KATA PENGANTAR

Puji syukur atas Kehadirat Allah SWT karena berkat hidayah dan kasih sayangnya,
kegiatan pengamatan di mata kuliah Seminar ini dapat berjalan dengan lancer dengan
diberikanya kemudahan, dan kelancaran dalam mengerjakan pengamatan ini.
Pengamatan ini dilakukan untuk mengetahui perkembangan dan bentuk arsitektur yang
terjadi di daerah Kampung adat baduy, dimana Kampung Tradisional tersebut berada di Desa
Kanekes, Kecamatan Leuwidamar, Kabupaten Lebak, Provinsi Banten. Kampung tradisional
tersebut sangat memegang teguh adat istiadatnya, baik kegiatan, pakaian, hingga arsitekturnya.
Ucapan terimakasih disampaikan untuk semua pihak yang telah membantu dan
mendukung selama proses pengamatan ini. Terutama kepada Dr.Andi Harapan selaku dosen
Pembimbing dimata kuliah seminar yang telah membimbing kami dengan penuh kesabaran,
kemudian para narasumber Bapak Saija selaku ketua adat Desa kanekes beserta jajaranya,
masyarakat Baduy yang telah memberikan Informasi yang sangat berarti bagi kegiatan
pengamatan kami sehingga mempermudah kami tanpda ada kesulitan berarti. Tidak lupa
dengan Ibunda dan Ayahanda kami beserta Rekan-rekan yang selalu memberikan masukan,
dan Dorongan terhadap kami. Dan beberapa pihak lainya yang telah membantu dalam proses
pengamatan semoga mendapat Ganjaran Amal dan Kebaikan dari Allah SWT, Aamiin.
Segala kekurangan, kelemahan, dan ketidak sempurnaan pengamatan ini semata-mata
karena kekurangan dari tim peneliti. Untuk itu tim peneliti mengharapkan masukan, saran, dan
kritik yang membangun untuk perbaikan karya pengamatan kami. Dan semoga pengamatan ini
dapat bermanfaat bagi kita semua.

Bandung, Desember 2017

Tim Pengamatan,
Septian tri Margana
Fauzy Fatturahman
Muhammad Zakkyurohman

Laporan Seminar Kampung Adat Tradisional Banten | i

 DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL ..................................................................................................................

LEMBAR\PERSETUJUAN ......................................................................................................

KATA PENGANTAR ............................................................................................................... i

DAFTAR ISI............................................................................................................................. ii

DAFTAR GAMBAR ............................................................................................................... iv

DAFTAR TABEL .................................................................................................................... v

BAB I PENDAHULUAN ......................................................................................................... 1

1.1 Latar Belakang ................................................................................................................. 1
1.2 Rumusan Masalah ............................................................................................................ 1
1.3 Tujuan Pembahasan .......................................................................................................... 1
1.4 Manfaat Penulisan ............................................................................................................ 1
1.5 Metode Pengumpulan Data .............................................................................................. 2
1.6 Sistematika Penulisan ....................................................................................................... 2
1.7 Kerangka Berfikir ............................................................................................................. 3
BAB II DATA UMUM............................................................................................................. 4
2.1 Gambaran Umum Kampung Tradisional Baduy ............................................................. 4
2.2 Tentang Kampung Adat .................................................................................................. 4
BAB III KAMPUNG ADAT ................................................................................................... 6
3.1 Lokasi Kampung Adat dan Batasan ................................................................................. 6
3.1.1 Lokasi Kampung Adat ........................................................................................... 6
3.1.2 Batasan Kampung Adat Baduy .............................................................................. 7
3.2 Administrasi ..................................................................................................................... 7
3.2.1 Data Fisik umum .................................................................................................... 7
3.2.2 Kepercayaan Penduduk .......................................................................................... 7
3.2.3 Aktivitas Penduduk ................................................................................................ 8
3.2.4 Tabel Data RW Dan Kampung Di Desa Kanekes ................................................. 8
3.3 Pola Sirkulasi.................................................................................................................. 11
3.4 Bentukan Kawasan ......................................................................................................... 12
3.5 Jumlah Massa Bangunan ................................................................................................ 12

