Anda di halaman 1dari 452

{\rtf1 \ansi \ansicpg1252 \deff0 \stshfdbch2 \stshfloch0 \stshfhich0

\deflang1033 \deflangfe1033 {\fonttbl {\f0 \froman \fcharset0 \fprq2 {\*\panose


02020603050405020304}Times New Roman{\*\falt Times New Roman};}{\f2 \fnil
\fcharset134 \fprq0 {\*\panose 02010600030101010101}SimSun{\*\falt SimSun};}{\f3
\fnil \fcharset2 \fprq0 {\*\panose 05000000000000000000}Wingdings{\*\falt
Wingdings};}{\f4 \fswiss \fcharset0 \fprq0 {\*\panose
020b0604030504040204}Tahoma{\*\falt Tahoma};}{\f5 \fswiss \fcharset0 \fprq0
{\*\panose 020b0503020102020204}Franklin Gothic Book{\*\falt Malgun Gothic};}
{\f6 \froman \fcharset0 \fprq0 {\*\panose 02040503050406030204}Cambria{\*\falt
Cambria};}{\f7 \fswiss \fcharset0 \fprq0 {\*\panose 020f0302020204030204}Calibri
Light{\*\falt Calibri Light};}{\f8 \fswiss \fcharset0 \fprq0 {\*\panose
020f0502020204030204}Calibri{\*\falt Calibri};}{\f9 \fswiss \fcharset0 \fprq0
{\*\panose 020b0502040204020203}Segoe UI{\*\falt Segoe UI};}{\f10 \fmodern
\fcharset0 \fprq0 {\*\panose 02070309020205020404}Courier New{\*\falt Courier
New};}{\f11 \fswiss \fcharset0 \fprq0 {\*\panose 020b0604020202020204}Arial{\*\falt
Arial};}{\f12 \froman \fcharset129 \fprq0 {\*\panose
02030600000101010101}Batang{\*\falt Batang};}{\f13 \froman \fcharset0 \fprq0
{\*\panose 00000000000000000000}Batang Western{\*\falt Batang};}{\f14 \froman
\fcharset136 \fprq0 {\*\panose 02020500000000000000}PMingLiU{\*\falt PMingLiU};}
{\f15 \froman \fcharset186 \fprq0 {\*\panose 00000000000000000000}Batang
Baltic{\*\falt Batang};}}
{\colortbl;\red0\green0\blue0;\red51\green0\blue0;\red128\green0\blue0;\red255\gree
n0\blue0;\red0\green128\blue0;\red128\green128\blue0;\red0\green255\blue0;\red255\g
reen255\blue0;\red173\green31\blue31;\red45\green45\blue45;\red51\green51\blue51;\r
ed0\green176\blue80;\red0\green0\blue128;\red128\green0\blue128;\red0\green128\blue
128;\red128\green128\blue128;\red0\green51\blue153;\red192\green192\blue192;\red0\g
reen0\blue255;\red255\green0\blue255;\red0\green255\blue255;\red255\green255\blue25
5;\red0\green0\blue0;}{\stylesheet {\li0 \ri0 \sa200 \sl276 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\f2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \snext0 \sunhideused
\sqformat \spriority0 Normal;}{\s1 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \f2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \sbasedon0 \snext0 \slink36 \sunhideused
\sqformat \spriority9 heading 1;}{\s2 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\outlinelevel1 \b1 \fs36 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \f2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \sbasedon0 \snext0 \slink28 \sunhideused \sqformat
\spriority9 heading 2;}{\s3 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\outlinelevel2 \b1 \fs26 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \f2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \sbasedon0 \snext0 \slink23 \sunhideused \sqformat
\spriority9 heading 3;}{\s4 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\outlinelevel3 \b1 \fs24 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \f2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \sbasedon0 \snext0 \slink30 \sunhideused \sqformat
\spriority9 heading 4;}{\*\cs10 \fs24 \snext10 \sunhideused \spriority1 Default
Paragraph Font;}{\*\cs15 \fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \cf9 \ul1
\sbasedon10 \snext15 \sunhideused \spriority99 Hyperlink;}{\*\cs16 \b1 \fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \sbasedon10 \snext16 \sunhideused \sqformat
\spriority22 Strong;}{\*\cs17 \i1 \fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \sbasedon10
\snext17 \sunhideused \sqformat \spriority20 Emphasis;}{\*\cs18 \fs16 \dbch \af2
\hich \af0 \loch \f4 \sbasedon10 \snext18 \sunhideused \slocked \spriority99
Balloon Text Char2;}{\*\cs19 \fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f5 \sbasedon10
\snext19 \slink38 \sunhideused \slocked \spriority99 Header Char;}{\*\cs20 \fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f5 \sbasedon10 \snext20 \sunhideused \slocked
\spriority99 Footer Char1;}{\*\cs21 \fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f5
\sbasedon10 \snext21 \sunhideused \spriority99 Footer Char3;}{\*\cs22 \fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f5 \sbasedon10 \snext22 \sunhideused \spriority99
Header Char3;}{\*\cs23 \b1 \fs26 \dbch \af0 \hich \af6 \loch \f0 \sbasedon10
\snext23 \slink3 \sunhideused \slocked \spriority9 Heading 3 Char;}{\*\cs24
\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \sbasedon10 \snext24 \sunhideused \spriority0
fullpost;}{\*\cs25 \fs16 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f4 \sbasedon10 \snext25
\sunhideused \slocked \spriority99 Balloon Text Char4;}{\*\cs26 \fs24 \dbch \af0
\hich \af0 \loch \f0 \sbasedon10 \snext26 \sunhideused \slocked \spriority99 Footer
Char;}{\*\cs27 \fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f5 \sbasedon10 \snext27
\sunhideused \slocked \spriority99 Header Char4;}{\*\cs28 \b1 \i1 \fs28 \dbch
\af0 \hich \af7 \loch \f0 \sbasedon10 \snext28 \slink2 \sunhideused \slocked
\spriority9 Heading 2 Char;}{\*\cs29 \fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f5
\sbasedon10 \snext29 \sunhideused \slocked \spriority99 Header Char1;}{\*\cs30
\b1 \fs28 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f8 \sbasedon10 \snext30 \slink4 \sunhideused
\slocked \spriority9 Heading 4 Char;}{\*\cs31 \fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f5
\sbasedon10 \snext31 \sunhideused \slocked \spriority99 Footer Char2;}{\*\cs32
\fs16 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f4 \sbasedon10 \snext32 \slink39 \sunhideused
\slocked \spriority99 Balloon Text Char;}{\*\cs33 \fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f5 \sbasedon10 \snext33 \slink40 \sunhideused \slocked \spriority99 Footer Char4;}
{\*\cs34 \fs18 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f9 \sbasedon10 \snext34 \sunhideused
\spriority99 Balloon Text Char3;}{\*\cs35 \fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\sbasedon10 \snext35 \sunhideused \spriority0 blocktext;}{\*\cs36 \b1 \fs32
\kerning32 \dbch \af0 \hich \af7 \loch \f0 \sbasedon10 \snext36 \slink1
\sunhideused \slocked \spriority9 Heading 1 Char;}{\s37 \li0 \ri0 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx916 \tql \tx1832 \tql \tx2748
\tql \tx3664 \tql \tx4580 \tql \tx5496 \tql \tx6412 \tql \tx7328 \tql \tx8244
\tql \tx9160 \tql \tx10076 \tql \tx10992 \tql \tx11908 \tql \tx12824 \tql
\tx13740 \tql \tx14656 \itap0 \fs20 \dbch \af2 \hich \af10 \loch \f10 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \snext37 \sunhideused \sqformat \spriority99
HTML Preformatted;}{\s38 \li0 \ri0 \sa0 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tqc \tx4680 \tqr \tx9360 \itap0 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \f2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\sbasedon0 \snext38 \slink19 \sunhideused \spriority99 header;}{\s39 \li0 \ri0 \sa0
\sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs16 \loch \af4 \hich \af0 \dbch \f2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \sbasedon0 \snext39 \slink32 \sunhideused \spriority99 Balloon Text;}
{\s40 \li0 \ri0 \sa0 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \tqc \tx4680 \tqr \tx9360 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\f2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \sbasedon0 \snext40 \slink33
\sunhideused \spriority99 footer;}{\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \f2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \sbasedon0 \snext41 \sunhideused \spriority99 Normal
(Web);}{\s42 \li720 \ri0 \sa200 \sl276 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \f2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \sbasedon0 \snext42 \sunhideused
\sqformat \spriority34 List Paragraph;}{\s43 \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl276
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \brdrb \brdrs
\brdrw15 \brsp20 \itap0 \fs16 \loch \af11 \hich \af0 \dbch \f2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \v1 \sbasedon0 \snext0 \sunhideused
\spriority0 z-????;}{\s44 \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl276 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \brdrb \brdrs \brdrw15 \brsp20 \itap0 \fs16
\loch \af11 \hich \af0 \dbch \f2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\v1 \sbasedon0 \snext0 \sunhideused \spriority0 z-{\uc1 \u31383 ?}{\uc1 \u20307 ?}
{\uc1 \u39030 ?}{\uc1 \u31471 ?};}{\s45 \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl276 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \brdrt \brdrs \brdrw15
\brsp20 \itap0 \fs16 \loch \af11 \hich \af0 \dbch \f2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \v1 \sbasedon0 \snext0 \sunhideused \spriority0 z-
{\uc1 \u31383 ?}{\uc1 \u20307 ?}{\uc1 \u24213 ?}{\uc1 \u31471 ?};}}{\*\latentstyles
\lsdstimax260 \lsdlockeddef0 \lsdsemihiddendef1 \lsdunhideuseddef1
\lsdqformatdef0 \lsdprioritydef99 {\lsdlockedexcept \lsdsemihidden0 \lsdqformat1
\lsdpriority0 \lsdlocked0 Normal;\lsdsemihidden0 \lsdqformat1 \lsdpriority9
\lsdlocked0 heading 1;\lsdsemihidden0 \lsdqformat1 \lsdpriority9 \lsdlocked0
heading 2;\lsdsemihidden0 \lsdqformat1 \lsdpriority9 \lsdlocked0 heading
3;\lsdsemihidden0 \lsdqformat1 \lsdpriority9 \lsdlocked0 heading
4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority9 \lsdlocked0 heading
5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority9 \lsdlocked0 heading
6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority9 \lsdlocked0 heading
7;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority9 \lsdlocked0 heading
8;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority9 \lsdlocked0 heading
9;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 index
1;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 index 2;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 index 3;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 index 4;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 index 5;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 index 6;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 index 7;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 index 8;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 index 9;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority39 \lsdlocked0 toc 1;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority39 \lsdlocked0 toc 2;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority39 \lsdlocked0 toc 3;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority39 \lsdlocked0 toc 4;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority39 \lsdlocked0 toc 5;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority39 \lsdlocked0 toc 6;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority39 \lsdlocked0 toc 7;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority39 \lsdlocked0 toc 8;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority39 \lsdlocked0 toc 9;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Normal
Indent;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
footnote text;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 annotation text;\lsdsemihidden0 \lsdpriority99 \lsdlocked0
header;\lsdsemihidden0 \lsdpriority99 \lsdlocked0 footer;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 index
heading;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority35 \lsdlocked0
caption;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
table of figures;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 envelope address;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 envelope return;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 footnote reference;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 annotation
reference;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
line number;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
page number;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
endnote reference;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 endnote text;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 table of authorities;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 macro;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 toa heading;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List Bullet;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List Number;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List 5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List Bullet 2;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List Bullet
3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List
Bullet 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
List Bullet 5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 List Number 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 List Number 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List Number 4;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List Number
5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority10 \lsdlocked0
Title;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Closing;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Signature;\lsdsemihidden0 \lsdpriority1 \lsdlocked0 Default Paragraph
Font;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Body
Text;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Body
Text Indent;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
List Continue;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 List Continue 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 List Continue 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List Continue 4;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 List Continue
5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Message
Header;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority11 \lsdlocked0
Subtitle;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Salutation;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Date;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Body
Text First Indent;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Body Text First Indent 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Note Heading;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Body Text 2;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Body Text 3;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Body Text Indent
2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Body Text
Indent 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Block Text;\lsdsemihidden0 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Hyperlink;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
FollowedHyperlink;\lsdsemihidden0 \lsdqformat1 \lsdpriority22 \lsdlocked0
Strong;\lsdsemihidden0 \lsdqformat1 \lsdpriority20 \lsdlocked0
Emphasis;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Document Map;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Plain Text;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 E-mail Signature;\lsdsemihidden0 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Normal (Web);\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 HTML Acronym;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 HTML Address;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 HTML
Cite;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 HTML
Code;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 HTML
Definition;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
HTML Keyboard;\lsdsemihidden0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 HTML
Preformatted;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 HTML Sample;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 HTML Typewriter;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 HTML Variable;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Normal Table;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 annotation
subject;\lsdpriority99 \lsdlocked0 No List;\lsdpriority99 \lsdlocked0 1 / a /
i;\lsdpriority99 \lsdlocked0 1 / 1.1 / 1.1.1;\lsdpriority99 \lsdlocked0 Article /
Section;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Table Simple 1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Table Simple 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Simple 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Classic 1;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Classic
2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table
Classic 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Table Classic 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Table Colorful 1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Colorful 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Colorful 3;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Columns
1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table
Columns 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Table Columns 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Table Columns 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Columns 5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Grid 1;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Grid
2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table
Grid 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Table Grid 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Table Grid 5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Grid 6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Grid 7;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Grid
8;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Table List 1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table List 2;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table List
3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table
List 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Table List 5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Table List 6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Table List 7;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table List 8;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table 3D effects
1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table 3D
effects 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Table 3D effects 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Table Contemporary;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Elegant;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Professional;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table Subtle
1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table
Subtle 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Table Web 1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Table Web 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Table Web 3;\lsdsemihidden0 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Balloon Text;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table
Grid;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Table
Theme;\lsdpriority99 \lsdlocked0 Placeholder Text;\lsdpriority99 \lsdlocked0 No
Spacing;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Light Shading;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Light List;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Light Grid;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Shading 1;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Shading
2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
List 1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Medium List 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Medium Grid 1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Grid 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Grid 3;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Dark
List;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Colorful Shading;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Colorful List;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful Grid;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Light Shading Accent 1;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Light List Accent
1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Light
Grid Accent 1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Medium Shading 1 Accent 1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Shading 2 Accent
1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
List 1 Accent 1;\lsdsemihidden0 \lsdqformat1 \lsdpriority34 \lsdlocked0 List
Paragraph;\lsdpriority99 \lsdlocked0 Quote;\lsdpriority99 \lsdlocked0 Intense
Quote;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0
Medium List 2 Accent 1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Grid 1 Accent 1;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Grid 2 Accent
1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
Grid 3 Accent 1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Dark List Accent 1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful Shading Accent 1;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful List Accent
1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful
Grid Accent 1;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Light Shading Accent 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Light List Accent 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Light Grid Accent 2;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Shading 1 Accent
2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
Shading 2 Accent 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Medium List 1 Accent 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium List 2 Accent 2;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Grid 1 Accent
2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
Grid 2 Accent 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Medium Grid 3 Accent 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Dark List Accent 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful Shading Accent
2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful
List Accent 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Colorful Grid Accent 2;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Light Shading Accent 3;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Light List Accent
3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Light
Grid Accent 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Medium Shading 1 Accent 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Shading 2 Accent
3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
List 1 Accent 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Medium List 2 Accent 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Grid 1 Accent 3;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Grid 2 Accent
3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
Grid 3 Accent 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Dark List Accent 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful Shading Accent 3;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful List Accent
3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful
Grid Accent 3;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Light Shading Accent 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Light List Accent 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Light Grid Accent 4;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Shading 1 Accent
4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
Shading 2 Accent 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Medium List 1 Accent 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium List 2 Accent 4;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Grid 1 Accent
4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
Grid 2 Accent 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Medium Grid 3 Accent 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Dark List Accent 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful Shading Accent
4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful
List Accent 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Colorful Grid Accent 4;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Light Shading Accent 5;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Light List Accent
5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Light
Grid Accent 5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Medium Shading 1 Accent 5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0
\lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Shading 2 Accent
5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
List 1 Accent 5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Medium List 2 Accent 5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Grid 1 Accent 5;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Grid 2 Accent
5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
Grid 3 Accent 5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Dark List Accent 5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful Shading Accent 5;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful List Accent
5;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful
Grid Accent 5;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Light Shading Accent
6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Light
List Accent 6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Light Grid Accent 6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Shading 1 Accent 6;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Shading 2 Accent
6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
List 1 Accent 6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Medium List 2 Accent 6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Grid 1 Accent 6;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium Grid 2 Accent
6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Medium
Grid 3 Accent 6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99
\lsdlocked0 Dark List Accent 6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1
\lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful Shading Accent 6;\lsdsemihidden0
\lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful List Accent
6;\lsdsemihidden0 \lsdunhideused0 \lsdqformat1 \lsdpriority99 \lsdlocked0 Colorful
Grid Accent 6;}}{\*\listtable {\list \listtemplateid-2041866261 \listsimple
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\li2040 \lin2040 \fi-360 \jclisttab
\tx2040 }{\listname ;}\listid-2041866261 }{\list \listtemplateid-1312210840
\listsimple {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\li1620 \lin1620 \fi-
360 \jclisttab \tx1620 }{\listname ;}\listid-1312210840 }{\list \listtemplateid-
921059294 \listsimple {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\li1200 \lin1200 \fi-
360 \jclisttab \tx1200 }{\listname ;}\listid-921059294 }{\list \listtemplateid-
93457516 \listsimple {\listlevel \levelnfc23 \levelnfcn23 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\leveltext \'01{\uc1 \u61548 ?};}{\levelnumbers ;}\dbch \af2
\hich \af3 \loch \f3 \li780 \lin780 \fi-360 \jclisttab \tx780 }
{\listname ;}\listid-93457516 }{\list \listtemplateid-83218203 \listsimple
{\listlevel \levelnfc23 \levelnfcn23 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'01{\uc1 \u61548 ?};}{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af3 \loch
\f3 \li2040 \lin2040 \fi-360 \jclisttab \tx2040 }{\listname ;}\listid-83218203 }
{\list \listtemplateid256331977 \listhybrid {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch
\af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 }{\listlevel \levelnfc4
\levelnfcn4 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'01.;}
{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li1440 \lin1440 \fi-360
}{\listlevel \levelnfc2 \levelnfcn2 \leveljc2 \leveljcn2 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'02.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\ulc0 \li2160 \lin2160 \fi-180 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0
\leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 }{\listlevel \levelnfc4
\levelnfcn4 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'04.;}
{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li3600 \lin3600 \fi-360
}{\listlevel \levelnfc2 \levelnfcn2 \leveljc2 \leveljcn2 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'05.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\ulc0 \li4320 \lin4320 \fi-180 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0
\leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 }{\listlevel \levelnfc4
\levelnfcn4 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'07.;}
{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5760 \lin5760 \fi-360
}{\listlevel \levelnfc2 \levelnfcn2 \leveljc2 \leveljcn2 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'08.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\ulc0 \li6480 \lin6480 \fi-180 }{\listname ;}\listid256331977 }{\list
\listtemplateid589830227 \listsimple {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\li780
\lin780 \fi-360 \jclisttab \tx780 }{\listname ;}\listid589830227 }{\list
\listtemplateid715062049 \listsimple {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\li360
\lin360 \fi-360 \jclisttab \tx360 }{\listname ;}\listid715062049 }{\list
\listtemplateid1347902751 \listhybrid {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch
\af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 }{\listlevel \levelnfc4
\levelnfcn4 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'01.;}
{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li1440 \lin1440 \fi-360
}{\listlevel \levelnfc2 \levelnfcn2 \leveljc2 \leveljcn2 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'02.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\ulc0 \li2160 \lin2160 \fi-180 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0
\leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 }{\listlevel \levelnfc4
\levelnfcn4 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'04.;}
{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li3600 \lin3600 \fi-360
}{\listlevel \levelnfc2 \levelnfcn2 \leveljc2 \leveljcn2 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'05.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\ulc0 \li4320 \lin4320 \fi-180 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0
\leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 }{\listlevel \levelnfc4
\levelnfcn4 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'07.;}
{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5760 \lin5760 \fi-360
}{\listlevel \levelnfc2 \levelnfcn2 \leveljc2 \leveljcn2 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'08.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\ulc0 \li6480 \lin6480 \fi-180 }{\listname ;}\listid1347902751 }{\list
\listtemplateid1540962524 \listhybrid {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat21 \levelfollow2 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch
\af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0
\leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0
\leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listname
;}\listid1540962524 }{\list \listtemplateid1540963013 \listhybrid {\listlevel
\levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat24 \levelfollow1
\levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}
{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel
\levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0
\levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch
\af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0
\leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listname
;}\listid1540963013 }{\list \listtemplateid1540964106 \listhybrid {\listlevel
\levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat30 \levelfollow1
\levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}
{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel
\levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0
\levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch
\af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0
\leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listname
;}\listid1540964106 }{\list \listtemplateid1540964646 \listhybrid {\listlevel
\levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat33 \levelfollow1
\levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}
{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel
\levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0
\levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch
\af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0
\leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listname
;}\listid1540964646 }{\list \listtemplateid1541226343 \listhybrid {\listlevel
\levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0
\levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li720 \lin720
\fi-360 \jclisttab \tx720 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0
\leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\leveltext \'02\'01.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 \li1440 \lin1440 \fi-360 \jclisttab \tx1440 }{\listlevel
\levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0
\levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'02.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2160
\lin2160 \fi-360 \jclisttab \tx2160 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 \jclisttab \tx2500 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'04.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li3600 \lin3600 \fi-360 \jclisttab \tx3220 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'05.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li4320
\lin4320 \fi-360 \jclisttab \tx3940 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 \jclisttab \tx4660 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'07.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li5760 \lin5760 \fi-360 \jclisttab \tx5380 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'08.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li6480
\lin6480 \fi-360 \jclisttab \tx6100 }{\listname ;}\listid1541226343 }{\list
\listtemplateid1541226354 \listhybrid {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 \jclisttab \tx720 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'01.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li1440 \lin1440 \fi-360 \jclisttab \tx1440 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'02.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2160
\lin2160 \fi-360 \jclisttab \tx2160 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 \jclisttab \tx2500 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'04.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li3600 \lin3600 \fi-360 \jclisttab \tx3220 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'05.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li4320
\lin4320 \fi-360 \jclisttab \tx3940 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 \jclisttab \tx4660 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'07.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li5760 \lin5760 \fi-360 \jclisttab \tx5380 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'08.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li6480
\lin6480 \fi-360 \jclisttab \tx6100 }{\listname ;}\listid1541226354 }{\list
\listtemplateid1541226365 \listhybrid {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 \jclisttab \tx720 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'01.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li1440 \lin1440 \fi-360 \jclisttab \tx1440 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'02.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2160
\lin2160 \fi-360 \jclisttab \tx2160 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 \jclisttab \tx2500 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'04.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li3600 \lin3600 \fi-360 \jclisttab \tx3220 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'05.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li4320
\lin4320 \fi-360 \jclisttab \tx3940 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 \jclisttab \tx4660 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'07.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li5760 \lin5760 \fi-360 \jclisttab \tx5380 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'08.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li6480
\lin6480 \fi-360 \jclisttab \tx6100 }{\listname ;}\listid1541226365 }{\list
\listtemplateid1541226376 \listhybrid {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 \jclisttab \tx720 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'01.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li1440 \lin1440 \fi-360 \jclisttab \tx1440 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'02.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2160
\lin2160 \fi-360 \jclisttab \tx2160 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 \jclisttab \tx2500 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'04.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li3600 \lin3600 \fi-360 \jclisttab \tx3220 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'05.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li4320
\lin4320 \fi-360 \jclisttab \tx3940 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 \jclisttab \tx4660 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'07.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li5760 \lin5760 \fi-360 \jclisttab \tx5380 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'08.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li6480
\lin6480 \fi-360 \jclisttab \tx6100 }{\listname ;}\listid1541226376 }{\list
\listtemplateid1541226387 \listhybrid {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 \jclisttab \tx720 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'01.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li1440 \lin1440 \fi-360 \jclisttab \tx1440 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'02.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2160
\lin2160 \fi-360 \jclisttab \tx2160 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 \jclisttab \tx2500 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'04.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li3600 \lin3600 \fi-360 \jclisttab \tx3220 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'05.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li4320
\lin4320 \fi-360 \jclisttab \tx3940 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 \jclisttab \tx4660 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'07.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li5760 \lin5760 \fi-360 \jclisttab \tx5380 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'08.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li6480
\lin6480 \fi-360 \jclisttab \tx6100 }{\listname ;}\listid1541226387 }{\list
\listtemplateid1541226398 \listhybrid {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 \jclisttab \tx720 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'01.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li1440 \lin1440 \fi-360 \jclisttab \tx1440 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'02.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2160
\lin2160 \fi-360 \jclisttab \tx2160 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 \jclisttab \tx2500 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0
\levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'04.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li3600
\lin3600 \fi-360 \jclisttab \tx3220 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'05.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li4320 \lin4320 \fi-360 \jclisttab \tx3940 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 \jclisttab \tx4660 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'07.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5760
\lin5760 \fi-360 \jclisttab \tx5380 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'08.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li6480 \lin6480 \fi-360 \jclisttab \tx6100 }
{\listname ;}\listid1541226398 }{\list \listtemplateid1541226409 \listhybrid
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 \jclisttab \tx720 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'01.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li1440
\lin1440 \fi-360 \jclisttab \tx1440 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'02.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2160 \lin2160 \fi-360 \jclisttab \tx2160 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 \jclisttab \tx2500 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'04.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li3600
\lin3600 \fi-360 \jclisttab \tx3220 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'05.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li4320 \lin4320 \fi-360 \jclisttab \tx3940 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 \jclisttab \tx4660 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'07.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5760
\lin5760 \fi-360 \jclisttab \tx5380 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'08.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li6480 \lin6480 \fi-360 \jclisttab \tx6100 }
{\listname ;}\listid1541226409 }{\list \listtemplateid1541226420 \listhybrid
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 \jclisttab \tx720 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'01.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li1440
\lin1440 \fi-360 \jclisttab \tx1440 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'02.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2160 \lin2160 \fi-360 \jclisttab \tx2160 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 \jclisttab \tx2500 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'04.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li3600
\lin3600 \fi-360 \jclisttab \tx3220 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'05.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li4320 \lin4320 \fi-360 \jclisttab \tx3940 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 \jclisttab \tx4660 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'07.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5760
\lin5760 \fi-360 \jclisttab \tx5380 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'08.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li6480 \lin6480 \fi-360 \jclisttab \tx6100 }
{\listname ;}\listid1541226420 }{\list \listtemplateid1541226431 \listhybrid
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 \jclisttab \tx720 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'01.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li1440
\lin1440 \fi-360 \jclisttab \tx1440 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'02.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2160 \lin2160 \fi-360 \jclisttab \tx2160 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 \jclisttab \tx2500 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'04.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li3600
\lin3600 \fi-360 \jclisttab \tx3220 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'05.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li4320 \lin4320 \fi-360 \jclisttab \tx3940 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 \jclisttab \tx4660 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'07.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5760
\lin5760 \fi-360 \jclisttab \tx5380 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'08.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li6480 \lin6480 \fi-360 \jclisttab \tx6100 }
{\listname ;}\listid1541226431 }{\list \listtemplateid1541226442 \listhybrid
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 \jclisttab \tx720 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'01.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li1440
\lin1440 \fi-360 \jclisttab \tx1440 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'02.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2160 \lin2160 \fi-360 \jclisttab \tx2160 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext
\'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2880
\lin2880 \fi-360 \jclisttab \tx2500 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'04.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li3600 \lin3600 \fi-360 \jclisttab \tx3220 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'05.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li4320 \lin4320 \fi-360 \jclisttab \tx3940 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'06.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5040
\lin5040 \fi-360 \jclisttab \tx4660 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'07.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5760 \lin5760 \fi-360 \jclisttab \tx5380 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'08.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li6480 \lin6480 \fi-360 \jclisttab \tx6100 }
{\listname ;}\listid1541226442 }{\list \listtemplateid1541226453 \listhybrid
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 \jclisttab \tx720 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'01.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li1440
\lin1440 \fi-360 \jclisttab \tx1440 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'02.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2160 \lin2160 \fi-360 \jclisttab \tx2160 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 \jclisttab \tx2500 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'04.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li3600
\lin3600 \fi-360 \jclisttab \tx3220 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'05.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li4320 \lin4320 \fi-360 \jclisttab \tx3940 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 \jclisttab \tx4660 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'07.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5760
\lin5760 \fi-360 \jclisttab \tx5380 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'08.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li6480 \lin6480 \fi-360 \jclisttab \tx6100 }
{\listname ;}\listid1541226453 }{\list \listtemplateid1541227192 \listhybrid
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li720 \lin720 \fi-360 \jclisttab \tx720 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'01.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li1440
\lin1440 \fi-360 \jclisttab \tx1440 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'02.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li2160 \lin2160 \fi-360 \jclisttab \tx2160 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'03.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li2880 \lin2880 \fi-360 \jclisttab \tx2500 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'04.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li3600
\lin3600 \fi-360 \jclisttab \tx3220 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'05.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li4320 \lin4320 \fi-360 \jclisttab \tx3940 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'06.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch
\f0 \ulc0 \li5040 \lin5040 \fi-360 \jclisttab \tx4660 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'07.;}
{\levelnumbers \'01;}\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li5760
\lin5760 \fi-360 \jclisttab \tx5380 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'02\'08.;}{\levelnumbers \'01;}\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 \li6480 \lin6480 \fi-360 \jclisttab \tx6100 }
{\listname ;}\listid1541227192 }{\list \listtemplateid1542081219 \listhybrid
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat41
\levelfollow1 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0
\levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0
\levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }
{\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1
\levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listlevel \levelnfc0
\levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0
\levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0 {\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \ulc0 }{\listname ;}\listid1542081219 }{\list
\listtemplateid1654196472 \listsimple {\listlevel \levelnfc23 \levelnfcn23
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'01{\uc1 \u61548 ?};}
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af3 \loch \f3 \li1200 \lin1200 \fi-360
\jclisttab \tx1200 }{\listname ;}\listid1654196472 }{\list
\listtemplateid1677499042 \listsimple {\listlevel \levelnfc23 \levelnfcn23
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'01{\uc1 \u61548 ?};}
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af3 \loch \f3 \li360 \lin360 \fi-360
\jclisttab \tx360 }{\listname ;}\listid1677499042 }{\list \listtemplateid2005244509
\listsimple {\listlevel \levelnfc0 \levelnfcn0 \leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat57
\levelfollow1 \levelspace0 \levelindent0 \levellegal0 \levelnorestart0
{\leveltext \'02\'00.;}{\levelnumbers \'01;}}{\listname ;}\listid2005244509 }{\list
\listtemplateid2038981825 \listsimple {\listlevel \levelnfc23 \levelnfcn23
\leveljc0 \leveljcn0 \levelstartat1 \levelfollow0 \levelspace0 \levelindent0
\levellegal0 \levelnorestart0 {\leveltext \'01{\uc1 \u61548 ?};}
{\levelnumbers ;}\dbch \af2 \hich \af3 \loch \f3 \li1620 \lin1620 \fi-360
\jclisttab \tx1620 }{\listname ;}\listid2038981825
}}{\*\listoverridetable {\listoverride \listid256331977 \listoverridecount0 \ls1 }
{\listoverride \listid1540962524 \listoverridecount0 \ls2 }{\listoverride
\listid1540963013 \listoverridecount0 \ls3 }{\listoverride \listid1540964106
\listoverridecount0 \ls4 }{\listoverride \listid1540964646 \listoverridecount0 \ls5
}{\listoverride \listid1541226343 \listoverridecount0 \ls6 }{\listoverride
\listid1541226376 \listoverridecount0 \ls7 }{\listoverride \listid1541226387
\listoverridecount0 \ls8 }{\listoverride \listid1541226398 \listoverridecount0 \ls9
}{\listoverride \listid1541226409 \listoverridecount0 \ls10 }{\listoverride
\listid1541226420 \listoverridecount0 \ls11 }{\listoverride \listid1541226431
\listoverridecount0 \ls12 }{\listoverride \listid1541226442 \listoverridecount0
\ls13 }{\listoverride \listid1541226453 \listoverridecount0 \ls14 }
{\listoverride \listid1541226354 \listoverridecount0 \ls15 }{\listoverride
\listid1541226365 \listoverridecount0 \ls16 }{\listoverride \listid1541227192
\listoverridecount0 \ls17 }{\listoverride \listid1542081219 \listoverridecount0
\ls18 }{\listoverride \listid2005244509 \listoverridecount0 \ls19 }
{\listoverride \listid1347902751 \listoverridecount0 \ls20 }}{\*\generator WPS
Office}{\info {\author Admin}{\operator Admin}{\creatim \yr2019 \mo9 \dy15 \hr10
\min31 }{\revtim \yr2019 \mo9 \dy15 \hr10 \min35 }{\version1 }
{\nofpages1 }}\paperw12240 \paperh15840 \margl1440 \margr1440 \margt1440 \margb1440
\gutter0 \ftnbj \aenddoc \formshade \dgmargin \dghspace0 \dgvspace180
\dghorigin1440 \dgvorigin1440 \dghshow1 \dgvshow1 \jexpand0 \viewkind1
\viewscale100 \splytwnine \ftnlytwnine \htmautsp \useltbaln \lytcalctblwd
\lyttblrtgr \lnbrkrule \nogrowautofit \asianbrkrule \pgbrdrhead1 \pgbrdrfoot1
\nolnhtadjtbl \dntblnsbdb \noultrlspc {\*\fchars !),.:;?]\'7d{\uc1 \u168 ?}{\uc1
\u183 ?}{\uc1 \u711 ?}{\uc1 \u713 ?}{\uc1 \u8213 ?}{\uc1 \u8214 ?}{\uc1 \u8217 ?}
{\uc1 \u8221 ?}{\uc1 \u8230 ?}{\uc1 \u8758 ?}{\uc1 \u12289 ?}{\uc1 \u12290 ?}
{\uc1 \u12291 ?}{\uc1 \u12293 ?}{\uc1 \u12297 ?}{\uc1 \u12299 ?}{\uc1 \u12301 ?}
{\uc1 \u12303 ?}{\uc1 \u12305 ?}{\uc1 \u12309 ?}{\uc1 \u12311 ?}{\uc1 \u65281 ?}
{\uc1 \u65282 ?}{\uc1 \u65287 ?}{\uc1 \u65289 ?}{\uc1 \u65292 ?}{\uc1 \u65294 ?}
{\uc1 \u65306 ?}{\uc1 \u65307 ?}{\uc1 \u65311 ?}{\uc1 \u65341 ?}{\uc1 \u65344 ?}
{\uc1 \u65372 ?}{\uc1 \u65373 ?}{\uc1 \u65374 ?}{\uc1 \u65504 ?}}{\*\lchars
([\'7b{\uc1 \u183 ?}{\uc1 \u8216 ?}{\uc1 \u8220 ?}{\uc1 \u12296 ?}{\uc1 \u12298 ?}
{\uc1 \u12300 ?}{\uc1 \u12302 ?}{\uc1 \u12304 ?}{\uc1 \u12308 ?}{\uc1 \u12310 ?}
{\uc1 \u65288 ?}{\uc1 \u65294 ?}{\uc1 \u65339 ?}{\uc1 \u65371 ?}{\uc1 \u65505 ?}
{\uc1 \u65509 ?}}\fet2 {\*\ftnsep \pard \plain {\insrsid \chftnsep \par }}
{\*\ftnsepc \pard \plain {\insrsid \chftnsepc \par }}{\*\aftnsep \pard \plain
{\insrsid \chftnsep \par }}{\*\aftnsepc \pard \plain {\insrsid \chftnsepc
\par }}\sectd \sbkpage \pgwsxn11850 \pghsxn16783 \marglsxn1440 \margrsxn1440
\margtsxn1440 \margbsxn1440 \guttersxn0 \headery720 \footery720 \pgbrdropt0
\sectlinegrid360 \sectdefaultcl \endnhere \pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Percikan Pemikiran Aji Setiawan, ST}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Katalog Dalam Penerbitan : ISBN : 20160507-
11878 }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Percikan Pemikiran Aji Setiawan}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \ul1 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Hak penerbitan ada pada penerbit : }{\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Penyusun: Aji Setiawan}{\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Penyunting:
Penerbit}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Desain
Sampul: Ababil}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Diterbitkan oleh penerbit:}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Buku ini dapat dipesan di perwakilan penerbit:}{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pengantar
Penulis}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx7950 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Segala puji bagi Allah SWT, shalawat serta salam semoga
selalu kita haturkan kepada Nabi Muhammad SAW beserta keluarga , sahabat dan
pengikut setia beliau hingga hari kemudian.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Pembaca yang budiman yang semoga senantiasa di Rahmati Allah SWT, pada kesempatan
kali ini penulis mencoba menyajikan sebuah kumpulan artikel yang dimuat di harian
umum nasional. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang9 \langnp9
\langfe1033 \langfenp1033 Merupakan perjuangan berat untuk menulis sendiri buku
bilbiografi setebal 250 halaman, menembus penerbit, hingga akhirnya karyanya
terpajang di toko buku. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang9
\langnp9 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \nowidctlpar \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang9 \langnp9 \langfe1033 \langfenp1033 Saya pernah bekerja
sebagai wartawan di Harian Kabar Kampus, Jogja Pos Edisi Pagi, PT Jogja Pos dan
Majalah AlKisah PT aneka Yess Group. Tekad menulis buku berawal sepuluh tahun lalu
ketika saya menyaksikan pergulatan sahabatnya, Nhuda Efendi menulis di Alinea
Publishing Jogjakarta, yang menggarap profile buku biografi calon kepala daerah.
\uc1 \u8221 ?Saya bilang padanya, saya harus menulis cerita tentang pemikiran
sendiri. Waktu itu belum tahu dalam bentuk apa. Apalagi, saya juga tidak tahu
teorinya,\uc1 \u8221 ? kataku pada waktu itu. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang9 \langnp9 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang9 \langnp9 \langfe1033 \langfenp1033 Saya pun
kemudian mulai mengumpulkan bahan, termasuk dengan memengumpulkan tulisan artikel
yang tersebar di Harian Republika, Suara Merdeka, Santrinews, nu.or.id,
muslimmedia, Pontianak Pos, Santrinews, Berita9Online , dan lain-lain. Ada kendala,
karena sebagian besar tulisan itu bercerai-berai , belum dikumpulkan.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang9 \langnp9 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang9 \langnp9 \langfe1033
\langfenp1033 Toh, saya berhasil mengatasi kesulitan itu. Pada 2017, saya mulai
mengumpulkan tulisan itu, di sela-sela kesibukan}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 .}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang9 \langnp9 \langfe1033 \langfenp1033 Tidak mudah
memang mengumpulkan tulisan yang tercerai berai, butuh waktu , kerja keras, kerja
ikhlas dan semangat pantang menyerah. Apalagi saya saat ini menjabat Wakil
Sekretaris DPC PPP Purbalingga Jawa Tengah. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang9 \langnp9 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang9 \langnp9 \langfe1033 \langfenp1033 Saya
menulis artikel dan opini dari bahan yang sudah terkumpul. Keterampilan menulis
juga saya asah dengan mengikuti beberapa pelatihan jurnalisme tingkat dasar tahun
1997 di LPM Keadilan Fak Hukum UII Yogyakarta, berlanjut dengan pelatihan
jurnalisme tingkat Nasional di Unit Penerbitan Mahasiswa Pabelan, Universitas
Muhammadiyah Surakarta tahun 1998. Dari teori yang didapat pada tahun 1998 sembari
kuliah, saya bekerja sebagai wartawan Koran Kabar Kampus, PT Jogja Pos.
Ketrampilan menulisnya pun semakin teruji, saat masuk PT Aneka Yess, menjadi
redaktur majalah Islam AlKisah. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang9
\langnp9 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \nowidctlpar \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang9 \langnp9 \langfe1033 \langfenp1033 Setelah naskah selesai,
perjuangan berikutnya adalah menggaet penerbit buku. Mendapat penerbit tak mudah.
Saya senang ketika penerbit pertama langsung tertarik. Tetapi mereka meminta
mengubah beberapa isi tulisan. Saya menolak karena tulisan ini seperti menunggu
kelahiran bayi saya. Kalau harus ada yang dihilangkan, esensinya juga hilang.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Selain
itu, ditambahkan bahwa pemikiran serta genre penulisan artikel yang saya tulis dan
dimuat di berbagai surat kabar yang ada di Indonesia, sengaja saya sisipkan semoga
menambah pengetahuan dan dapat bermanfaat bagi kita sekalian. }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dengan dibukukan semoga
kumpulan artikel yang banyak dimuat di harian dan koran itu dapat dijadikan
referensi dan dapat dijadikan rujukan lebih lanjut dalam khazanah Islam
Nusantara.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Demikian pengantar penulis dalam penerbitan buku \uc1 \u8220 ?
Percikan Pemikiran Aji Setiawan\uc1 \u8221 ? semoga dapat bermanfaat bagi kita
sekalian.}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Penulis}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Aji Setiawan}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \ul1
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs22 \dbch \af2 \hich
\af0 \loch \af5 \lang1024 \langnp1024 \langfe1024 \langfenp1024 {\shp
{\*\shpinst \shpleft1425 \shptop-315 \shpright2265 \shpbottom810 \shpfhdr0
\shpbxcolumn \shpbxignore \shpbypara \shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0
\shpz0 \shplid1026 {\sp {\sn shapeType}{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn
fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}
{\sp {\sn fLockVerticies}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockRotation}{\sv 0}}{\sp {\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv
16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp
{\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp {\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}
{\sv 1}}{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}
{\sp {\sn lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv
1}}{\sp {\sn shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn
shadowOpacity}{\sv 32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn
shadowSecondOffsetX}{\sv -38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}
{\sp {\sn wzName}{\sv AutoShape 2}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn
fUseShapeAnchor}{\sv 0}}{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt {\pict }}}}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Daftar Isi}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Buku : Jejaring Ulama Nusantara}{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Cover---i}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Katalog Dalam Penerbitan\uc1 \u8212
?ii}{\b1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pengantar
Penulis--iii}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Daftar
isi---iv}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 1.\tab }{\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Sejarah Masuknya Islam ke Indonesia---}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 2.\tab }
{\b1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Sejarah Thariqah Masuk Indonesia\uc1 \u8212 ?}{\b1 \fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 3.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jejaring Ulama Nusantara }{\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe1033
\langfenp1033 Sepanjang Masa}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ---}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
4.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057
\langfe1033 \langfenp1033 Peran Pondok Pesantren Dalam Penyebaran Islam di
Indonesia}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 5.\tab }{\b1 \fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peran
Ulama pada Masa Kemerdekaan dan Refleksi Hari Santri Nasional\uc1 \u8212 ?}{\b1
\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 6.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peran NU Pra dan
Pasca Kemerdekaan}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 7.\tab }{\b1 \fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Habaib dan Ulama Berdampingan Membangun Betawi\uc1 \u8212 ?}{\b1 \fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
8.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Peran Strategis Ulama Pada Masa Sekar}{\b1 \fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
ang\uc1 \u8212 ?}{\b1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 9.\tab }{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Pentingnya Pendidikan Karakter---}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360
\li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 10.\tab }
{\b1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Misi Pendidikan Islami\uc1 \u8212 ?}{\b1 \fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
11.\tab }{\field \fldedit {\*\fldinst {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
HYPERLINK "http://www.muslimedianews.com/2016/03/peran-dan-sejarah-dakwah-kaum-
habaib-di.html" }}{\fldrslt {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Peran dan Sejarah Dakwah Kaum Habaib di
Nusantara}}}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \s42 \fi-
360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 12.\tab }
{\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Sejarah Pergerakan Kaum
Perempuan Indonesia}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 13.\tab }{\b1 \fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Sebaiknya Jaring Cantrang Dilarang\uc1 \u8212 ?}{\b1 \fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
14.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Mencari Payung Hukum Pers Mahasiswa}{\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 15.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Penguatan Identitas Politik}{\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 16.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mengembangkan
Potensi Lokal Kab Purbalingga}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360
\li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 17.\tab }
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Memilih Pemimpin Dalam Pandangan Islam}{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 18.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Makna Sumpah Pemuda}{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 19.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Santri Sebagai
Pemersatu Bangsa}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 20.\tab }{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Kita Harus Optimis}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 21.\tab }{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Santun dan Sabar}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 22.\tab }{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Bekerjalah}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 23.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pejabat
Muslim Lupa Konsep }{\cs17 \b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Qanaah}
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 24.\tab }{\cs17 \b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
}{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Pakaian Malu}{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 25.\tab }{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 Kehidupan Yang Zuhud}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
26.\tab }{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Keutamaan Musibah}
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 27.\tab }{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 Kearifan Rasulullah}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 28.\tab }
{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Kedermawanan Rasulullah
SAW}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 29.\tab }{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 Nasehat Haji}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 30.\tab }
{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Mengukir Hati}{\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 31.\tab }{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 Memerangi Nafsu}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 32.\tab }
{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Zakat Fitrah}{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 33.\tab }{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 Hari Nan Fitri}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 34.\tab }
{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Ampunan Allah}{\cs17
\b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \s42 \fi-360
\li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 35.\tab }
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Jurnalis berpihak kepada kebenaran}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
36.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Perlunya Jaminan Produk Halal Dalam Negeri }{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 37.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Stop Kekerasan
Terhadap Anak dan Perempuan}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 38.\tab }{\cs16 \b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Visi Dan Misi 2020 Kabupaten Purbalingga
Jawa Tengah}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 39.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Menegakan
Martabat Bangsa Indonesia Sebagai Negara Maritim}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
40.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Pemberdayaan Ekonomi Masyarakat Pesisir}{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 41.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Memaknai Hari
Pahwalan}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 42.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Adab
Mubaligh}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0
\ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 43.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Menggerakan
Ekonomi Kerakyatan Berbasis Pariwisata}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 44.\tab }
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Mewujudkan Pemerintahan Yang Bersih dan Berwibawa}{\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 45.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peluang Industri Kreatif di
Indonesia}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 46.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Perlunya
Sinergi Antara Media Sosial dan Media Jurnalistik}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
47.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Strategi Pemberantasan Korupsi di Indonesia}{\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 48.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peran Cendekiawan
di Panggung Politik}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 49.\tab }{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Masa Depan Konstalasi Politik Indonesia }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
50.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Pentingnya Oposisi Dalam Parlemen}{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 51.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tantangan Menteri Muda Dalam
Kabinet Jokowi}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 52.\tab }{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Menuju Purbalingga Smart City}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360
\li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 53.\tab }
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Indahnya Wisata Religi Di Purbalingga}{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 54.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mengembangkan Wisata Kuliner
Purbalingga }{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain
\s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
55.\tab }{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Arus Baru Ekonomi
Indonesia}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 56.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Negeri Penuh
Warisan Hutang}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360 \li720
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 57.\tab }{\b1 \fs28
\dbch \af12 \hich \af12 \loch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
I}{\b1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af12 \loch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ndustri Prospektif Indonesia}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
58.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Catatan Penutup }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
360 \li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 59.\tab }
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Daftar Pustaka}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-360
\li720 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin720 \rin0 \itap0 \ls1 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
60.\tab }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Biografi Penulis}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \li720
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \li720 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \li720 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2370
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs22 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af5 \lang1024 \langnp1024
\langfe1024 \langfenp1024 {\shp {\*\shpinst \shpleft1860 \shptop-180
\shpright2700 \shpbottom945 \shpfhdr0 \shpbxcolumn \shpbxignore \shpbypara
\shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0 \shpz1 \shplid1027 {\sp {\sn shapeType}
{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockVerticies}
{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockRotation}{\sv 0}}{\sp
{\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv 16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}
{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp {\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp
{\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}{\sv 1}}{\sp {\sn
fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}{\sp {\sn
lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv 1}}{\sp {\sn
shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn shadowOpacity}{\sv
32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn shadowSecondOffsetX}{\sv
-38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}{\sp {\sn wzName}{\sv
AutoShape 3}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn fUseShapeAnchor}{\sv 0}}
{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt
{\pict }}}}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 1 Sejarah Masuknya Islam ke
Indonesia}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wacana tentang
masuknya Islam ke Indonesia, masih menyisakan perdebatan panjang di kalangan para
ahli sejarah Islam Indonesia.}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Setidaknya ada tiga masalah pokok yang menjadi perbedaan. Tempat asal
kedatangan Islam, para pembawanya, dan waktu kedatangannya. Berbagai teori berusaha
menjawab tiga masalah pokok ini dan nampaknya belum tuntas karena kurangnya data
pendukung dari masing-masing teori. Pula, ada kecenderungan dari teori-teori yang
menekankan salah satu aspek dan mengabaikan aspek-aspek yang lain.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Paling tidak, ada tiga
teori yang dikembangkan para ahli mengenai masuknya Islam di Indonesia: \uc1 \u8220
?Teori Gujarat\uc1 \u8221 ?, \uc1 \u8220 ?Teori Persia\uc1 \u8221 ?, dan \uc1
\u8220 ?Teori Arabia\uc1 \u8221 ?. Teori Gujarat dianut oleh kebanyakan ahli dari
Belanda. Penganut teori ini memegang keyakinan bahwa asal muasal Islam di Indonesia
dari Anak Benua India, bukan dari Persia atau Arabia.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sarjana pertama yang mengemukakan teori ini
adalah Pijnappel dari Universitas Leiden, Belanda. Menurut Pijnappel, orang-orang
Arab yang bermazhab Syafi\uc1 \u8217 ?i yang bermigrasi dan menetap di wilayah
India kemudian membawa Islam ke Indonesia. (Azra, 1998: 24).}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Teori ini kemudian
dikembangkan oleh Snouck Hurgronje. Teori ini lebih menitikberatkan pandangannya ke
Gujarat sebagai asal berdasarkan: Pertama, kurangnya fakta yang menjelaskan peranan
bangsa Arab dalam penyebaran agama Islam ke Indonesia. Kedua, hubungan dagang
Indonesia-India telah lama terjalin lama. Ketiga, transkripsi tertua tentang Islam
yang terdapat di Sumatera memberikan gambaran hubungan antara Sumatera dengan
Gujarat. (Suryanegara, 1998: 75)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Pandangan Snouck Hurgronje yang demikian ini mempunyai pengaruh yang
besar terhadap para sejarawan Barat dan berpengaruh juga terhadap sejarawan
Indonesia. Sampai hari ini kita masih mendapati buku terbaru yang menyebut Gujarat
sebagai asal masuknya agama Islam ke Nusantara. Sejalan dengan pendapat di atas
ini, Moquette, seorang sarjana Belanda. Ia mendasarkan kesimpulannya setelah
mengamati bentuk batu nisan di Pasai, kawasan utara Sumatera yang bertanggal 17
Dzulhijjah 1831 H/27 September 1428. Batu nisan yang mirip ditemukan di makam
Maulana Malik Ibrahim (w.1822/1419) di Gresik, Jawa Timur.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Berdasarkan contoh-contoh batu nisan ini ia
berkesimpulan, bahwa batu nisan di Cambay, Gujarat dihasilkan bukan hanya untuk
pasar lokal tetapi juga untuk diekspor ke kawasan lain, termasuk Sumatera dan Jawa.
Selanjutnya, dengan mengimpor batu nisan dari Gujarat, orang-orang Indonesia juga
mengambil Islam dari sana. (Azra,1998:24-25)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sarjana Belanda lainnya, W.F. Stuterheim
menyatakan masuknya agama Islam ke Nusantra pada abad ke-13 Masehi. Pendapat ini
didasarkan pada bukti batu nisan sultan pertama dari Kerajaan Samudera Pasai, yakni
Malik}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Al-Saleh pada tahun 1297. Selanjutnya tentang asal
negara yang mempengaruhi masuknya Islam ke Indonesia adalah Gujarat dengan alasan
bahwa Islam disebarkan melalui jalur perdagangan Indonesia-Cambay (India)-Timur
Tengah\uc1 \u8211 ?Eropa. Di samping itu, Stuterheim m}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 emperkuat
alasannya bahwa relief batu nisan Sultan Malik Al-Saleh bersifat Hinduistis yang
mempunyai kesamaan dengan batu nisan di Gujarat. (Suryanegara,1998: 76).}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dengan
demikian, dari pandangan para ahli di atas, baik Pijnapel, Hurgronje, Moquette,
maupun Stutterheim, dapat disimpulkan bahwa Islam masuk ke Indonesia dari Gujarat
India pada abad XIII-XIV Masehi melalui jalur perdagangan.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Masih dalam konteks Teori Gujarat, J.C. Van
Leur menyatakan bahwa pada tahun 674 M di pantai barat Sumatera telah terdapat
perkampungan Islam. Dengan pertimbangan bahwa bangsa Arab telah mendirikan
perkampungan di Kanton pada abad IV M. Perkampungan ini mulai dibicarakan lagi pada
tahun 618 dan 626. Pada perkembangan selanjutnya, perkampungan ini ternyata
mempraktekkan ajaran Islam seperti yang terdapat di sepanjang jalan perdagangan
Asia Tenggara. (Suryanegara, ibid.)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Berdasarkan keterangan Van Leur, disimpulkan
bahwa masuknya Islam ke Nusantara tidaklah terjadi pada abad ke-13, melainkan pada
Abad ke-7. Sedangkan Abad ke-13 adalah masa perkembangan Islam. Perluasan lebih
lanjut terjadi pada abad ke-16, sebagai akibat perubahan politik di India.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Perkembangan Islam pada abad XIII sebagai akibat terjadinya jalur perdagangan, yang
tadinya melalui Selat Sunda, berubah melewati selat Malaka. Perubahan mempengaruhi
timbulnya pusat perdagangan di selat Malaka. Perluasan lebih lanjut ditunjang oleh
perubahan politik di India, yakni runtuhnya kekuasaan Brahmana yang digantikan
kekuatan Mongol (1526 M) dan diikuti jatuhnya kerajaan Vijayanagar (1556).
Perubahan politik inilah yang mempengaruhi perkembangan Islam di Indonesia.
(Suryanegara, 1998: 77).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Pandangan Van Leur mempunyai kesamaan dengan pendapat TW
Arnold tentang waktu masuknya Islam ke Indonesia, yaitu pada abad VII. Tetapi, Van
Leur tidak dapat melepaskan pandangan bahwa Islam masuk Indonesia dari India,
seperti pandangan para ahli sebelumnya. Di samping itu, mereka mengakui adanya
bangsa Arab yang membawa Islam. (Suryanegara, ibid.).}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Leur juga menginformasikan bahwa motivasi
para bupati masuk Islam adalah untuk mempertahankan kekuasaanya. Dengan demikian,
informasi ini memberikan gambaran bahwa sebelumnya Islam telah menjadi agama rakyat
yang kemudian disusul oleh para penguasa. Dengan demikian, kajian tentang awal
masuknya Islam ke Indonesia mestinya tidak didasarkan kepada saat timbulnya
kekuasaan politik, tapi perlu juga memperhatikan perkembangan Islam di tengah
masyarakat. (Suryanegara, ibid.)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tetapi, pada umumnya para penulis memusatkan
perhatiannya pada awal timbulnya kekusaan politik. Bernard Vlekke misalnya.
Berdasarkan laporan Marcopolo yang pernah singgah di Sumatera pada tahun 1929,
digambarkan bahwa situasi di ujung utara Sumatera, daerah Perlak (Aceh) penduduknya
telah memeluk agama Islam. Vlekke menandaskan bahwa Perlak adalah satu-satunya
daerah Islam di Indonesa waktu itu.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dari berbagai argumen teori Gujarat di atas,
analisis para ahli kebanyakan bersifat India-Hindisentris, sehingga seluruh
perubahan sosial-politik di India mempengaruhi langsung sosial-politik di
Indoensia. Teori ini tentunya memiliki kelemahan dan menuai kritik dari para ahli
yang lain.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 SQ Fatimi, misalnya, menyatakan bahwa argumen yang mengaitkan seluruh
batu nisan di Pasai --termasuk batu nisan Malik Al-Saleh dengan batu nisan di
Gujarat, diragukan. Menurut penelitiannya, batu nisan Malik Al-Saleh berbeda dengan
batu nisan yang terdapat di Gujarat. Batu nisan tersebut justeru mirip dengan batu
nisan yang terdapat di Bengal. Karena itu seluruh batu nisan itu pasti didatangkan
dari sana. Dengan demikian Islam masuk ke Indonesia dari Bengal. Namun pendapat ini
dipersoalkan berkenaan dengan perbedaan mazhab. Muslim
Indonesia bermazhab Syafi\uc1 \u8217 ?i, sementara muslim di Bengal bermahzab
Hanafi. (Azra, 25).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Pengkritik teori Gujarat lain adalah Morisson yang menyatakan bahwa
meski batu-batu nisan yang ada di Nusantara diimpor dari Gujarat, bukan berarti
Islam berasal dari sana. Morisson mematahkan teori ini dengan data sejarah. Raja
Samudera Pasai yang melakukan Islamisasi di Pasai wafat pada tahun 1297. Padahal,
Gujarat saat itu masih merupakan kerajaan Hindu, dan baru pada tahun 1298
ditaklukkan oleh penguasa muslim. Menurut Morrison, Islam masuk ke Indonesia pada
akhir abad ke-13 dari Corromandel (India Timur). (Azra, 26).}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pandangan ini nampaknya
sejalan dengan T.W. Arnold, yang berargumen bahwa Islam Indonesia berasal dari
Coromandel dan Malabar. Hal ini disokong oleh kenyataan bahwa kedua wilayah itu
mempunyai kesamaan mazhab, yakni Syafi\uc1 \u8217 ?i. Tetapi perlu juga dicatat,
menurut Arnold, Coromadel dan Malabar, bukan satu-satunya asal Islam dibawa ke
Nusantara, tetapi juga Arabia pada awal abad VII M. (Azra Ibid., 26-27.)}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Teori
kedua tentang masuknya Islam di Indonesia adalah teori Persia. Pembangun teori ini
di Indonesia adalah Hoesin Djajadiningrat. Teori ini menitikberatkan pandangannya
pada kesamaan kebudayaan masyarakat Indonesia dengan Persia. Pandangan ini agak
mirip dengan pandangan Morrison yang melihat persoalan masuknya Islam di Indonesia
dari sisi kesamaan mazhab, meski berbeda asal muasalnya.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kesamaan kebudayaan yang
dimaksud dalam teori Persia ini adalah: Pertama, peringatan 10 Muharram atau Asyura
sebagai hari peringatan Syi\uc1 \u8217 ?ah terhadap syahidnya Husain. Peringatan
ini ditandai dengan pembuatan bubur Syura. Di Minangkabau bulan Muharam dinamakan
bulan Hasan-Husein. Di Bengkulu ada tradisi Tabut, dengan mengarak keranda Husein
untuk dilemparkan ke sungai atau perairan lainnya. Kedua, ada kesaman ajaran }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 wahdatul wujud}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Hamzah Fansuri dan Syekh Siti Jenar dengan
ajaran sufi Persia, Al-Hallaj (w.922 M). Ketiga, pengunaan istilah Persia dalam
tanda bunyi harakat dalam pengajian Al-Quran, seperti jabar (Arab: fathah), huruf
sin tidak bergigi (Arab: bergigi). Keempat, nisan Malik Al-Saleh dan Maulana Malik
Ibrahim dipesan dari Gujarat. Argumen ini sama persis dengan argumen teori Gujarat.
Kelima, pengakuan umat Islam Indonesia yang mayoritas bermazhab Syafi\uc1 \u8217 ?i
sama dengan mazhab muslim Malabar. Argumen ini sama dengan argumen Morisson.
Pandangan ini agak ambigu karena di satu sisi ia menekankan kesamaan budaya Islam
Indonesia dengan Persia, tetapi di sisi lain dalam hal pandangan mazhab ia terhenti
sampai di Malabar, tidak sampai ke Mekkah, pusat mazhab Syafi\uc1 \u8217 ?i.
(Suryanegara, 91)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Menjawab teori Persia ini, K.H. Saifuddin Zuhri, seorang
intelektual Islam dan Mantan menteri Agama RI, menyatakan sukar menerima pendapat
bahwa Islam datang ke Indonesia dari Persia, apalagi bila berpedoman bahwa Islam
masuk sejak abad VII, yang berarti pada masa Bani Umayyah. Saat itu tampuk
kekuasaan politik dipegang oleh bangsa Arab dan pusat peradaban Islam berkisar di
Mekah, Madinah, Damaskus, dan Bagdad. Tidak mungkin Islam Indonesia berasal dari
Persia mengingat zaman itu Islam juga baru masuk ke Persia. (Suryanegara, 91.)}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dengan
demikian teori Persia ini memiliki aspek-aspek kelemahan yang akan dijawab oleh
teori ketiga, yakni teori Arabia. Teori ini sebenarnya merupakan koreksi terhadap
teori Gujarat dan bantahan terhadap teori Persia. Di antara para ahli yang menganut
teori ini adalah T.W. Arnold, Crawfurd, Keijzer, Niemann, De Holander, Naquib Al-
Attas, A. Hasymi, dan Hamka. Kedua terakhir adalah ahli dari Indonesia.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Arnold
menyatakan bahwa para pedagang Arab juga menyebarkan Islam ketika mereka
mendominasi perdagangan Barat-Timur sejak abad awal Hijriyah, atau pada abad VII
dan VIII Masehi. Meski tidak terdapat catatan-catatan sejarah, cukup pantas
mengasumsikan bahwa mereka terlibat dalam penyebaran Islam di Indonesia. Asumsi ini
lebih mungkin bila mempertimbangkan fakta-fakta yang disebutkan sumber Cina bahwa
pada akhir perempatan ketiga abad VII M seorang pedagang Arab menjadi pemimpin
sebuah pemukiman Arab di pesisir Sumatera. Sebagian mereka bahkan melakukan
perkawinan dengan masyarakat lokal yang kemudian membentuk komunitas muslim Arab
dan lokal. Anggota komunitas itu juga melakukan kegiatan penyebaran Islam. Argumen
Arnold di atas berdasarkan kitab }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8216 ?Ajaib al-Hind}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 , yang mengisaratkan adanya eksistensi komunitas muslim di Kerajaan
Sriwijaya pada Abad X.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Crawfurd juga menyatakan bahwa Islam Indonesia dibawa
langsung dari Arabia, meski interaksi penduduk Nusantara dengan muslim di timur
India juga merupakan faktor penting dalam penyebaran Islam di Nusantara. Sementara
Keizjer memandang Islam dari Mesir berdasarkan kesamaan mazhab kedua wilayah pada
saat itu, yakni Syafi\uc1 \u8217 ?i. Sedangkan Nieman dan De Hollander memandang
Islam datang dari Hadramaut, Yaman, bukan Mesir.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pembela gigih teori Arabia lain adalah Naquib
Al-Attas. Ia menolak temuan epigrafis yang menyamakan batu nisan di Indonesia
dengan Gujarat sebagai titik tolak penyebaran Islam di Indonesia. Batu-batu nisan
itu diimpor dari Gujarat hanya semata-mata pertimbangan jarak yang lebih dekat
dibanding dengan Arabia. Menurut Al-Attas, bukti paling penting yang perlu dikaji
dalam membahas kedatangan Islam di Indonesia adalah karakteristik Islam di
Nusantara yang ia sebut dengan \uc1 \u8220 ?teori umum tentang Islamisasi
Nusantara\uc1 \u8221 ? yang didasarkan kepada literatur Nusantara dan pandangan
dunia Melayu. (Azra,28).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Menurut Al-Attas, sebelum abad XVII seluruh literatur
Islam yang relevan tidak mencatat satupun penulis
dari India. Pengarang-pengarang yang dianggap oleh Barat sebagai India ternyata
berasal dari Arab atau Persia, bahkan apa yang disebut berasal dari Persia ternyata
berasal dari Arab, baik dari aspek etnis maupun budaya. Nama-nama dan gelar pembawa
Islam pertama ke Nusantara menunjukkan bahwa mereka orang Arab atau Arab-Persia.
Diakui, bahwa setengah mereka datang melalui India, tetapi setengahnya langsung
datang dari Arab, Persia, Cina, Asia Kecil, dan Magribi (Maroko). }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Meski demikian, yang
penting bahwa faham keagamaan mereka adalah faham yang berkembang di Timur Tengah
kala itu, bukan India. Sebagai contoh adalah corak huruf, nama gelaran, hari-hari
mingguan, cara pelafalan Al-Quran yang keseluruhannya menyatakan ciri tegas Arab.
(Attas, 1990:53-54)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Argumen ini didukung sejarawan Azyumardi Azra dengan mengemukakan
historiografi lokal meski bercampur mitos dan legenda, seperti Hikayat Raja-raja
Pasai, Sejarah Melayu, dan lain-lain yang menjelaskan interaksi langsung antara
Nusantara dengan Arabia. (Azra, 30).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Penggagas Teori Arabia lain adalah Hamka.
Dalam pidatonya dalam Dies Natalis Perguruan Tinggi Agama Islam Negeri (PTAIN) ke-8
di Yogyakarta pada tahun 1958 ia juga melakukan koreksi \uc1 \u8220 ?keras\uc1
\u8221 ? terhadap Teori Gujarat. Teorinya disebut \uc1 \u8220 ?Teori Mekah\uc1
\u8221 ? yang menegaskan bahwa Islam berasal langsung dari Arab, khususnya Mekah.
Teori ini ditegaskannya kembali pada Seminar Sejarah Masuknya Islam ke Indonesia di
Medan, 17-20 Maret 1963. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Hamka menolak pandangan yang menyatakan bahwa agama Islam
masuk ke Indonesia pada abad ke 13 dan berasal dari Gujarat. Hamka lebih
mendasarkan teorinya pada peranan bangsa Arab dalam penyebaran Islam di Indonesia.
Menurutnya, Gujarat hanyalah merupakan tempat singgah, dan Mekah adalah pusat
Islam, sedang Mesir sebagai tempat pengambilan ajaran. (Suryanegara, 81-82).}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Hamka
menekankan pengamatannya kepada masalah mazhab Syafi\uc1 \u8217 ?i yang istimewa di
Mekah dan mempunyai pengaruh besar di Indonesia. Sayangnya, hal ini kurang mendapat
perhatian dari para ahli Barat. Meski sama dengan Schrike yang mendasarkan pada
laporan kunjungan Ibnu Bathuthah ke Sumatera, Hamka lebih tajam lagi terhadap
masalah mazhab yang dimuat dalam laporan Ibnu Batutah. Selain itu Hamka, juga
menolak anggapan Islam masuk ke Indonesia pada abad XIII. Islam sudah masuk ke
Nusantara jauh sebelumnya, yakni sekitar Abad VII. (Ibid. 82).}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pandangan Hamka sejalan
dengan Arnold, Van Leur, dan Al-Attas yang menekankan pentingya peranan Arab, meski
teori Gujarat tidak mutlak menolak peranan Arab dalam penyebaran Islam di
Nusantara.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Arnold sendiri telah mencatat bahwa bangsa Arab sejak abad kedua
sebelum Masehi telah menguasai perdagangan di Ceylon (Srilangka). Memang tidak
dijelaskan lebih lanjut tentang sampainya ke Indonesia. Tetapi, bila dihubungkan
dengan kepustakaan Arab kuno yang menyebutkan Al-Hind (India) dan pulau-pulau
sebelah timurnya, kemungkinan Indonesia termasuk wilayah dagang orang Arab kala
itu. Berangkat dari keterangan Arnold, tidaklah mengherankan bila pada abad VII,
telah terbentuk perkampungan Arab di sebelah barat Sumatera yang disebut pelancong
Cina, seperti disebutkan Arnold dan Van Leur. Hamka juga menolak teori Persia yang
mendasarkan diri pada persamaan budaya Indonesia dengan Persia. Tradisi Tabut,
misalnya, menurut Hamka, bukan berarti menujukkan bahwa Islam Indonesia bercorak
Syi\uc1 \u8217 ?ah dari Persia, karena Muslim di Indonesia yang bukan Syi\uc1
\u8217 ?ah umumnya juga menghormati Hasan-Husein, meski bukan berarti Hamka
menafikan pengaruh Syi\uc1 \u8217 ?ah atau Persia di Indonesia, terutama pada
bidang tasawuf. (Suryanegara, ibid., h. 92).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dari uraian ketiga teori di atas dapat
dilihat segi-segi persamaan dan perbedaan dari masing-masing teori. Teori Gujarat
dan Persia memiliki persamaan pandangan mengenai masuknya Islam ke Nusantara yang
berasal dari Gujarat. Perbedaanya terletak pada teori Gujarat dan mempersandingkan
dengan ajaran mistik India. Teori Persia juga memandang adanya kesamaan mistik
muslim Indonesia dengan ajaran mistik Persia. Gujarat dipandang sebagai daerah yang
dipengaruhi Persia, dan menjadi tempat singgah ajaran Syi\uc1 \u8217 ?ah ke
Indonesia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dalam hal memandang Gujarat sebagai tempat singgah (transit) bukan
pusat, sependapat dengan Teori Arabia/Mekah. Tetapi teori Mekah memandang Gujarat
sebagai tempat singgah perjalanan perdagagan laut antara Indonesia dan Timur
Tengah, sedangkan ajaran Islam diambilnya dari Mekah atau dari Mesir.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Teori
Gujarat tidak melihat peranan bangsa Arab dalam perdagangan ataupun dalam
penyebaran agama islam ke Indonesia. Teori ini lebih melihat peranan pedagang India
yang beragama Islam dari pada bangsa Arab yang membawa ajaran Islam. Oleh karena
itu berdasarkan skripsi tertua dan laporan Marcopolo, ditetapkan daerah Islam
pertama di Nusantara adalah Samudera Pasai, dan waktunya pada abad ke-13.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dalam
hal ini teori Persia mempunyai kesamaan pendapat bahwa agama Islam masuk ke
Nusantara pada saat timbulnya kekuasaan politik Islam pada abad 13 di Sumatera
dengan pusatnya di Samudera Pasai.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kebalikannya adalah teori Arabia/Mekah yang
tidak dapat menerima abad 13 sebagai awal masuknya islam ke Indonesia yang
didasarkan
pada berdirinya kerajaan Islam. Sedangkan masuknya Islam ke Nusantara terjadi pada
abad ke-7. Dasar argumennya bertolak dari besarnya pengaruh mazhab Syafi\uc1 \u8217
?i di Indonesia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Sekalipun teori Persia juga membicarakan masalah pengaruh mazhab
Syafi\uc1 \u8217 ?i di Indoensia, tetapi hal itu juga dijadikan argumen besarnya
pengaruh India atas Indonesia. Pandangan teori Persia dengan melihat mazhab
Syafi\uc1 \u8217 ?i di Indonesia sebagai pengaruh yang berkembang luas di Malabar.
Dari Malabar inilah mazhab Syafi\uc1 \u8217 ?i dibawa oleh pedagang India ke
Indonesia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Mempertimbangkan diskusi di atas mungkin dapat diambil kesimpulan
bahwa Islam sudah diperkenalkan dan ada di Indonesia sejak abad ke-7 Masehi atau
abad pertama Hijriah, namun perkembangan yang lebih massif baru terlihat pada abad
12 dan 16. Adapun pembawa dan penyebar yang paling dominan adalah bangsa Arab, baru
kemudian orang Persia dan India. Demikian pula asalnya, adalah Arabia yang kemudian
dibumbui warna Persia dan India. Penyebaran itu pertama kali dilakukan di pesisir
utara Sumatera (Aceh), karena posisi selat Malaka merupakan jalur perdagangan
penting dunia, dan kemudian menyebar ke daerah yang lebih timur dan utara, seperti
Jawa (1450), Kalimantan (1580), Maluku (1490), Sulawesi (1600), Sulu (1450) dan
Filipina Selatan (1480). (***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx10922 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057
\langnp1057 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs22 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af5
\lang1024 \langnp1024 \langfe1024 \langfenp1024 {\shp {\*\shpinst \shpleft600
\shptop135 \shpright1440 \shpbottom1260 \shpfhdr0 \shpbxcolumn \shpbxignore
\shpbypara \shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0 \shpz2 \shplid1028 {\sp {\sn
shapeType}{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockVerticies}
{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockRotation}{\sv 0}}{\sp
{\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv 16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}
{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp {\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp
{\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}{\sv 1}}{\sp {\sn
fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}{\sp {\sn
lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv 1}}{\sp {\sn
shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn shadowOpacity}{\sv
32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn shadowSecondOffsetX}{\sv
-38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}{\sp {\sn wzName}{\sv
AutoShape 4}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn fUseShapeAnchor}{\sv 0}}
{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt
{\pict }}}}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
2 Masuknya Thariqah dan Perkembangannya di Indonesia}{\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Seiring kepulangan santri Jawa yang
telah selesai belajar di tanah suci, menjelang akhir abad delapan belas, berbagai
thariqah telah tersebar luas di nusantara.}{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sepeninggal Nabi SAW,
fitnah besar terjadi di separuh terakhir masa pemerintahan Al-Khulafaur }{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Rasyidun, dan semakin menghebat pada masa daulah\uc1 \u160 ? Bani Umayyah, di mana
sistem pemerintahan telah mirip dengan kerajaan. Penguasa memiliki kekuasaan yang
tak terbatas, yang cenderung lebih mengutamakan kepentingan pribadi mereka,
keluarga atau kelompoknya dan mengalahkan kepentingan\uc1 \u160 ? rakyat
kebanyakan. Dan akhirnya berujung pada munculnya }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?
pemberontakan\uc1 \u8221 ? yang digerakkan oleh golongan Khawarij, Syiah, dan
Zuhhad.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dua
golongan pertama memberontak\uc1 \u160 ? dengan\uc1 \u160 ? motivasi politik:
merebut kekuasaan dan jabatan. Semen}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 tara golongan terakhir melakukan
\uc1 \u8220 ?pemberontakan\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 untuk mengingatkan para
penguasa agar kembali kepada ajaran agama dan kembali memakmurkan kehidupan rohani.
Mereka berpendapat\uc1 \u160 ? bahwa kehidupan rohani yang terjaga\uc1 \u160 ? dan
terpelihara dengan baik akan dapat mem}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 adamkan api fitnah, iri dengki dan
dendam.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Fitnah
yang muncul dari iri dan dengki yang lahir karena perasaan}{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
hubbud dunya wa karahiyatul maut }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (terlalu cinta pada kehidupan
duniawi dan takut mati)\uc1 \u160 ? itu pula yang belakangan mereka yakini telah
menghancurleburkan Daulat Bani Umayyah dan Daulat Bani Abbasiyyah. Meski keduanya
pernah termasyhur sebagai merupakan pemerintahan yang terbesar di dunia, dengan
wilayah kekuasaan\uc1 \u160 ? yang terbentang dari\uc1 \u160 ? daratan Asia dan
Afrika di bagian timur sampai daratan Spanyol Erop}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 a di bagian
barat.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Gerakan para Zuhhad pada mulanya merupakan kegiatan\uc1 \u160 ?
sebagian\uc1 \u160 ? kaum muslimin yang semata- mata berusaha\uc1 \u160 ?
mengendalikan jiwa mereka\uc1 \u160 ? dan menempuh cara hidup untuk mencapai ridlo
Allah SWT, agar tidak terpengaruh dan terpedaya\uc1 \u160 ? oleh tipuan dan godaan
duniawi (materi). Lama kelamaan cara kehidupan rohani yang mereka tempuh berkembang
menjadi alat untuk\uc1 \u160 ? mencapai tujuan yang lebih murni, bahkan lebih
mendalam, yaitu mencapai hakekat\uc1 \u160 ? ketuhanan dan ma}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1
\u8217 ?rifat (mengenal) kepada Allah yang sebenar-benarnya, melalui }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
riyadhah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 (laku pihatin), }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 mujahadah}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
(perjuangan batin yang sungguh-sungguh), }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 mukasyafah}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
(tersingkapnya tabir antara dirinya dan Allah), }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 musyahadah}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
(penyaksian terhadap keberadaan Allah). }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dengan istilah lain, laku batin yang mereka
tempuh}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u160 ? dimulai dengan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 takhalli}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
(mengosongkan hati dari sifat-sifat tercela), lalu }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 tahalli}{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
(menghiasi\uc1 \u160 ? hati dengan sifat yang terpuji), lalu }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
tajalli}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 (mendapatkan pencerahan dari Allah SWT). Tata cara kehidupan rohani
tersebut kemudian tumbuh\uc1 \u160 ? berkembang di kalan}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 gan
masarakat muslim, yang akhirnya menjadi disiplin keilmuan tersendiri, yang dikenal
dengan ilmu }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 tashawuf }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u160 ?atau sufisme.}{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Bersamaan munculnya tasawuf di akhir abad kedua hijriah, lahir juga istilah }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 thariqah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang perlahan mulai menemukan bentuknya
sebagai sebuah sistem dan metodologi yang terdiri dari sekumpulan aqidah, akhlak,
dan seperangkat aturan terentu bagi kaum sufi. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Thariqah}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Shufiyyah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , metode kaum sufi, saat itu menjadi
penyeimbang terhadap }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Thariqah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Arbabil}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Aql}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 wal fikr,}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
metode penalaran kelompok orang yang menggunakan akal dan pikiran. }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Thariqah yang pertama
lebih menekankan pada }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dzauq}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (rasa) sedangkan
yang kedua lebih menekankan pada }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 burhan}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (bukti nyata
/empiris). Istilah }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 thariqah }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 juga digunakan untuk\uc1
\u160 ? menyebut suatu\uc1 \u160 ? pembimbingan pribadi dan perilaku\uc1 \u160 ?
yang dilakukan oleh seorang guru musyid\uc1 \u160 ? kepada muridnya. Pengertian
terakhir inilah yang lebih banyak difahami orang banyak ketika mendengar kata
thariqah atau tarekat.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Perkembangan berikutnya, berkembang perbedaan metode laku
batin yang diamalkan dan diajarkan para tokoh sufi kepada muridnya, yang disebabkan
perbedaan pengalaman dan rasa antar masing-masing tokoh, meski tujuan akhir mereka
semua tetap sama: menggapai ridha dan cinta Allah SWT. Perbedaan metode itulah yang
akhirnya memunculkan aliran-aliran thariqah yang namanya diambil dari tokoh-tokoh
sentral aliran tersebut, seperti Qadiriyah, Rifa\uc1 \u8217 ?iyyah, Syadziliyyah,
Dasuqiyyah/Barahamiyyah, Zainiyyah, Tijaniyyah, Naqsabandiyyah, Alawiyyah dan lain
sebagainya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mursyid Thariqah}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Mursyid adalah sebutan untuk seorang guru pembimbing thariqah yang telah memperoleh
izin dan ijazah dari guru mursyid di atasnya, yang terus bersambung sanadnya sampai
kepada Rasulullah SAW sebagai }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Shahibuth}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Thariqah,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 untuk men-}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 talqin}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 -kan dzikir atau
wirid thariqah kepada orang-orang yang datang meminta bimbingannya (murid). Dalam
thariqah Tijaniyyah, sebutan untuk mursyid adalah }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 muqaddam}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 . }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Mursyid mempunyai kedudukan yang penting dalam ilmu thariqah. Karena
ia tidak saja pembimbing yang mengawasi murid-muridnya dalam kehidupan lahiriah
sehari-hari agar tidak menyimpang dari ajaran Islam dan terjerumus dalam
kemaksiatan, tetapi ia juga merupakan pemimpin kerohanian bagi para muridnya agar
bisa }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 wushul}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (terhubung) dengan Allah SWT.
