257429,602 x 260417
2.5
EIb = = 1,787707858 x 1010
1+ 0,5
= 1,126
B = A = 1,126
Mu1 7528,63
(34 – 12) =(34 – 12) = 83,811
Mu2 1976,23
100
Pemeriksaan kelangsingan kolom
Mu1
= Lcr/r = 26 ≤ 34 - 12 = 83,811 maka pengaruh tekuk tidak perlu ditinjau
Mu2
pada perhitungan penulangan kolom
P = 9626,65 Kg
Mu1 = 7528,63 Kgm
Mu2 = 1976,23 Kgm
1,4 1,4
min = 𝐹𝑦 = = 0,0035
400
0,85 𝑥 𝐹𝑐 600
balance = 𝑥 𝛽 ( 600+𝐹𝑦 )
𝐹𝑦
= 0,0306
101
max = 0,75 x balance
= 0,75 x 0,0306
= 0,02295
d′
Dipilih = 0,15, dari diagram interaksi pada gambar 6.2.e didapatkan r = 0,0025
h
Luas tulangan yang diperlukan Ast = x Ag = 0,0035 x(400 x 400 ) = 560 mm2
Digunakan tulangan D16 dengan luas = 200,96 mm2
560
Tulangan yang diperlukan n = = 2,787 4
200,96
Tulangan sengkang
Vu = 1152,99 kg = 11529,9 N
Vc = 1/6 x √𝑓𝑐 x bw x d
= 125611,04 N
= 125612,083 N
102
Karena Vu < ØVc maka digunakan begel minimal (8)
𝑑 344
Jarak sengkang (s) maksimum ≤ = = 172 ≤ 600 mm
2 2
𝑏𝑤 𝑥 𝑠
Av minimal =
3 𝑥 𝑓𝑦
400 𝑥 400
= = 222,222 mm2
3 𝑥 240
103
PERHITUNGAN KOLOM LANTAI
Ec = 4700√𝑓𝑐
= 4700√30
= 25742,9602 MPa
= 257429,602 kg/cm2
Ig = 1/12 b h3
= 1/12 x 40 x 403
= 213333,333 cm4
Ec x Ig
2.5
EIk =
1+ d
( 257429,602 x 213333,333 )
2,5
EIk = = 1,4644884 x 1010
1+0,5
104
Momen Inersia Balok
Ig = 1/12 b h3
= 1/12 x 25 x 503 = 260417,67 cm4
Ec x Ig
5
EIb =
1+ d
257429,602 x 260417
2.5
EIb = = 1,787707858 x 1010
1+ 0,5
= 1,024
Mu1 3666,20
(34 – 12) =(34 – 12) = 33,252
Mu2 2425,62
105
Perhitungan Tulangan Kolom
P = 25114,58 Kg
Mu1 = 3666,20 Kgm
Mu2 = 2425,62 Kgm
Persyaratan eksentrisitas minimal dari kolom
emin = (15 + 0,03 h) = 15 + 0,03 x 40 = 16,2 cm
Mu 3666,20
Eksentrisitas beban et = = = 0,15 m = 15 cm
Pu 25114,58
1,4 1,4
min = 𝐹𝑦 = = 0,0035
400
0,85 𝑥 𝐹𝑐 600
balance = 𝑥 𝛽 ( 600+𝐹𝑦 )
𝐹𝑦
= 0,0306
= 0,75 x 0,0306
= 0,02295
d′
Dipilih = 0,15, dari diagram interaksi pada gambar 6.2.e didapatkan r = 0,001
h
106
Sehingga rasio tulangan pada penampang kolom :
= r x = 0,001 x 1,20 = 0,0012 < min → min
Luas tulangan yang diperlukan Ast = x Ag = 0,0035 x(400 x 400 ) = 560 mm2
Digunakan tulangan D16 dengan luas = 200,96 mm2
560
Tulangan yang diperlukan n = = 2,787 4
200,96
Tulangan sengkang
Vu = 911,95 kg = 9119,5 N
Vc = 1/6 x √𝑓𝑐 x bw x d
= 125611,04 N
= 125612,1521 N
𝑑 344
Jarak sengkang (s) maksimum ≤ = = 172 ≤ 600 mm
2 2
𝑏𝑤 𝑥 𝑠
Av minimal =
3 𝑥 𝑓𝑦
400 𝑥 400
= = 222,222 mm2
3 𝑥 240
107
108