Laporan Seminar Kampung Adat Tradisional Banten | ii

 3.6 Kepadatan Daerah .......................................................................................................... 12
3.7 Pola Kampung ................................................................................................................ 12
BAB IV BANGUNAN ............................................................................................................ 13
4.1 Jenis Dan Fungsi Bangunan .......................................................................................... 14
4.2 Bagian - Bagian Bangunan ............................................................................................ 14
4.2.1 Bangunan Rumah Ketua Adat .............................................................................. 14
4.2.2 Bangunan Rumah Baduy Luar 1 .......................................................................... 24
4.2.3 Bangunan Rumah Baduy Luar 2 .......................................................................... 34
4.2.4 Bangunan Rumah Baduy Dalam .......................................................................... 44
4.2.5 Bangunan Leuit Baduy Luar ................................................................................ 48
4.2.6 Bangunan Leuit Baduy Dalam ............................................................................. 62
4.2.7 Bangunan Jamban Baduy Luar 1 ......................................................................... 70
4.2.8 Bangunan Jamban Baduy Luar 2 ......................................................................... 75
BAB V ANALISA .................................................................................................................. 80
5.1 Bentuk dan Konfigurasi ................................................................................................ 80
5.2 Material dan Dimensi ..................................................................................................... 86
5.3 Detail Dan Sistem Bangunan ...................................................................................... 110
BAB VI PENUTUP .............................................................................................................. 133
6.1 Kesimpulan................................................................................................................... 133
6.2 Kritik Dan Saran ........................................................................................................... 133

Laporan Seminar Kampung Adat Tradisional Banten | iii

 DAFTAR GAMBAR
BAB I PENDAHULUAN ......................................................................................................... 1
BAB II DATA UMUM............................................................................................................. 4
2.1 Kawasan Kampung Adat baduy Luar dan Dalam .................................................... 5
BAB III KAMPUNG ADAT ................................................................................................... 6
3.1 Keyplan Kampung adat Baduy seluas ..................................................................... 6
3.2 Potongan Kawasan Kampung adat Baduy ............................................................... 7
BAB IV BANGUNAN ............................................................................................................ 13
4.1 Denah Rumah Ketua Adat ..................................................................................... 14
Tampak depan rumah Ketua adat Kampung Tradisional Baduy .............................. 14
4.3 Tampak kanan rumah Ketua adat Kampung Tradisional Baduy ........................ 15
4.4 Tampak kiri rumah Ketua adat Kampung Tradisional Baduy ............................ 15
4.5 Tampak Belakang rumah Ketua adat Kampung Tradisional Baduy .................. 16
4.6 Pondasi rumah Ketua adat Kampung Tradisional Baduy ................................... 16
4.7 Tiang / kolom rumah Ketua adat Kampung Tradisional Baduy .......................... 17
4.8 Lantai Bambu rumah Ketua adat Kampung Tradisional Baduy ......................... 17
4.9 Balok penguat Bambu untuk lantai rumah Ketua adat Kampung Tradisional
Baduy ............................................................................................................. 18
4.10 Dinding anyaman rumah Ketua adat Kampung Tradisional Baduy .................. 18
4.11 Sambungan kolom kayu dengan Dinding ......................................................... 19
4.12 Kolom kayu menghubungkan antara balok lantai dengan balok atap ............... 19
4.8 Balok penguat Bambu untuk lantai rumah Ketua adat Kampung Tradisional
3.7.1.1 ....................................................................................................................... 17
3.7.1.2 Gambar 4.8 Balok penguat Bambu untuk lantai rumah Ketua adat Kampung
Tradisional Baduy.......................................................................................... 17

Laporan Seminar Kampung Adat Tradisional Banten | iv

 DAFTAR TABEL
BAB I PENDAHULUAN ......................................................................................................... 1
BAB II DATA UMUM............................................................................................................. 4
BAB III KAMPUNG ADAT ................................................................................................... 6
3.2.1 Data RW dan Kampung di Desa Kanekes ............................................................ 9
3.2.2 Data Jumlah Penduduk di tiap RW di Desa Kanekes ......................................... 11
BAB IV BANGUNAN ............................................................................................................ 13
4.1.1 Jenis dan fungsi Bangunan ................................................................................. 13
4.1.2 Jenis Bangunan Rumah Warga ...................................................................................... 13
4.1.3 Jenis Bangunan Leuit ..................................................................................................... 13
4.1.4 Jenis Bangunan Jamban ................................................................................................. 13

BAB V ANALISA .................................................................................................................... 1

5.1 Analisa Bentuk dan Konfigurasi Rumah ............................................................... 80
5.2 Analisa Bentuk dan Konfigurasi Leuit ............................................................................... 83
5.3 Analisa Bentuk dan Konfigurasi Jamban ........................................................................... 85
5.4 Analisa Material dan Dimensi Rumah .............................................................................. 86
5.5 Analisa Material dan Dimensi Leuit .................................................................................. 97
5.6 Analisa Material dan Dimensi Jamban ............................................................................. 104
5.7 Analisa Detail dan Sistem Sambungan Rumah ................................................................ 110
5.8 Analisa Detail dan Sistem Sambungan Leuit ................................................................... 120
5.9 Analisa Detail dan Sistem Sambungan jamban ................................................................ 127

BAB VI PENUTUP .............................................................................................................. 133

Laporan Seminar Kampung Adat Tradisional Banten | v