Karena ia merupakan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 washilah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (perantara) antara si murid
dengan Allah SWT. Demikian keyakinan yang terdapat dikalangan ahli thariqah.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Oleh
karena itu, jabatan ini tidak boleh dipangku oleh sembarang orang, sekalipun
pengetahuannya tentang ilmu thariqah cukup lengkap. Tetapi yang terpenting ia harus
memiliki kebersihan rohani dan kehidupan batin yang tulus dan suci. Syaikh Muhammad
Amin Al-Kurdy, salah seorang tokoh Thariqah Naqsyabandiyah yang bermazhab Syafi\uc1
\u8217 ?i, menyatakan, yang dinamakan Syaikh/Mursyid adalah orang yang sudah
mencapai maqom }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Rijalul}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kamal}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ,
seorang yang sudah sempurna suluk/lakunya dalam syari\uc1 \u8217 ?at dan hakikat
menurut Al Qur\uc1 \u8217 ?an, sunnah dan ijma\uc1 \u8217 ?. }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Hal yang demikian itu
baru terjadi sesudah sempurna pengajarannya dari seorang mursyid yang mempunyai }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 maqam}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 (kedudukan) yang lebih tinggi darinya, yang terus
bersambung sampai kepada Rasulullah Muhammad SAW, yang bersumber dari Allah SWT
dengan melakukan ikatan-ikatan janji dan wasiat (}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 bai\uc1 \u8217 ?
at}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ) dan memperoleh izin maupun ijazah untuk menyampaikan ajaran suluk
dzikir itu kepada orang lain.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Seorang mursyid yang }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 mu\uc1
\u8217 ?tabar,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 diakui keabsahanya, itu tidak boleh diangkat dari
seorang yang bodoh, yang hanya ingin menduduki jabatan itu karena nafsu. Mursyid
merupakan penghubung antara para muridnya dengan Allah SWT, juga merupakan pintu
yang harus dilalui oleh setiap muridnya untuk menuju kepada Allah SWT. Seorang
syaikh/mursyid yang tidak mempunyai mursyid yang benar di atasnya, menurut Al-
Kurdy, maka mursyidnya adalah syetan. Seseorang tidak boleh melakukan }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 irsyad}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (bimbingan) dzikir kepada orang lain kecuali
setelah memperoleh pengajaran yang sempurna dan mendapat izin atau ijazah dari guru
mursyid di atasnya yang berhak dan mempunyai silsilah yang benar sampai kepada
Rasulullah SAW.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Sementara Syaikh Abdul Qadir Jailani, sebagaimana dikutip oleh Syaikh
Ja\uc1 \u8217 ?far bin Abdul Karim Al-Barzanji, menetapkan syarat menjadi mursyid
lebih luas lagi: memiliki keilmuan standar para ulama,
kearifan para ahli hikmah, dan wawasan serta nalar politik seperti para politisi.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pra
syarat yang cukup berat ini menunjukkan bahwa selain membimbing dalam urusan agama,
seorang mursyid juga menjadi penasehat bagi murid-muridnya dalam hampir seluruh
aspek kehidupannya: politik, ekonomi, budaya, sosial dan pendidikan.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Di
luar urusan pendidikan dan kapasitas personal, kalangan thariqah juga meyakini,
bahwa terpilihnya seorang sufi menjadi guru mursyid adalah anugerah sekaligus ujian
hidup yang luar biasa. Karena itu pemilihan seseorang mursyid bukan sekedar hasil
pemikiran dan ijtihad dari gurunya, melainkan hasil petunjuk dari Allah Ta\uc1
\u8217 ?ala dan Rasulullah SAW, sebagai pemilik dan guru sejati ilmu thariqah.
Karena pengangkatannya bersumber dari petunjuk atau isyarah yang diberikan Allah,
kemursyidan seseorang sufi biasanya diketahui secara spiritual oleh mursyid-mursyid
}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 mu\uc1 \u8217 ?tabar}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 lain di thariqahnya.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Selain
penjagaan otentisitas sanad kemursyidan melalui jalur spiritual, upaya penjagaan
lahiriah juga diupayakan para guru mursyid dengan selalu menghadirkan empat orang
saksi dalam prosesi pengangkatan seorang murid menjadi mursyid, dan belakangan
dengan surat keterangan tertulis. Ini semua dalam rangka menghindari fitnah-fitnah
atau pengakuan palsu mengenai kemursyidan seseorang, yang berpotensi merugikan umat
Islam yang ingin mempelajari dan mengikuti thariqah shufiyyah.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Karena prosesnya yang
diyakini murni bersumber dari petunjuk Allah SWT dan Rasulullah SAW itu pula proses
regenerasi kemursyidan tidak berjalan dengan mudah dan terus mengalir secara
otomatis. Jika ada seorang ulama yang menjadi mursyid, tidak otomatis bisa
diharapkan anaknya akan menggantikannya sebagai mursyid kelak sepeninggal sang
ayah. Juga tidak dengan mudah diharapkan, jika ada seorang mursyid yang memiliki
banyak murid maka akan dengan mudah mengangangkat banyak pengganti. Karena itu tak
jarang, seorang mursyid yang sangat terkenal sampai wafatnya tidak mengangkat
mursyid baru atau mursyid penggantinya, sehingga garis kemursyidannya pun
terputus.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Selain Mursyid atau Muqaddam, yang berhak mengajarkan thariqah,
menerima bai\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 at dan mengangkat mursyid baru, dalam tradisi
thariqah \uc1 \u8211 ?termasuk Syadziliyyah\uc1 \u8212 ?di Indonesia juga dikenal
sebutan Khalifah dan Badal Mursyid. Khalifah adalah seorang sufi yang mendapat
ijazah untuk mengajarkan thariqah dan menerima pembai}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8217 ?atan,
kepada umat Islam, tetapi tidak berhak mengangkat mursyid baru. Sedangkan Badal
adalah seorang sufi, murid senior dari seorang mursyid, yang membantu proses
pengajaran thariqah dan menerima pemba\uc1 \u8217 ?aiatan atas nama dan dengan ijin
mursyid. Jadi badal tidak berhak membuka pembai\uc1 \u8217 ?atan dan pengajaran
sendiri, secara mandiri. Ketika seorang guru mursyid wafat dan tidak mengangkat
pengganti, maka demi keberlangsungan suluknya, para murid diharuskan melanjutkan
pelajaran, bai\uc1 \u8217 ?at dan suluknya kepada guru mursyid lain.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Sejarah thariqah di Indonesia diyakini sama tuanya dengan sejarah masuknya Islam ke
Nusantara itu sendiri. Proses islamisasi nusantara secara besar-besaran terjadi
pada penghujung abad 14 atau awal abad 15, bersamaan dengan masa keemasan
perkembangan tasawuf }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 akhlaqi}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang ditandai dengan
munculnya aliran-aliran thariqah di Timur Tengah. }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Fase itu sendiri telah dimulai sejak Imam Abu
Hamid Muhammad Al-Ghazali (wafat 1111 M) merumuskan konsep tasawuf moderat yang
memadukan keseimbangan unsur akhlaq, syariat, dan filsafat. Konsep itu diterima
secara terbuka oleh kaum }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 fuqoha}{\fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang sebelumnya
menentang habis-habisan ajaran tasawuf falsafi yang kontroversial.\uc1 \u160 ?}
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Setelah Al-Ghazali sukses dengan konsep tasawuf moderatnya yang dianggap selaras
dengan syariat, berturut-turut muncul tokoh-tokoh sufi yang mendirikan zawiyyah
pengajaran tasawuf akhlaqi di berbagai tempat. Sebut saja Syaikh Abdul Qadir Al-
Jilani (wafat 1166 M), yang ajaran tasawufnya menjadi dasar Thariqah Qadiriyyah.
Ada juga Syaikh Najmudin Kubra (wafat 1221 M), sufi Asia Tengah pendiri Thariqah
Kubrawiyyah; Syaikh Abul Hasan Ali Asy-Syadzili (wafat 1258), pendiri Thariqah
Syadziliyyah asal Maghribi, Afrika Utara; Ahmad Ar-Rifa\uc1 \u8217 ?i (wafat 1320)
yang mendirikan Thariqah Rifa\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 iyyah. \uc1 \u160 ?}{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Selain
itu, awal abad keempat belas juga menjadi fase pertumbuhan Thariqah Naqsyabandiyyah
yang didirikan oleh Syaikh Muhammad Bahauddin An-Naqsyabandi (wafat 1389) dan
Thariqah Syathariyyah yang didirikan Syaikh Abdullah Asy-Syaththari (wafat 1428 M).
Kedua thariqah tersebut belakangan menjadi yang thariqah besar yang memiliki banyak
pengikut di tanah air. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Para sejarawan barat meyakini, Islam bercorak sufistik
itulah yang membuat penduduk nusantara yang semula beragama Hindu dan Buddha
menjadi sangat tertarik. Tradisi dua agama asal India yang kaya dengan dimensi
metafisik dan \uc1 \u160 ?spiritualita}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 s itu dianggap lebih dekat dan
lebih mudah beradaptasi dengan tradisi thariqah yang dibawa para Wali. }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sayangnya dokumen
sejarah Islam sebelum abad 17\uc1 \u160 ? cukup sulit dilacak. Meski begitu,
beberapa catatan tradisional di keraton-keraton sedikit banyak bercer}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
ita tentang aktivitas thariqah di kalangan keluarga istana raja-raja muslim.
Sebenarnya tak jauh berbeda, definisi tasawuf menurut Buya HAMKA dalam buku
Tasawwuf Modern, tasawuf adalah keluar dari budi pekerti yang jelek menuju budi
pekerti yang luhur.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Salah satu referensi keterkaitan para wali dengan dunia thariqah
adalah Serat Banten Rante-rante, sejarah Banten kuno. Dalam karya sastra yang
ditulis di awal berdirinya kesultanan Banten itu disebutkan, pada fase belajarnya
Sunan Gunung Jati pernah melakukan perjalanan ke tanah Suci dan berjumpa dengan
Syaikh Najmuddin Kubra dan Syaikh Abu Hasan Asy- Syadzili. }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dari kedua tokoh
berlainan masa itu sang sunan konon memperoleh ijazah kemursyidan Thariqah
Kubrawiyyah dan Syadziliyyah. Meski jika mengacu pada data kronologi sejarah tentu
saja pertemuan fisik antara Sunan Gunung Jati yang hidup di abad 16 dengan Syaikh
Abul Hasan Asy-Syadzili yang wafat di abad 13, apalagi dengan Syaikh Najmudin Kubra
yang wafat pada tahun 1221 M, tidaklah mungkin. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Terlepas dari ke}{\fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 benaran cerita
pertemuan Sunan Gunung Jati dengan dua pendiri thariqah dalam Serat Banten Rante-
rante, pendiri Kesultanan Cirebon itu diyakini sebagai orang pertama yang membawa
Thariqah Kubrawiyyah dan Syadziliyyah ke tanah Jawa. \uc1 \u160 ?Thariqah lain yang
masuk}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Nusantara pada periode awal adalah Thariqah Qadiriyyah,
Syaththariyyah dan Rifa\uc1 \u8217 ?iyyah. Ketiga thariqah tersebut masuk ke
Sumatra sepanjang abad 16 dan 17 secara susul menyusul. }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Setelah era Syaikh Al-
Qusyasyi dan Al-Kurani, pada abad 18, tokoh ulama sufi yang menjadi tujuan belajar
utama santri Jawa adalah Syaikh Muhammad bin Abdul Karim As-Sammani (wafat 1775 M),
penjaga makam Rasulullah SAW, yang produktif menulis dan mengajarkan perpaduan
ajaran thariqah Khalwatiyyah, Qadiriyyah, Naqsyabandiyyah dan Syadziliyyah. Sufi
yang dikenal banyak memiliki karamah itu juga menyusun sebuah ratib dan mengajarkan
metode berzikir baru yang belakangan dikenal sebagai wirid Thariqah Sammaniyyah.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Seiring kepulangan santri Jawa yang telah selesai belajar di tanah suci, menjelang
akhir abad delapan belas, berbagai thariqah telah tersebar luas di nusantara.
Setiap daerah memiliki kekhasan thariqahnya sendiri, sesuai yang dianut petinggi
agama setempat. Beberapa daerah juga memiliki tradisi }{\fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang merupakan
perpaduan dari berbagai thariqah terkenal.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jejak Thariqah Qadiriyyah dan Rifa\uc1 \u8217
?iyyah, misalnya, bisa dikenali lewat kesenian debus yang tersebar mulai di
berbagai kesultanan seperti Aceh, Kedah, Perak, Minangkabau, Banten, Cirebon,
Maluku, d}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 an Sulawesi Selatan. Bahkan kesenian yang mengedepankan
aspek kesaktian itu juga dikenal di komunitas Melayu di Cape Town, Afrika Selatan,
yang mungkin mendapatkannya dari Syaikh Yusuf Al-Makassari dan murid-
muridnya.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Selain dua thariqah tersebut, debus juga dijadikan media
penyebaran dan perjuangan Thariqah Qadiriyyah wa Naqsyabandiyyah (TQN), tarekat
baru yang didirikan oleh ulama sufi Makkah asal Kalimantan Barat, Syaikh Ahmad
Khatib As-Sambasi (wafat 1878). Sufi besar itu mempunyai tiga orang khalifah }
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 (asisten, yang kelak bisa menggantikan sebagai guru utama), yakni
Syaikh Abdul Karim Banten, Syaikh Tholhah Cirebon dan Syaikh Ahmad Hasbullah Madura
(tinggal di Makkah). \uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Thariqah Alawiyyah sendiri diasas oleh Al
Faqih Al Muqaddam Muhammad bin Ali Ba\uc1 \u8217 ?alawi (574 H/1178M-653H/1255 M
Tarim-Yaman). Ada dua jalur keilmuan dan thariqah yang diambilnya. Pertama ia
mengambilnya dari jejak leluhurnya yakni lewat ayah, kakek dan terus bersambung
sampai Rasulullah SAW. Jalur yang kedua ia mengambil dari ulama sufi, yakni Syaikh
Abu Madyan Syu\uc1 \u8217 ?aib dimana sanad mata rantai keilmuannya juga akhirnya
sambung sinambung sampai Rasulullah SAW. Di Kemudian hari, keluarga Ba\uc1
\u8217 ?alawi ini sebagian ada masuk ke wilayah Nusantara seiring gelombang
penyebaran Islam ke bumi Nusantara. Apalagi saat itu, Nusantara menjadi objek
kunjungan dagang, melalui Bandar Malaka. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Thariqah besar lain yang ikut mewarnai
khazanah muslim Nusantara adalah Thariqah Tijaniyyah yang didirikan oleh Syaikh
Ahmad At-Tijani (1737 \uc1 \u8211 ? 1815) Sufi dari Afrika Utara. Karena usianya
yang masih muda, thariqah ini baru masuk Indonesia setelah tahun 1920an, melalui
Jawa Barat. Pembawanya adalah Syaikh Ali bin Abdullah At-Thayyib Al-Azhari, ulama
pengembara kelahiran Makkah.\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Selain thariqah-thariqah yang sudah disebut
di muka, ada lagi beberapa thariqah yang masuk ke Nusantara di seputar abad 19-20.
Seperti Nama Al-Idrisiyyah dinisbatkan kepada salah seorang Mursyid Al-Idrisiyyah
yang bernama Syekh Ahmad bin Idris Ali Al-Masyisyi Al-Yamlakhi Al-Hasani. (1760 -
1837), salah seorang Mujaddid (Neo Sufisme) yang berasal dari Maroko (Maghribi).
Idris, yang kepadanya dinisbatkan nama tarekat ini adalah nama ayah dari
pendirinya. Syekh Ahmad bin Idris dikenal sebagai sosok Ulama yang berhasil
memadukan dua aspek lahir (syari\uc1 \u8217 ?at) dan batin (hakikat).
Ia juga dikenal sebagai pembaharu dalam dunia tasawuf dari penyelewengan kaum
kebatinan seperti tahayul, khurafat, dll. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tarekat Sanusiyyah dibawa ke Indonesia oleh
Asy-Syekh Al-Akbar Abdul Fattah tahun 1932. Dia menerimanya dari Syekh Ahmad Syarif
As-Sanusi (1875-1933) di Jabal Qubais (Mekkah) dan berguru selama 4 tahun. Kemudian
dengan beberapa alasan Asy-Syekh Al-Akbar Abdul Fattah mengganti nama tarekatnya
menjadi Tarekat Idrisiyyah. Sejak masuknya ke Indonesia pada masa penjajahan,
Tarekat ini sudah mengalami 4 kepemimpinan. Saat ini tampuk pimpinan tarekat
dipegang oleh Syekh Muhammad Fathurahman, M.Ag. Dalam masa kepemimpinannya Al-
Idrisiyyah telah berkembang hingga memiliki 50 Zawiyah yang tersebar pada 12
Propinsi di Indonesia. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Yang paling besar tentu saja Thariqah Naqsyabandiyyah
Chalidiyyah (TNC), hasil pembaruan dari thariqah Naqsyabandiyyah yang dilakukan
oleh Maulana Chalid Al-Mujaddid Al-Baghdadi.\uc1 \u160 ?Thariqah ini, menurut
berbagai sumber yang dikutip Martin Van Bruinesse}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 n, dalam buku }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Tarekat Naqsyabandiyah di Indonesia}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , masuk Nusantara untuk
kali pertama melalui Syaikh Ismail Al-Minangkabawi, yang mengajar di Singapura, di
abad 19. Melalui tokoh mendapat ijazah dari Syaikh Abdullah Barzanjani (khalifah
Maula Khalid) itu TNC-pun menyebar ke Kerajaan Riau, Kerajaan Minang kemudian
seluruh tanah air. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Thariqah Naqsyabandiyyah Chalidiyyah semakin berkembang pesat di
tanah air melalui jamaah haji sejak Syaikh Sulaiman Zuhdi, khalifah thariqah
tersebut membuka zawiyyah di Jabal }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Abi Qubais, Makkah Al-Mukarramah.
Untuk wilayah Jawa, misalnya, Syaikh Sulaiman menunjuk tiga khalifah: Syaikh
Abdullah Kepatihan (Tegal), Syaikh Muhammad Ilyas Sokaraja (Banyumas), dan Syaikh
Muhammad Hadi, Girikusumo (Salatiga).\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Setidaknya ada 45
Thariqah NU yang berstandar, yakni Thariqah yang Mu\uc1 \u8217 ?tabaroh. Hanya
mereka yang memenuhi standar saja yang diperkenankan masuk menjadi Banom NU dalam
JATMAN, Jamiyyah Ahlith Thariqah Al Mu\uc1 \u8217 ?tabaroh Al Nahdliyyah. Seperti
apa standar Thariqah versi NU? KH. Aziz Masyhuri, pengasuh Pondok Pesantren Al-
Aziziyah Denanyar Jombang pernah melakukan penelitian tentang aliran Thariqah di
Indonesia. Kesimpulan yang didapat; keberadaan Thariqah di tanah air ini ada
sekitar ribuan. Jumlah itu dianggap wajar seiring dengan dinamika yang
mengelilinginya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Secara singkat, Kiai Aziz mengemukakan bahwa kriteria ke mu\uc1
\u8217 ?tabaran sebuah Thariqah adalah dapat dilihat dari sanad para Mursyidnya
yang }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 muttashil}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (bersambung ijazah }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
bai\uc1 \u8217 ?at}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 -nya) sampai kepada Rasulullah SAW. Demikian
pula yang tidak bisa ditawar adalah ajaran yang disampaikan harus berpedoman pada
pakem NU; yakni dalam fiqh mengikuti salah satu imam empat. Dalam aqidah mengikuti
Imam Asy\uc1 \u8217 ?ari dan Maturidi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jika di andaikan sebuah rumah, maka Thariqat
adalah pondasi paling bawah yang menjadi dasar bangunan besar Nahdlatul ulama.
Kemudian pesantren, di lapis kedua, dari struktur bangunan organisasi
kemasyarakatan NU. \uc1 \u8220 ?Karena masuknya Islam ke bumi Nusantara, diawali
dengan masuknya thariqat, jadi thariqat adalah peletak dasar bangunan NU. Kekuatan
inilah yang menjadikan NU mengakar di tengah-tengah jama\uc1 \u8217 ?ah dan
jamiyyahnya,\uc1 \u8221 ? demikian diungkapkan Ro\uc1 \u8217 ?is A\uc1 \u8217 ?am
Jam\uc1 \u8217 ?iyyah Ahli Thariqah Al-Mu\uc1 \u8217 ?Tabarah An Nahdliyah, KH.
Habib Luthfiy Ali bin Yahya}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057
\langnp1057 \langfe1033 \langfenp1033 .}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Menurutnya, sejarah membuktikan bahwa agama
Islam di berbagai belahan dunia berkembang berkat jasa para ulama yang kemudian
dikenal sebagai Wali Allah, seperti di India, Afrika Utara dan Afrika Selatan
bahkan di Indonesia. Di Aceh terkenal dengan serambi Mekkah, suatu gelar yang
diberikan untuk menggambarkan betapa pesatnya kemajuan Ilmu-ilmu Islam di daerah
itu, seperti Syekh Nuruddin Ar Raniri, Syekh Abdurrauf Singkly, Syekh Syamsuddin
Sumatrani, dan masih banyak lagi; sebagai orang-orang yang sangat berjasa dalam
pengembangan Islam di sana. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Demikian pula di Jawa, terkenal dengan Walisongonya
sebagai ulama yang berjasa dalam pengembangan Islam. Dan masih banyak lagi yang
dapat disebutkan hanya untuk menjelaskan bahwa ulama-ulama tasawuflah yang banyak
jasa dan pengorbanannya dalam pengembangan Islam di dunia. Karena dimanapun tempat
mereka berada, walaupun berbeda adat dan budaya maupun bahasa mereka berbaur dengan
masyarakat dengan hati dan jiwa suci sehingga dengan mudahlah ajaran Allah dan
Rasul-Nya difahami.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u8220 ?Jadi sufisme atau dalam Islam diberi nama tasawuf ,
bertujuan untuk memperoleh hubungan langsung dengan Tuhan. Intisari sufisme, adalah
kesadaran akan adanya komunikasi rohaniah antara manusia dengan Tuhan lewat jalan
kontemplasi. Jalan kontemplasi tersebut, dalam dunia tasawuf dikenal dengan istilah
tarekat,\uc1 \u8221 ? urai habib Luthfi bin Yahya yang memiliki puluhan juta
jama\uc1 \u8217 ?aah ini.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057
\langnp1057 \langfe1033 \langfenp1033 (***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx2550 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af0
\lang1024 \langnp1024 \langfe1033 \langfenp1033 {\shp {\*\shpinst \shpleft1080
\shptop-255 \shpright1920 \shpbottom870 \shpfhdr0 \shpbxcolumn \shpbxignore
\shpbypara \shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0 \shpz3 \shplid1029 {\sp {\sn
shapeType}{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockVerticies}
{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockRotation}{\sv 0}}{\sp
{\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv 16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}
{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp {\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp
{\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}{\sv 1}}{\sp {\sn
fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}{\sp {\sn
lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv 1}}{\sp {\sn
shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn shadowOpacity}{\sv
32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn shadowSecondOffsetX}{\sv
-38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}{\sp {\sn wzName}{\sv
AutoShape 5}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn fUseShapeAnchor}{\sv 0}}
{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt
{\pict }}}}{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 3 Jejaring Ulama
Nusantara }{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057
\langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 Sepanjang Masa}{\b1 \fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx1425 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s41 \qc \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\i1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052
\langfenp2052 Dari }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 m}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 asa }
{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 k}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 e }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 m}{\i1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052
\langfenp2052 asa}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ulama-ulama Nusantara telah lama menjalin
jejaring sanad keilmuan dengan para maha guru Islam yang ada di Mekkah dan Timur
Tengah. Sekembalinya dari merantau itulah, para ulama Indonesia mulai mengembangkan
keilmuan (pembaharuan) serta menjadi inspirasi untuk menggerakan semangat jihad
melawan kolonialisme}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\i1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 John R Bowen dalam artikelnya }{\i1
\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8220 ?Intellectual Pilgrimages and Local Norms in
Fashioning Indonesian Islam\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 menulis, ulama
Indonesia yang pernah berguru kepada ulama Makkah dan Madinah, kembali ke
Indonesia membawa semangat pembaruan untuk melawan tekanan kolonialisme melalui
organisasi Islam. Gerakan ini pada dasarnya adalah bentuk pemurnian nilai Islam
dari campuran nilai-nilai lain. Meski awalnya organisasi ini bersifat kultural dan
kedaerahan, pola tersebut kemudian berkembang menjadi gerakan modern. }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jejaring ulama Nusantara
ini sudah lama diteliti oleh Dr Asyumardi Azra dalam disertasi asli }{\i1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \uc1 \u8220 ?The Transmission of Islamic Reformism to Indoesia:
Networks of Middle Eastern and Malay-Indonesian \uc1 \u8216 ?Ulama\uc1 \u8217 ? in
the Seventeenth and Eighteenth Centuries\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 .
Disertasi saudara Azyumardi Azra yang diajukan kepada Departemen Sejarah, Columbia
University, New York, pada akhir tahun 1992, guna memperoleh gelar Ph.D. Dalam
penelitiannya ini, Dr. Azyumardi Azra, dikemukakan lebih jauh, bahwa penelitian ini
adalah merupakan langkah awal dalam menyelidiki sejarah sosial dan intelektual
ulama dan pemikiran Islam di Indonesia, khususnya dalam kaitannya perkembangan
pemikiran Islam di pusat-pusat keilmuan Islam di Timur Tengah. }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Karena tidak mungkin, pembaharuan
yang terjadi di berbagai negara Muslim ini tanpa adanya mata rantai yang sambung-
bersambung }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (sanad \uc1 \u8216 ?ilm,}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
mata rantai emas sanad keilmuan-red}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 )}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
dengan pusat pertumbuhan dan perkembangan Islam dari tempat Nabi Muhammad SAW
berasal, yakni daratan tanah Arab (Timur Tengah).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam realitas kesejarahan, pertumbuhan dan
perkembangan Islam di Nusantara, yang pada dasarnya memiliki keterkaitan erat
dengan dinamika umat Islam di Timur Tengah, bukanlah sekedar dilandasi oleh faktor
politis. Pada masa awalnya, yakni pada akhir abad ke-8 hingga abad ke-12, hubungan
diantara kedua wilayah umat Islam tersebut, lebih sebagai hubungan perdagangan dan
ekonomi. Pada masa berikutnya, hingga akhir abad ke-15, hubungan antar kedua
kawasan mulai mengambil aspek yang lebih luas. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Disamping mereka melakukan praktik
perdagangan, para pedagang dari Timur Tengah juga melakukan upaya penyebaran agama
Islam, sehingga akhirnya terjalin hubungan sosial-keagamaan yang sangat erat
diantara keduanya. Selanjutnya, pada abad ke-15 hingga paruh kedua abad ke-17,
hubungan yang terjalin diantara Melayu-Indonesia dengan Daulat Utsmani, lebih
banyak diwarnai oleh faktor politis. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Kenyataan ini sebagai akibat dari adanya pengaruh perebutan dua
kekuatan besar, yakni dari penguasa Spanyol dan Daulah Utsmani. Dengan adanya hal
ini, maka kemudian para elit penguasa di Nusantara mengambil posisi untuk menjalin
kebersamaan dengan daulat Utsmani. Hubungan yang lebih bersifat keagamaan dan
politis ini, dikembangkan dengan para penguasa di Haramayn. Dengan adanya jaringan
dengan ulama di Haramayn ini, kemudian menjadikan ulama dari Nusantara untuk
meningkatkan dan mengembangkan kemampuan keilmuan serta intelektualnya. Dari
sinilah kemudian sejak paruh kedua abad ke-17 ini, hubungan diantara ulama Haramayn
dengan ulama di Nusantara ini lebih merupakan hubungan sosial-intelektual, selain
juga hubungan sosial-keagamaan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Melalui pendekatan penelitian historis-filosofis serta pendekatan
sosiologis-antropologis penulis dapat menelusuri pertumbuhan dan perkembangan
lembaga-lembaga pendidikan yang terjadi dikawasan }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 periferi}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 , yang selama ini dianggap remeh oleh para peneliti serta
sarjana modern. Dari penelitian }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 little traditio}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 n yang ada di kawasan periferi ini, terdapat gagasan serta ide-ide
pembaharuan, yang pada dasarnya juga dikembang tumbuhkan dari jaringan ulama, yang
berpusat di Haramayn, dengan memunculkan \uc1 \u8220 ?sintesis baru\uc1 \u8221 ?
menjadi }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 great tradition. }{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jaringan Ulama yang telah lama terbangun
dalam wilayah Internasional ini dibuktikan dengan adanya jaringan ulama Melayu-
Indonesia, bukan berarti hasilnya berlaku lokal bagi Muslimin di Nusantara, karena
Jaringan Ulama yang terjadi ini merupakan mata rantai emas keilmuan yang sangat
luas dan menyeluruh ke semua belahan Dunia Muslim. Ulama Melayu-Indonesia adalah
merupakan bagian dari jaringan besar tersebut dimana pada masa itu mulai
dilaksanakannya pemikiran serta gerakan pembaharuan di wilayah Islam Nusantara.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Menurut penulis,
setidaknya ada dua istilah kunci digunakan Dr Azyumardi Azra dalam menguak
jejaring ulama Nusantara yang menjadi sangat penting dan menentukan. Pertama adalah
kata Jaringan. Dengan jaringan ini maka diantara para ulama yang berasal dari
berbagai daerah bisa melakukan kontak untuk melakukan dialog serta proses peleburan
tradisi-tradisi \uc1 \u8220 ?kecil\uc1 \u8221 ? (}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 little
tradition)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 untuk membentuk \uc1 \u8220 ?sintesis
baru\uc1 \u8221 ? yang sangat condong pada tradisi besar\uc1 \u8221 ? (}{\i1
\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 great tradition}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ). Proses
peleburan yang semacam ini, diantara ulama dilakukan dengan berpusat di Haramayn
(Makkah dan Madinah). }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Kedua adalah kata }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Transmisi}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 . Yang dimaksud dengan transmisi adalah, upaya yang dilakukan oleh
seseorang untuk menyebarkan , menyampaikan gagasan, ilmu serta metode yang
diperoleh dari daerah tertentu, tentang sesuatu yang tertentu pula, untuk kemudian
disebarkan ke berbagai daerah lainnya. Yang dimaksud dengan transmisi ini adalah,
upaya yang dilakukan oleh seorang ulama untuk menyebarkan, menyampaikan gagasan,
ilmu serta metode yang diperoleh di Haramayn, tentang tradisi keagamaan pusat-pusat
keilmuan Timur Tengah, ke berbagai dunia Muslim, seperti Melayu-Indonesi
(Nusantara). Proses transmisi ini akan menghasilkan letupan-letupan pembaharuan,
yang pada gilirannya nanti secara signifikan akan mempengaruhi perjalanan historis
Islam di tanah air masing-masing.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Ulama-ulama Nusantara memberikan sumbangan dalam pengembangan
keilmuan Islam pada masa itu. Karena, pertama, tertolaknya suatu asumsi yang
mengatakan bahwa hubungan antara Ulama di Timur Tengah dengan para Ulama di
Nusantra, hanyalah bersifat politis. Hal ini dikarenakan, semenjak abad ke-17,
terutama diparuh kedua abad ini, hubungan diantara mereka lebih menekankan pada
aspek sosial-intelektual (keilmuan). }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Kedua, tertolaknya suatu asumsi yang mengatakan bahwa abad ke-17 dan
18 adalah abad kegelapan bagi umat Islam. Karena pada kenyataannya di abad ini
justru merupakan masa yang sangat harmonis dan dinamis, bagi perkembangan pemikiran
serta keilmuan Islam. Islam dimasa ini bukan lagi Islam yang bercorak mistik
(sufistik), akan tetapi Islam yang merupakan perpaduan antara Tasawwuf dan Syariah
(Neo Sufism). Terjadinya perpaduan diantara keduannya ini, merupakan kesadaran dari
para ulama }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 fiqih}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (fuqoha) dan
ulama }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 tasawwuf }{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (sufi),
untuk saling menyadari akan keberadaan serta peranan masing-masing. Dengan adanya
kesadaran yang demikian inilah, maka kemudian berkembang suatu praktik keislaman
yang baru, yakni yang disebut dengan Neo-Sufisme. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ketiga, adanya peranan serta keterlibatan
ulama-ulama Melayu dalam jaringan ulama Internasional, yang pada taraf selanjutnya
mampu melakukan upaya transmisi keilmuan dan pemikiran ke wilayah Nusantara, untuk
melakukan langkah pembaharuan. Perkembangan pemikiran dan keilmuan didunia Islam,
memang tidak terlepas dari adanya jaringan yang terbentuk diantara para ulama Timur
Tengah dengan ulama-ulama lain di berbagai dunia Muslim. }{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Demikian pula dengan perkembangan pemikiran
dan pembaharuan yang terjadi di kalangan umat Islam Indonesia, adalah merupakan
hasil dari keberadaan ulama Melayu-Indonesia yang terlibat dalam jaringan tersebut.
Peranan Ulama ini bisa dilakukan dengan mengaplikasikan ilmu, gagasan serta metode
yang didapatkan dalam jaringan tersebut, di tanah airnya, atau juga bisa melalui
buku-buku yang disusun dan disebarkan ke wilayah asalnya. Teori-teori yang
berkembang dapat ditelisik melalui dialog para ahli sejarah, dapat dirunut melalui
awal sejarah kedatangan Islam ke Nusantara yang dimulai dari abad ke 7 sampai abad
12 M melalui gelombang I (Dewan Wali) dan II (Wali Songo). Sebagian mengatakan dari
India (Gujarat), sebagian lain dari China ( melalui sahabat Said bin Abi Waqqas
yang diutus Rasulullah SAW ke Cina), Persi dan lain sebagainya. }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dengan demikian, dapat ditarik
benang merah mengenai hubungan antara Haramayn dengan Nusantara. Kebangkitan dan
perkembangan jaringan ulama nusantara ini masih dalam jaringan internasional yang
berpusat di Haramayn (Mekkah). Berbagai kebijakan yang diambil dalam pemerintahan
Haramayn, yang kemudian memunculkan kemudahan dan efektifitas diantara para ulama
untuk melakukan transmisi keilmuan diantara mereka. Selain itu juga dijelaskan
proses ekspansi jaringan ulama ke daerah lain.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Adanya pembaharuan yang terjadi, sebagai
akibat dari terjalinnya antar ulama dari berbagai daerah ini. Perkembangan dan
kecenderungan masyarakat muslim dari mistik menuju pada neo-sufisme. Ulama-ulama
Nusantara memiliki andil terhadap kelahiran pembaharuan Islam di negeri Nusantara.
Ulama Nusantara pada masa itu antara lain Syekh Nurrudin Al Raniri (w.1068/1658),
Syekh \uc1 \u8216 ?Abd Al Ra\uc1 \u8217 ?uf Al Sinkili (1024-1105/1615-1730) dan
Syekh Muhammad Yusuf Al Makassari (1037-1111/1627-1699), Syekh Burhanudin Ulakan
(w. 1100 H/1680 M), Syekh Arsyad Al Banjari (w.1777) dll. }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sementara jaringan ulama beserta
langkah pembaharuan yang dilakukan oleh para ulama di wilayah Melayu-Indonesia pada
abad 17 dan 18 banyak dilakukan oleh Ulama Aceh di bawah pimpinan Teuku Cik Di
Tiro, Teuku Umar, Cut Nyak Dien dll , ulama-ulama Padri di bawah komando Tuanku
Imam Bondjol (Padang Minangkabau), P Diponegoro dan Kyai Mojo di Tanah Jawa, Sayid
Idrus Sulawesi, Syekh Arsyad Al Banjari Kalimantan, Haji Wasid dan H Abdul Karim
Banten dll banyak membentuk pola pemberontakan lokal dan belum meluas serentak se
tanah air dalam melawan kolonialisme. Pengembangan keilmuan Islam pada saat itu
tentu terpusat pada surau, dayah dan musholla, sisanya banyak ulama, kyai dan
santri berjuang secara gerilya dalam skala lokal (}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 territorial}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 ) Kompeni Belanda.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Baru pada akhir abad ke-19, ulama-u}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 lama
pesantren di Nusantara di atas makin masif berkonsolidasi. Selain di Makkah Madinah
(Haramain)\uc1 \u160 ? konsolidasi juga dilakukan di Nusantara, misalnya di Aceh
tahun 1873 telah mencetuskan ide }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8220 ?Jumhuriyah
Indonesia\uc1 \u8221 ? }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (Republik Indonesia)
dan disebarkan hingga ke Papua untuk membangun cita-cita kesatuan tanah dan bangsa
Indonesia. Jejaring ini pernah dibangun dalam jejaring \uc1 \u8216 ?Busur Laut
Nusantara\uc1 \u8217 ? pada abad ke-14 hingga abad ke-16. Jejaring ulama-santri
yang telah menegakkan Indonesia sebenarnya hasil dari proses panjang terbentuk dan
terkonsolidasinya jejaring ulama Timur Tengah dan Nusantara sebelumnya.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Memasuki paroh kedua abad ke-19 dan
abad ke-20, semakin banyak ulama tanah Jawa yang menuntut ilmu di tanah suci.
Informasi tentang biografi mereka lebih banyak dan tercatat dengan cukup detail di
dalam kitab-kitab sanad dan buku-buku biografi Arab. Banyak dari mereka telah
mendapat ijazah (sertifikasi) dan mengajar di Masjidil Haram. Hal tersebut secara
tidak langsung, menjadikan mereka di tanah suci sebagai penerus jejaring ulama
Nusantara yang telah dirintis oleh para ulama Nusantara sebelumnya.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Syaikh Ahmad bin Zaini Dahlan,
seorang mufti agung Makkah pada abad ke-19 yang telah membuka pintu bagi ulama-
ulama Nusantara untuk berkiprah dan memancangkan komunitasnya di Haramain dan
berjejaring dengan ulama-santri di Nusantara. Sebagian ada yang menyemai di
Haramain untuk menampung para ulama-santri yang datang dari berbagai penjuru
nusantara, sebagian kembali ke Nusantara untuk menjadi poros dan mengokohkan
bergeraknya jejaring yang telah dibangun. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Seperti dari Kalimantan muncul Syekh Khatib As Sambasi, Syekh Arsyad
Al Banjari dan Syekh Nafi Al Banjari, dari Sumatera muncul Syekh Ismail al
Minangkawi, Syekh Abdusshommad Al Falimbani dan Syekh Ahmad Khatib Minangkabawi,
Syaikh Abdul Wahab Sandenreng Daeng Bunga Bugis, dari Jawa muncul Syekh Habib Ahmad
an Nahrawi al Banyumasi, Syekh Juned al Batawi , Syaikh Abdur rahman al Mishri,
Syekh Nawawi al Bantani, Syeikh Agung Asnawi bin Syeikh Abdurahman Caringin al
Bantani, Syekh Mahfudz Termas Pacitan, Syekh Abdul Karim al Bantani, dan dari Nusa
Tenggara Barat menghadirkan Syekh Abdul Madjid Bima pada abad ke-19 yang berada di
Masjidil Haram Makkah menjadi poros bagi ulama-ulama Nusantara.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Poros ulama Nusantara di Haramain
tersebut berhasil membentuk soliditas ulama. Muncullah nama-nama semisal Syekh
Sholeh Darat As-Semarangi, KH Ahmad Rifai\uc1 \u8217 ?i Kalisalak, Syekh Khalil
Bangkalan, Al Hadlratus Syekh Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari Jombang, Syekh Tolhah
Cirebon, KH Ahmad Dahlan Jogjawi, Tuan Guru Haji Zainuddin bin Abdul Madjid Al
Amfani Al Fancuri (Tuan Guru Zainudin Pancor , Lombok NTB) , KH Ahmad Sanusi
Sukabumi Gunung Puyuh Sukabumi, Guru Mansur Al Batawi, Syaikh Muhtar Al Bughuri,
Dr. H Moh Hatta Bukit Tinggi dll. Kenapa penulis perlu memasukan Dr Hatta dalam
salah satu khazanah ulama Indonesia. Dr Moh Hatta pernah belajar dengan Haji
Mohammad Djamil, putra Syekh Batu Hampar. Ia juga belajar dengan Syekh Arsyad dan
Syekh Djambek yang tiada lain tokoh besar ulama Minangkabau pada masa itu}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052
\langfenp2052 , dll}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . }{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ulama-ulama inilah yang dikemudian hari
menjadi jangkar ulama di Nusantara yang menggerakkan poros tersebut, berkiprah di
pesantren, surau atau dayah. Mereka tidak hanya menimba ilmu di Haramain, tapi juga
di Kairo Mesir sehingga terdapat diskursus intelektual dan perbedaan garis
perjuangan. Meskipun demikian, karena memiliki kesamaan semangat anti kolonial,
diskursus dan perbedaan tersebut mampu diredam meskipun percikan-percikannya tentu
saja mempengaruhi arah dan warna perjuangannya di kemudian hari, khususnya dalam
tradisi keberagamaan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dan sejarah
mencatat, simpul-simpul utama jejaring ulama tersebut terkonsolidasi dalam suatu
poros untuk menegakkan bangsa Indonesia. Syekh Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari berupaya
mensinergikan simpul-simpul utama ulama, habaib, dan kelompok pembaharu
(intelegensia/cendekiawan) untuk bergerak bersama KH Wahab Hasbullah dan kyai-kyai
di Surabaya pada tahun 1926 dalam Nahdlatoel Ulama (HBNO), KH Ahmad Dahlan dengan
Muhammadiyah, KH Ahmad Sanusi dengan Persatuan Islam (Persis), Tuan Guru Zainuddin
bin Abdul Madjid Al Al Fancuri (Tuan Guru Pancor , Lombok Nusa Tenggara Barat)
dengan mendirikan Nahdlatul Wathan pada 1937}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 , Sayid Idrus}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 (Guru Tua)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 dengan Al Khairat di
Palu (Sulawesi)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , Syekh Nafi dengan Darussalam di
Banjarmasin, Jejaring ulama Betawi-Bekasi (Guru Mansyur Jembatan Lima, Guru Mughni
Kuningan, Guru Mujtaba, Guru Mahmud, Guru, Khalid, Guru Marzuki Cipinang Muara, KH
Noer Ali Bekasi, Syaikh Muhadjirin Amsar ad-Dari, KH Abdullah Syafi\uc1 \u8217 ?i,
KH Tohir Rohili, KH Fatullah Harun, KH Zayadi Muhajir dll)}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052
\langfenp2052 . S}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 e}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 mentara tokoh pergerakan
dan kebangkitan Nasional dari intelektual muslim, tampil}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dr
Moh Hatta , KH Abdul Wachid Hasyim, Ir Soekarno dan Syahrir dengan Persatuan
Nasional Indonesia (PNI) dan lain sebagainya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Melalui jejaring gurunya, koleganya dan muridnya, simpul-simpul itu
membangun soliditas dan kekuatan utama baik }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jumhuriyyah
Indunisie}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 maupun pergerakan nasional hingga tegaknya Negara
Kesatuan Republik Indonesia. Terbentuk dan terkoneksinya jejaring itu menjadi
kekuatan baru (}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 new emergyzing}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 ) yang nantinya membungkam sejarah kolonial dan menjadi titik pijak
gerakan pembaharuan Islam (nasionalis-Islam) baik yang gerakan Islam tradisional
dan gerakan Islam moderat. Gerakan Islam yang tradisional , moderat dan toleran itu
masih berkembang hingga kini telah mewarnai, bentuk dan serta corak gerakan Islam
keagamaan, politik, ekonomi, hukum dan sosial budaya kemasyarakatan
dalam bingkai NKRI . (***)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24
\kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af0 \lang1024 \langnp1024 \langfe1033
\langfenp1033 {\shp {\*\shpinst \shpleft1215 \shptop250 \shpright2055
\shpbottom1375 \shpfhdr0 \shpbxcolumn \shpbxignore \shpbypara \shpbyignore
\shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0 \shpz4 \shplid1030 {\sp {\sn shapeType}{\sv 4}}{\sp
{\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAgainstGrouping}{\sv
0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockVerticies}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockRotation}{\sv 0}}{\sp {\sn WrapText}{\sv
0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fillType}{\sv
7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv 16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}{\sv 11262457}}{\sp
{\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp {\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp {\sn fillToRight}
{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}{\sv 1}}{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp
{\sn lineColor}{\sv 8505078}}{\sp {\sn lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}
{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv 1}}{\sp {\sn shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}
{\sv 610948}}{\sp {\sn shadowOpacity}{\sv 32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv
12700}}{\sp {\sn shadowSecondOffsetX}{\sv -38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp
{\sn f3D}{\sv 0}}{\sp {\sn wzName}{\sv AutoShape 6}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv
1}}{\sp {\sn fUseShapeAnchor}{\sv 0}}{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp
{\sn fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt {\pict }}}}{\b1 \fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 4}{\b1 \fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 Peran Pondok Pesantren Dalam
Penyebaran Islam }{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 di Indonesia}
{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi420 \li0 \ri0 \sb0 \sa0
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qc \fi420 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\i1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Hasil penyebaran Islam tahap awal selanjutnya dimantapkan dengan
proses pemahaman dan pengamalan ajaran Islam antara lain melalui jalur pendidikan
yang kemudian dikenal dengan nama pesantren.}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \fi420 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Istilah pesantren sendiri berasal
dari kata India }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 shastri}{\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , yang
berarti orang yang mengetahui kitab suci (Hindu). Dalam hubungan ini kata Jawa
pesantren yang diturunkan dari kata santri dengan dibubuhi awalan pe- dan
akhiran \uc1 \u8211 ? an, memberi
makna sebuah pusa}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 t pendidikan Islam tradisional atau sebuah
pondok untuk para siswa sebagai model sekolah agama di Jawa.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sejak zaman pra-Islam, menurut Gus Dur, di
Jawa sudah berkembang desa-desa perdikan dengan tokoh agama yang kharismatis dan
keramat. Ketika para penduduk masuk Islam, desa-desa perdikan Islam terbentuk
dengan pesantren-pesantren yang ada di dalamnya, dan mereka dibebaskan dari pajak.
Istilah yang hampir sama juga sudah ada di daerah lain bahkan mungkin lebih dahulu
dari istilah pesantren itu sendiri. Di Aceh, daerah pertama yang mengenal Islam,
pesantren disebut dengan dayah atau rangkang, meunasah. Di Pasundan ada pondok, dan
di Minangkabau ada surau. Dalam pesantren para santri melakukan telaah agama, dan
di sana pula mereka mendapatkan bermacam-macam pendidikan rohani, mental, dan
sedikit banyak pendidikan jasmani. (Muchtarom, 1988: 6-7).}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Secara historis, pesantren sebagai
lembaga pendidikan tempat pengajaran tekstual baru muncul pada akhir abad ke-18,
namun sudah terdapat cerita tentang pendirian pesantren pada masa awal Islam,
terutama di Jawa. Tokoh yang pertama kali mendirikan pesantren adalah Maulana Malik
Ibrahim (w. 1419M). Maulana Malik Ibrahim menggunakan masjid dan pesantren bagi
pengajaran ilmu-ilmu agama Islam, yang pada gilirannya melahirkan tokoh-tokoh Wali
Sanga. Dari situlah kemudian Raden Rahmat atau Sunan Ampel mendirikan pesantren
pertama kali di Kembang Kuning, Surabaya pada tahun 1619 M. }{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Selanjutnya ia mendirikan Pesantren Ampel
Denta. Pesantren ini semakin lama semakin terkenal dan berpengaruh luas di Jawa
Timur. Pada tahap selanjutnya bermunculan pesantren baru seperti Pesantren Sunan
Giri di Gresik, Sunan Bonang di Tuban, Sunan Drajat di Paciran, Lamongan, Raden
Fatah di Demak. (Mastuki dan Ishom El-Saha (ed.): 8). Bahkan, tercatat kemudian,
murid-murid pesantren Giri sangat berjasa dalam penyebaran Islam di Madura,
Kangean, hingga Maluku.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Menurut catatan Martin Van Brunessen, belum ada lembaga semacam
pesantren di Kalimantan, Sulawesi dan Lombok sebelum abad ke-20. Transmisi ilmu-
ilmu keislaman di sana masih sangat informal. Anak-anak dan orang-orang desa
belajar membaca dan menghafal Al-Quran dari orang-orang kampung yang terlebih
dahulu menguasainya. Kalau ada seorang haji atau pedagang Arab yang singgah di
desa, dia diminta singgah beberapa hari di sana dan mengajarkan kitab agama Islam.
Ulama setempat di beberapa daerah juga memberikan pengajian umum kepada masyarakat
di masjid. Murid yang sangat berminat akan mendatanginya untuk belajar dan bahkan
tinggal di rumahnya. Murid-murid yang ingin belajar lebih lanjut pergi mondok ke
Jawa, atau bila memungkinkan pergi ke Mekah. Itulah situasi yang ada di Jawa dan
Sumatera pada abad-abad pertama penyebaran Islam. (Brunessen, 1999: 25)}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Di Sulawesi Selatan, masjid
difungsikan sebagai pesantren sekaligus. Masjid yang didirikan di Kallukobodae
(Goa-Talllo) juga berfungsi sebagi pusat pengajian di daerah itu. Ajaran yang
diberikan adalah syariat Islam, rukun Islam, rukun iman, hukum perkawinan, warisan,
dan upacara hari besar Islam. Sejak pengembangan Islam di Sulawesi Selatan, orang
Melayu yang tinggal di Makassar dan sekitarnya mempunyai peranan penting dalam
penulisan dan penyalinan kitab-kitab agama Islam dari bahasa Melayu ke bahasa
Makassar. Berbagai lontar yang ditemukan dari bahasa Melayu zaman permulaan Islam
di Sulawesi Selatan pada abad ke-17 sampai dengan abad ke-18. (Abdullah (ed.),
2002: 22).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sedang
sejarah pesantren di Jawa, Serat Centini pernah menceritakan adanya sebuah
pesantren yang bernama Karang di Banten, yang terletak di sekitar Gunung Karang,
Pandeglang, Banten. Salah satu tokohnya adalah Danadarma yang mengaku telah belajar
3 tahun kepada Syekh Abdul Qadir Al-Jailani, tokoh sufi yang wafat di Baghdad.
Tokoh utama lainnya adalah Jayengresmi alias Among Raga. Ia belajar di Paguron
Karang di bawah bimbingan seorang Arab bernama Syekh Ibrahim bin Abu Bakar yang
dikenal dengan julukan Ki Ageng Karang. Selanjutnya Jayengresmi berguru lagi kepada
Ki Baji Panutra di desa Wanamarta. Di sini ia menunjukkan pengetahuannya yang
sangat mendalam tentang kitab-kitab ortodoks. (Abdullah (ed.), 2002: 22)}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Menurut Menteri Agama Lukman Hakim
Saifuddin, pendidikan pesantren memang luar biasa. Pendidikan pesantren\uc1 \u160 ?
membekali santrinya dengan ilmu hidup,\uc1 \u160 ? mengajari mereka berinteraksi
dengan berba}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 gai budaya, dan bahkan belajar tentang
perbedaan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dari
pesantren, Menag mengaku memahami\uc1 \u160 ? peran nilai-nalai agama dalam
menyatukan keragaman. Hal ini penting sebagai modal hidup di Indonesia yang sangat
beragam. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8220 ?Sesungguhnya esensi dari semua agama itu
bertemu pada satu titik temu yakni memanusiakan manusia,\uc1 \u8221 ? ujarnya.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Menteri Agama Lukman
Hakim Saifuddin mengapresiasi kiprah \uc1 \u160 ?pondok pesantren sebagai jantung
pendidikan umat Islam di Indonesia yang tetap eksis di tengah arus globalisasi.
Menurutnya, hal itu}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 tidak terlepas dari nilai-nilai
yang hidup di dunia pesantren itu sendiri yang menjadi modal utama dalam menghadapi
berbagai tantangan, rintangan, dan halangan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\uc1 \u8220 ?Nilai-nilai tersebut adalah keikhlasan, kesederhanaan, kemandirian,
dan kebebasan berpikir terkait keilmuan\uc1 \u8221 ? tutur Menag}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052
\langfenp2052 . }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Keikhlasan para pengasuh, kiai dan ustadz
pesantren, bagi Menag tak ternilai harganya. Hal ini membuat pesantren terus
terterangi cahaya. Apalagi keikhlasan tersebut dikuatkan dengan kesederhanaan para
pemegang amanah pesantren.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Pesantren juga mandiri dan tidak bergantung. Hal ini yang menjadikan
lulusan pesantren mampu dan siap mengerjakan apa pun, karena para santri mempunyai
spirit kuat, selain juga jiwa }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 entrepreneurship}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 tinggi, sehingga sedikit yang berkeinginan menjadi
pegawai, baik pegawai sipil maupun swasta. \uc1 \u8220 ?Nilai kemandirian ini
sungguh sesuatu yang mahal,\uc1 \u8221 ? ungkapnya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Menag melihat, meski para santri mempunyai
jiwa ke }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 thawadu\uc1 \u8217 ?an}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 yang
tak diragukan, namun di pesantren ada kebebasan dalam berpikir terkait dengan
keilmuan. Jadi seorang santri yang menimba ilmu, tidak dibatasi dengan ilmu-ilmu
tertentu. \uc1 \u8220 ?Bebas yang dimaksud adalah bebas dalam artian masih dalam
norma-norma dan acuan, bukan bebas dalam kontenks berpikir yang mengarah pada
liberalisasi,\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 jelasnya.\uc1 \u160 ?}{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bebas di sini, tambah Menag, adalah
suatu pemahaman, bahwa masing-masing santri, mempunyai tantangannya tersendiri.
Karenanya tak jarang seorang santri, dalam menuntut ilmu, sering kali berpindah
pesantren, baik karena tuntutan pencarian ilmu ataupun arahan dari pengasuhnya.
Selain itu, seorang santri bersamaan dengan keharusannya untuk tetap menghormati
ulama, tetap mempunyai ruang untuk berbeda pendapat. \uc1 \u8220 ?Karena, apa yang
disampaikan sang guru, kadang, kurang sesuai dengan masa }{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 depan}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 santri,\uc1 \u8221 ? urai Menag panjang lebar.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Demikianlah, pesantren menjadi
pusat penyebaran agama Islam yang efektif di Indonesia. Kesuksesan ini ditunjang
oleh posisi penting para kiai, ajengan, tengku, tuan guru, atau tokoh agama lainnya
di tengah masyarakat. Mereka bukan hanya dipandang sebagai penasehat di bidang
spiritual saja, kiai juga dianggap tokoh kharismatik bagi santri dan masyarakat
sekitarnya. Kharisma kiai ini didasarkan kepada kekuatan spritual dan kemampuan
memberi berkah karena kedekatannya dengan alam gaib.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ziarah ke kuburan para kiai dan wali
dipandang sebagai bagian integral dari wasilah, keperantaraan spiritual. Mata
rantai yang terus bersambung melalui guru-guru terdahulu dan wali sampai dengan
nabi, dianggap penting untuk keselamatan dan kedamaian hidup di dunia dan akhirat.
(Brunessen, 1999:20). (*****)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain
\s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720
\li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af0
\lang1024 \langnp1024 \langfe1033 \langfenp1033 {\shp {\*\shpinst \shpleft720
\shptop75 \shpright1560 \shpbottom1200 \shpfhdr0 \shpbxcolumn \shpbxignore
\shpbypara \shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0 \shpz5 \shplid1031 {\sp {\sn
shapeType}{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockVerticies}
{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockRotation}{\sv 0}}{\sp
{\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv 16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}
{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp {\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp
{\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}{\sv 1}}{\sp {\sn
fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}{\sp {\sn
lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv 1}}{\sp {\sn
shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn shadowOpacity}{\sv
32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn shadowSecondOffsetX}{\sv
-38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}{\sp {\sn wzName}{\sv
AutoShape 7}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn fUseShapeAnchor}{\sv 0}}
{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt
{\pict }}}}{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 5 }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peran Ulama pada Masa
Kemerdekaan dan Refleksi Hari Santri Nasional}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Gagasan Hari Santri Nasional yang diperingati
setiap 22 Oktober menjadi sebuah rutinitas ceremonial (upacara) kenegaraan baru
namun perlu disambut dengan positif thinking.}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Hari ini
tanggal tepat 22 Oktober 2015 pada kalender Nasional ditetapkan sebagai Hari Santri
Nasional oleh Presiden RI Joko Widodo dengan lewat Keputusan Presiden (Keppres) No
22 Tahun 2015 di Masjid Istiqlal Jakarta patut disambut dengan }{\i1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 positif thingking}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . Kenapa hari ini dipilih sebagai
hari santri? Keppres tersebut telah diteken oleh Presiden Jokowi 15 Oktober.
Penetapan Hari Santri sendiri telah dijanjikan Jokowi saat berkampanye di Pilpres
2014. Alasannya adalah untuk menghargai jasa santri yang ikut memperjuangkan
kemerdekaan Republik Indonesia. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Pada hari ini, bertepatan dengan 70 tahun yang lalu dikeluarkankan
fatwa Jihad oleh AlHadratus Syaikh Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari al Basyaiban. Dengan
demikian 22 Oktober 1945 bagi santri Nahdlatul Ulama pada saat itu pada saat itu
keluarnya Fatwa berperang (jihad) melawan Kompeni Belanda.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Keluarnya berperang melawan segala
bentuk penjajahan dunia sebelumnya sebenarnya sudah dilakukan oleh
AlHadlaratussyaikh KH. Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari sejak pertama kali Asyaikh
membuka pesantren. KH. Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari merupakan pendiri }{\b1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Nahdlatul Ulama}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 yaitu sebuah organisasi massa
Islam yang terbesar di Indonesia. KH. Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari merupakan putra
dari pasangan Kyai Asy\uc1 \u8217 ?ari dan Halimah, Ayahnya Kyai Asy\uc1 \u8217 ?
ari merupakan seorang pemimpin Pesantren Keras yang berada di sebelah selatan
Jombang. KH. Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari merupakan anak ketiga dari 11 bersaudara.
Dari garis keturunan ibunya, KH. Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari merupakan keturunan
kedelapan dari Jaka Tingkir (Sultan Pajang). dari Ayah dan Ibunya KH. Hasyim
Asy\uc1 \u8217 ?ari mendapat pendidikan dan nilai-nilai dasar Islam yang kokoh.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Sejak anak-anak, bakat kepemimpinan dan kecerdasan KH. Hasyim Asy\uc1
\u8217 ?ari memang sudah nampak. Di antara teman sepermainannya, ia kerap tampil
sebagai pemimpin. Dalam usia 13 tahun, ia sudah membantu ayahnya mengajar santri-
santri yang lebih besar ketimbang dirinya. Usia 15 tahun Hasyim meninggalkan kedua
orang tuanya, berkelana memperdalam ilmu dari satu pesantren ke pesantren lain.
Mula-mula ia menjadi santri di Pesantren Wonokoyo, Probolinggo. Kemudian pindah ke
Pesantren Langitan, Tuban. Pindah lagi Pesantren Trenggilis, Semarang. Belum puas
dengan berbagai ilmu yang dikecapnya, ia melanjutkan di Pesantren Kademangan,
Bangkalan di bawah asuhan Kyai Cholil.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tak lama di sini, Hasyim pindah lagi di
Pesantren Siwalan, Sidoarjo. Di pesantren yang diasuh Kyai Ya\uc1 \u8217 ?qub
inilah, agaknya, Hasyim merasa benar-benar menemukan sumber Islam yang diinginkan.
Kyai Ya\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 qub dikenal sebagai ulama yang berpandangan
luas dan alim dalam ilmu agama. Cukup lama \uc1 \u8211 ?lima tahun\uc1 \u8211 ?
Hasyim menyerap ilmu di Pesantren Siwalan. Dan rupanya Kyai Ya}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\uc1 \u8217 ?qub sendiri kesengsem berat kepada pemuda yang cerdas dan alim itu.
Maka, Hasyim bukan saja mendapat ilmu, melainkan juga istri. }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ia, yang baru berumur 21
tahun, dinikahkan dengan Chadidjah, salah satu puteri Kyai Ya\uc1 \u8217 ?qub.
Tidak lama setelah menikah, Hasyim bersama istrinya berangkat ke Mekkah guna
menunaikan ibadah haji. Tujuh bulan di sana, Hasyim kembali ke tanah air, sesudah
istri dan anaknya meninggal. Tahun 1893, ia berangkat lagi ke Tanah Suci. Sejak
itulah ia menetap di Mekkah selama 7 tahun dan berguru pada Syaikh Ahmad Khatib
Minangkabau, Syaikh Mahfudh At Tarmisi, Syaikh Ahmad Amin Al Aththar, Syaikh
Ibrahim Arab, Syaikh Said Yamani, Syaikh Rahmaullah, Syaikh Sholeh Bafadlal, Sayyid
Abbas Maliki, Sayyid Alwi bin Ahmad As Saqqaf, dan Sayyid Husein Al Habsyi.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tahun
l899 pulang ke Tanah Air, Hasyim mengajar di pesanten milik kakeknya, Kyai Usman.
Tak lama kemudian ia mendirikan Pesantren Tebuireng. Kyai Hasyim bukan saja Kyai
ternama, melainkan juga seorang petani dan pedagang yang sukses. Tanahnya puluhan
hektar. Dua hari dalam seminggu, biasanya Kyai Hasyim istirahat tidak mengajar.
Saat itulah ia memeriksa sawah-sawahnya. Kadang juga pergi Surabaya berdagang kuda,
besi dan menjual hasil pertaniannya baik padi maupun palawija serta rempah-rempah.
Dari bertani dan berdagang itulah, Kyai Hasyim menghidupi keluarga dan
pesantrennya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Tahun 1899, Kyai Hasyim membeli sebidang tanah dari seorang dalang di
Dukuh Tebuireng. Letaknya kira-kira 200 meter sebelah Barat Pabrik Gula Cukir,
pabrik yang telah berdiri sejak
tahun 1870. Dukuh Tebuireng terletak di arah timur Desa Keras, kurang lebih 1 km.
Di sana beliau membangun sebuah bangunan yang terbuat dari bambu (Jawa: }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
tratak}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ) sebagai tempat tinggal. Dari tratak kecil inilah embrio
Pesantren Tebuireng dimulai. Kyai Hasyim mengajar dan salat berjamaah di tratak
bagian depan, sedangkan tratak bagian belakang dijadikan tempat tinggal. Saat itu
santrinya berjumlah 8 orang, dan tiga bulan kemudian meningkat menjadi 28 orang.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Setelah dua tahun membangun Tebuireng, Kyai Hasyim kembali harus kehilangan istri
tercintanya, Nyai Khodijah. Saat itu perjuangan mereka sudah menampakkan hasil yang
menggembirakan. Kyai Hasyim kemudian menikah kembali dengan Nyai Nafiqoh, putri
Kyai Ilyas, pengasuh Pesantren Sewulan Madiun. Dari pernikahan ini Kyai Hasyim
dikaruniai 10 anak, yaitu: (1) Hannah, (2) Khoiriyah, (3) Aisyah, (4) Azzah, (5)
Abdul Wahid, (6) Abdul Hakim (Abdul Kholik), (7) Abdul Karim, (8) Ubaidillah, (9)
Mashuroh, (10) Muhammad Yusuf. Pada akhir dekade 1920an, Nyai Nafiqoh wafat
sehingga Kyai Hasyim menikah kembali dengan Nyai Masruroh, putri Kyai Hasan,
pengasuh Pondok Pesantren Kapurejo, Pagu, Kediri. Dari pernikahan ini, Kyai Hasyim
dikarunia 4 orang putra-putri, yaitu: (1) Abdul Qodir, (2) Fatimah, (3) Khotijah,
(4) Muhammad Ya\uc1 \u8217 ?kub.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pernah terjadi dialog yang mengesankan antara
dua ulama besar, KH. Muhammad Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari dengan KH. Mohammad
Cholil, gurunya. \uc1 \u8220 ?Dulu saya memang mengajar Tuan. Tapi hari ini, saya
nyatakan bahwa saya adalah murid Tuan,\uc1 \u8221 ? kata Mbah Cholil, begitu Kyai
dari Madura ini populer dipanggil. Kyai Hasyim menjawab, \uc1 \u8220 ?Sungguh saya
tidak menduga kalau Tuan Guru akan mengucapkan kata-kata yang demikian. Tidakkah
Tuan Guru salah raba berguru pada saya, seorang murid Tuan sendiri, murid Tuan Guru
dulu, dan juga sekarang. Bahkan, akan tetap menjadi murid Tuan Guru selama-
lamanya.\uc1 \u8221 ? Tanpa merasa tersanjung, Mbah Cholil tetap bersikeras dengan
niatnya. \uc1 \u8220 ?Keputusan dan kepastian hati kami sudah tetap, tiada dapat
ditawar dan diubah lagi, bahwa kami akan turut belajar di sini, menampung ilmu-ilmu
Tuan, dan berguru kepada Tuan,\uc1 \u8221 ? katanya. Karena sudah hafal dengan
watak gurunya, Kyai Hasyim tidak bisa berbuat lain selain menerimanya sebagai
santri.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Lucunya, ketika turun dari masjid usai shalat berjamaah, keduanya cepat-cepat
menuju tempat sandal, bahkan kadang saling mendahului, karena hendak memasangkan ke
kaki gurunya. Sesungguhnya bisa saja terjadi seorang murid akhirnya lebih pintar
ketimbang gurunya. Dan itu banyak terjadi. Namun yang ditunjukkan Kyai Hasyim juga
Kyai Cholil; adalah kemuliaan akhlak. Keduanya menunjukkan kerendahan hati dan
saling menghormati, dua hal yang sekarang semakin sulit ditemukan pada para murid
dan guru-guru kita. Mbah Cholil adalah Kyai yang sangat termasyhur pada jamannya.
Hampir semua pendiri NU dan tokoh-tokoh penting NU generasi awal pernah berguru
kepada pengasuh sekaligus pemimpin Pesantren Kademangan, Bangkalan, Madura, ini.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Sedangkan Kyai Hasyim sendiri tak kalah cemerlangnya. Bukan saja ia pendiri
sekaligus pemimpin tertinggi NU, yang punya pengaruh sangat kuat kepada kalangan
ulama, tapi juga lantaran ketinggian ilmunya. Terutama, terkenal mumpuni dalam ilmu
Hadits. Setiap Ramadhan Kyai Hasyim punya \uc1 \u8216 ?tradisi\uc1 \u8217 ?
menggelar kajian hadits Bukhari dan Muslim selama sebulan suntuk. Kajian itu mampu
menyedot perhatian ummat Islam. Maka tak heran bila pesertanya datang dari berbagai
daerah di Indonesia, termasuk mantan gurunya sendiri, Kyai Cholil. Ribuan santri
menimba ilmu kepada Kyai Hasyim. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Setelah lulus dari Tebuireng, tak sedikit di
antara santri Kyai Hasyim kemudian tampil sebagai tokoh dan ulama kondang dan
berpengaruh luas. KH. Abdul Wahab Chasbullah, KH. Bisri Syansuri, KH. R. As\uc1
\u8217 ?ad Syamsul Arifin, KH. Wahid Hasyim (anaknya, salah satu }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
founding father}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Republik Indonesia) dan KH. Achmad Siddiq adalah
beberapa ulama terkenal yang pernah menjadi santri Kyai Hasyim. Tak pelak lagi pada
abad 20 Tebuireng merupakan pesantren paling besar dan paling penting di Jawa.
Zamakhsyari Dhofier, penulis buku \uc1 \u8216 ?Tradisi Pesantren\uc1 \u8217 ?,
mencatat bahwa pesantren Tebuireng adalah sumber ulama dan pemimpin lembaga-lembaga
pesantren di seluruh Jawa dan Madura. Tak heran bila para pengikutnya kemudian
memberi gelar Hadratus-Syaikh (Tuan Guru Besar) kepada Kyai Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?
ari al Basyaiban.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Karena pengaruhnya yang demikian kuat itu, keberadaan
Kyai Hasyim menjadi perhatian serius penjajah. Baik Belanda maupun Jepang berusaha
untuk merangkulnya. Di antaranya ia pernah dianugerahi bintang jasa pada tahun
1937, tapi ditolaknya. Justru Kyai Hasyim sempat membuat Belanda kelimpungan.
Pertama, ia memfatwakan bahwa perang melawan Belanda adalah jihad (perang suci).
Belanda kemudian sangat kerepotan, karena perlawanan gigih melawan penjajah muncul
di mana-mana. Kedua, Kyai Hasyim juga pernah mengharamkan naik haji memakai kapal
Belanda. Fatwa tersebut ditulis dalam bahasa Arab dan disiarkan oleh Kementerian
Agama secara luas. Karuan saja, Van der Plas (penguasa Belanda) menjadi bingung.
Karena banyak ummat Islam yang telah mendaftarkan diri kemudian mengurungkan
niatnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Namun sempat juga Kyai Hasyim mencicipi penjara 3 bulan pada l942.
Tidak jelas alasan Jepang menangkap Kyai Hasyim. Mungkin, karena sikapnya tidak
kooperatif dengan penjajah. Uniknya, saking khidmatnya kepada gurunya, ada beberapa
santri minta ikut dipenjarakan bersama Kyainya itu. Masa awal perjuangan Kyai
Hasyim di Tebuireng bersamaan dengan semakin represifnya perlakuan penjajah Belanda
terhadap rakyat Indonesia. Pasukan Kompeni ini tidak segan-segan membunuh penduduk
yang dianggap menentang undang-undang penjajah. Pesantren Tebuireng pun tak luput
dari sasaran represif Belanda. Pada tahun 1913 M., intel Belanda mengirim seorang
pencuri untuk membuat keonaran di Tebuireng. Namun dia tertangkap dan dihajar
beramai-ramai oleh santri hingga tewas.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peristiwa ini dimanfaatkan oleh Belanda untuk
menangkap Kyai Hasyim dengan tuduhan pembunuhan. Dalam pemeriksaan, Kyai Hasyim
yang sangat piawai dengan hukum-hukum Belanda, mampu menepis semua tuduhan tersebut
dengan taktis. Akhirnya beliau dilepaskan dari jeratan hukum. Belum puas dengan
cara adu domba, Belanda kemudian mengirimkan beberapa kompi pasukan untuk memporak-
porandakan
pesantren yang baru berdiri 10-an tahun itu. Akibatnya, hampir seluruh bangunan
pesantren porak-poranda, dan kitab-kitab dihancurkan serta dibakar. Perlakuan
represif Belanda ini terus berlangsung hingga masa-masa revolusi fisik tahun
1940an. Pada bulan Maret 1942, Pemerintah Hindia Belanda menyerah kepada Jepang di
Kalijati, dekat Bandung, sehingga secara }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 de facto}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 de jure,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 kekuasaan Indonesia berpindah tangan ke
tentara Jepang.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Pendudukan Dai Nippon menandai datangnya masa baru bagi kalangan
Islam. Berbeda dengan Belanda yang represif kepada Islam, Jepang menggabungkan
antara kebijakan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 represif}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
kooptasi}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , sebagai upaya untuk memperoleh dukungan para pemimpin
Muslim. Salah satu perlakuan represif Jepang adalah penahanan terhadap Hadratus
Syaikh beserta sejumlah putera dan kerabatnya. Ini dilakukan karena Kyai Hasyim
menolak melakukan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 seikerei}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Yaitu kewajiban berbaris dan
membungkukkan badan ke arah Tokyo setiap pukul 07.00 pagi, sebagai simbol
penghormatan kepada Kaisar Hirohito dan ketaatan kepada Dewa Matahari (}{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Amaterasu Omikami}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ). Aktivitas ini juga wajib dilakukan oleh
seluruh warga di wilayah pendudukan Jepang, setiap kali berpapasan }{\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 atau
melintas di depan tentara Jepang. Kyai Hasyim menolak aturan tersebut. Sebab hanya
Allah lah yang wajib disembah, bukan manusia. Akibatnya, Kyai Hasyim ditangkap dan
ditahan secara berpindah\uc1 \u8211 ?pindah, mulai dari penjara Jombang, kemudian
Mojokerto, dan }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 akhirnya ke penjara Bubutan, Surabaya.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Karena kesetiaan dan
keyakinan bahwa Hadratus Syaikh berada di pihak yang benar, sejumlah santri
Tebuireng minta ikut ditahan. Selama dalam tahanan, Kyai Hasyim mengalami banyak
penyiksaan fisik sehingga salah satu jari tangannya menjadi patah tak dapat
digerakkan. Setelah penahanan Hadratus Syaikh, segenap kegiatan belajar-mengajar di
Pesantren Tebuireng vakum total. Penahanan itu juga mengakibatkan keluarga Hadratus
Syaikh tercerai berai. Isteri Kyai Hasyim, Nyai Masruroh, harus mengungsi ke
Pesantren Denanyar, barat Kota Jombang.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tanggal 18 Agustus 1942, setelah 4 bulan
dipenjara, Kyai Hasyim dibebaskan oleh Jepang karena banyaknya protes dari para
Kyai dan santri. Selain itu, pembebasan Kyai Hasyim juga berkat usaha dari Kyai
Wahid Hasyim dan Kyai Wahab Hasbullah dalam menghubungi pembesar-pembesar Jepang,
terutama Saikoo Sikikan di Jakarta. Tanggal 22 Oktober 1945, ketika tentara NICA
Nedherland (Netherland Indian Civil Administration) yang dibentuk oleh pemerintah
Belanda membonceng pasukan Sekutu yang dipimpin Inggris, berusaha melakukan agresi
ke tanah Jawa (Surabaya) dengan alasan mengurus tawanan Jepang, Kyai Hasyim bersama
para ulama menyerukan Resolusi Jihad melawan pasukan gabungan NICA dan Inggris
tersebut.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Resolusi Jihad ditandatangani di kantor NU Bubutan, Surabaya.
Akibatnya, meletuslah perang rakyat semesta dalam pertempuran 10 November 1945 yang
bersejarah itu. Umat Islam yang mendengar Resolusi Jihad itu keluar dari kampung-
kampung dengan membawa se}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 njata apa adanya untuk melawan pasukan
gabungan NICA dan Inggris. Peristiwa 10 Nopember kemudian diperingati sebagai Hari
Pahlawan Nasional. Pada tanggal 7 Nopember 1945\uc1 \u8212 ?tiga hari sebelum
meletusnya perang 10 Nopember 1945 di Surabaya\uc1 \u8212 ?umat Islam membentuk }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 partai politik bernama Majelis Syuro Muslim Indonesia (Masyumi). }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Pembentukan Masyumi merupakan salah satu langkah konsolidasi umat Islam dari
berbagai faham. Kyai Hasyim diangkat sebagai}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ro\uc1 \u8217 ?is
\uc1 \u8216 ?Am}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 (Ketua Umum) pertama periode tahun 1945-1947. Selama
masa perjuangan mengusir penjajah, Kyai Hasyim dikenal sebagai penganjur,
penasehat, sekaligus jenderal dalam gerakan laskar-laskar perjuangan seperti GPII,
Hizbullah, Sabilillah, dan gerakan Mujahidin. Bahkan Jenderal Soedirman dan Bung
Tomo senantiasa meminta petunjuk kepada Kyai Hasyim.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Para ulama dianggap oleh para penjajah sebagai \uc1 \u8216 ?Pendeta
Islam\uc1 \u8217 ? itu ternyata merupakan golongan yang paling aktif dalam setiap
peristiwa pemberontakan. Mereka umumnya berdarah campuran antara orang Arab dan
penduduk pribumi, dalam jumlah besar berkeliling dari negara satu ke negara lain,
di pulau-pulau Timur. Akibat intrik dan hasutan mereka, pemimpin pribumi biasanya
dikerahkan untuk menyerang atau membunuh orang Eropa, yang mereka anggap sebagai
kafir dan pengacau.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Kedua, memimpin gerakan non kooperatif pada penjajah Belanda. Para
ulama di masa penjajahan banyak mendirikan pesantren di daerah-daerah terpencil,
untuk menjauhi bangsa penjajah yang banyak tinggal di kota. Ketika Belanda, di masa
revolusi, mempropagandakan pelayanan perjalanan haji dengan ongkos dan fasilitas
yang dapat dijangkau oleh kaum Muslim di daerah jajahannya, KH Hasyim Asy\uc1
\u8217 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ari \uc1 \u8212 ?pemimpin para ulama di
Jawa\uc1 \u8212 ?menentang. Beliau mengeluarkan fatwa bahwa pergi haji dalam masa
revolusi dengan menggunakan kapal B}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 elanda hukumnya haram.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ketika posisi Belanda
sulit dalam Perang Dunia II, mereka meminta orang-orang Indonesia masuk militer
Belanda dengan dalih untuk mempertahankan Indonesia melawan musuh Jepang. Waktu itu
Kiai Hasyim mengeluarkan fatwa yang terkenal, yaitu mengharamkan masuk menjadi
tentara Belanda atau bekerjasama dengan Belanda dalam bentuk apapun.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Setiap bujukan agar Kiai Hasyim
tunduk dan mendukung Belanda selalu gagal dilakukan. Bahkan tawaran Belanda yang
akan menganugerahkan bintang jasa terbuat dari perak dan emas pada 1937 ditolaknya.
Gerakan non kooperatif pada penjajah itu juga dilakukan dan dipimpin oleh ulama-
ulama lainnya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ketiga,
mengeluarkan fatwa wajibnya jihad melawan penjajah. Fatwa jihad ini sangat besar
pengaruhnya dalam membangkitkan semangat perlawanan. Perang melawan penjajah
dianggap }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 jihad fi sab}{\i1 \fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1
\u238 ?}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 lillah}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , yakni perang
suci atau perang sabil demi agama. Ajaran perang suci ini muncul di Aceh paling
awal abad ke-17, dibangkitkan oleh para guru agama pada masa krisis, yang terparah
pada akhir abad ke-19. Salah satu guru agama di tengah medan perang, Syaikh Abbas
Ibnu Muhammad, mengatakan dalam }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tadhkirat ar-Rakidin}{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \uc1 \u8212 ?ajaran utama tahun 1889\uc1 \u8212 ?bahwa Aceh merupakan
}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Dar-al-Islam}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , kecuali daerah yang
diperintah Belanda dan menjadi }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dar-al-Harb}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 . Jihad merupakan kewajiban moral (}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 fardu
ain}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 ) orang Islam, termasuk wanita dan anak-anak, berperang
untuk mengembalikan tanah yang dikuasai orang kafir kepada }{\i1 \fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Dar-al-Islam}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . Padahal pada waktu Muktamar HBNO (}{\i1
\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Hoolfbestuur Nahdlatoel Oelama}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ) 1928
di Banjarmasin Kalimantan, HBNO telah menyebut sebuah konsep Negeri Darussalam
(sebuah negeri yang penuh aman, sehat, adil makmur, sejahtera dan penuh
keselamatan).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Perang
Diponegoro atau Perang Jawa dapat berkobar lima tahun (1825-1830) juga karena
alasan serupa}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . Dalam proklamasi dan permintaan dukungannya
pada ulama, bangsawan, dan masyarakat Jawa, Pangeran Diponegoro\uc1 \u8212 ?
pangeran yang juga ulama\uc1 \u8212 ?menekankan bahwa ia adalah pemimpin }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \uc1 \u8216 ?perang sabil\uc1 \u8217 ?, perang suci, untuk mengusir
Belanda yang tidak beriman dari Jawa. Ia menyurati ulama dan pemimpin di Jawa
Tengah dan Jawa Timur, menghimbau mereka \uc1 \u8220 ?untuk ikut melawan Belanda di
seluruh daerah untuk mengembalikan kedudukan tinggi kerajaan berdasar agama yang
benar (}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ngluhurken agami Islam}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 )\uc1 \u8221 ?.Dalam menyebarkan fatwa jihad itu, Diponegoro dibantu
oleh Kiai Mojo, Kiai Besari, dan ulama-ulama lainnya.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Setelah penjajahan Jepang berakhir dengan
kekalahannya pada Perang Dunia II, Belanda dan pasukan Sekutu berusaha menjajah
Indonesia lagi. Saat itu, Resolusi Jihad yang dikeluarkan para ulama NU, sangat
besar pengaruhnya dalam membangkitkan perlawanan rakyat terhadap Belanda dan
Sekutu. Resolusi ini bermula dari fatwa KH. Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari pada 22
Oktober 1945 di Surabaya, yang kemudian dikokohkan pada Muktamar NU XVI di
Purwokerto 26-29 Maret 1946.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Resolusi Jihad menyebutkan bahwa berperang melawan penjajah adalah
kewajiban fardu ain bagi orang yang berada dalam jarak lingkaran 94 km dari tempat
masuk atau kedudukan musuh. Fardu ain itu baik bagi lelaki, perempuan, maupun anak-
anak, bersenjata atau tidak. Dan bagi orang yang di luar jarak 94 km (jauh),
kewajiban berperang itu menjadi fardu kifayah. Cukup dikerjakan oleh sebagian saja.
Keberhasilan pertempuran Hari Pahlawan 10 Nopember 1945 di Surabaya tak lepas dari
Resolusi Jihad ini. Selain itu, Perang Paderi, Perang Aceh, Pemberontakan Petani di
Banten, Pemberontakan Rakyat Singaparna di Jawa Barat, dan banyak peristiwa
lainnya, juga dipicu oleh fatwa jihad dari para ulama.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mengenang hari santri
pada hari ini tepatnya tanggal 22 Oktober 2015 setidaknya mengenang jasa perjuangan
salah seorang pejuang dan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 founding father}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
bangsa ini KH Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari. Setidaknya dimana rekam jejak KH. Hasyim
dari kurun waktu 1899 sampai 1913 dalam membangun pesantren Tebuireng tidak mudah.
Pesantren Tebuireng sempat dibakar Belanda pada tahun 1913 karena perlawanan
halusnya kepada pemerintah. Namun saat itu KH. Hasyim menasehati santrinya agar
tidak melakukan perlawanan terbuka kepada Belanda. Soalnya waktunya dianggap belum
tiba. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Sebuah kesabaran yang luar biasa dari sosok seorang ulama dan
pejuang, AlHadratus Syaikh sampai menggadaikan pesantren Tebuireng Jombang untuk
membiayai pesantren. AlHadratusSyaikh seorang }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 enterpreuner}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (pengusaha) yang
sukses, Jatuh bangun membangun nama besar Tebuireng, sebagai sebuah Pondok
Pesantren. Namun berkat kesabaran, semua rintangan beliau lalui dengan sukses
selain bertani, berkebun, berdagang kuda dan rempah-rempah di Surabaya.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 KH.
alHadratussyaikh Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari alBasyaiban juga seorang pendidik
modernis. Akan tetapi model pendidikan pesantren yang saat itu juga bersamaan
dengan cikal bakal sistem pendidikan Islam modern di Sumatra Barat yaitu }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dinniyah School}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan Sumatra }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Tawalib School}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 serta Madrasah }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jamiat Kheir}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tanah
Abang Lembaga Rabithah Alawiyah. KH. Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari juga menjalankan
sistem yang modern. Ia menerapkan sistem madrasah klasikal dipesantrennya pada
1916. Pelajaran umum seperti membaca dan menulis huruf latin , ilmu bumi, sejarah
dan bahasa Melayu diajarkan di Tebuireng. Pesantren pun dilengkapi dengan dengan
bangku dan meja. Pembaruan dan pembaharuan ini sempat menimbulkan reaksi cukup
hebat, sehingga sejumlah orang tua memindahkan anak-anaknya ke pesantren lain
karena Tebuireng dianggap terlalu modern.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kesadaran bahwa selain fatwa berperang,
Tebuireng juga melahirkan salah satu santrinya yang tidak lain adalah putra KH.
Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari yang juga tidak lain adalah anak beliau. KH. Abdul Wahid
Hasyim. Sebenarnya jauh sebelum Hasyim meninggal, Wahid memang sudah dipersiapkan
memimpin Tebuireng pada tahun 1941, dia sempat mengundurkan diri dari ketua Dewan
Majlis Islam A\uc1 \u8217 ?la Indonesia (MIAI) dalam rapat HBNO. KH. Wahid Hasyim
pernah diminta pulang ke Jombang untuk mengurus Ponpes Tebuireng. Pada saat itu
Ponpes Tebuireng jumlah santrinya berjumlah 1500 orang.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Semasa kepemimpinan KH. Wahid Hasyim membawa
warna tersendiri dalam dunia pendidikan pesantren. Dimana pesantren tidak melulu
diajarkan pendidikan agama dan teks-teks kitab fiqh namun juga pelajaran non agama
seperti Bahasa Asing ; bahasa Jerman, Belanda dan Inggris. Dalam proses belajar
KH. Wahid juga menekankan pentingnya proses dialogis (}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 discusy}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ) antara Kyai dan santri. Guru bukan merupakan satu-satunya sumber
belajar. Karena itu, pendapat guru juga bisa didiskusikan. Bagi santri senior, KH.
Wahid Hasyim mengajar wawasan kebangsaan. Tidak semua santri bisa mengikuti
kelasnya. \uc1 \u8220 ?Hanya santri top saja yang boleh mengikuti kelasnnya,\uc1
\u8221 ? kata KH. Muchit Muzadi (alm) sebagaimana dikutip majalah Risalah NU No 25
Tahun IV/2011 hal 45.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Selain perombahan dan pembaharuan kurikulum pesantren, KH
A. Wahid Hasyim juga membangun sejumlah gedung dan melengkapi koleksi perpustakaan.
Ragam bacaan mulai teks pelajaran, sastra hingga aneka Koran dan majalah. Pada
waktu itu perpustakaan Tebuireng koleksinya tidak kalah dengan Perpustakaan
Nasional Salemba, Jakarta Pusat (tepatnya sebelah selatan Kementrian Sosial
sekarang-red).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Perkembangan pesat Tebuireng juga diganggu Perang. Pada pertengahan
1948-setahun setelah Wahid menggantikan Bapaknya, pasukan Belanda masuk Jombang
bahkan merangsek masuk pesantren. Santri Tebuireng berpencar kemana-mana, sementara
KH. Wahid Hasyim beserta keluarga memutuskan pindah ke Jakarta. KH. Wahid Hasyim
menjadi salah satu tokoh Masyumi apalagi setahun kemudian KH. Wahid Hasyim ditunjuk
sebagai Menteri Agama dan Tebuireng saat itu dipercayakan pada KH. Abdul Karim
Hasyim dan KH. Ahmad Baidlowi. Ditengah kesibukan menjadi pejabat Negara KH. Wahid
Hasyim tetap memantau perkembangan Tebuireng, semua santri yang terpencar di mana-
mana dipanggil kembali untuk meneruskan pelajaran. }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kata }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jihad }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
(berperang) dikeluarkan pada saat penjajah benar-benar sudah membahayakan keadaan
dan keberadaan NKRI. Memperingati hari berperang tiap 22 Oktober 1945 kemudian
ditetapkan sebagai hari Santri Nasional, bagi bangsa Indonesia patut disambut
positif, karena mewarisi nilai semangat berjihad. Di Era sekarang di saat Negara
Kesatuan Republik Indonesia dalam keadaan damai bukan berperang, kita diajak untuk
belajar pada sejarah. Bahwa nilai-nilai kebangsaan (bela negara) juga diajarkan di
pesantren bahkan di sekolah sampai universitas perguruan tinggi mulai dari
Pendidikan Moral Pancasila, PSBB, Mata Kuliah Pancasila, Penataran P4 bagi
mahasiswa baru, Mata Kuliah Kewiraan (yang mengajar sarjana militer berpangkat
minimal Kolonel) dll. Jihad juga tidak harus memanggul senjata dan berperang. }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dan
perlu dipahami jalur dakwah tidak harus selalu berada di atas panggung podium
dengan pidato (}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 bil lisan}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ), tetapi dengan jihad harta (}{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 bil mal}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ), jihad tenaga dan ibadah ( }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
ibda bi nafsi}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 dengan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 riyadhah}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 mujahadah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ) dan pikiran }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (ghazwul
fiqry, }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 sampai}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ijtihad, }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 orang yang sampai
berijtihad baik sendiri maupun kolektif lewat }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 bahsul massail}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 itu dapat dikatakan sampai tingkat mujtahid,-
namun sangat sulit) namun para ulama juga berjihad dengan berdakwah (}{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 bil kalam}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ) dengan tulisan sebagaimana tradisi
intelektual ulama Nusantara yang begitu kaya dengan menghasilkan karya tulisan dan
kitab berbobot yang menjadi rujukan kalangan ilmuan lokal bahkan menjadi kajian
kaum cendekiawan., namun jihad yang paling besar sesungguhnya adalah berperang
melawan hawa nafsu }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (jihadun nafsy).}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ada tujuh pakar keislaman dari Indonesia di
tanah suci pada abad 19-an yang menjadi maha guru bagi pelajar dari Indonesia
termasuk AlHadratussyaikh KH Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari bahkan ulama dari berbagai
penjuru nusantara dan dunia pada saat itu. Ketujuh tokoh tersebut adalah Syaikh
Soleh Darat, Syaikh Nawawi Al Bantani, Syaikh Ahmad Khatib Al Sambasi, Kiai Mahfuzh
At-Tarmasi (Tremas Pacitan), Syaikh Junaid Al Betawi, Syaikh Nahrowi al Banyumasi
dan Syaikh Kholil Al Bangkalan. Mata rantai keilmuan keislaman pada akhir abad 18
dan awal abad 19 tidak lepas dari ketujuh tokoh dari ketujuh tokoh dari Indunisie
di muka.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Ketujuh ulama ini sangat memperhatikan orang-orang Islam awam dalam
bidang agama. Mereka amat berjasa dalam membentuk dunia santri di tanah Jawa mulai
dari menulis ilmu fiqih, aqidah, tasawuf dan akhak dengan bahasa yang mudah
dipahami orang awam, yakni dengan bahasa Jawa, atau Arab Pegon. }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Menurut sebagian cerita
kenapa harus huruf Arab Pegon, Syaikh Saleh Darat, Syaikh Nawawi al Bantani dan
Syaikh Cholil Bangkalan yang ingin melakukan komunikasi antar sesama suku bangsa
asal pulau Jawa yang sedang belajar di Arab Saudi. Sementara Syaikh Juned al Betawi
menulisnya kitab kuningnya dengan Arab Melayu.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Arab pegon atau arab }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
jenggotan}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 atau arab }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 gandulan}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (karena ada
pemaknaan yang menggantung di bawahnya) dirancang sebagai bahasa sandi antar guru
dan murid yang sedang belajar di Saudi dalam bahasa Jawa. Karena pada waktu itu,
Kolonial Belanda sedang menancapkan penjajahan di bumi Hindia Belanda. Sementara
para ulama di atas mendapat lindungan Syaikh Ahmad Zaini Dahlan mufti Mekkah saat
itu. Sementara untuk editor percetakannya adalah Syaikh Habib an Nahrowi al
Muhtaram al Banyumasi. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Kembali kesoal dunia santri, santri bila dilihat secara }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 harfiyah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 terdiri dari lima huruf; }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Sin, Nun, Ta\uc1 \u8217 ?, Ro }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ya\uc1
\u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 . Kelima huruf itu mempunyai arti tersendiri. Pertama
huruf }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Sin,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 berasal dari kata }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
salikul fil\uc1 \u8217 ?ibadah }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (melaksanakan ibadah)}{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Nun}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 , berasal dari kata }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 naibun}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\uc1 \u8216 ?anissyuukhi}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (bersedia datang kepada gurunya baik ketika
masih hidup maupun sudah meninggal). Huruf ketiga }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ta\uc1 \u8217 ?}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 berasal dari kata }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 taibun}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 artinya santri
senantiasa bertaubat dari melakukan dosa dan menjauhi maksiat. Huruf keempat }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Ro\uc1 \u8217 ? }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 berasal dari kata }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
roghibu}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 artinya senang mendatangi tiap-tiap kebajikan atau bila diajak
melaksanakan perkara yang bajik (baik, bagus), santri selalu senang. Sedangkan
huruf terakhir huruf kelima }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ya}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , berasal dari
kata }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 yaqin}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Santri harus yakin dengan pembagian nikmat
dari Allah }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Subhannallah Wata\uc1 \u8217 ?ala Jalajalluhu
Warohmatuhu}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 (Abi Ahmad Syihabuddin M, Pondok Pesantren \uc1 \u8220 ?
Al Kautsar\uc1 \u8221 ? Babadan Kediri; 2002).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ada juga istilah pesantren sendiri berasal
dari kata India }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 shastri}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , yang berarti orang
yang mengetahui kitab suci (Hindu). Dalam hubungan ini kata Jawa pesantren
(tempat/pondok santri mencari ilmu) yang diturunkan dari kata santri dengan
dibubuhi awalan pe- dan akhiran \uc1 \u8211 ? an, memberi makna sebuah pusat
pendidikan Islam tr}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 adisional atau sebuah pondok untuk para siswa sebagai
model sekolah agama di Jawa. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Sejak zaman pra-Islam, menurut Gus Dur, di Jawa sudah berkembang
desa-desa perdikan dengan tokoh agama yang kharismatis dan keramat. Ketika para
penduduk masuk Islam, desa-desa perdikan Islam terbentuk dengan pesantren-pesantren
yang ada di dalamnya, dan mereka dibebaskan dari pajak. Istilah yang hampir sama
juga sudah ada di daerah lain bahkan mungkin lebih dahulu dari istilah pesantren
itu sendiri. Di Aceh, daerah pertama yang mengenal Islam, pesantren disebut dengan
dayah atau rangkang, meunasah. Di Pasundan ada pondok, dan di Minangkabau ada
surau. Dalam pesantren para santri melakukan telaah agama, dan di sana pula mereka
mendapatkan bermacam-macam pendidikan rohani, mental, dan sedikit banyak pendidikan
jasmani. (Muchtarom, 1988: 6-7).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Secara historis, pesantren sebagai lembaga
pendidikan tempat pengajaran tekstual baru muncul pada akhir abad ke-18, namun
sudah terdapat cerita tentang pendirian pesantren pada masa awal Islam, terutama di
Jawa. Tokoh yang pertama kali mendirikan pesantren adalah Maulana Malik Ibrahim (w.
1419M). Maulana Malik Ibrahim menggunakan masjid dan pesantren bagi pengajaran
ilmu-ilmu agama Islam, yang pada gilirannya melahirkan tokoh-tokoh Wali Sanga. Dari
situlah kemudian Raden Rahmat atau Sunan Ampel mendirikan pesantren pertama kali di
Kembang Kuning, Surabaya pada tahun 1619 M. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Selanjutnya ia mendirikan Pesantren Ampel
Denta. Pesantren ini semakin lama semakin terkenal dan berpengaruh luas di Jawa
Timur. Pada tahap selanjutnya bermunculan pesantren baru seperti Pesantren Sunan
Giri di Gresik, Sunan Bonang di Tuban, Sunan Drajat di Paciran, Lamongan, Raden
Fatah di Demak. (Mastuki dan Ishom El-Saha (ed.): 8). Bahkan, tercatat kemudian,
murid-murid pesantren Giri sangat berjasa dalam penyebaran Islam di Madura,
Kangean, hingga Maluku.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Menurut catatan Martin Van Brunessen, belum ada lembaga
semacam pesantren di Kalimantan, Sulawesi dan Lombok sebelum abad ke-20. Transmisi
ilmu-ilmu keislaman di sana masih sangat informal. Anak-anak dan orang-orang desa
belajar membaca dan menghafal Al-Quran dari orang-orang kampung yang terlebih
dahulu menguasainya. Kalau ada seorang haji atau pedagang Arab yang singgah di
desa, dia diminta singgah beberapa hari di sana dan mengajarkan kitab agama
Islam. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ulama
setempat di beberapa daerah juga memberikan pengajian umum kepada masyarakat di
masjid. Murid yang sangat berminat akan mendatanginya untuk belajar dan bahkan
tinggal di rumahnya. Murid-murid yang ingin belajar lebih lanjut pergi mondok ke
Jawa, atau bila memungkinkan pergi ke Mekah. Itulah situasi yang ada di Jawa dan
Sumatera pada abad-abad pertama penyebaran Islam. (Brunessen, 1999: 25)}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Apabila masih ada Pondok Pesantren atau santri-santri masih dalam masa belajar
tidak berfikir yang penting sebagai santri mencari kepintaran dan masih perlu
banyak mengaji kitab kuning kepada para Kyai dan Ulama di Pesantren, yakinilah
bahwa Allah SWT akan selalu memberi jalan rizqi. Demikianlah uraian seputar dunia
santri, }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Manghayubagya }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Hari Santri Nasional yang
pertama semoga sinar agama Islam tetap berkibar ke seluruh penjuru Nusantara,
sehingga cita-cita Negara dan Bangsa Kesatuan Republik Indonesia akan tetap aman,
adil, makmur penuh ampunan ridho Allah SWT. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Amin Amin Ya Mujibas
Sailin.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 (*****) }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs22 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af5 \lang1024 \langnp1024 \langfe1024
\langfenp1024 {\shp {\*\shpinst \shpleft720 \shptop90 \shpright1560
\shpbottom1215 \shpfhdr0 \shpbxcolumn \shpbxignore \shpbypara \shpbyignore
\shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0 \shpz6 \shplid1032 {\sp {\sn shapeType}{\sv 4}}{\sp
{\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAgainstGrouping}{\sv
0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockVerticies}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockRotation}{\sv 0}}{\sp {\sn WrapText}{\sv
0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fillType}{\sv
7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv 16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}{\sv 11262457}}{\sp
{\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp {\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp {\sn fillToRight}
{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}{\sv 1}}{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp
{\sn lineColor}{\sv 8505078}}{\sp {\sn lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}
{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv 1}}{\sp {\sn shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}
{\sv 610948}}{\sp {\sn shadowOpacity}{\sv 32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv
12700}}{\sp {\sn shadowSecondOffsetX}{\sv -38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp
{\sn f3D}{\sv 0}}{\sp {\sn wzName}{\sv AutoShape 8}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv
1}}{\sp {\sn fUseShapeAnchor}{\sv 0}}{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp
{\sn fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt {\pict }}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 6 PE}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 R}{\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
AN NU PRA DAN PASCA KEMERDEKAAN RI}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sejarah mencatat Tinta Emas kemerdekaan RI
tidak jatuh dari langit, namun melalui jalan panjang pergerakan umat Islam
Indonesia. Jejaring ulama pada 18-19 yang banyak menimbulkan korban begitu banyak
di kalangan rakyat, mulai dari Perang Diponegoro, Perang Aceh, Perang Padri,
Pemberontakan Petani Banten, membuat sebagian tokoh cendekian terpelajar merubah
pergerakaan yang tadinya non kooperasi menjadi kooperasi sembari menyatukan barisan
untuk sebuah pergerakan melalui jalur pendidikan.}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?
Pergerakan tanpa pendidikan adalah pemberontakan\uc1 \u8221 ? sangat pas lah untuk
menggambarkan perjuangan umat Islam pada masa untuk mencapai cita-cita bersama atau
mimpi besar (}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 great imagine}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ) masa depan
gemilang. Munculnya Jami\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 at Kheir, NU, Muhammadiyyah,
Masyumi adalah upaya \uc1 \u8211 ?up}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 aya organisasi Islam untuk
memperjuangkan anggota-anggotanya.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Nahdlatul Ulama yang lahir 31 Januari 1926
(16 Rajab 1344 H) menyimpan sejarah kelahiran yang berliku-liku. Selain menghadang
arus modernisasi pemikiran yang bertentangan dengan kaum tradisionalis, juga
menjadi wadah para ulama dalam memimpin umat menuju terciptanya }{\i1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 izzul Islam wal muslimin}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (kejayaan Islam dan
kaum muslimin)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kongres Al-
Islam keempat di Yogyakarta (21-27 Agustus 1925) dan kongres Al-Islam kelima di
Bandung (5 Februari 1926), kedua Rapat Akbar Umat Islam Indonesia ini untuk memilih
utusan untuk menghadiri Kongres Islam se-Dunia di Mekah.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kongres Al-Islam di Yogyakarta dan Bandung
sangat didominasi oleh kalangan Islam modernis. Bahkan sebelum kongres di Bandung
itu kalangan modernis sudah mengadakan pertemuan terlebih dahulu (8-10 Januari
1926) yang salah satu keputusannya menetapkan H.O.S. Tjokroaminoto dari Sarekat
Islam dan KH Mas Mansur dari Muhammadiyah sebagai utusan untuk menghadiri kongres
di Mekah.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 KH A Wahab Chasbullah
dari kalangan tradisionalis yang \uc1 \u8220 ?disingkirkan\uc1 \u8221 ? dalam
perhelatan itu, mencoba mengajukan usul-usul atas aspirasi Islam tradisonalis agar
Raja Ibnu Saud menghormati tradisi keagamaan seperti membangun kuburan, membaca doa
seperti Dalailul Khayrat, ajaran madzhab, termasuk tradisi yang menggurat di Mekah
dan Madinah. Tetapi usul-usul tersebut nampaknya dikesampingkan oleh kalangan
modernis. (lihat alKisah, No 4/IV/2006, rubrik Sejarah; Harlah NU: Menghadang
Langkah Wahabi, hal 68-72).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Akhirnya Kiai Wahab beserta tiga orang pengikutnya meninggalkan
kongres dan mengambil inisiatif tersendiri dengan mengadakan rapat-rapat di
kalangan ulama senior. Musyawarah-musyawarah kecil itu awalnya hanya melibatkan
beberapa tokoh yang datang dari sekitar daerah Ampel, Kawatan, Bubutan, Sawahan dan
daerah sekitarnya, semuanya kebanyakan dari Surabaya. Uniknya, rapat semacam itu
dilakukan di sebuah mushala yang didirikan oleh H. Musa. Mushala itu terletak Jalan
Ampel Masjid (sekarang menjadi Jl Kalimas Udik). }{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Baru setahun kemudian, tepatnya pada 31
Januari 1926 (16 Rajab 1344 H), dalam sebuah pertemuan di rumah Kiai Wahab di
kampung Kawatan, Surabaya, yang dihadiri sejumlah ulama dari beberapa pesantren
besar di Jawa Tengah dan Jawa Timur, para kiai sepuh sepakat mendirikan Komite
Hijaz untuk mengantisipasi gerakan Wahabi, yang didukung secara politik oleh Raja
Ibnu Saud. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pertemuan
bersejarah itu memang dihadiri oleh beberapa ulama senior yang berpengaruh, seperti
KH Hasjim Asj\uc1 \u8217 ?ari dan KH Bisri Syansuri (Jombang), KH R. Asnawi
(Kudus), KH Ma\uc1 \u8217 ?sum (Lasem, Rembang) KH Nawawi (Pasuruan), KH Nahrowi,
KH. Alwi Abdul Aziz (Malang), KH Ridlwan Abdullah, KH Abdullah Ubaid (Surabaya), KH
Abdul Halim (Cirebon), KH Muntaha (Madura), KH Dahlan Abdul Qohar (Kertosono), KH
Abdullah Faqih (Gresik) dan lain-lain. (sumber: Pengurus Wilayah NU Jawa Timur,
Khitthah Nahdhlatul Ulama, Surabaya, Lajnah Ta\uc1 \u8217 ?lif Wan Nasr, t.t hal
10-11). }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pertemuan
para ulama di kediaman Kiai Wahab itu juga menyepakati pembentukan sebuah
jam\uc1 \u8217 ?iyah sebagai wadah para ulama dalam memimpin umat menuju
terciptanya izzul Islam wal muslimin (kejayaan Islam dan kaum muslimin). Jam\uc1
\u8217 ?iyah itu diberi nama Nahdlatoel Oelama (kebangkitan kaum ulama), yang
antara lain bertujuan membina masyarakat Islam berdasarkan paham Ahlusunnah wal
Jama\uc1 \u8217 ?ah seperti tertuang dalam Pasal 3 ayat a & b, (Statuten
Perkoempulan Nadlatoel Oelama 1926, HBNO, Soerabaia, 1344 H), yakni: \uc1 \u8221 ?
Mengadakan perhoebungan di antara oelama-oelama jang bermadzhab\uc1 \u8221 ? dan
\uc1 \u8220 ?memeriksa kitab-kitab sebeloemnya dipakai oentoek mengadjar, soepaja
diketahoei apakah itoe dari pada kitab-kitab Ahli Soennah wal Djama\uc1 \u8217 ?ah
atau kitab Ahli Bid\uc1 \u8217 ?ah.\uc1 \u8221 ? }{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam forum ulama yang cukup sederhana itu,
Haji Hasan Gipo (1869-1934) ditunjuk oleh KH Wahab Chasbullah menjadi ketua
Tanfidziyah HBNO (Hoofd Bestuur Nahdlatoel Oelama) dengan diampingi KH Rois Said
(Paneleh, Surabaya) sebagai Rois Syuriah. Pertemuan tersebut juga memutuskan,
mengirim delegasi (Komite Hijaz) antara lain: KH Wahab Hasbullah (Jombang), KH
Khalil Masyhudi (Lasem) dan Syekh Ahmad Ghunaim Al-Mishri untuk menghadiri Kongres
Islam se-Dunia di Makkah sekaligus menemui Raja Ibnu Saud. Mereka membawa pesan
para ulama agar Ibnu Saud menghormati ajaran madzhab empat dan memberikan kebebasan
dalam menunaikan ibadah. Dalam jawaban tertulisnya, Ibnu Saud hanya menyatakan akan
menjamin dan menghormati ajaran empat madzhab dan paham Ahlusunnah wal Jama\uc1
\u8217 ?ah.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sampai
sekarang, riwayat ketua Tanfidziyah HBNO pertama, yakni Haji Hasan Gipo, sangat
sulit dilacak. Hanya saja sejarah mencatat, kepengurusan duet H. Hasan Gipo dan KH.
Rois Said berlangsung selama 3 tahun. Menurut buku Karisma Ulama: Kehidupan Ringkas
26 Tokoh NU, Yayasan Saifuddin Zuhri dan penerbit Mizan, 1998 hal 49-54
menyebutkan, Hasan Gipo lahir di daerah Kampung Sawahan (sekarang Jl. Kalimas
Udik). Ia masih keturunan keluarga besar dari \uc1 \u8220 ?marga\uc1 \u8221 ? Gipo
sehingga nama Gipo diletakan di belakang nama Hasan. Nama Gipo sebenarnya merupakan
singkatan Sagipoddin dari bahasa Arab Saqifuddin, }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 saqaf}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 (pelindung, atap para wali) dan al-}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 dien}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 (agama). Jika dirunut silsilahnya, Hasan Gipo masih
punya hubungan keluarga dengan KH. Mas Mansyur, salah seorang pendiri Muhammadiyah,
yang juga adalah keturunan Abdul Latief Gipo.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Gipo yang berdarah Arab, merupakan saudagar kaya di daerah komplek
Ampel, Surabaya. Hingga kampung tempat Gipo kemudian dikenal dengan Gang Gipo dan
keluarga ini mempunyai makam keluarga yang dinamai makam keluarga, makam Gipo di
kompleks Masjid Ampel. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Gang Gipo sendiri kini berubah menjadi Jalan Kalimas Udik. Sebagai
orang yang punya keturunan Arab, Hasan Gipo digambarkan bertubuh sedikit besar,
berbadan gemuk dan berkumis. Ia dikaruniai tiga putra dan wafat pada tahun 1934.
Sebagian keturunan Hasan Gipo kini tinggal di daerah Wonokromo, Surabaya dan
Gresik.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Baru sesudah
Muktamar IV di Semarang (1348 H/1929 M), H. Hasan Gipo digantikan oleh KH Noor
(Sawah Pulo, Surabaya) yang didampingi KH Hasyim Asya\uc1 \u8217 ?ri sebagai Rois
Akbar HBNO dengan KH Wahab Chasbullah sebagai Katib \uc1 \u8216 ?Am. (Sumber: surat
permintaan pengakuan pengajuan pendirian NO pada 5 September 1929 M oleh kuasa
Nahdlatoel Oelama yakni KH Said bin Saleh). Pemerintah Hindia Belanda baru merespon
permintaan tersebut pada tanggal 6 Februari 1930 dan masuk dalam besluit (Surat
Keputusan) Goebernoer-Djendral (GD) Nomor I x.23.1930. Dalam Statuten itu juga
berisi Anggaran Dasar NO yang terdiri 12 pasal yang ditulis dengan dwi bahasa;
Belanda dan Indonesia. Yang mengesahkan Badan Hukum NO atas nama GD Hindia-
Nederland adalah GR. ERDBINK. Sayang, dokumen penting ini kini berada di
Universitas Leiden, Belanda.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kantor
HBNO}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Presiden HBNO pertama, H. Hasan Gipo, menempati sebuah rumah yang sederhana sebagai
sekretariat di Jl. Sasak no 32, Surabaya sampai tahun 1945. Selain HBNO, badan
otonom NO yakni barisan pemuda Anshor berkantor di Jl Bubutan 6/2, Surabaya. Ketika
Surabaya direbut Belanda dan menyusul meletusnya perlawanan rakyat melawan penjajah
pada 10 November 1945. KH Muhammad Dahlan, Konsul NO Jawa Timur memindahkan ke Jl.
Pengadangan 3, Kabupaten Pasuruan. Ketika terjadi Agresi Militer Belanda I (1947)
dan Pasuruan jatuh ke tangan Belanda, KH Mohammad Dahlan kembali memindahkan kantor
HBNO ke Jl. Dr. Soetomo No 9, Madiun. Setahun kemudian, September 1948 meletus
pemberontakan PKI Madiun dan disusul dengan Angresi Militer Belanda II. Akhirnya
kantor PBNU kembali dipindahkan ke Surabaya. Sejak ibukota Republik Indonesia
kembali ke Jakarta, 1950, PBNO juga ikut pindah ke Jakarta. Ruangan kantor PBNO
terletak di Jl Menteng Raya 24, kira-kira 300 meter sebelah timur stasiun Gambir.
Ruangan tersebut adalah bagian dari Kantor Dagang \uc1 \u8216 ?Waras\uc1 \u8217 ?,
sebuah perusahaan dagang milik orang-orang NO yakni Wahid Hasyim, Zainul Arifin dan
Achsien.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Sekalipun berpindah-pindah kantor, NO telah menjelma menjadi \uc1
\u8216 ?bayi raksasa\uc1 \u8217 ? seperti yang telah diramalkan KH Cholil,
Bangkalan. Pengurus Cabang dan Wilayah secara cepat telah tersebar hampir di
seluruh wilayah Indonesia dan menadapat dukungan yang luas dari para Kiai serta
santri pesantren salaf. Tak mengherankan jika pada Pemilu 1955, dalam tempo kurang
dari tiga tahun persiapan, NO mampu menduduki tiga dari the big four (empat besar)
pemenang pemilu dengan jumlah pemilih 6.955.141 suara; setelah PNI dan Masyumi,
posisi keempat ditempati PKI.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tentu, untuk ukuran sebuah organisasi sosial
kemasyarakatan dan partai politik Islam terbesar di Indonesia, kantor NO di Menteng
Raya sudah sangat tidak layak. Pada 1956, KH Saifuddin Zuhri sewaktu menjabat
Sekjen PBNO meminta KH Mohammad Dahlan untuk mencari tempat yang lebih layak. Dua
minggu kemudian, Dahlan melapor kepada KH Saifuddin Zuhri bahwa calon gedung PBNO
terletak di Jl. Kramat Raya No 164. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ketika melihat bangunan fisiknya, Saifuddin
merasa kurang cocok dengan gedung itu. Baginya, gedung tersebut hanya layak sebagai
toko. Dahlan terus meyakinkan Saifuddin bahwa letak yang strategis dan harganya
juga murah, cuma Rp 1.250.000,- dan dapat diangsur dua kali. Menurut KH Mohammad
Dahlan, sulit mencari gedung yang baik dan harga terjangkau PBNO karena kondisi
keuangan PBNO waktu itu kurang menggembirakan. (sumber: Buku Berangkat Dari
Pesantren, KH Saifuddin Zuhri, PT Gunung Agung, 1987).}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Selain itu ada cerita menarik lainnya, dahulu
KH Mohamad Dahlan dan KH Saifuddin Zuhri mempunyai kesukaan yang sama yakni makan
sup, gulai dan sate kambing di Jl. Raden Saleh yang terkenal sangat nikmat. Mengapa
Dahlan ngotot memilih gedung di Jl Kramat 164 sebagai kantor PBNU, menurut Subhan
ZE kepada KH Saifuddin Zuhri.\uc1 \u8221 ?Letaknya kan hanya 300-400 meter dari
warung makan (RM di Jl. Raden Saleh) langganan kita,\uc1 \u8221 ? kata Dahlan
kepada Subchan ZE dengan tertawa terkekeh-kekeh.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tanpa disadari sebelumnya, kantor PBNU itu
ternyata berhadapan dengan CC-PKI. Seperti diketahui Jalan Kramat Raya itu
memanjang dari ujung paling utara di Senen Raya dan ujung paling selatan di Salemba
Raya. Di jalan strategis dan sibuk itu 4 partai politik menempatkan kantor mereka.
Pada satu deretan berjarak antara 200-300 meter berdiri kantor DPP Masyumi, CC PKI
persis di muka PBNU, mendekati
Salemba Raya berdiri kantor DPP-PNI. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Hingga kini, setelah 70 tahun lebih
berselang, gedung di Jl Kramat Raya 164 tetap dimanfaatkan sebagai kantor PBNU.
1999 sewaktu KH. Abdurrahman Wahid menjabat sebagai Presiden RI, gedung PBNU
direnovasi menjadi gedung megah berlantai delapan.(***)}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs22 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af5 \lang1024
\langnp1024 \langfe1024 \langfenp1024 {\shp {\*\shpinst \shpleft1050 \shptop-270
\shpright1890 \shpbottom855 \shpfhdr0 \shpbxcolumn \shpbxignore \shpbypara
\shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0 \shpz8 \shplid1033 {\sp {\sn shapeType}
{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockVerticies}
{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockRotation}{\sv 0}}{\sp
{\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv 16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}
{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp {\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp
{\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}{\sv 1}}{\sp {\sn
fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}{\sp {\sn
lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv 1}}{\sp {\sn
shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn shadowOpacity}{\sv
32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn shadowSecondOffsetX}{\sv
-38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}{\sp {\sn wzName}{\sv
AutoShape 9}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn fUseShapeAnchor}{\sv 0}}
{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt
{\pict }}}}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 7 }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Berdampingan
Membangun Betawi}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \fi720 \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kaum
Alawiyin berdampingan dengan ulama lokal Betawi, di Jakarta atau Batavia itu. Ada
sebutan Habaib yang menandakan bahwa ia adalah anak keturunan Rasulullah SAW}
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Para Habaib itu datang
ke Betawi sejak jaman penaklukan Sunda Kelapa oleh R Fatahillah (Jatinegara Kaum)
dan seiring migrasi besar-besaran dari tanah Hijren terutama pada abad 18. Dalam
dunia Islam, baik dari sunni maupun syiah, di Arab maupun di luar Arab, bertarikat
ataupun tidak, dikenal dengan adanya golongan-golongan yang mengaku sebagai ahlul
bayt, atau sebagai keturunan nabi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dengan berbagai silsilah yang dinyatakan
sebagai yang paling valid atau benar, mereka banyak yang diagung-agungkan oleh
ummat. Dalam sejarah Hejaz, keturunan nabi ini hingga abad ke-20 memegang peranan
penting dalam pemerintahan Arab bahkan setelah keruntuhan Dinasti Othoman di Turki,
karena hampir dipastikan corak Negara yang bersifat khilafah bahkan di beberapa
bagian dari kerajaan Islam dunia berangsur-angsur mulai digantikan oleh yang
bercirikan Republik atau Nasionalis yang sifatnya territorial, berdasarkan letak
kepulauan atau dalam batas-batas tertentu daratan sebagaimana semangat dan watak
Demokrasi yang mulai bergaung dari jaman Revolusi Prancis, Yunani di belahan Eropa
dan berkembang dengan Revolusi Amerika, sejak itulah Negara Demokrasi menjadi
pilihan utama bagi Negara-negara yang masih terjajah oleh Post Kolonialisme. }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Semenjak masa-masa sebelumnya mereka ini mendapat tempat khusus dimata penduduk
Hejaz. Mereka dibaiat menjadi penguasa dan imam serta pelindung tanah suci}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe1033
\langfenp1033 .}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Dalam tatanan Hejaz, mereka diberikan sebutan Syarif
untuk laki-laki dan Syarifah untuk perempuan. Sedangkan diluar Hejaz, dari beberapa
golongan ada yang memberikan title Sayyid dan Sayyidah, atau juga dengan sebutan
Habaib, dan lain sebagainya untuk memberikan satu tanda bahwa mereka yang diberikan
titel ini dianggap masih memiliki kaitan darah dan nasab dengan Nabi Muhammad }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe1033
\langfenp1033 SAW}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 .}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057
\langnp1057 \langfe1033 \langfenp1033 M}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 enurut Sayyid Muhammad Ahmad
al-Syatiri dalam bukunya }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sirah al-Salaf Min Bani Alawi al-
Husainiyyin}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , para salaf kaum Alawi di Hadramaut dibagi menjadi empat
tahap yang masing-masing tahap mempunyai gelar tersendiri. Gelar yang diberikan
oleh masyarakat Hadramaut kepada tokoh-tokoh besar Alawiyin ialah :}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Imam (dari abad III H
sampai abad VII H). Tahap ini ditandai perjuangan keras Ahmad al-Muhajir dan
keluarganya untuk menghadapi kaum Khawariji. Menjelang akhir abad 12 keturunan
Ahmad al-Muhajir tinggal beberapa orang saja. Pada tahap ini tokoh-tokohnya adalah
Imam Ahmad al-Muhajir, Imam Ubaidillah, Imam Alwi bin Ubaidillah, Bashri, Jadid,
Imam Salim bin Bashri.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Syaikh (dari abad VII H sampai abad XI H). Tahapan ini
dimulai dengan munculnya Muhammad al-Faqih al-Muqaddam yang ditandai dengan
berkembangnya tasawuf, bidang perekonomian dan mulai berkembangnya jumlah keturunan
al-Muhajir. Pada masa ini terdapat beberapa tokoh besar seperti Muhammad al-Faqih
al-Muqaddam sendiri. Ia lahir, dibesarkan dan wafat di Tarim.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Habaib (dari pertengahan abad XI sampai abad XIV). Tahap
ini ditandai dengan mulai membanjirnya hijrah kaum Alawi keluar Hadramaut. Dan di
antara mereka ada yang mendirikan kerajaan atau kesultanan yang peninggalannya
masih dapat disaksikan hingga kini, di antaranya kerajaan Alaydrus di Surrat
(India), kesultanan al-Qadri di kepulauan Komoro dan Pontianak, al-Syahab di Siak
dan Bafaqih di Filipina. Tokoh utama Alawi masa ini adalah Habib Abdullah bin Alwi
al-Haddad yang mempunyai daya pikir, daya ingat dan kemampuan menghafalnya yang
luar biasa, juga terdapat Habib Abdurahman bin Abdullah Bilfaqih, Habib Muhsin bin
Alwi al-Saqqaf, Habib Husain bin Syaikh Abu Bakar bin Salim, Habib Hasan bin Soleh
al-Bahar, Habib Ahmad bin Zein al-Habsyi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sayyid (mulai dari awal abad XIV ). Tahap ini
ditandai kemunduran kecemerlangan kaum Alawi. Di antara para tokoh tahap ini ialah
Imam Ali bin Muhammad al-Habsyi, Imam Ahmad bin Hasan al-Attas, Allamah Abu Bakar
bin Abdurahman Syahab, Habib Muhammad bin Thahir al-Haddad, Habib Husain bin Hamid
al-Muhdhar. Sejarawan Hadramaut Muhammad Bamuthrif mengatakan bahwa Alawiyin atau
qabilah Ba}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 alawi dianggap qabilah yang
terbesar jumlahnya di Hadramaut dan yang paling banyak hijrah ke Asia dan Afrika.
Qabilah Alawiyin di Hadramaut dianggap orang Yaman karena mereka tidak berkumpul
kecuali di Yaman dan sebelumnya tidak terkenal di luar Yaman.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jauh sebelum itu, yaitu
pada abad-abad pertama hijriah julukan Alawi digunakan oleh setiap orang yang
bernasab kepada Imam Ali bin Abi Thalib, baik nasab atau keturunan dalam arti yang
sesungguhnya maupun dalam arti persahabatan akrab. Kemudian sebutan itu (Alawi)
hanya khusus berlaku bagi anak cucu keturunan Imam al-Hasan dan Imam al-Husein.
Dalam perjalanan waktu berabad-abad akhirnya sebutan Alawi hanya berlaku bagi anak
cucu keturunan Imam Alwi bin Ubaidillah. Alwi adalah anak pertama dari cucu-cucu
Imam Ahmad bin Isa yang lahir di Hadramaut. Keturunan Ahmad bin Isa yang menetap di
Hadramaut ini dinamakan Alawiyin diambil dari nama cucu beliau Alwi bin Ubaidillah
bin Ahmad bin Isa yang dimakamkan di kota Sumul.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kaum Arab, terutama yang beragama }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe1033 \langfenp1033
I}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 slam telah sejak berabad lamanya melakukan perniagaan dengan berbagai
negara di dunia, yang selanjutnya menciptakan jalur-jalur perdagangan dan
komunitas-komunitas Arab baru diberbagai negara. Dalam berbagai sejarah dinyatakan
bahwa kaum Arab yang datang ke Indonesia merupakan koloni Arab dari daerah sekitar
Yaman dan Persia. Namun, yang dinyatakan berperan paling penting dan ini
diperlihatkan dengan jenis madzhab yang ada di Indonesia, dimungkinkan adalah dari
Hadramaut. Dan orang-orang Hadramaut ini diperkirakan telah sampai ke Indonesia
semenjak abad pertengahan (abad ke-13) sesudah adanya huru-hara di Baghdad.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Secara
umum, tujuan awal kedatangan mereka adalah untuk berdagang sekaligus berdakwah, dan
kemudian berangsur-angsur mulai menetap dan berkeluarga dengan masyarakat setempat.
Dari mereka inilah kemudian muncul banyak tokoh dakwah yang termaktub dalam team
Walisongo dan banyak tokoh dakwah islam hingga masa sekarang. Walaupun masih ada
pendapat lain seperti menyebut dari Samarkand (Asia Tengah), Champa atau tempat
lainnya, tampaknya itu semua adalah jalur penyebaran para Mubaligh dari Hadramawt
yang sebagian besarnya adalah kaum Sayyid (Syarif). }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Berjuang}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057
\langnp1057 \langfe1033 \langfenp1033 Jenderal }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Thomas Stamford Raffles
yang berkuasa pada masa pemerintahan Inggris di Indonesia (1811-1816) pernah memuji
kegigihan dakwah para ulama Betawi. Raffles selama lima tahun di Nusantara lebih
banyak tinggal di Batavia, ibukota Hindia Belanda. Dia tinggal di Rijswijk (kini Jl
Segara), di gedung yang sekarang menjadi Bina Graha (sebelah Istana Negara). Dulu,
gedung ini pernah dinamai Raffles House.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dalam salah satu pidatonya pada peringatan
ulang tahun Bataviasch Genootschap \uc1 \u8212 ? lembaga kesenian yang para
anggotanya beragama Kristen \uc1 \u8212 ? Raffles meminta mereka belajar pada
keberhasilan para ulama dalam menyebarkan Islam. Terutama cara-cara pendekatan
mereka dalam mengajarkan Al Qur}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8217 ?an yang kala itu menjadi bacaan
dan pelajaran di kampung-kampung Betawi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tampaknya, seperti juga Portugis dan Belanda,
penguasa Inggris ini khawatir terhadap perkembangan Islam, hingga ia meminta
organisasi Nasrani itu mencari jalan keluar mengimbangi dakwah para mubaligh.
\uc1 \u8221 ?Jika kesuksesan para mubaligh itu dibiarkan, mungkin dapat menimbulkan
hal-hal yang berbahaya bagi kelangsungan penjajahan,\uc1 \u8221 ? kata Letnan
Jenderal Gubernur Inggris saat itu.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Seperti layaknya meneruskan perang Salib,
sekalipun tidak sekeras Portugis, Belanda juga menunjukkan kebencian terhadap
Islam, termasuk terhadap para muba}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ligh dan kiai \uc1 \u8212 ? figur
yang dihormati di masa penjajahan.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Ia memang banyak belajar dari kekalahan kumpeni pada Sunda Kelapa yang saat itu
dit}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe1033
\langfenp1033 a}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 klukan R Fatahillah. Sesudah Sunda Kelapa kembali
berusaha direbut VOC Kumpeni, tetapi itupun sangat tidak mudah bahkan terus menerus
mendapat perlawanan rakyat yang dikomandoi oleh kyai dari Jawa, para ulama dan
Jawara, pendekar Banten yang bahu membahu mempertahankan Sunda Kelapa atau Batavia
dari pendudukan penjajahan asing. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Menurut Risalah Rabithah Alawiyah, pada}
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 tahun 1925 pemerintah kolonial mengeluarkan peraturan yang membatasi
ruang gerak kegiatan dakwah dan pendidikan. Di antaranya, tidak semua orang dapat
memberikan pelajaran agama atau mengaji. Kebijakan ini \uc1 \u8212 ? sekalipun oleh
para ulama Betawi tidak diindahkan \uc1 \u8212 ? lantaran sejak lahirnya Jamiat
Kheir pada 1905 banyak lembaga pendidikan Islam bermunculan.}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sejak zaman VOC,
kedatangan Belanda di Indonesia sudah bermotif ekonomi, politik dan agama. Dalam
hak actroi VOC terdapat suatu pasal berbunyi, \uc1 \u8221 ?Badan ini harus berniaga
di Indonesia dan bila perlu boleh berperang. Dan, harus memperhatikan agama Kristen
dengan mendirikan sekolah.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Karena tekanan yang demikian keras dari
penjajah, Prof Dr Abdul Karim Amrulah (HAMKA) yang selama bertahun-tahun tinggal di
perkampun}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 gan Betawi mengemukakan kekagumannya terhadap keteguhan
orang Betawi memeluk Islam. Menurut HAMKA, antara penjajah dan anak negeri bagaikan
minyak dan air \uc1 \u8212 ? meskipun keduanya dimasukkan ke dalam satu botol tapi
tidak akan bisa menyatu.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Menurut HAMKA, kalau para perantau yang datang ke Betawi
banyak meneruskan pendidikannya ke Belanda atau negara Eropa lainnya, orang Betawi
belajar agama di Arab Saudi. Kemudian di antara mereka banyak yang berkedudukan
cukup baik. Di antara mereka terdapat Syaikh Junaid Al-Betawi, kelahiran Pekojan,
Jakarta Barat. Pekojan, pada abad ke-19 dan 20, banyak menghasilkan ulama
terkemuka.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 S}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057
\langfe1033 \langfenp1033 eiring dengan arus urbanisasi itu, mereka datang ke Sunda
Kelapa pada waktu itu. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ini bisa dilacak dengan kedatangan para
Habaib di bumi Betawi di makam-makam keramat yang ada di Luar Batang, Kramat
Bandan, Koja, Kwitang, Al Hawi, Kalibata dll yang menandakan bahwa kaum Habaib
tidak membentuk komunitas sendiri menjadi kaum Arab, namun bersimbiosis dengan
ulama lokal Betawi dalam bahu membahu pergerakan dakwah Islam dari masa lalu hinggi
kini. Pergerakan jalur maritim lewat pantai utara Jawa yakni Pelabuhan barang
Tanjung Priok dan Pasar Ikan Muara Angke. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Yang awalnya komunitas penduduk itu berada di
belahan utara Jakarta sedikit demi sedikit bergeser ke arah Selatan atau Kota mulai
dari Pekojan, Tanah Abang, Senin, hingga akhirnya kawasan kampung Arab tidak bisa
menjadi dominasi penduduk karena Jakarta sudah bercampur baur. Ada mungkin orang
akan mencari jejaknya lewat kumpulan makam Habaib Arab yang ada di Kramat Luar
Batang, kampung Bandan, Al Hawi Cililitan, Kalibata, hingga Bekasi, Depok, Bogor
bahkan Banten. Keberadaan makam para Habaib ini tetap lestari karena ziarah makam,
peringatan Maulid dan Haul (memperingati hari meninggalnya orang), upacara menikah,
tasmiyah (}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 aqiqah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , pemotongan rambut pada bayi)
sampai upacara saat meninggal menjadi tradisi dan adat kalangan Habaib.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Berdampingan}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kaum Habaib sangat terbuka dan berjalan
seiring berdampingan dengan ulama setempat, karena ajaran Islam yang dibawa sama,
bahkan ulama lokal banyak berguru dengan Habaib dan Habaib juga banyak berguru
dengan ulama Betawi yang berbobot. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sebenarnya banyak ulama Betawi yang
kiprah\uc1 \u160 ?keulamaannya cukup menonjol masa\uc1 \u160 ?itu, namun sayang
sekali tidak banyak\uc1 \u160 ?yang berhasil didokumentasikan.\uc1 \u160 ?Beberapa
yang berhasil diketahui\uc1 \u160 ?berkiprah dalam melaksanakan ibadah haji saat
ini \uc1 \u8212 ? dengan pesawat udara \uc1 \u8212 ? hanya perlu waktu 10 jam.
Tidak demikian ketika perjalanan masih menggunakan kapal layar. Perlu waktu
berbulan-bulan, mungkin leb}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ih setahun, dengan berbagai resiko selama
pelayaran. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dalam suasana demikian, sejak abad ke-18 orang Betawi banyak yang
pergi ke kota suci Mekah. Mereka menjalankan ibadah haji. Karena perjalanan yang
begitu sulit, setelah menunaikan rukun Islam ke-5, banyak yang tidak kembali ke
tanah air dan bermukim di Mekah al Maukaramlah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mereka yang bermukim di sana menggunakan }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Al Batawi}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 sebagai nama keluarga. Menjadi
kebiasaan para pemukim ketika itu menjadikan nama kota asalnya sebagai nama
keluarga. Misalnya, Syech Abdul Somad al Falimbani dari Palembang, Syech Arsyad Al
Banjari dari Banjarmasin, Syech Basuni Imran al Sambasi dari Sambas dan Syech
Nawawi al Bantani dari Banten.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Masih dengan kapal layar, pada pertengahan
abad ke-19 (1834), Syech Junaid, seorang ulama Betawi, mulai bermukim di Mekah. Ia
pun memakai nama al-Betawi. Ia amat termashur karena menjadi imam di Masjidil
Haram. Syaikh Junaid al Betawi, yang diakui sebagai syaikhul masyaikh para ulama
Mahzab Syafi\uc1 \u8217 ?ie, juga mengajar agama di serambi Masjidil Haram.
Muridnya banyak sekali. Bukan hanya para mukiman dari Indonesia, juga mancanegara.
Nama Betawi menjadi termashur di tanah suci berkat Syech kelahiran Pekojan Jakarta
Barat, ini.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Enam ulama Betawi mulai Guru Marzuki, Guru Mughni, Guru Mansyur, Guru
Madjid, Guru Mahmud dan Guru Khalid juga dikemudian hari yang hadir sebagai simpul
pengikat mata rantai emas keilmuan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (sanad \uc1 \u8216 ?ilm)}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 dari hampir setiap ulama di kemudian hari. Keenam guru utama ini
adalah murid terkemuka Syekh Junaid Al Betawi. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Selama itu di Betawi bukan sepi oleh
perlawanan rakyat. Justru bersamaan dengan berakhirnya Perang Diponegoro, saat itu
di Betawi muncul awal letupan-letupan sosial sebagaimana Kisah Si Pitung, Jampang
dan Entong Gendut dan nun jauh di bagian barat Betawi yakni bagian paling Barat
Pulau Jawa, Kab Cilegon (sekarang Provinsi Banten-red), muncul pemberontakan lokal
petani desa oleh }{\cs24 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Haji Wasid, H.
Abdul Karim, Haji Abdur Rahman, Haji Haris, Haji Arsyad Thawil, Haji Arsyad Qasir,
Haji Aqib dan Tubagus Haji Ismail.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ulama-ulama lokal yang pergi haji, kemudian
banyak belajar dengan Syaikh Junaid di Mekkah. Syech Junaid mempunyai dua orang
putera dan dua orang puteri. Salah satu puterinya menikah dengan }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Abdullah al Misri}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , seorang ulama dari Mesir, yang makamnya
terdapat di Jatipetamburan, Jakarta Pusat. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Seorang puteri lainnya yang menikah dengan
Imam Mujitaba. Sedangkan kedua puteranya, Syech Junaid yakni As\uc1 \u8217 ?ad dan
Arsyad, menjadi pelanjut ayahnya mengajar di Masjidil Haram. Syeh Junaid wafat di
Mekah pada 1840 dalam usia 100 tahun.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057
\langnp1057 \langfe1033 \langfenp1033 Kawasan }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pekojan }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe1033 \langfenp1033 dikenal}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 melahirkan banyak ulama. Antara lain, mualim Roji\uc1 \u8217 ?un,
dan Kyai Syamun. Termasuk Habib Ustman bin Yahya dan Guru Mansyur dari Kampung
Jembatan Lima yang pada masa revolusi fisik masjidnya ditembaki NICA, karena
memasang bendera merah putih. Bahkan guru Mansyur berseru kepada penduduk, \uc1
\u8221 ?Betawi, rempug.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Di antara murid Habib Usman adalah Habib Ali
Al Habsji (1870-1966), ulama kelahiran Kwitang, Jakarta Pusat. Ayahnya, Habib
Abdurahman, adalah sepupu pelukis kenamaan Raden Saleh Syarif Bustaman yang melukis
gambar Pangeran Diponegoro bertempur dengan seekor macan sambil memegang pistol
sambil terjatuh.. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Ada beberapa ulama Betawi terkenal yang menjadi murid
Habib Ali, seperti KH R Abdullah Syafei, KH Tohir Rohili, KH Fathullah Harun dan KH
Sjafi\uc1 \u8217 ?i Al-Hazami. Dia, pada tahun 1911, mendirikan madrasah Unwanul
Falah di Kwitang (di samping Masjid Al-Riyad.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pada masa revolusi fisik banyak ulama Betawi
yang ikut mengomandoi }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 rakyat agar mempertahankan kemerdekaan
\uc1 \u8212 ? sebagai bagian dari }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 jihad fi sabillah}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 .
Seperti KH Nur Ali dari Bekasi, Guru Mansyur (Jembatan Lima), KH Rahmatullah Sidik
(Kebayoran), dan Muhammad Ali Al Hamidi (Matraman). Ada ratusan buku karangan ulama
Betawi yang ditulis dalam Arab Melayu.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Di antara murid Syekh Junaid yang sampai kini
kitab-kitabnya masih tersebar di dunia Islam adalah Syech Nawawi al Bantani,
keturunan pendiri kerajaan Islam Banten, Maulana Hasanuddin (putera Syarif
Hidayatullah). Karenanya, setiap haul Syech Nawawi, selalu dibacakan fatihah untuk
arwah Syech Junaid.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Imam Mujitaba, yang menetap di Mekah, menikah dengan putri Syech
Junaid. Pasangan ini menurunkan guru Mujtaba tokoh ulama Betawi dari Cipinang
Muara, Jakarta Timur. Karena alimnya, guru Mujtaba diberi gelar waliyullah oleh
masyarakat Islam di tanah suci. Menurut budayawan Betawi, Ridwan Saidi, Guru
Mujitaba satu angkatan dengan mukimin Indonesia lainnya seperti Syech Nawawi al
Bantani dan Syech Ahmad Khatib al Minangkabawi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sedangkan putera almarhum guru Marzuki
Cipinang Muara Jakarta Timur, yang hingga kini memiliki perguruan di Rawabunga,
Jakarta Timur, mendapat gelar }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 birulwalidain}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 karena
begitu berhidmatnya kepada kedua orang tuanya. Guru Marzuki memiliki sejumlah murid
yang kemudian menjadi ulama terkemuka di Indonesia, seperti KH Abdullah
Syafi\uc1 \u8217 ?ie dari perguruan Assyafiiyah dan KH Tohir Rohili dari perguruan
Tohiriah di Bukitduri Tanjakan, Jakarta Timur. Kedua perguruan Islam (Assyafiiyah
dan Tohiriah) itu kini berkembang pesat se}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 kali. Keduanya memiliki
sekolah mulai dari TK sampai perguruan tinggi.\uc1 \u160 ? KH Abdullah Sjafi}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u8217 ?ie (wafat 3/9-1985) bersama putera-puterinya menangani
63 lembaga pendidikan Islam. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sedangkan masjid Al-Barkah di Kampung Bali
Matraman, Jakarta Selatan, yang dibang}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 un pada 1933 saat kyai berusia 23
tahun, kini merupakan masjid yang megah.\uc1 \u160 ?Mushola bekas kandang sapi
itulah yang kemudian menjadi cikal bakal perguruan Asyafiiyah. Kini pengajian Ahad
pagi di Masjid Al-Barkah selalu yang diikuti ribuan jamaah. KH Abdullah}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Syafi\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ie \uc1 \u8212 ? perguruannya menghasilkan
ribuan orang \uc1 \u8212 ? di antara mereka kini menjadi tokoh agama dan pimpinan
majelis taklim di berbagai tempat di Indonesia.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 KH Abdullah Syafi\uc1 \u8217 ?ie adalah figur
yang mampu mengkombinasikan dua arus besar pemikiran yang berkembang di lingkungan
masyarakat Islam. Dalam diri beliau tercermin betul warna NU dan Muhammadiyah-an.
Toh beliau mampu menjadikan diri sebagai model kombinasi yang menarik itu.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kalau
KH Abdullah Sjafii pada Pemilu 1955 berkampanye untuk partai Masyumi. Maka, rekan
seangkatannya, KH Tohir Rohili selama dua periode pernah menjadi anggota DPR dari
Partai Persatuan Pembangunan. Seperti juga KH Abdullah Syafiie, ia mulai berdakwah
keliling Jakarta dengan bersepeda. Tiap Ahad pagi, di majelisnya yang juga
merupakan kediamannya, diadakan pengajian, yang jamaahnya cukup banyak.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ulama
Betawi, angkatan KH Abdullah Syafii dan KH Tohir Rohili, yakni Mualim Rojiun, KH
Nur Ali, Bekasi, sangat ditakuti oleh Belanda karena keberaniannya di front
terdepan Bekasi \uc1 \u8212 ? Karawang \uc1 \u8212 ? Purwakarta, KH Fathullah
Harun, KH Zayadi dari Klender, Mualim Tabrani, Paseban, dan sejumlah kyai
lainnya.\uc1 \u160 ? }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Ulama Betawi sesudah angkatan ini adalah KH Syafi\uc1
\u8217 ?i Hazami, mantan ketua MUI Jakarta Raya, yang memiliki belasan perguruan
Islam di Ibukota. Kemudian KH Abdurahman Nawi, yang kini memiliki tiga buah
pesantren yang kesemuanya bernama Al-Awwabin, di Tebet, Depok I, dan Tugu (Sawangan
Depok). Tiga pesantrennya itu memiliki ribuan santri sejak tingkat TK sampai SLTA.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Bersamaan dengan KH Abdurahman Nawi ya}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ng memiliki tiga pesantren \uc1
\u8212 ? sebuah di Tebet (Jakarta Selatan) dan dua di Depok \uc1 \u8212 ? KH Abdul
Rasyid AS, putera almarhum KH Abdullah Sjafii, kini juga membangun majelis taklim
di Pulau Air, Sukabumi. Di sini dia telah menghasilkan santri-santri yang
memperdal}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 am Alquran. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sementara, kakaknya, Hj Tuty Alawiyah AS,
kini tengah mengembangkan Perguruan dan Universitas Asyafiiyah, di Jatiwaringin,
Jakarta Timur. KH. Abdurahman Nawi sendiri merupakan salah seorang murid KH
Abdullah Sjafii. KH Abdul Rasyid kini juga tengah menyiapkan pembangunan
Universitas Islam KH Abdullah Sjafii dan rumah sakit Islam di Sukabumi di atas
tanah seluas 28 hektar.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Satu angkatan dengan kedua ulama itu adalah Habib
Abdurahman Al Habsyi, putera Habib Muhammad Al Habsji dan cucu Habib Ali Kwitang.
Pada awal abad ke-20 Habib Ali mendirikan madrasah modern dengan sistem kelas yang
diberi nama Unwanul Falah. Perguruan Islam yang juga menampung murid-murid
perempuan ini, sayang, terhenti pada masa proklamasi. Karena itulah, Habib Ali yang
meninggal tahun 1968 dalam usia 102 tahun dianggap sebagai guru para ulama Betawi,
banyak diantara mereka pernah belajar di sekolahnya. }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dia adalah murid Habib Usman Bin Yahya, yang
pernah menjadi Mufti Betawi. Hampir bersamaan datang dari Hadramaut Habib Ali bin
Husein Alatas}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 .}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dia bersama Habib Salim Bin
Jindan banyak ulama Betawi yang belajar kepadanya. Termasuk KH Abdullah Syafii, KH
Tohir Rohili, dan KH Sjafii Al Hazami. Yang belakangan ini kelahiran Gang Abu,
Batutulis, Jakarta Pusat. Mantan Gubernur DKI Fauzi Bowo ketika kecil, di
Batutulis, belajar agama kepadanya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Salah seorang ulama Betawi kelahiran Matraman
yang merupakan penulis produktif adalah KH Ali Al Hamidy. Dia telah menulis tidak
kurang dari 19 kitab dan buku, seperti Godaan Setan. Menurut budayawan Betawi
Ridwan Saidi, KH Ali Al Hamidy setiap minggu membuat naskah khotbah Jumat yang
digunakan para khotib di masjid-masjid. Tidak hanya di Jakarta tapi juga di
Sumatera. Termasuk masjid-masjid ahlussunah wal jamaah, sekalipun tulisannya lebih
kental kearah Muhammadiyah. Tatkala masuk penjara dalam Orde Lama karena
kedekatannya dengan Masyumi, ia berhenti menulis. Dan, akhirnya penguasa
mengijinkan ia menulis naskah khutbah Jumat
dari balik terali penjara.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Sampai tahun 1970-an, dikenal luas nama ulama KH Habib
Alwi Jamalullail, yang telah beberapa kali mendekam di penjara, baik pada masa Orla
maupun Orba, karena keberaniannya mengkritik pemerintah, yang kala itu dianggap
tabu. Pada masa itu di Betawi sejaman dengan Singa Podium Jakarta Habib Novel bin
Salim bin Ahmad Jindan alm, Habib Syekh Ali Jufri alm (Condet), KH Syukron Makmun,
KH Hasyim Adnan (Kayu Manis) dll. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Perjuangan Habib Alawi kemudian diteruskan
oleh puteranya, Habib Idrus Djamalullail}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ,}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang pada
tahun 1995 mengajak demo forum alim ulama Betawi yang pada waktu itu dikomandani KH
Saifuddin Amsir ke DPR menolak SDSB. Keluarga Jamalullail termasuk generasi awal
yang datang ke Indonesia dari Hadramaut pada abad ke-18. Mereka banyak terdapat di
Aceh. Yang Dipertuan Agung Malaysia sekarang ini juga dari keluarga Jamalulail.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Islamisasi di Betawi mendapatkan momentum baru tatkala Sultan Agung melancarkan dua
kali ekspedisi ke Batavia untuk menyerang VOC. Terlepas ekspedisi ini tidak
berhasil menyingkirkan penjajah Belanda, tapi dari segi kultural, ek}{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
spedisi itu mencapai hasil yang mempesona. Para tumenggung Mataram, setelah gagal
mengusir Belanda, setelah tinggal di Jakarta, banyak menjadi juru dakwah yang
handal. Mereka telah mempelopori berdirinya surau-surau di Jakarta \uc1 \u8212 ?
yang kini menjadi masjid \uc1 \u8212 ? }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 seperti Masjid Kampung Sawah,
Jembatan Lima, yang didirikan pada 1717.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Salah seorang ulama besar dari kampung ini
adalah guru Mansyur. Ia lahir tahun 1875. Ayahnya bernama Abdul Hamid Damiri al
Betawi. Pada masa remaja dia bermukim di Mekah. Di kota suci ini dia berguru pada
sejumlah ulama Mekah, seperti Syech Mujtaba bin Ahmad Al Betawi. Guru Mansyur
sewaktu-waktu hadir dalam majelis taklim Habib Ustman, pengarang kitab Sifat
Duapuluh. Guru Mansyur menguasai ilmu falak, dan memelopori penggunaan ilmu hisab
dalam menentukan awal Ramadhan dan hari raya Idul Fitri serta Idul Adha di Jakarta.
Dia juga merupakan penulis produktif. Tidak kurang dari 19 kitab karangannya.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Guru
Mansyur mendalami ilmu falak, karena dulu di Betawi orang menetapkan awal Ramadhan
dan lebaran dengan melihat bulan. Kepala penghulu Betawi menugaskan dua orang
pegawainya untuk melihat bulan. Jika bulan terlihat, pegawai tadi lari ke kantornya
memberi tahu kepala penghulu. Kepala penghulu meneruskan berita ini kepada masjid
terdekat. Mesjid terdekat memukul beduk bertalu-talu tanda esok Hari Raya Idul
Fitri atau Hari Idul Adha.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Tahun 80 sampai akhir tahun 2000 an gaya berdakwah ulama
Betawi tetap berbobot dan bersahaja. Di balik riuh denyut ibukota, kehadiran gaya
orasi KH Zainudin MZ (alm) adalah cukup fenomenal sebagai awal kebangkitan dakwah
di akhir abad 19 karena banyak menyedot perhatian dan simpati puluhan ribu
pengunjung dan dakwah Islam menjadi menarik bisa masuk ke acara televisi, media
telivisi dan elektronik. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Kemunculannya lewat polesan KH Dr. Idham Khalid alm
semasa menjadi ketua NU dan sekaligus Ketua PPP pada waktu itu, di kemudian hari
menjadikan gaya berdakwah KH Zainuddin MZ dan H. Rhoma Irama (Bang Haji) pada
Pemilu 1977 menjadi rujukan banyak ustadz dan kyai yang masuk ke dalam dunia
televisi dan media. Mulailah bermunculan dai-dai bintang ibukota yang lahir dari
sentuhan dingin dari Habaib dan ulama Betawi. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dengan demikian, selain arus gelombang
urbanisasi pada kurun tahun 70-90 an dan simbiose mutulalisme masyarakat setempat
pada akhirnya banyak juga melahirkan ulama-ulama yang sebelumnya belajar pada
ulama-ulama lokal bahkan internasional kemudian masuk ke ibu kota berbaur dengan
tradisi masyarakat setempat, seperti Buya Hamka alm (Univ Hamka), KH Sukron Makmun
(Ittiihadul Mubalighin, Ponpes Darul Rohman, Kebayoran Baru), KH Abdurrahman Wahid
alm (PBNU Ciganjur), Prof. Dr. Nur Kholismadjid alm (Paramadina), KH Iskandar Noer
As-Shidiqy (Assyidiqiyah Jakarta Barat) dll dan belakangan seabrek ustadz-ustadz
muda muncul ke panggung dakwah seperti Ustadz Jefry Bukhori (alm), KH Arifin Ilham
(Ad Zikra Depok), Ustadz Solmed, Ustadz Guntur, Ustadz Cecep, Ustadz Maulana, Mamak
Dedeh dan yang jelas bukan ustadz dadakan dan ustadz karbitan dll. }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dan
perlu dipahami jalur dakwah tidak melulu berada di atas panggung podium (}{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 bil lisan}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ), tetapi dengan jihad harta (}{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
bil mal}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ), jihad tenaga dan ibadah ( }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ibda bi nafsi}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
dengan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 riyadhah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 mujahadah}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ) dan pikiran }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (ghazwul fiqry, }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 sampai}
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ijtihad, }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 orang yang sampai berijtihad baik sendiri
maupun kolektif lewat }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 bahsul massail}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 itu dapat dikatakan
sampai tingkat mujtahid,- namun sangat sulit)
namun para ulama dan Habaib juga berdakwah (}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 bil kalam}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ) dengan tulisan sebagaimana tradisi intelektual ulama Nusantara yang
begitu kaya dengan menghasilkan karya tulisan dan kitab berbobot yang menjadi
rujukan kalangan ilmuan lokal bahkan menjadi kajian kaum cendekiawan. }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ada banyak ulama Betawi
yang cukup banyak dikenal produktif menulis kitab bukan sekedar penerjemah seperti
Dr Nahrowi Al Indunisie alm (Mampang), Syekh Muhadjirin Amsar Ad-Dari alm (Bekasi
Utara), Guru Mansyur, Syaikh Junaid Al Betawi, KH Syafi\uc1 \u8217 ?i Hadzami, dll.
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tentu
berbeda dengan gaya ustadz baru pada jaman sekarang yang mudah tergiur oleh perang
tarif dan rating di media, sehingga mudah pasang harga. Sudah barang tentu
pergerakan ustadz jaman sekarang, akan mudah terkikis oleh para ustadz dan Habaib
kampung Betawi yang ikhlas berdakwah dan mereka cukup berbobot secara keilmuan dan
mereka kuat menjaga tradisi dalam menjalankan ajaran agama.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ulama dan Habaib lokal
Betawi juga dikenal sangat keras dan kuat serta energik dalam mengembangkan syiar
Islam di berbagai majlis taklim dan pesantren yang begitu banyak tersebar seantero
Ibu Kota Jakarta, karena sangat jelas mereka sangat mengerti ilmu agama (}{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u8216 ?alim}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ) dan bisa dijadikan petunjuk (}{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
mua\uc1 \u8216 ?alim}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ). Untuk mendapatkan mereka sangat mudah,
cukup hadir dengan melakukan rihlah dan silaturahmi di banyak acara pengajian,
peringatan Maulid atau Haul ulama serta Habaib yang ada di Jakarta.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ulama dan Habaib di
Jakarta dapat dikatakan berdampingan dalam berdakwah. Lahan dan garapan umat yang
mendiami kota Jakarta yang sangat luas serta ber ragam, namun masih dalam satu
nafas gerakan Islam, satu Thariqah (jalan) yakni Thariqah Islam Ahlus Sunnah wal
Jamma\uc1 \u8217 ?ah. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Pluralitas dan keberagaman aliran serta madzhab dalam
Islam yang bersebar di berbagai lembaga agama, organisasi masa bahkan partai
politik bila dikelola dengan baik tentu saja dalam pengembangan dan penyebaran
ajaran Islam yang penuh }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Rahmatan Lil \uc1 \u8216 ?Alamin}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ini
dengan cara-cara }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 tawassut, i\uc1 \u8217 ?tidal, toleran}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
dan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 mauizah\uc1 \u8217 ?idzotil khasanah}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 akan
melahirkan kekayaan khazanah keilmuan (dapat menjadi }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 al ikhtilafu
ummah ila rahmah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ) dan budaya Islam yang menjadi modal sosial dalam
membangun negeri. Jadi gerakan modernisasi dan yang puritan tradisional dalam Islam
sebenarnya bisa berjalan seiring dan seirama dalam menyongsong masa depan yang
lebih baik.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Yang mencirikan pergerakan Habaib adalah pada masa kini, kalangan ini
biasa di sebut kaum Alawiyin, karena bernasab dengan jalur keturunan Rasulullah SAW
dan berbagai pesantren serta majlis taklim yang ada di Ibu kota}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe1033 \langfenp1033 ini}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 tidak menjadi ekslusif, namun semakin terbuka menerima murid atau
jamaah anak muda, sehingga tidak heran Majlis Taklim yang awalnya hanya terkenal di
Majlis Taklim Minggu Pagi Habib Ali Kwitang Kawasan Pasar Senin, Jakarta Pusat,
kini banyak bermunculan semacam Majlis Taklim Habib Munzir (alm) yang terkenal
dengan Majlis Rasulullah SAW, Majlis Taklim Nurul Musthofa Habib Mustofa Alaydrus
Tebet, Majlis Taklim Nurul Musthofa Habib Hasan bi Jakfar Assegaf dan ribuan majlis
Taklim dan pesantren yang tersebar di seantero Betawi saat ini.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Begitulah kota Jakarta.
Sejak dahulu di saat rimbunnya pepohonan menebar hawa s}{\fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ejuk keshalihan ,
seluruh penjuru kota Betawi hingga sekarang. Tatkala keberkahan udara sejuk itu
seakan tersapu oleh bumbungan asap polusi maksiat kota metropolitan, Jakarta bisa
dibilang hampir tidak pernah sepi melahirkan tokoh \uc1 \u8211 ?tokoh ulama
berbobot yan}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 g turut menghias indah sejarah perjalanan syiar Islam
Nusantara. (***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af0 \lang1024
\langnp1024 \langfe1033 \langfenp1033 {\shp {\*\shpinst \shpleft960 \shptop55
\shpright1800 \shpbottom1180 \shpfhdr0 \shpbxcolumn \shpbxignore \shpbypara
\shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0 \shpz7 \shplid1034 {\sp {\sn shapeType}
{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockVerticies}
{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockRotation}{\sv 0}}{\sp
{\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv
16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp
{\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp {\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}
{\sv 1}}{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}
{\sp {\sn lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv
1}}{\sp {\sn shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn
shadowOpacity}{\sv 32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn
shadowSecondOffsetX}{\sv -38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}
{\sp {\sn wzName}{\sv AutoShape 10}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn
fUseShapeAnchor}{\sv 0}}{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt {\pict }}}}{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 8 }{\b1 \fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Peran
Strategis Ulama Indonesia Masa Kini}{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qc \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam
membangun bangsa yang maju besar dan beradab, agama memiliki peran yang sangat
besar. Sebagai organisasi sosial keagamaan, sejak dulu Ulama-ulama berperan sangat
besar dalam mengayomi dan membangun masyarakat, baik melalui pendidikan, dakwah dan
lain sebagainya.}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Peran ulama yang sedemikian besar
itu diemban oleh para ulama tidak lain karena ulama adalah pewaris dari ajaran naby
(}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 al ulama\uc1 \u8217 ? warisatun anbiya}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 , sementara tugas ulama selain }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 liyatafaqqahu fiddin,}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 mengggali, merumuskan
dan mengembangkan pemikiran keagamaan, tetapi juga memiliki tugas yang tidak kalah
pentingnya dan bahkan sangat strategis yang berkaitan dengan masalah sosial dan
kebangsaaan yaitu tugas }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
liyundziru qaumahum}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (membangun masyarakat) yakni
membentuk kepribadian.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Dalam kaitan dengan masalah masyarakat, Ulama masa kini memiliki
beberapa tugas }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 pertama }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 adalah pembangunan mental-spiritual, pembentukan kepribadian atau
karakter masyarakat }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 (character
building)}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 ini sangat penting agar lahir kader orang-orang \uc1
\u160 ?atau masyarakat yang memiliki }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 sikap, memiliki
ketegasan, memiliki prinsip serta memiliki tanggung jawab baik terhadap Tuhan dan
terhadap sesama manusia dan terhadap bangsa dan Negara. Karena itu para ulama
memiliki tugas }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 kedua }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 yaitu }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 nation building}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (pembangunan bangsa). }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dengan adanya pembantukan
karakter }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 (character building)}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 itulah }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 nation building}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (pembangunan bangsa) bisa
dilaksanakan dan ini merupakan modal dasar bagi }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 state building}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (membangun Negara). Dengan }{\cs17
\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 nation building}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ini
maka bangsa Indonesia akan menjadi bangsa yang disegani, karena memiliki
kepribadian nasional yang kokoh, sehingga bisa berdiri tegak sejajar dengan bangsa-
bangsa beradab yang lain.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Tugas }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 ketiga }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 adalah }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 criticism buiding}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (membangun sikap kritis), ini
sesuai dengan prinsip }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 amar
ma\uc1 \u8217 ?ruf nahi munkar}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . Sebagaimana sering
ditegaskan bahwa sikap ulama terhadap negara taat mutlak bahwa negara harus dijaga
dan dibela, tetapi terhadap pemerintah yang ada ulama menerapkan prinsip amar
ma\uc1 \u8217 ?ruf nahi munkar. Sementara dalam melakukan amar ma\uc1 \u8217 ?ruf
sendiri perlu menggunakan etika,\uc1 \u8221 ?}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 Amar ma\uc1 \u8217 ?ruf bil ma\uc1 \u8217 ?ruf.\uc1 \u8221 ?
(Barangsiapa mengajak kebaikan maka dengan cara yang baik pula).}{\cs17 \i0
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Pun demikian dalam mencegah kemunkaran
dengan cara-cara yang baik pula,}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 mauidzotil khasanah}{\cs17 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 (}
{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 nahy munkar bil ma\uc1 \u8217 ?
ruf-}{\cs17 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 red).}{\cs17 \i0 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0
\sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Sikap kritis Ulama dalam mendukung atau mengkritik pemerintah ini didasari oleh
pertimbangan etis, bukan oleh pertimbangan politis, karena itu akan dilakukan terus
walaupun Ulama sudah banyak di Partai Politik dan Ormas, namun ulama memang
memiliki tugas moral atau etis.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Kembali pada upaya }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 character building}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 dan }{\cs17 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 nation building,}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ini merupakan
langkah yang sangat mendesak saat ini, karena ini merupakan persoalan besar yang
dihadapi bangsa Indonesia saat ini ketika sekolah dan lembaga pendidikan lain
termasuk lembaga kebudayaan yang ada tidak melakukan tugas ini. Sementara gelombang
globalisasi yang begitu besar menghancurkan sendi-sendi bangsa ini di semua sektor
kehidupan, sehingga terjadi kemerosotan moral, budipekerti, akhlaq dan lunturnya
karakter. Penanaman rasa cinta tanah air dan bangga terhadap sejarah serta
peradaban sendiri itu dilakukan karena berdasarkan pertimbangan bahwa: }{\cs17
\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 (barang siapa tidak memiliki tanah air
dan tidak mencintai tanah air, maka tidak memiliki sejarah, barang siapa tidak
memiliki sejarah maka tidak memiliki memori dan karakter).}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bagi orang atau bangsa yang tidak
memiliki memori maka dia akan menjadi bangsa tidak memiliki karakter, dan bangsa
yang tidak memiliki karakter akan kehilangan segalanya. Politiknya akan hilang,
peradabannya akan merosot dan aset ekonominya pun akan dijarah bangsa lain akhirnya
akan menjadi bangsa yang miskin dan tidak terhormat. Inilah pentingnya menanamkan
rasa cinta tanah air, dan karena itu tidak henti-hentinya, ulama-ulama Indonesia
sejak jaman dahulu menanamkan rasa cinta tanah air. Penegasan pada Pancasila, UUD
1945, Bhineka Tunggal Ika dan NKRI ini merupakan bentuk paling nyata dari rasa
cinta tanah air tersebut. Itulah sebabnya Nabi Muhammad SAW menegaskan bahwa cinta
tanah air merupakan bagian dari iman (}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 hubbul wathan minal
iman}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 ). Dalam pengertian itulah agama ditempatkan sebagai
unsur mutlak dalam }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 nation }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 dan }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
character building.}{\cs17 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 (Said Agil
Siraj, Pidato Harlah NU ke 89).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pentingnya pendidikan karakter ini tentu
menjadi kewajiban para ulama untuk membentuk kader-kader pejuang ummat. Syarat-
syarat berjuang bagi ummat Islam di jaman sekarang menurut Prof. Dr. Said Ramadhan
Bouti dalam }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?al Ruhaniyat al ijtima\uc1 \u8217 ?
iyah\uc1 \u8221 ? }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (spiritualisme sosial) dengan: (1) Membaca
dan merenungkan makna kitab suci al Qur\uc1 \u8217 ?an ; (2) Membaca dan
mempelajari makna kehadiran Nabi Muhammad SAW melalui sunnah dan sirah (membaca
biografi) beliau; (3) Memelihara hubungan dengan orang-orang saleh seperti ulama
dan tokoh Islam yang zuhud; (4) Menjaga diri dari sikap dan tingkah laku tercela;
(5) Mempelajari hal-hal tentang ruh dan metafisika dalam al Qur\uc1 \u8217 ?an dan
sunnah dengan sikap penuh percaya; (6) Melakukan ibadah-ibadah wajib dan sunnah.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 KH
Sahal Mahfudz dalam sebuah buku }{\cs17 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 Nuansa Fiqih Sosial}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 2004 (Yogyakarta: LKiS) telah
mengisaratkan akan adanya kemungkinan munculnya kekhawatiran berlebihan, yang dapat
menimbulkan keputusasaan dan sikap pesimis di kalangan umat terhadap gejala
kekosongan ulama, sehingga akan mendorong persiapan sedini mungkin.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pembicaraan kali ini
menyangkut ulama. Tidak sembarang orang boleh dan mampu memberikan kriteria ulama,
karena ia memiliki nilai lebih yang sering kali tidak dapat dijangkau oleh keawaman
umat. Saya hanya menggunakan kriteria dan batasan ulama menurut al-Ghazali dalam
kitab }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Ihya Ulumiddin }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 yang menyebutkan, ulama adalah seorang yang rajin beribadah, zuhud,
alim dalam berbagai bidang ilmu, khususnya ilmu-ilmu ukhrawi, senantiasa ikhlas
karena Allah dan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 faqih}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dalam segala aspek
kemaslahatan umat.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Dari kriteria itu, yang seringkali tidak dipahami secara
benar adalah sebutan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?faqih\uc1 \u8221 ?}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
bagi ulama. Ada dua pengertian yang hampir sama, yakni }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 faqih}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
dan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 mutafaqqih}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Faqih secara harfiah berarti
seorang yang alim }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 fiqih}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Sementara }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
mutafaqqih}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 adalah orang yang menguasai fiqih. Kedudukan faqih
berada di atas mutafaqqih, karena di dalam mengkaji masalah-masalah fiqih seorang
faqih tidak hanya memahami teks-teks kodifikasi }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 fiqih}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang sudah
matang, akan tetapi juga melalui kajian-kajian suplementer, seperti }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
ushul al-fiqh, qowa'id al-fiqh, ishtilah al-fuqaha'}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan lain
sebagainya. Sedangkan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 mutafaqqih}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
adalah seorang yang hanya menguasai masalah-masalah yang telah terbukukan dalam
kitab fiqih yang ada. (KH MA Sahal Mahfudh, }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 Nuansa Fiqih Sosial}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , 2004 (Yogyakarta: LKiS)}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Mengapa isu krisis ulama muncul? Barangkali melalui tarikan garis historis yang
panjang kita akan dapat menyimak munculnya isu itu. Semenjak beberapa abad yang
lalu, konsep fiqih yang berlaku di tengah-tengah masyarakat Indonesia sempat
menjadi sumber nilai. Fiqih tidak saja berlaku sebagai norma yang berwatak
legalistik, tapi juga mewarnai sikap dan perilaku masyarakat. Bahkan sebagian
konsep tersebut telah dianggap sebagai subkultur yang telah menyatu dengan
kehidupan yang ada.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Kecenderungan seperti ini sebagai hasil nyata dari kemampuan para
ulama yang telah mencoba memasyarakatkan fiqih, dengan pendekatan kultural
sedemikian rupa, sehingga perubahan budaya dengan nilai-nilai Islami dari ajaran
fiqih berjalan beriringan begitu mulus tanpa menimbulkan kerawanan yang berarti.
Secara konvensional, ajaran-ajaran fiqih itu dimodifikasi oleh para ulama
sedemikian rupa sesuai dengan tradisi yang ada pada zamannya.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Membicarakan masalah
ulama, konsep-konsep dan keadaan masyarakat yang berbudaya fiqih tentu tidak
mungkin lepas dari membicarakan eksistensi pesantren yang telah memberikan
kontribusi paling besar bagi pembudayaan fiqih itu sendiri. Sejak berdirinya,
pesantren merupakan lembaga }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 tafaqquh fiddin}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
(memahami agama) yang begitu kuat, mengakar dan sekaligus diterima oleh masyarakat
pada zamannya. Lembaga ini memang lahir di tengah-tengah masyarakat kelas bawah,
sehingga warna konvensional sangat pekat tampak dalam sikap, langkah dan pemikiran
pesantren.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Namun justru berangkat dari kesederhanaan demikian, pesantren menjadi
lebih mudah mengakomodasikan nilai-nilai fiqih ke dalam kehidupan yang ada.
Bagaimanapun, masyarakat lebih suka menerima hal-hal yang tidak terlalu asing,
aneh, dan berkesan baru serta modern bagi segala aspek perilaku kehidupannya.
Masyarakat pada masa itu cenderung menolak apa saja datang dari penjajah, tentu
saja bercorak modern, baru dan asing. Hal ini malah semakin mendukung langkah
pesantren dalam mengkonsumsikan ajaran-ajaran fiqih.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sebagai lembaga }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 tafaqquh fiddin}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , pesantren membekali para
santrinya dengan ilmu-ilmu yang bermuara pada pendalaman }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 masa\uc1
\u8217 ?il diniyah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (masalah-masalah agama). Ilmu-ilmu fiqih
paling kuat mempunyai manfaat dalam hal itu, karenanya pesantren menjadi getol
mengkajinya ketimbang ilmu-ilmu yang lain, meski tidak berarti meninggalkannya.
Kekentalan eksistensi pesantren sebagai lembaga }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 tafaqquh fiddin}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 berjalan beberapa abad lamanya sampai suatu saat ketika pemerintah
kolonial Belanda memperkenalkan bentuk pendidikan baru yang benama sekolah, untuk
mengimbangi pengaruh pesantren.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Perubahan pun tak terelakkan lagi. Pesantren juga
mengimbangi sistem klasikal yang dimiliki oleh sekolah dengan mendirikan lembaga
pendidikan dalam pesantren yang bertitel madrasah, yang secara harfiah adalah
terjemahan dari sekolah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Pada mulanya, pesantren dengan madrasahnya itu, meski
wilayah garapannya bertambah akan tetapi justru semakin memantapkan eksistensinya
di tengah masyarakat. Madrasah sebagai wujud pengembangan pesantren, juga tetap
menitikberatkan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 tafaqquh fiddin }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 sebagai garapan
utamanya. Hanya saja, sistem dan metodenya berbeda dengan pesantren tradisional (}
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 salaf}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ). Madrasah-madrasah pesantren pada waktu itu belum
mengenal sertifikasi bagi setiap lulusannya dan juga akreditasi sebagaimana
lembaga-lembaga pendidikan lain.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Baru ketika mulai diperkenalkan pendidikan
guru agama oleh pemerintah yang diikuti dengan pengangkatan guru negeri dengan gaji
tetap, maka mulai tampak pergeseran nilai-nilai ikhlas, dari menuntut }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ilmu li wajhillah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 menjadi karena ijasah. Dampaknya, eksistensi
pesantren menjadi kabur, bahkan hilang identitasnya secara perlahan.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Fenomena pergeseran nilai semacam itu tidak bisa semata-mata diartikan sebagai
kemunduran pesantren secara total. Sampai saat ini masih cukup banyak ditemukan
pesantren tradisional, baik di Jawa maupun luar Jawa, meski profilnya tentu saja
tidak seperti yang ada pada tahun 60-an ke belakang, di mana para alumnus pesantren
masih dapat digolongkan sebagai}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 mutafaqqih}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Pergeseran
tersebut hanya merupakan kasus secara individual, yang menimpa para insan pesantren
dan bukan secara kolektif.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Lalu di mana letak krisis
ulama terjadi? Kembali kepada kriteria al-Ghazali tentang ulama yang representatif
dan mumpuni, maka kita bisa melihat dan menyimak nilai-nilai ikhlas telah
tercederai oleh faktor-faktor eksternal. Produk yang lahir dari kaburnya orientasi
itu adalah alumnus-alumnus pesantren yang kurang representatif untuk disebut ulama.
Memang, kita tidak bisa mengambinghitamkan begitu saja terhadap faktor-faktor
eksternal.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Kita tidak boleh menutup mata terhadap berkurangnya animo santri
sekarang ini untuk menggali kitab kuning secara baik dan benar. Bahkan ada beberapa
pihak yang mencoba mencari jalan pintas di dalam mengkaji ilmu-ilmu agama dengan
jalur penterjemahan kitab-kitab kuning, yang tentu saja tidak akan bisa sama persis
dengan aslinya. Ini tidak kecil efek negatifnya, apalagi bagi orang yang telah
berkecimpung lama di dunia pesantren. Ada reduksi dan kemerosotan yang sangat
terasa, sebagai kesenjangan yang kentara dan tidak mustahil akan berubah menjadi
satu-satunya momok bagi perjalanan pesantren.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Isu krisis ulama agaknya pernah coba dihadapi
dan ditanggulangi oleh beberapa pihak, khususnya oleh pemerintah. Lebih dari
setengah dasawarsa yang lalu, ada semacam langkah untuk mengisi posisi ulama dalam
kehidupan yang semakin menuntut peran ulama lebih besar lagi. Meskipun banyak pihak
yang kurang sependapat dengan isu kekosongan ulama, akan tetapi jumlah kuantitas
umat yang kian bertambah, tentu tidak akan cukup hanya dihadapi dengan jumlah
pemuka agama yang masih bisa dihitung dengan jari. Akan tetapi langkah tersebut
ternyata tidak efektif, bahkan menimbulkan kesan akan menggeser posisi sentral
ulama sebagai legitimator masalah-masalah fiqhiyah.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Gambaran situasi di atas sebagai kenyataan
dan tantangan serius bagi para ulama dan pesantrennya, sekaligus merupakan dorongan
yang kuat terhadap kebutuhan adanya lembaga kader }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 fuqaha'\uc1 \u8217
?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 (ahli-ahli ilmu }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 fiqih}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ) yang rapih
dengan manajemen dan pendanaan yang memadahi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kebutuhan dan urgensi akan lembaga ini pernah
muncul dan dibahas dalam sebuah forum ulama pada sekitar tiga tahun lalu. Waktu
itu, alhamdulillah sambutan para ulama cukup positif. Saya beserta para ulama
pengasuh pesantren yang hadir mencoba memformulasikan lembaga yang ideal bagi
penempaan kader-kader }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 fuqoha\uc1 \u8217 ? }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang alami, zuhud
dan ikhlas itu.Alhamdulillah pula, gaung yang ada terus bersambut. Pihak-pihak yang
merasa terkait kemudian mencoba untuk berpartisipasi. Sebagai contoh, lahirlah
madrasah aliyah program khusus yang diprakarsai Departemen Agama. Namun tentu saja
hal itu masih belum mencukupi kebutuhan. Kita masih menanti uluran tangan dan
partisipasi penuh dari umat sekalian.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pendidikan Sosial Keagamaan}{\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Pendidikan pada dasarnya adalah usaha sadar yang membentuk watak dan perilaku
secara sistematis, terencana dan terarah. Sedangkan sosial, secara ensiklopedis
berarti segala sesuatu yang berkaitan dengan masyarakat atau secara abstraksis
berarti masalah-masalah kemasyarakatan yang menyangkut pelbagai fenomena hidup dan
kehidupan orang banyak, baik dilihat dari sisi mikro individual maupun makro
kolektif. Dengan demikian, sosial keagamaan berarti masalah-masalah sosial yang
mempunyai implikasi dengan ajaran Islam atau sekurang-kurangnya mempunyai nilai
Islamiah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Pendidikan sosial keagamaan seperti pada lazimnya mempunyai tujuan,
media dan metoda serta sistem evaluasi. Media dalam hal ini bisa berupa kurikulum
atau bentuk-bentuk kegiatan nyata. Yang terakhir inilah yang akan menjadi
pembahasan dalam tulisan ini.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ajaran Islam atau lebih khusus syari\uc1
\u8217 ?at Islam, mempunyai titik singgung yang sangat kompleks dengan masalah-
masalah sosial. Karena, syari\uc1 \u8217 ?at Islam itu sendiri justru mengatur
hubungan antara manusia (individual mau pun kelompok) dengan Allah SWT, antara
sesama manusia dan antara manusia dengan alam lingkungannya.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Hubungan pertama
terumuskan dalam bentuk ibadah (baik individual maupun sosial). Interaksi kedua
terumuskan dalam bentuk }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 mu\uc1
\u8217 ?amalah }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 dan }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
mu\uc1 \u8217 ?asyarah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Prinsip }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 mu'amalah}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
dalam Islam, tidak menitikberatkan pada penguasaan mutlak bagi kelompok atas
pemilikan alam, sehingga menjadikan penguasaan individual, sebagaimana paham
sosialisme (}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 al-isytirakiyah
al-mutlaqah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ). Ia juga tidak menitikberatkan penguasaan bagi individu
secara mutlak yang cenderung pada sikap monopoli tanpa memiliki konsen (kepedulian)
terhadap yang lain, sebagaimana dalam kapitalisme (}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 al-ra'sumaliah al-mutlaqah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ).}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Akan tetapi Islam
menghargai hak penguasaan individual yang diimbangi dengan kewajiban dan tanggung
jawab masing-masing dan tanggung jawab kelompok.
Pembuktian prinsip ini bisa dilihat pada pelbagai hal, antara lain berlakunya
hukum waris, zakat, nafkah, larangan judi, larangan menimbun barang kebutuhan pokok
sehari-hari dan lain-lain.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Sedangkan prinsip }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 mu\uc1 \u8217 ?asyarah}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 dalam Islam dapat dilihat dalam pelbagai dimensi kepentingan dan
struktur sosial. Dalam kepentingan kemaslahatan umum, kaum Muslimin dituntut oleh
ajaran Islam sendiri agar bekerja sama dengan penuh }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 tasamuh}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 (toleransi) dengan pihak-pihak di luar Islam. Sedangkan antara kaum
Muslimin sendiri, Islam telah mengatur hubungan interaksinya dalam kerangka ukhuwah
Islamiah bagi segala bentuk sikap dan pelilaku pergaulan sehari-hari.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dari
sisi struktur sosial yang menyangkut stratifikasi sosial bisa dilihat, bagaimana
ajaran Islam mengatur interaksinya, misalnya hubungan lingkar balik antara ulama, }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 umara'}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (pemerintah), }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
aghniya\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (orang kaya) dan kelompok }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
fuqara\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 (orang fakir). Pendek kata, dalam Islam terdapat aturan
terinci mengenai }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 mu\uc1 \u8217 ?asyarah}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 antara
pelbagai kelompok sosial dengan pelbagai status masing-masing.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Disiplin sosial secara
sosiologis dapat diartikan sebagai suatu proses atau keadaan ketaatan umum atau
dapat juga disebut sebagai \uc1 \u8220 ?ketertiban umum\uc1 \u8221 ?. Ketertiban
itu sendiri merupakan aturan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 mu\uc1 \u8217 ?asyarah}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 antar
masyarakat baik yang ditentukan oleh perundang-undangan mau pun yang tidak
tertulis, hasil bentukan dari suatu kultur atau budaya. Dapat juga, ia merupakan
nilai-nilai yang berlaku, baik yang berorientasi pada budaya mau pun agama.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Bagi
Islam, bentuk disiplin sosial adalah kesadaran menghayati dan melakukan hak dan
kewajiban bagi para pemeluknya, baik dalam sikap, perilaku, perkataan perbuatan mau
pun pemikiran. Dalam hal ini, di dalam Islam dikenal ada }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 huquq Allah}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 (hak-hak Allah) dan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 huquq al-Adami}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (hak-
hak manusia). Sedangkan hak-hak manusia pada hakikatnya adalah kewajiban-kewajiban
atas yang lain. Bila hak dan kewajiban masing-masing bisa dipenuhi, maka tentu akan
timbul sikap-sikap sebagai berikut: Solidaritas sosial (}{\cs17 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 al-takaaful al-ijtima'i}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ), toleransi (}{\cs17
\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 al-tasamuh}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ),
mutualitas/kerjasama (}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 al-
ta\uc1 \u8217 ?awun}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ), tengah-tengah (}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 al-i'tidal}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ), dan stabilitas (}{\cs17 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 al-tsabat}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ).}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sikap-sikap itu merupakan disiplin sosial
yang sangat erat hubungannya dengan ajaran Islam yang mempunyai cakupan luas,
seluas aspek kehidupan yang berarti, bahwa Islam sebenarnya mampu menjadi sumber
referensi nilai bagi bentuk-bentak kehidupan sosial. Lebih dari itu,
mengaktualisasikan sikap-sikap itu dengan motivasi ajaran dan perintah agama,
berarti melakukan ibadah. Disiplin sosial dapat juga identik dengan ibadah dalam
Islam (dengan amal).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Dari uraian pada ketiga kerangka di atas, dapatlah
diambil kesimpulan, bahwa masalah-masalah sosial ke agamaan Islam meliputi semua
aspek kehidupan sosial sementara itu ajaran Islam telah meletakkan landasan yang
kuat dan fleksibel bagi sikap dan perilaku dalam disiplin sosial.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pendidikan ke arah itu
sebenarnya implisit masuk dalam pendidikan Islam. Karena pendidikan Islam seutuhuya
yang menyangkut iman (aspek }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8216 ?aqidah}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ),
Islam (aspek }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 syari\uc1 \u8217 ?ah}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ), hubungan antar
manusia (}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 muamalah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ) dan ihsan (aspek }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
akhlaq}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , etika dan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 tasawuf}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ) akan
berarti melibatkan semua aspek rohani dan jasmani bagi kehidupan manusia sebagai
makhluk individual mau pun makhluk sosial. (***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs22 \dbch \af2 \hich
\af0 \loch \af5 \lang1024 \langnp1024 \langfe1024 \langfenp1024 {\shp
{\*\shpinst \shpleft1200 \shptop295 \shpright2040 \shpbottom1420 \shpfhdr0
\shpbxcolumn \shpbxignore \shpbypara \shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0
\shpz9 \shplid1035 {\sp {\sn shapeType}{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn
fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}
{\sp {\sn fLockVerticies}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockRotation}{\sv 0}}{\sp {\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv
16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp
{\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp {\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}
{\sv 1}}{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}
{\sp {\sn lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv
1}}{\sp {\sn shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn
shadowOpacity}{\sv 32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn
shadowSecondOffsetX}{\sv -38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}
{\sp {\sn wzName}{\sv AutoShape 11}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn
fUseShapeAnchor}{\sv 0}}{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt {\pict }}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 9
Pendidikan Berbasis karakter}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 "Begitu terpilih sebagai Presiden Republik
Indonesia, Joko Widodo dalam berbagai kesempatan mengemukakan pendapatnya, \uc1
\u8220 ?}{\i1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Untuk membangun bangsa ini dengan melakukan\uc1 \u160 ?
revolusi mental.}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Revolusi men}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 tal hanya bisa diwujudkan melalui
dunia pendidikan (Gramsci). Dalam era globalisasi yang terjadi saat ini membawa
masyarakat\uc1 \u160 ? Indonesia\uc1 \u160 ? melupakan pendidikan karakter bangsa.
Padahal, pendidikan karakter merupakan suatu pondasi bangsa yang sangat penting dan
perlu ditanamkan dini kepada anak-anak. Dari kasus kekerasan yang semakin marak di
tanah air ini menunjukan bahwa masyarakat ternyata mampu melakukan tindak\uc1 \u160
?\uc1 \u160 ? kekerasan yang sebelumnya mungkin belum pernah terbayangkan. Hal ini
karena globalisasi telah }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 membawa kita pada \uc1 \u8220 ?
penuhanan\uc1 \u8221 ? materi sehingga terjadi ketidakseimbangan antara pembangunan
ekonomi dan tradisi kebudayaan masyarakat.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Banyak faktor yang menyebabkan runtuhnya
karakter bangsa\uc1 \u160 ? Indonesia pada saat ini. Di antaranya adalah faktor
pendidikan. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Kita tentu sadar bahwa pendidikan merupakan mekanisme
institusional yang akan
mengakselerasi pembinaan karakter bangsa dan juga berfungsi sebagai arena mencapai
tiga hal prinsipal dalam pembinaan karakter bangsa.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ada tiga hal prinsipal dalam membangun
karakter bangsa; Pertama, pendidikan sebagai arena untuk re-aktivasi karakter luhur
bangsa Indonesia. Secara historis bangsa Indonesia adalah bangsa yang memiliki
karakter kepahlawanan , nasionalisme , sifat heroik, semangat kerja keras serta
berani menghadapi}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 tantangan. Kerajaan-kerajaan Nusantara di
masa lampau\uc1 \u160 ? adalah\uc1 \u160 ? bukti keberhasilan pembangunan karakter
yang mencetak masyarakat maju, berbudaya dan berpengaruh.}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kedua, pendidikan
sebagai sarana\uc1 \u160 ? untuk membangkitkan suatu karakter bangsa yang dapat
mengaks}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 elerasi pembangunan sekaligus memobilisasi potensi domestik untuk
meningkatkan daya saing bangsa.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Ketiga, pendidikan sebagai sarana untuk menginternalisasi
kedua aspek di atas, yakni se-aktivasi sukses budaya masa lampau dan karakter
inovatif serta kompetitif , ke dalam segenap sendi-sendi kehidupan bangsa dan
program pemerintah. Internalisasi ini harus berupa suatu concerted efforts dari
seluruh instansi dan pemerintah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Berdasar fenomena tersebut dan menyadari akan
pentingnya pendidikan berbasis karakter sebagai tindak lanjut dan jalan keluar dari
berbagai masalah dan testimoni tantangan multidimensional dunia pendidikan.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Di
mana dunia pendidikan di Indonesia dinilai belum mendorong pembangunan bangsa. Hal
ini disebabkan oleh ukuran-ukuran dalam pendidikan tidak dikembalikan pada karakter
peserta didik, tapi dikembalikan pada pasar. Pendidikan nasional belum mampu
mencerahkan bangsa ini. Pendidikan nasional telah kehilangan nilai-nilai luhur
kemanusiaan, padahal pendidikan seharusnya memberikan pencerahan ni}{\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 lai-
nilai luhur. Dunia pendidikan telah kehilangan ruhnya lantaran tunduk dengan pasar
bukan pencerahan pada peserta didik.Pasar tanpa karakter akan hancur dan akan
menghilangkan aspek-aspek manusia dan kemanusiaan , karena kehilangan\uc1 \u160 ?
karakter itu sendiri}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 .}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Selain itu faktor kemunduran bangsa Indonesia
adalah karena bobroknya mental pejabat di pemerintahan. Ini bisa dilihat dari skor
korupsi, di mana Indonesia merupakan rangking tertinggi sebagai negara terkorup se
Asia Tenggara.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Jika melihat kondisi terbur}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 uk dalam korupsi, maka pantaslah
bangsa Indonesia mengalami kemunduran dalam berbagai macam posisi di dunia. Untuk
mengawasi permasalahan tersebut, pemerintahan yang\uc1 \u160 ? terbentuk di bawah
Kabinet duet H. Joko Widodo dan H. Yusuf Kala (Jokowi-Kala), pemerintah harus
membina membangun bangsa dengan menanamkan nilai-nilai positif (pendidikan berbasis
karakter), agar bangsa Indonesia memiliki karakter yang positif dan mampu bersaing
dengan negara lain di era\uc1 \u160 ? globalisasi.}{\fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Gagasan pembangunan bangsa yang unggul
sebenarnya telah ada sejak awal kemerdekaan Indonesia yang diproklamasikan pada
tanggal 17 Agustus 1945. Di mana Presiden Soekarno pada waktu itu telah menyatakan
perlunya nation and }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 character building}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 sebagai
bagian integral dari pembangunan bangsa.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ir Soekarno (Presiden 1) pada waktu itu
menyadari bahwa karakter bangsa berperan besar dalam mempertahankan eksistensi
bangsa Indonesia. Cukup banyak fakta empiris yang membuktikan bahwa karakter bangsa
yang kuat berperan besar dalam mencapai tingkat keberhasilan dan kemajuan bangsa.
Contoh pertama adalah bangsa Cina. Negeri Cina dikatakan tidak lebih makmur di
banding Indonesia pada tahun 1970-an. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Namun, dalam kurun kurang lebih 30 tahun,
dengan disiplin baja dan kerja keras, Cina telah berhasil bangkit menggerakan mesin
produksi nasionalnya. Budaya disiplin Cina tercermin dari berhasilnya negeri ini
menekan masalah korupsi di kalangan birokrat (pemerintahan) tanpa pandang bulu baik
secara struktural maupun substansial.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sementara itu, budaya kerja keras menampak
pada semangat rakyat Cina untuk bersedia selama 7 hari dalam seminggu untuk bekerja
demi mencapai keunggulan dan kejayaan negerinya. Saat ini Cina tidak saja menjadi
pengekspor terbesar, akan tetapi produksi ekspor Cina semakin banyak yang memiliki
kandungan teknologi menengah dan teknologi tinggi. }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Contoh lainnya adalah India. Negeri India
telah berhasil menjadi berswasembada pangan. Dengan jumlah penduduk kedua terbesar
sedunia, pencapaian posisi kesanggupan memenuhi kebutuhan pangan secara mandiri
merupa}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 kan prestasi\uc1 \u160 ? yang membanggakan. Keberhasilan
ini didorong\uc1 \u160 ? keinginan yang kuat (karakter) bangsa India untuk dan
membangun dengan kemampuan
sendiri atau dikenal dengan budaya swadesi.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Prinsip inilah yang membuat India tumbuh
menjadi negara paling mandiri }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 di Asia saat ini. Berbagai
kebutuhan hidup mulai dari paling sederhana\uc1 \u160 ? seperti sabun mandi\uc1
\u160 ? hingga mobil, mesin-mesin industri, kapal laut bahkan\uc1 \u160 ? pesawat
terbang dibuat sendiri. Meskipun produk-produk tersebut kualitasnya rendah (tidak
mempunyai keunggul}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 an kompetitif) dengan bangsa Jepang maupun
barat, namun semangat Swadesi (cinta produk dalam negeri) secara komparatif produk-
produk domestik India telah menjadikan ketergantungan India terhadap produk impor
yang sangat rendah. Ekonomi India bukanlah yang terbaik di Asia, namun hutang luar
negeri India tidak ada (zero).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Karakter bangsa-bangsa lainnya juga hampir
sama.Prinsipnya adalah ada kombinasi antara semangat\uc1 \u160 ? juang, disiplin,
dan kerja keras. Indonesia yang memiliki sumber daya alam dan sumber\uc1 \u160 ?
daya m}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 anusia yang melimpah ruah seharusnya dapat menjadi salah
satu bangsa yang unggul di kancah dunia. Namun, untuk mencapai hal tersebut bangsa
Indonesia haruslah berbenah diri terlebih dahulu dan harus membangun bangsa ini
dengan menumbuhkan karakter positif }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 diri setiap bangsa Indonesia.
Pemerintah Jokowi-JK sebagai rregulator dan instruktur bahkan sekaligus dirigen
dari kabinet sudah terbentuk sejak bulan Oktober 2014 perlu membangun\uc1 \u160 ?
langkah-langkah strategis agar dapat membentuk karakter bangsa Indonesia ya}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ng unggul dan siap bersaing dengan bangsa lain di era globalisasi.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Beberapa langkah yang dapat diambil pemerintah untuk membangun karakter bangsa
antara lain: Pertama, menginternalisasikan pendidikan karakter pada instansi
pendidikan sejak tingkat dini atau anak-anak. Kedua, menanamkan sebuah koordinasi
gerakan revitalisasi kebangsaan bersama generasi muda, yang diarahkan terutama pada
penguatan ketahanan masyarakat dan bangsa terhadap upaya nihilisasi pihak luar
terhadap nilai-nilai budaya positif bangsa Indonesia.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ketiga, meningkatkan daya saing bangsa dalam
bentuk kemajuan ilmu pengetahuan dan teknologi. Daya saing sebagai salah satu
keunggulan yang dimiliki suatu entitas dibandingkan entitas lainnya, bukanlah baru
muncul di era\uc1 \u160 ? abad ke 21 sekarang ini n}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 amun sudah muncul
sejak jaman yang lampau. Daya saing di sini tentunya harus dipahami dalam arti yang
lebih luas. Peran teknologi dan informasi serta telekomunikasi hanya sebatas
mempercepat sekaligus memperbesar peran daya saing dalam menentukan keunggulan
suatu entitas dibandingkan dengan entitas lainnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Keempat, menggunakan media sebagai penyalur
upaya pembangunan karakter bangsa. Dimana peran media ada tiga yakni sebagai
informasi, edukasi dan hiburan. Peran strategis ini dapat diberdayakan pemerintah
dengan kerja sama yang baik antara pemerintah dan pemilik media dalam penayangan
informasi yang positif dan mendorong karakter bangsa yang kompetitif.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Keempat langkah di atas hanyalah sebagian dari langkah-langkah strategis yang dapat
diambil\uc1 \u160 ? oleh pemerintahan yang baru akan terbentuk untuk membangun
karakter bangsa ini. Masih banyak cara yang dapat ditempuh agar dunia pendidikan
bangsa ini memiliki\uc1 \u160 ? kapasitas daya saing yang tinggi, agar\uc1 \u160 ?
mampu memberikan komplementasi baik keunggulan komparatif maupun ko}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
mpetitif pada persaingan global sehingga mampu menyumbangkan dan memberikan peran
pada sektor perekonomian dan sektor-sektor lainnnya. Semoga! (***) Makalah ini
dimuat di }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"http://www.muslimedianews.com/2015/02/membangun-pendidikan-berbasis-karakter.html"
}}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9
\ul1 http://www.muslimedianews.com/2015/02/membangun-pendidikan-berbasis-
karakter.html}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 20 Februari 2015}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard
\plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs22 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af5 \lang1024 \langnp1024
\langfe1024 \langfenp1024 {\shp {\*\shpinst \shpleft570 \shptop-292
\shpright1410 \shpbottom833 \shpfhdr0 \shpbxcolumn \shpbxignore \shpbypara
\shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0 \shpz10 \shplid1036 {\sp {\sn shapeType}
{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockVerticies}
{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockRotation}{\sv 0}}{\sp
{\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv 16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}
{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp {\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp
{\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}{\sv 1}}{\sp {\sn
fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}{\sp {\sn
lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv 1}}{\sp {\sn
shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn shadowOpacity}{\sv
32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn shadowSecondOffsetX}{\sv
-38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}{\sp {\sn wzName}{\sv
AutoShape 12}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn fUseShapeAnchor}{\sv 0}}
{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt
{\pict }}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 10}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Misi Pendidikan Islam}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Masalah pendidikan di negara kita telah
menarik perhatian berbagai kalangan, mengingat pendidikan belum bisa beranjak dari
masalah-masalah dari kurang berkualitasnya para lulusan sekolah , masih banyaknya
guru yang mismatch sampai kurang memadainya gaji para guru yang menyebabkan proses
pengajaran mereka lakukan kurang terkonsentrasi.}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Berbagai upaya perbaikan
telah dilakukan dengan dibuatnya undang-undang yang menjamin pendidikan yang
memadai hingga peningkatan insentif guru. Tetapi masalah pendidikan itu belum
kunjung reda. Dari aspek kualitas pendidikan, kita berada jauh di bawah negara-
negara maju, bahkan jika kita bandingkan dengan negara tetangga kita yakni Malaysia
dan Philipina. Belum lagi kalau kita tengok kepada bangsa Indonesia pendidikan
semakin hari semakin merosot moralnya. Buruknya kondisi moral bangsa ini tetntunya
berkaitan dengan tidak berhasilnya misi pendidikan.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Banyak orang menilai bahwa kegagalan
pendidikan di negeri ini pada umumnya disebabkan kurang diarahkannya pendidikan
kita pada pembentukan karakter bangsa }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (nation caracter building)}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 . Pengajaran di sekolah sekolah atau perguruan tinggi hanya
difokuskan pada penguasaan siswa terhadap pelajaran-pelajaran yang diberikan.
Mengenai masalah ini, pendidikan kita memang berhasil meluluskan para anak didiknya
setiap tahun dari berbagai pendidikan tinggi dan sekolah, sehingga secara statistik
jumlah orang pintar selalu bertambah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kalau pendidikan pada umumnya kurang memberi
perhatian pada aspek pembentukann karakter, hal ini kelihatannya lebih ditangani
oleh lembaga lembaga pendidikan agama. Sesuai dengan tradisinya, pendidikan Islam
sebenarnya lebih menekankan pada aspek pendidikan karakter, seperti terlihat dari
berbagai aspek materi yang diajarkannya. Akan tetapi sekolah-sekolah agama pun
sekarang ini terkesan telah meninggalkan habitatnya. Mereka justru telah
meninggalka}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 n tradisinya hanya untuk melayani kebutuhan umum yang
dikelola pesantren , misalnya,\uc1 \u160 ? sama saja dengan pembelajaran sekolah-
sekolah umum yang memeberi pelajaran sekuler dengan meninggalkan pelajaran-
pelajaran yang berkaitan dengan budi pekerti dan akhlak.}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sudah menjadi pemahaman
umum di kalangan kaum muslimin bahwa mencari ilmu pengetahuan merupakan keharusan
atau mendekati kewajiban mengingat pengetahuan manusia itu hidup dan dengan
pengetahuan pula mereka mengabdi kepada Allah
SWT sesuai dengan hadist Rasulullah SAW, \uc1 \u8221 ?Mencari ilmu itu merupakan
kewajiban (}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 faridhotun}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ) bagi umat Islam baik laki-laki
maupun perempuan\uc1 \u8221 ?. Kewajiban ini dipertegas lagi dalam hadist Nabi
Muhammad SAW,\uc1 \u8221 ?Carilah ilmu sejak kamu dalam ayunan sampai kamu masuk
liang kubur.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Allah SWT secara tegas memberikan penghargaan kepada
mereka yang berpengetahuan dan mengangkat derajat oraang-orang yang berilmu.
\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Allah mengangkat derajat orang-orang yang beriman dan
orang \uc1 \u8211 ?orang yang berilmu melebihi orang lainnya: QS Adzariyat : 56).}
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Ketinggian derajat orang yang berilmu itu jelas terlihat dalam kehidupan
bermasyarakat kita. Orang-orang yang berilmu itu telah menjadi penerang dalam
mengatasi masalah-masalah yang muncul dalam kehidupan kita sebagai manusia. Jadi
benarlah apa yang diungkapkan melalui sebuah kata ulama bahwa \uc1 \u8220 ?ilmu itu
adalah cahaya\uc1 \u8221 ?, karena dengan ilmu lah manusia mendapat jalan terang
untuk mengarungi kehidupannya. Penghargaan terhadap orang berilmu sendiri juga
disabdakan oleh Nabi Muhammad SAW, }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8221 ?khoirunnas
anfa\uc1 \u8217 ?uhum linnas\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (Yang paling bagus di antara kamu
adalah yang paling bermanfaat bagi manusia).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sejarah Islam telah memperlihatkan bahwa
melalui ajarannya yang menganjurkan pencarian pengetahuan yang menyebabkan
masyarakat Islam menjadi masyarakat yang berbudaya tinggi (}{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
civilized)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 . Perkembangan pengetahuan dalam masa Islam awal telah
melahirkan berbagai macam ahli yang kemudian bisa menerangi dunia dengan
pengetahuannya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dengan berbagai tuntutan yang dikemukakan di atas, apa yang
disodorkan oleh Islam sebenarnya bisa disederhanakan pada apa yang disebut \uc1
\u8220 ?}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 longlife education\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Ini
berarti bahwa pendidikan dalam Islam bukan hanya pembelajaran di dalam kelas , di
mana para murid mendapatkan pengetahuan dari para guru. Pendidikan dalam Islam
haruslah dijadikan sebagai media pembentukan watak dan karakter, sehingga anak
didik tidak hanya pintar, tetapi juga berperadaban secara pengetahuan atau
berakhlaq. Akhlaq itu bukan hanya aspek moralitas tingkah laku atau sopan santun
manusia, tetapi juga menyangkut sikap , pandangan atau bahkan karakter seorang
muslim.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dengan
demikian, pendidikan adalah totalitas pembentukan manusia supaya berguna bagi
sesamanya dengan mempunyai akhlaq yang tinggi. Imam Ghozali merumuskan akhlaq
sebagai potensi yang dipunyai manusia dalam kaitan manusia berperan sebagai }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 khalifatul fil ardhi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Potensi ini harus diarahkan agar
bisa memberikan manfaat bagi kehidupan manusia pada umumnya.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pendidikan, sekali lagi
harus dapat memberikan manfaat bagi kemanusiaan, yakni ketika pendidikan mampu
membentuk manusia-manusia yang ti}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dak hanya pintar tapi juga
berakhlaq atau berperadaban. Sering dikatakan orang bahwa menjadi orang pintar itu
gampang, sebab dengan disekolahkan orang akan menjadi pintar, artinya mempunyai
pengetahuan. Yang tidak mudah adalah membentuk manusia pintar\uc1 \u160 ? dan}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 berakhlaq.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Imam Ghozali membedakan akhlaq itu ke dalam }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 akhlaq karimah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 akhlaq madzummah}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 . Ahlaq karimah adalah potensi manusia yang direalisasikan dalam
kehidupan nya yang memberi manfaat bagi sesama manusia. Sedangkan akhlaq madzummah
itu muncul ketika potensi manusia tidak memberikan manfaat bagi manusia. Jadi dalam
hal ini akhlaq tidak diartikan semata-mata sebagai sopan santun, tetapi sebagai
peradaban.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Akhlaq itu adab sebagaimana dikatakan Rasulullah SAW,}{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\uc1 \u8221 ?addabani rabbi fa ahsana ta\uc1 \u8217 ?dibi\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 .
Memang berbeda Rasulullah SAW yang mengajari akhlaq beliau adalah Allah SWT
sehingga ta\uc1 \u8217 ?dib nya tentu sempurna. Dalam Al Qur\uc1 \u8217 ?an
disebutkan bahwa Rasulullah SAW adalah orang yang berakhlaq mulia. Jadi ahlaq mulia
itu tidak hanya berkaitan dengan sopan santun tetapi juga sikap dan karakter
manusia yang diarahkan untuk memberikan manfaat bagi umat manusia.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Misi pendidikan}{\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ada dua konsep
penting yang berkaitan yang berkaitan dengan keberadaan manusia yang karenanya
pendidikan yang kita lakukan juga diarahkan ke sana. Konsep itu terangkum dalam
firman Allah SWT, }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8221 ?wa ma kholaqtul jinna wal insa
illa liya\uc1 \u8217 ?budun\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , yang artinya adalah, \uc1
\u8221 ?tidak aku ciptakan jin dan manusia kecuali untuk menyembah Ku\uc1 \u8221 ?.
Perintah Allah SWT mengharapkan manusia agar menjadi hamba yang Islam (yang}
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 taat) yang melaksanakan\uc1 \u160 ? perintah-Nya.}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Nilai-nilai yang
terkandung dalam perintah Allah SWT ini bersifat universal. Artinya hal itu
berkaitan dengan ukuran yang sama dirumuskan oleh manusia. Al Qur\uc1 \u8217 ?an
dalam hal ini mendorong manusia agar menjadi khalifatullah (khalifah Allah) di bumi
yang berarti menjadi hamba Allah yang mengurusi kehidupannya dan kehidupan manusia
lainnya. \uc1 \u8220 ?mengurusi\uc1 \u8221 ? itu mempunyai arti yang luas, tidak
hanya berarti menjadi pemimpin manusia juga mengekplorasi rahasia alam dan lainnya
untuk kepentingan umat manusia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Karena itulah dalam pendidikan Islam anak didik itu
dengan pengetahuannya diarahkan untuk mempunyai tanggung jawab terhadap sesamanya.
Dengan berilmu manusia itu dibebani untuk membantu sesamanya dan menciptakan tidak
saja masyarakat yang religius tetapi juga masyarakat yang makmur, tidak
kekurangan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Jadi misi pendidikan tidak saja membentuk kesalehan individu menjadi
abdullah (hablum minallah) belaka namun juga kesalehan sosial di mana seorang
manusia juga dituntut menjadi manusia yang baik secara sosial }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
(kholifatullah)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 . Dalam konsep kholifatullah itulah dimensi akhlaq
mendapatkan tempat, karena salah satu aspek yang harus dipenuhi manusia untuk
menjadi khalifatullah yang berhasil adalah masalah keberadaban (akhlaq).}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Pemenuhan kedua konsep di atas adalah bentuk ekspresi dari keimanan dan keislaman
umat Islam. Islam itu memang berkaitan dengan masalah akidah dan syariah, yang
menuntut manusia untuk mempersembahkan keimannya kepada Allah SWT serta memberikan
ketaatannya }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 atas aturan \uc1 \u8211 ?aturan Nya. Sepertti sering
dinyatakan dalam ajaran Islam sendiri, pencapaian keduanya haruslah seimbang dalam
artian tidak ditinggal salah satunya, karena keduanya yakni hablumninnallah dan
hablumminannas merupakan hal yang saling berkaitan d}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 engan keislaman itu
sendiri.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dalam dunia pendidikan, pengenalan kedua hal itu harus ditekankan
karena keduanya menjadi sumber pembentukan karakter para siswa. Jadi, pendidikan
Islam itu membentuk kesalehan secara menyeluruh. Orang yang saleh itu bukan hanya
yang taat beribadah, tetapi juga harus peduli dengan masalah kehidupan sosial
manusia. Dengan kata lain, kesalehan yang harus dibentuk melalui pendidikan
keagamaan juga kesalehan sosial dan kesalehan religius.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Orang yang taat sholat di masjid harus juga
menjadi orang yang peduli lingkungan dan orang yang mengikuti aturan sosial yang
berlaku. Di jalanan, misalnya, orang yang saleh itu harus menjadi pengendara yang
baik, mentaati semua peraturan lalu lintas, karena melakukan hal itu juga bagian
dari keharusan agama, yakni menjadi khalifah di muka bumi. Memang banyak nilai-
nilai dan ajaran Islam yang mendorong manusia untuk beradab tadi.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Misi pendidikan Islam
sebaiknya diarahkan bagi terbentuknya manusia yang mengabdi kepada Allah SWT dengan
juga melakukan masalah keduniawiyannya sebagai bagian dari pengabdiannya kepada
Allah SWT. Jangan sampai pendidikan yang dilakukan melulu untuk mencerdaskan bangsa
dengan tanpa mengasah unsur spritualnya. Demikian juga kurang sempurna pendidikan
hanya bagi pembentukan spiritual manusia dengan melupakan maslaah-masalah duniaawi
di mana manusia sendiri hidup. Penggabungan keduanya menjadi keharusan, sebab
disamping hamba yang taat menjadi kekasih Allah SWT, tetapi juga menjadi khalifah
di muka bumi yang mendapatkan nilai lebih dari Allah SWT. (***) Makalah ini dimuat
di }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"http://www.muslimedianews.com/2015/03/misi-pendidikan-islam.html" }}{\fldrslt
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1
http://www.muslimedianews.com/2015/03/misi-pendidikan-islam.html}}}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 8 Maret 2015}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs22 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af5 \lang1024
\langnp1024 \langfe1024 \langfenp1024 {\shp {\*\shpinst \shpleft765 \shptop20
\shpright1605 \shpbottom1145 \shpfhdr0 \shpbxcolumn \shpbxignore \shpbypara
\shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0 \shpz11 \shplid1037 {\sp {\sn shapeType}
{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockVerticies}
{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockRotation}{\sv 0}}{\sp
{\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv 16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}
{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp {\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp
{\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}{\sv 1}}{\sp {\sn
fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}{\sp {\sn
lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv 1}}{\sp {\sn
shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn shadowOpacity}{\sv
32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn shadowSecondOffsetX}{\sv
-38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}{\sp {\sn wzName}{\sv
AutoShape 13}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn fUseShapeAnchor}{\sv 0}}
{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt
{\pict }}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
11 }{\field \fldedit {\*\fldinst {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"http://www.muslimedianews.com/2016/03/peran-dan-sejarah-dakwah-kaum-habaib-
di.html" }}{\fldrslt {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf9 \ul1 Peran dan Sejarah Dakwah Kaum Habaib di Nusantara}}}{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Dengan berbagai silsilah yang dinyatakan sebagai yang paling valid atau benar, para
Habaib atau banyak dikenal sebagai jalur keturunan (nasab) Rasulullah SAW banyak
yang diagung-agungkan oleh ummat.}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam
sejarah Hejaz, keturunan nabi ini hingga abad ke-20 memegang peranan penting dalam
pemerintahan Arab bahkan setelah keruntuhan Dinasti Othoman di Turki, karena hampir
dipastikan corak Negara yang bersifat khilafah bahkan di beberapa bagian dari
kerajaan Islam dunia berangsur-angsur mulai digantikan oleh yang bercirikan
Republik atau Nasionalis yang sifatnya territorial, berdasarkan letak kepulauan
atau dalam batas-batas tertentu daratan sebagaimana semangat dan watak Demokrasi
yang mulai bergaung dari jaman Revolusi Prancis, Yunani di belahan Eropa dan
berkembang dengan Revolusi Amerika, sejak itulah Negara Demokrasi menjadi pilihan
utama bagi Negara-negara yang masih terjajah oleh Post Kolonialisme.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Semenjak masa-masa sebelumnya mereka ini mendapat tempat khusus dimata penduduk
Hejaz. Mereka dibaiat menjadi penguasa dan imam serta pelindung tanah suci. Dalam
tatanan Hejaz, mereka diberikan sebutan Syarif untuk laki-laki dan Syarifah untuk
perempuan. Sedangkan diluar Hejaz, dari beberapa golongan ada yang memberikan title
Sayyid dan Sayyidah, atau juga dengan sebutan Habaib, dan
lain sebagainya untuk memberikan satu tanda bahwa mereka yang diberikan titel ini
dianggap masih memiliki kaitan darah dan nasab dengan Nabi Muhammad SAW.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Menurut Sayyid Muhammad Ahmad al-Syatiri dalam bukuny}{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 a Sirah al-
Salaf Min Bani Alawi al-Husainiyyin}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , para salaf kaum Alawi di
Hadramaut dibagi menjadi empat tahap yang masing-masing tahap mempunyai gelar
tersendiri. Gelar yang diberikan oleh masyarakat Hadramaut kepada tokoh-tokoh besar
Alawiyin ialah :}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Imam (dari abad
III H sampai abad VII H). Tahap ini ditandai perjuangan keras Ahmad al-Muhajir dan
keluarganya untuk menghadapi kaum Khawariji. Menjelang akhir abad 12 keturunan
Ahmad al-Muhajir tinggal beberapa orang saja. Pada tahap ini tokoh-tokohnya adalah
Imam Ahmad al-Muhajir, Imam Ubaidillah, Imam Alwi bin Ubaidillah, Bashri, Jadid,
Imam Salim bin Bashri.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Syaikh (dari abad VII H sampai abad XI H). Tahapan ini
dimulai dengan munculnya Muhammad al-Faqih al-Muqaddam yang ditandai dengan
berkembangnya tasawuf, bidang perekonomian dan mulai berkembangnya jumlah keturunan
al-Muhajir. Pada masa ini terdapat beberapa tokoh besar seperti Muhammad al-Faqih
al-Muqaddam sendiri. Ia lahir, dibesarkan dan wafat di Tarim.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Habaib (dari pertengahan
abad XI sampai abad XIV). Tahap ini ditandai dengan mulai membanjirnya hijrah kaum
Alawi keluar Hadramaut. Dan di antara mereka ada yang mendirikan kerajaan atau
kesultanan yang peninggalannya masih dapat disaksikan hingga kini, di antaranya
kerajaan Alaydrus di Surrat (India), kesultanan al-Qadri di kepulauan Komoro dan
Pontianak, al-Syahab di Siak dan Bafaqih di Filipina. Tokoh utama Alawi masa ini
adalah Habib Abdullah bin Alwi al-Haddad yang mempunyai daya pikir, daya ingat dan
kemampuan menghafalnya yang luar biasa, juga terdapat Habib Abdurahman bin Abdullah
Bilfaqih, Habib Muhsin bin Alwi al-Saqqaf, Habib Husain bin Syaikh Abu Bakar bin
Salim, Habib Hasan bin Soleh al-Bahar, Habib Ahmad bin Zein al-Habsyi.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sayyid (mulai dari awal
abad XIV ). Tahap ini ditandai kemunduran kecemerlangan kaum Alawi. Di antara para
tokoh tahap ini ialah Imam Ali bin Muhammad al-Habsyi, Imam Ahmad bin Hasan al-
Attas, Allamah Abu Bakar bin Abdurahman Syahab, Habib Muhammad bin Thahir al-
Haddad, Habib Husain bin Hamid al-Muhdhar. Sejarawan Hadramaut Muhammad Bamuthrif
mengatakan bahwa Alawiyin atau qabilah Ba\uc1 \u8217 ?alawi dianggap qabilah yang
terbesar jumlahnya di Hadramaut dan yang paling banyak hijrah ke Asia dan Afrika.
Qabilah Alawiyin di Hadramaut dianggap orang Yaman karena mereka tidak berkumpul
kecuali di Yaman dan sebelumnya tidak terkenal di luar Yaman.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Jauh sebelum itu, yaitu pada abad-abad pertama hijriah
julukan Alawi digunakan oleh setiap orang yang bernasab kepada Imam Ali bin Abi
Thalib, baik nasab atau keturunan dalam arti yang sesungguhnya maupun dalam arti
persahabatan akrab. Kemudian sebutan itu (Alawi) hanya khusus berlaku bagi anak
cucu keturunan Imam al-Hasan dan Imam al-Husein. Dalam perjalanan waktu berabad-
abad akhirnya sebutan Alawi hanya berlaku bagi anak cucu keturunan Imam Alwi bin
Ubaidillah. Alwi adalah anak pertama dari cucu-cucu Imam Ahmad bin Isa yang lahir
di Hadramaut. Keturunan Ahmad bin Isa yang menetap di Hadramaut ini dinamakan
Alawiyin diambil dari nama cucu beliau Alwi bin Ubaidillah bin Ahmad bin Isa yang
dimakamkan di kota Sumul.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kaum Arab, terutama yang beragama
Islam telah sejak berabad lamanya melakukan perniagaan dengan berbagai negara di
dunia, yang selanjutnya menciptakan jalur-jalur perdagangan dan komunitas-komunitas
Arab baru diberbagai negara. Dalam berbagai sejarah dinyatakan bahwa kaum Arab yang
datang ke Indonesia merupakan koloni Arab dari daerah sekitar Yaman dan Persia.
Namun, yang dinyatakan berperan paling penting dan ini diperlihatkan dengan jenis
madzhab yang ada di Indonesia, dimungkinkan adalah dari Hadramaut. Dan orang-orang
Hadramaut ini diperkirakan telah sampai ke Indonesia semenjak abad pertengahan
(abad ke-13) sesudah adanya huru-hara di Baghdad.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Secara umum, tujuan awal
kedatangan mereka adalah untuk berdagang sekaligus berdakwah, dan kemudian
berangsur-angsur mulai menetap dan berkeluarga dengan masyarakat setempat. Dari
mereka inilah kemudian muncul banyak tokoh dakwah yang termaktub dalam team
Walisongo dan banyak tokoh dakwah islam hingga masa sekarang. Walaupun masih ada
pendapat lain seperti menyebut dari Samarkand (Asia Tengah), Champa atau tempat
lainnya, tampaknya itu semua adalah jalur penyebaran para Mubaligh dari Hadramawt
yang sebagian besarnya adalah kaum Sayyid (Syarif).}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Para sayyid Alawiyin
menyebarkan da\uc1 \u8217 ?wah Islamiyah di Asia Tenggara melalui dua tahap,
pertama hijrah ke India. Kemudian pada tahap kedua dari India ke Asia Tenggara,
atau langsung dari Hadramaut ke Asia Tenggara melalui pesisir India. Di antara yang
hijrah ke India adalah seorang alim syarif Abdullah bin Husein Bafaqih ke kota \uc1
\u8216 ?Kanur\uc1 \u8217 ? dan menikahi anak menteri Abdul Wahab dan menjadi
pembantunya sampai wafat. Salah seorang Habaib lainnya adalah Syarif Muhammad bin
Abdullah Alaydrus yang terkenal di kota Ahmadabad dan Surat. Ia hijrah atas
permintaan kakeknya Syarif Syech bin Abdullah Alaydrus. Begitu pula keluarga Abdul
Malik yang diberi gelar \uc1 \u8216 ?Azhamat Khan\uc1 \u8217 ?. Dari keluarga
inilah asal keturunan penyebar Islam di Jawa yang disebut dengan Wali Songo.
Kemudian dari India, mereka melanjutkan perjalanannya ke Indonesia, yaitu daerah
pesisir utara Sumatera yang sekarang dikenal dengan propinsi Aceh.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Menurut Prof. Dr. Hamka, sejak zaman kebesaran Aceh telah banyak
keturunan-keturunan Hasan dan Husain itu datang ke tanah air kita ini. Sejak dari
semenanjung Tanah Melayu, Kepulauan Indonesia dan Filipina. Harus diakui banyak
jasa mereka dalam penyebaran Islam di seluruh Nusantara ini. Penyebar Islam dan
pembangun kerajaan Banten dan Cirebon adalah Syarif Hidayatullah yang diperanakkan
di Aceh. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Syarif kebungsuan tercatat sebagai penyebar
Islam ke Mindanau dan Sulu. Sesudah pupus keturunan laki-laki dari Iskandar Muda
Mahkota Alam pernah bangsa Sayid dari keluarga Jamalullail jadi raja di Aceh.
Negeri Pontianak pernah diperintah bangsa sayid al-Qadri. Siak oleh keluarga bangsa
sayid Bin Syahab. Perlis (Malaysia) dirajai oleh bangsa sayid Jamalullail. Yang
Dipertuan Agung III Malaysia Sayid Putera adalah raja Perlis. Gubernur Serawak yang
sekarang ketiga, Tun Tuanku Haji Bujang ialah dari keluarga Alaydrus. Kedudukan
mereka di negeri ini yang turun temurun menyebabkan mereka telah menjadi anak
negeri di mana mereka berdiam. Kebanyakan mereka jadi ulama.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Mereka
datang dari Hadramaut dari keturunan Isa al-Muhajir dan al-Faqih al-Muqaddam.
Mereka datang kemari dari berbagai keluarga. Yang kita banyak kenal ialah keluarga
Alatas, Assaqaf, Alkaf, Bafaqih, Alaydrus, Bin Syekh Abubakar, Al-Habsyi, Al-
Haddad, Bin Smith, Bin Syahab, Al-Qadri, Jamalullail, Assiry, Al-Aidid, Al-Jufri,
Albar, Al-Mussawa, Gathmir, Bin Aqil, Al-Hadi, Basyaiban, Ba\uc1 \u8217 ?abud, Al-
Zahir, Bin Yahya dan lain-lain. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Menurut keterangan almarhum sayid
Muhammad bin Abdurrahman Bin Syahab telah berkembang jadi 199 keluarga besar.
Semuanya adalah dari Ubaidillah bin Ahmad bin Isa al-Muhajir. Ahmad bin Isa al-
Muhajir Illallah inilah yang berpindah dari Basrah ke Hadramaut. Lanjutan
silsilahnya ialah Ahmad bin Isa al-Muhajir bin Muhammad al-Naqib bin Ali al-Uraidhi
bin Ja\uc1 \u8217 ?far al-Shaddiq bin Muhammad al-Baqir bin Ali Zainal Abidin bin
Husain al-Sibthi bin Ali bin Abi Thalib. As-Sibthi artinya cucu, karena Husain
adalah anak dari Fathimah binti Rasulullah saw.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Orang-orang Arab Hadramaut mulai datang
secara massal ke Nusantara pada tahun-tahun terakhir abad 18, sedangkan kedatangan
mereka di pantai Malabar jauh lebih awal. Perhentian mereka yang pertama adalah
Aceh. Dari sana mereka lebih memilih pergi ke Palembang dan Pontianak. Orang Arab
mulai banyak menetap di Jawa setelah tahun 1820, dan koloni-koloni mereka baru tiba
di bagian Timur Nusantara pada tahun 1870. Pendudukan Singapura oleh Inggris pada
tahun 1819 dan kemajuan besar dalam bidang perdagangan membuat kota itu
menggantikan kedudukan Aceh sebagai perhentian pertama dan titik pusat imigrasi
bangsa Arab. Sejak pembangunan pelayaran dengan kapal uap di antara Singapura dan
Arab, Aceh bahkan menjadi tidak penting sama sekali.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Di pulau Jawa terdapat enam koloni besar
Arab, yaitu Batavia, Cirebon, Tegal, Pekalongan, Semarang dan Surabaya. Di Madura
hanya ada satu yaitu di Sumenep.. Koloni Arab di Surabaya dianggap sebagai pusat
koloni di pulau Jawa bagian Timur. Koloni Arab lain yang cukup besar berada di
Pasuruan, Bangil, Probolinggo, Lumajang, Besuki dan Banyuwangi. Koloni Arab di
Besuki mencakup pula orang Arab yang menetap di kota Panarukan dan
Bondowoso.Koloni-koloni Arab Hadramaut khususnya Alawiyin yang berada lokasi
pesisir tetap menggunakan nama-nama famili mereka, sedangkan Alawiyin yang tidak
dapat pindah ke pesisir karena berbagai sebab kemudian berganti nama dengan nama
Jawa, mereka itu banyak yang berasal dari keluarga Bayaiban, Ba\uc1 \u8217 ?bud,
Bin Yahya dan lainnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kebanyakan para
Habaib ini menempuh jalan Thariqah Alawiyyah. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Thariqah As-Sadah
Al-Ba'Alawi}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 adalah suatu tarekat sufi Islam Sunni yang terkenal,
yang didirikan oleh Imam Muhammad bin Ali Ba'alawi, bergelar }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Al-
Faqih Al-Muqaddam}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (lahir di Tarim, Yaman, 574 H/k. 1178 M, dan
wafat 653 H/k. 1256 M). Tarekat ini kemudian semakin berkembang dengan pesat di
tangan Imam Abdullah bin Alawi Al-Haddad. Penyebarannya yang terbesar adalah di
Yaman, selain itu juga tersebar di Indonesia, Malaysia, Singapura, Kenya, Tanzania,
India, Pakistan, Hijaz, dan Uni Emirat Arab yang merupakan pula wilayah diaspora
bangsa Arab Hadramaut. Thariqah ini sendiri diasas oleh Al Faqih Al Muqaddam
Muhammad bin Ali Ba\uc1 \u8217 ?alawi (574 H/1178M-653H/1255 M Tarim-Yaman). Ada
dua jalur keilmuan dan thariqah yang diambilnya. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pertama ia mengambilnya
dari jejak leluhurnya yakni lewat ayah, kakek dan terus bersambung sampai
Rasulullah SAW. Jalur yang kedua ia mengambil dari ulama sufi, yakni Syaikh Abu
Madyan Syu\uc1 \u8217 ?aib dima}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 na sanad mata rantai keilmuannya juga
akhirnya sambung sinambung sampai Rasulullah SAW.\uc1 \u160 ? Di Kemudian hari,
keluarga Ba}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8217 ?alawi ini sebagian ada masuk ke wilayah
Nusantara seiring gelombang penyebaran Islam ke bumi Nusantara. Apalagi saat itu,
Nusantara menjadi objek kunjungan dagang, melalui Bandar Malaka. }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Para sejarawan barat meyakini, Islam bercorak sufistik
itulah yang membuat penduduk nusantara yang semula beragama Hindu dan Buddha
menjadi sangat tertarik. Tradisi dua agama asal India yang kaya dengan di}{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
mensi metafisik dan\uc1 \u160 ? spiritualitas itu dianggap lebih dekat dan lebih
mudah beradaptasi dengan tradisi thariqah yang dibawa para wali. Sayangnya dokumen
sejarah islam sebelum abad 17\uc1 \u160 ? cukup sulit dilacak. Meski begitu,
beberapa catatan tradisional di kerat}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 on-keraton sedikit banyak bercerita tentang aktivitas thariqah di
kalangan keluarga istana raja-raja muslim.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Mursyid adalah sebutan
untuk seorang guru pembimbing thariqah yang telah memperoleh izin dan ijazah dari
guru mursyid di atasnya, yang terus bersambung sanadnya sampai kepada Rasulullah
SAW sebagai Shahibuth Thariqah, untuk men-talqin-kan dzikir atau wirid thariqah
kepada orang-orang yang datang meminta bimbingannya (murid). Dalam thariqah
Tijaniyyah, sebutan untuk mursyid adalah }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 muqaddam}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Mursyid}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 mempunyai kedudukan yang penting dalam ilmu thariqah. Karena ia
tidak saja pembimbing yang mengawasi murid-muridnya dalam kehidupan lahiriah
sehari-hari agar tidak menyimpang dari ajaran\uc1 \u160 ? Islam dan terjerumus
dalam kemaksiatan, tetapi ia juga merupakan pe}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 mimpin kerohanian bagi para
muridnya agar bisa wushul (terhubung) dengan Allah SWT. Karena ia merupakan
washilah (perantara) antara si murid dengan Allah Swt. Demikian keyakinan yang
terdapat dikalangan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ahli thariqah}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 .}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Oleh karena itu, jabatan ini tidak boleh
dipangku oleh sembarang orang, sekalipun pengetahuannya tentang ilmu thariqah cukup
lengkap. Tetapi yang terpenting ia harus memiliki kebersihan rohani dan kehidupan
batin yang tulus dan suci. Syaikh Muhammad Amin Al-Kurdy, salah seorang tokoh
Thariqah Naqsyabandiyah yang bermazhab Syafi\uc1 \u8217 ?i, menyatakan, yang
dinamakan Syaikh/Mursyid adalah orang yang sudah mencapai maqom Rijalul Kamal,
seorang yang sudah sempurna suluk/lakunya dalam syari\uc1 \u8217 ?at dan hakikat
menurut Al Qur\uc1 \u8217 ?an, sunnah dan ijma\uc1 \u8217 ?. Hal yang demikian itu
baru terjadi sesudah sempurna pengajarannya dari seorang mursyid yang mempunyai
maqam (kedudukan) yang lebih tinggi darinya, yang terus bersambung sampai kepada
Rasulullah Muhammad SAW, yang bersumber dari Allah SWT dengan melakukan ikatan-
ikatan janji dan wasiat (bai\uc1 \u8217 ?at) dan memperoleh izin maupun ijazah
untuk menyampaikan ajaran suluk dzikir itu kepada orang lain.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Seorang mursyid yang mu\uc1 \u8217 ?tabar,
diakui keabsahanya, itu tidak boleh diangkat dari seorang yang bodoh, yang hanya
ingin menduduki jabatan itu karena nafsu. Mursyid merupakan penghubung antara para
muridnya dengan Allah SWT, juga merupakan pintu yang harus dilalui oleh setiap
muridnya untuk menuju kepada Allah SWT. Seorang syaikh/mursyid yang tidak mempunyai
mursyid yang benar di atasnya, menurut Al-Kurdy, maka mursyidnya adalah syetan.
Seseorang tidak boleh melakukan irsyad (bimbingan) dzikir kepada orang lain kecuali
setelah memperoleh pengajaran yang sempurna dan mendapat izin atau ijazah dari guru
mursyid di atasnya yang berhak dan mempunyai silsilah yang benar sampai kepada
Rasulullah SAW.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sementara Syaikh Abdul
Qadir Jailani, sebagaimana dikutip oleh Syaikh Ja\uc1 \u8217 ?far bin Abdul Karim
Al-Barzanji, menetapkan syarat menjadi mursyid lebih luas lagi: memiliki keilmuan
standar para ulama, kearifan para ahli hikmah, dan wawasan serta nalar politik
seperti para politisi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Pra syarat yang cukup berat ini menunjukkan bahwa selain membimbing
dalam urusan agama, seorang mursyid juga menjadi penasehat bagi murid-muridnya
dalam hampir seluruh aspek kehidupannya: politik, ekonomi, budaya, sosial dan
pendidikan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Di luar urusan pendidikan dan kapasitas
personal, kalangan thariqah juga meyakini, bahwa terpilihnya seorang sufi menjadi
guru mursyid adalah anugerah sekaligus ujian hidup yang luar biasa. Karena itu
pemilihan seseorang mursyid bukan sekedar hasil pemikiran dan ijtihad dari gurunya,
melainkan hasil petunjuk dari Allah Ta\uc1 \u8217 ?ala dan Rasulullah, sebagai
pemilik dan guru sejati ilmu thariqah. Karena pengangkatannya bersumber dari
petunjuk atau isyarah yang diberikan Allah, kemursyidan seseorang sufi biasanya
diketahui secara spiritual oleh mursyid-mursyid mu\uc1 \u8217 ?tabar lain di
thariqahnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Selain penjagaan otentisitas sanad
kemursyidan melalui jalur spiritual, upaya penjagaan lahiriah juga diupayakan para
guru mursyid dengan selalu menghadirkan empat orang saksi dalam prosesi
pengangkatan seorang murid menjadi mursyid, dan belakangan dengan surat keterangan
tertulis. Ini semua dalam rangka menghindari fitnah-fitnah atau pengakuan palsu
mengenai kemursyidan seseorang, yang berpotensi merugikan umat Islam yang ingin
mempelajari dan mengikuti thariqah shufiyyah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Karena prosesnya yang
diyakini murni bersumber dari petunjuk Allah SWT dan Rasulullah SAW itu pula proses
regenerasi kemursyidan tidak berjalan dengan mudah dan terus mengalir secara
otomatis. Jika ada seorang ulama yang menjadi mursyid, tidak otomatis bisa
diharapkan anaknya akan menggantikannya sebagai mursyid kelak sepeninggal sang
ayah. Juga tidak dengan mudah diharapkan, jika ada seorang mursyid
yang memiliki banyak murid maka akan dengan mudah mengangangkat banyak pengganti.
Karena itu tak jarang, seorang mursyid yang sangat terkenal sampai wafatnya tidak
mengangkat mursyid baru atau mursyid penggantinya, sehingga garis kemursyidannya
pun terputus.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Selain Mursyid atau Muqaddam, yang berhak mengajarkan thariqah,
menerima bai\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 at dan mengangkat mursyid baru, dalam tradisi
thariqah \uc1 \u8211 ?termasuk }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Syadziliyyah}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1
\u8212 ?di Indonesia juga dikenal sebutan Khalifah dan Badal Mursyid. Kh}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
alifah adalah seorang sufi yang mendapat ijazah untuk mengajarkan thariqah dan
menerima pembai\uc1 \u8217 ?atan, kepada umat Islam, tetapi tidak berhak mengangkat
mursyid baru. Sedangkan Badal adalah seorang sufi, murid senior dari seorang
mursyid, yang membantu proses pengajaran thariqah dan menerima pemba\uc1 \u8217 ?
aiatan atas nama dan dengan ijin mursyid. Jadi badal tidak berhak membuka
pembai\uc1 \u8217 ?atan dan pengajaran sendiri, secara mandiri. Ketika seorang guru
mursyid wafat dan tidak mengangkat pengganti, maka demi keberlangsungan suluknya,
para murid diharuskan melanjutkan pelajaran, bai\uc1 \u8217 ?at dan suluknya kepada
guru mursyid lain.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Di kalangan Habaib selain dipercaya memperoleh sanad
kelimuan dan thariqah melalui jalur nasab (keturunan), atau marga. Mereka juga
berburu sanad (mata rantai keilmuan) ke ulama dan habaib yang lebih senior dan
berbobot baik di dalam negeri maupun luar negeri. Pentingnya mata rantai keilmuan
(sanad ilm\uc1 \u8217 ?) sebagai mana ajaran tarekat As-Sadah Al-Ba'Alawi bila
ditinjau berdasarkan mazhab fikihnya adalah bermazhab As-Syafi'iyah. Sedangkan bila
ditinjau dari mazhab akidahnya, maka bermazhab As-Sunni Al-Asy'ariyyah.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pengajaran keilmuan
berdasarkan aturan tarekat (manhaj) As-Sadah Al-Ba'alawi ialah mengajarkan berbagai
ilmu-ilmu keislaman, yang kini telah berkembang sepanjang sejarahnya dan menjadi
bebagai cabang ilmu keislaman. Berbagai ma'had dan rubath tarekat ini, setelah
tahun-tahun menjalankan pengajarannya secara terus-menerus sampai dengan hari ini,
telah membuat cara-cara yang sistematis dalam memberikan pengajaran ilmu-ilmu
tersebut, yang selain itu juga mengajarkan mengenai pentingnya pendidikan melalui
suri tauladan (tarbiyyah fi tazkiyah)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 .}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tarekat Alawiyyah adalah suatu tarekat yang
ditempuh oleh para salafus sholeh.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam tarekat ini,
mereka mengajarkan Al-Kitab Al-Qur\uc1 \u8217 ?an dan As-Sunnah kepada masyarakat,
dan sekaligus memberikan suri tauladan dalam pengamalan ilmu dengan keluhuran
akhlak dan kesungguhan hati dalam menjalankan syariah Rasullullah SAW.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Mereka
menerangkan dengan terinci, bahwa tarekat As-Saadah Bani Alawy ini diwariskan
secara turun temurun oleh leluhur (salaf) mereka : dari kakek kepada kepada ayah,
kemudian kepada anak-anak dan cucu-cucunya. Demikian seterusnya mereka menyampaikan
tarekat ini kepada anak cucu mereka sampai saat ini. Oleh karenanya, tarekat ini
dikenal sebagai tarekat yang langgeng sebab penyampaiannya dilakukan secara ikhlas
dan dari hati ke hati.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dari situlah dapat diketahui,
bahwasanya tarekat ini berjalan di atas rel Al-Kitab dan As-Sunnah yang diridhoi
Allah dan Rasul-Nya. Jelasnya, Tarekat Alawiyyah ini menitik-beratkan pada
keseimbangan antara ibadah mahdhah, yaitu muamalah dengan Khaliq, dengan ibadah
ghoiru mahdhah, yakni muamalah dengan sesama manusia yang dikuatkan dengan adanya
majlis-majlis ta\uc1 \u8217 ?lim yang mengajarkan ilmu dan adab serta majlis-majlis
dzikir dan adab. Dengan kata lain, tarekat ini mencakup hubungan vertikal (hubungan
makhluk dengan Khaliqnya) dan hubungan horizontal (antara sesama manusia).}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Selain
itu, tarekat ini mengajarkan kepada kita untuk bermujahadah (bersungguh-sungguh)
dalam menuntut ilmu guna menegakkan agama Allah (Al-Islam) di muka bumi.
Sebagaimana diceritakan, bahwa sebagian dari As-Saadah Bani Alawy pergi ke tempat-
tempat yang jauh untuk belajar ilmu dan akhlak dari para ulama, sehingga tidak
sedikit dari mereka yang menjadi ulama besar dan panutan umat di zamannya. Banyak
pula dari mereka yang mengorbankan jiwa dan raga untuk berdakwah di jalan Allah,
mengajarkan ilmu syariat dan bidang ilmu agama lainnya dengan penuh kesabaran, baik
di kota maupun di pelosok pedesaan. Berkat berpedoman pada Al-Qur\uc1 \u8217 ?an
dan As-Sunnah, disertai kesungguhan dan keluhuran akhlak dari para pendiri dan
penerusnya, tarekat ini mampu mengatasi tantangan zaman dan tetap eksis sampai saat
ini.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Habib
Abdurrahman bin Abdullah bin Ahmad Bilfaqih Ba\uc1 \u8217 ?alawi pernah ditanya,
\uc1 \u8220 ?Apa dan bagaimana tarekat Saadah Aal Abi \uc1 \u8216 ?Alawi
(keluarga }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Bani Alawy}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ) itu?. Apakah cukup didefinisikan
dengan ittib}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u226 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8217 ? (mengikuti) Quran dan
sunah?. Apakah terdapat pertentangan di antara mereka?. Apakah tarekat mereka
bertentangan dengan tarekat-tarekat yang lain?.\uc1 \u8221 ? Dia pun menyampaikan
jawabannya sebagai berikut : \uc1 \u8220 ?Ketahuilah, sesungguhnya tarekat Saadah
Aal Abi \uc1 \u8216 ?Alawi merupakan salah satu tarekat kaum sufi yang asasnya
adalah ittib}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u226 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8217 ? (mengikuti) Quran dan
sunah, pokoknya adalah sidqul iftiq}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u244 ?}{\fs28 \loch \af12
\hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 r (benar-benar
merasa butuh kepada Allah) dan syuh}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u251 ?}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 dul minnah
(menyaksikan bahwa semuanya merupakan karunia Allah). Tarekat ini mengikuti
ittiba\uc1 \u8217 ? mansh}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u251 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 sh dengan cara
khusus dan menyempurnakan semua dasar (ush}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u251 ?}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 l)
untuk mempercepat wush}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u251 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 l. Melihat hal
ini, maka tarekat Saadah Aal Abi \uc1 \u8216 ?Alawi lebih dari sekedar mengikuti
Quran dan Sunah secara umum dengan mempelajari hukum-hukum dhohir. Pokok bahasan
ilmu ini sifatnya umum dan universal, sebab tujuannya adalah untuk menyusun aturan
yang mengikat orang-orang bodoh dan kaum awam lainnya. Tidak diragukan bahwa
kedudukan manusia dalam beragama berbeda-beda. Oleh karena itu diperlukan ilmu
khusus untuk orang khusus, yakni ilmu yang menjadi pusat perhatian kaum khowwash,
ilmu yang membahas hakikat takwa dan perwujudan ikhlas.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Demikian itulah jalan lurus (}{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
shir}{\i1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u244 ?}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 thol mustaqim}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ) yang
lebih tipis dari sehelai rambut. Ilmu itu tidak cukup disampaikan secara umum,
bahkan setiap bagian darinya perlu didefinisikan secara khusus. Demikian itulah
ilmu tasawuf, ilmu yang oleh kaum sufi digunakan untuk berjalan menuju Allah Ta\uc1
\u8217 ?ala. Dhohir jalan kaum sufi adalah ilmu dan amal, sedangkan batinnya adalah
kesungguhan (sidq) dalam bertawajjuh kepada Allah Ta\uc1 \u8217 ?ala dengan
mengamalkan segala sesuatu yang diridhoi-Nya dengan cara yang diridhoi-Nya. Jalan
ini menghimpun semua akhlak luhur dan mulia, mencegah dari semua sifat hina dan
tercela. Puncaknya memperoleh kedekatan dengan Allah dan fath. Jalan ini
(mengajarkan seseorang) untuk bersifat (dengan sifat-sifat mulia) dan beramal
saleh, serta mewujudkan tahqiq, asr}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u244 ?}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 r, maq}
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \uc1 \u244 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 m}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u226 ?}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 t dan
ahw}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \uc1 \u226 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 l. Jalan ini diterima oleh orang-orang yang
saleh dari kaum sholihin dengan pengamalan, dzauq dan perbuatan, sesuai fath,
kemurahan dan karunia yang diberikan Allah, sebagaimana syairku dalam Ar-Rasyafaa.
(***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Kunjungi www.facebook.com/muslimedianews
Sumber MMN: }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf17 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf17
HYPERLINK "http://www.muslimedianews.com/2016/03/peran-dan-sejarah-dakwah-kaum-
habaib-di.html" \'5cl "ixzz43OrNS9Cp" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf17 }{\cs15 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf17 \ul1
http://www.muslimedianews.com/2016/03/peran-dan-sejarah-dakwah-kaum-habaib-
di.html#ixzz43OrNS9Cp}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf17 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qc \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard
\plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qc \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 12. Sejarah
Pergerakan Kaum Perempuan Indonesia}{\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 }{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard
\plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 Setiap bulan April kita mengenal Hari Kartini, sebagai Hari Pergerakan Kaum
Perempuan atau Hari I}{\cs35 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 bu. Berbicara
pergerakan kebangsaan atau sejarah pergerakan nasional yang membicarakan perjuangan
bangsa Indonesia membangkitkan kesadaran nasional, pergerakan Muslimah Indonesia
juga turut menyumbangkan catatan sejarah yang tak kecil.\uc1 \u160 ?}{\cs35
\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 Membicarakan tentang organisasi perempuan, tentu saja kita tidak dapat
melupakan perjuangan pahlawan perempuan sebelumnya yang mengantarkan kita kepada
kemajuan-kemajuan yang telah kita capai sekarang.}{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Pada jaman Kolonial Belanda, di antara nama
pejuang perempuan yang terkenal, yaitu Martha Christina Tiahahu dari Maluku, Raden
Ayu Ageng Serang dari Jawa, Cut Nyak Dien dari Aceh, dan Cut Meutia dari Aceh.
Kemudian kita mengenal RA Kartini dari Rembang, Jawa Tengah, Nyi H Achmad Dahlan
dari Yogyakarta, dan Nyi H Rasuna Said dari Sumatra Barat.}{\cs35 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Seiring dengan modernisasi yang diperkenalkan
pihak Kolonial Belanda, isu emansipasi yang menghendaki dibukanya pintu bagi kaum
perempuan memasuki alam kemajuan telah berkembang menjadi satu wacana penting,
termasuk di kalangan Muslim Indonesia.}{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 gerakan perempuan Islam sebagian besar disuarakan oleh mereka yang
menjadi bagian dari organisasi pembaruan Islam.}{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Lembaga Aisyiyah adalah salah satu contoh
penting dari hal ini. Sebagai bagian dari sayap perempuan Muhammadiyah, gerakan dan
pemikiran Aisyiyah untuk memajukan kaum perempuan berada dalam agenda pembaruan
Muhammadiyah.Menyangkut bidang pendidikan dan organisasi, gerakan Islam untuk
kemajuan perempuan telah menempatkan Rahmah el Yunusiah pada posisi yang demikian
penting. }{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Demi
mewujudkan cita-citanya, Rahmah membentuk lembaga pendidikan yang didirikan khusus
untuk kaum perempuan. Seperti Diniyah School Putri (Madrasah Diniyah li al-Banat)
didirikan pada 1 November 1923.Sekolah tersebut sengaja dirancang untuk memberi
pendidikan dan selanjutnya meningkatkan derajat kaum perempuan. Selain itu, Rahmah
juga mendirikan lembaga pendidikan untuk kaum ibu yang belum bisa baca tulis.}
{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Hj Rahmah
El Yunusiah merintis pendirian sejumlah lembaga pendidikan khusus untuk kemajuan
kaum perempuan. Karena itu, Rahmah kerap disebut juga sebagai "Kartini perguruan
Islam."}{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Aisyiyah
sejak semula memang dirancang sebagai orgnaisasi untuk memberi pendidikan Islam
bagi kaum perempuan, yakni untuk memimpin, menjaga, dan menuntun anggota perempuan
dalam Muhammadiyah hingga mereka mampu membimbing perempuan Indonesia pada umumnya
untuk mempunyai keinsafan terhadap agama dan hidup berorganisasi.}{\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Dalam hal pendidikan
kaum perempuan, kalangan pesantren berbasis organisasi keagamaan NU terbilang
berada di belakang kalangan pembaru Muhammadiyah. Melalui organisasi Fatayat,
Muslimat dan IPPNU kalangan kaum tradisionalis NU tumbuh berkembang di lapisan
kultural pedesaan. }{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard
\plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 Organisasi perempuan di Indonesia bermunculan sejak kepeloporan Aisyiyah yang
berdiri pada 1917, yang bergiat dalam bidang pendidikan, terutama untuk tingkat
dasar. Dimulai dengan membangun masjid untuk kaum perempuan di Yogyakarta pada 1922
dan Garut pada 1926, Aisyiyah melakukan kegiatan yang terpisah dari aktivitas
keagamaan kaum lelaki dengan tujuan agar perempuan bukan menjadi objek, melainkan
subjek dari kegiatan keagamaan.}{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 Meski dalam perjuangannya tidak pernah menggunakan istilah
feminisme, yang dilakukan oleh para aktivis organisasi kegamaan serupa, Aisyiyah
ini jelas menyerap pandangan kalangan feminis yang telah lebih dulu lahir di Barat.
}{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Melalui sosok dan
gagasan Kartini di Jepara, pemikiran feminisme Barat dipersambungkan dengan
pemikiran kalangan feminis Muslim di Tanah Air. Kalangan aktivis organisasi
Muslimah ini percaya bahwa emansipasi perempuan harus dilakukan melalui perbaikan
dunia pendidikan bagi kaum perempuan.}{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 Gagasan sekolah untuk kalangan kaum Muslimah ini dilatari oleh
semangat reformisme Islam yang sedang memuncak. Sementara, di sisi lain masih
terdapat keinginan kuat untuk menempatkan perempuan sebagai penjaga warisan adat.
Dengan kata lain, sekolah ini berhasil menyintesiskan tuntutan modernisme di satu
sisi dan tradisi di sisi lain.}{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par
}\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wacana jender selalu
menampilkan wacana stereotif yang membedakan posisi laki-laki dan perempuan. Selama
berabad-abad, masalah ini agaknya kurang mendapat perhatian dan cenderung
dilupakan. Dengan segala keterbatasan dan kekurangannya, gerakan-gerakan
penentangan terhadap sistem feodalisme menuju pencerahan (aufkllarung)-pun tidak
terlepas dari kondisi ini. Sehingga, dari waktu ke waktu dalam rentang sejarah
feodalisme hingga abad pencerahan hampir tidak terdengar kritik para pemikir
terhadap pandangan gereja yang diperkuat terutama oleh Thomas Aquinas tentang
perbedaan derajat laki-laki dan perempuan. Kalaupun ada hal itu tidak menjadi
masalah yang cukup krusial dalam upaya umat manusia untuk mencapai kebebasan dan
kemerdekaan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Thomas Aquinas, filsuf skolastik abad ke-13 dalam filsafatnya
menyatakan bahwa tatanan sosial merupakan bagian integral dari alam semesta ciptaan
Allah. Baginya, Allah telah menciptakan dunia yang teratur sesuai dengan derajat
rasionalitas dan kesempurnaan, dan masyarakatpun diciptakan sebagai suatu hierarki
yang teratur sesuai dengan derajar rasionalitas. Secara umum, kaum laki-laki
dianggap lebih rasional dari pada perempuan, dan karena itu kaum laki-laki harus
memimpin kaum perempuan; demikian pula orang tua lebih rasional dari pada anaknya;
dan seterusnya. (Hans Fink, 2003: 25-26). }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Di masa-masa berikutnya
perjuangan memperoleh kebebasan umat manusia berjalan sambil membawa \uc1 \u8221 ?
PR\uc1 \u8221 ? (pekerjaan rumah) kerangka berpikir yang paternalistik itu, hingga
muncul kemudian gerakan-gerakan perlawanan yang menentangnya.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sejarah penyebaran Islam
juga bergulat dengan relaitas yang serupa. Seting masyarakat Arab ketika Nabi
Muhammad tampil membawa risalah Islam adalah komunitas yang tidak \uc1 \u8221 ?
memanusiakan\uc1 \u8221 ? perempuan. Kaum laki-laki dengan sewenang-wenang mencari
pasangan perempuan sebanyak-banyaknya tanpa batas. Anak laki-laki lebih dibanggakan
dari pada anak perempuan, hingga menyebabkan beberapa suku tertentu memilih untuk
membunuh bayi perempuannya. Ini diperparah lagi dengan cara mereka dalam
menempatkan perempuan sebagai benda yang bisa diwariskan secara turun temurun.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Oleh
sebab itu, secara umum dapat dipahami bahwa fakta Al-Quran (baca: Islam) merupakan
peristiwa kebahasaan, kebudayaan, dan keagamaan yang berfungsi sebagai garis
pemisah dalam sejarah sejarah Arab, antara \uc1 \u8220 ?pemikiran primitif\uc1
\u8221 ? (savage thinking), dalam pengertian yang diberikan kepada istilah itu oleh
Claud}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u233 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Lavi-Strauss, dan \uc1 \u8220 ?
pemikiran berbudaya\uc1 \u8221 ? (civilited thinking). (Arkoun, 1996: 1). }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Para
ahli sejarah menggambarkan pemisahan itu dalam kronologi linear. Zaman sebelum Al-
Quran (Islam) dikaitkan dengan tradisi Jahiliah, yaitu suatu kondisi masyarakat
yang secara keagamaan bercirikan paganisme dan secara cultural tergolong \uc1
\u8220 ?tidak berbudaya\uc1 \u8221 ?. Sedangkan zaman sesudah Islam dikaitkan
dengan pencerahan agama dan budaya, yang biasanya mengambil fakta \uc1 \u8220 ?
negara Islam\uc1 \u8221 ? di Madinah yang didirikan oleh Nabi Muhammad pada tahun
622 M, sebagai sampel kebenarannya. (Zamzami, 2000: 62).}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Akibat dari mapannya
kultur yang demikian itu, masyarakat dunia secara umum memandang bahwa peran
perempuan terbatas pada urusan rumah tangga dan keluarga, sedangkan peran publik
dipegang oleh kaum lak-laki. Masalah jender memang demikian rumit, karena tidak
terbatas pada perbedaan jenis kelamin laki-laki dan perempuan. Lebih jauh lagi
harus diperjelas apa batas-batas yang bisa dipersoalkan dalam "pembedaan\uc1 \u8220
? terhadap kedua jenis makhluk ini.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kalau melihat lima prinsip hukum Islam
sebagaimana dijelaskan di atas agaknya tidak menjadi persoalan. Artinya, setiap
orang mempunyai hak yang sama untuk mendapatkan kebebasan, perlindungan, dan
jaminan keselamatan. Akan tetapi sejauh menyangkut posisi kaum laki-laki dan
perempuan, ada semacam pemahaman yang salah kaprah.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Bagaimana Islam menempatkan perempuan? Ini bisa dilihat dari berbagai perspektif.
Ada sebagian kalangan menganggap bahwa secara doktrinal ajaran Islam menempatkan
perempuan di bawah laki-laki. Ini merupakan buah penafsiran atas beberapa teks
agama yang seolah-olah berbicara demikian. Al-Quran menyatakan bahwa, "kaum laki-
laki menguasai perempuan\uc1 \u8220 ? (QS. An-Nisa, 4:34). Ayat ini sesungguhnya
memberikan pengertian antropologis (Lily Zakiyah Munir (ed.), 1999: 36). }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Menurut K.H. Abdurrahman Wahid, walaupun diputar-balik, memang laki-laki itu tetap
qawwam, lebih tegar, lebih bertanggungjawab atas keselamatan perempuan, ketimbang
sebaliknya (secara fisik), dan sebagainya. Bisa juga dalam pengertian psikologis,
lelaki melindungi perempuan sebagai makhluk yang dianggap lemah. Akan tetapi ada
kekuatan pada diri perempuan, yakni bisa memilih laki-laki. Ini membuktikan bahwa
di balik kelemahannya dari segi fisik, perempuan mempunyai kedudukan yang amat
kuat. Memang sudah kodratnya lelaki mengejar perempuan. (Lily Zakiyah Munir (ed.) :
36-37).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Namun
demikian penafsiran yang keliru terhadap ayat itu akan menyebabkan Islam secara
ideologis seperti membedakan posisi laki-laki dan perempuan. Penafsiran semacam itu
tidak akan pernah terjadi seandainya umat Islam mau melakukan kajian yang serius
terhadap asb}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u226 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 b an-nuz}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1
\u251 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 l ayat itu dengan memperhatikan konteks sosial yang ada saat itu.
Model pengkajian semacam ini sudah dikembangkan berabad-abad yang lalu oleh para
ahli ilmu Al-Quran seperti As-Suyuthi, Al-Wahidi, dan lain sebagainya.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Di tempat lain, ada
hadis yang menyatakan: \uc1 \u8220 ?Jangan serahkan urusan penting kepada
perempuan\uc1 \u8220 ?. Hadis ini sering dijadikan legitimasi ideologis oleh
sebagian kelompok umat Islam untuk melakukan proraganda dalam menghalang-halangi
akses politik dalam berpolitik dan menghalang-halangi mereka untuk berperan dalam
ruang publik. Sesungguhnya akan berbeda pemahamannya ketika mereka mempertimbangkan
seting sosial masyarakat yang selalu berkembang dari zaman ke zaman. }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Untuk
ini para ulama terdahulu sesungguhnya telah mengembangkan ilmu }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 asb}
{\i1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u226 ?}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 b al-wur}{\i1 \fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1
\u251 ?}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 d }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang berbicara tentang latar belakang
munculnya hadis. Ahli sejarah manapun akan mengatakan bahwa pada masa Nabi Muhammad
bangsa Arab dan sekitarnya, tertutama yang belum menganut Islam, menggunakan model
kepemimpinan atas dasar suku, kabilah, klan keluarga, dan semacamnya.
Bahkan tampilnya dinasti-dinasti Islam pasca al-khulaf}{\fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u226 ?}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ar-r}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u226 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 syid}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u251 ?n, seperti
Umawiyah, Abbasiah, Fathimiyah, dan lain sebagainya, sering dianggap sebagai
menguatnya kembali rasa kesukuan pada bangsa Arab setelah perekat spiritual di
antara umat Islam semakin memudar \uc1 \u8211 ?dengan tidak men}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 utup
mata atas keberhasilan-keberhasilan cemerlang dinasti-dinasti tersebut.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Penghormatan terhadap perempuan yang digariskan oleh Islam bukti bahwa Islam
selangkah lebih maju dibandingkan dengan peradaban yang lebih dulu eksis dan
tumbang. Pada saat peremp}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 uan dikebiri haknya, Islam memberikan secara
proporsional hak-hak tersebut, dalam banyak hal, mereka setara dengan laki-laki,
bahkan lebih mengetahui, seperti dalam kasus pengetahuan keagamaan keperempuanan,
Aisyah RA contohnya.\uc1 \u160 ? }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tak mengherankan bila sejarah mencatat banyak
tokoh dari golongan hawa yang sukses menorehkan prestasi di berbagai bidang. Meski,
perbandingannya masih teramat kecil. Bagi Fatimah Mernissi itu wajar, mengingat
budaya patriarki yang teramat kental dalam masyarakat Arab saat itu. Meski
demikian, peradaban Islam menjadi tonggak bangkitnya kemuliaan perempuan. Mereka
berperan besar dalam membangun peradaban yang bermartabat. }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Di bidang fikih, sejarah
mencatat nama Amra' binti Abdurrahman (98 H/716 M), Hafsah binti Sirrin (100 H/718
M), atau Ummu al-Bani Atikah. Ada pula perempuan yang terekam sejarah sebagai ahli
hukum, seperti Ummu Isa bin Ibrahim (328 H/939 M) dan Amah al-Wahid (377 H/987
M). }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Sejarah juga mengabadikan sejumlah nama penyair perempuan. Abu Faraj al-Ishfahani
dalam kitabnya yang berjudul Akhbar an-Nisa' fi Kitab al-Aghani memperkirakan
jumlah pujangga perempuan itu ada pada kisaran 200 orang. Sebagian besar mereka
hidup pada tabiin, generasi kedua pascasahabat. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ada Salamah al-Qash, Khansa, atau Jamilah as-
Sulamiyah yang}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 mahir berpuisi dan bermusik. Meski sebagian besar karya
mereka nyaris tak berbekas. Sejarawan menyebut, karya-karya sastra mendominasi
buku-buku yang dibakar oleh Hulagu Khan saat meluluhlantakkan Baghdad pada 1258
M.\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Ada banyak alasan
tentunya mengapa tokoh-tokoh perempuan sepanjang sejarah peradaban Islam tak banyak
terungkap meski harus tetap diakui bahwa capaian ini pun jauh lebih baik ketimbang
peradaban yang eksis sebelumnya. }{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 Ibnu Sa'ad dalam magnum opus-nya di bidang biografi, ath-Thabaqat
al-Kubra, hanya memasukkan 629 nama perempuan dari total 4.250 entri para tokoh
yang ia catat. Persentasenya hanya sekira 15 persen. Pemandangan serupa juga akan
kita dapatkan saat menelaah kitab Wafiyat al-A'yan karya Ibnu Khalikan yang hanya
mencantumkan enam tokoh perempuan dari 826 entri nama. Begitulah sejarah.}{\cs35
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Kembali pada soal kepemimpinan perempuan yang
diisyaratkan dalam hadis tersebut, semestinya disadari bahwa kepemimpinan atas
dasar suku waktu itu mengandaikan seorang pemimpin (suku) memegang peran penting
untuk segala macam urusan. Dengan kata lain, dia adalah pemutus hukum, pemimpin
peperangan, pengatur kebijakan ekonomi, pengatur keuangan, pengatur akhlak, dan
keamanan. Bisa dibayangkan, bagaimana jika perempuan yang dalam masa itu masih
disubordinasikan dalam tingkat yang demikian rendah, harus tampil sebagai
pemimpin.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Oleh
sebab itu, tidak cukup beralasan jika Islam (baca: Ahlussunnah Waljama\uc1 \u8217 ?
ah) secara ideologis menolak kepemimpinan perempuan atau mensubordinasikan kaum
perempuan.(***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s2 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel1 \b1 \fs36 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s2 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel1 \b1 \fs36 \loch
\af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s2 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0
\outlinelevel1 \b1 \fs36 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s2 \qc \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel1 \b1 \fs36 \loch \af2
\hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s2 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \outlinelevel1 \b1 \fs36 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s2 \qc \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel1 \b1 \fs36 \loch \af2
\hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s2 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \outlinelevel1 \b1 \fs36 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 13. Sebaiknya Jaring Cantrang
Dilarang}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 PEMERINTAH}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 akhirnya memberikan kesempatan bagi nelayan
untuk kembali menggunakan cantrang. Hal ini menyusul pertemuan antara perwakilan
nelayan dan pemerintah daerah (pemda) dengan Presiden Joko Widodo (Jokowi) di
Istana, pada Rabu, 17 Januari 2018.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Menteri Koordinator Bidang Kemaritiman Luhut Binsar Panjaitan
mengatakan, ada sejumlah syarat yang akan diatur pemerintah terkait dibukanya
kembali penggunaan alat tangkap tersebut. Syarat itu seperti soal ukuran kapal yang
digunakan nelayan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kemudian,
pemerintah juga mengatur zona tangkap untuk cantrang. Peraturannya, tidak boleh
semua zona perairan dijadikan tempat untuk menangkap ikan menggunakan cantrang.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Cantrang dilarang karena
merusak terumbu karang sampai ke dasar laut. Jadi, harus pada kedalaman berapa.
Pemerintah juga akan mengatur waktu bagi nelayan yang menggunakan cantrang untuk
mencari ikan. Dengan demikian, nelayan tidak bisa menggunakan cantrang di sepanjang
tahun.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kerusakan lingkungan
laut akibat jaring cantrang ini sudah hampir 68% terumbu karang di wilaya}{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 h pesisir laut dipatikan rusak dan mengancam biodata di dalamnya
termasuk ikan-ikan kecil.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Harus dipikirkan berapa bulan dalam setahun cantrang boleh
beroperasi, untuk berikan jeda ikan tumbuh lagi. Jadi uji petik dengan peraturan
baru yang bisa mengantisipasi dari peraturan lama.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Agar para nelayan cantrang tidak boleh curang
dalam mengungkapkan ukuran kapalnya. Sebab, segala aturan yang diterapkan
pemerintah ditujukan untuk kepentingan bersama.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ada 4 wilayah area tangkapan ikan oleh
nelayan yakni 0-3 mil, 3-10 mil, 10-40 mil dan 40 ke atas atau laut bebas. Jaring
cantrang biasanya bermain di wilayah Zone Ekonomi Eksklusif (ZEE) yakni 3-12 mil.
Cantrang atau pukat harimau ini dari berbagai penelitian Kampus terkemuka di
Indonesia sudah tidak cocok dan merus}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ak terumbu karang. Maka
kapal yang beroperasi di ZEE dari ukuran kapal 10-40 PK mestinya berganti ke alat
tangkap ikan yang ramah lingkungan. Bila tidak itu akan mengancam 60% nelayan
\uc1 \u160 ?tradisonal yang menggunakan jaring mata pancing banyak.}{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Industri yang memakai bahan baku
ikan untuk memanfaatkan kebijakan perpanjangan masa transisi penggunaan cantrang
dengan baik.Saat ini ada beberapa perusahaan yang merugi akibat pelarangan
penggunaan cantrang. Maka perusahaan yang bergerak menggantungkan ikan untuk meman}
{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 faatkan kebijakan masa transisi penggunaan cantrang
dengan meningkatkan nilai tambah produknya. Dengan begitu, ke depan, tidak lagi
tergantung dari ikan-ikan yang selama ini ditangkap nelayan di Laut Jawa.}{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\line }{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Dengan kembali diperbolehkannya penggunaan cantr}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 ang untuk menangkap ikan di laut jawa ini, industri kecil
mendapat napas. Namun, pada saat yang bersamaan, dengan keuntungan yang didapatkan,
harus digunakan untuk peningkatan produksinya. Maka jika nanti semua nelayan tak
lagi menggunakan cantrang, industri ini tetap hidup.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam setiap kebijakan memang selalu ada pro
dan kontra. Namun, hal itu menjadi hal yang biasa.
Jika ada satu pihak yang merasa dirugikan, maka seharusnya perusahaan itu
berinovasi demi meningkatkan nilai tambah produknya. Sehingga apa }{\fs28 \kerning2
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
yang diharapkan oleh Presiden Jokowi tentang peningkatan nilai tambah ekspor ikan
bisa terwujud. \uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Secara umum,
industri perikanan laut mendukung upaya Kementerian Kelautan dan Perikanan (KKP)
terkait pelarangan penggunaan cantrang tersebut. Sebab meman}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 g
kalau tidak dikendalikan, tidak diawasi dengan ukuran yang giant tadi, kemudian
tidak ada kontrol tentu akan lama-lama destruktif. Artinya kemudian overfishing dan
ikan lama-lama jadi berkurang.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Merubah pola juga dari yang biasa menggunakan cantrang untuk lebih meningkatkan
produktifitas perikanan budidaya. Sehingga empowering (pemberdayaan) nelayan bisa
terlaksana seiring dengan peningkatan produksi ikan dan sekaligus pengolahannya,
tidak menggantungkan diri dengan kebijakan penggunaan jaring cantrang (jaring pukat
harimau).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kementerian Kelautan dan
Perikanan ( KKP) menegaskan para nelayan tidak diperbolehkan kembali untuk
menggunakan alat tangkap ikan cantrang pada tahun depan. Masa penggunaan cantrang
akan berakhir pada akhir tahun 2017. Cantrang selesai sudah, tidak perlu dibahas
lagi. 1 Januari 2018 pelarangannya diterapkan, jadi artinya cantrang tidak boleh
beroperasi di Indonesia.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Pelarangan alat tangkap cantrang sesuai dengan Peraturan Menteri Kelautan dan
Perikanan Nomor 2 Tahun 2015 tentang Larang}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 an Penggunan Alat
Penangkapan Ikan Pukat Hela dan Pukat Tarik.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Problem cantrang bukanlah terletak pada
alatnya, tetapi pada operasionalnya. Misalnya penggunaan pemberat yang berlebih
sehingga alat tangkap ikan itu tenggelam hingga ke dasar laut.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Padahal, pengoperasian cantrang
tidak berada di dasar laut, namun tetap mengapung. Penggunaannya pun tidak diseret
tetapi hanya ditarik dengan begitu tidak merusak karang.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pemerintah diharapkan bisa mengatur pengunaan
cantrang sehingga bisa ramah lingkungan termasuk mengatur panjang dan besaran mata
jaring kantongnya. Dengan begitu tertangkapnya ikan-ikan kecil yang berpotensi
tumbuh besar bisa diminimalisir.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kalau
pun (cantrang) diperbolehkan, harus ada pengendalian pemanfaatan lewat pembatasan
jumlahnya dan wilayahnya di mana. Untuk kapal ukuran kecil dan besar itu ditentukan
wilayah penangkapan ikannya yang tepat sehingga tidak terjadi konflik dan degradasi
lingkungan. Sementara itu, Menteri Susi mengatakan, penggunaan cantrang umumnya
bukan digunakan nelayan kecil melainkan oleh kapal-kapal besar perikanan dengan
ukuran di atas 30 gross ton.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Pelarangan penggunaan alat tangkap cantrang lantaran pengoperasian cantrang
menyentuh dasar perairan seperti tertuang dalam surat edaran nomor 72/MEN-
KP/II/2016, tentang pembatasan penggunaan alat penangkapan ikan, cantrang. Karena
cantrang membuat ekosistem laut rusak sehingga menyebabkan produktivitas dasar
perairan berkurang.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Penulis sangat berharap nelayan bisa mengganti cantrang dengan alat tangkap ramah
lingkungan, sepert}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 i alat tangkap gillnet millennium ,demi
keberlanjutan sumberdaya ikan untuk anak cucu.(***)\uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Aji
Setiawan, penulis tinggal di Purbalingga}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://www.suaramerdeka.com/index.php/news/baca/21570/sebaiknya-jaring-
cantrang-dilarang" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf9 \ul1
https://www.suaramerdeka.com/index.php/news/baca/21570/sebaiknya-jaring-cantrang-
dilarang}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich
\af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48
\kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2
\hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48
\kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2
\hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 14. Mencari Payung Hukum
Pers Mahasiswa}{\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Saat
melakukan proses kerja jurnalistik, para pegiat pers mahasiswa (persma) acap kali
dihadapkan pada posisi yang sulit. Di mana dewasa ini, banyak sekali terjadi kasus
pembungkaman terhadap persma, misalnya intimidasi dari narasumber, pelarangan
terbit, dan perampasan produk setelah terbit. Payung hukum terhadap persma pun
menjadi perbincangan yang menarik saat ini. Sementara di lain sisi, dalam UU nomor
40 tahun 1999 tentang Pers, tidak tertera nama persma di dalamnya. Lalu kemanakah
persma harus berlindung?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Payung
hukum terhadap persma amat lah penting. Hal tersebut sebagai pelindung jika terjadi
masalah saat proses kerja jurnalistik berlangsung. Bahkan meskipun persma sudah
sesuai dengan kode etik jurnalistik dalam melakukan proses kejurnalistikannya,
selalu ada intimidasi dan pelarangan terbit.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Sebenarnya tidak hanya persma yang belum jelas payung hukumnya. Ada
beberapa kasus yang menimpa jurnalis media massa dan sampai saat ini belum tuntas.
Kasus Udin contohnya, sudah sangat lama sekali dan belum selesai hingga sekarang.
Persoalan itu muncul karena negara belum bisa memberikan kepastian hukum secara
penuh.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Walaupun sebenarnya,
kebebasan pers sudah sangat dihargai. Kebebasan pers yang kita nikmati saat ini
niscaya merupakan buah yang paling signifikan dari gerakan reformasi di Indonesia.
Sudah selayaknya pers berterimakasih kepada kaum muda, mahasiswa dan rakyat, yang
berjuang meruntuhkan kekuasaan rezim orde baru yang otoriter dan represif.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Berbagai kritik pun,
terutama yang ditujukan ke alamat kekuasaan dengan mudah dapat disampaikan tanpa
hambatan. Akses terhadap informasi pun mudah didapat, hampir tak adalagi fakta yang
ditutup-tutupi seperti di masa orde baru. Lewat pers yang bebas ini, diharapkan
proses demokratisasi dapat berkembang secara sehat.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sepanjang sejarah Republik Indonesia, inilah
kebebasan pers yang sebenar-benarnya. Kini, setiap warga negara dapat menerbitkan
media tanpa terlebih dahulu harus mendapatkan izin dari pemerintah. Semarak
kebebasan pers pun diwarnai dengan terbitnya berbagai macam media. Mutu penampilan,
penyajian berita dan politik redaksionalnya pun sangat beragam.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Berkat dibukanya keran kebebasan
pers pula, kini jumlah penerbitan pers berlipat-lipat dibanding tiras masa lalu.
Apakah motivasi yang mendorong orang menerbitkan media? Inilah sebenarnya yang
pertama kali harus dipertanyakan. Apakah para penerbit sudah benar-benar memahami
misi pers? Agaknya sebagian besar penerbit memang memahaminya, meskipun ada
beberapa di antaranya yang semata-mata terdorong oleh euphoria kebebasan pers.
Bahkan ada pula yang semata-mata menginginkan keuntungan komersial.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Memang, posisi dan peran media sedikit banyak ditentukan
oleh pemilik bersama pemimpin redaksi. Namun posisi pers di lingkup masyarakat
sipil yang demokratis saat ini juga ditentukan oleh kepercayaan publik. Pers yang
tak lagi dipercaya oleh publik dengan sendirinya akan ditinggalkan pembacanya.
Sebab, publik yang cerdas menghendaki media massa yang mengutamakan kepentingan
umum, bukan kepentingan politik pemilik modal atau pribadi pemimpin redaksi.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Maka dari itu pers harus independen
dari berbagai kepentingan politik, apalagi yang saling bertentangan. Agar pers
mampu bersikap independen, dengan sendirinya pers harus mandiri secara ekonomi dan
manajemen. Tetapi tetap, di atas segala-galanya adalah integritas. Hanya media pers
dan juga wartawan yang berpegang teguh pada integritas moral yang tinggi lah, yang
mampu independen. Dan jika pers dikelola secara profesional, suatu saat pers akan
tumbuh sebagai industri penerbitan yang kuat secara ekonomi. Bahkan bukan tak
mungkin kemudian tampil menjadi semacam konglomerasi yang sangat berkuasa dalam
mempengaruhi opini.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Selain
itu, ujung tombak media pers adalah wartawan. Mereka harus memiliki integritas
moral yang tinggi sembari dipandu dengan Kode Etik Wartawan Indonesia yang berlaku
untuk seluruh wartawan Indonesia, termasuk persma. Moral dalam arti kata yang luas
ialah nilai-nilai kebajikan yang diakui oleh dan berlaku di masyarakat beradab.
Sedangkan integritas, sesungguhnya adalah \uc1 \u8220 ?ideologi\uc1 \u8221 ? bagi
para pekerja pers, sebagai pegangan atau pedoman yang harus ditaati dalam
menjalankan tugas profesi.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Seorang wartawan, selain harus profesional ia juga harus independen. Profesional
dalam artian mampu bekerja dan menghasilkan karya sesuai ukuran-ukuran kelayakan
jurnalisme, serta independen atau tak bergeming di tengah benturan berbagai
kepentingan yang saling berbenturan. Namun keduanya saja tak cukup, wartawan harus
pula mempunyai komitmen kuat dengan integritas moral yang teruji.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jika semua itu dikaitkan dengan
kebebasan pers, ada satu hal yang selama ini dilupakan. Bahkan juga oleh kalangan
pers sendiri. Yaitu, kebebasan pers sesungguhnya bukanlah semata-mata kepentingan
industri pers, pemilik modal, pemimpin redaksi, ataupun wartawan. Bukan! Kebebasan
pers adalah hak publik, sebagai pengejawantahan dari hak asasi, sebagai konsekuensi
logis dari hak yang bebas untuk mendapatkan akses informasi, sebagai salah satu
akar tunjang demokrasi.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Kekuasaan pers semacam itu tidak seharusnya menjadi kekuasaan otokratis, melainkan
kekuasaan yang menyadari tanggung jawabnya untuk mendidik dan mencerahkan publik.
Seorang pemimpin redaksi bukan pula \uc1 \u8220 ?diktatur intelektual\uc1 \u8221 ?,
melainkan seorang yang editorialnya berpihak pada kebenaran,keadilan, akal sehat,
dan rakyat kecil yang tertindas.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dengan
demikian, maka media pers, begitu pula para pemilik modal, pemimpin redaksi, dan
wartawan hanyalah sekedar sebagai pembawa amanat dari hak sipil publik tersebut.
Supaya amanat tersebut dapat diemban sebaik-baiknya, maka syarat utamanya ialah:
pekerja pers harus bersikap sebagai intelektual yang komitmen dengan profesi
kewartawanan, dengan independensi yang teruji, dan dilandai integritas moral yang
tinggi.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Hanya dengan
sikap seperti itulah, pekerja pers mampu membantu proses pertumbuhan masyarakat
sipil yang cerdas, yang mampu menilai dengan akal sehat, yang demokratis dan
dinamis. Itulah yang disebut pekerja pers yang memiliki integritas moral yang
tinggi. Justru karena memiliki integritas itu pulalah, pers mendapat semacam
\uc1 \u8220 ?hak istimewa\uc1 \u8221 ? yang secara konstitusional diakui oleh
undang-undang yang menjamin kebebasan pers.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Memang, meskipun tak banyak, ada beberapa di antaranya yang merasa
\uc1 \u8220 ?bebas\uc1 \u8221 ? dalam mengelola media, sehingga pers dianggap bukan
lagi sebagai penyalur aspirasi dan kepentingan umum. Bisa dibilang, bebas yang \uc1
\u8220 ?kebablasan\uc1 \u8221 ?. Anehnya, selama ini tak jelas apa yang dimaksud
dengan \uc1 \u8220 ?pers yang kebablasan\uc1 \u8221 ?. Apa kriteria atau
parameternya?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jika yang
dimaksud ialah \uc1 \u8220 ?kebablasan\uc1 \u8221 ? dalam mengkritik kekuasaan,
tentulah tudingan itu salah alamat. Namun, jika yang dimaksud ialah \uc1 \u8220 ?
pers kuning\uc1 \u8221 ? yang beritanya insinuatif dan bombastis, sesungguhnya di
mana pun dan kapan pun gaya pers semacam itu selalu ada. \uc1 \u8220 ?Pers
kuning\uc1 \u8221 ? atau \uc1 \u8220 ?koran kuning\uc1 \u8221 ? tentu tidak dapat
dijadikan tolak ukur dalam menilai perkembangan pers. Apalagi jika tudingan itu
tidak berdasarkan data yang akurat. Meskipun tanpa data, kalaupun ada pers yang
dianggap \uc1 \u8220 ?kebablasan\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8211 ?
apapun parameter atau kriterianya\uc1 \u8211 ?pasti jumlahnya tidakl}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 ah banyak.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Apalagi jika berujung pada pembungkaman. Ketika ada pembredelan, sebenarnya yang
harus rugi bukan jurnalis, tetapi masyarakat karena informasi terhambat. Apalagi
secara berangsur-angsur publik mulai menyadari hak-hak sipil mereka, antara lain
hak untuk mendapatkan akses informasi, hak untuk
mengemukakan pikiran,berekspresi, dan berkumpul secara bebas.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Oleh karena itu, semua media,
termasuk persma harus bisa membangun kepercayaan publik dengan menyajikan liputan-
liputan yang berkualitas. Termasuk persma yang tak jarang mendapatkan intimidasi.
Setiap persma harus melakukan proses kerja jurnalistik sesuai kode etik
jurnalistik. Lakukan pula secara profesional, jika ragu-ragu tanyakan. Jika
terdapat ancaman baik fisik maupun psikis, adukan ke Dewan Pers.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kendati tidak diterangkan dalam UU
nomor 40 tadi, persma pun sebenarnya masih tetap dilindungi oleh undang-undang yang
sama dalam hal keterbukaan informasi publik. Juga oleh UU Nomor 20 tahun 2003
tentang Sistem Pendidikan Nasional (Sisdiknas) yang menyasar pada kebebasan mimbar
akademik.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Persma sendiri lahir
dari kampus dan digerakan oleh aktivis kampus, namun kehadirannya belum
diperlakukan sama dengan media massa pada umumnya. Hal ini disebabkan oleh beberapa
syarat yang mesti dipenuhi, standar perusahaan misalnya, lalu konsistensi
penerbitan apakah setiap hari atau tidak, serta bagaimana kompetensi wartawannya.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jadi penulis kira,
menempatkan persma sejajar dengan pers umum merupakan salah satu upaya menempatkan
persma agar lebih serius dalam mengelola media. Sehingga persma nantinya mampu
mengusung isu yang berbeda dan menjadi bacaan alternatif dari ruang kampus, yang
tentu saja akan berbeda dengan pers umum. Persma memiliki peranan penting dalam
menentukan dan mengawal arah kebebasan pers bangsa ini ke depan, sebagai media dan
wahana berlatih sebelum memasuki dunia pers umum yang semakin ketat dan tantangan
yang beraneka ragam. }{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 (Aji
Setiawan- Alumnus Universitas Islam Indonesia (UII), mantan Ketua Persatuan
Wartawan Indonesia-Reformasi Korda Dista Yogyakarta 1999-2002)}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://old.himmahonline.id/2017/01/20/mencari-payung-hukum-pers-mahasiswa/" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9
\ul1 https://old.himmahonline.id/2017/01/20/mencari-payung-hukum-pers-mahasiswa/}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s2 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel1 \b1 \fs36 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s2 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel1 \b1 \fs36 \loch
\af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 15. Penguatan Politik Identitas Jelang Pemilu 2019}{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
POLITIK }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 identitas berpusat pada politisasi identitas
bersama atau perasaan 'kekitaan' yang menjadi basis utama perekat kolektivitas
kelompok. Identitas dipolitisasi melalui interpretasi secara ekstrim, yang
bertujuan untuk mendapat dukungan dari orang-orang yang merasa 'sama', baik secara
ras, etnisitas, agama, maupun elemen perekat lainnya.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Puritanisme atau ajaran kemurnian atau
ortodoksi juga berandil besar dalam memproduksi dan mendistribusikan ide \uc1
\u8216 ?kebaikan\uc1 \u8217 ? terhadap anggota secara satu sisi, sambil di sisi
lain menutup nalar perlawanan atau kritis anggota kelompok identitas tertentu.
Politik identitas, menurut Abdillah (2002) merupakan politik yang fokus utama
kajian dan permasalahannya menyangkut perbedaan-perbedaan yang didasarkan atas
asumsi-asumsi fisik tubuh, politik etnisitas atau primordialisme, dan pertentangan
agama, kepercayaan, atau bahasa.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Politik identitas hadir sebagai narasi resisten kelompok terpinggirkan akibat
kegagalan narasi arus utama mengakomodir kepentingan minoritas; secara positif,
politik identitas menghadirkan wahana mediasi penyuaraan aspirasi bagi yang
tertindas. Fitur dikotomi oposisional menjadi fondasi utama yang membedakan
perasaan kolektivitas ke-kita-an terhadap yang lain. Tetapi kenyataannya, pada
tataran individual di era modernisasi yang serba mekanik, muncul \uc1 \u8216 ?
kegagapan\uc1 \u8217 ? untuk memahami struktur masyakarat yang plural, maka
intoleransi semakin meningkat. Pendeknya, terjadi ketidaksesuaian social
imagination atau imajinasi sosial tentang kehidupan sehari-hari manusia modern dan
interaksinya dengan masyarakat umum.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Munculnya penguatan politik identitas karena, pertama, adanya kesenjangan ekonomi.
Suatu daerah dengan angka kesenjangan ekonomi tinggi cenderung membuat politik
identitas berkembang contohnya di Jakarta.Catatannya Bawaslu, daerah yang
rawan adalah daerah yang punya kesenjangan ekonomi.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Faktor kedua, rendahnya literasi baik politik
dan komunikasi. Soal literasi politik, banyak partai politik yang tidak bisa
mengelola konflik dengan baik. Sementara kecerdasan masyarakat cenderung lemah
menyikapi masalah tersebut.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Kemudian, soal rendahnya literasi komunikasi dikarenakan kurangnya pemahaman
masyarakat dalam membedakan opini yang berisi ujaran kebencian dengan fakta yang
beredar di ruang publik. Kita paham bahwa salah satu instrumen yang digunakan untuk
menyebarkan politik kebencian adalah Medsos. Tanpa literasi komunikasi orang gagal
membandingkan opini dan fakta. Faktor ketiga yakni buruknya kelembagaan politik.
Kondisi ini terjadi karena partai-partai cenderung memusatkan kekuasaan di tangan
elite. Partai dianggap sering kali gagal mengelola konflik yang berimbas ke level
masyarakat. Hampir selalu gagal mengelola konflik. Konflik-konflik internal di
parpol membawa konsekuensi kalau tidak partainya pecah, kemungkinan kedua adalah
konflik akan masuk ke penagdilan dan berlarut-larut.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Politik identitas juga tumbuh subur karena
polarisasi politik. Model politik identitas, kata Arif, mulai mencut di tahun 2016.
Efek dari model politik ini punya efek sangat kuat dan menimbulkan pembelahan di
masyarakat.Dengan polarisasi yang tegas maka sangat mudah bagi elite politik untuk
memicu konflik yang menyebabkan pembelahan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Terakhir karena lemahnya kewenangan Presiden Joko Widodo terhadap dua institusi
TNI-Polri. Padahal, isu SARA disebut bukan isu baru yang bisa ditangani oleh
pemerintah pada tahun 2009 dan 2014 lalu. Lemahnya grip atau cengkraman kekuasannya
Jokowi pada hampir semua level. Salah satu yang paling repot adalah karena grip
kekuasaan Jokowi pada 2016, 2017 tidak cukup kuat di TNI-Polri.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jika kita mau, tahun 2018 bisa saja
kita sebut tahun politik identitas, karena di tahun inilah kita begitu mudah
menemukan isu identitas menggelinding bebas. Pada kasus-kasus tertentu, politisasi
identitas bukan saja telah berhasil membuktikan keampuhannya secara telanjang di
hadapan kita, tetapi juga telah menghadirkan kenyataan-kenyataan baru yang begitu
dahsyat, melebihi era-era sebelumnya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Berkenaan dengan kenyaataan ini, tentu masih segar dalam ingatan kita, bagaimana
kekuatan isu identitas terbukti ampuh memukul jatuh seorang gubernur petahana yang
pada waktu itu memiliki tingkat elektabilitas luar biasa, bahkan dengan angka
kepuasan publik mencapai lebih 70 persen. Bercermin dari peristiw}{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 a ini, dalam alam politik yang serba cair \uc1 \u8212 ?untuk tidak
memgatakan pragmatis\uc1 \u8212 ? sangat mungkin akan muncul rentetan-rentetan
peristiwa serupa pada tahun-tahun selanjutnya.}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Faktanya, menjelang akhir 2017, secara kasat
mata dapat kita saksikan isu-isu identitas kian ramai menyeruak. Berbagai pihak,
khususnya kalangan elite politik tertentu, kian matang dan piawai memanfaatkan
situasi. Sentimen-sentimen atas nama identitas menyebar luas ke ruang publik.
Ironisnya, masyarakat sebagai subjek politik acap menerimany}{\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 a
dengan sukarela. Bahkan beberapa kelompok menyambutnya dengan gelora heroisme diri,
yang kemudian memolesnya dengan terma-terma pembelaan terhadap keyakinan,
kebangkitan kaum pribumi, perlawanan atas penjajahan ekonomi kelompok
"asing".\uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Menggaet Agama}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sebuah
penelitian menyebutkan, sembilan dari sepuluh orang Islam dan Kristen, delapan dari
sepuluh orang Konghucu dan Budha, serta lima dari sepuluh orang Hindu menilai agama
sebagai bagian dalam aktivitas keseharian mereka (A'la, 2014). Fakta ini
membuktikan betapa sulit memisahkan agama dari aktivitas keseharian masyarakat.
Termasuk di dalamnya menyangkut urusan politik.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam realitas politik Indonesia, kenyataan
ini menjadi angin segar bagi para politisi. Hal ini didukung oleh sejarah
perjalanan politik Indonesia, di mana kebanyakan politisi dari lintas ideologi
seringkali mendudukkan agama sebagai strategi polical marketing. Pertanyaan
besarnya kemudian, dengan tingkat rasionalitas dan kesadaran politik masyarakat
yang semakin tinggi, apakah unsur emosio}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 nal keagamaan akan
tetap menemukan tajinya dalam perhelatan kontestasi politik yang akan datang,
minimal di tahun politik 2018 ini?\uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jika mengikuti situasi politik saat ini, ada
kecenderungan aspek emosional (agama) masih akan memengaruhi jalannya sirkulasi
politik ke depan. Bahkan, bukan suatu yang mustahil jika nantinya akan banyak
partai politik memanfaatkan (simbol) agama. Itulah sebabnya, meski selama ini
akrobat politik SARA beroperasi dalam ruang terbuka, namun modus operandinya lebih
dominan pada domain-domain keagamaan. Di sini, mereka tahu dan paham betul, agama
sebagai narasi agung dapat memproduksi dan mereproduksi kekuasaan yang dahsyat
untuk bisa menghasilkan ketaatan
dari para pemeluknya (Michel Foucault, 1975).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Oleh karenanya, adalah sebuah kecerobohan
jika saat ini kita menaruh kepercayaan, bahwa dalam perhelatan pesta demokrasi ke
depan kontestasi politik kita akan steril dari isu-isu sensitif. Yang kita rasakan
saat ini, iklim demokrasi mengalami gelombang pasang, baik di level daerah maupun
nasional. Kondisi ini, sesungguhnya berkelindan kuat dengan maraknya penggunaan
simbol-simbol identitas, utamanya yang berkaitan dengan dimensi agama.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pada batasan-batasan tertentu,
menggaet agama dalam dunia politik sesungguhnya sah-sah saja. Dengan catatan,
kehadiran agama murni ditujukan untuk membumikan nilai ajaran agama itu sendiri.
Sebaliknya, akan menjadi na}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u239 ?}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 f jika
agama sekadar menjadi formalitas untuk kepentingan syahwat politik. Karena yang
demikian hanya akan menghadirkan kekacauan, dan pemberangusan hak asasi kelompok
masyarakat tertentu.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Politik identitas seharusnya dapat hilang karena pemilu merupakan kontes
kompetensi, bukan membedakan suku, partai, serta pihak sana dan sini. Karena
itukepada para pejabat di daerah yang punya kewenangan dan}{\fs28 \kerning2
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
tanggung jawab harus bersama-sama dan kompak. Itu kuncinya. Kalau pimpinan daerah
bersatu padu, maka daerah aman, membuat Indonesia aman.\uc1 \u160 ?}{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Aji
Setiawan, penulis tinggal di Purbalingga , Jawa Tengah}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK
"https://www.suaramerdeka.com/index.php/news/baca/26590/penguatan-politik-
identitas-jelang-pemilu-2019" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1
https://www.suaramerdeka.com/index.php/news/baca/26590/penguatan-politik-identitas-
jelang-pemilu-2019}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 16. Mengembangkan Potensi Lokal Kab
Purbalingga}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Strategi mengembangkan produk lokal sebagai
komoditas unggulan daerah merupakan salah satu strategi memberdayakan potensi lokal
guna meningkatkan kemandirian suatu daerah.}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Produk lokal dapat dipandang
sebagai salah indentitas daerah yang menggambarkan tidak hanya aspek ekonomi tetapi
juga aspek sosial budaya. Pada setiap produk-produk lokal tergambar suatu entitas
kedaerahan yang terbangun puluhan tahun bahkan ratusan tahun. Pada umumnya produk-
produk lokal banyak dikaitkan dengan Usaha mikro, Kecil dan Menengah (UMKM). UMKM
merupakan salah satu pilar ekonomi Bangsa Indonesia yang memegang peran penting
dalam menjaga dan mengembangkan produk-produk lokal.Oleh karenanya melestarikan dan
memberdayakan para pelaku UMKM merupakan salah satu cara untuk mendorong }{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
agar produk-produk lokal mampu bersaing baik level lokal maupun nasional. \uc1
\u160 ? }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Secara geografis, Kabupaten Purbalingga Kabupaten Purbalingga sendiri
merupakan salah satu kabupaten yang ada di Provinsi Jawa Tengah dengan ibu kotanya
yaitu Purbalingga. Kabupaten Purbalingga berbatasan dengan Kabupaten Pemalang di
sebelah Utara, berbatasan dengan Kabupaten Banjarnegara di sebelah Timur dan
Selatan, serta berbatasan dengan Kabupaten Banyumas di sebelah Barat dan Selatan.
Secara geografi, ibu kota Kabupaten Purbalingga yakni Purbalingga yang berada di
sekitar 21 km sebelah Timur Laut Purwokerto.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kabupaten Purbalingga, Jawa Tengah berada di
antara cekungan-cekungan dari beberapa rangkaian pegunungan yang ada di sekitarnya.
Di sebelah Utara merupakan rangkaian pegunu}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ngan dari Gunung Slamet dan
dataran tinggi Dieng, sedangkan bagian Selatan merupakan Depresi Serayu yang
dialiri oleh dua sungai besar yaitu kali dan anak sungainya yaitu kali
Pekacangan.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Dari kali Pekacangan ini bertemu anak sungai Klawing dan
akhirnya bermuara menjadi satu menjadi sungai Serayu. Saat ini potensi batu akik
sungai Klawing sedang booming, setelah pesona batu pancawarna dan nagasui menjadi
juara internasional di majalah Gamstone. Selain potensi batu pancawarna Klawing,
ada juga potensi batu akik bahkan batu warna yang ada di Kecamatan Karanganyar,
Mrebet, Karangmoncol dan Rembang serta sepanjang sungai Pekacangan.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Menyusuri hutan, sungai-
sungai mencari jejak akan pesona alam dengan berjalan-jalan di pinggir sungai
Daerah Kaliori sampai Bungkanel, kec Karanganyar masih Kab Purbaligga Jawa Tengah.
Di musim kemarau, warna jernihnya air dan arus sungai ada yang menarik diambil, ya
batu berwana hijau dan merah. Di kemudian hari batu berwarna warna itu menjadi
trade mark batu akik dari Klawing Purbalingga yakni jenis nagasui dan pancawarna,
yang secara mengejutkan menjadi juara internasional kontes batu.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Di
Kabupaten Purbalingga ada terdapat banyak industri, seperti industri bulu mata dan
wig serta industri knalpot sebagai alternatif suku cadang murah. Selain terdapat
banyak industri, ada pula beberapa tempat wisata di Purbalingga yang terkenal
sampai keluar daerah Purbalingga semacam Objek Wisata Owabong (Bojongsari), Gua
Lawa (Karangreja), Monumen Jendral Sudirman (Rembang), Wisata Air Congot
(Kemangkon) dan lain-lain.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Namun selain objek wisata yang sudah menasional itu, ada
potensi wisata yang tidak kalah menariknya, yakni wisata religi. Bagi para
peziarah, wisata ruhani dari makam ke makam di Purbalingga biasanya, para peziarah
ramai datang pada bu}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 lan Rabiul Awal (Maulid), Syawal (Idul
Fitri), menjelang musim haji dan bulan Ramadan.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peninggalan sejarah yang
dapat dijadikan sebagai wisata religi potensial bagi Purbalingga, misalkan: Masjid
Agung Darussalam, Masjid Laksamana Cheng Ho (Bobotsari), (Masjid dan makam Wali
Prakosa Pekiringan (Karang Moncol), Makam Nyai Rubiah Bekti (Kramat, Karang
Moncol), Museum Jendral Sudirman, Gua Lawa (Karangreja), Makam Sayid Mansyur
(Sumampir, KarangMoncol), Makam Kyai Pekeh (Grantung, Karangmoncol), Makam Nyai
Rubiah Sekar (Putri Syekh Atas Angin di Gunung Wuled, Rembang), Makam Syekh Haji
Datuk (Rajawana, Karangmoncol), Makam Syekh Mahdum Cahyana Sura (Grantung,
Karangmoncol), Masyarakat Aboge (Mrebet), Pendopo dan makam KH Muhammad Irsyad
(Maribaya, Karanganyar), Petilasan Syekh Jambu Karang, dll.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mengangkat Keunikan Produk Lokal}
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Produk
lokal memiliki karakteristik unik dibandingkan produk-produk umum yang telah
dikenal secara luas oleh masyarakat secara nasional maupun produk yang berasal dari
luar negeri. Produk lokal memiliki karakteristikantara lain: bentuknya seder}{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u172 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 hana, bahan bakunya dari daerah setempat,
identitasnya dikenal masyarakat secara luas, dan konsumen atau produsennya berasal
dari daerah setempat. Keberlangsungan produk-produk lokal sangat ditentukan oleh
masyarakat yang ada ditempat tersebut.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Melihat fakta bahwa akhir-akhir ini keinginan
masyarakat didaerah tersebut untuk mengonsumsi produk lokal relatif rendah
dibandingkan dengan konsumsinya pada produk-produk umum lainnya maka perlu
terobosan agar produk-produk lokal dapat berjaya di daerahnya.Hal tersebut terjadi
terutama karena persepsi masyarakatterhadap produk lokal seringkali disejajarkan
dengan produk umum yang telah beredar luas secara nasional dan produk umum tersebut
dijadikan tolok ukur}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dalamhal: harga, tampilan, jaminan
ketersediaan dan informasi produk. Masyarakat cenderung membandingkan produk-produk
lokal dengan produk umum yang \uc1 \u160 ?telah ada dan berdar secara nasional.}
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Pembandingan tersebut akan mempengaruhi persepsi masayarakat tentang atribut produk
lokal yang terkesan inferior (rendah) dibandingkan dengan produk umum
lainya.Keunggulan produk lokal harus diperoleh dari atribut yang ada di dalam
produk lokal itu sendiri, atau disebut atribut intrinsic. Kata intrinsic
diterjemahkan sebag}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ai berbagai hal penting yang sudah dimiliki atau menjadi
dasar dari sesuatu (produk). Atribut intrinsik yang umum \uc1 \u160 ?dari produk
lokal antara lain: kesesuaian, ketersediaan, keberlanjutan dan kepemilikan-nya.
Kesesuaian produk lokal dikaitkan dengan pemanfaa}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 tannya yang sejalan
dengan budaya masyarakat setempat dan berlaku dalam jangka waktu yang lama.
Ketersediaan produk lokal dikaitkan dengan ketersediaan bahan bakunya yang berasal
dari daerah setempat. Keberlanjutan produk lokal dikaitkan dengan kemudahan
pengembangan dan pelestariannya. Kepemilikan produk lokal dikaitkan dengan
kepedulian untuk menjaga eksistensi, reputasi dan mencari solusi atas permasalahan
yang terjadi. Atribut intrinsik inilah yang menjadi dasar untuk memperoleh
keunggulan produk lokal. Membiarkan produk lokal tanpa mengembangkan atribut
intrinsiknya hanya akan menurunkan keunggulan produk lokal, dan suatu saat
keunggulan itu akan hilang secara permanen.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dengan mengamati derajat keunggulan
produk lokal yang terus-menerus menurun saat ini, perlu suatu pendekatan yang
mengkombinasikanpendekatan berbasis sumber daya (Barney, 2007); dan pendekatan
berbasis orientasi pasar (Jaworski & Kohli, 2006; Narver & Slater,2004). Kedua
pendekatan ini perlu digunakan secara berurutan, pertama adalah pengamatan berbasis
sumber daya dan dilanjutkan dengan orientasi pasar.Pendekatan melalui pengamatan
sumber daya digunakan untuk melengkapi atribut intrinsik produk lokal sehingga
memiliki keunggulan berupa kelangkaan, kompleksitas peniruan, kesulitan penggantian
dan nilai}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u172 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 -nilai lokalnya. Perlengkapan
atribut intrinsik berupa: jejaring para pemangku kepentingan, dokumen legal dan
kontraktual, spesifikasi produk, panduan, brosur dan displai, riset pasar,
konsultansi dan advisori.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Kedua, pendekatan melalui orientasi pisar digunakan untuk
menyesuaikan atribut intrinsik produk lokal sehingga memiliki keunggulan berupa
keinginan sesungguhnya dari konsumen, kinerja pesaing dan fakta dalam persaingan,
serta kepekaan dalam menyesuaikan situasi pasar. Penyesuaian atribut intrinsik
berupa: kapasitas produksi, arus dan tahapan pemasaran, praktik terbaik, lokasi
produksi dan konsumsi, regulasi, dan tingkat pengetahuan konsumen.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Strategi Memasarkan Produk Lokal}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Kekayaan produk lokal dari berbagai kecamatan atau desa
yang ada di Kabupaten Purbalingga, tentunya menjadi salah satu bukti nyata bagi
masyarakat Purbalingga bahwa sekarang ini pertumbuhan UMKM di Purbalingga semakin
menunjukan arah kemajuan yang cukup positif. Beragam jenis produk rumahan maupun
hasil produksi industri kecil pun kini mulai memperlihatkan keunggulannya masing-
masing, sehingga tidak menutup kemungkinan bila produk-produk lokal buatan UMKM di
Kabupaten Purbalingga siap meramaikan persaingan baik pasar lokal, nasional, bahkan
diharapkan dapat menjangkau pasar internasional.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Untuk dapat mengangkat produk lokal ke
jangkauan pasar yang lebih luas, pastinya para pelaku UMKM di Kabupaten Purbalingga
dituntut untuk lebih aktif dalam membangun jaringan bisnis, serta meningkatkan
kemampuan dan kreativitasnya dalam mengembangkan sebuah usaha, sehingga produk yang
mereka produksi benar-benar berkualitas bagus dan bisa berhasil memenangkan
persaingan pasar yang ada. Dalam rangka mengenalkan dan mendayasaingkan produk-
produk khas Kabupaten Purbalingga perlu kiranya ra}{\fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ncangan strategi
pemasaran yang tepat.Beberapa strategi pemasaran yang dapat digunakanmeningkatkan
daya saing dan daya jangkau produk-produk lokal khas Purbalingga antara lain.
Pertama, melengkapi produk dengan kemasan yang menarik. Kedua, \uc1 \u160 ?
mengembangkan j}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 aringan pemasaran produk ke pasar modern. Ketiga,
mempromosikan produk melalui event pameran. Keempat, Membuka gerai pemasaran produk
UKM. Dengan implementasi strategi pemasaran tersebut diharapkan dapat mengangkat
potensi produk lokal ke pasar nasional maupun internasional. (*****)}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Memilih Pemimpin Dalam
Pandangan Islam}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 17.Memilih Pemimpin Dalam Pandangan
Islam }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pemilu
Pilpres dan Pileg Tahun 2019 sudah diambang mata. Demikianpun dengan Pilkades
serentak di Purbalingga pada tanggal 9 Desember 2018 mendatang. Sehingga pilihan
yang hampir serentak ini menyita perhatian kita, bagaimana memilih pemimpin di masa
mendatang menurut pandangan Islam. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dengan Pilihan langsung, masyarakat atau pemilih akan memilih secara
langsung Bupati dan Gubernur sesuai hati nurani masing-masing secara langsung. Bagi
pemilih yang cerdas, memilih pemimpin tentu harus berdasar pertimbangan-
pertimbangan tertentu. Tidak asal pilih.Kepemimpinan Islam adalah kepemimpinan yang
berdasarkan hukum Allah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Oleh karena itu, pemimpin haruslah orang yang paling tahu
tentang hukum Ilahi. Setelah para imam atau khalifah tiada, kepemimpinan harus
dipegang oleh para faqih yang memenuhi syarat-syarat syariat. Bila tak seorang pun
faqih yang memenuhi syarat, harus dibentuk \uc1 \u8216 ?majelis fukaha\uc1
\u8217 ?.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Sesungguhnya, dalam Islam, figur pemimpin ideal yang
menjadi contoh dan suritauladan yang baik, bahkan menjadi rahmat bagi manusia
(rahmatan linnas) dan rahmat bagi alam (rahmatan lil\uc1 \u8217 ?alamin) adalah
Muhammad Rasulullah Saw., sebagaimana dalam firman-Nya :}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?Sesungguhnya telah ada pada
(diri) Rasulullah itu suri teladan yang baik bagimu (yaitu) bagi orang yang
mengharap (rahmat) Allah dan (kedatangan) hari kiamat dan dia banyak menyebut
Allah.\uc1 \u8221 ?(QS.al-Ahzab [33]: 21).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Sebenarnya, setiap manusia adalah pemimpin, minimal
pemimpin terhadap seluruh metafisik dirinya. Dan setiap pemimpin akan dimintai
pertanggung jawaban atas segala kepemimpinannya. Hal ini sebagaimana ditegaskan
dalam sabda Rasulullah Saw., yang maknanya sebagai berikut : }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\uc1 \u8220 ?Ingatlah! Setiap kamu adalah pemimpin dan akan dimintai pertanggung
jawaban tentang kepemimpinannya, seorang suami adalah pemimpin keluarganya dan ia
akan dimintai pertanggung jawaban tentang kepemimpinannya, wanita adalah pemimpin
bagi kehidupan rumah tangga suami dan anak-anaknya, dan ia akan dimintai
pertanggung jawaban tentang kepemimpinannya. Ingatlah! Bahwa kalian adalah sebagai
pemimpin dan akan dimintai pertanggung jawaban tentang kepemimpinannya,\uc1
\u8221 ? (Al-Hadits).}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Rasulullah SAW sendiri menekankan pentingnya kepemimpinan Islam dalam
Shahih\uc1 \u160 ? Bukhari. Setiap diri kamu adalah pemimpin dan akan dimintai
pertanggunggjawaban atas kepemimpinannya.Kemudian, dalam Islam seorang pemimpin
yang baik adalah pemimpin yang
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 memiliki sekurang-kurangnya 4 (empat) sifat dalam menjalankan
kepemimpinannya, yakni : Siddiq, Tabligh, Amanah dan Fathanah (STAF):(1) Siddiq
(jujur) sehingga ia dapat dipercaya;(2) Tabligh (penyampai) atau kemampuan
berkomunikasi dan bernegosiasi; (3) Amanah (bertanggung jawab) dalam menjalankan
tugasnya; (4) Fathanah (cerdas) dalam membuat perencanaan, visi, misi, strategi dan
mengimplementasikannya. Selain itu, juga dikenal ciri pemimpin Islam dimana Nabi
Saw pernah bersabda: \uc1 \u8220 ?Pemimpin suatu kelompok adalah pelayan kelompok
tersebut.\uc1 \u8221 ? Oleh sebab itu, pemimpin hendaklah ia melayani dan bukan
dilayani, serta menolong orang lain untuk maju.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dalam mitos jawa, seorang pemimpin diidentikan dengan mitologi satrio
piningit. Seorang yang digambarkan bisa membawa perubahan atas gonjang-ganjing
kepemimpinan rakyat, pembawa kedaiaman, keamanan dan kesejahteraan mereka. Dalam
sejarah Walisongo, seorang pemimpin digambarkan dalam tembang Ilir-ilir yang
dikarang sunan Giri.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Lil ilir /Tandure wus sumilir /Kang ijo royo-royo/Tak sengguh temanten anyar//}{\b1
\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Bocah angon/ bocah angon/ penekno blimbing
kuwi/}{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Lunyo-lunyo penekno kanggo
mbasuh dodot iro/}{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dodot-iro dodot iro
lumintir bedah ing pinggir/}{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Dondomono jlumetono kanggo sebo mengko sore/}{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Mumpung jember kalangane/}{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Mumpung p}{\b1 \i1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 adhang rembulane/}{\b1 \i1 \fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\line }{\b1 \i1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Yo surako/}{\b1 \i1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Surak hayoo// \uc1 \u160 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Cobalah simak syair Cah Angon yang digambarkan dalam tembang ilir-
ilir ini: Bocah angon, cah angon penekno blimbing kuwi. Tafsirnya, Sunan Giri tidak
menuliskan,\uc1 \u8221 ?Pak Politikus\uc1 \u8221 ?,Pak Jendral,\uc1 \u8220 ?Pak
Intelektual\uc1 \u8221 ? ulama-ulama, kiyai atau apapun lainnya, melainkan Bocah
angon-bocah angon (Anak muda-anak muda).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sunan Giri juga tidak menuturkan
\uc1 \u8216 ?Penekno sawo kuwi\uc1 \u8221 ? atau \uc1 \u8220 ?penekno Palem
kuwi\uc1 \u8221 ? atau buah apapun lainnya, melainkan \uc1 \u8220 ?penekno blimbing
kuwi\uc1 \u8221 ? Karena blimbing yang asam itulah yang dapat mencuci kain yang
kotor.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dalam era kepemimpinan modern menurut Scumpeter, demokrasi bermakna
adanya kesempatan bagi rakyat untuk menerima atau menolak seseorang yang akan
memerintah mereka. Itulah Sebabnya maka dalam konteks demokrasi}{\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ,
kepemimpinan dibedakan dari otoritas. Seseorang\uc1 \u160 ? yang perintah-
perintahnya ditaati karena posisi dan jabatan formal yang dipangku, tidak otomatis
dapat dianggap sebagai pemimpin. Memang melalui pengalamannya memegang suatu
jabatan dan mengelola tugas-tu}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 gas tertentu, ia akan berkesempatan
membangun kemampuan kepemimpinannya. Tetapi ini hanya merupakan peluang yang
terbuka untuk dimanfaatkan atau dilalaikan.(Ryas Rasyid: Etika Pemerintahan; hal
94-95).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Banyak
orang yang gagal memanfaatkan ini , karenanya tidak mengherankan jika kita
menyaksikan seorang yang sudah cukup lama duduk dalam suatu jabatan
formal/kekuasaan formal, namun tidak berhasil mengembangkan potensi
kepemimpinannya. Orang semacam ini otomatis akan kehiangan wibawa dan respek
terhadap orang lain, sekali ia meninggalkan atau ditinggalkan oleh jabatan dan
kekuasaannya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Karena itu pengembangan bagi seorang calon pemimpin dalam demokrasi
yang berkualitas paling tidak mensyaratkan empat kapasitas ; yakni pertama,
kepekaan terhadap situasi lingkungan. Yakni kemampuan untuk membaca perkembangan
yangn terjadi di sekitarnya dengan pengetahuan dan kepedulian . Kedua , adanya
penjagaan atas moral masyarakat. Yaitu kemampuan untuk menahan diri agar tidak
terjebak melakukan sesuatu yang dapat menciptakan atau meningkatkan keresahan dalam
masyarakat. Ketiga, Keterbukaan pikiran. Yaitu kemampuan untuk memahami bahwa dalam
interaksi politik , khususnya dalam pertarungan kepentingan, tidak ada kebenaran
yang bersifat tunggal, dan tidak ada sesuatu kelompok yang memiliki hak monopoli
atas kebenaran. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Keempat, kemampuan untuk mendengar, memperlajari dan menterjemahkan
suara orang banyak.Yakni\uc1 \u160 ? kemampuan untuk dekat dan mau repot untuk
mengurus kepentingan orang banyak. Galibnya, dalam demokrasi dukungan orang bany}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ak merupakan salah satu kunci pokok bagi keberhasilan seorang
pemimpin, tetapi dukungan hanya mungkin diperoleh jika ada kemauan dari pemimpin
untuk mendengar suara mereka, mempelajari harapan dan aspirasi mereka, serta
menterjemahkannya ke dalam serangkaian tindakan dan langkah perjuangan untuk
memenuhi harapan itu.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Dalam pandangan Islam yang perlu diperhatikan adalah
adanya prinsip-prinsip dasar dalam kepemimpinan Islam yakni : Musyawarah; Keadilan;
dan Kebebasan berfikir. }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard
\plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Secara ringkas penulis ingin
mengemukakan bahwasanya pemimpin Islam bukanlah kepemimpinan tirani dan tanpa
koordinasi. Tetapi ia mendasari dirinya dengan prinsip-prinsip Islam. Bermusyawarah
dengan sahabat-sahabatnya secara obyektif dan dengan penuh rasa hormat, membuat
keputusan seadil-adilnya, dan berjuang menciptakan kebebasan berfikir, pertukaran
gagasan yang sehat dan bebas, saling kritik dan saling menasihati satu sama lain
sedemikian rupa, sehingga para pengikut atau bawahan merasa senang mendiskusikan
persoalan yang menjadi kepentingan dan tujuan bersama. Pemimpin Islam bertanggung
jawab bukan hanya kepada pengikut atau bawahannya semata, tetapi yang jauh lebih
penting adalah tanggung jawabnya kepada Allah Swt. selaku pengemban amanah
kepemimpinan. Kemudian perlu dipahami bahwa seorang muslim diminta memberikan
nasihat bila diperlukan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Ada kisah yang sukup menyentuh, sekelumit tentang
pengambilan keputusan atau hukum, mari kita simak kisah sepenggal tanya jawab
antara Rasulullah SAW dan Sahabat Muadz bin Jabbal. Dalam kecerdasan otak dan
keberaniannya mengemukakan pendapat, Mu\uc1 \u8217 ?adz hampir sama dengan Umar bin
Khathab. Ketika Rasulullah SAW hendak mengirimnya ke Yaman, lebih dulu ditanyainya,
}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u8220 ?Apa yang menjadi pedomanmu dalam mengadili sesuatu, hai
Mu\uc1 \u8217 ?adz?" }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8221 ?}{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Kitabullah,\uc1 \u8221 ? jawab Mu'adz.}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\uc1 \u8221 ?Bagaimana jika kamu tidak jumpai dalam Kitabullah?\uc1 \u8221 ?, tanya
Rasulullah pula. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?Saya
putuskan dengan Sunnah Rasul." }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?Jika
tidak kamu temui dalam Sunnah Rasulullah?" }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u8220 ?Saya pergunakan pikiranku untuk berijtihad, dan saya
takkan berlaku sia-sia,\uc1 \u8221 ? jawab Muadz.}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Maka berseri-serilah wajah Rasulullah SAW. \uc1 \u8220 ?Segala puji
bagi Allah yang telah memberi taufiq kepada utusan Rasulullah sebagai yang diridhai
oleh Rasulullah,\uc1 \u8221 ? sabda beliau.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Dan mungkin kemampuan untuk berijtihad dan keberanian
menggunakan otak dan kecerdasan inilah yang menyebabkan Mu\uc1 \u8217 ?adz berhasil
mencapai kekayaan dalam ilmu fiqih, mengatasi teman dan saudara-saudaranya hingga
dinyatakan oleh Rasulullah sebagai \uc1 \u8220 ?orang yang paling tahu tentang yang
halal dan yang haram\uc1 \u8221 ?. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Karena itulah, d}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 alam memilih pemimpin\uc1
\u160 ? mulai dari skala yang lebih kecil, sampai pada tingkat nasional, penulis
hanya ingin mengingatkan, semoga bisa dijadikan nasihat dan sekaligus dapat
dilaksanakan dalam memilih calon pemimpin baik Bupati maupun Gubernur secara
langsun}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 g sehingga bisa memilih pemimpin yang baik dan berkualitas. Insya
Allah. Amiin. (***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
http://www.muslimedianews.com/2015/03/mencari-sosok-pemimpin-dalam-pandangan.html}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qc \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qc \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qc \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qc \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 18.Makna Hari Sumpah Pemuda 28
Oktober 1928}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u8221 ?Kami putera dan puteri Indonesia mengaku bertumpah darah
yang satu/Tanah Indonesia//Kami putera dan puteri Indonesia mengaku berbangsa yang
satu/Bangsa Indonesia//Kami putera dan puteri Indonesia menjunjung bahasa
persatuan/Bahasa Indonesia\uc1 \u8221 ?//}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Setiap tanggal 28 Oktober, kita memperingati sebuah hari yang
bersejarah terhadap arah bangsa Indonesia, yakni Hari Sumpah Pemuda. Kongres Pemuda
II yang berlangsung dari 27-28 Oktober 1928 di gedung }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Katholieke
Jongelengen Bond, Waterlooplein}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (Lapangan Banteng), Jakarta Pusat.}{\fs28
\loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard
\plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sidang Pemuda dipimpin oleh
Soegondo Djojopoespito dan M Yamin sebagai sekretaris yang diikuti oleh utusan;
Jong Java, Jong Sumantranen Bond, Jong Indonesia, Sekar Rukun, Jong Islamenten
Bond, Jong Batak, Jong Celebes, Jong Ambon, Pemuda Kaum Betawi dan utusan lain
akhirnya menyatakan sepakat dan mencetuskan sumpah pemuda pada 28 Oktober 1928 di
gedung Indonesische Clubgebouw (Jl Kramat Raya No 106 Jakarta Pusat atau sekarang
lebih terkenal sebagai Gedung Museum Sumpah Pemuda).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sumpah Pemuda II itu bertabur
bintang pemuda teladan bangsa Hindia Belanda mulai dari Soekarno, Hatta, M Yamin,
AK Gani, Agus Salim, Jusupadidanuhadiningrat, Amir Sjarifudin, Abu Hanifah,
Soegondo Djojopoespito, Sunario, WR Soepratman, J. Leimena, Sundari, Suyatin
Kartowijono, Maskoen, dll.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Para pemuda dan pemudi itu berikrar ; \uc1
\u8221 ?Kami putera dan puteri Indonesia mengaku bertumpah darah yang satu/Tanah
Indonesia//Kami putera dan puteri Indonesia mengaku berbangsa yang satu/Bangsa
Indonesia//Kami putera dan puteri Indonesia menjunjung bahasa persatuan/Bahasa
Indonesia\uc1 \u8221 ?//}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Tiga pilar Sumpah Pemuda itu dirumuskan oleh M Yamin yang
malam itu menjadi sekretaris Kongres sekaligus sebagai pembicara tentang,\uc1
\u8221 ?Persatuan dan Kebangsaan Indonesia,\uc1 \u8221 ?. Termasuk tentang perlunya
bahasa persatuan untuk menyatukan seluruh kelompok dan suku bangsa di Indonesia.
Para pemuda dahulu yang berusia antara 20-30 tahun, masih terbilang sangat muda,
namun semangat juang untuk bersatu, berdaulat dan merasakan derita penjajahan yang
tengah menghunjam hampir seluruh daratan Hindia Belanda mulai dari Sabang sampai
Merauke menjadi sebuah mimpi bersama (cita-cita) para pemuda untuk bersatu baik
dalam satu }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 state}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 sekaligus }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 nation}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
yang di kemudian hari mewujudkan cita-cita kemerdekaan Indonesia Raya secara }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 nation and state}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dari belenggu penjajahan dunia.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jauh
sebelum Kongres Pemuda II, Kongres Pemuda I yang digagas oleh Mohammad Tabrani
Soerjowitjitro pada tahun 1926 yang diikuti oleh Jong Java, Jong Sumatranen Bond,
Jong Ambon, Pelajar Minahasa dan Sekar Rukun, dimana tujuan Kongres Pemuda Pertama
itu adalah menggugah semangat kerja sama di antara bermacam-macam organisasi pemuda
di tanah air kita, supaya dapat diwujudkan dasar pokok lahirnya persatuan
Indonesia, di tengah-tengah bangsa di dunia.(Laporan Kongres, }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Verslag van Het Eerste Indonesisch Jeugdcongress}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 : Monumen Nasional;
1925). }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Panitia Kongres Pemuda itu terdiri 10 orang antara lain; Bahder Djohan, Sumarto,
Jan Toule Soulehuwij, Paul Pinontoan, dan Tabrani. Panitia Kongres menggelar Rapat
Inti dari 30 April-2 Mei 1926 dengan Ketua Tabrani; Wakil ketua Sumarto dan
Sekretaris Djamaludin (Adinegoro), serta Soewarso sebagai Bendahara. Artinya
rumusan sumpah pemuda pertama sebenarnya tidak jauh berbeda dengan Sumpah Pemuda
II.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Para
pemuda pada waktu itu mencurahkan pikiran dan tenaga untuk mewujudkan persatuan.
Mengesampingkan perbedaan suku, warna kulit, dan agama. Mereka menggelar pertemuan-
pertemuan tertutup (bawah tanah) dan terbuka (resmi melalui rapat umum) yang
merisaukan penjajah Belanda. Adalah mimpi besar bersama (}{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 great
imagine}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ) yang bernama Kemerdekaan menjadi dambaan serta cita-cita.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Anak-
anak muda itu masih berumur belasan bahkan Sumpah Pemuda II tercatat 870 pemuda
pemudi yang hadir umurnya di bawah 18 Tahun. Mereka telah menorehkan tinta emas
sejarah perjalanan bangsa ini dan menjadi bagian dari sejarah negeri kita: Sebagai
pemimpin bangsa, penyair, musisi, atau orang biasa saja. Ada pula nasibnya berakhir
tragis, tewas diujung bedil yang kemerdekaan turut ia perjuangkan. Nama mereka
senantiasa disebut dalam setiap peringatan Sumpah Pemuda pada 28 Oktober. 86 Tahun
sudah persatuan tanah air, bangsa dan bahasa yang diretas di atas fondasi persatuan
dan kebangsaan, tanah air dan bahasa bernama Indonesia yang kokoh.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dalam konteks sekarang,
arti dan peran Sumpah Pemuda masih relevan di saat kemiskinan, kebodohan dan
keterbelakangan menuntut peran pemuda untuk ikut menyingsingkan lengan baju
membangun bangsa dengan ilmu dan teknologi di hadapan percaturan serta persaingan
global. Dalam konteks di Indonesia sejak sekitar 70 tahun kemerdekaan RI, proses
transformasi sosial budaya mengalami tiga masa kemandekan sistem pendidikan
politik, sosial dan budaya yang berlarut-larut. Proklamasi Kemerdekaan Negara
Indonesia tanggal 17 Agustus 1945 merupakan buah sejarah dan puncak perjalanan
panjang perjuangan bangsa Indonesia. Setiap peristiwa memiliki keterkaitan dan
benang merah yang kuat antara peristiwa yang satu dengan peristiwa yang lainnya.
Momentum berdirinya berbagai organisasi sosial politik yang dimulai dari tahun 1893
oleh Syaikh Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari dengan pesantren Tebuireng. Pergerakan dan
perlawanan baik kooperatif terorganisir resmi sejak tahun 1901 dengan berdirinya
organisasi keagamaan keturunan Arab yakni }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jami\uc1 \u8217 ?at Kheir
Rabithoel Alawija}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 h. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Disusul dengan makin terbukanya sikap Belanda, mulailah
bermunculan banyak organisasi pemuda dan agama seperti Syarikat Dagang Islam (SDI)
tahun 1905, Budi Oetomo (1908), Muhammadiyah (1918), Hoolf Bestuur Nahdlatoel
Oelama (HBNO, 1926) dan berpuncak dbengan Sumpah Pemuda I (1925) dan Sumpah Pemuda
II (27-28 Oktober 1928), Masyumi (1945) muara akhirnya adalah Proklamasi 17 Agustus
1945 merupakan satu tonggak sejarah perjuangan pergerakan nasional yang monumental.
Rangkaian sejarah itu menggambarkan ikhtiar kolektif bangsa Indonesia membebaskan
diri dari imprealisme dalam rangka membangun jiwa dan raga sebagai satu bangsa,
yakni Bangsa Indonesia. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Adalah Ir. Soekarno memandang bahwa ,\uc1 \u8221 ?Tidak
ada dua bangsa yang cara berjuangnya sama. Tiap-tiap bangsa mempunyai cara berjuang
sendiri. Oleh karena itu, pada hakekatnya bangsa sebagai individu mempunyai
kepribadian tersendiri. Salah satu karakteristik bangsa Indonesia sebagai Negara
bangsa adalah kebesaran , keluasan, dan kemajemukannya.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dimana Negara bangsa
Indonesia yang terdiri dari 1.128 suku bangsa dan bahasa,, 17.508 pulau yang
membentang dari Sabang-Merauke ini diperlukan sebuah kesatuan yang kokoh di wadahi
dalam bangsa persatuan yaitu Bhineka Tunggal Ika. Untuk itu diperlukan satu
konsepsi, kemauan dan kemampuan yang kuat dan adekuat (memenuhi syarat/memadai),
yang dapat menopang kebesaran, keluasan, dan kemajemukan Indonesia. }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Para
pendiri bangsa Indonesia berusaha menjawab tantangan tersebut dengan melahirkan
sejumlah konspesi kebangsaan dan kenegaraan , antara lain yang berkaitan dengan
dasar Negara, konstitusi Negara, bentuk Negara dan wawasan kebangsaan yang dirasa
sesuai dengan karakter keindonesiaan. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Bangunan kosmotalisme masyarakat
beraneka ragam ini (kemajemukan) akan terwujud bila pertama, proses transformasi
budaya, masyarakatnya harus sudah memiliki komitmen yang tinggi atas pembersatuan
yang hakiki. Langkah kedua, untuk menuju transformasi sosial politik haruslah
semakin diberdayakan pendidikan politik dan demokrasi kepada masyarakat.Ketiga
harus disadarinya bahwa kemajemukan adalah keharusan sejarah, 4 pilar demokrasi
Indonesia mulai dari Pancasila, NKRI, UUD 1945 dan Bhineka Tunggal Ika adalah
sesuatu yang final meningkat seluruh komponen Bangsa Indonesia}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Upaya pemahaman sejarah
oleh warga Negara merupakan bagian dari usaha menempatkan bangsa dalam konteks
perubahan zaman yang terus berlangsung, sehingga sumber-sumber sejarah akan dapat
dijadikan sebagai pemersatu dan pengikat identitas bangsa di tengah perkembangan
hubungan dunia internasional. Setiap warga Negara harus mengetahui gambaran sejarah
Negara, sehingga Negara berkewajiban untuk sejauh mungkin memperkenalkan visi
kesejarahan dan memberikan gambaran tentang sebuah sejarah nasional yang dapat
dipahami dari generasi ke generasi. Melalui penegasan kesejarahan nasional,
identitas bangsa akan terus terpelihara dalam kehidupan berbangsa dan bernegara.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Perjalanan bangsa Indonesia tentu tidak bisa tidak lepas dari peran pemuda di
dalamnya, sampai-sampai ada kementrian khusus yakni Menteri Pemuda dan Olahraga
yang membawahi dan membina organisasi pemuda baik di organisasi agama, politik,
ekonomi, hukum, sosial budaya, olah raga, seni , pariwisata dan lain-lain. Ini
menandakan betapa peran pemuda tidak bisa dipandang sebelah mata.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Idealisme pemuda dimulai
saat usia menginjak dewasa (masa }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 pubertas}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ) tentu
menyisakan sebuah harapan sekaligus masalah di kemudian hari. Di mana tantangan
masa muda itu bila dipergunakan dengan kegiatan positip akan melahirkan karya cipta
anak bangsa, namun bila sudah tergerus oleh himpitan kapitalisme dan hedonisme maka
angka pegangguran meningkat dan kriminalitas remaja merajalela dan hanya menyisakan
pemuda sebagai sampah masyarakat.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kesadaran perubahan (daya kritisme pemuda)
bila dikelola dengan baik melalui organisasi pemuda baik secara alamiah (}{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 evolusi}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ) maupun yang bentukan (}{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
revolutif}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ) melahirkan kesadaran bersama, bahwa pemuda adalah
bagian dari }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 agent of change}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 arah perjalanan bangsa baik
di kota maupun di desa. Peran pemuda sangat signifikan, masih sangat banyak
pekerjaan rumah yang harus di selesaikan. Penggarapan potensi desa, misalnya ini
bukan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 mission imposibel}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 di mana pemuda menjadi bagian
dari pembangunan desa.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Sebagian besar konsep pemberdayaan desa hanya
membicarakan pemanfaatan sumber daya alam desa dapen hubungan pusat dan daerah
dalam masalah alokasi keuangan desa, belum menyentuh potensi yang dimiliki para
pemuda. Adalah Ir. Soekarno salah satu }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 founding father}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Republik Indonesia yang pernah menyatakan untuk merubah negeri ini hanya butuh
sepuluh pemuda tangguh. Pernyataan ini bukan tanpa alasan atau sekedar retorika
belaka. Dimana peran pemuda dari sejak Sumpah Pemuda sampai kemerdekaan Indonesia,
perannya tidak dapat dipandang remeh. Pemuda di manapun berada tidak dapat
dipisahkan dari sejarah perubahan. Sebab sejarah dunia terus berubah seiring
berubahnya waktu. Generasi muda sekarang akan ditanya oleh generasi muda yang akan
datang apa perannya dalam arah pembangunan bangsa ini, jika pemuda generasi
sekarang tidak mampu mengukir sejarah yang gemilang deretan prestasi dan
peranannya. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Bahkan Reformasi yang digulirkan pada 1998 itu juga peran dari
mahasiswa dan pemuda yang berhasil menumbangkan regim Orde Baru. Berbarengan dengan
Sumpah Pemuda sebelum Reformasi bergulir, telah mengalir kencang Sumpah
Mahasiswa: }{\cs16 \b0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057
\langnp1057 \cf1 Kami Mahasiswa Indonesia Bersumpah : Bertanah air satu, tanah air
tanpa penindasan}{\cs16 \b0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 //}{\cs16
\b0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \cf1 Kami
Mahasiswa Indonesia Bersumpah : Berbangsa satu, bangsa yang gandrung akan keadilan}
{\cs16 \b0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 //}{\cs16 \b0 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \cf1 Kami Mahasiswa
Indonesia Bersumpah :}{\cs16 \b0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1
Berbahasa satu, bahasa tanpa kebohongan//}{\cs16 \b0 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Pada kondisi perubahan sosok pemuda ibarat pahlawan, jika tidak mampu
melepas label pemuda sebagai agen perubahan maka pemuda akan berulang seperti jaman
Orde Baru, hanya sebagai stempel pembangunan, menjadi obyek bukan subjek dari
perubahan. Hanya menjadi generasi pengekor bukan pelopor. Yang terpenting dari
peran pemuda adalah pergerakan dinamika pemuda dalam arah kebangsaan dan
pembangunan mempunyai }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 bargaining position }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dengan pemerintah
dan parpol bahkan organisasi agama. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Hari Sumpah Pemuda adalah tonggak sejarah
bangsa yang di masa lampau menunjukkan pada dunia jika pemuda dan pemudi Indonesia
bisa bersatu menuju keutuhan NKRI.Sumpah Pemuda adalah bukti otentik bahwa, memang
pada tanggal 28 Bulan oktober 1928 Bangsa Indonesia dilahirkan dengan penuh
semangat perjuangan, hingga dari itu seharusnya seluruh rakyat Indonesia
memperingati momentum 28 Bulan oktober selaku hari lahirnya bangsa Indonesia,
prosedur kelahiran Bangsa Indonesia ini adalah buah dari perjuangan rakyat yang
selagi ratusan tahun tertindas dibawah kekuasaan kaum kolonialis saat itu, kondisi
ketertindasan ini-lah yang terus mendorong para pemuda saat itu untuk membulatkan
tekad demi mengangkat harkat dan juga martabat hidup manusia Indonesia asli, tekad
ini-lah yang men-jadi komitmen perjuangan rakyat Indonesia hingga berhasil mencapai
kemerdekaannya 17 tahun terus yaitu kepada 17 Bulan agustus 1945.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Bersesuaian namanya,
Sumpah Pemuda dirumuskan oleh para pemuda. Mereka terus menjadikannya selaku dasar
untuk membangkitkan rasa nasionalisme. Para pemuda tidak terus berjuang sendiri,
melainkan bersama-sama.Perlu kita ketahui bersama, Sumpah Pemuda tidak lahir begitu
saja. Banyak perihal yang melandasi para pemuda bertekad untuk bersatu. Mereka
berpikir tidak hendak bisa membikin Indonesia merdeka kalau berjuang di kelompok
sendiri.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pemuda
dengan segenap perangkat dan organisasi mampu mengakomodasi aspirasi politik dan
peran dalam proses demokratisasi yang lebih berani, kritis dalam mengontrol
pemerintah. Keterlibatan secara aktif dan partisipatoris akan berlangsung bila
pemuda mampu mengorganisir orang-orang muda untuk semakin kreatif apalagi bila
ditunjang juga dengan produk produk hasil karya cipta yang kreatif serta mempunyai
keunggulan baik secara}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 kompetitif}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 maupun }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
kualikatif}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 dengan pemuda bangsa lain. Tentu itu mampu membanggakan
pemuda dan harapan yang terpikul oleh generasi pendahulu kita.}{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Amin
Amin Ya Mujibas Sailin.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb0
\sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qc \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb0
\sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qc \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 19. }
{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057
\langfe2052 \langfenp2052 Santri Sebagai Pemersatu Bangsa}{\b1 \fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Hari Santri Nasional yang
diperingati setiap 22 Oktober menjadi sebuah rutinitas ceremonial (upacara)
kenegaraan baru namun perlu disambut dengan positif thinking.}{\i1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052
\langfenp2052 Diharapkan dengan peringatan hari Santri, santri Indonesia bisa
menapaktilasi Hari keluarnya Fatwa Jihad, sebagai titik awal mempersatukan anak
bangsa }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057
\langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 Setiap }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 22 Oktober pada
kalender Nasional ditetapkan sebagai Hari Santri Nasional}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 .
Wacana Hari Santri pertama kali ditetapkan}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 oleh Presiden RI Joko
Widodo dengan lewat Keputusan Presiden (Keppres) No 22 Tahun 2015 di Masjid
Istiqlal Jakarta patut disambut dengan }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 positif thingking}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 . Kenapa hari ini dipilih sebagai hari santri? Keppres
tersebut telah diteken oleh Presiden Jokowi 15 Oktober. Penetapan Hari Santri
sendiri telah dijanjikan Jokowi saat berkampanye di Pilpres 2014. Alasannya adalah
untuk menghargai jasa santri yang ikut memperjuangkan kemerdekaan Republik
Indonesia. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sejak
beberapa tahun terakhir, kehendak untuk mengukuhan Hari Santri secara nasional
muncul di mana-mana. Di tingkat akar rumput, dengan berbagai cara ungkap dan
salurannya, ada begitu banyak prakarsa yang mencerminkan kuatnya kehendak tersebut.
Sementara pada tingkat nasional, wacana \uc1 \u8220 ?Hari Santri\uc1 \u8221 ?
mengemuka pada banyak pernyataan tokoh, pejabat publik, forum diskusi, dan
peliputan media massa.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Tema Hari santri 2018 yang ditetapkan oleh Kementerian Agama
adalah\uc1 \u160 ?Bersama Santri Damailah Negeri. Sebagaimana }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \uc1 \u8220 ?ayo madrasah\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
lansir dari situs remi kemenag,\uc1 \u160 ?}{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 HYPERLINK "http://kemenag.go.id/" \'5ct
"https://ayomadrasah.blogspot.com/2018/09/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
}{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1 kemenag.go.id}}}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ,\uc1 \u160 ?santri tidak hanya
mereka yang lulusan pondok pesantren, tetapi adalah mereka umat}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Islam yang memiliki basis keilmuan memadai dan memiliki daya pikir terbuka serta
menyebarkan agama Islam dalam rangka mendamaikan dan menjadi rahmatan lil alamin.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0
\sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 "Santri dalam pengertian luas adalah umat
muslim yang\uc1 \u160 ? memiliki basis pengetahuan memadai da}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
n memiliki cara berpikir terbuka dan menebarkan ajaran islam dalam mewujudkan
kedemaian di tengah-tengah kehidupan", ujar Menag, H. Lukman Hakim Saifudin Zuhri.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sehingga dengan tema\uc1
\u160 ?Bersama Santri Damailah Negeri, diharapkan kaum santri menyadari tanggung }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 jawab yang lebih besar dalam menjaga, memelihara, dan
merawat keindonesiaan. Berikut ini adalah rangkaian kegiatan yang akan digelar
dalam rangka menyambut peringatan Hari Santri Tahun 2018; 11 - 12 Agustus : Kopdar
Akbar Santrinet Nusantara dan }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Car Free Day}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Bershalawat bersama Nissa Sabyan di Jakarta; 29 - 31 Agustus : Pesan
Trend (Ngaji kitab }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ihya\uc1 \u8217 ? ulum al-din}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 bersama Gus Ulil Abshar Abdalla) di Jakarta; September-
Oktober : }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pesantren Business Challenge}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
(ajang pengembangan ekonomi dan bisnis di lingkungan }{\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
pesantren); 18 \uc1 \u8211 ? 20 September : Muktamar Pemikiran Santri Nusantara di
Yogyakarta; 19 September : Ketika Kyai, Nyai, Santri Berpuisi dan Pegon Exhibition
di Yogyakarta; 1 \uc1 \u8211 ? 7 Oktober : Perkemahan Pramuka Santri Nusantara
(PPSN) di Jambi; 21 Oktober : }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Santriversary}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 (Malam puncak Hari Santri) di Bandung.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Secara khusus, sejumlah Organisasi Masyarakat
yang terhimpun dalam Lembaga Persaudaraan Ormas Islam (LPOI) bersama-sama
menyepakati pentingnya pengukuhan hari santri. Dua belas ormas tersebut ialah
Nahdlatul Ulama (NU), Syarikat Islam Indonesia (SII), Persatuan Islam (PERSIS), Al
Irsyad Al Islamiyyah, Mathlaul Anwar, Al-Ittihadiyah, Persatuan Islam Tionghoa
Indonesia (PITI), Ikatan DA\uc1 \u8217 ?I Indonesia (IKADI), Azzikra, Al-Washliyah,
Persatuan Tarbiyah Islamiyah (PERTI), dan Persatuan Umat Islam (PUI). Beriringan
dengan itu, TNI Angkatan Laut dan Kementerian Agama jua mengadakan persiapan untuk
menyongsong peringatan Hari Santri.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Fatwa berperang (jihad) melawan segala bentuk
penjajahan dunia sebelumnya sebenarnya sudah dilakukan oleh AlHadlaratussyaikh KH.
Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari sejak pertama kali Asyaikh membuka pesantren. KH. Hasyim
Asy\uc1 \u8217 ?ari merupakan pendiri }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Nahdlatul Ulama}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
yaitu sebuah organisasi massa Islam yang terbesar di Indonesia. KH. Hasyim
Asy\uc1 \u8217 ?ari merupakan putra dari pasangan Kyai Asy\uc1 \u8217 ?ari dan
Halimah, Ayahnya Kyai Asy\uc1 \u8217 ?ari merupakan seorang pemimpin Pesantren
Keras yang berada di sebelah selatan Jombang. KH. Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari
merupakan anak ketiga dari 11 bersaudara. Dari garis keturunan ibunya, KH. Hasyim
Asy\uc1 \u8217 ?ari merupakan keturunan kedelapan dari Jaka Tingkir (Sultan
Pajang)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 dari Ayah dan Ibunya KH. Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari
mendapat pendidikan dan nilai-nilai dasar Islam yang kokoh.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Resolusi Jihad
ditandatangani di kantor NU Bubutan, Surabaya. Akibatnya, meletuslah perang rakyat
semesta dalam pertempuran 10 November 1945 yang bersejarah itu. Umat Islam yang
mendengar Resolusi Jihad itu keluar dari kampung-kampung dengan membawa senjata apa
adanya untuk melawan pasukan gabungan NICA dan Inggris. Peristiwa 10 Nopember
kemudia}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 n diperingati sebagai Hari Pahlawan Nasional. Pada tanggal 7 Nopember
1945\uc1 \u8212 ?tiga hari sebelum meletusnya perang 10 Nopember 1945 di
Surabaya\uc1 \u8212 ?umat Islam membentuk partai politik bernama Majelis Syuro
Muslim Indonesia (Masyumi). }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0
\ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 Keluarnya}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1057 \langnp1057 \langfe2052 \langfenp2052 f}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 atwa jihad
ini sangat besar pengaruhnya dalam membangkitkan semangat perlawanan. Perang
melawan penjajah dianggap }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 jihad fi sab}{\i1 \fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \uc1 \u238 ?}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 lillah}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 , yakni perang suci atau perang sabil demi agama. Ajaran perang suci
ini muncul di Aceh paling awal abad ke-17, dibangkitkan oleh para guru agama pada
masa krisis, yang terparah pada akhir abad ke-19. Salah satu guru agama di tengah
medan perang, Syaikh Abbas Ibnu Muhammad, mengatakan dalam }{\i1 \fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Tadhkirat ar-Rakidin}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8212 ?ajaran utama tahun
1889\uc1 \u8212 ?bahwa Aceh merupakan }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dar-al-Islam}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 , kecuali daerah yang diperintah Belanda dan menjadi }{\i1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Dar-al-Harb}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . Jihad merupakan kewajiban moral
(}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 fardu ain}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ) orang Islam, termasuk
wanita dan anak-anak, berperang untuk mengembalikan tanah yang dikuasai orang kafir
kepada }{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dar-al-Islam}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . Padahal
pada waktu Muktamar HBNO (}{\i1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Hoolfbestuur
Nahdlatoel Oelama}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ) 1928 di Banjarmasin Kalimantan, HBNO telah
menyebut sebuah konsep Negeri Darussalam (sebuah negeri yang penuh aman, sehat,
adil makmur, sejahtera dan penuh keselamatan).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Perang Diponegoro atau Perang Jawa dapat
berkobar lima tahun (1825}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 -1830) juga karena alasan serupa.
Dalam proklamasi dan permintaan dukungannya pada ulama, bangsawan, dan masyarakat
Jawa, Pangeran Diponegoro\uc1 \u8212 ?pangeran yang juga ulama\uc1 \u8212 ?
menekankan bahwa ia adalah pemimpin }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8216 ?perang
sabil\uc1 \u8217 ?, perang suci, untuk mengusir Belanda yang tidak beriman dari
Jawa. Ia menyurati ulama dan pemimpin di Jawa Tengah dan Jawa Timur, menghimbau
mereka \uc1 \u8220 ?untuk ikut melawan Belanda di seluruh daerah untuk
mengembalikan kedudukan tinggi kerajaan berdasar agama yang benar (}{\i1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 ngluhurken agami Islam}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 )\uc1 \u8221 ?.Dalam
menyebarkan fatwa jihad itu, Diponegoro dibantu oleh Kiai Mojo, Kiai Besari, dan
ulama-ulama lainnya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Setelah penjajahan Jepang berakhir dengan kekalahannya pada Perang
Dunia II, Belanda dan pasukan Sekutu berusaha menjajah Indonesia lagi. Saat itu,
Resolusi Jihad yang dikeluarkan para ulama NU, sangat besar pengaruhnya dalam
membangkitkan perlawanan rakyat terhadap Belanda dan Sekutu. Resolusi ini bermula
dari fatwa KH. Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari pada 22 Oktober 1945 di Surabaya, yang
kemudian dikokohkan pada Muktamar NU XVI di Purwokerto 26-29 Maret 1946.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb0 \sa0 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Resolusi Jihad menyebutkan bahwa
berperang melawan penjajah adalah kewajiban fardu ain bagi orang yang berada dalam
jarak lingkaran 94 km dari tempat masuk atau kedudukan musuh. Fardu ain itu baik
bagi lelaki, perempuan, maupun anak-anak, bersenjata atau tidak. Dan bagi orang
yang di luar jarak 94 km (jauh), kewajiban berperang itu menjadi fardu kifayah.
Cukup dikerjakan oleh sebagian saja. Keberhasilan pertempuran Hari Pahlawan 10
Nopember 1945 di Surabaya tak lepas dari Resolusi Jihad ini. Selain itu, Perang
Paderi, Perang Aceh, Pemberontakan Petani di Banten, Pemberontakan Rakyat
Singaparna di Jawa Barat, dan banyak peristiwa lainnya, juga dipicu oleh fatwa
jihad dari para ulama.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mengenang hari santri pada hari ini tepatnya
tanggal 22 Oktober 2015 setidaknya mengenang jasa perjuangan salah seorang pejuang
dan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 founding father}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 bangsa ini KH Hasyim Asy\uc1
\u8217 ?ari. Setidaknya dimana rekam jejak KH. Hasyim dari kurun waktu 1899 sampai
1913 dalam membangun pesantren Tebuireng tidak mudah. Pesantren Tebuireng sempat
dibakar Belanda pada tahun 1913 karena perlawanan halusnya kepada pemerintah. Namun
saat itu KH. Hasyim menasehati santrinya agar tidak melakukan perlawanan terbuka
kepada Belanda. Soalnya waktunya dianggap belum tiba. }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sebuah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1057 \langnp1057 \langfe1033 \langfenp1033 k}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 esabaran
yang luar biasa dari sosok seorang ulama dan pejuang, AlHadratus Syaikh sampai
menggadaikan pesantren Tebuireng Jombang untuk membiayai pesantren.
AlHadratusSyaikh seorang }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 enterpreuner}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (pengusaha)
yang sukses, jatuh bangun namun berkat kesabaran, semua rintangan beliau lalui
dengan sukses selain bertani, berkebun, berdagang kuda dan rempah-rempah di
Surabaya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 KH. alHadratussyaikh Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari alBasyaiban juga
seorang pendidik modernis. Akan tetapi model pendidikan pesantren yang saat itu
juga bersamaan dengan cikal bakal sistem pendidikan Islam modern di Sumatra Barat
yaitu }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Dinniyah School}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan Sumatra }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Tawalib School}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 serta Madrasah }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jamiat Kheir}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tanah
Abang Lembaga Rabithah Alawiyah. KH. Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari juga menjalankan
sistem yang modern. Ia menerapkan sistem madrasah klasikal dipesantrennya pada
1916. Pelajaran umum seperti membaca dan menulis huruf latin , ilmu bumi, sejarah
dan bahasa Melayu diajarkan di Tebuireng. Pesantren pun dilengkapi dengan dengan
bangku dan meja. Pembaruan dan pembaharuan ini sempat menimbulkan reaksi cukup
hebat, sehingga sejumlah orang tua memindahkan anak-anaknya ke pesantren lain
karena Tebuireng dianggap terlalu modern.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kesadaran bahwa selain fatwa berperang,
Tebuireng juga melahirkan salah satu santrinya yang tidak lain adalah putra KH.
Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari yang juga tidak lain adalah anak beliau. KH. Abdul Wahid
Hasyim. Sebenarnya jauh sebelum Hasyim meninggal, Wahid memang sudah dipersiapkan
memimpin Tebuireng pada tahun 1941, dia sempat mengundurkan diri dari ketua Dewan
Majlis Islam A\uc1 \u8217 ?la Indonesia (MIAI) dalam rapat HBNO. KH. Wahid Hasyim
pernah diminta pulang ke Jombang untuk mengurus Ponpes Tebuireng. Pada saat itu
Ponpes Tebuireng jumlah santrinya berjumlah 1500 orang.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Semasa kepemimpinan KH. Wahid Hasyim membawa
warna tersendiri dalam dunia pendidikan pesantren. Dimana pesantren tidak melulu
diajarkan pendidikan agama dan teks-teks kitab fiqh namun juga pelajaran non agama
seperti Bahasa Asing ; bahasa Jerman, Belanda dan Inggris. Dalam proses belajar
KH. Wahid juga menekankan pentingnya proses dialogis (}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 discusy}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
) antara Kyai dan santri. Guru bukan merupakan satu-satunya sumber belajar. Karena
itu, pendapat guru juga bisa didiskusikan. Bagi santri senior, KH. Wahid Hasyim
mengajar wawasan kebangsaan. Tidak semua santri bisa mengikuti kelasnya. \uc1
\u8220 ?Hanya santri top saja yang boleh mengikuti kelasnnya,\uc1 \u8221 ? kata KH.
Muchit Muzadi (alm) sebagaimana dikutip majalah Risalah NU No 25 Tahun IV/2011 hal
45.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Selain
perombahan dan pembaharuan kurikulum pesantren, KH A. Wahid Hasyim juga membangun
sejumlah gedung dan melengkapi koleksi perpustakaan. Ragam bacaan mulai teks
pelajaran, sastra hingga aneka Koran dan majalah. Pada waktu itu perpustakaan
Tebuireng koleksinya tidak kalah dengan Perpustakaan Nasional Salemba, Jakarta
Pusat (tepatnya sebelah selatan Kementrian Sosial sekarang-red).}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Perkembangan pesat
Tebuireng juga diganggu Perang. Pada pertengahan 1948-setahun setelah Wahid
menggantikan Bapaknya, pasukan Belanda masuk Jombang bahkan merangsek masuk
pesantren. Santri Tebuireng berpencar kemana-mana, sementara KH. Wahid Hasyim
beserta keluarga memutuskan pindah ke Jakarta. KH. Wahid Hasyim menjadi salah satu
tokoh Masyumi apalagi setahun kemudian KH. Wahid Hasyim ditunjuk sebagai Menteri
Agama dan Tebuireng saat itu dipercayakan pada KH. Abdul Karim Hasyim dan KH. Ahmad
Baidlowi. Ditengah kesibukan menjadi pejabat Negara KH. Wahid Hasyim tetap memantau
perkembangan Tebuireng, semua santri yang terpencar di mana-mana dipanggil kembali
untuk meneruskan pelajaran. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Kata }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jihad }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (berperang)
dikeluarkan pada saat penjajah benar-benar sudah membahayakan keadaan dan
keberadaan NKRI. Memperingati hari berperang tiap 22 Oktober 1945 kemudian
ditetapkan sebagai hari Santri Nasional, bagi bangsa Indonesia patut disambut
positif, karena mewarisi nilai semangat berjihad. Di Era sekarang di saat Negara
Kesatuan Republik Indonesia dalam keadaan damai bukan berperang, kita diajak untuk
belajar pada sejarah. Bahwa nilai-nilai kebangsaan (bela negara) juga diajarkan di
pesantren bahkan di sekolah sampai universitas perguruan tinggi mulai dari
Pendidikan Moral Pancasila, PSBB, Mata Kuliah Pancasila, Penataran P4 bagi
mahasiswa baru, Mata Kuliah Kewiraan (yang mengajar sarjana militer berpangkat
minimal Kolonel) dll. Jihad juga tidak harus memanggul senjata dan berperang. }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Di
sepanjang jalur kesejarahannya, keutuhan Indonesia berkali-kali diuji. Dalam tiap
ujian itu, santri selalu hadir menjaminkan diri untuk mengawal keutuhan tersebut.
Jauh sebelum diproklamasikan, bagi santri, Indonesia atau nusantara merupakan
tanah-air yang wajib dibela. Tidak sempurna keimanan seseorang, hingga ia mencintai
tanah-airnya. Kesadaran bertanah-air ini hidup melalui jaringan pengetahuan dan
gerakan yang tersebar di seantero pulau dengan masjid, pondok pesantren, dan
tarekat sebagai simpul-simpul utamanya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dalam kenyataan, Santri adalah masyarakat
Indonesia yang beragama Islam, bukan sekadar muslim yang kebetulan berada di
Indonesia. Dengan pengertian ini, segala jenis usaha pembenturan santri dengan
kelompok-kelompok lain di negeri ini sudah pasti mentah. Kecintaan terhadap tanah
air selalu mengatasi sentimen kelompok.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Membela tanah-air berarti membela agama. Hal
ini merupakan sesuatu yang secara spiritual diyakini, secara gagasan dipikirkan,
dan secara empiris dikerjakan. Kenyataan yang demikian ini terus-menerus meluas
dalam ruang dan memanjang dalam waktu. Meluas dalam ruang sebab kesadaran bertanah
air diungkapkan di banyak tempat dengan ekspresi yang sangat beragam. Memanjang
dalam waktu sebab terdapat mata-rantai pengetahuan dan tradisi yang terus-menerus
bersambung.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Hari santri perlu dikukuhkan dan diperingati sekurang-kurangnya
karena dua alasan. Pertama, sebagai penghormatan atas jasa pahlawan. Pengakuan
sema}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 cam ini penting bagi generasi sekarang agar tak tercerabut dari
kampung halaman sejarahnya. Kedua, sebagai pembangkit patriotisme. Ini relevan
sebab sejumlah gagasan yang belakangan bermunculan di Indonesia\uc1 \u160 ? tidak
banyak yang sungguh-sungguh memiliki komit}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 men keindonesiaan.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dan
perlu dipahami jalur dakwah tidak harus selalu berada di atas panggung podium
dengan pidato (}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 bil lisan}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ), tetapi dengan jihad harta (}{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 bil mal}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ), jihad tenaga dan ibadah ( }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
ibda bi nafsi}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 dengan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 riyadhah}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 mujahadah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ) dan pikiran }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (ghazwul
fiqry, }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 sampai}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ijtihad, }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 orang yang sampai
berijtihad baik sendiri maupun kolektif lewat }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 bahsul massail}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 itu dapat dikatakan sampai tingkat mujtahid,- namun sangat sulit)
namun para ulama juga berjihad dengan berdakwah (}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 bil kalam}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ) dengan tulisan sebagaimana tradisi intelektual ulama Nusantara yang
begitu kaya dengan menghasilkan karya tulisan dan kitab berbobot yang menjadi
rujukan
kalangan ilmuan lokal bahkan menjadi kajian kaum cendekiawan., namun jihad yang
besar sesungguhnya adalah berperang melawan hawa nafsu }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (jihadun
nafsy).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1057 \langnp1057
\langfe1033 \langfenp1033 (***}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 **)}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 20. Harus Optimis}{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
Kita harus yakin bahwa Allah SWT, Mahakuasa. Tak ada yang terlepas dari kekuasaan-
Nya. Di \uc1 \u8216 ?tangan-Nyalah\uc1 \u8217 ? segala sesuatu. Allah Maha
mengatur, Allah Maha berkehendak, Allah yang membuat sesuatu menjadi mulia, dan
Allah pula yang membuat sesuatu menjadi hina. Jika Allah menghendaki sesuatu
terjadi, meskipun sulit menurut kita, maka itu pasti terjadi.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ? Kepercayaan akan sem}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
ua ini, dalam pandangan Islam dikenal dengan sebutan tawakal. Semakin kuat
kepercayaan ini, maka akan semakin tebal rasa tawakal, dan akhirnya rasa optimis
dalam diri semakin bertambah. Dari rasa tawakal inilah optimis berawal. Rasa
optimis haruslah mengalahkan pesimis yang bisa menyerang siapa saja. Jika ingin
berhasil, kita harus bisa membangun rasa optimis dalam diri dan kita memulainya
dengan memupuk rasa tawakal kepada Allah. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?\uc1 \u160 ? Optimis yang lahir dari tawakal itulah yang menyebabkan
Rasulull}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ah shallallahu alaihi wa sallam dan para khalifah
setelahnya bisa memenangkan banyak pertempuran melawan orang kafir. Dalam berbagai
medan peperangan, sebenarnya pasukan muslim selalu kalah dalam hal jumlah prajurit,
fasilitas persenjataan, kelengkapan medis, dan lain sebagainya. Tetapi sejarah
mencatat, kaum muslimin hampir selalu meraih kemenangan dalam setiap pertempuran.
Salah satu kuncinya adalah optimisme dan keyakinan kepada kekuasaan Allah.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ? Pernah, kaum
Muslimin agak pesimis. Yaitu, saat}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 menghadapi Romawi
di Perang Yarmuk tahun 13 Hijriah. Jumlah prajurit dan perlengkapan senjata antara
dua pasukan sangat tidak berimbang. Pasukan Romawi mencapai 240.000 personel,
sedangkan jumlah pasukan Islam tidak sampai 30.000 personel. Melihat hal ini,
Panglima Khalid bin Walid, mencoba membangkitkan rasa optimisme pasukan Islam. Ia
berteriak, \uc1 \u8220 ?Betapa sedikitnya pasukan Romawi dan betapa banyak pasukan
Islam. Banyak dan sedikit bukan dari jumlah prajurit. Pasukan dianggap banyak jika
ia menang dan sedikit jika ia kalah.\uc1 \u8221 ? }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?\uc1 \u160 ? Ketika itu optimisme pasukan Islam bangkit dan akhirnya mampu
memporak-porandakan pasukan Romawi.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sb120 \lisb50 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ? Manusia, ketika dihadapkan pada hal-hal sulit atau menemukan sebuah
tantangan besar, maka ada dua pilihan yang ha}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 rus dia ambil salah:
maju menabrak dan menjawab tantangan tersebut atau mundur tanpa melakukan apa-apa.
Jika dia memilih maju, maka ada dua kemungkinan yang bisa diraih, berhasil atau
gagal. Tapi, jika dia memilih diam tanpa ada usaha dan tindakan nyata, maka
kemungkinannya hanya satu, yaitu gagal. Dari ini, maka diperlukan pemupukan sikap
optimis dalam menghadapi setiap tantangan dan membuang jauh-jauh sikap pesimis.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ? Optimis
merupakan keyakinan diri dan merupakan salah satu sifat yang sangat di}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
tekankan dalam Islam. Dengan sifat optimis seseorang akan bersemangat dalam
menjalani hidup ini untuk menjadi lebih baik. Allah melarang dan tidak menyukai
orang yang bersikap lemah dan pesimistis baik dalam bertindak, berusaha, maupun
berpikir. Dalam al-Qur\uc1 \u8217 ?an Allah berfirman (artinya):\uc1 \u8220 ?
Janganlah kalian bersikap lemah, dan janganlah (pula) bersedih hati, padahal
kalianlah orang yang paling tinggi (derajatnya) jika kalian beriman.\uc1 \u8221 ?
(QS Ali Imran [3]: 139)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Rasulullah Muhammad shallallahu
alaihi wa sallam juga bersabda, \uc1 \u8221 ?Mukmin yang kuat lebih baik dan lebih
disukai Allah daripada mukmin yang lemah,\uc1 \u8230 ?\uc1 \u8221 ? (HR an-Nasai
dan al-Baihaqi) }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb120 \lisb50 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Optimis berarti berusaha semaksimal mungkin dalam mencapai target
atau standar ideal. Adanya standar ideal dan visi-misi yang jelas bisa menjadi
tolok ukur dan memperjelas arah tujuan kita, agar hidup tidak sekadar mengalir
begitu saja. Dengan begitu kita bisa mengetahui di manakah posisi kita dalam
standar tersebut, sehingga bisa terpacu untuk menjadi lebih baik.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?\uc1 \u160 ?Memang tidak ada manusia yang sempurna, kenyataan tak selalu
sesuai dengan impian. Dalam mewujudkan niat dan rencana yang sudah dibuat, t}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
ak jarang kita dihadapkan pada kondisi dan keadaan yang jauh berbeda dengan
harapan. Namun, yang terpenting dari semua itu adalah sejauh mana dan sekeras apa
kita berusaha mencapainya. Hal ini jika tidak dihadapi dengan sikap optimis, sabar,
dan disertai tawakal kepada Allah akan mempengaruhi pola pikir kita berikutnya.
Allah berfirman menceritakan doa hamba-Nya:}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?Wahai Tuhan
pemilik kekuasaan, Engkau memberikan kekuasaan kepada yang Engkau kehendaki dan
mencabut kekuasaan kepada yang dikehendaki. Engkau memuliakan yang Engkau kehendaki
dan menghinakan yang Engkau kehendaki. Di tangan-Mulah segala kebaikan. Sungguh,
Engkau Mahakuasa atas segala sesuatu.\uc1 \u8221 ? (QS Ali Imran [3]: 26)}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?Dengan demikian, sikap optimis akan menjadi energi hidup yang terus me}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 nyala di waktu yang tepat. Kita harus selalu menumbuhkan semangat
pantang menyerah, terus berdoa sambil berusaha, serta beramal dengan penuh
keyakinan akan kekuasaan Allah SWT. Bila Allah berkehendak hal tersulit sekalipun
akan menjadi sangat mudah bagi kita. Jika belum mencoba, jangan mengatakan tidak
bisa. Seorang mukmin tidak boleh kalah sebelum berperang. }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Optimisme itu dibangun
dengan sikap disiplin dan profesional }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (the right man in the right
place) }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 atau orang bekerja sesuai bidang keahliannya serta bersikap
pertama, }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 at-tawassuth}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 atau sikap tengah-tengah, sedang-sedang, tidak ekstrim kiri ataupun
ekstrim kanan.Kedua }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 at-tawazun
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 atau seimbang dalam segala hal, terrnasuk dalam penggunaan dalil }
{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 'aqli }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (dalil yang
bersumber dari akal pikiran rasional) dan dalil }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 naqli }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (bersumber dari Al-Qur\uc1 \u8217 ?an dan
Hadits).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sb120 \lisb50 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Ketiga, }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 al-i'tidal }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 atau tegak lurus. Dalam Al-Qur'an Allah SWT
berfirman:}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Wahai orang-orang
yang beriman hendaklah kamu sekalian menjadi orang-orang yang tegak membela
(kebenaran) karena Allah menjadi saksi (pengukur kebenaran) yang adil. Dan
janganlah kebencian kamu pada suatu kaum menjadikan kamu berlaku tidak adil.
Berbuat adillah karena keadilan itu lebih mendekatkan pada taqwa. Dan bertaqwalah
kepada Allah, karena sesungguhnya Allah Maha Melihat apa yang kamu kerjakan}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 . (QS al-Maidah: 8).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sb120 \lisb50 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Selain ketiga prinsip ini, golongan orang-orang yang
selalu optimis yakni orang yang mengamalkan sikap }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 tasamuh}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 atau toleransi. Yakni menghargai
perbedaan serta menghormati orang yang memiliki prinsip hidup yang tidak sama.
Namun bukan berarti mengakui atau membenarkan keyakinan yang berbeda tersebut dalam
meneguhkan apa yang diyakini.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf2 Allah SWT berfirman:}{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf2 \uc1 \u8220 ?Wahai orang-orang yang beriman! Kalau kamu
menolong(Agama) Allah, niscaya Allah akan menolong kamu dan mengukuhkan kamu\uc1
\u8221 ?(QS Muhammad: 7).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (***) }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \ls2 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 21.}
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033
Santun dan Sabar}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Islam adalah
dinun samhah, agama yang mengajarkan kesantunan, kelembutan, dan kesa baran dengan
sesama makhluk Allah. Sifat yang baik mesti dilakukan kepada sesama manusia,
sehingga akan terwujud hubungan harmonis dan toleransi da lam bermuamalah.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Rasulullah SAW memiliki
sifat yang sangat pemaaf dan santun. Tapi, jika hak Allah SWT dilecehkan, beliau
akan marah dan tampil meluruskan kedurhakaan itu dengan tegas, namun tetap
bijaksana.Keutamaan sikap lemah lembut dan santun itu memiliki kedudukan di atas
maqam akhlak lainnya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Orang yang
mempunyai sikap lemah lembut cenderung memperoleh kebajikan dan kebaikan, sedangkan
orang yang temperamental dan berhati kasar cenderung memperoleh keburukan.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Suatu kali, ketika
Rasulullah lewat di depan rumah seorang wanita yang sangat membenci, bahkan kerap
meludahinya, wanita tersebut tak lagi meluda hinya. Bahkan, batang hidungnya saja
tak keli- hatan. Nabi pun menjadi "kangen" akan air ludah si wanita tadi. Karena
penasaran, Nabi lantas bertanya kepada seseorang, "Wahai Fulan, tahukah engkau, di
mana kah wanita pemilik rumah ini yang setiap kali aku lewat selalu meludahiku?"}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Orang yang ditanya
menjadi heran, mengapa Nabi justru menanyakan wanita itu. Namun, si Fulan tak ambil
peduli. Ia pun segera menjawab pertanyaan Nabi, `'Apakah engkau tidak tahu wahai
Muhammad bahwa si wanita yang biasa melidahimu sudah beberapa hari terbaring
sakit?"Mendengar jawaban itu, Nabi mengangguk-angguk, lantas melanjutkan perjalanan
untuk ibadah di depan Ka'bah dan bermunajat kepada Allah Pemberi Rahmah.
Sekembalinya dari ibadah, Nabi mampir menjenguk wanita tersebut. Ketika tahu bahwa
Nabi, orang yang tiap hari dia ludahi, justru menjenguknya, si wanita menangis
dalam hati.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 "Duhai,
betapa luhur budi manusia ini. Kendati tiap hari aku ludahi, justru dialah orang
pertama yang menjenguk kemari."Dengan menitikan air mata haru bahagia, si wanita
bertanya, "Wahai Muhammad, mengapa engkau menjengukku, padahal tiap hari aku
meludahimu?"Nabi menjawab, "Aku yakin, engkau meludahiku karena engkau belum tahu
tentang kebenaranku.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jika
engkau mengetahuinya, aku yakin, engkau tak akan lagi melakukannya."Mendengar
ucapan bijak dari manusia utusan Allah SWT ini, si wanita menangis dalam hati.
Dadanya sesak, tenggorokannya serasa tersekat. Setelah mengatur napas dan dapat
bicara lepas, ia pun berkata, "Wahai Muhammad, mulai saat ini aku ber saksi untuk
mengikuti agamamu." Lantas, si wanita mengikrarkan dua kalimat syahadat.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Begitu indahnya Islam mengajarkan
kewajiban ber buat baik dalam segala hal perbuatan. Inilah salah satu sifat kasih
sayang Nabi SAW yang meru pakan cerminan ajaran Islam. Memudahkan urusan dan
menjauhkan hal yang mengandung dosa dan cela.Rasulullah SAW juga mengajarkan
tentang akhlak kelemahlembutan, kesabaran, dan kesantunan.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Beliau tidak menunjukkan marah
sedikitpun dan tidak ada keinginan untuk menuntut balas pada hal- hal yang
memancing dan memprovokasi kemarahan beliau. Inilah sifat dan akhlak Nabi Muhammad
SAW yang mulia.(***)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 HYPERLINK
"https://www.republika.co.id/berita/nasional/daerah/17/03/22/dunia-
islam/hikmah/13/11/28/koran/khazanah-koran/14/08/30/nb48td-santun-dan-sabar" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf9 \ul1
https://www.republika.co.id/berita/nasional/daerah/17/03/22/dunia-
islam/hikmah/13/11/28/koran/khazanah-koran/14/08/30/nb48td-santun-dan-sabar}}}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\outlinelevel0 \ls2 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\listtext \pard \plain \b1 \fs48
\kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \f2 22.}{\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bekerjalah}{\b1 \fs28 \kerning44
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Suatu
hari ada seorang laki-laki dari kaum Anshar mendatangi kediaman baginda Rasulullah
SAW. Ia datang dengan pakaian compang-camping dan wajah yang pucat, langsung
menghadap di depan Rasulullah SAW untuk mengemis. Seusai mengucap salam, pengemis
itu meminta sesuatu pada baginda Rasulullah SAW.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\uc1 \u160 ?Ya. Ada sehelai kain}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . Kami pakai sebagiannya dan
kami bentangkan sebagiannya untuk duduk dan lain sebagainya. Saya juga punya satu
bejana untuk minum air, jawab Rasulullah SAW. Beliau kemudian menyuruh para sahabat
yang hadir saat itu untuk membawakan kain dan bejana kepunyaan beliau. Bawalah
keduanya kepadaku!}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u160 ?
Dengan bergegas, salah satu sahabat yang ada di majelis beranjak dari tempat
duduknya dan mengambil barang yang dimaksud. Lalu sahabat itu membawanya ke hadapan
beliau. Rasulullah SAW lalu mengambil keduanya dengan ked}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ua
tangan nya dan memperlihatkannya di hadapan para sahabat, beliau bercerita, Aku
beli kain dan bejana ini satu dirham. Rasulullah SAW menawarkan barang-barang
kepunyaan beliau kepada para sahabat, Aku akan menjualnya. Adakah Saudara-Saudara
akan membelinya? Adakah yang sanggup menambah satu dirham?}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u160 ?Beliau berulang-ulang
menawarkan kepada para sahabat. Akhirnya seorang sahabat mengambilnya. Aku ambil
dengan dua dirham, seperti tawaranmu, ya Rasulullah, jawabnya. Rasulullah SAW
kemudian memberikan kedua ba}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 rang itu kepada sahabat yang
sepakat membeli kedua barang itu. Beliau kemudian mendekati sang pengemis dari kaum
Anshar itu dan langsung beliau serahkan uang dua dirham itu seraya memberikan
nasihat untuk sang pengemis, Belilah dengan satu dirham makanan dan serahkan kepada
keluargamu.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u160 ?
Dan belilah dengan satu dirham lagi sebuah kapak di pasar terdekat dan kemudian
bawalah kapak yang kamu beli itu kepadaku! Setelah menerima uang dua dirham, sang
pengemis pamit pulang. Ia mampir ke pasar me lak sanakan perin}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
tah Rasulullah SAW, yakni membeli makanan dan sebuah kapak besi. Selepas me ngantar
makanan untuk keluarganya di rumah yang tengah kela paran, ia membungkus kapak itu
dengan sebuah kan tong kulit dan ia langsung kembali menuju ke kediaman Rasulul
lah.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u160 ?Saa}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 t itu Rasulullah SAW masih dalam satu majelis,
dikelilingi para sahabat. Hai fulan, sudahkah engkau laksakan perintahku? tanya
Rasulullah SAW pada sang pengemis yang tampak malu-malu berdiri di depan pintu
rumah. Sudah, Tuan, jawab sang pengemis itu.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\uc1 \u160 ?Kema}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 rilah! Bawa kemari kapak yang telah engkau
beli itu! perintah beliau. Lalu sang pengemis mendekati baginda Rasulullah SAW dan
duduk di depan beliau. Pengemis itu kemudian mengeluarkan kapak itu dari kantong
kulit dan diserahkan pada Rasululah SAW. Rasulullah SAW hari itu tampak bergembira
melihat perangai dari sang pengemis yang telah taat menerima perintah beliau.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u160 ?Baginda
Rasulullah SAW lalu mengambil kapak besi dan ia beranjak ke pojok ruangan. Beliau
kemudian berjongkok dan mengambil sepotong kayu yang }{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
tergeletak di pojok majelis itu. Tangan beliau yang terbiasa mengerjakan pekerjaan
rumah tangga sehari-hari, dengan sangat cekatan segera memasang tangkai kayu pada
lobang kapak besi. Tak berapa lama kemudian kapak besi itu telah siap untuk
digunakan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u160 ?
Sel}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 esai memasang tangkai kapak besi itu, Rasulullah SAW ke
mudian kembali
ke tempat semula, di majelis yang sedari tadi para sahabat biasa menyimak
penjelasan dan mengambil hikmah ilmu dari beliau. Pergilah ke gurun dan tebanglah
kayu! Jual kayu bakar yang kau peroleh ke pasar dan ke marilah 15 hari lagi! sabda
Rasulullah SAW kepada pengemis itu.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\uc1 \u160 ?Sang pengemis itu lalu pamit pada Rasulullah SAW. Ia kemudian pulang ke
rumah dan mengambil perbekalan makanan dan minuman secukupnya untuk dibawa ke
gurun. Dengan p}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 enuh semangat, sang pengemis itu lalu
berangkat ke gurun yang tak jauh dari tempat tinggalnya. Satu per satu ranting
pohon yang telah kering dipotong dengan kapak. Setelah terkumpul banyak kayu bakar,
ia kemudian membawanya pulang ke rumah.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\uc1 \u160 ?Selama 15 hari}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 sang pengemis itu melakukan
pekerjaan mencari kayu bakar dan seluruh kayu bakar yang dikumpulkan dijual ke
pasar. Genap pada hari kelima belas, pengemis itu menghadap ke Rasulullah SAW
dengan membawa 10 dirham dari hasil penjualan kayu bakar. Sahabat Ibnu Majah RA
meriwayatkan sebuah hadis tentang mulianya bekerja daripada mengemis.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u160 ?Belilah sebahagian
dengan uangmu itu makanan dan sebahagian lagi pakaian. Ini adalah lebih baik bagi
kamu daripada meminta-minta. Sebab, mengemis itu merupakan satu tanda di m}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 ukamu di hari kiamat nanti. Sesungguhnya mengemis itu
tidaklah layak melainkan bagi orang yang sangat miskin/papa dina atau orang yang
berutang berat atau harus membayar diyat (denda karena membunuh orang).(***)}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK "https://www.republika.co.id/berita/dunia-
islam/hikmah/17/10/14/oxtgn0313-bekerjalah" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1
https://www.republika.co.id/berita/dunia-islam/hikmah/17/10/14/oxtgn0313-
bekerjalah}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2
\hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
23.Pejabat Muslim Lupa Konsep }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
Qanaah}{\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Rasulullah
SAW pernah berkata kepada Hakim bin Hizam, \uc1 \u8220 ?Harta memang indah dan
manis, barang siapa mengambilnya dengan lapang dada maka dia mendapatkan berkah.
Sebaliknya, barang siapa menerimanya dengan kerakusan maka harta itu tidak akan
memberikan berkah kepadanya layaknya orang makan yang tak pernah kenyang.\uc1
\u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dunia nyata
semakin menggelorakan nafsu menumpuk harta dan berebut takhta. Karenanya, kita
memerlukan treatment menghadapi itu semua, salah satunya dengan mengingat kembali
konsep qanaah.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Qanaah
adalah merasa puas atas pemberian yang sudah diterimanya. Puas itu ditunjukkan
dengan syukur dan menghindari kerakusan. Selain itu, mengekang diri dalam memburu
apa yang diinginkannya karena merasa cukup dengan apa yang telah diperoleh. }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Qanaah merupakan salah satu jalur
alternatif mengendalikan diri di tengah gemerlap dunia yang semakin menggiurkan.
Inilah sikap yang harus dimiliki oleh seorang Muslim pada umumnya dan Muslim
pejabat pada khususnya. Hal itu mengingat derasnya cobaan yang silih berganti
menawarkan isi dunia. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Bukankah kita sudah maklum bahwa pada akhirnya nanti uang, harta, dan takhta juga
akan sirna. Uang akan usang, harta akan binasa, dan jabatan akan digantikan.
Mengapa diri ini selalu tertarik untuk mengumpulkannya, bukankah itu sama artinya
menimbun busa yang akan lenyap diterpa udara? Orang yang cerdas pastilah lebih suka
mencari sesuatu yang lebih tahan lama, sesuatu yang tidak cepat punah dan habis
hanya karena pergantian masa. Adakah hal yang demikian itulah qanaah.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kita perlu bersandar pada hadis
Rasulullah SAW, \uc1 \u8220 ?Jadilah kamu orang yang wara\uc1 \u8217 ?, pasti kamu
menjadi orang yang rajin beribadah, dan jadilah kamu orang yang qanaah, pastilah
kamu menjadi orang yang banyak bersyukur (HR.Bukhari).\uc1 \u8221 ? Janganlah salah
mengartikan qanaah dengan berpangku tangan, berserah diri tanpa usaha, namun penuh
harap akan rahmat Allah SWT. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tidak, bukan demikian maksud
qanaah tersebut. Manusia tidak dilarang mencari rezeki, bahkan Allah SWT
memerintahkan manusia untuk berusaha. Karena hasil usahalah yang akan menopang
ibadah seseorang. Usahalah yang menjadi modal perjuangan agama. Tanpa ada hasil
usaha, tidak akan ada masjid mewah, tidak ada panti asuhan, tidak ada madrasah dan
mushalla. Semua itu memerlukan usaha dan harta. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Hanya
saja yang perlu disadari dunia usaha bagaikan hutan belantara yang gelap tanpa
arah. Apabila kita berjalan tanpa senjata dan tidak berhati-hati, akan diterkam
binatang buas atau tersesat di dalamnya. Sehingga kita tidak akan mendapatkan hasil
yang maksimal ataupun mendapatkannya, tetapi bukan hasil yang halal. Bukankah nafsu
syaitan selalu mengarahkan kita ke dalam sesat keharaman.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Oleh karena itu, marilah kita persenjatai
diri dalam belantara usaha dengan qanaah, insya Allah dia akan memberikan rambu-
rambu ke arah yang benar walaupun tidak disertai dengan hasil maksimal. Bila
demikian, adanya usaha yang kita lakukan akan memilki nilai ibadah. Karena, segala
macam kegiatan manusia yang disandarkan niatnya kepada Allah SWT akan dihitung
sebagai ibadah. Ibadah tidak terbatas bertekur dan berzikir di dalam masjid saja,
tetapi menyingkirkan duri dari jalanan juga termasuk ibadah.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Di sinilah kehebatan qanaah, dia tidak
mengenal takut dan gentar. Apa pun kondisi yang ada harus kita hadapi dengan sabar
dan penuh keyakinan. Seperti janji Allah SWT dalam surah Hud ayat 6, \uc1 \u8220 ?
Tiada sesuatu yang melata di bumi ini, me}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
lainkan di tangan Allah rezekinya.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Memang pada kenyataannya hidup ini tidaklah
selalu mulus dan mujur. Terkadang malang dan terkadang berkelok. Dan, ketika
berkelok itulah tanda-tanda keberuntungan kita. Rasulullah SAW bersabda, \uc1
\u8220 ?Sungguh beruntung orang yang Islam dan rezekinya pas-pasan dan dia merasa
cukup dengan apa yang diberikan Allah kepadanya.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
https://www.republika.co.id/berita/dunia-islam/hikmah/14/12/21/ngwl92-pejabat-
muslim-lupa-konsep-emqanaahem}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \ls3 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\listtext \pard \plain \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \f2 24. }{\b1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Pakaian Malu}{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Menurut fitrahnya,
manusia mempunyai sifat malu, tetapi tergerus akibat godaan syaitan, seperti
peristiwa merujuk kepada peristiwa Adam dan Hawa yang diceritakan dalam Alquran
saat mereka masih tinggal di surga.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Allah
SWT berfirman, \uc1 \u8220 ?Maka syaitan membujuk keduanya (untuk memakan buah itu)
dengan tipu daya. Tatkala keduanya
sudah merasai buah itu,tampaklah bagi keduanya aurat-auratnya, dan mulailah
keduanya menutupinya dengan daun-daun. Kemudian, Tuhan mereka menyeru mereka,
\uc1 \u8216 ?Bukankah Aku telah melarang kamu berdua dari pohon kayu itu dan Aku
katakan kepadamu, \uc1 \u8216 ?Sesungguhnya syaitan itu adalah musuh yang nyata
bagi kamu berdua?\uc1 \u8221 ? (QS Al-\uc1 \u8216 ?Araaf [7]:22).}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Aspek iman tidak boleh dipisahkan
dengan sifat malu karena malu itu merupakan cabang iman. Sebagaimana sabda
Rasulullah SAW, \uc1 \u8220 ?Sifat malu adalah satu cabang daripada cabang
iman.\uc1 \u8221 ? (Hadis riwayat Bukhari dan Muslim).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pada kesempatan lain, Rasulullah bersabda,
\uc1 \u8220 ?Malu itu sebagian dari iman. Dan iman tempatnya di surga, sedangkan
ucapan keji termasuk sebagian tabiat kasar dan tabiat kasar itu tempatnya di
neraka\uc1 \u8221 ?. (Hadis riwayat al-Tirmizi).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Malu
termasuk sifat mulia. Sifat ini perlu diwujudkan dalam setiap individu Muslim.
Adanya malu akan mencegah seseorang melakukan kemungkaran dan perbuatan keji yang
dilarang agama. Oleh sebab itu, perasaan malu akan menjadi pakaian iman bagi
seseorang Muslim.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam diri
orang yang beriman akan muncul perasaan malu untuk melakukan dosa. Namun,\uc1 \u160
? jika keimanan nipis dan dikuasai nafsu serta godaan syaitan, ia tidak akan malu
melanggar }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 perintah Allah. Malah tanpa rasa malu itu ada
yang sanggup bermegah mencanangkan perbuatan kejinya.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Allah SWT berfirman, \uc1 \u8220 ?Katakanlah
(wahai Muhammad) kepada orang yangberiman, hendaklah mereka senantiasa merendahkan
pandangan dan memelihara kehormatan mereka.\uc1 \u8221 ? (QS an-Nuur [24] ayat
30).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Malu bukan saja boleh
mengawal perlakuan, melainkan juga emosi dan tingkah laku. Seseorang yang malu
mengeluarkan kata-kata kasar apabila marah merupakan hasil kemampuan diri mengawal
perasaannya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jika dilihat
konteks malu dalam Islam dan kaitannya dengan masyarakat Islam, banyaknya
kemungkaran saat ini karena berkurangnya sifat malu. Sekaligus memperlihatkan
kerapuhan iman dalam kalangan generasi muda.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Kebebasan tidak pernah dihalangi, tetapi perlu melihat pada batasan. Ini karena
kebebasan mutlak akan menghancurkan fitrah malu yang ada dalam diri hingga
perbuatan dan tindakan yang sepatutnya memalukan sudah tidak lagi dianggap sebagai
memalukan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Oleh karena
itu, malu sebagai benteng kepada kekukuhan iman perlu ditanam dalam diri anak
kecil, remaja, dewasa, hingga orang tua supaya hanya contoh terbaik dapat dilihat
serta diamalkan dalam kehidupan. Biarlah jadi pemalu daripada dik}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 atakan tidak tahu malu.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dari Abu Mas\uc1 \u8217 ?}{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \uc1 \u251 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 d \uc1 \u8216 ?Uqbah bin \uc1
\u8216 ?Amr al-Ansh}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u226 ?}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 r}
{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u238 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 al-Badri RA ia berkata,
\uc1 \u8220 ?Rasulullah Shallallahu \uc1 \u8216 ?alaihi wa sallam bersabda, \uc1
\u8216 ?Sesungguhnya salah satu perkara yang telah diketahui oleh manusia dari
kalimat kenabian terdahulu adalah, \uc1 \u8216 ?Jika engkau tidak malu,berbuatlah
sesukamu.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s45 \qc \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \brdrt \brdrs \brdrw15 \brsp20 \itap0 \fs16 \loch \af11 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \v1 {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \v1
https://www.republika.co.id/berita/dunia-islam/hikmah/14/10/12/ndb70o-pakaian-
malu{\uc1 \u31383 ?}{\uc1 \u20307 ?}\'ee\'bc\'d3\'ae}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \v1 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 https://www.republika.co.id/berita/dunia-
Islam/hikmah/14/10/12/ndb70o-pakaian-malu}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \ls3 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 25. }{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 Kehidupan Yang Zuhud}{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Suatu ketika
Nabi Muhammad SAW telah bersumpah akan berpisah dengan istri-istrinya selama satu
bulan sebagai peringatan bagi mereka. Selama sebulan beliau tinggal seorang diri
dalam sebuah kamar sederhana yang letaknya agak tinggi.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Terdengar kabar di kalangan para sahabat,
Nabi telah menceraikan semua istrinya. Ketika Umar bin Khathab mendengar kabar ini,
segera ia berlari ke masjid. Setiba di sana, dia melihat para sahabat sedang duduk
termenung, mereka bersedih dan menangis.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kaum
wanita juga menangis di rumah-rumah mereka. Kemudian, Umar pergi menemui putrinya,
Hafsah yang telah dinikahi Nabi. Umar mendapati Hafsah sedang menangis di
kamarnya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ia bertanya kepada
Hafsah, \uc1 \u8220 ?Mengapa engkau menangis? Bukankah selama ini saya telah
melarangmu agar jangan melakukan sesuatu yang dapat menyinggung perasaan
Nabi?\uc1 \u8221 ? Hafsah tak menjawab apa-apa, ia terus menangis.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Umar kembali ke masjid. Terlihat
olehnya beberapa orang sahabat sedang menangis di mimbar. Kemudian, ia duduk
bersama para sahabat, lalu ia berjalan ke arah kamar Nabi Muhammad yang terletak di
tingkat atas masjid.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Umar mendapati Rabah dan dia minta izin untuk menemui Nabi. Rabah
menghampiri Nabi dan memberitahukan bahwa dia telah menyampaikan pesan Umar apakah
bisa menemuia beliau. Tapi, Nabi hanya diam tanpa menjawab pertanyaannya.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Permintaan untuk menjumpai Nabi
diulang. Baru setelah permintaan yang ketiga kalinya, Nabi Muhammad mengizinkan
Umar naik ke atas. Ketika Umar masuk, dia menjumpai Nabi sedang berbaring di atas
sehelai tikar yang terbuat dari pelepah daun kurma.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Terlihat jelas bekas daun kurma pada badan
Nabi yang putih bersih. Di tempat kepala beliau ada sebuah bantal yang terbuat dari
kulit binatang yang dipenuhi oleh daun dan kulit pohon kurma.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Selepas mengucapkan salam kepada
beliau, Umar bertanya, \uc1 \u8220 ?Apakah engkau telah menceraikan istri-istri
engkau, ya Rasulullah?\uc1 \u8221 ? Nabi menjawab, \uc1 \u8220 ?Tidak.\uc1
\u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Umar sedikit
lega, sambil bercanda ia mengatakan, \uc1 \u8220 ?Ya Rasulullah, kita adalah kaum
Quraisy yang selamanya telah menguasai wanita-wanita kita. Tetapi, setelah hijrah
ke Madinah, keadaannya sungguh berbeda dengan orang Anshar. Mereka telah dikuasai
wanita-wanita mereka, sehingga wanita-wanita kita terpengaruh dengan kebiasaan
mereka.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Nabi
SAW tersenyum mendengar perkataan Umar. Umar lalu memperhatikan keadaan kamar Nabi.
Terlihat tiga lembar kulit binatang yang telah disamak dan sedikit gandum di sudut
kamar itu, selain itu tidak terdapat apa pun.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Umar
menangis sesenggukan melihat keadaan Nabi yang seperti itu. Tiba-tiba Rasulullah
bertanya kepada Umar, \uc1 \u8220 ?Mengapa engkau menangis?\uc1 \u8221 ?}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8220 ?Bagaimana saya tidak
menangis, ya Rasululah. Saya sedih melihat bekas tanda tikar yang engkau tiduri di
badan engkau yang mulia dan saya prihatin melihat keadaan kamar ini. Semoga Allah
mengaruniakan kepada tuan bekal yang lebih banyak,\uc1 \u8221 ? jawab Umar.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ia mengatakan, orang-
orang Persia dan Romawi yang tidak beragama dan tidak menyembah Allah, raja mereka
hidup mewah. Mereka hidup dikelilingi taman yang di tengahnya mengalir sungai,
sedangkan Rasul, hidup dalam keadaan sangat miskin.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Mendengar jawaban Umar, Rasulullah
berkata, \uc1 \u8220 ?Wahai Umar, sepertinya engkau masih ragu mengenai hal ini.
Dengarlah, kenikmatan di alam akhirat tentu akan lebih baik daripada kesenangan
hidup dan kemewahan di dunia ini.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Beliau menambahkan, jika orang-orang kafir
itu dapat hidup mewah di dunia ini, umat Islam pun akan memperoleh segala
kenikmatan tersebut di akhirat nanti. Di sana, kita akan mendapatkan segala-
galanya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Mendengar
sabda Nabi, Umar menyesal. Lalu, ia berkata, \uc1 \u8220 ?Ya Rasulullah, memohonlah
kepada Allah SWT untuk saya. Saya telah bersalah dalam hal ini.\uc1 \u8221 ? }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\field \fldedit
{\*\fldinst {\b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 HYPERLINK "https://www.republika.co.id/berita/dunia-
islam/hikmah/13/09/05/msmwx1-kehidupan-yang-zuhud" }}{\fldrslt {\b1 \i0 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }
{\cs15 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1
https://www.republika.co.id/berita/dunia-islam/hikmah/13/09/05/msmwx1-kehidupan-
yang-zuhud}}}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \ls3 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
26. }{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Keutamaan Musibah}
{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ketahuilah, sesungguhnya
rasa syukur itu timbul karena mendapatkan sesuatu yang membahagiakan. Sedangkan
sabar muncul karena tertimpa sesuatu yang tidak menyenangkan atau menyusahkan.
Meskipun keduanya bertentangan, tetapi kadang ketika memperoleh suatu musibah
manusia dapat bersabar sekaligus bersyukur. Ini bisa terjadi jika yang bersangkutan
menyadari bahwa di dalam kesabaran itu terdapat kenikmatan tersendiri yang harus
disyukuri.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Amirul Mukminin
Umar bin Khathab RA berkata, ''Tidaklah aku diuji dengan sebuah musibah melainkan
di dalamnya kutemukan empat kenikmatan dari Allah, yaitu karena musibah tersebut
tidak menimpa agamaku, tidak lebih besar dari yang sedang terjadi, aku ridha dengan
musibah itu, dan aku dapat mengharapkan pahala darinya.'' Begitulah kunci yang
diberikan Umar bin Khattab RA kepada kita saat ditimpa musibah agar kita bisa
senantiasa bersabar dan bersyukur.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Mengingat begitu banyak nikmat di balik musibah, maka sepantasnya manusia harus
tetap bisa bersyukur atas musibah yang menimpanya. Hikmah itu sangat nyata
sebagaimana Allah firmankan, ''Dan menyempurnakan untuk kalian nikmat-nikmat-Nya
lahir dan batin.'' (QS Al Luqman (31): 20). Ayat tersebut ditafsirkan sebagian
ulama bahwa Allah telah menjadikan berbagai musibah zhahir sebagai nikmat, sebab di
balik musibah terdapat pahala dan pendidikan dari Allah SWT.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Perpaduan berbagai musibah duniawi dan rasa
syukur itu adalah sebuah kebahagiaan dan kesabaran yang menjadi reaksi dari rasa
sakit. Sebenarnya berbagai musibah duniawi tersebut merupakan obat penyakit hati
sebagaimana rasa sakit menjadi obat bagi penyakit jasmani. Karena itulah sebagian
kalangan memahami bahwa untuk membuang sakit itu memang diperlukan kesakitan.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kendati demikian,
memperoleh sehat tetap lebih baik daripada sakit. Karena itu, Rasulullah SAW
berlindung kepada Allah dari segala jenis bencana di dunia dan akhirat serta
memohon keselamatan darinya. Rasulullah SAW bersabda, "Mintalah kepada Allah
kesehatan, sebab tidak ada karunia yang diberikan kepada seorang hamba yang lebih
utama daripada kesehatan, kecuali keyakinan.'' (HR Ibnu Majah dan Nasai). Yang
dimaksud dengan keyakinan dalam hadis tersebut adalah terselamatkannya hati dari
kebodohan. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Rasulullah SAW
juga pernah berdoa, ''Dan karunia kesehatan-Mu lebih kusukai.'' (HR Ibnu Ishaq dan
Ibnu Abi Dunya). Sesungguhnya Allah Mahakuasa untuk membuat seseorang memperoleh
kenikmatan yang sempurna di dunia dan pahala yang besar di akhirat. }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Oleh karena itu, kita
mohon kepada-Nya agar dengan kemurahan-Nya, dalam segala hal, Dia memberi kita
kenikmatan zhahir maupun batin yang sempurna dan berkesinambungan. Sabar atau
syukur adalah kunci yang bisa kita miliki untuk menggapai kenikmatan tersebut.
Sabar dan syukur juga menjadi senjata yang sangat kuat untuk membantu kita dalam
menghadapi segala macam bentuk musibah.(***)Republika, Sabtu, 13 Agustus 2005}
{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \ls3 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 27. }{\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 Kearifan Rasulullah}{\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 Suatu hari kaum Muhajirin dan Anshar mendatangi
Nabi Muhammad SAW di rumahnya. Setelah mereka masuk dan duduk di majelis,
Rasulullah mempersilakan\uc1 \u160 ? mereka mengutarakan maksud kedatangannya.}
{\cs35 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 "Ya
Rasulullah, tuan tentu memerlukan barang-barang untuk nafkah dan kebutuhan pribadi,
juga untuk menjamu para utusan yang datang menghadap tuan. Ambillah harta kekayaan
kami dan pergunakanlah menurut kemauan tuan, atau simpanlah jika Rasul ingin
menyimpannya," kata salah seorang sahabat.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Mendengar itu, Rasulullah SAW dengan wajahnya yang putih bersih menyampaikan kepada
para sahabatnya tentang wahyu yang baru saja diterimanya melalui Malaikat Jibril
AS. "Katakanlah (wahai Muhammad), Aku tidak minta upah apa pun kepada kalian atas
(dakwah yang kusampaikan) selain agar kalian berkasih sayang kepada kerabatku." (QS
asy-Syuura: 23).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kemudian,
mereka mendengarkan dakwah Rasulullah SAW. Dan, saat pulang dari majelis tersebut,
beberapa sahabat saling berbincang-bincang. "Yang membuat Rasulullah SAW tidak mau
menerima tawaran itu ialah karena beliau hendak mendesak supaya kita mencintai
kerabatnya setelah beliau wafat." "Jangan berprasangka begitu, wahai sahabatku,"
kata yang lain, karena menganggap itu sebagai fitnah.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tak berapa lama, Rasul SAW menerima wahyu
surah asy-Syuura ay}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 at 24. Ayat tersebut menerangkan
supaya umat Islam tidak terjebak dalam perbuatan fitnah. "Bahkan, mereka
mengatakan,\uc1 \u160 ? 'Dia (Muhammad) telah mengada-adakan dusta terhadap Allah.'
Maka jika Allah menghendaki niscaya Dia mengunci mati hatimu, dan Allah mengh}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 apuskan yang batil dan membenarkan yang hak dengan
kalimat-kalimat-Nya (Alquran). Sesungguhnya Dia Maha Mengetahui segala isi hati."}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Setelah wahyu diterima,
Rasul langsung menemui seorang sahabat dan menanyakan berita bohong yang beredar.
Kemudian, beberapa orang di antara rombongan datang menghadap Rasulullah SAW. "Ada
beberapa orang di antara kami yang berkata kasar dan kami sendiri tidak
menyukainya."}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Rasul SAW
lalu membacakan Alquran surah asy-Syura ayat 24 kepada para sahabat yang hadir.
Setelah mendengar wahyu itu, para sahabat pun menangis dan menyesali semua fitnah
yang mereka lontarkan kepada Nabi Muhammad
SAW. Rasul pun memaafkan mereka. Beliau lalu membacakan ayat ke-25 surah asy-
Syuura. "Dan Dia (Allah SWT) yang berkenan menerima taubat dari hamba-hamba-Nya,
mengampuni mereka atas kesalahan-kesalahan mereka, dan Dia mengetahui apa-apa yang
kalian perbuat."}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Setelah
mendengar kalam Ilahi itu, para sahabat bersalaman dan saling berangkulan dengan
Rasululah SAW. Kemudian, mereka pulang ke rumah masing-masing dengan perasaan
lapang. Itulah salah satu kemuliaan Rasulullah SAW yang begitu pemaaf terhadap
siapa saja yang memfitnahnya. (HR Imam Ahmad bin Hambal, Tabrani, dan Hakim dari
Ibnu Abbas).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Betapa
mulianya akhlak Rasulullah SAW. Beliau memberikan teladan kepada umatnya dalam
menyelesaikan setiap permasalahan.
Sesungguhnya telah ada dalam diri Rasulullah itu suri teladan yang baik bagimu
(yaitu) bagi orang yang mengharap (rahmat) Allah dan (kedatangan) hari kiamat dan
dia banyak menyebut Allah. (QS al-Ahzab [33]: 21).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Dimuat di harian
Republika edisi }{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sabtu,\uc1 \u160 ?17 Desember 2011\uc1
\u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s44 \qc \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \brdrb
\brdrs \brdrw15 \brsp20 \itap0 \fs16 \loch \af11 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \v1 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \v1 {\uc1 \u31383 ?}{\uc1
\u20307 ?}}{\fs28 \loch \af14 \hich \af14 \dbch \f14 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \v1 {\uc1 \u39030 ?}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \v1 \'d3\'ae}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \v1
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s45 \qc \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \brdrt \brdrs \brdrw15 \brsp20 \itap0 \fs16 \loch \af11 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \v1 {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \v1 {\uc1
\u31383 ?}{\uc1 \u20307 ?}\'ee\'bc\'d3\'ae}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \v1 \par }\pard \plain \qj
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs35 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs35 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs35 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 28. }{\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kedermawanan Rasulullah SAW}
{\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sayyidina Umar bin
Khattab bercerita, suatu hari seorang laki-laki datang menemui Rasulullah SAW untuk
meminta-minta, lalu beliau memberinya. Keesokan harinya, laki-laki itu datang lagi,
Rasulullah juga memberinya. Hari berikutnya, lelaki itu datang lagi dan kembali
meminta, Rasulullah pun memberinya. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pada
keesokannya, lelaki itu datang kembali untuk meminta-minta, Rasulullah lalu
bersabda, \uc1 \u8220 ?}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Aku
tidak mempunyai apa-apa saat ini. Tapi, ambillah yang kau mau dan jadikan sebagai
utangku. Kalau aku mempunyai sesuatu kelak, aku yang akan membayarnya.\uc1
\u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sahabat Umar lalu berkata, \uc1 \u8220 ?}
{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Wahai Rasulullah janganlah
memberi di luar batas kemampuanmu.\uc1 \u8221 ? }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Namun,
Rasulullah tidak menyukai perkataan Umar tadi. Tiba-tiba, datang seorang laki-laki
dari Anshar sambil berkata, \uc1 \u8220 ?}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 Ya Rasulullah, jangan takut, terus saja berinfak. Jangan khawatir
dengan kemiskinan.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Mendengar ucapan laki-laki tadi,
Rasulullah SAW tersenyum, lalu beliau berkata kepada Umar, \uc1 \u8220 ?}{\cs17 \i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Ucapan itulah yang diperintahkan oleh
Allah kepadaku.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8221 ? (HR Turmudzi).}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jubair bin Muth\uc1 \u8217 ?im bertutur,
ketika ia bersama Rasulullah SAW, tiba-tiba orang-orang mencegat dan meminta dengan
setengah memaksa sampai-sampai beliau disudutkan ke sebuah pohon berduri. Kemudian
salah seorang dari mereka mengambil mantelnya. Rasulullah SAW berhenti sejenak dan
berseru, \uc1 \u8221 ?}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Berikan
mantelku itu! Itu untuk menutup auratku. Seandainya aku mempunyai mantel banyak
(lebih dari satu), tentu akan kubagikan pada kalian.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 " (HR
Bukhari). }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ummu
Salamah, istri Rasulullah SAW bercerita, suatu hari Rasulullah SAW masuk ke rumahku
dengan muka pucat. Aku khawatir beliau sedang sakit. \uc1 \u8220 ?}{\cs17 \i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Ya Rasulullah, mengapa wajahmu pucat begini?}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8221 ? tanyaku. Rasulullah menjawab, \uc1
\u8221 ?}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Aku pucat begini bukan
karena sakit, melainkan karena aku ingat uang tujuh dinar yang kita dapat kemarin
sampai sore ini masih berada di bawah kasur dan kita belum menginfakkannya.\uc1
\u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (HR Al-Haitsami dan hadistya sahih). }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Siti Aisyah RA berkata, suatu hari,
ketika sakit, Rasulullah SAW menyuruhku bersedekah dengan uang tujuh dinar yang
disimpannya di rumah. Setelah menyuruhku bersedekah, beliau lalu pingsan. Ketika
sudah siuman, Rasulullah SAW bertanya kembali: \uc1 \u8220 ?}{\cs17 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 Uang itu sudah kau sedekahkan?\uc1 \u8221 ? \uc1
\u8220 ?Belum, karena aku kemarin sangat sibuk,\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
jawabku. Rasulullah SAW bersabda, \uc1 \u8220 ?}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 Mengapa bisa begitu, ambil uang itu!}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \uc1 \u8221 ? }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Begitu
uang itu sudah di hadapannya, Rasulullah SAW lalu bersabda, \uc1 \u8220 ?}{\cs17
\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Bagaimana menurutmu seandainya aku
tiba-tiba meninggal, sementara aku mempunyai uang yang belum kusedekahkan? Uang ini
tidak akan menyelamatkan Muhammad seandainya ia meninggal sekarang, sementara ia
mempunyai uang yang belum disedekahkan.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (HR
Ahmad). }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Beberapa
kisah di atas hanyalah sekilas jejak kedermawanan Nabi Muhammad SAW. Kisah-kisah
lainnya bagaikan gunung pasir tertinggi yang takkan pernah sanggup diimbangi oleh
siapapun, termasuk para sahabat terdekatnya di masa beliau masih hidup. }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Sahabat-sahabat Rasulullah hanya bisa meniru kedermawanan yang diajarkan Baginda
Rasul itu, yang kemudian menambah panjang jejak sejarah kedermawanan yang
dicontohkan Nabi dan para sahabatnya. Indah nian jejak-jejak kedermawanan Nabi
Muhammad SAW, lebih indah lagi apa-apa yang dijanjikan Allah atas apa yang
diberikan di jalan-Nya. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Karenanya, seluruh sahabat pada masa itu berlomba-lomba mengikuti jejak Nabi SAW
dalam segala hal, termasuk tentang kedermawanan. Se}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 moga, jejak
kedermawanan itu terus terukir pada umat Muhammad hingga kini selama kita masih
terus meleburkan diri pada rantai jejak indah itu, dan mengajarkannya kepada anak-
anak dan penerus kehidupan ini.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
https://www.republika.co.id/berita/dunia-islam/hikmah/16/11/21/ogyoid301-
kedermawanan-rasulullah-saw}{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 29. Nasehat Haji}{\cs35 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Musim
haji telah tiba. Jutaan orang bersiap melaksanakan ibadah itu dengan satu niat,
yakni ingin memperoleh haji mabrur. Balasan bagi orang yang hajinya mabrur sangat
jelas, yaitu surga. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Ganjaran yang begitu besar ini tentunya mempunyai konsekuensi dalam pelaksanaannya.
Haji tidak hanya ritual rohani, melainkan juga melibatkan fisik seseorang. Beberapa
ibadahnya merupakan gabungan dari olah fisik dan rohani. Tidak salah kalau kemudian
ada yang mengatakan, haji adalah suatu ibadah yang 'berat' bagi seorang Muslim.
Sehingga, sayang bila orang yang berhaji tidak bisa menjadi haji mabrur. }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Haji termasuk ritual
ibadah yang istimewa. Tidak semua umat Islam bisa melaksanakannya. Dibutuhkan
segala persiapan yang matang mulai fisik, finansial, hingga mental. Persiapan
secara fisik sangat dibutuhkan mengingat dalam beberapa rukun haji perlu perjuangan
fisik, seperti sa'i, melempar jumrah, dan tawaf. Sedangkan finansial jelas
diperlukan. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dalam Alquran
telah digariskan, yang wajib haji adalah orang yang mampu. Sedangkan persiapan
mental adalah yang paling penting karena hal ini menyangkut hati. Menyiapkan mental
berarti menata hati guna menyambut panggilan Allah. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Di samping itu, haji merupakan ibadah yang mempunyai dampak luas bagi umat manusia.
Tidak hanya dari segi fisik maupun rohani, juga dalam kehidupan sosial
kemasyarakatan. Tentu saja haji yang mabrur bisa dilihat dari maslahatnya terhadap
kehidupan umat manusia. Haji adalah sebuah ibadah spektakuler, karena di balik
semua itu terdapat hikmah yang jauh lebih dahsyat. }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ''Barang siapa yang mengerjakan haji kemudian
ia tidak berkata kotor dan tidak melakukan kefasikan, maka ia kembali (bersih)
seperti saat dilahirkan oleh ibunya.'' (HR Bukhari Muslim)}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Bagaimana sebenarnya menjadi haji mabrur itu?
Imam Hasan bin Ali Abi Thalib pernah ditanya, apakah haji mabrur? Jawabnya, ''Jika
engkau telah pulang, kamu menjadi orang yang zuhud (tidak terbelenggu dalam cinta
dunia), dan bersemangat mencapai kebahagiaan di akhirat.''}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Zuhud tidak berarti antimateri, tetapi
kesanggupan rohani untuk mengalahkan ambisi pribadi, keserakahan kepemilikan benda,
serta kebanggaan semu di dunia. Semoga saja kaum Muslimin yang saat ini sedang
menjadi tamu Allah SWT di Tanah Suci, pulang kembali ke Tanah Air dengan hajjun
mabrur.}{\cs35 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\ls4 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 30. }{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mengukir
Hati}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Kita harus senantiasa mendekatkan diri kepada Allah SWT.
Mengapa kita perlu mendekatkan diri kepada Allah SWT? Karena, kita ingin
melaksanakan sabda Rasulullah SAW, ''Hidup di sisi Allah itu baik untuk kalian, dan
mati di sisi Allah juga baik untuk kalian.''}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Untuk bisa hidup dengan mencintai dan dicintai Allah SWT
dan Nabi Muhammad SAW memang tak mudah. Tergantung bagaimana kita bisa becermin
dengan apa yang telah Allah SWT contohkan kepada Nabi Muhammad SAW. Dan, untuk
dapat melaksanakannya, kita harus memperbanyak amal ibadah serta membersihkan hati.
Sebab, amal ibadah dunia yang didasari dengan niat yang baik akan menjadi amal
akhirat. Amal ibadah yang kelihatannya seperti amal ibadah akhirat tapi tidak
disertai dengan niat yang baik, akan menjadi amalan dunia saja.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Itu artinya, kita harus
memperbaharui setiap amal ibadah kita dengan menyucikan niat, hanya demi berbakti
kepada Allah SWT. Jangan sampai kita tergelincir sehingga menderita penyakit hati,
seperti ujub (membangga-banggakan diri), riya (pamer), sumah (suka menceritakan
amal), dan lainnya, yang bisa menghancurkan amal ibadah akhirat kita.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Menyucikan hati itu
penting sekali, sebab hati manusia mudah berubah-ubah. Itulah sebabnya, Rasulullah
SAW mengajarkan doa, ''Ya muqallibal qulub, tsabbit qalbi an dinika. (Ya Allah,
yang membolak-balikkan hati, tetapkanlah hatiku kepada agama-Mu). Artinya, kita
harus selalu membersihkan hati dari kotoran penyakit-penyakit hati. Hati itu ibarat
besi yang setiap kali diampelas, segera setelah itu karatan kembali.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Lalu, sejauh mana kita
berikhtiar untuk membersihkan dan mencuci hati? Sebagian orang menempuh jalan
tarekat, yaitu jalan untuk mendekatkan diri kepada Allah SWT. Bagaimana caranya?
Pertama, beribadahlah sebagaimana sabda Rasulullah SAW, Antakbudallaha ka annaka
tara, fa-inlam tarahu fa-innahu yara. (Beribadahlah kamu seolah-olah kamu melihat
Allah; tapi jika kamu tidak bisa melihat-Nya, beribadahlah seakan-akan kamu merasa
dilihat Allah SWT).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Untuk kali pertama
mencoba ''melihat Allah'', mungkin terasa berat. Tapi, kita harus berusaha
beribadah sedemikian rupa sehingga kita bisa merasa dekat pada Allah SWT, berusaha
beribadah sehingga merasa seolah-olah kita dilihat Allah SWT. Bagaimana caranya
agar kita bisa beribadah dan merasa dekat serta dilihat Allah SWT? Ingatlah firman
Allah SWT dalam beberapa ayat Alquran, bahwa kita harus senantiasa berdzikir.(***)
Republika 28 Juni 2008}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \ls4 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
31. }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Memerangi Nafsu}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Ucapan takbir dan tahmid yang berkumandang memenuhi
angkasa raya merupakan suatu manifestasi dari kebahagiaan setiap manusia muslim
dalam menyambut hari Idul Fitri yang suci. Kegembiraan itu merupakan pencerminan
dari ungkapan syukur kita kepada Tuhan yang Maha Pengasih lagi Maha Penyayang.
Manusia mukmin bersyukur di hari Ied ini karena mereka telah melaksanakan puasa
sebulan penuh dan ibadah-ibadah lain dengan tulus dan ikhlas. Berlatih
mengendalikan nafsu dan membiasakan diri untuk bersikap tabah }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam kenyataan sejarah kehidupan
manusia, kita jumpai banyak sekali orang yang dapat mengalahkan musuh-musuhnya di
medan laga tetapi ia tidak berkutik melawan nafsu yang ada dalam dirinya sendiri.
Nabi s.a.w. ketika ia dan para sahabatnya baru saja kembali dari Perang Badar,
dalam perang itu banyak korban berjatuhan dari kedua belah pihak, kerugian harta
dan benda sangat banyak. Nabi bersabda kepada para sahabat, \uc1 \u8220 ?}{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Kami baru saja kembali dari perang\uc1 \u160 ? yang kecil menuju perang\uc1 \u160 ?
yang lebih besar.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8221 ? (Syarah Sunan Ibnu Majah).}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Mendengar ucapan Nabi
seperti itu para sahabat terperanjat, spontan mereka bertanya, \uc1 \u8220 ?Perang
apa lagi yang akan kami hadapi?\uc1 \u8221 ? Nabi menjawab, \uc1 \u8220 ?Perjuangan
memerangi hawa nafsu.\uc1 \u8221 ? }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Dengan puasa Ramadhan dan ibadah lainnya, manusia muslim akan meningkatkan dirinya
menjadi insan takwa yang akan mendapat keridhaan Allah dalam segala kehidupannya.
Manusia taqwa adalah mereka yang dapat melaksanakan perintah-perintah Allah dan
menjauhi segala larangannya. Manusia taqwa adalah seorang yang teguh dalam
berkeyakinan, tekun dalam menuntut ilmu, semakin bertambah ilmunya ia semakin
merendah, semakin berkuasa ia semakin bijaksana, nampak wibawanya, jelas sikap
syukurnya, senantiasa berhias, bersih walau miskin, senantiasa sederhana walau
kaya, bersikap murah hati, tidak menghina dan mengejek, tidak menghabiskan waktu
secara sia-sia dan tidak berkeliaran menebar fitnah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Adalah Nabi Muhammad s.a.w., pembawa risalah agama Islam,
memberikan suri tauladan semasa hidupnya untuk dipraktikkan oleh umatnya. Al-
Qur\uc1 \u8217 ?an dan al-Sunnah yang diajarkan beliau, baik secara verbal maupun
non-verbal sungguh membekas di kalangan umatnya. Bahkan sampai sekarang, banyak
kalangan non-muslim Barat yang berduyun-duyun ingin memeluk dan mengikuti
ajarannya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8220 ?
Diriwayatkan dari Abdullah bin Amr r.a. bahwa seorang laki-laki bertanya kepada
Nabi s.a.w.: \uc1 \u8220 ?Ajaran Islam apakah yang baik?\uc1 \u8221 ? Nabi s.a.w.
menjawab, \uc1 \u8220 ?Memberi makanan dan mengucapkan salam kepada orang yang kamu
kenal dan kepada orang yang tidak kamu kenal.\uc1 \u8221 ? (HR. Bukhari, No: 5882
dan Muslim, No: 2961)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dari
hadits di atas, sepintas kita menyaksikan betapa agungnya nilai-nilai Islam yang
sejalan dengan nilai-nilai kemanusiaan dan keadilan. Tidak hanya masalah ibadah
saja yang diurusi Islam, tetapi masalah-masalah kehidupan sosial pun menjadi
sorotan. Hadits tersebut mengajak umat Islam, bahkan umat manusia secara
keseluruhan untuk memperhatikan nasib masyarakat di sekitarnya. Tanggung jawab
untuk menyantuni orang-orang lemah, fakir miskin, yatim piatu, para manula, dan
mereka yang membutuhkan, tidak hanya dilimpahkan kepada para pemimpin. Tetapi itu
semua merupakan tanggung jawab setiap orang yang mengaku dirinya sebagai muslim.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jawaban Rasulullah
ketika ditanya seorang sahabatnya tentang amalan Islam apakah yang paling baik,
beliau langsung menyarankan orang itu untuk memberikan bantuan dan memasyarakatkan
salam kepada siapa saja, baik pada orang yang dikenal maupun pada orang yang belum
dikenal sebelumnya, termasuk kepada orang-orang non-muslim. Akan tetapi, khusus
pada mereka yang non-muslim, Rasulullah biasa mengucapkan salam dengan redaksinya
yang khusus, yaitu \uc1 \u8220 ?Salamun \uc1 \u8216 ?ala man ittaba\uc1 \u8217 ?
al-huda\uc1 \u8221 ? (salam sejahtera bagi orang yang mengikuti petunjuk-Nya). Hal
ini dikarenakan redaksi \uc1 \u8220 ?Assalamu\uc1 \u8217 ?alaikum\uc1 \u8221 ?
adalah salam Rasulullah saw yang ditujukan bagi sesama muslim dan masyarakat
campuran antara muslim dan non-muslim.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Islam memandang bahwa rizki yang barakah adalah rizki yang cukup untuk diri sendiri
dan orang lain, bukan rizki yang banyak dan berlimpah tetapi tidak barakah.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Diriwayatkan dari Jabir
bin Abdillah r.a., Nabi s.a.w. bersabda: \uc1 \u8220 ?Makanan satu orang cukup
untuk dua orang, makanan dua orang cukup untuk empat orang, dan makanan empat orang
cukup untuk delapan orang.\uc1 \u8221 ? (HR. Muslim, No: 3845, Tirmidzi, No: 1358
dan Ibnu Majah, No: 2137)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Menurut Jarir yang diriwayatkan oleh Ishaq bin Rahawaih, pengertian hadits di atas
bahwa makanan untuk satu orang dapat mengenyangkan dua orang, makanan untuk dua
orang dapat mengenyangkan empat orang, dan seterusnya. Sedangkan pendapat Abdullah
bin Urwah, maksud hadits tersebut kembali pada perkataan Sahabat Umar ra, \uc1
\u8220 ?Aku ingin memberikan makanan pada setiap anggota keluarga sesuai dengan
jumlah mereka, dengan asumsi bahwa satu orang dari mereka tidak akan mati meski
mendapatkan porsi setengahnya.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Berbeda halnya dengan orang yang kikir, tidak memiliki rasa empati
terhadap sesama, meskipun hartanya banyak dan berlimpah ruah, tetapi ia merasa hal
itu masih kurang dan tidak cukup baginya. Sehingga ia merasa berat untuk
mengeluarkan sebahagian rizkinya pada mereka yang membutuhkan. Hidupnya selalu
dikejar-kejar oleh nafsu duniawi, seolah-olah ia ingin mencengkeram seisi dunia ini
dengan jari-jari tangannya. Akibatnya, ia hidup dengan prinsip they\uc1 \u8217 ?re
for me (mereka harus melayaniku) bukan I\uc1 \u8217 ?m for them (aku harus melayani
mereka). Sikap demikian inilah yang membuat hidupnya tidak barakah dan tidak pernah
merasa cukup atas rizki yang ia dapatkan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Sejatinya, manusia muslim harus memperhatikan nasib masyarakat yang berada di
bawahnya. Ia harus empati dan iba untuk menolong dan meringankan beban mereka. Jika
hal itu terwujud, maka jurang kemiskinan pun bisa diminimalisir dan angka gejolak
sosial pun dapat ditekan. Dengan demikian masyarakat muslim akan sejahtera sesuai
dengan tatanan dan tuntunan agamanya. Alangkah tingginya Islam yang memandang semua
umatnya adalah bersaudara yang harus saling membantu dan menolong antara satu
dengan yang lainnya. Bahkan, lebih jauh lagi, Islam melalui sabda Rasulullah s.a.w.
memandang bahwa iman seseorang tidak sempurna sehingga ia mencintai saudaranya
sebagaimana ia mencintai dirinya sendiri.Diriwayatkan dari Anas bin Malik r.a, Nabi
s.a.w. bersabda: \uc1 \u8220 ?Tidak sempurna
imannya seseorang sehingga ia mencintai untuk saudaranya seperti ia mencintai
untuk dirinya sendiri.\uc1 \u8221 ? (HR. Bukhari, No: 13, dan Muslim, No: 45).
(***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Sumber : }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf17 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf17 HYPERLINK "http://www.muslimedianews.com/2016/07/hikmah-
memerangi-nafsu.html" \'5cl "ixzz5VU4YjrvH" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf17 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22 \cf17 \ul1
http://www.muslimedianews.com/2016/07/hikmah-memerangi-nafsu.html#ixzz5VU4YjrvH}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf17 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 32. Zakat Fitrah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Puji dan syukur bagi Allah yang
telah memberikan kekuatan lahir dan batin, sehingga kita telah dapat menyelesaikan
tugas berat sebulan lamanya yakni puasa Ramadlan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Setelah dalam satu bulan penuh kita menunaikan ibadah
puasa, kini tibalah saatnya hari Raya Fitri, hari yang penuh kebahagiaan,
kebahagiaan untuk kita, dan untuk semua umat Islam yang telah memenuhi kewajibannya
berpuasa pada bulan Ramadlan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Apabila orang-orang itu telah selesai berpuasa pada bulan Ramadlan lalu keluar
menuju (shalat )hari raya mereka, maka Allah Ta\uc1 \u8217 ?ala berfirman : \uc1
\u8220 ?Wahai Malaikat-Malaikat-Ku, setiap yang beramal tentu mengharap/meminta
pahalanya, dan sekarang hamba-hamba-Ku yang telah berpuasa sebulan dan keluar
menuju (shalat) hari raya, juga meminta pahala mereka, maka saksikanlah olehmu seka
lian bahwa Aku benar telah mengampuni mereka\uc1 \u8221 ?. Kemudian suatu panggilan
memanggil; \uc1 \u8220 ?Hai umat Muhammad!, kembalilah kalian ke rumah kalian
masing-masing, sesungguhnya kesalahan-kesalahan kalian telah diganti dengan
kebajikan\uc1 \u8221 ?. Lalu Allah Ta\uc1 \u8217 ?ala berfirman; \uc1 \u8220 ?Wahai
hamba-hamba-Ku, kalian telah berpuasa untuk-Ku, dan telah berbuka untuk-Ku, maka
bangkitlah kalian dalam keadaan telah mendapatkan ampunan\uc1 \u8221 ?.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Hari Raya\uc1 \u8216 ?Idul Fitri
adalah sebagai hari kembalinya kaum Muslimin kepada kesuciannya, maka pada hari
itulah Allah Swt. telah memerintahkan kepada kita untuk mengeluarkan zakat fitrah,
yakni zakat pribadi.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Zakat
fitrah yang berupa bahan makanan pokok penduduk masing-masing daerah, telah
ditentukan banyaknya dalam Islam.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Tentang banyaknya zakat fitrah ini, Ibnu Umar telah meriwayatkan yang berasal dari
Rasulullah Saw : \uc1 \u8221 ?Zakat fitrah (sebagai penyempurnaan) dari puasa
Ramadlan, yaitu satu sha\uc1 \u8217 ? kurma atau satu sha\uc1 \u8217 ? gandum,
wajib atas hamba sahaya orang yang merdeka, lelaki dan perempuan, besar dan kecil
dari orang-orang Islam\uc1 \u8221 ?. (HR. Bukhari dan Muslim).}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Hadits di atas memberikan
pengertian tentang wajibnya zakat fitrah, serta ke terangan banyaknya yang harus
dikeluarkan bagi tiap jiwa. Zakat fitrah meru pakan kunci pembuka dan penyempurna
untuk diterimanya ibadah puasa kita, sebagaimana sabda Rasulullah Saw:\uc1 \u8220 ?
Bulan Ramadlan tergantung di antara langit dan bumi dan tidak akan diangkat ke
hadapan Allah, kecuali dengan zakat fitrah\uc1 \u8221 ?. (HR. Ibnu Syahin).}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Zakat fitrah adalah
suatu kewajiban harus ditunaikan pada waktu yang telah ditentukan, yaitu mulai
terbenamnya matahari akhir bulan Ramadlan sampai sebelum dilaksanakannya shalat
Idul Fitri.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam hal
ini Nabi Muhammad Saw. telah memberikan penegasan dengan sabdanya: \uc1 \u8220 ?
Zakat fitrah adalah pembersih bagi orang yang berpuasa dari tindak laku yang sia-
sia dan perbuatan yang kurang baik, sebagai hidangan bagi orang-orang miskin, maka
barangsiapa yang menunaikannya sebelum shalat \uc1 \u8216 ?Ied, itulah zakat yang
diterima (sebagai zakat fitrah) dan barangsiapa yang menunaikannya sesudah
shalat \uc1 \u8216 ?Ied, maka ia adalah shadaqah biasa sebagaimana shadaqah-
shadaqah yang lain\uc1 \u8221 ?. (HR. Abu Daud dan Ibnu Majah).}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pesan sosial Ramadhan ini
terlukiskan dengan indah. Indah disini justru terlihat pada detik-detik akhir
Ramadhan dan gerbang menuju bulan Syawwal. Dimana, ketika umat muslim mengeluarkan
zakat fithrah kepada Ashnafuts Tsamaniyah (delapan kategori kelompok masyarakat
yang berhak menerima zakat), terutama kaum fakir miskin tampak bagaimana tali
silaturrahmi serta semangat untuk berbagi demikian nyata terjadi. Kebuntuan dan
kesenjangan komunikasi dan tali kasih sayang yang sebelumnya sempat terlupakan
tiba-tiba saja hadir, baik di hati maupun dalam tindakan. Semangat zakat fitrah ini
melahirkan kesadaran untuk tolong menolong (ta`awun) antara orang-orang kaya dan
orang-orang miskin, antara orang-orang yang hidupnya berkecukupan dan orang-orang
yang hidup kesehariannya serba kekurangan, sejalan hatinya sebab kita semua adalah
ummat Allah. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam
kesempatan ini orang yang menerima zakat akan merasa terbantu beban hidupnya
sedangkan yang memberi zakat mendapatkan jaminan dari Allah SWT.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kita tentu menyadari bahwa hanya
dengan pertolongan Allah jualah kita semua dapat menyelesaikan kewajiban puasa.
Selama Ramadlan kita telah diberi kekuatan oleh Allah untuk berpuasa yang berarti
kita semua merasa memperoleh kemenangan, bagaikan prajurit yang baru saja datang
dari medan peperangan dengan membawa kemenangan yang gilang gemilang. }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kita tentu menyadari bahwa hanya
dengan pertolongan Allah jualah kita semua dapat menyelesaikan kewajiban puasa.
Selama Ramadlan kita telah diberi kekuatan oleh Allah untuk berpuasa yang berarti
kita semua merasa memperoleh kemenangan, bagaikan prajurit yang baru saja datang
dari medan peperangan dengan membawa kemenangan yang gilang gemilang.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Akhirnya, semoga Allah SWT senantiasa berkenan membimbing
kita semua agar tergolong hamba-hambanya yang mampu meraih sertifikat kefitrahan di
hari kemenangan yang agung ini, sehinnga kita layak mendapatkan penghargaan \uc1
\u8220 ?Minal\uc1 \u8217 ?aidin Walfaizin\uc1 \u8221 ?, Semoga Allah SWT berkenan
mencurahkan rahmat-Nya kepada bangsa Indonesia serta umat Islam pada umumnya untuk
senantiasa mengamalkan syariat-Nya, menghidupkan sunnah-sunnah Rasul-Nya.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Semoga momentum Idul Fitri ini juga
benar-benar mampu mengantarkan tatanan kehidupan kita yang berlandaskan nilai-nilai
agama, akhlak karimah, kebersamaan dan kasih sayang guna terwujudnya ummat dan
masyarakat Indonesia yang berharkat dan bermartabat, sejahtera dan berperadaban,
baldatun thayyibatun warabbun ghafur, bangsa yang gemah ripah lohjinawi di bawah
naungan ridla Allah SWT. Amin, Ya Mujiibassaailiin (***)}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
http://cyberdakwah.com/2016/07/hikmah-zakat-fitrah/}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \ls5 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 33. }{\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Hari Nan Fitri}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Alhamdulillah. Bulan
suci Ramadan adalah bulan penuh berkah dan magfirah, semua umat muslim berlomba-
lomba menunaikan ibadah dan memohon ampunan dari segala kesalahan yang telah
dilakukan. Di bulan suci Ramadan biasanya umat muslim berkumpul bersama keluarga
besar dalam menjalankan ibadah puasa.Bisa berkumpul bersama orang tua, saudara, dan
keluarga di kampung halaman dalam menjalankan ibadah puasa adalah kebanggaan
tersendiri dan sesuatu hal yang sangat diinginkan oleh semua umat muslim. Karena
dengan berkumpulnya sanak keluarga dalam menjalankan ibadah puasa dapat mempererat
silaturahmi persaudaraan dan kekeluargaan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Satu
bulan penuh kita diwajibkan menunaikan ibadah Shiyam Ramadan. Sekarang kita hampir
sebulan penuh menyelesaikan perintah menunaikan ibadah puasa Ramadan sebulan penuh
dengan masih diberi kesehatan dan semoga Alloh SWT tetap senantiasa memberikan umur
kita yang panjang serta badan yang sehat, dengan tetap diberi kekuatan iman, Islam
dan taqwa sehingga dapat bisa menunaikan ibadah puasa kembali pada masa yang akan
datang.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sekarang
kita akan memasuki waktu bulan Syawal, bulan yang tepat untuk mengisi halal bi
halal, sesuai sabda Nabi SAW: Man qooma romadhona imaanan wahtisabn ghufiro lahu ma
taqoddama min danbihi\uc1 \u8221 ?. Yang artinya, \uc1 \u8221 ?Siapa saja orang
giat beribadah ramadan kanthi iman dan hanya berharap pahala karena Allah, maka
orang tersebut akan diampuni dosa-dosa nya pada masa lampau.\uc1 \u8221 ?}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Di hari hari terakhir bulan Ramadan
ini makin giat kita melaksanakan ibadah. Ramadan hampir meninggalkan kita dan tiada
tersisadaripadanya melainkan sedikit saja Berbahagialah orang-orang yang telah
berbuatkebaikan dan menutupnya dengan sempurna. Adapun orang-orang yang
telahmenyia-nyiakannya maka berusahalah untuk menutupnya dengan kebaikan
pula,karena yang dinilai dari amal adalah penutupnya. Selayaknya bagi setiap mukmin
untuk terus semangat dalam beribahadah di sepuluh hari terakhir bulan Ramadan lebih
dari lainnya. Di sepuluh hari terakhir tersebut terdapat lailatul qadar. Allah
Ta\uc1 \u8217 ?ala berfirman: \uc1 \u8220 ?Malam kemuliaan itu lebih baik dari
seribu bulan\uc1 \u8221 ? (QS. Al Qadar: 3). Lailatul qadar adalah malam yang penuh
kemuliaan. Telah terdapat keutamaan yang besar bagi orang yang menghidupkan malam
tersebut. Nabi shallallahu \uc1 \u8216 ?alaihi wa sallam bersabda: \uc1 \u8220 ?
Barangsiapa melaksanakan shalat pada lailatul qadar karena iman dan mengharap
pahala dari Allah, maka dosa-dosanya yang telah lalu akan diampuni.\uc1 \u8221 ?
(HR. Bukhari no. 1901).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Sebagian orang sibuk mencari tanda kapan lailatul qadar terjadi. Namun sebenarnya
tanda tersebut tidak perlu dicari.}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tugas kita di akhir
Ramadan, pokoknya terus perbanyak ibadah. Karena kalau sibuk mencari tanda malam
tersebut, kita malah tidak akan memperbanyak ibadah. Walaupun memang ada tanda-
tanda tertentu kala itu.\uc1 \u160 ? Tanda tersebut di antaranya: Pertama, udara
dan a}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 ngin sekitar terasa tenang. Sebagaimana dari Ibnu Abbas,
Rasulullah shallallahu \uc1 \u8216 ?alaihi wa sallam bersabda, \uc1 \u8220 ?
Lailatul qadar adalah malam yang penuh kemudahan dan kebaikan, tidak begitu panas,
juga tidak begitu dingin, pada pagi hari matahari bersinar tidak begitu cerah dan
nampak kemerah-merahan.\uc1 \u8221 ? (HR. Ath Thoyalisi dan Al Baihaqi dalam
Syu\uc1 \u8217 ?abul Iman, lihat Jaami\uc1 \u8217 ?ul Ahadits 18/361, shahih).
Kedua, malaikat turun dengan membawa ketenangan sehingga manusia merasakan
ketenangan tersebut dan merasakan kelezatan dalam beribadah yang tidak dirasakan
pada hari-hari yang lain. Ketiga, manusia dapat melihat malam ini dalam mimpinya
sebagaimana terjadi
pada sebagian sahabat. Keempat, matahari akan terbit pada pagi harinya dalam
keadaan jernih, tanpa sinar yang menyorot. Dari Ubay bin Ka\uc1 \u8217 ?ab, ia
berkata, \uc1 \u8220 ?Malam itu adalah malam yang cerah yaitu malam ke dua puluh
tujuh (dari bulan Ramadlan). Dan tanda-tandanya ialah pada pagi harinya matahari
terbit berwarna putih tanpa sinar yang menyorot.\uc1 \u8221 ? (HR. Muslim no.
762).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sangat dianjurkan untuk
memperbanyak do\uc1 \u8217 ?a pada lailatul qadar, lebih-lebih do\uc1 \u8217 ?}
{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 a yang dianjurkan oleh suri tauladan kita \uc1 \u8211 ?
Nabi Muhammad shallallahu }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8216 ?alaihi wa sallam-
sebagaimana terdapat dalam hadits dari Aisyah. Beliau radhiyallahu \uc1 \u8216 ?
anha berkata: \uc1 \u8221 ?Wahai Rasulullah, apa pendapatmu jika aku mengetahui
suatu malam adalah lailatul qadar. Apa yang mesti aku ucapkan saat itu?\uc1
\u8221 ? Beliau menjawab, \uc1 \u8221 ?Katakanlah: \uc1 \u8216 ?Allahumma innaka
\uc1 \u8216 ?afuwwun tuhibbul \uc1 \u8216 ?afwa fa\uc1 \u8217 ?fu anni\uc1 \u8217 ?
(Ya Allah sesungguhnya Engkau Maha Pemaaf yang menyukai permintaan maaf, maafkanlah
aku).\uc1 \u8221 ? (HR. Tirmidzi no. 3513, Ibnu Majah no. 3850, dan Ahmad 6/171,
shahih).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Karena itu
pada kesempatan di menjelang awal bulan Syawal atau bulan Idul Fitri pada tahun ini
mari kita manfaatkan sebaik-baiknya kesempatan bulan ini untuk berhalal bi halal
dengan keluarga, teman dan tetangga serta kepada orang yang lebih tua. Mari kita
memohon halal bi halal dan mohon ridha terhadap hak anak adam atau hubungan sesama.
Nabi Muhammad bersabda: Man ahabba anyus satholahu fi rizqihi wayuntsaa a lahu fi
atsarihi falyasil rohimahu\uc1 \u8221 ?. Yang artinya, \uc1 \u8220 ?Siapa saja
orang yang senang dan melapangkan urusan rizqi orang lain maka akan dipanjangkan
umurnya dan ditambah sanak keluarganya. (HR Muslim).}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jadi jelaslah tujuan diadakannya idul fitri
yang sudah mentradisi tidak saja di Indonesia namun oleh umat Islam seluruh dunia
tujuannya adalah untuk saling memaafkan, menghilangkan rasa permusuhan dan
menyambung tali silaturahmi. Akan tetap kendati tiap tahun diadakan dirayakan masih
sering kita jumpai rasa saling bermusuhan diantara manusia. Ketika bulan Ramadan
berlalu, kesalihan umat islam kembali tereduksi atau makin terkikis. Rasa dendam,
iri dan dengki kembali merasuki jiwa manusia. Kesadaran sosial semakin bekurang.
Kemungkaran dan kemaksiatan menyebar di mana-mana.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Padahal hakikat idul fitri hakikat hari raya
idul fitri sebenarnya adalah mengembalikan manusia pada fitrahnya.Yaitu manusia
yang beriman dan berserah diri kepada Allah SWT. Nampaknya, nilai-nilai yang
terkandung di dalam hari raya idul fitri belum terlaksana dengan baik. Oleh karena
itu sudah saatnya kita merenungi akan hakikat dan makna idul fitri yang
sebenarnya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Hari Raya
Idul Fitri adalah momen paling tepat untuk membersihkan jiwa dari segala dosa.
Hakikat Idul Fitri adalah mengembalikan manusia pada fitrahnya. Sebagimana Sabda
Rasulullah SAW: \uc1 \u8221 ?Setiap manusia dilahirkan dalam keadaan fitrah (suci).
Akan tetapi orang tuanya yang menjadikannya Yahudi, Nashrani dan Majusi.\uc1 \u8221
?(HR Bukhari).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Allah SWT
juga berfirman: \uc1 \u8220 ?Maka hadapkanlah wajahmu dengan lurus kepada agama
(Allah): (tetapkanlah atas) fitrah Allah yang telah menciptakan manusia menurut
fitrah itu, tidak ada perubahan pada fitrah Allah.Itulah agama yang lurus, tetapi
kebanyakan manusia tidak mengetahui.\uc1 \u8221 ? (QS Ar-Rum:30).}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Agar hari raya Idul Fitri lebih
bermakna bagi kita maka setidaknya ada dua hal yang harus diperhatikan. Pertama,
meluruskan kembali arti silaturahmi. Silaturahmi bukan sekedar saling bersalaman
dan saling menziarahi. Akan tetapi , harus ada komitmen untuk saling melupakan rasa
permusuhan dan membuka lembaran baru untuk saling memaafkan dan berkasih sayang.
Rasulullah SAW bersabda,\uc1 \u8221 ? Bukanlah menyambung (tali silaturahmi) itu
dengan saling membalas (mengunjungi), akan tetapi orang yang menyambung (tali
silaturahmi) adalah apabila terputus kerabatnya, dia segera menyambungnya. (HR
Turmudzi).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kedua,
melekstarikan hikmah-hikmah puasa Ramadan. Kita semua tentu mengetahui hikmah dan
keutamaan Ramadan, akan tetapi tidak banyak setelah Ramadan berakhir.Kebanyakan
kaum muslimin yang aktif dan rajin shalat berjamaah , bersedekah,tadarus Al Qur\uc1
\u8217 ?an, mendengarkan ceramah agama dan rajin ke masjid selama sebulan Ramadan.
Namun ketika Ramadan berakhir, mereka berubah seperti semula.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Oleh karena itu, Ramadan dapat
dijadikan untuk memperkuat pribadi dan karakter kaum muslimin yang sehat, tangguh
dan sabar serta kembali ke fitrah manusia yakni manusia-manusia yang cinta damai,
sabar, ikhlas , jujur dan muara akhirnya adalah menjadi manusia yang beriman dan
bertaqwa di hadapan Allah SWT. Sebagaimana firman Allah SWT: \uc1 \u8221 ?Hai
orang-orang beriman, diwajibkan atas kamu berpuasa sebagaimana telah diwajibkan
atas kamu berpuasa sebagaimana telah diwajibkan atas orang-orang sebelum kamu, agar
kamu menjadi orang yang taqwa. (QS Al Baqarah:183).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bulan Ramadan adalah bulan ketika kesabaran
kaum muslimin diuji. Salah satu i\uc1 \u8217 ?tibar atau pelajaran kesabaran adalah
dengan membaca kisah-kisah kesabaran para nabi dan Rasulullah.Kesabaran yang
timpakan kepada para Nabi dapat diambil hikmahnya dan dicontoh dalam menghadapi
obaan Tuhan dan juga gangguan oleh para musuh Nabi. Dengan berpuasa, kesabaran
kita asah sehingga ketika menghadapi cobaan dan duri onak kehidupan kita semakin
tegar dan bersabar dalam menghadapinya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Oleh
karena itu setelah ramadan berakhir, aktivitas-aktivitas ibadah yang positif
dilakukan selama bulan Ramadan harus tetap dilestarikan setelah bulan Ramadan.
Diantara hikmah puasa yang menjadi prioritas yang dilakukan saat ini adalah
menanamkan jiwa sosial terhadap kaum fakir miskin. Selama bulan Ramadan kita
diperintah untuk memperbanyak sedekah kepada kaum fakir miskin dan juga diperintah
untuk mengeluarkan zakat fitrah yang kesemuanya itu merupakan manifestasi dari jiwa
sosial kita kepada fakir miskin.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Bersedekah dan mengeluarkan zakat bisa mempersempit jurang sosial antara kaya dan
orang miskin. Tidak selayaknya bila dihari raya kita bersenang-senang , bersuka ria
bersama sementara tetangga kanan kiri kita hidup menderita serta serba kekurangan.
Di hari-hari menjelang hari nan fitri ini, mari kita saling bermaaf-maafan,
bersilaturahmi, berziarah kepada orang tua, guru, teman dan sanak saudara. Lupakan
rasa permusuhan diantara kita. Mari kita pererat tali persaudaraan umat Islam.
Hilangkan segala perselisihan dan kesalahpahaman , lalu kita buka lembaran baru
dengan saling pengertian dan kasih sayang. Sehingga pada hari raya idul fitri ini
yang kita rayakan lebih terasa dan bermakna bagi kita semua.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Semoga Allah SWT menjadikan kita bagian dari
orang-orang kembali (\uc1 \u8216 ?idul) kepada kesucian (fitra}{\fs28 \kerning2
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
h) serta tergolong menjadi orang-orang yang menang dari melawan hawa nafsu dan
memperoleh ridha Allah SWT \uc1 \u8212 ?dimana kita berhasil menundukan hawa nafsu
yang bersemayam dalam diri kita\uc1 \u8212 ?.Taqabalallahu minna wa minkum,
minnal }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u8216 ?aidzin wal faizin. Mohon maaf
lahir bathin.(*)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://www.pontianakpost.co.id/menuju-hari-nan-fitri" }}{\fldrslt {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1
https://www.pontianakpost.co.id/menuju-hari-nan-fitri}}}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \ls5 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 34. }{\b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Ampunan Allah}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Musibah
datang silih berganti di berbagai daerah di negeri kita. Masih teringat tsunami
Aceh dan gempa bumi Padang. Yang ter baru, belum selesai bencana gempa bumi di
Lombok, muncul lagi gempa bumi di Palu, Sulawesi Tengah, yang membawa korban jiwa
maupun harta benda yang tak terkira.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tidak
ada yang lebih patut untuk dilakukan selain menjadikan semua kejadian alam ini
sebagai bahan untuk mengevaluasi diri dalam hubungan dengan Sang Pencipta dan
dengan sesama manusia.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bagi
mereka yang telah atau se dang mengalami keadaan tersebut, ju ga bagi siapa saja
yang tidak ingin me ngalaminya, tak ada jalan lain ke cuali segera bertobat,
memohon am punan dan perlindungan kepada Allah SWT karena Dia-lah yang menentukan
se ga la kejadian dan peristiwa di dunia ini.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tobat,
menurut Syekh Nawawi al- Bantani dalam kitab Tanqih al-Qaul al Hadits, adalah
berpaling dari sesuatu yang tercela menurut syara' kepada sesuatu yang terpuji
karena mengetahui bahwa dosa-dosa dan maksiat adalah sesuatu yang membinasakan dan
menjauhkan diri dari Allah dan surga-Nya, sedangkan meninggalkannya akan
mendekatkan diri kepada Allah dan surga-Nya. Rasulullah SAW bersabda, "Penyesalan
adalah tobat, dan orang yang bertobat dari dosa bagaikan orang yang tidak memiliki
dosa." (HR ath-Thabarani dan Abu Nu'aim dari Ibnu Sa'id al-Anshari).}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Hadis lain yang
diriwayatkan Bai haqi dan Ibnu Asakir menyebutkan, orang yang memohon ampun dari do
sa tetapi tetap saja melakukan per buat an dosa itu seperti orang yang mengejek
tuhannya. Tobat, menurut al-Hasan RA, memiliki empat penyangga. Pertama, memohon
ampun dengan lisan. Ke dua, menyesal di dalam hati. Ketiga, meninggalkan perbuatan-
perbuatan dosa dengan anggota-anggota tubuh. Keempat, bertekad di dalam hati untuk
tidak mengulangi.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Para ulama
juga menjelaskan, tobatnya orang-orang awam adalah bertobat dari dosa-dosa.
Tobatnya orang-orang khowash (orang-orang khusus) adalah bertobat dari kelalaian
hati. Kemudian, tobatnya khawashul khawash (orang-orang yang sangat khusus) adalah
bertobat dari mengingat sesuatu selain Allah SWT. "Sesungguhnya Allah mencintai
orang-orang yang bertobat dan orangorang yang menyucikan diri." (QS al- Baqarah:
222). Dalam Alquran surah al-Muzzammil ayat 20, "Dan me mo hon ampunlah kalian
kepada Allah. Sesungguhnya Allah Maha Pengam pun lagi Maha Penyayang."}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Rasulullah SAW juga menjelaskan,
"Tidak ada sesuatu yang lebih Allah sukai dibandingkan seorang pemuda yang
bertobat, dan tidak ada sesuatu yang lebih Allah murkai daripada seorang tua yang
masih terus mela ku kan perbuatan maksiatnya." (HR Abu al-Muzhaffar dari Salman al-
Farisi).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Karena
pentingnya tobat dan memohon ampun, Nabi Muhammad SAW, selain menyuruh umatnya
untuk bertobat, juga melakukannya sebagai contoh bagi umatnya. Beliau menya takan,
"Bertobatlah kalian kepada Allah. Sesungguhnya aku bertobat kepada-Nya setiap hari
seratus kali." (HR Bukhari dan Muslim dari Ibnu Umar).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Jika Rasulullah saja yang tidak memiliki dosa
senantiasa demikian, bagaimana dengan kita yang setiap hari tak pernah luput dari
dosa? Berapa kalikah kita harus bertobat setiap hari? Yang jelas, makin banyak
beristighfar tentu makin baik. Nabi juga berpesan agar kita tidak putus asa dalam
bertobat. Bertobat dan memohon ampun juga memu dah kan rezeki, sebagaimana
disebutkan dalam hadis, "Banyak memohon ampun dapat menarik (mendatangkan
rezeki)."}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam Alquran, Allah SWT
ber fir man, "Mohonlah ampunan kepada Allah. Sesungguhnya Dia Maha Pe ngam pun.
Niscaya Dia akan mengi rim kan kepadamu hujan dengan lebat dan memperbanyakkan
harta dan anakanakmu, dan mengadakan un tuk mu kebun-kebun dan mengadakan pula di
dalamnya untukmu sungai-sungai." (QS Nuh: 10-12). Dengan menundukkan hati, mari
kita berdoa kepada Allah SWT, (Allohumma Ya Kafiyal bala ikfinal bala qobla
nuzulihii minas samai, ya Allah). "Ya Allah, wahai Zat Yang mampu menolak segala
bencana, peliharalah kami dari segala bencana sebelum ia turun dari langit, ya
Allah."(***)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 HYPERLINK
"https://www.republika.co.id/berita/dunia-islam/hikmah/18/10/17/pgqfau313-ampunan-
allah-swt" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1 https://www.republika.co.id/berita/dunia-
islam/hikmah/18/10/17/pgqfau313-ampunan-allah-swt}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\ls5 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 35. }{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jurnalis
Berpihak Kepada Kebenaran}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf11 BANYAK orang berkomentar miring dan negatif tentang
keberpihakan media massa kepada sebuah ideologi, baik ideologi pilitik, ekonomi,
agama atau yang lainnya. Media massa di}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Indonesia pun tak jauh
dari cercaan masyarakat terkait keberpihakannya pada sebuah kepentingan
politik.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0
\cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Membaca langgam peta ideologi media
mainstream di Indonesia sebenarnya sudah menjadi rahasia umum di mana partai
politik banyak berlindung di balik media-media. Contohnya, TvOne punya ideologi
politik Golkar pro Abu Rizal Bakrie, MetroTv punya ideologi politik Partai Nasional
Demokrat pro Surya Paloh. Republika adalah media Islam, Suara Pembaruan medianya
kaum Kristen, dan media lainnya yang saat ini gampang menilainya. Jika ada yang
tidak setuju, anggap saja ini adalah pandangan pribadi saya.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\faroman \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Pertanyaan
utamanya adalah, mengapa masyarakat umum bisa menilai, memandang negatif, dan
sensitif terhadap sebuah media yang memihak kepada salah satu pihak? Sentimen ini
juga terjadi pada akademisi-akademisi di bidang pers, termasuk juga di kampusnya
para wartawan, Kampus Tercinta IISIP Jakarta.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright
\lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Hal ini sebenarnya terkait
pada karakter ideal media massa dan karya jurnalistik yang disimpulkan sebagaian
akademisi harus netral, objektif, tidak berpihak, dan berimbang. Pasal 1 KEJ (Kode
Etik Jurnalistik), wartawan Indonesia bersikap independen, menghasilkan berita yang
akurat, berimbang, dan tidak beritikad buruk. Pasal ini tidak salah sebagai sebuah
nilai ideal. Tapi proses penyampaiannya yang menyebabkan banyak masyarakat dan
akademisi menghujat media yang berpihak kepada salah satu pihak atau kelompok
politik.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Dasar ini juga yang menjadi bahan pengajaran dosen-
dosen di bidang jurnalistik dan media massa. Menurut kriteria nilai ideal tersebut,
yang dituntut untuk berperilaku ideal adalah wartawan, bukan beritanya. Dari 11
pasal yang terdapat dalam KEJ tersebut, semua ditujukan kepada manusia, bukan
kepada produk jurnalistik yang dihasilkan. Kalau boleh berguyon, harusnya nama Kode
Etik Jurnalistik itu diganti, Kode Etik Wartawan atau Kode Etik Jurnalis, karena
frasa jurnalistik dalam Kode Etik Jurnalistik harusnya mengacu kepada produk
jurnalistik yang dihasilkan. Jurnalistik itu adalah benda, sedangkan jurnalis
adalah subyek.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Akademisi seharusnya sudah memahami karakter dari
setiap pasal dalam KEJ yang selalu memuat kata \uc1 \u8220 ?wartawan\uc1 \u8221 ?
di awal bunyi setiap pasal. Artinya kelompok pers atau organisasi pers yang
menyepakati KEJ tersebut paham bahwa produk jurnalistik yang dihasilkan berasal
dari wartawan-wartawan yang membuatnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright
\lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Simpelnya begini, hasil
produk jurnalistik tidak akan pernah terlepas dari wartawan/jurnalis. Semua elemen
dalam karya jurnalistik itu berasal dari jurnalisnya sendiri. Ini yang menjadi
dasar mengapa KEJ dibuat untuk wartawan, bukan untuk produk jurnalistiknya. KEJ
\uc1 \u8220 ?berharap\uc1 \u8221 ? wartawan akan memakai nilai-nilai tersebut dalam
karya jurnalistik yang dibuatnya. Sebagai suatu nilai ideal ini tidak salah, tapi
hal ini adalah nilai uthopis yang tidak akan pernah bisa tercapai.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11
Pemahaman akademisi dan masyarakat umum saat ini banyak yang salah tafsir. Banyak
yang berpendapat bahwa karya jurnalistik itu harus sesuai dengan KEJ. Harus
berimbang, harus netral, tidak berpihak, tidak menyudutkan.\uc1 \u160 ?}{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0
\cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Menurut Saya ini salah, karena KEJ
sendiri sebagai landasan kegiatan kejurnalistikan tidak pernah menganjurkan
berita/produk jurnalistik lainnya untuk bisa berimbang, dan netral. Kata kuncinya
pada KEJ itu ditujukan untuk wartawan, bukan produk jurnalistiknya.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11
Mengapa Saya katakan nilai ideal ini tidak akan pernah tercapai? Jawabannya sangat
simple, karena wartawan atau jurnalis itu adalah manusia, dan manusia itu adalah
subyek. KEJ menuntut objektifitas, sedangkan manusia sebagai subyek akan sangat
sulit bisa objektif memandang suatu masalah/ kasus. Terutama jika sudah menyangkut
pada ideologi pribadinya sendiri.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0
\ri0 \sa225 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright
\lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Wartawan-wartawan yang
beragama Islam punya kecenderungan memihak golongannya dalam setiap karya
jurnalistik yang dihasilkan ketika menyikapi kasus-kasus konflik horizontal antar
agama, begitu juga sebaliknya dengan agama lain. Wartawan-wartawan TvOne
(pembahasan ini sebenarnya masuk dalam ekonomi politik media) tidak akan rela untuk
memberitakan kejelekan Golkar dengan porsi besar. Begitu juga MetroTv tidak akan
memberitakan sesuatu yang negatif tentang Partai Nasional Demokrat dan Surya Paloh.
Bukankah ini subjektif? Saya katakan ini sangat sarat subjektifitas.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Subjektifitas ini adalah realitas sejati, artinya
subjektifitas seorang wartawan dalam menghasilkan karya j}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11
urnalistik adalah sebuah keniscayaan.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright
\lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Teun A Van Dijk dengan
paradigma kritisnya mengatakan bahwa sebuah teks (dalam konteks bahasan kita,
produk jurnalistik) itu dihasilkan dengan tiga struktur yang mempengaruhinya. Teks
(bisa berupa gambar, video, tulisan, dll) dihasilkan dari kognisi sosial
(pengetahuan) seseorang. Sedangkan kognisi sosial ini dipengaruhi oleh konteks
sosial (lingkungan) wartawan tersebut. Berdasarkan rumusan Van Dijk tadi, nilai
ideal yang ada pada KEJ akan \uc1 \u8220 ?sangat sulit\uc1 \u8221 ? sekali
terwujud.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Jurnalis pasti menulis berita sesuai dengan
pengetahuan yang dipengaruhi oleh lingkungan yang dimilikinya. Maka sangat tidak
salah jika saat ini banyak media massa berpihak ke salah satu ideologi politik.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Subjektifitas ini akan menghasilkan produk
jurnalistik yang subjektif pula, dan yang patut kita ingat bahwa ini adalah sebuah
keniscayaan. Manusia tidak bisa diperintahkan untuk berlaku objektif, karena
manusia bukan benda yang tidak terpengaruh oleh lingkungan. Jika wartawan adalah
benda mati, barulah objektifitas bisa didapatkan, tapi selama wartawan masih
bernyawa, memiliki lingkungan, beridiologi, beragama, dan bermasyarakat,
objektifitas tidak akan pernah bisa terwujud, yang ada hanya upaya dari jurnalis
untuk meminimalisir subjektifitas yang ada.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright
\lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Kesimpulan Saya, karya
jurnalistik yang dihasilkan tidak bisa objektif (ini tidak lantas menjadi buruk),
khususnya yang berkaitan dengan isu-isu ideologi politik dan ekonomi media massa
yang bersangkutan. Apakah hal ini salah? Saya pikir tidak karena memang
subjektifitas adalah sebuah keniscayaan dan objektifitas adalah suatu uhtopia dalam
karya jurnalistik.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0
\cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Idealnya pengajar dan akademisi di
bidang jurnalistik di kampus-kampus lebih mendalami paradigma kritis media dari
pada secara terus menerus menekankan objektifitas jurnalis/ produk jurnalistik yang
tidak akan pernah ada (pandangan positivis).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright
\lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Mereka yang sedang menimba
ilmu kejurnalistikan harus lebih ditekankan pada karya-karya yang berpihak pada
sebuah ideologi. Karya jurnalistik itu tidak netral, tapi berpihak. Berpihak pada
nilai-nilai kebenaran pribadi jurnalis dan nilai-nilai kebenaran umum yang
berlandaskan pada hukum yang berlaku.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0
\ri0 \sa225 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright
\lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Wartawan yang berusaha
idealis itu banyak, tapi wartawan yang objektif tidak akan ada, karena idealis
adalah upaya mempertahankan dan memasukkkan nilai-nilai kebenaran pribadi pada
karya jurnalistik yang dihasilkan. Dan sekali lagi, ini adalah sebuah keniscayaan.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Ukuran objektifitas sebuah karya jurnalistik hanya
bisa diukur lewat mode kuantitatif, dan hal ini hampir mustahil, karena wartawan
tidak akan pernah menghitung jumlah kata-kata ideologis yang dimuat dalam karyanya
ketika menulis teks. Terlebih karena sentimen produk jurnalistik tidak bisa pula
diukur secara kuantitas. Hal ini semakin memperkuat teori bahwa teks (produk
jurnalistik) tidak bisa berdiri sendiri karena dipengaruhi subjektifitas wartawan.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Masyarakat dan akademisi harusnya bukan mengkritisi
media massa/ jurnalis yang berpihak kepada salah satu ideologi, tapi kritik
harusnya ditujukan pada konten karya jurnalistiknya. Karya jurnalistik yang baik
juga memperhatikan isu sosial dan efek dimasyarakat sebagai sebuah social control.
Berhentilah menghujat media karena keberpihakan adalah sebuah kepastian, dan
netralitas
adalah sebuah uthopia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa225
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \faroman \adjustright \lin0 \rin0
\cbpat22 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11 Maka, perjuangan seorang jurnalis
adalah perjuangan ruang yang mengarah kepada kepentingan penguasa dan bisnis dewasa
ini tidak boleh mengikis nilai kritis seorang jurnalis. Karena jurnalis
sesungguhnya bekerja untuk publik dan berkewajiban berpihak serta menyampaikan
keben}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf11 aran.Jurnalis harus independen, dalam artian setiap
aktivitas peliputannya harus melepas semua backgroud dan kepentingan kelompok atau
golongan. Sehingga hasil liputannya akan objektif.**\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf11
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK "https://www.pontianakpost.co.id/jurnalis-berpihak-pada-
kebenaran" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf9 \ul1 https://www.pontianakpost.co.id/jurnalis-berpihak-pada-
kebenaran}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \li360 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin360 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 36. Perlunya Jaminan Produk Halal
Dalam Negeri }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 Saat ini ada trend peningkatan permintaan produk halal
dunia. Penduduk Muslim dunia yang diperkirakan mencapai 1,57 miliar adalah pasar
yang potensial terhadap produk halal.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Indonesia adalah negara konsumen produk halal terbesar dengan jumlah USD 197
miliar) berdasarkan kajian State of The Global Islamic Economy 2013, Thomson
Reuters.Kesadaran masyarakat untuk mengkomsumsi produk halal karena lebih aman dan
sehat. Namun, sayangnya, Indonesia belum memiliki standar halal dan sistem halal
yang terstandar yang diakui dan diterima negara lain. Dan masih ada produk halal
Indonesia yang belum diterima di negara lain.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Saat
ini, Indonesia masih kekurangan bahan baku industri yang halalan, thoyibah dan
murah. Karena Indonesia juga masih kekurangan SDM dan infrastruktur yang memadai
terutama tenaga ahli dibidang auditor halal dan produk halal.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Namun demikian, bukan berarti
Pemerintah tidak melakukan berbagai upaya. Upaya yang tengah dilakukan pemerintah
di antaranya dengan optimalisasi sosialisasi UU JPH secara massif dan intensif
kepada seluruh lapisan masyarakat. Perlu didorong penguatan regulasi dan perangkat
peraturan terkait penyelenggaraan jaminan produk halal (JPH). Juga, peningkatan
anggaran untuk penyediaan SDM, infrastruktur, sarana pendukung pengujian dan riset
produk halal. Selain itu, kerja sama internasional juga perlu dilakukan terutama
dengan lembaga sertifikat halal luar negeri milik pemerintah dan non pemerintah.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pemerintah harus
merevisi Undang-Undang (UU) No 33 Tahun 2014 tentang Jaminan Produk Halal. Selain
memberatkan dunia usaha dan sulit diterapkan, UU tersebut berpotensi mengganggu
iklim investasi di Tanah Air. Padahal, pemerintah sedang berupaya menggenjot
investasi.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Melalui
sejumlah perbaikan seperti kemudahan perizinan, pemerintah menargetkan investasi Rp
933 triliun pada 2019 dibanding 2014 senilai Rp 463 triliun. Salah satu poin yang
perlu direvisi adalah kewajiban sertifikasi halal pada produk farmasi. Selama ini,
obat dan vaksin menggunakan bahan baku kimia dari berbagai negara. Kondisi ini akan
menyulitkan lembaga penerbit sertifikat halal dalam melakukan verifikasi.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pemerintah hingga kini belum
berniat mengamendemen UU Jaminan Produk Halal. Alasannya, UU ini bertujuan menjaga
kualitas produk yang beredar sekaligus menjaga kesehatan masyarakat. UU ini juga
dapat menjegal serbuan produk tidak halal dari berbagai negara, terutama saat
Masyarakat Ekonomi Asean (MEA) diberlakukan sejak akhir 2015.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sebagai kompensasi, Pemerintah
harus memberikan bantuan kepada pengusaha kecil untuk mendapatkan sertifikat halal.
Salah satu bentuknya adalah kemudahan proses mendapatkan sertifikat. Hal itu sudah
dilakukan pemerintah dalam beberapa tahun terakhir. UU Jaminan Produk Halal
disetujui rapat paripurna DPR pada 25 September 2014 dan disahkan Presiden Susilo
Bambang Yudhoyono (SBY) pada 17 Oktober 2014. Dalam UU yang terdiri atas 68 pasal
ini disebutkan, produk yang masuk, beredar, dan diperdagangkan di wilayah Indonesia
wajib bersertifikat halal.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
UU itu juga menyatakan pemerintah bertanggung jawab dalam menyelanggarakan jaminan
produk halal (JPH). Untuk itulah dibentuk Badan Penyelenggara Jaminan Produk Halal
((BPJPH) yang bertanggung jawab kepada menteri agama. BPJPH antara lain berwenang
merumuskan dan menetapkan kebijakan JPH, menetapkan norma, standar, prosedur dan
kriteria JPH, menerbitkan dan mencabut sertifikat halal pada produk luar negeri,
serta melakukan registrasi sertifikat halal pada produk luar negeri.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam melaksanakan wewenang
tersebut, BPJPH bekerja sama dengan kementerian atau lembaga terkait, lembaga
pemeriksa halal (LPH), dan MUI. UU Jaminan Produk Halal mengamanatkan BPJPH harus
dibentuk paling lambat tiga tahun sejak UU tersebut diberlakukan. Sedangkan
peraturan pelaksananya harus ditetapkan paling lama dua tahun sejak UU diterapkan.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Adapun kewajiban
bersertifikat halal bagi produk yang beredar dan diperdagangkan di wilayah
Indonesia mulai berlaku lima tahun sejak UU Jaminan Produk Halal
diberlakukan.Sebelum itu, jenis produk bersertifikat halal diatur bertahap
berdasarkan peraturan pemerintah (PP).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Yang
dimaksud produk halal dalam UU tersebut adalah produk yang telah dinyatakan halal
sesuai syariat Islam, meliputi barangdan/atau jasa yang terkait dengan makanan,
minuman, obat, kosmetik, produk kimiawi, produk biologi, produk rekayasa genetik,
serta barang gunaan yang dipakai, digunakan, atau dimanfaatkan masyarakat.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Berdasarkan UU ini,
bahan yang digunakan dalam proses produk halal terdiri atas bahan baku, bahan
olahan, bahan tambahan, dan bahan penolong, yang berasal dari hewan, tumbuhan,
mikroba, atau bahan yang dihasilkan melalui proses kimiawi, proses biologi, atau
proses rekayasa genetik.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bahan
dari hewan yang diharamkan meliputi bangkai, darah, babi, atau hewan yang
disembelih tidak sesuai syariat. Itu belum termasuk bahan dari tumbuhan yang
memabukkan atau membahayakan kesehatan orang yang mengonsumsinya.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Saat ini produk farmasi belum wajib
mengantongi sertifikat halal. Sebab, aturan tersebut baru berlaku lima tahun
mendatang. Namun aturan ini sangat sulit diterapkan pada industri farmasi karena
produk farmasi menggunakan banyak bahan baku dari beberapa negara. Selain itu,
proses kimia bahan baku farmasi berlapis. Artinya, ada bahan baku yang diproses di
dua negara sekaligus. Dengan demikian, lembaga penerbit sertifikat harus
menyambangi pabrik pemasok satu per satu untuk memastikan kehalalan bahan baku.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Padahal negara-negara
Timur Tengah sudah sepakat mengeluarkan produk farmasi dari aturan halal. Mereka
sudah mengetahui proses sertifikasi produk farmasi sangat rumit. Karenanya
pemerintah harus merevisi UU Jaminan Produk Halal. Revisi mencakup pencabutan
produk farmasi dari UU tersebut. Sebab ada kekhawatiran pabrik farmasi malah tidak
berani memproduksi obat jika aturan itu diberlakukan. Ini tentunya akan merugikan
masyarakat.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kementerian
Agama tengah membahas peraturan pemerintah tentang kategori produk yang harus
tersertifikasi halal dan aturan lainnya. UU tersebut akan diberlakukan bertahap.
Saat ini, prosesnya dalam tahap inventarisasi produk apa saja yang termasuk di
dalamnya. Untuk itu, para pengusaha kecil menengah tidak perlu khawatir, karena
pengaturan akan disesuaikan dengan kebutuhan. Tidak serta-merta semua barang jadi
harus halal, akan ada pola seperti SNI (Standar Nasional Indonesia) tidak semua
produk langsung diwajibkan mengantongi sertifikat halal. Soalnya, tidak semua
perusahaan sanggup mendapatkan sertifikasi, terutama skala industri kecil dan
menengah (IKM). Oleh karena itu, perlu ada pembinaan supaya IKM bisa sesuai dengan
syariat Islam, sehingga tidak langsung berlaku dan yang tidak halal langsung tidak
boleh dipasarkan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Karena
Kemendag perlu melakukan pengawasan di pasar bersama Badan Pengawasan Obat dan
Makanan (BPOM), Kementerian Kesehatan, Kementerian Pertanian, dan Badan
Penyelenggara Jaminan Produk Halal (BPJPH) yang bertanggungjawab kepada menteri
agama. Namun, mekanisme pengawasan yang pasti hingga kini belum ditetapkan.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Guna mendapat jaminan
produk halal perlu ada lembaga sertifikasi yang diberikan kewenangan dan suatu
produk harus mendapatkan fatwa halal dari Majelis Ulama Indonesia (MUI) dan
sertifikat halal akan diterbitkan pemerintah. Pemerintah harus menyiapkan anggaran
untuk membantu proses sertifikasi, terutama untuk IKM. Karena perlu ada sanksi yang
akan diberikan jika suatu produk tidak tersertifikasi halal.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bagi orang muslim ketentuan mengenai
informasi halal tidaknya suatu produk merupakan hal yang penting, karena menyangkut
pelaksanaan syariat. Maka baiknyalah bilamana di Indonesia yang masyarakatnya
mayoritas muslim dapat terjamin haknya untuk mengetahui halal tidaknya suatu
produk. Menyangkut UUPK, apakah dimungkinkan bila sertifikat halal atau pemberian
informasi tentang produk dapat disebutkan atau
dijelaskan "halal tidaknya" produk tersebut?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Mengenai keharusan adanya keterangan halal dalam suatu produk, dapat dilihat
dalam }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
HYPERLINK "http://www.hukumonline.com/pusatdata/detail/lt546b2bcb6e22d/nprt/115/uu-
no-33-tahun-2014-jaminan-produk-halal" \'5ct
"https://www.kompasiana.com/2ajisetiawan/58833c0a5f23bde6129d616f/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf9 \ul1 Undang-Undang Nomor 33 Tahun 2014 tentang Jaminan Produk
Halal}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (\uc1 \u8220 ?UU Produk
Halal\uc1 \u8221 ?). UU ini telah mengatur secara jelas bahwa produk yang masuk,
beredar, dan diperdagangkan di wilayah Indonesia wajib bersertifikat halal. Jadi
memang pada dasarnya, jika produk yang dijual tersebut adalah halal, maka wajib
bersertifikat halal.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Mengenai keharusan adanya keterangan halal dalam suatu produk, dapat dilihat
dalam }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
HYPERLINK "http://www.hukumonline.com/pusatdata/detail/lt546b2bcb6e22d/nprt/115/uu-
no-33-tahun-2014-jaminan-produk-halal" \'5ct
"https://www.kompasiana.com/2ajisetiawan/58833c0a5f23bde6129d616f/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf9 \ul1 Undang-Undang Nomor 33 Tahun 2014 tentang Jaminan Produk
Halal}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (\uc1 \u8220 ?UU Produk
Halal\uc1 \u8221 ?). Yang termasuk \uc1 \u8220 ?produk\uc1 \u8221 ? dalam UU Produk
Halal adalah barang dan/atau jasa yang terkait dengan makanan, minuman, obat,
kosmetik, produk kimiawi, produk biologi, produk rekayasa genetik, serta barang
gunaan yang dipakai, digunakan, atau dimanfaatkan oleh masyarakat. Sedangkan yang
dimaksud dengan produk halal adalah produk yang telah dinyatakan halal sesuai
dengan syariat Islam.UU Produk Halal telah mengatur secara jelas bahwa produk yang
masuk, beredar, dan diperdagangkan di wilayah Indonesia wajib bersertifikat halal.
(***) Aji Setiawan, penulis tinggal di Purbalingga, Jawa Tengah}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
https://www.kompasiana.com/2ajisetiawan/58833c0a5f23bde6129d616f/perlunya-jaminan-
produk-halal-dalam-negeri?page=all}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48
\kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 37.Stop Kekerasan Terhadap Anak dan
Perempuan}{\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Sesungguhnya Pemerintah RI telah }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 memberi perhatian serius
terhadap kasus kekerasan anak dan perempuan, wujud dari perhatian tersebut yaitu
diterbitkannya sejumlah peraturan setingkat undang-undang.}{\fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ada empat undang-undang yang telah dimiliki
Indonesia yaitu\uc1 \u160 ? UU No 11 tahun 2012 tentang S}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 istem
Peradilan Pidana Anak, UU No 23 Tahun 2004 tentang Pengapusan Kekerasan Dalam Rumah
Tangga (KDRT), dan UU No. 35 Tahun 2014 tentang Perubahan UU No. 23 tahun 2002
tentang Perlindungan Anak serta Perppu nomor 1 tahun 2016 tentang perubahan kedua
atas UU Nomor 2 tahun 2002 tentang perlindungan anak.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Meski sudah ada empat undang-undang, namun
kekerasan terhadap anak dan perempuan di Indonesia bukannya berkurang, justru
sebaliknya, setiap tahun tindak kekerasan terhadap anak dan perempuan mengalami
penin}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 gkatan yang signifikan.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\line }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Mengutip laporan Menteri Pemberdayaan Perempuan dan
Perlindungan Anak, Yohana Yembise,\uc1 \u160 ? kasus kekerasan terhadap perempuan
di Indonesia pada 2015 mencapai 279.670. Jumlah tersebut mengalami peningkatan di
tahun 2014 dimana jumlah k}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 asus kekerasan terhadap perempuan mencapai
293.220 kasus.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Provinsi terbanyak
dengan kasus kekerasan terhadap perempuan adalah DKI Jakarta dengan jumlah 2.881,
Sumatera Utara 2.023, dan Jawa Barat 1.846. Sedangkan kasus kekerasan terhadap anak
pada 2014 ya}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 ng terdata oleh Komisi Perlindungan Anak Indonesia (KPAI)
sebanyak\uc1 \u160 ? 1.408 kasus.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Jumlah kasus kekerasan terhadap perempuan dan anak diatas, tentunya hanya bagian
kecil dari kasus yang sesungguhnya, diibaratkan sebagai gunung es, kasus ini
terlihat kecil d}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 i permukaan, tetapi akan sangat besar bila diteliti ke
dalamnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Rentetan
kasus kasus kekerasan terhadap anak dan perempuan membuat kita miris, bagaimana
tidak, sudah ada tiga undang-undang yang menjaga dan melindungi perempuan dan anak,
namun masih tetap saja aksi kejahatan terhadap kelompok yang lemah itu masih terus
terjadi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Peningkatan
kekerasan terhadap perempuan dan anak setiap tahunnya merupakan fenomena gunung es,
kebanyakan korban awalnya takut melapor karena berbagai alasan, namun setelah
Pemerintah, Polri dan Kementerian Pemberdayaan Perempuan dan Perlindungan Anak
memfasilitasi pelayanan pengaduan, korban pun mulai berani melapor atas tindak
kekerasan yang dialaminya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tak
hanya itu, meningkatnya kasus kekerasan ikut dibarengi dengan kesadaran korban yang
sudah berani melapor kepada layanan pengaduan yang saat ini sudah difasilitasi oleh
pemerintah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bila melihat
undang-undang yang ada, tentunya masyarakat (pelaku) berpikir dua kali melakukan
tindak kejahatan, dalam Sistem Peradilan Pidana Anak mengatur anak-anak yang
menjadi pelaku kekerasan.Mengenai perampasan kemerdekaan, merupakan hal yang
dilematik, karena terdapat permasalahan apakah kita harus menghukum anak yang
menjadi pelaku atau ada cara lain.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Karena pada prinsipnya si anak belum memahami secara jelas apa yang sudah dia
lakukan, sedangkan UU No. 35 Tahun 2014 tentang Perubahan UU No. 23 Tahun 2002
tentang Perlindungan Anak sudah cukup memadai untuk menjerat para pelaku kejahatan
terhadap anak. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Perppu nomor 1
tahun 2016 tentang perubahan kedua atas UU Nomor 2 tahun 2002 tentang perlindungan
anak ditandatangani presiden menyusul sejumlah kasus tindakan kekerasan seksual
terhadap anak-anak belakangan ini. Karena itulah, ruang lingkup Perpu ini mengatur
pemberatan pidana pidana tambahan dan tindakan lain bagi pelaku kekerasan terhadap
anak dan pencabulan dengan syarat-syarat tertentu.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pemberatan pidana itu, berupa penambahan
sepertiga ancaman pidana, pidana mati, seumur hidup, atau pidana penjara paling
singkat 10 tahun dan paling lama 20 tahun. Adapun pidana tambahan, yaitu pengumuman
identitas pelaku, tindakan berupa kebiri kimia dan pemasangan alat deteksi
elektronik. Penambahan pasal tersebut akan memberi ruang kepada hakim untuk memberi
hukuman seberat-beratnya dan menimbulkan efek jera kepada pelaku. Terkait hukuman
tambahan kepada pelaku kekerasan seksual, tergantung sejauhmana majelis hakim
melihat fakta-fakta yang terungkap di persidangan.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kekerasan terhadap anak dan perempuan perlu
dihentikan dan dicegah dengan segera.Negara belum mampu melakukan upaya pencegahan
yang komprehensif, selain penindakan. Itu pun dilakukan setelah ada kejadian yang
meresahkan masyarakat. Negara dan aparat hukumnya tak ubahnya \uc1 \u8221 ?pemadam
kebakaran\uc1 \u8221 ?, nanti ada kejadian barulah bergerak dan menggalang opini
bahwa kekerasan seksual bagi perempuan dan anak merupakan musuh bersama. }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ramai- ramailah mengecam
tindakan itu, tetapi akhirnya dilupakan setelah ada peristiwa baru yang menyusul.
Kebiasaan yang tidak bijak itu seharusnya ditinggalkan karena tidak berefek pada
penghentian kekerasan terhadap perempuan dan anak. Jikapun dibawa ke ruang
pengadilan, sanksi yang dijatuhkan hakim tidak menimbulkan efek jera atau membuat
takut bagi yang lain untuk melakukan hal yang sama. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Seharusnya negara hadir dalam setiap aktivitas kehidupan
masyarakat dengan memberikan perlindungan dan rasa aman. Terutama pada perempuan
dan anak yang hampir setiap hari menjadi korban. Pemerintah dan DPR perlu
menyiapkan payung hukum yang intinya memberikan perlindungan secara komprehensif
bagi korban kekerasan seksual. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Saat
ini RUU Penghapusan Kekerasan Seksual sudah di DPR yang perlu segera disahkan
menjadi undangundang. Kita ingin UU Penghapusan Kekerasan Seksual memberikan pesan
penting bahwa kekerasan terhadap perempuan dan anak menjadi perhatian serius yang
harus segera dihentikan. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 RUU
Penghapusan Kekerasan Seksual merupakan implementasi dari Rencana Pembangunan
Jangka Menengah Nasional (RPJMN) 2015-2019 sebagai arah dan kebijakan strategi,
yaitu memperkuat sistem perlindungan perempuan dan anak dari berbagai tindak
kekerasan. Gerakan nasional perlindungan perempuan dan anak, termasuk pengawasan
pelaksanaan penegakan hukum, harus menjadi prioritas. Bukan hanya bergerak atau
secara bergelombang melakukan kecaman setelah jatuh korban. }{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kekerasan fisik dan teror terhadap anak
selayaknya tidak\uc1 \u160 ? dipertontonkan setiap hari di media dan televisi.
Apalagi membiarkan anak-anak perempuan berada dalam ancaman teror kekerasan fisik
dan seksual. Apalagi menjadikan mereka sebagai korban dari kekej}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ian pelaku
yang membuat mereka trauma secara psikologis, cacatfisik, bahkan meninggal dunia.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kebijakan\uc1 \u8221 ?
afirmatif\uc1 \u8221 ? terhadap perempuan dan anak harus diberikan sebagai wujud
dari pemenuhan hak konstitusional mereka yang harus dijamin pelaksanaannya oleh
pemerintah tanpa reserve. Negeri ini punya kementerian yang berfungsi memberdayakan
perempuan dan melindungi anak. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Malah
warga masyarakat juga punya tanggung jawab melindungi dan mencegah aksi kekerasan
seksual bagi perempuan dan anak. Jika semuanya bersatu dalam satu langkah secara
sinergis, saya yakin perang terhadap teror seksual dapat segera dihentikan. }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Maka itu, negara harus
tetap berada di garda paling depan sebab negara diberi amanah membuat hukum melalui
kebijakan afirmatif bagi perempuan dan anak, sekaligus bertindak tegas terhadap
pelaku kekerasan seksual.(***) }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Sumber : }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf17 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf17 HYPERLINK "http://www.muslimedianews.com/2016/11/stop-
kekerasan-terhadap-anak-dan.html" \'5cl "ixzz5VlnHl82v" }}{\fldrslt {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf17 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22
\cf17 \ul1 http://www.muslimedianews.com/2016/11/stop-kekerasan-terhadap-anak-
dan.html#ixzz5VlnHl82v}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \chcbpat22
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf17 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li360 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin360 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 38. VISI Dan MISI 2020 KABUPATEN PURBALINGGA JAWA TENGAH }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Visi Indonesia 2020}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 adalah arah pandangan negara }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Indonesia" \'5co "Indonesia" }}{\fldrslt {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1
Indonesia}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 yang tertuang dalam }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Ketetapan_MPR" \'5co "Ketetapan MPR" }}{\fldrslt
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9
\ul1 Ketetapan MPR}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Nomor VII/MPR/2001. Di
sana tertulis visi Indonesia 2020 adalah terwujudnya masyarakat }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Indonesia" \'5co "Indonesia" }}{\fldrslt {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1
Indonesia}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 yang religius,
manusiawi, bersatu, demokratis, adil, sejahtera, maju, mandiri, serta baik dan
bersih dalam penyelenggaraan negara.}{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Visi_Indonesia_2020" \'5cl "cite_note-1" }}{\fldrslt
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 }{\cs15 \fs22 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \cf9 \ul1
https://id.wikipedia.org/wiki/Visi_Indonesia_2020 - cite_note-1}}}{\fs22
\kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af0 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Visi
Pembangunan Kabupaten Purbalingga Tahun 2020 adalah:}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \uc1 \u8220 ?
PURBALINGGA Sentra Agrobisnis dan Kota Jasa mewujudkan Purbalingga Sejahtera
2020\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Visi
pembangunan Kabupaten Purbalinggga ini dapat diuraikan sebagai berikut :}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0
\tql \tx720 \itap0 \ls6 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 1.\tab }
{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Sentra Agrobisnis }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 adalah
memiliki kawasan industri pengolahan berbasis sumber daya lokal yang potensial,
yaitu industri turunan dari hasil perkebunan, pertanian dan perikanan yang menjadi
unggulan daerah Kabupaten Purbalingga.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360
\li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls6 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext
\pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \f2 2.\tab }{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 Kota Jasa }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 adalah kota sebagai pusat pelayanan jasa di
berbagai sektor yang ditandai dengan tersedianya berbagai jasa ataupun meningkatnya
volume dan perusahaan jasa secara terpadu dan bersinergi, diantaranya jasa
keuangan, jasa kesehatan, jasa tenaga kerja, jasa pendidikan, jasa telekomunikasi,
jasa perdangan dan lainnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls6 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 3.\tab }{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
Sejahtera }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ditandai oleh semakin meningkatnya kualitas kehidupan
yang layak dan bermartabat serta memberikan perhatian utama pada terpenuhinya
kebutuhan dasar pokok manusia yang meliputi pangan, papan, sandang kesehatan,
pendidikan dan lapangan kerja, yang didukung oleh infrastruktur sosial budaya
ekonomi yang memadai. Peningkatan kualitas kehidupan ini akan lebih difokuskan pada
upaya pengentasan masyarakat miskin sehingga secara simultan dapat meningkatkan
kesejahteraan masyarakat secara keseluruhan.
Kemajuan yang ingin diraih mencakup segala bidang baik bidang fisik, ekonomi,
mental spiritual (berakhlakul karimah), keagamaan, kebudayaan dan non fisik lainnya
sehingga tercapai masyarakat sejahtera lahir dan batin.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls7 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 1.\tab }{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 MISI}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Merupakan
upaya-upaya yang bertujuan untuk mencapai Visi pembangunan sebagai berikut :}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0
\tql \tx720 \itap0 \ls8 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 1.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Meningkatkan tata pengelolaan pemerintahan yang bersih, efektif
demokrasi dan terpercaya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls8 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 2.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Meningkatan pembangunan sektor-sektor
strategis dan berbasis sumber daya alam dalam mewujudkan sentra agribisnis.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0
\tql \tx720 \itap0 \ls8 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 3.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Mengembangkan wilayah perdesaan dan kecamatan melalui peningkatan
pembangunan sarana dan prasarana.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360
\li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls8 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext
\pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \f2 4.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pengembangan potensi ekonomi
kerakyatan melalui pengembangan produk-produk usaha kecil menengah dan industri
rumah tangga berbasis potensi sumber daya lokal.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-
360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls8 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 5.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mewujudkan swasembada
pangan melalui pembangunan sarana dan prasarana di sektor pangan.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0
\ls8 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 6.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Meningkatan
kualitas dan standard hidup masyarakat melalui peningkatan pelayanan kesehatan.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0
\tql \tx720 \itap0 \ls8 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 7.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Meningkatan kualitas dan produktifitas sumber daya manusia dengan
penguatan disektor pendidikan dan kebudayaan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-
360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls9 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 1.\tab }{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 STRATEGI DAN ARAH KEBIJAKAN}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam
rangka melaksanakan visi dan misi pembangunan Kabupaten Purbalingga, disusun
strategi dan arah kebijakan sebagai berikut :}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 Misi :}{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Meningkatkan tata
pengelolaan pemerintahan yang bersih, efektif demokrasi dan terpercaya}{\cs16
\b0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 .}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Untuk
mencapai misi ini, ditentukan strategi dan arah kebijakan sebagai berikut :}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls10 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 1.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan kapasitas SDM aparatur pemerintah daerah.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0
\ls10 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 2.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan
akuntabilitas pelayanan publik dan kinerja birokrasi.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls10 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 3.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Meningkatkan kualitas dan perencanaan pembangunan daerah.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls10 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 4.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan koordinasi
dalam pengendalian pemanfaatan ruang.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360
\li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls10 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext
\pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \f2 5.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan kualitas pelayanan
administrasi kependudukan dan Pencatatan Sipil.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-
360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls10 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 6.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan pemberdayaan
lembaga dan aparatur pemerintahan desa.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360
\li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls10 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext
\pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \f2 7.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan kualitas kepastian
hukum bidang pertanahan, melalui kebijakan fasilitasi permasalahan pertanahan.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0
\tql \tx720 \itap0 \ls10 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 8.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan kesetaraan gender dan kesejahteraan anak.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0
\ls10 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 9.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan
fasilitasi, prasarana dan pelayanan bagi keluarga miskin dan penyandang masalah
sosial lainnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls10 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 10.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan pemanfaatan informasi dalam penyelenggaraan dan
pengawasan pembangunan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls10 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 11.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan kualitas sumberdaya manusia dan
pelayanan dokumen kearsipan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 Meningkatan pembangunan sektor-sektor strategis dan berbasis
sumber daya alam dalam mewujudkan sentra agribisnis. }{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Untuk
mencapai misi ini, ditentukan strategi dan arah kebijakan sebagai berikut :}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls11 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 1.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan pembangunan insfrastruktur di sektor transportasi,
kapasitas SDM aparatur pemerintah daerah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360
\li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls11 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext
\pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \f2 2.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan infrastruktur dan
teknologi untuk mendukung industrialisasi turunan pertanian/perkebunan di Kabupaten
Purbalingga.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls11 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 3.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan infrastruktur jalan dan jembatan dengan arah kebijakan
meningkatkan pembangunan dan pemeliharaan jalan dan jembatan serta fasilitas
pendukungnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls11 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 4.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan ketersediaan dan pelayanan ketenagalistrikan bagi
masyarakat dan pelaku usaha industri.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 Mengembangkan wilayah perdesaan dan kecamatan melalui
peningkatan pembangunan sarana dan prasarana. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Untuk
mencapai misi ini, ditentukan strategi dan arah kebijakan sebagai berikut :}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls12 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 1.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan insfrastruktur pelayanan umum perdesaan dan kecamatan.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-
360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls12 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 2.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan akses data
dan informasi terhadap desa-desa dan kecamatan dengan arah kebijakan publikasi data
profil dan potensi desa dan kecamatan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360
\li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls12 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext
\pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \f2 3.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan dan pengelolaan potensi
sumber daya alam perdesaan dan kecamatan dengan penggunaan teknologi pemetaan
potensi sumber daya alam.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 Pengembangan potensi ekonomi kerakyatan melalui pengembangan
produk-produk usaha kecil menengah dan industri rumah tangga berbasis potensi
sumber daya lokal. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Strategi dan arah kebijakan yang
dilaksanakan pada misi diatas adalah :}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \fi-
360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls13 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 1.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mengembangkan peran
Koperasi dan UMKM, dengan arah kebijakan meningkatkan daya saing produk usaha
Koperasi dan UMKM.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls13 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 2.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan kualitas sumber daya manusia
pelaku UMKM dan koperasi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls13 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 3.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kemudahan akses pinjaman kredit bagi pelaku
usaha UMKM dan koperasi dengan fasilitasi lembaga keuangan.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Mewujudkan
swasembada pangan melalui pembangunan sarana dan prasarana di sektor pangan. }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Strategi dan arah kebijakan yang dilaksanakan pada misi
di atas adalah :}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls14 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 1.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan daya saing produksi pertanian.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0
\tql \tx720 \itap0 \ls14 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 2.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan sarana dan prasarana pertanian dengan bantuan sarana dan
prasarana teknologi pertanian.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360
\li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls14 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext
\pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \f2 3.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan revitalisasi pertanian,
dengan peningkatan pemanfaatan teknologi pertanian.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls14 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 4.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pemenuhan kebutuhan
pangan daerah dengan meningkatkan ketersediaan bahan pangan.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0
\ls14 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 5.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan
pengetahuan petani dengan melaksanakan penyuluhan, pembinaan, bimbingan, pelatihan
dan pengawasan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 Meningkatan kualitas dan standard hidup masyarakat melalui peningkatan
pelayanan kesehatan. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Strategi dan arah kebijakan yang dilaksanakan
pada misi di atas adalah :}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \fi-360
\li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls15 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext
\pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \f2 1.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan kualitas pelayanan
kesehatan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls15 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 2.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan profesionalisme dan distribusi tenaga kesehatan, dengan
peningkatan kapasitas sumberdaya tenaga kesehatan.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360
\li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls15 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext
\pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \f2 3.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pembangunan dan pengadaan sarana
dan prasarana pelayanan kesehatan dengan pengadaan, peningkatan dan perbaikan
sarana dan prasarana kesehatan .}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360
\li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls15 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext
\pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \f2 4.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan mutu pelayanan
kesehatan bagi masyarakat khususnya keluarga miskin serta peningkatan akses
pelayanan kesehatan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls15 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 5.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan kesehatan lingkungan dan pola
hidup sehat dengan meningkatkan promosi kesehatan dan pemberdayaan masyarakat.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0
\tql \tx720 \itap0 \ls15 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 6.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan peran serta masyarakat dalam pelaksanaan program keluarga
berencana.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 Meningkatan kualitas dan produktifitas sumber daya manusia dengan
penguatan disektor pendidikan dan kebudayaan.}{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Strategi dan arah kebijakan yang dilaksanakan pada misi
di atas adalah :}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls16 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 1.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan profesionalisme dan pemerataan
distribusi guru dan tenaga kependidikan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360
\li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls16 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext
\pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \f2 2.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pemenuhan kebutuhan prasarana dan
sarana pendidikan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls16 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 3.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peningkatan mutu pendidikan di Kabupaten
Purbalingga dengan arah dan kebijakan meningkatkan kurikulum dan kualitas
pendidikan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls16 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 4.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Mempermudah pelaksanaan kegiatan paket A, B, dan C serta kursus-
kursus ketrampilan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls16 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 5.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan standarisasi kualitas dan mutu pendidikan dengan arah
kebijakan pelaksanaan evaluasi, pengendalian dan pengawasan penyelenggaraan
pendidikan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls16 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 6.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan kualitas perpustakaan dan prasarana dan sarana
pendukungnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls16 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 7.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan profesionalisme pemuda dan kontribusi olah raga dalam
pembangunan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls16 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 8.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan peran dan fungsi lembaga/organisasi kepemudaan dan
olahraga dengan peningkatan koordinasi dan kemitraan kepemudaan dan olah raga.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0
\tql \tx720 \itap0 \ls16 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 9.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Peningkatan kualitas sarana dan prasarana olahraga.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48
\kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2
\hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s1 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48
\kerning44 \loch \af2 \hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 39.Menegakan Martabat Bangsa Indonesia
Sebagai Negara Maritim}{\b1 \fs28 \kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Indonesia merupakan negara maritim atau kepulauan
terbesar didunia, antara pulau satu dengan pulau lainnya dipisahkan oleh laut, tapi
bukanlah menjadi penghalang bagi setiap suku bangsa di Indonesia untuk saling
berhubungan dengan suku-suku di pulau lainnya. Sejak zaman bahari, pelayaran dan
perdagangan antar pulau telah berkembang dengan menggunakan berbagai macam tipe
perahu tradisional, nenek moyang kita menjadi pelaut-pelaut handal yang menjelajahi
untuk mengadakan kontak dan interaksi dengan pihak luar. Bahkan, yang lebih
mengejutkan lagi, pelayaran yang dilakukan oleh orang-orang Indonesia (Nusantara)
pada zaman bahari telah sampai ke Mandagaskar.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Bukti dari berita itu sendiri adalah berdasarkan penelitian yang
dilakukan yaitu tipe jukung yang sama yang digunakan oleh orang-orang Kalimantan
untuk berlayar \uc1 \u8220 ?Fantastis\uc1 \u8221 ?. Pada zaman bahari telah menjadi
Trade Mark bahwa Indonesia merupakan negara maritim. Indonesia merupakan negara
maritim yang mempunyai banyak pulau, luasnya laut menjadi modal utama untuk
membangun bangsa ini. Indonesia adalah \uc1 \u8220 ?Negara kepulauan\uc1 \u8221 ?,
Indonesia adalah \uc1 \u8220 ?Nusantara\uc1 \u8221 ?, Indonesia adalah \uc1
\u8220 ?Negara Maritim\uc1 \u8221 ? dan Indonesia adalah \uc1 \u8220 ?Bangsa
Bahari\uc1 \u8221 ?,\uc1 \u8221 ?Berjiwa Bahari\uc1 \u8221 ? serta \uc1 \u8220 ?
Nenek Moyangku Orang Pelaut\uc1 \u8221 ? bukan hanya merupakan slogan belaka.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Laut dijadikan ladang
mata pencaharian, laut juga dijadikan sebagai tempat menggalang kekuatan, mempunyai
armada laut yang kuat berarti bisa mempertahankan kerajaan dari serangan luar.
Memang, laut dalam hal ini menjadi suatu yang sangat penting sejak zaman dahulu
sampai zaman sekarang. Dengan mengoptimalkan potensi laut menjadikan bangsa
Indonesia maju karena Indonesia mempunyai potensi yang sangat besar untuk
mengembangkan laut. Laut akan memberikan manfaat yang sangat vital bagi pertumbuham
dan perkembangan perekonomian Indonesia atau perdaganagan pada khususnya.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Melihat bagaimana
kejayaan masa lampau diperoleh karena mengoptimalkan potensi laut sebagai sarana
dalam suksesnya perekonomian dan ketahanan politik suatu negara, maka menjadi suatu
hal yang wajar bila sekarang ini Indonesia harus lebih mengembangkan laut demi
tercapianya tujuan nasional. Indonesia menyandang predikat \uc1 \u8220 ?Negara
Maritim\uc1 \u8221 ? atau negara kepulauan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Konsekwensi sifat maritim itu sendiri lebih mengarah pada terwujudnya
aktifitas pelayaran di wilayah Indonesia. Dalam kalimat ini bahwa Indonesia sebagai
negara kepulauan dalam membangun perekonomian akan senantiasa dilandasi oleh
aktivitas pelayaran. Pentingnya pelayaran bagi Indonesia tentunya disebabkan oleh
keadaan geografisnya, posisi Indonesia yang strategis berada dalam jalur
persilangan dunia, membuat Indonesia mempunyai potensi yang sangat besar untuk
mengembangkan laut. Laut akan memberikan manfaat yang sangat vital bagi pertumbuham
dan perkembangan perekonomian Indonesia atau perdaganagan pada khususnya.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bangsa Indonesia
seharusnya dapat menghargai dan mensyukuri suatu anugerah yang sangat besar, yaitu
hidup dalam suatu Negara Kepulauan yang merupakan wilayah sepanjang 3.000 mil laut
berupa hamparan laut luas dari Merauke sampai Sabang. Dengan jumlah pulau lebih
dari 17.500 meliputi wilayah laut yurisdiksi nasional lebih kurang 5,8 juta km2,
Indonesia adalah Negara kepulauan terbesar di dunia. Indonesia terletak pada posisi
yang sangat strategis, yaitu pada persilangan dua benua dan dua samudera, serta
memiliki wilayah laut yang memiliki kekayaan laut yang besar, sekaligus sebagai
urat nadi perdagangan dunia. Posisi Indonesia yang sangat strategis tersebut
memberikan konsekuensi bagi bangsa Indonesia yaitu untuk menjalankan aturan
sebagaimana yang termaktub dalam United Nation Convention on the Law of the Sea
1982.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Indonesia telah
meratifikasi UNCLOS 1982 dengan mengukuhkannya ke dalam UU RI No 17 tahun 1985,
sehingga telah resmi mempunyai hak dan kewajiban mengatur, mengelola, dan
memanfaatkan kekayaan laut nasional untuk sebesar-besarnya kepentingan rakyat.
Geografi Indonesia yang sangat bersifat kelautan, seharusnya membuat Bangsa
Indonesia terus mengembangkan tradisi, budaya dan kesadaran bahari serta menjadikan
laut sebagai tali kehidupannya. Namun, Indonesia juga wajib memperhatikan
kepentingan dunia internasional terutama dalam menjamin keselamatan dan keamanan
pelayaran internasional dalam wilayah kedaulatan dan wilayah berdaulatnya.
Kewajiban ini tersurat dalam pasal-pasal UNCLOS 1982, serta tidak kalah pentingnya,
merupakan salah satu tujuan nasional seperti termaktub dalam Pembukaan Undang-
Undang Dasar 1945 yang antara lain berbunyi:\uc1
\u8230 ?\uc1 \u8230 ? ikut melaksanakan ketertiban dunia yang berdasarkan
kemerdekaan, perdamaian abadi dan keadilan sosial, \uc1 \u8230 ?\uc1 \u8230 ?.. }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dengan latar belakang
demikian, cukup jelas terlihat bahwa aspek alamiah geografi Indonesia (bentuk dan
posisinya), kekayaan alamnya dan demografinya sangat menentukan kebijakan
pembangunan nasional Indonesia. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Sejarah menunjukkan bahwa pada masa lalu, Indonesia memiliki pengaruh yang sangat
dominan di wilayah Asia Tenggara, terutama melalui kekuatan maritim besar di bawah
Kerajaan Sriwijaya dan kemudian Majapahit. Wilayah laut Indonesia yang merupakan
dua pertiga wilayah Nusantara mengakibatkan sejak masa lampau, Nusantara diwarnai
dengan berbagai pergumulan kehidupan di laut. Dalam catatan sejarah terekam bukti-
bukti bahwa nenek moyang bangsa Indonesia menguasai lautan Nusantara, bahkan mampu
mengarungi samudera luas hingga ke pesisir Madagaskar, Afrika Selatan. Penguasaan
lautan oleh nenek moyang kita, baik di masa kejayaan Kerajaan Sriwijaya, Majapahit
maupun kerajaan-kerajaan Bugis-Makassar, lebih merupakan penguasaan }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 de facto daripada
penguasaan atas suatu konsepsi kewilayahan dan hukum. Namun, sejarah telah
menunjukkan bahwa bangsa Indonesia yang mencintai laut sejak dahulu merupakan
masyarakat bahari. Akan tetapi, oleh penjajah kolonial, bangsa Indonesia didesak ke
darat, yang mengakibatkan menurunnya jiwa bahari. Nenek moyang bangsa Indonesia
telah memahami dan menghayati arti dan kegunaan laut sebagai sarana untuk menjamin
berbagai kepentingan antarbangsa, seperti }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 perdagangan dan komunikasi.
Pada sekitar abad ke-14 dan permulaan abad ke-15 terdapat lima jaringan perdagangan
}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 (commercial zones).}
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u160 ?\uc1
\u160 ?\uc1 \u160 ? \uc1 \u160 ?Pertama, jaringan perdagangan Teluk Bengal, yang
meliputi pesisir Koromandel di India Selatan, Sri Lanka, Burma (Myanmar), serta
pesisir utara dan barat Sumatera. Kedua, jaringan perdagangan Selat Malaka. Ketiga,
jaringan perdagangan yang meliputi pesisir timur Semenanjung Malaka, Thailand, dan
Vietnam Selatan. Jaringan ini juga dikenal sebagai\uc1 \u160 ? jaringan perdagangan
Lau}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 t Cina Selatan. Keempat, jaringan perdagangan Laut Sulu, yang
meliputi pesisir barat Luzon, Mindoro, Cebu, Mindanao, dan pesisir utara Kalimantan
(Brunei Darussalam). Kelima, jaringan Laut Jawa, yang meliputi kepulauan Nusa
Tenggara, kepulauan Maluku, pesisir barat Kalimantan, Jawa, dan bagian selatan
Sumatera. Jaringan perdagangan ini berada di bawah hegemoni Kerajaan Majapahit.
Selain itu, banyak bukti prasejarah di pulau Muna, Seram dan Arguni yang
diperkirakan merupakan hasil budaya manusia sekitar tahun 10.000 sebelum masehi!}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bukti sejarah tersebut
berupa gua yang dipenuhi lukisan perahu layar. Ada pula peninggalan sejarah sebelum
masehi berupa bekas kerajaan Marina yang didirikan perantau dari Nusantara yang
ditemukan di wilayah Madagaskar. Tentu pengaruh dan kekuasaan tersebut dapat
diperoleh bangsa Indonesia waktu itu karena kemampuan membangun kapal dan armada
yang layak laut, bahkan mampu berlayar sampai lebih dari 4.000 mil.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Selain Sriwijaya dan bahkan sebelum
Majapahit, Kerajaan Singosari juga memiliki armada laut yang kuat dan mengadakan
hubungan dagang secara intensif dengan wilayah sekitarnya. Kita mengetahui strategi
besar Majapahit mempersatukan wilayah Indonesia melalui Sumpah Amukti Palapa dari
Mahapatih Gajah Mada. Kerajaan Majapahit telah banyak mengilhami pengembangan dan
perkembangan nilai-nilai luhur kebudayaan Bangsa Indonesia sebagai manifestasi
sebuah bangsa bahari yang besar. Sayangnya, setelah mencapai kejayaan budaya
bahari, Indonesia terus mengalami kemunduran, terutama setelah masuknya VOC dan
kekuasaan kolonial Belanda ke Indonesia. Perjanjian Giyanti pada tahun 1755 antara
Belanda dengan Raja Surakarta dan Yogyakarta mengakibatkan kedua raja tersebut
harus menyerahkan perdagangan hasil wilayahnya kepada Belanda. }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sejak itu, terjadi penurunan
semangat dan jiwa bahari bangsa Indonesia, dan pergeseran nilai budaya, dari budaya
bahari ke budaya daratan. Namun demikian, budaya bahari Indonesia tidak boleh
hilang karena alamiah Indonesia sebagai negara kepulauan terus menginduksi,
membentuk budaya bahari bangsa Indonesia. Catatan penting sejarah maritim ini
menunjukkan bahwa dibandingkan dengan negara-negara tetangga di kawasan Asia
Tenggara, Indonesia memiliki keunggulan aspek budaya bahari bentukan secara alamiah
oleh aspek-aspek alamiah Indonesia. Berkurangnya budaya bahari lebih disebabkan
berkurangnya perhatian Pemerintah terhadap pembangunan maritim. }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sesungguhnya, secara pemikiran dan konsepsi,
Bangsa Indonesia sudah lama ingin kembali ke laut. Pada tahun 1957, Bangsa
Indonesia mendeklarasikan Wawasan Nusantara, yang memandang bahwa wilayah laut di
antara pulau-pulau Indonesia sebagai satu-kesatuan wilayah nusantara, sehingga
wilayah laut tersebut merupakan satu keutuhan dengan wilayah darat, udara, dasar
laut dan tanah yang ada di bawahnya serta seluruh kekayaan yang terkandung di
dalamnya sebagai kekayaan nasional yang tidak dapat dipisah-pisahkan. Bung Karno
saat pembukaan Lemhanas tahun 1965 mengatakan bahwa "Geopolitical Destiny" dari
Indonesia adalah maritim. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Melalui suatu perjuangan panjang dan bersejarah di forum internasional, pada tahun
1982, gagasan Negara Nusantara yang dipelopori Indonesia berhasil mendapat
pengakuan Internasional dalam kovensi PBB tentang hukum laut. Pada 18 Desember 1996
di Makassar, Sulawesi Selatan, BJ Habibie sebagai Menristek membacakan pidato
Presiden RI yang dikenal dengan pembangunan \uc1 \u8220 ?Benua Maritim
Indonesia\uc1 \u8221 ?. Selanjutnya pada tahun 1998 Presiden BJ Habibie
mendeklarasikan visi pembangunan kelautan Indonesia dalam \uc1 \u8220 ?Deklarasi
Bunaken\uc1 \u8221 ?. Inti dari deklarasi tersebut adalah laut merupakan peluang,
tantangan dan harapan untuk masa depan persatuan, kesatuan dan pembangunan bangsa
Indonesia. Sejak tahun 1999 Presiden Abdurrahman Wahid menyatakan komitmennya
terhadap pembangunan kelautan. Komitmen pembangunan pemerintah di bidang kelautan,
diwujudkan dengan dibentuknya Departemen Eksplorasi Laut pada tanggal 26 Oktober
1999 dan menempatkan Sarwono Kusumaatmadja sebagai menteri pertama. }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pada bulan Desember nama
departemen ini berubah menjadi Departemen Eksplorasi Laut dan Perikanan, dan sejak
awal tahun 2001 berubah lagi menjadi Departemen Kelautan dan Perikanan (DKP) hingga
sekarang. Demi menggemakan semangat pembangunan nasional yang berdasarkan kelautan,
Presiden KH Abdurrahman Wahid mencanangkan 13 Desember sebagai Hari Nusantara dan
memperingatinya untuk pertama kali di Istana
Negara, Jakarta tahun 1999. Visi pembangunan kelautan Gus Dur kemudian diteruskan
oleh Presiden Megawati Soekarnoputri, dengan menetapkan tanggal 13 Desember sebagai
Hari Nusantara berdasarkan Keppres No. 126 Tahun 2001 tentang Hari Nusantara, dan
menjadikan tanggal tersebut sebagai hari resmi perayaan nasional. Kebijakan yang
sangat penting di bidang maritim yang dibuat oleh Presiden Megawati Soekarnoputri
pada tahun 2001 yaitu dalam Seruan Sunda Kelapa menyatakan penerapan asas cabotage
sebagai suatu keharusan. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Penerapan asas cabotage adalah kebijakan fundamental bagi pembangunan industri
maritim nasional. Dengan pencetusan kebijakan penerapan asas cabotage dengan Seruan
Sunda Kelapa tersebut, Pemerintah kemudian segera memulai penyusunan aturan
pelaksanaannya. Aturan pelaksanaannya berupa Inpres tentang Pengembangan Industri
Pelayaran Nasional yang akhirnya ditandatangani oleh oleh Presiden berikutnya yaitu
Presiden Susilo Bambang Yudhoyono berupa Inpres No. 5 tahun 2005. Namun penerapan
Inpres ini berjalan sangat lamban, terutama karena dukungan Kementerian Keuangan
dalam hal kebijakan keuangan dan perpajakan untuk pengadaan, pengoperasian dan
pemeliharaan kapal. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam
tataran strategik operasional, budaya bahari bangsa Indonesia masih memprihatinkan,
apalagi bila kita sependapat bahwa budaya adalah semua hasil olah pikir, sikap dan
perilaku masyarakat yang diyakini dan dikembangkan bersama untuk mengatasi
permasalahan yang mereka hadapi, mengembangkan kehidupan yang lebih layak, dan
beradaptasi terhadap situasi lingkungan hidup. Budaya bahari bangsa Indonesia belum
tumbuh kembali, bukan saja di tengah masyarakat, tetapi juga pada tataran pembuat
kebijaksanaan sehingga Indonesia belum mampu memanfaatkan kelautan sebagai sumber
kesejahteraannnya. Kita perlu mengembangkan kesadaran bahari Bangsa Indonesia,
terutama dengan menerapkan kebijakan pembangunan maritim nasional berdasarkan
konsepsi yang jelas sesuai aspek-aspek alamiah (Tri Gatra) Indonesia}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Indonesia membutuhkan
segera adanya kebijakan pembangunan maritim nasional yang dimulai dengan perumusan
persepsi bangsa Indonesia dalam melihat pengaruh laut terhadap kehidupan politik,
ekonomi, sosial budaya, dan sistem pertahanan dan keamanan nasional.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Estimasi yang
dikeluarkan oleh Dewan Kelautan Indonesia (Dekin) ketika masih bernama Dewan
Maritim Indonesia (DMI), melalui majalah internal Maritim Indonesia edisi Juli 2007
menyebutkan bahwa laut Indonesia menyimpan potensi kekayaan yang dapat
dieksploitasi senilai 156.578.651. 400 US dollar per tahun. Jika dirupiahkan dengan
kurs Rp 9.300 per 1 dollar AS, angka itu setara dengan Rp 1.456 triliun. Walaupun
demikian, kontribusi sektor kelautan terhadap PDB nasional dinilai masih rendah.
Pada tahun 1998 sektor kelautan hanya menyumbang 20,06 persen terhadap PDB, itupun
sebagian besarnya atau 49,78 persen disumbangkan oleh subsektor pertambangan minyak
dan gas bumi di laut. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ini
menunjukkan bahwa kekayaan laut Indonesia yang sangat besar itu masih disia-siakan.
Berbeda dengan negara maritim lain seperti RRC, AS, dan Norwegia, yang sudah
memanfaatkan laut sedemikian rupa hingga memberikan kontribusi di atas 30 persen
terhadap PDRB nasional mereka. Dengan melihat kenyataan seperti ini, sudah saatnya
Bangsa Indonesia membangkitkan kembali kesadaran bahwa laut harus dipandang sebagai
kesatuan wilayah dan sumber kehidupan, media perhubungan utama, wahana untuk
merebut pengaruh politik dan wilayah pertahanan penyanggah utama.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kedudukan Indonesia pada posisi
silang perdagangan dan memiliki 4 dari 9 Sea Lines of Communication dunia
mengakibatkan Indonesia mempunyai kewajiban yang sangat besar untuk menjamin
keselamatan dan keamanan pelayaran internasional di Selat Malaka/ Singapura dan 3
Alur Laut Kepulauan Indonesia (ALKI). Indonesia belum mempunyai kemampuan
pertahanan dan keamanan laut yang memadai untuk hal tersebut, apalagi untuk menjaga
kedaulatan di seluruh wilayah laut yurisdiksinya. Sepanjang berkaitan dengan
kebijakan pertahanan nasional, pada dasarnya Indonesia adalah negara yang cinta
damai dan tidak memiliki ambisi untuk menguasai negara atau wilayah bangsa lain. }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Akan tetapi, Indonesia
memiliki pulau-pulau yang jauh terutama di Laut Natuna dan Sulawesi, dan masih ada
wilayah perbatasan yang belum ditetapkan serta wilayah dengan potensi sengketa.
Oleh karena itu, Indonesia harus tetap mewaspadai adanya kemungkinan kontingensi.
Indonesia harus memiliki kesiagaan dan kemampuan untuk dapat mengendalikan lautnya
dan memproyeksikan kekuatannya melalui laut dalam rangka memelihara stabilitas dan
integritas Negara Kesatuan Republik Indonesia. Sebagi suatu Negara dengan kekuatan
ekonomi yang terus berkembang, kelanjutan kemajuan Indonesia akan makin bergantung
pada perdagangan dan angkutan laut dan ketersediaan energi, serta pada ekploitasi
sumber daya laut dan bawah laut serta membangun industri maritim yang tangguh. }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Oleh karena itu, sangat
jelas bahwa Indonesia memiliki kepentingan nasional yang sangat besar di laut.
Sebagai hal yang mendasari kepentingan Indonesia di laut, Indonesia harus memiliki
kemerdekaan atau kebebasan menggunakan laut wilayahnya untuk memperjuangkan tujuan
nasionalnya, serta mempunyai strategi untuk menjaga kepentingan maritimnya dalam
segala situasi. Pertanyaannya sekarang adalah, apakah Indonesia sudah memiliki
kemampuan untuk memanfaatkan lautnya bagi sebesar-besarnya kemakmuran rakyat dan
kepentingan masyarakat internasional? Rasanya masih jauh panggang dari api.
Jangankan memiliki kemampuan maritim yang memadai, usaha-usaha ke arah itupun belum
tampak jelas. Bahkan Indonesia belum secara tegas menyatakan kepentingan
nasionalnya di laut dan belum menetapkan National Ocean Policy.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Martabat bangsa memerlukan kekuatan
ekonomi dan pertahanan. Industri maritim mempunyai potensi yang sangat besar. Oleh
karenanya apabila dikelola dengan baik dan benar, potensi maritim dapat menjadi
salah satu pilar ekonomi nasional yang kompetitif, sedangkan pengelolaan yang baik
dan benar sangat ditentukan oleh konsepsi pembangunan maritim, mulai dari persepsi,
misi, kebijakan dan strategi yang tepat.Agenda pembangunan nasional berfokus pada
pembangunan kemaritiman, yang menurutnya terdiri dari lima pilar. Pertama,
pembangunan kembali budaya maritim. Kedua, komitmen menjaga dan mengelola sumber
daya laut dengan fokus membangun kedaulatan pangan laut. Ketiga, pengembangan
infrastruktur dan konektivitas maritim. Keempat, diplomasi maritim yang mengajak
semua mitra Indonesia untuk bekerjasama pada bidang kedaulatan dan penguatan
kekuatan pertahanan maritim.(***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Sumber :
}{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \chcbpat22
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf17 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf17 HYPERLINK "http://www.muslimedianews.com/2015/01/menegakan-martabat-bangsa-
indonesia.html" \'5cl "ixzz5VlqfWLbb" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf17 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22 \cf17 \ul1
http://www.muslimedianews.com/2015/01/menegakan-martabat-bangsa-
indonesia.html#ixzz5VlqfWLbb}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf17 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s1 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \outlinelevel0 \b1 \fs48 \kerning44 \loch \af2
\hich \af2 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning44 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 40. Pemberdayaan Ekonomi Masyarakat Pesisir}{\b1 \fs28 \kerning44
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sudah menjadi suatu mitos yang
berkembang ditengah-tengah masyarakat bahwa Indonesia memiliki kekayaan laut yang
berlimpah, baik sumber hayatinya maupun non hayatinya, walaupun mitos seperti itu
perlu dibuktikan dengan penelitian yang lebih mendalam dan ko}{\fs28 \kerning2
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
mprehensif. \uc1 \u160 ?Terlepas dari mitos tersebut, kenyataannya Indonesia adalah
negara maritim dengan 70% wilayahnya adalah laut, namun sangatlah ironis sejak 32
tahun yang lalu kebijakan pembangunan perikanan tidak pernah mendapat perhatian
yang serius dari peme}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 rintah.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Implikasi dari tidak adanya prioritas kebijakan pembangunan perikanan tersebut,
mengakibatkan sangat minimnya prasarana perikanan di wilayah pesisir, terjadinya
abrasi wilayah pesisir dan pantai, pengrusakan ekosistim laut dan terumbuh karang,
serta belum teroptimalkannya pemanfaatan sumber daya perikanan dan kelautan.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Banyak sekali kasus-kasus nelayan
miskin di wilayah Indonesia, bahkan hingga diangkat dalam berbagai tulisan dan
penelitian. Salah satu contoh penelitian yang pernah dilakukan ialah p}{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 enelitian yang dilakukan oleh Mubyarto (1984), penelitian tersebut
menganalisis perekonomian masyarakat nelayan miskin di Jepara.\uc1 \u160 ?}
{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Menurut Mubyarto dkk,
kemiskinan nelayan lebih banyak disebabkan oleh adanya tekanan struktur yaitu
nelayan terbagi atas kelo}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 mpok kaya dan kaya sekali di satu
pihak, miskin dan miskin sekali di satu pihak. \uc1 \u160 ?Penelitian ini
menunjukkan adanya dominasi/eksploitasi dari nelayan kaya terhadap nelayan
miskin. \uc1 \u160 ?Hampir sama dengan penelitian di atas selanjutnya Mubyarto dan
Sutrisno (19}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 88) juga melihat kemiskinan nelayan di
Kepulauan Riau. Menurut Mubyarto dkk, kemiskinan nelayan lebih banyak disebabkan
oleh adanya tekanan struktur, yaitu nelayan kaya/penguasa yang menekan nelayan
miskin.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Hasil-hasil
penelitian seperti yang telah disebutkan beberapa di atas, menunjukkan adanya
ketidakberdayaan para nelayan miskin terhadap kondisi sosioal, ekonomi, dan
politik, yang berlaku terhadap mereka di tiaap-tiap daerahnya. Hal tersebut
kemudian mengakibatkan kemiskinan semakin menjadi-jadi dan menekan mereka untuk
tetap hidup di dalam garis kemiskinan. Diperlukan sebuah upaya dari pemerintah
daerah dan pusat untuk memberian dukungan kepada para nelayan miskin ini, sehingga
dapat meningkatkan taraf hidup mereka dan kemudian menjadi mandiri secara ekonomi
karena kemapanan mereka.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Untuk
mengentaskan kemiskinan masyarakat pesisir, terutama para nelayan miskin,
pemerintah telah melakukan berbagai program pemberdayaan masyarakat. Salah satunya
adalah program Pemberdayaan Ekonomi Masyarakat Pesisir (PEMP) y}{\fs28 \kerning2
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
ang dikembangkan secara nasional. Program PEMP ini bertujuan meningkatkan
kesejahteraan masyarakat pesisir melalui pendekatan ekonomi dan kelembagaan
sosial.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam
position paper pemberdayaan masyarakat pesisir Departemen Kelautan dan Perikanan
\uc1 \u160 ?disebutkan, bahwa berdasarkan karakteristik masyarakat pesisir
(nelayan) dan cakupan pemberdayaan, maka pemberdayaan nelayan patut dilakukan
secara komprehensif. Pembangunan yang komprehensif, yakni pembangunan dengan
memiliki ciri-ciri:\uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \fi-360
\li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls17 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext
\pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \f2 1.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 berbasis lokal (melibatkan
sumberdaya lokal sehingga
return to local resource dapat dinikmati oleh masyarakat lokal. Sumberdaya lokal
yang patut digunakan adalah sumberdaya manusia dan sumberdaya alam,}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0
\ls17 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 2.\tab }{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u160 ?
berorientasi pada peningkatan kesejahteraan (menitikberatkan kesejahteraan
masyarakat dan bukannya peningkatan produksi),\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls17 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 3.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 berbasis kemitraan
(kemitraan yang mutualistis antara orang lokal atau orang miskin dengan orang yang
lebih mampu, untuk membuka akses terhadap teknologi, pasar, pengetahuan, modal,
manajemen yang lebih baik atau profesional, serta pergaulan bisnis yang lebih
luas,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720
\rin0 \tql \tx720 \itap0 \ls17 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 4.\tab }
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 secara holistik atau multi aspek (pembangunan mencapai semua aspek,
setiap sumberdaya lokal patut diketahui dan didayagunakan),\uc1 \u160 ?}{\fs28
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \fi-360 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0
\tql \tx720 \itap0 \ls17 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 5.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 berkelanjutan (keberlanjutan dari pembangunan itu sendiri, mencakup
aspek ekonomi dan sosial) (DKP 2002).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Program PEMP yang dibentuk oleh pemerintah pusat memberikan dampak yang positif
bagi para nelayan miskin di daerah pesisir. Beberapa aspek yang berubah setelah
adanya pemberlakuan program ini antara lain seperti aspek pendapatan para nelayan.
Contoh kasusnya adalah aspek pendapatan para nelayan di daerah Halmahera Utara.
Sebelum diberlakukannya strategi pemberdayaan dalam bentuk PEMP ini, para nelayan
memperoleh pendapatan yang rendah dikarenakan pedagang ikan lebih memiliki nilai
tawar yang tinggi dibanding nelayan dalam menentukan harga ikan hasil tangkapan.
Ketergantungan nelayan terhadap para pedagang ikan mengakibatkan kesulitan bagi
mereka, bahkan bisa disebut s}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ebagai bentuk patron-client
diantara nelayan dan pedagang ikan. Maka setelah PEMP berjalan, pendapatan nelayan
mengalami peningkatan yang \uc1 \u160 ?sangat signifikan antara 100-288%.}{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tidak hanya melalui PEMP,
pemberdayaan masyarakat pesisir terutama para nelayan miskin juga bisa dilakukan
dengan bentuk-bentuk program lainnya yang berasal dari pemerintah ataupun dari
komunitas nelayan itu sendiri. Beberapa aspek yang bisa diperhatikan dan dijadikan
prioritas dalam perencanaan dan formulasi strategi pemberdayaan nelayan miskin
antara lain seperti permodalan, pengembangan teknologi dan skala usaha perikanan,
pengembangan akses pemasaran, penguatan kelembagaan para nelayan dan masyarakat
pesisir, pengelolaan sumberdaya perikanan berbasis masyarakat,pembangunan sarana
dan prasarana penunjang usaha perikanan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Salah
satu persoalan mendasar dalam pembangunan perikanan adalah lemahnya akurasi data
statistik perikanan. Data perikanan di berbagai wilayah di Indonesia biasanya
berdasarkan perkiraan kasar dari laporan dinas perikanan setempat. Belum ada metode
baku yang handal untuk dijadikan panduan dinas-dinas di daerah setempat dalam
pengumpulan data perikanan ini.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bagi
daerah-daerah yang memiliki tempat atau pelabuhan pendaratan ikan biasanya
mempunyai data produksi perikanan tangkap yang lebih akurat karena berdasarkan pada
catatan jumlah ikan yang didaratkan. Namun demikian akurasi data produksi ikan
tersebut pun masih dipertanyakan berkaitan dengan adanya fenomena transaksi
penjualan ikan tanpa melalui pendaratan atau transaksi ditengah laut. Pola
transaksi penjualan semacam ini menyulitkan aparat dalam menaksir jumlah/nilai ikan
yang ditangkap di peraiaran laut di daerahnya. Apalagi dengan daerah-daerah yang
tidak memiliki tempat pendaratan ikan seperti di kawasan pulau-pulau kecil di
Indonesia maupun berkembangnya tempat-tempat pendaratan ikan swasta atau 'TPI
Swasta' yang sering disebut tangkahan-tangkahan seperti yang berkembang di Sumatera
Utara.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bagaimana pemerintah
akan menerapkan kebijakan pengembangan perikanan bila ti}{\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 dak
didukung dengan data-data yang akurat. Apakah ada jaminan pemerintah mampu \uc1
\u160 ?membongkar sistem penangkapan ikan yang carut-marut dan tiap-tiap daerah
yang mempunyai bentuk dan pola yang berbeda-beda. Keadaan sistem yang mampu
memonitor setiap aktivitas }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 penangkapan di daerah-daerah
menjadi satu kelemahan yang terpelihara sejak dulu. Celah kelemahan inilah yang
kemudian dimanfaatkan oleh pihak-pihak yang terkait untuk memperkaya diri dari
hasil perikanan tangkap. Sehingga isu kebocoran devisa dengan adanya pencurian ikan
menggambarkan kelemahan sistemmanajemen pengelolaan perikanan nasional.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tanpa mengetahui karakter atau
pola/jaringan bisnis penangkapan ikan yang dilakukan masyarakat atau para nelayan
yang bermodal diberbagai daerah atau sentra-}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 sentra penangkapan ikan, maka kebijakan perijinan ulang terhadap
usaha penangkapan ikan ini akan terdapat peluang korupsi dan kolusi. Ditengarai
dengan pola/jaringan bisnis perikanan tangkap sudah terbiasa dengan budaya KKN,
maka mekanisme kolusi dan korupsi di dalam bisnis penangkapan ikan ini harus
diatasi secara sistematis. Kebijakan pembangunan perikanan pada masa yang akan
datang hendaknya didasarkan pada landasan pemahaman yang benar tentang peta
permasalahan pembangunan perikanan itu sendiri, yaitu mulai dari permasalahan mikro
sampai pada permasalahan di tingkat makro yang mengarah pada pemberdayaan
masyarakat nelayan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Permasalahan mikro yang dimaksudkan adalah pensoalan internal masyarakat nelayan
dan petani ikan menyangkut aspek sosial budaya seperti pendidikan, mentalitas, dan
sebagainya. Aspek ini yang mempengaruhi sifat dan karakteristik masyarakat nelayan
dan petani ikan. Sifat dan karakteristik tersebut dipengaruhi oleh jenis kegiatan
usaha seperti usaha perikanan tangkap, usaha perikanan tambak, dan usaha pengolahan
hasil perikanan. Kelompok masyarakat ini memiliki sifat unik berkaitan dengan usaha
yang dilakukannya. Karena usaha perikanan sangat bergantung pada musim, harga dan
pasar.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Gagasan tentang
pembangunan ekonomi (local economic development) berdasarkan sumberdaya lokal atau
dalam bahasanya Dawam Rahardjo sebagai "pembangunan ekonomi setempat", dikemukakan
oleh beberapa pemikir pembangunan yaitu Helena Norberg dan Hodge, David Morris dan
Satish Kumar dalam sebuah buku kumpulan tulisan yang berjudul }{\cs17 \i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 "The Case Against the Global Economy and for a
Turn Toward the Lokal"}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 dan di edit oleh Jerry Mander dan
Edward Goldsmith (2040). Halena Norberg dan Hodge dalam tulisan mereka yang
berjudul }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 "Shifting Direction
from Global Dependence to Local lnterdependence",}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
menggambarkan bahwa ciri dan pengembangan ekonomi lokal yang merupakan sebuah
kebijakan ekonomi baru yang berbasis masyarakat }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 (new community -- Cased economic}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ).}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dengan demikian akan tercipta
interdependesi ekonomi lokal dalam konteks ekonomi global. Untuk mengembangkan
kegiatan ekonomi lokal tersebut,menekankan perlunya tiga landasan utama yang
mendukung yakni (i) adanya kewenangan (}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 authority}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ), (ii)pertanggungjawaban (}
{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 responsibility}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 ), dan (iii) kapasitas produksi masyarakat (}{\cs17 \i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 productive capacity}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ) yang
menjamin keberdayaan masyarakat dalam menentukan masa depan kebijakan
ekonomi.Sehingga arah dan tujuan pengembangan ekonomi lokal diharapkan agar mampu
menciptakan peningkatan semangat masyarakat }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 (community spirit)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , hubungan masyarakat
(community relationship) dan kesejahteraan masyarakat }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 (well-being)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 .}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sumberdaya Kelautan memiliki potensi yang
besar untuk pengembangan ekonomi nasional menyongsong abad 21, namun demikian
pemanfaatannya harus dilaksanakan secara hati-hati agar tidak terjadi kerusakkan
ekosistemnya seperti yang terjadi pada sumberdaya daratan. Dalam rangka menjadikan
bidang kelautan sebagai sektor unggulan dalam memperkokoh perekonomian nasional,
maka diperlukan suatu formulasi kebijakan kelautan }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 (ocean policy)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 yang integral dan
komprehensif yang nantinya menjadi payung politik bagi semua institusi negara yang
memperkuat pembangunan perekomian kelautan }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 (ocean economy)}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 .}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pengembangan formulasi kebijakan tersebut
tidak terlepas dengan sejarah kemajuan peradaban bangsa Indonesia yang dibangun
dari kehidupan masyarakat yang sangat tergantung dengan sumberdaya pesisir dan
lautan. Namun demikian dari era kemerdekaan sampai dengan saat ini belum ada
kebijakan mengelola sumberdaya kelautan secara terpadu dibawah satu koordinasi
lembaga Negara yang sinergis.}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u160 ?}{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Diketahui bahwa fokus pernbangunan
bidang kelautan cukup luas yaitu terdiri dari berbagai sektor ekonomi. Namun selama
ini pembangunan yang memanfaatkan potensi sumberdaya kelautan tidak dilakukan oleh
satu koordinasi lembaga negara tetapi dilakukan secara parsial oleh beberapa
lembaga negara seperti departemen pertahanan, dalam negeri, luar negeri,
perhubungan, energi, pariwisata, industri dan perdagangan, lingkungan hidup,
kelautan dan Perikanan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Banyak
sudah program pemberdayaan yang dilaksanakan pemer}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 intah, salah
satunya adalah pemberdayaan ekonomi masyarakat pesisir (PEMP). \uc1 \u160 ?Pada
intinya program ini dilakukan melalui tiga pendekatan, yaitu: }{\cs16 \b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Kelembagaan}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . Bahwa
untuk memperkuat posisi tawar masyarakat, mereka haruslah terhimpun dalam suatu
kelembagaan yang kokoh, sehingga segala aspirasi dan tuntutan mereka dapat
disalurkan secara baik. Kelembagaan ini juga dapat menjadi penghubung (}{\cs17
\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 intermediate}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 )
antara pemerintah dan swasta. Selain itu kelembagaan ini juga dapat menjadi suatu
forum untuk menjamin terjad}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 inya perguliran
dana produktif diantara kelompok lainnya. \uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kedua, }{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 Pendampingan}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . Keberadaan pendamping memang
dirasakan sangat dibutuhkan dalam setiap program pemberdayaan. Masyarakat belum
dapat berjalan sendiri mungkin karena kekurangtauan, tingkat pengu}{\fs28 \kerning2
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
asaan ilmu pengetahuan yang rendah, atau mungkin masih kuatnya tingkat
ketergantungan mereka karena belum pulihnya rasa percaya diri mereka akibat
paradigma-paradigma pembangunan masa lalu. \uc1 \u160 ?Terlepas dari itu semua,
peran pendamping sangatlah vital terutam}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 a mendapingi
masyarakat menjalankan aktivitas usahanya. Namun yang terpenting dari pendampingan
ini adalah menempatkan orang yang tepat pada kelompok yang tepat pula.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Yang terakhir, ketiga: }{\cs16
\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Dana Usaha Produktif Bergulir}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 . Pada program PEMP juga disediakan dana untuk
mengembangkan usaha-usaha produktif yang menjadi pilihan dari masyarakat itu
sendiri. Setelah kelompok pemanfaat dana tersebut berhasil, mereka harus
menyisihkan keuntungannya untuk digulirkan kepada kelompok masyarakat lain yang
membutuhkannya. }{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \uc1 \u160 ?Pengaturan pergulirannya akan
disepakati di dalam forum atau lembaga yang dibentuk oleh masyarakat sendiri dengan
fasilitasi pemerintah setempat dan tenaga pendamping. (*****)}{\fs28 \kerning2
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\ls18 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 41. }{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Memaknai
Hari Pahlawan}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Hari
Pahlawan atau Hari Pahlawan Nasional dapat merujuk pada sejumlah peringatan hari
pahlawan nasional di berbagai negara. Hari Pahlawan sering diselenggarakan pada
hari kelahiran pahlawan nasional maupun peringatan peristiwa yang mengantarkan
mereka jadi pahlawan.}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Mengingat
hari pahlawan kita jadi ingat hari itu tepatnya 73 tahun yang lalu, terjadi
pertempuran Surabaya. Pertempuran ini merupakan peristiwa sejarah perang antara
pihak tentara Indonesia dan pasukan Britania Raya. Peristiwa besar ini terjadi pada
10 November 1945 di Kota Surabaya, Jawa Timur. }{\fs24 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pertempuran ini adalah perang pertama pasukan
Indonesia dengan pasukan asing setelah Proklamasi Kemerdekaan Indonesia dan satu
pertempuran terbesar dan terberat dalam sejarah Revolusi Nasional Indonesia yang
menjadi simbol nasional atas perlawanan Indonesia terhadap kolonialisme.}{\fs24
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Pada 1 Maret 1942, tentara Jepang mendarat di Pulau
Jawa, dan tujuh hari kemudian, yakni 8 Maret 1942, pemerintah kolonial Belanda
menyerah tanpa syarat kepada Jepang berdasarkan Perjanjian Kalijati. }{\fs24
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Setelah penyerahan tanpa syarat
tersebut, Pulau Jawa secara resmi diduduki oleh Jepang.Tiga tahun kemudian, Jepang
menyerah tanpa syarat kepada sekutu setelah dijatuhkannya bom atom (oleh Amerika
Serikat) di Hiroshima dan Nagasaki. Peristiwa itu terjadi pada bulan Agustus 1945.
Dalam kekosongan kekuasaan asing tersebut, Soekarno kemudian memproklamasikan
kemerdekaan Indonesia pada 17 Agustus 1945.}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Setelah kekalahan pihak Jepang, rakyat dan pejuang Indonesia berupaya
melucuti senjata para tentara Jepang. Maka timbullah pertempuran-pertempuran yang
memakan korban di banyak daerah. Ketika gerakan untuk melucuti pasukan Jepang
sedang berkobar, 15 September 1945, tentara Inggris mendarat di Jakarta, kemudian
mendarat di Surabaya pada 25 Oktober 1945. Tentara Inggris datang ke Indonesia
tergabung dalam AFNEI (Allied Forces Netherlands East Indies) atas keputusan dan
atas nama Blok Sekutu, dengan tugas untuk melucuti tentara Jepang, membebaskan para
tawanan perang yang ditahan Jepang, serta memulangkan tentara Jepang ke
negerinya. }{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Namun selain
itu tentara Inggris yang datang juga membawa misi mengembalikan Indonesia kepada
administrasi pemerintahan Belanda sebagai negeri jajahan Hindia Belanda. NICA
(Netherlands Indies Civil Administration) ikut membonceng bersama rombongan tentara
Inggris untuk tujuan tersebut. Hal ini memicu gejolak rakyat Indonesia dan
memunculkan pergerakan perlawanan rakyat Indonesia di mana-mana melawan tentara
AFNEI dan pemerintahan NICA. }{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Setelah munculnya maklumat pemerintah Indonesia pada 31 Agustus 1945 yang
menetapkan bahwa mulai 1 September 1945 bendera nasional Sang Saka Merah Putih
dikibarkan terus di seluruh wilayah Indonesia, gerakan pengibaran bendera tersebut
makin meluas ke segenap pelosok kota Surabaya. Klimaks gerakan pengibaran bendera
di Surabaya terjadi pada insiden perobekan bendera di Yamato Hoteru atau Hotel
Yamato (bernama Oranje Hotel atau Hotel Oranye pada zaman kolonial, sekarang
bernama Hotel Majapahit) di Jl. Tunjungan No. 65 Surabaya. }{\fs24 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sekelompok orang Belanda di bawah
pimpinan Mr. W.V.Ch. Ploegman pada malam hari 18 September 1945, tepatnya pukul
21.00, mengibarkan bendera Belanda (Merah-Putih-Biru), tanpa persetujuan Pemerintah
RI Daerah Surabaya, di tiang pada tingkat teratas Hotel Yamato, sisi sebelah
utara.}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Keesokan harinya para
pemuda Surabaya melihatnya dan menjadi marah karena mereka menganggap Belanda telah
menghina kedaulatan Indonesia, hendak mengembalikan kekuasan kembali di Indonesia,
dan melecehkan gerakan pengibaran bendera Merah Putih yang sedang berlangsung di
Surabaya.}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tak lama setelah
mengumpulnya massa di Hotel Yamato, Residen Soedirman, pejuang dan diplomat yang
saat itu menjabat sebagai Wakil Residen (}{\cs17 \i1 \fs24 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 Fuku Syuco Gunseikan}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ) yang masih diakui
pemerintah Dai Nippon Surabaya Syu, sekaligus sebagai Residen Daerah Surabaya
Pemerintah RI, datang melewati kerumunan massa lalu masuk ke Hotel Yamato dikawal
Sidik dan Hariyono. Sebagai perwakilan RI dia berunding dengan Mr. Ploegman dan
kawan-kawannya dan meminta agar bendera Belanda segera diturunkan dari gedung Hotel
Yamato. }{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dalam
perundingan ini Ploegman menolak untuk menurunkan bendera Belanda. Perundingan
berlangsung memanas, Ploegman mengeluarkan pistol, dan terjadilah perkelahian dalam
ruang perundingan. Ploegman tewas dicekik oleh Sidik, yang kemudian juga tewas oleh
tentara Belanda yang berjaga-jaga dan mendengar letusan pistol Ploegman, sementara
Soedirman dan Hariyono melarikan diri ke luar Hotel Yamato. Sebagian pemuda berebut
naik ke atas hotel untuk menurunkan bendera Belanda. }{\fs24 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Hariyono yang semula bersama Soedirman
kembali ke dalam hotel dan terlibat dalam pemanjatan tiang bendera dan bersama
Koesno Wibowo berhasil menurunkan bendera Belanda, merobek bagian birunya, dan
mengereknya ke puncak tiang bendera kembali sebagai bendera Merah Putih.}{\fs24
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Setelah insiden di Hotel Yamato
tersebut, pada 27 Oktober 1945 meletuslah pertempuran pertama antara Indonesia
melawan tentara Inggris . Serangan-serangan kecil tersebut di kemudian hari berubah
menjadi serangan umum yang banyak memakan korban jiwa di kedua belah pihak
Indonesia dan Inggris, sebelum akhirnya Jenderal D.C. Hawthorn meminta bantuan
Presiden Sukarno untuk meredakan situasi.}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Setelah gencatan senjata antara pihak Indonesia dan pihak tentara
Inggris ditandatangani pada 29 Oktober 1945, keadaan berangsur-angsur mereda.
Walaupun begitu tetap saja terjadi bentrokan-bentrokan bersenjata antara rakyat dan
tentara Inggris di Surabaya.}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bentrokan-bentrokan bersenjata di
Surabaya tersebut memuncak dengan terbunuhnya Brigadir Jenderal Mallaby, (pimpinan
tentara Inggris untuk Jawa Timur), pada 30 Oktober 1945 sekitar pukul 20.30. Mobil
Buick yang ditumpangi Brigadir Jenderal Mallaby berpapasan dengan sekelompok milisi
Indonesia ketika akan melewati Jembatan Merah. }{\fs24 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kesalahpahaman menyebabkan terjadinya tembak
menembak yang berakhir dengan tewasnya Brigadir Jenderal Mallaby oleh tembakan
pistol seorang pemuda Indonesia yang sampai sekarang tak diketahui identitasnya,
dan terbakarnya mobil tersebut terkena ledakan granat yang menyebabkan jenazah
Mallaby sulit dikenali. }{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Kematian Mallaby ini menyebabkan pihak Inggris marah kepada pihak Indonesia dan
berakibat pada keputusan pengganti Mallaby, Mayor Jenderal Eric Carden Robert
Mansergh untuk mengeluarkan ultimatum 10 November 1945 untuk meminta pihak
Indonesia menyerahkan persenjataan dan menghentikan perlawanan pada tentara AFNEI
dan administrasi NICA.}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tom
Driberg, seorang Anggota Parlemen Inggris dari Partai Buruh Inggris (Labour Party).
Pada 20 Februari 1946, dalam perdebatan di Parlemen Inggris (}{\cs17 \i1 \fs24
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 House of Commons}{\fs24 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ) meragukan
bahwa baku tembak ini dimulai oleh pasukan pihak Indonesia. Dia menyampaikan bahwa
peristiwa baku tembak ini disinyalir kuat timbul karena kesalahpahaman 20 anggota
pasukan India pimpinan Mallaby yang memulai baku tembak tersebut tidak mengetahui
bahwa gencatan senjata sedang berlaku karena mereka terputus dari kontak dan
telekomunikasi.}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Setelah
terbunuhnya Brigadir Jenderal Mallaby, penggantinya, Mayor Jenderal Robert Mansergh
mengeluarkan ultimatum yang menyebutkan bahwa semua pimpinan dan orang Indonesia
yang bersenjata harus melapor dan meletakkan senjatanya di tempat yang ditentukan
dan menyerahkan diri dengan mengangkat tangan di atas. Batas ultimatum adalah jam
6.00 pagi 10 November 1945. }{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Ultimatum tersebut kemudian dianggap sebagai penghinaan bagi para pejuang dan
rakyat yang telah membentuk banyak badan-badan perjuangan atau milisi. Ultimatum
tersebut ditolak oleh pihak Indonesia dengan alasan bahwa Republik Indonesia waktu
itu sudah berdiri, dan TKR (Tentara Keamanan Rakyat) juga telah dibentuk sebagai
pasukan negara. Selain itu, banyak organisasi perjuangan bersenjata yang telah
dibentuk masyarakat, termasuk di kalangan pemuda, mahasiswa dan pelajar yang
menentang masuknya kembali pemerintahan Belanda yang memboncengi kehadiran tentara
Inggris di Indonesia.}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pada 10
November pagi, tentara Inggris mulai melancarkan serangan. Pasukan sekutu
mendapatkan perlawanan dari pasukan dan milisi Indonesia. Selain Bung Tomo terdapat
pula tokoh-tokoh berpengaruh lain dalam menggerakkan rakyat Surabaya pada masa itu,
beberapa datang dari latar belakang agama seperti KH Hasyim Asy\uc1 \u8217 ?ari, KH
Wahab Hasbullah serta kiai-kiai pesantren lainnya juga mengerahkan santri-santri
mereka dan masyarakat sipil sebagai milisi perlawanan (pada waktu itu masyarakat
tidak begitu patuh kepada pemerintahan tetapi mereka lebih taat kepada para kiai
atau ulama) sehingga perlawanan pihak Indonesia berlangsung alot, dari hari ke
hari, hingga dari minggu ke minggu lainnya. }{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Perlawanan rakyat yang pada awalnya dilakukan secara spontan dan
tidak terkoordinasi, makin hari makin teratur. Pertempuran ini mencapai waktu
sekitar tiga minggu. }{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Setidaknya
6.000-16.000 pejuang dari pihak Indonesia tewas dan 200.000 rakyat sipil mengungsi
dari Surabaya. Korban dari pasukan Inggris dan India kira-kira sejumlah 600-2000
tentara. }{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pertempuran berdarah di
Surabaya yang memakan ribuan korban jiwa tersebut telah menggerakkan perlawanan
rakyat di seluruh Indonesia untuk melakukan perlawanan. Banyaknya pejuang yang
gugur dan rakyat sipil yang menjadi korban pada hari 10 November ini kemudian
dikenang sebagai Hari Pahlawan oleh Republik Indonesia hingga sekarang. }{\fs24
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ancaman pada zaman sekarang tak
lagi berupa penjajah, tapi dari berbagai penjuru berupa perdagangan ilegal,
korupsi, serta ancaman terhadap ideologi Pancasila. Namun ancaman-ancaman baru itu
juga telah melahirkan pahlawan-pahlawan baru masa kini,di masa era digital.}
{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Mereka yang penuh
dedikasi dan tidak kompromi serta tidak melakukan korupsi untuk kepentingan sendiri
namun tetap mencintai bangsanya dengan bersikap jujur dan berdedikasi tinggi
terhadap bangsa dan negara mereka adalah pahlawan di masa sekarang. Sekitar 72
tahun lalu, yang kemudian diperingati sebagai Hari Pahlawan, meninggalkan pelajaran
sejarah penting.}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41
\qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Semangat pejuang di Surabaya yang merobek bendera penjajah perlu dicontoh pahlawan
masa kini. Mereka yang semangat menggunakan ilmu dan kewenangannya semata-mata
untuk memperjuangkan kemajuan Indonesia, mengisi cita-cita negara yang adil,
makmur, dan bermartabat. (*)}{\cs16 \b1 \fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
Aji Setiawan}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , }{\cs17 \i1 \fs24 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 mantan aktivis }{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 PMII}{\cs17 \i1 \fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 }{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 UII}{\cs17 \i1 \fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 Yogyakarta, dan mantan wartawan Majalah Islam Al-
Kisah tahun 2004-2011}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 .}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 http://www.santrinews.com/Opini/8697/Memaknai-Hari-Pahlawan-Nasional}
{\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \ls18 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 42. }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Adab Mubaligh}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Mubaligh, da\uc1 \u8217 ?i atau ustadz mereka adalah
pembawa panji-panji ulama. Kesadaran ini bisa dijadikan bekal bagi dai dan
mubaligh dalam berdakwah, sehingga dakwahnya tidak asal bunyi dan bisa diterima
umat (}{\i1 \fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 dakwah bil hikmah wal maudzotil khasanah). }{\fs24
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Karena Rasululullah SAW pernah bersabda,\uc1 \u8221 ?Sesungguhnya ulama itu pewaris
nabi, sesungguhnya para Nabi tidak mewariskan dinar dan dirham, melainkan
mewariskan ilmu. Karena itu siapa saja yang mengambilnya, ia telah mengambil bagian
yang besar (HR Abu Dawud, Tirmidzi, Ahmad Al Hakim, Al Baihaqi dan Ibnu Hibban).}
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mereka
punya peran penting dalam membumikan nilai-nilai agung syariat yang dibawa oleh
Rasulullah SAW, sebagai penyambung lidah Rasulullah SAW melalui ulama kepada umat.
Karena itu perlu persiapan bekal ilmu dan }{\i1 \fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ittiba\uc1 \u8217 ? }{\fs24
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
(mengikuti ) ulama }{\i1 \fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 amillin. }{\fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Berkaitan dengan
pentingnya peran dai\uc1 \u8217 ? dan mubaligh terutama dalam konteks
keindonesiaan, di damping peran ulama dan mubaligh dalam memberikan ceramah-ceramah
dengan bidang ilmu dan }{\i1 \fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ittiba\uc1 \u8217 ? }{\fs24 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 para ulama. }
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Karena
itu perlu bekal ilmu bagi para dai dan mubaligh , sebagai ulama tidak saja membawa
panji-panji agama namun juga punya tugas sebagai individu sebagai jalan ibadah
meraih keridhoan Allah SWT.}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Karena itu adab, mempunyai peran penting disamping ilmu
sebagai contoh dan karakter orang berilmu. Adab orang berilmu dapat dijadikan
sebagai pegangan bagi mereka yang memilih dan menjadikan jalan dakwah sebagai
pilihan hidup. }{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Kita lebih butuh sedikit adab dari pada banyak ilmu. Barang siapa
meremehkan adab, niscaya dihukum tidak memiliki sunnah. Barang siapa meremehkan
sunnah, niscaya dihukum tidak mengerjakan hal-hal wajib, dan barang siapa
meremehkan hal-hal wajib niscaya dihukum dengan tidak memiliki ma\uc1 \u8217 ?
rifah.}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Mengenai adabnya orang alim; Pertama, }{\i1 \fs24 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 inshaf, }
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 menyadari kebenaran dan keadilan. Kedua, mengatakan tidak tahu dan
wallahu a\uc1 \u8217 ?lam (Allah lebih mengetahui) apabila ditanya ihwal sesuatu
yang tidak diketahuinya sebagaimana firman Allah SWT,\uc1 \u8221 ? Katakanlah
(wahai Muhammad), Aku tidak meminta upah sedikitpun kepadamu dab aku bukanlah
termasuk orang-orang yang mengada-adakan .\uc1 \u8221 ? (QS Shaad: 86).}{\fs24
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Ketiga, berhati-hati memberikan fatwa. Keempat, memandang rendah dunia; Al Ghazali
menyebutkan,\uc1 \u8221 ?Seorang alim yang menjadi budak dunia keadaannya lebih
buruk dan adzabnya lebih keras dibandingkan dengan orang yang jahil.}{\fs24
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Kelima, adab seorang alim atau ulama adalah bersikap tawadhu kepada Allah baik
dalam keadaan sendiri maupun di tengah orang banyak. Keenam, meninggalkan
perdebatan. Ketujuh, tidak bergaul dengan penguasa atau aparat kekuasaan.Kedelapan,
seorang alim itu bersikap lemah lembut kepada para penuntut ilmu.}{\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Rasulullah SAW sendiri telah
mengingatkan ahli ilmu atau orang-orang alim dalam sabdanya, \uc1 \u8221 ?
Sesungguhnya manusia mengikuti kalian dan sesungguhnya orang-orang dari berbagai
tempat akan mendatangi kalian untuk mendalami agama. Maka apabila mereka mendatangi
kalian, berikanlah wasiat kepada mereka untuk berbuat kebaikan.\uc1 \u8221 ? (HR At
Tirmidzi dari Abu Harun Al Abd dan Abu Sa\uc1 \u8217 ?id Al Hudri).}{\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kesembilan, ikhlas dan
sabar. Rasulullah adalah penyambung lisan para ulama kepada umat. Karena itu perlu
kesiapan matang keikhlasan dan kesabaran yang murni dari para dai mutlak
diperlukan. Sehingga amanah dan tugas mulia agung ini dapat dipanggul oleh para dai
dan mubaligh.Dengan dua bekal ini para mubaligh dapat menjalankan tugasnya dengan
kesabaran, keikhlasan, penuh kesadaran dan kehati-hatian.}{\fs24 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kesepuluh, beramar
ma\uc1 \u8217 ?ruf nahy munkar.Saat ini kemaksiatan dan kemungkaran telah
merajalela di mana-mana. Tontonan jadi tuntunan, demikian sebaliknya tuntunan jadi
tontonan. Korupsi, suap, kolusi, nepotisme adalah bagian dari kemungkaran dan
kemaksiatan yang sangat dilarang oleh agama mana pun di muka bumi serta akan
mendapat laknat Allah SWT. Padahal kondisi seperti itu sudah merata di seluruh lini
kehidupan dan amat sedikit yang mencegahnya dari perbuatan munkar.}{\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sungguh beruntung orang
berbuat amar ma\uc1 \u8217 ?ruf Nahy Munkar , Allah SWT berfirman,\uc1 \u8221 ?
\uc1 \u8220 ?Kamu adalah umat yang terbaik yang dilahirkan untuk manusia, menyuruh
kepada yang ma\uc1 \u8217 ?ruf, dan mencegah dari yang munkar, dan beriman kepada
Allah. Sekiranya Ahli Kitab beriman, tentulah itu lebih baik bagi mereka; di antara
mereka ada yang beriman dan kebanyakan mereka adalah orang-orang yang fasik.\uc1
\u8221 ? (QS. Ali \uc1 \u8216 ?Imran: 110).}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Rasulullah SAW bahkan memerintahkan
kita untuk ber amar ma\uc1 \u8217 ?ruf nahy munkar,\uc1 \u8220 ?Barangsiapa
diantara kalian melihat kemungkaran, maka hendaknya ia menghilangkannya dengan
tangannya. Jika ia tidak mampu, maka dengan lisannya. Orang yang tidak mampu dengan
lisannya, maka dengan hatinya. Dan dengan hati ini adalah lemah-lemahnya
iman.\uc1 \u8221 ? (HR. Muslim).}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Beliau juga melalui hadist riwayat At
Tirmidzi bersabda,\uc1 \u8221 ?Demi Allah yang jariku berada di dalam genggamannya,
kamu harus menganjurkan kebaikan dan mencegah kemungkaran atau kalau tidak, pasti
Allah akan menurunkan siksa kepadamu kemudian kamu berdoa , maka tidak diterima doa
darimu.\uc1 \u8221 ?}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Nabi Muhammad SAW mengingatkan,\uc1 \u8221 ?Sesunguhnya
jika melihat manusia berbuat jahat dan tidak mereka cegah. Hampir-hampir Allah akan
meratakan siksa atau adzabnya kepada mereka.\uc1 \u8221 ? (HR Abu Dawud).}{\fs24
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sementara itu, syarat-
syarat berjuang bagi ummat Islam di jaman sekarang menurut Prof. Dr. Said Ramadhan
Bouti dalam }{\i1 \fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?al Ruhaniyat al ijtima\uc1 \u8217 ?
iyah\uc1 \u8221 ? }{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (spiritualisme sosial) dengan: (1) Membaca
dan merenungkan makna kitab suci al Qur\uc1 \u8217 ?an ; (2) Membaca dan
mempelajari makna kehadiran Nabi Muhammad SAW melalui sunnah dan sirah (membaca
biografi) beliau; (3) Memelihara hubungan dengan orang-orang saleh seperti ulama
dan tokoh Islam yang zuhud; (4) Menjaga diri dari sikap dan tingkah laku tercela;
(5) Mempelajari hal-hal tentang ruh dan metafisika dalam al Qur\uc1 \u8217 ?an dan
sunnah dengan sikap penuh percaya; (6) Melakukan ibadah-ibadah wajib dan sunnah.
(***)}{\b1 \fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 43. }{\b1
\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Menggerakan Ekonomi Kerakyatan Berbasis Pariwisata}
{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Indonesia memiliki potensi besar dalam mengembangkan pariwisata dan produk-produk
kreatif, potensi besar ini sangat beralasan karena bangsa ini memiliki kekayaan
alam dan budaya yang menurut data }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 World Economic Forum}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 berada pada peringkat 39
dari 139 negara.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Indonesia tercatat memiliki 300 suku dan etnis, 27 persen dari 237 juta penduduknya
berusia produktif serta memiliki 17.100 pulau. Potensi yang cukup besar ini
harusnya mampu memberikan sumbangan yang cukup signifikan pada Product Domestic
Bruto (PDB).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Sebagai
bahan kajian sementara, data yang diperoleh dari Badan Pusat Statistik (BPS)
menyebutkan bahwa kontribusi sektor pariwisata terhadap PDB nasional pada tahun
2008 adalah 3,09 Persen meningkat menjadi 3,25 persen pada tahun 2009.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Berubahnya Kementrian
Kebudayaan dan Pariwisata menjadi Kementrian Pariwisata dan }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://nusantaranews.co/ekonomi/" \'5co "Ekonomi" \'5ct
"https://nusantaranews.co/menggerakan-ekonomi-kerakyatan-berbasis-pariwisata-
lokal/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Ekonomi}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 Kreatif menjanjikan harapan baru bagi tumbuhnya pariwisata di
satu sisi dengan produk-produk kreatif di sisi lain. Belum adanya pedoman-pedoman
baku terhadap sektor-sektor ekonomi kreatif menjadikan kementrian ini belum bisa
memaksimalkan potensinya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Sejak digabungnya pariwisata dan ekonomi kreatif memang secara nyata di lapangan
belum ada upaya yang terpadu untuk membuat keduanya saling mendukung sehingga mampu
menciptakan multipler effect bagi tumbuhnya sektor pariwisata dan produk kreatif.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Saat ini objek wisata yang ada di Indonesia masih
sangat jarang yang didesign agar sektor pariwisata dan ekonomi kreatif bisa maju
bersama-sama dan tumbuh saling mendukung.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \line }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 Dari sudut pandang manajemen pengelolaan, objek wisata berdiri
sendiri dengan orang-orang yang menjual produk kreatif seperti cinderamata dan
produk khas daerah setempat. Mengambil contoh objek wisata Pegunungan dan Pemandian
Air Panas di Baturaden, Banyumas.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 Dari sisi pengelolaan manajemen pariwisata dikelola oleh
pemerintah daerah namun dari sisi pengelolaan produk ekonomi kreatif seperti
penjualan cinderamata dilakukan oleh masyarakat setempat. Kelemahan utamanya adalah
bahwa mereka yang jualan di objek wisata tersebut tidak diberikan tempat khusus
oleh pengelola objek wisata tersebut.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard
\plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Fenomena semacam ini juga terjadi di objek wisata
lain, seperti Grand Canyon di Ciamis, Goa Lawa di Purbalingga, Pantai Petanahan di
Kebumen dan hampir semua objek wisata berjalan seperti ini. Untuk memajukan
pariwisata dan produk kreatif secara bersamaan perlu upaya untuk memadukan program
pariwisata dan ekonomi kreatif menjadi satu paket.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Artinya objek wisata harus bekerjasama
dengan orang-orang yang terlibat dalam penjualan cinderamata di objek wisata
tersebut. Bahkan bukan hanya itu, harus diupayakan bahwa cindaramata yang diperjual
belikan di objek wisata tersebut harus ikut mendongkrak meningkatnya kunjungan
wisatawan pada objek tersebut.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 Bicara tentang pariwisata tidak terlepas dari budaya secara umum
termasuk adat istiadat dan juga produk khas daerah. Oleh karenanya penjual
cinderamata dan produk khas daerah pada salah satu objek wisata harusnya ikut
menjual identitas objek wisata atau budaya daerah setempat.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Sangat penting pengaruhnya
untuk memperhatikan para penjual produk-produk kreatif pada objek wisata tertentu
mendapatkan pelatihan bagaimana cara menjual yang baik bahkan jika penjual pun
hendaknya menonjolkan budaya setempat dengan penguasaan logat daerah yang mumpuni
jika perlu menggunakan seragam objek wisata setempat atau pakaian khas daerah
setempat.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Perhatian pemerintah sebagai pihak yang berkepentingan untuk menaikkan kontribusi
pariwisata dan ekonomi kreatif harus ditunjukkan dengan keterpaduan program semacam
ini. Keterpaduan program selanjutnya adalah persoalan menyatunya sektor-sektor
ekonomi kreatif dengan objek wisata.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 Saat ini pemerintah menggolongkan sektor ekonomi kreatif ke
dalam 14 sektor antara lain: periklanan }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 (advertising);}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 arsitektur; pasar barang
seni; kerajinan; desain }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1
(design);}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 pakaian }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 (fashion);}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 permaianan interaktif }
{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 (game);}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 music; seni pertunjukan; video, film dan fotografi; penerbitan
dan percetakan; layanan computer dan piranti lunak }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \cf1 (software);}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 televisi dan radio
serta riset dan pengembangan. Objek wisata yang memiliki wahana wisata yang terpadu
dengan 14 sektor tersebut akan sangat membantu pengambangan industri kreatif.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Banyak
objek wisata di tanah air belum memadukan antara wahana wisata dengan 14 sektor
ekonomi kreatif yang mungkin bisa dilakukan di objek tersebut. Pada satu objek
wisata tentunya bisa dipakai untuk media periklanan, menampilkan produk arsitekur
rumah daerah, membangun pasar seni dan kerajinan, menampilkan fashion khas daerah,
membuat video-video dokumenter, menampilkan seni music dan pertunjukan khas daerah
dan menunjang sektor yang mungkin ada di objek wisata tersebut.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Segala bentuk usaha, aktivitas
dan kreativitas yang dapat mendatangkan nilai ekonomi, mempunyai regulasi
tersendiri berupa UU dan regulasi di bawahnya yang menjadi legal formal dalam
mendorong segala bentuk usaha ekonomi kreatif dapat tumbuh kembang dengan
baik.Kegiatan ekonomi kreatif harus punya satu goal yang jelas. Contohnya, kegiatan
advertising, bagaimana sebuah produk kuliner, fashion, kerajinan dan sebaginya,
dapat dikenal masyarakat melalui sebuah advertising yang menarik, sehingga
masyarakat tertarik untuk mengonsumsinya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Jawa Tengah mempunyai banyak potensi
lokal yang dapat digali. Tinggal bagaimana sentuhan kreativitas dan seni, sehingga
sebuah produk tampil lebih menarik. Masyarakat\uc1 \u8212 ?utamanya generasi
muda\uc1 \u8212 ?diharapkan berperan aktif dengan }{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 berkreativitas dan memunculkan potensi lokal daerah yang
dimilikinya. Berbekal ilmu pengetahuan dari berbagai macam disiplin ilmu,
diharapkan bisa mengolah potensi yang ada, sehingga layak jual dan bisa bersaing
dipasar global.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Ada 35
kabupaten/kota di Jawa Tengah, memiliki produk unggulan tersendiri. Seperti batik
pada masing-masing daerah yang memiliki corak tersendiri. Semisal, motif tembakau
di Temanggung, daun jati dan barong Blora, dan kain troso Jepara. Selain batik,
banyak pula dijumpai kuliner yang bervariasi. Misalnya saja, tiwul, getuk ireng,
capeng, dodol tjemani, gula semut, pisang greget, dawet ayu, dan lainnya.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Agar semua potensi lokal dapat
tumbuh kembang dengan baik, perlu dukungan pemerintah daerah melalui kepala daerah
dengan regulasinya. Agar potensi yang ada bisa dipakai atau dikonsumsi masyarakat
di lingkungan daerah tersebut. Contohnya, batik Banyumas dipakai sebagai seragam
para PNS di Banyumas.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Kekayaan alam dan budaya merupakan komponen penting dalam pariwisata di Indonesia.
Alam Indonesia memiliki kombinasi iklim tropis, 17.508 pulau (yang 6.000 di
antaranya tidak dihuni) serta garis pantai terpanjang ketiga di dunia setelah
Kanada dan Uni Eropa. Indonesia juga merupakan negara kepulauan terbesar dan
berpenduduk terbanyak di dunia. Sektor pariwisata dianggap sebagai lahan strategis
untuk mempercepat laju ekonomi. Pariwisata diyakini sebagai cara yang tepat dan
cepat untuk mensejahterakan rakyat.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard
\plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Pengembangan sektor pariwisata dapat memberikan }
{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 multifier effect}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 (efek ganda) kepada masyarakat. Selain menciptakan iklim
perjalanan dan pengalaman, wisatawan yang datang ke objek wisata juga akan
menggerakkan ekonomi kreatif di daerah tersebut. Sektor pariwisata dapat melibatkan
orang dari berbagai latar belakang. Mulai dari door boy di sebuah hotel hingga pada
bagian yang lebih tinggi berbasis teknologi informasi (IT). Itulah mengapa, sektor
pariwisata mampu menyerap tenaga kerja cukup banyak. Pada tahun 2013, sektor
pariwisata dapat menyerap sekitar 10,13 juta tenaga kerja atau sekitar 8,80 persen
dari total angka tenaga kerja secara nasional. Hingga akhir tahun lalu, sektor
pariwisata juga menjadi penyumbang devisa terbesar, sesudah sektor migas dan
tambang, yaitu sebesar USD 9,1 miliar.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard
\plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Wamenparekraf juga menyampaikan kumpulan data,
betapa sektor pariwisata sangat menguntungkan Indonesia, termasuk berhasil
menggerakkan roda kreativitas dan ekonomi di daerah. }{\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://nusantaranews.co/ekonomi/" \'5co "Ekonomi" \'5ct
"https://nusantaranews.co/menggerakan-ekonomi-kerakyatan-berbasis-pariwisata-
lokal/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Ekonomi}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 kreatif tumbuh sebesar 5,76 persen pada 2013. Angka tersebut
masih di atas laju pertumbuhan Produk Domestik Bruto (PDB) Nasional, yang hanya
sekitar 5,74 persen. Persentase penyerapan tenaga kerja di sektor ekonomi kreatif
tersebut mendudukkan urutan keempat setelah sektor pertanian, peternakan dan
kehutanan. Besarnya potensi wisata di Indonesia ini harus disinergikan dengan
strategi khusus untuk mendongkrak laju ekonomi nasional. \uc1 \u8220 ?Indonesia ini
sangat kaya tempat wisata. Baik wisata budaya (}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \cf1 culture tourism}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 ) maupun
wisata alam (}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 nature
tourism}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 ) yang tersebar di lebih dari 16 ribu
pulau.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Sektor
perjalanan dan pariwisata Indonesia mengalami peningkatan dalam kontribusinya
terhadap perekonomian, sebesar 8,4 persen di tahun 2013. Pertumbuhan yang dialami
ini merupakan yang terbesar di antara negara-negara anggota G20 berdasarkan hasil
riset }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 World Travel &
Tourism Council}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 (WTTC), otoritas global dalam industri
perjalanan dan pariwisata. Economic Impact Report tahun 2014 yang dikeluarkan WTTC
menunjukkan bahwa di Indonesia terdapat pertumbuhan pengunjung Internasional
sebanyak 15,1 persen dan pertumbuhan ekonomi 7,2 persen dalam pariwisata domestik
tahun lalu.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Ini
merupakan tahun yang fantastis bagi perjalanan dan pariwisata di Indonesia yang
mengalami perluasan dalam hal pendapatan ekspor yang didapat dari pengunjung
internasional yang juga didorong oleh perubahan nilai rupiah terhadap dolar AS.
Laporan WTTC juga menyebutkan perjalanan dan pariwisata berkontribusi sebesar US$ 7
triliun ke perekonomian global dan diharapkan akan berkembang di tahun 2014 sebesar
4,3 persen. Perjalanan dan pariwisata diprediksi akan terus mengalami pertumbuhan
selama sepuluh tahun ke depan sebesar lebih dari 4 persen setiap tahunnya dan lebih
tinggi dibandingkan dengan tingkat pertumbuhan industri lain. Pada akhirnya,
sinergitas antara peran pemerintah dan masyarakat adalah kunci untuk membangun
serta memajukan sektor pariwisata Indonesia. Keberhasilan sinergi tersebut akan
berdampak pada peningkatan laju pertumbuhan ekonomi dan kesejahteraan masyarakat
Indonesia.(***)}{\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 44.}{\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Mewujudkan Pemerintah Yang Bersih dan Berwibawa}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Pemerintahan yang bersih merupakan tujuan dan harapan
yang selalu diinginkan masyarakat di dunia. Pemerintahan yang bersih dan berwibawa,
yaitu pemerintahan yang selalu memberlakukan dan menjunjung nilai-nilai demokratis
serta bebas dari praktik KKN.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Secara sederhana, Pemerintahan yang bersih
dapat dijelaskan sebagai kondisi pemerintahan yang para pelaku yang terlibat di
dalamnya menjaga diri dari perbuatan korupsi, kolusi, dan nepotisme (KKN). Korupsi
adalah perbuatan pejabat pemerintah yang menggunakan uang pemerintah dengan cara-
cara yang tidak legal. Kolusi adalah bentuk kerjasama antara pejabat pemerintah
dengan oknum lain secara ilegal pula (melanggar hukum) untuk mendapatkan keuntungan
material bagi mereka. Nepotisme adalah pemanfaatan jabatan untuk memberi pekerjaan,
kesempatan, atau penghasilan, bagi keluarga ataupun kerabat dekat, sehingga menutup
kesempatan bagi orang lain.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Pemerintahan yang penuh dengan gejala KKN biasanya
tergolong ke dalam pemerintahan yang tidak bersih, dan demikian pula sebaliknya.
Konsep pemerintahan yang bersih dan berwibawa identik dengan konsep Good Governance
(pemerintahan yang baik).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Untuk menegakkan pemerintah yang bersih dan berwibawa di
perlukan berbagai kondisi dan mekanisme hubungan yang berpotensi menopang
pertumbuhan moralitas politik. Berikut ini akan kami paparkan beberapa kondisi dan
mekanisme hubungan pemerintah yang berupa bentuk-bentuk pemerintahan dan sistem-
sistem pemerintahan.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard
\plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Istilah pemerintahan dalam arti
organ dapat pula dibedakan antara pemerintah dalam arti luas dan pemerintahan dalam
arti sempit.entuk pemerintahan yang terkenal yaitu Kerajaan (monarki) dan
Republik.Negara Kerajaan atau (monarki) adalah suatu Negara yang dikepalai oleh
seorang raja, sultan atau kaisar (bila kepala Negaranya laki-laki) dan matahari
atau ratu (bila kepala negaranya perempuan). Kepala Negara diangkat (dinobatkan)
secara turun-temurun dengan memilih putra/putri (atau sesuai dengan budaya
setempat) dan menjabat untuk seumur hidup.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Republik berasal dari bahasa latin
res republica yang arinya kepentingan umum. Sedangkan menurut istilah Negara dengan
pemerintahan rakyat yang di kepalai oleh seorang presiden sebagai kepala Negara
yang dipilih sendiri dan oleh rakyat untuk suatu masa jabatan tertentu. Biasanya
presiden dapat dipilih kembali setelah habis masa jabatannya.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ada beberapa sistem yang
dikembangkan dalam mengelola mekanisme pemerintahan. Pengelompokan sistem
pemerintahan ini tidak lain untuk lebih jauh melihat perbedaan dan kesamaan untuk
berbagai sistem pemerintahan, dengan mengetahui tolak ukur pertanggung jawaban
pemerintah suatu Negara terhadap rakyat yang diurusinya. Ada dua sistem
pemerinathan yang terkenal di dunia yakni parlementer dan prersidensial.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sistem
pemerintahan dengan bentuk kabinet parlementer, yaitu kabinet yang menteri-
menterinya bertanggung kepada parlemen. Hal ini karena parlemen yang memilih
menteri-menteri yang tepat begitu juga perdana menterinya sendiri. Anggota parlemen
dapat mejatuhkan setiap kesalahan masing-masing menteri.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dalam sistem
pemerintahan presidensil ini, Presiden dan Wakil Presiden merupakan satu institusi
penyelenggara kekuasaan eksekutif Negara yang tertinggi di bawah Undang-undang
Dasar. Dalam sistem ini tidak dikenal dan tidak perlu dibedakan adanya kepala
Negara dan kepala pemerintahan. Keduanya adalah Presiden dan Wakil presiden. Dalam
menjalankan pemerintahan Negara, kekuasaan dan tanggung jawab politik berada di
tangan Presiden (concentration of power and responsibility upon the president). }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Presiden dan Wakil presiden dipilih oleh rakyat secara langsung, dan karena itu
secara politik tidak bertanggung jawab kepada Majelis Permusyawaratan Rakyat atau
lembaga parlemen, melainkan bertanggung jawab langsung kepada rakyat yang
memilihnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Para Menteri adalah pembantu Presiden dan Wakil Presiden. Menteri
diangkat dan diberhentikan oleh presiden, dan karena itu bertanggung jawab kepada
presiden, bukan dan tidak bertanggung jawab kepada parlemen. Kedudukannya tidak
tergantung kepada parlemen. Akan tetapi, karena pentingnya kedudukan para mentri
itu, kewenangan presiden untuk mengangkat dan memperhentikan mentri tidak boleh
bersifat mutlak, tanpa kontrol parlemen. Para mentri adalah pemimpin pemerintahan
dalam bidangnya masing-masing. Merekalah yang sesungguhnya merupakan pemimpin
pemerintahan sehari-hari.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Oleh karena itu, para mentri hendaklah bekerjasama yang
seerat-eratnya dengan Dewan Perwakilan Rakyat (DPR). Bahkan, susunan kabinet dan
jumlah mentri yang akan diangkat, karena berkaitan dengan anggaran pendapatan dan
belanja Negara, ditetapkan oleh presiden dengan persetujuan Dewan Perwakilan
Rakyat. Dengan demikian, Presiden tidak dapat mengangkat dan memperhentikan para
menteri dengan seenaknya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Untuk membatasi kekuasaan Presiden yang kedudukannya
dalam sistem presidensil sangat kuat sesuai dengan kebutuhan untuk menjamin
stabilitas pemerintahan, ditentukan pula bahwa masa jabatan presiden Lima tahunan
tidak boleh dijabat oleh orang yang sama lebih dari dua masa jabatan. Di samping
itu, beberapa badan atau lembaga Negara dalam lingkungan cabang kekuasaan eksekutif
ditentukan pula independesinya dalam menjalankan tugas utamanya. Lembaga-lembaga
eksekutif yang dimaksudkan adalah bank Indonesia sebagi bank sentral, kepolisian
Negara dan kejaksaan agung sebagai aparatur penegak hukum, dan tentara nasional
Indonesia sebagai aparatur pertahanan Negara.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pengertian governance dalam hal ini
adalah proses pengaturan, pembinaan dan pengendalian kehidupan sosial ekonomi
masyarakat. Secara bebas good governance dapat diterjemahkan menjadi pemerintahan
yang bersih dan berwibawa atau pemerintahan yang amanah.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Secara umum governance
mengandung unsur-unsur utama yang terdiri dari: (1) akuntability, (2) transparansi,
(3) openness, (4) rule of law (Bhatta: 1996) dalam (Karhi: 1997).}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Akuntabilitas adalah
kewajiban bagi aparatur pemerintahan untuk bertindak selaku penanggung gugat atas
segala tindakan dan kebijaksanaan yang ditetapkannya. Unsur ini merupakan inti dari
pemerintahan yang baik (good governance) Akuntabilitas aparatur pemerintah terdiri
dari tiga jenis yaitu akuntabilitas politik, akuntabilitas keuangan dan
akuntabilitas hukum (Brautigam, 1991). Sedangkan menurut LAN (1998) akuntabilitas
pemerintah di bagi atas Akuntabilitas manajerial, akuntabilitas keuangan, dan
akuntabilitas operasional.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Akuntabilitas politik berkaitan dengan pertanggungjawaban pemerintah
terhadap rakyat berkaitan dengan mekanisme sistem pemilu dan mekanisme ceck and
blances kekuasaan yang ada pada masyarakat. Akuntabilitas keuangan yaitu kewajiban
aparat mempertanggungjawabkan penggunaan keuangan negara kepada rakyat. Sedangkan
akuntabilitas hukum berkaitan dengan semua unit-unit pemerintahan dapat bertanggung
jawab secara hukum atas segala tindakannya, termasuk organisasi pemerintahan yang
pada prakteknya telah merugikan kepentingan rakyat harus mampu
mempertanggungjawabkan dan menerima tuntutan hukum atas tindakannya.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Transparansi merupakan instrumen penting untuk mewujudkan pemerintahan yang bersih
dan berwibawa. Rakyat harus mengetahui secara terbuka atas segala proses perumusan
kebijaksanaan publik dan implementasinya. Dengan demikian segala tindakan dan
kebijaksanaan pemerintah harus dilaksanakan secara terbuka dan diketahui umum.
Seiring dengan hal tersebut, pemerintah pula harus terbuka dan memberikan
kesempatan bagi rakyat untuk mengajukan kritikan dan tanggapan terhadap pemerintah
yang dinilai tidak transparan. Pemerintah yang baik dan terbuka akan memberikan
informasi dan data yang memadai bagi masyarakat sebagai bahan untuk melakukan
penilaian atas jalannya pemerintahan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Determinan utama untuk menciptakan
pemerintahan yang berwibawa adalah kualitas sumber daya manusia aparatur yang
berkualitas. Hal ini penting karena SDM aparatus dapat berfungsi sebagai perencana,
implementasi, pengendali dan evaluasi seluruh program-program pembangunan. Oleh
karena itu, hal penting yang harus diperhatikan adalah aparatur harus bermoral dan
berakhlak yang tinggi yang ditandai oleh kebersihan akidah, kebersihan akhlak,
kebersihan tujuan hidup, bersih harta dan bersih pergaulan sosial. Yang kedua,
berpengetahuan dan berkemampuan untuk melaksanakan tugas yang diembannya secara
profesional.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Aspek kelembagaan pemerintah ke depan akan berubah sesuai dengan
perubahan peran pemerintah yaitu dari \uc1 \u8221 ?rowing\uc1 \u8221 ? kearah
steering. Oleh karena itu desain kelembagaan pemerintah harus disesuaikan dengan
platform more steering the rowing, yaitu organisasi yang bersifat flat, efisien,
fleksibel, matrikial, kaya fungsi, miskin struktur dan yang lebih penting lagi
adalah organisasi yang dapat menumbuhkan semangat pemberdayaan masyarakat.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Determinan utama untuk menciptakan pemerintahan yang berwibawa adalah kualitas
sumber daya manusia aparatur yang berkualitas. Hal ini penting karena SDM aparatus
dapat berfungsi sebagai perencana, implementasi, pengendali dan evaluasi seluruh
program-program pembangunan. Oleh karena itu, hal penting yang harus diperhatikan
adalah aparatur harus bermoral dan berakhlak yang tinggi yang ditandai oleh
kebersihan akidah, kebersihan akhlak, kebersihan tujuan hidup, bersih harta dan
bersih pergaulan sosial.Aparatur pemerintah juga harus berpengetahuan dan
berkemampuan untuk melaksanakan tugas yang diembannya secara profesional.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Aspek
kelembagaan pemerintah ke depan akan berubah sesuai dengan perubahan peran
pemerintah yaitu dari \uc1 \u8221 ?rowing\uc1 \u8221 ? kearah steering. Oleh karena
itu desain kelembagaan pemerintah harus disesuaikan dengan platform more steering
the rowing, yaitu organisasi yang bersifat flat, efisien, fleksibel, matrikial,
kaya fungsi, miskin struktur dan yang lebih penting lagi adalah organisasi yang
dapat menumbuhkan semangat pemberdayaan masyarakat.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Perimbangan kekuasaan menandaskan adanya
mekanisme check and balances antara beberapa pemegang kekuasaan, baik kekuasaan
yang ada di birokrasi maupun kekuasaan yang ada di masyarakat. Faktor kepemimpinan
birokrasi terutama mensyaratkan akhlak mulya, bersih dan tidak cacat moral. Hal ini
penting dipenuhi karena faktor kepemimpinan sangat menentukan dalam memberikan
pelayanan yang adil, transparan, terbuka dan tidak berpihak kepada kepentingan
individu atau golongan. Syarat intelektualitas dan wawasan kepemimpinan
mengharuskan pemimpin birokrasi memiliki visi yang jauh kedepan, demokratis,
responsif, mendahulukan kepentingan umum dan kemampuan menggunakan sumber daya
organisasi untuk mecapai tujuan yang diinginkan.(***)}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 45.}{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 Peluang Industri Kreatif Indonesia}{\cs17 \b1 \i0 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK "https://nusantaranews.co/?
s=Industri+Kreatif" \'5ct "https://nusantaranews.co/masa-depan-industri-kreatif-
indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Industri Kreatif}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dapat
diartikan sebagai kumpulan aktivitas ekonomi yang terkait dengan penciptaan atau
penggunaan pengetahuan dan informasi. Industri kreatif juga dikenal dengan nama
lain industri budaya, terutama di Eropa atau juga ekonomi kreatif.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kementerian Perdagangan
Indonesia menyatakan bahwa Industri kreatif adalah industri yang berasal dari
pemanfaatan kreativitas, keterampilan serta bakat individu untuk menciptakan
kesejahteraan serta lapangan pekerjaan dengan menghasilkan dan mengeksploitasi daya
kreasi dan daya cipta individu tersebut.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Menurut Howkins, }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://nusantaranews.co/ekonomi/" \'5co "Ekonomi" \'5ct
"https://nusantaranews.co/masa-depan-industri-kreatif-indonesia/_blank" }}{\fldrslt
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Ekonomi}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Kreatif terdiri dari periklanan, arsitektur, seni,
kerajinan, desain, fashion, film, musik, seni pertunjukkan, penerbitan, Penelitian
dan Pengembangan (R&D), perangkat lunak, mainan dan permainan, televisi dan radio,
dan permainan video.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Muncul pula definisi yang berbeda-beda mengenai sektor
ini. Namun sejauh ini penjelasan Howkins masih belum diakui secara internasional.
Industri kreatif dipandang semakin penting dalam mendukung kesejahteraan dalam
perekonomian, berbagai pihak berpendapat bahwa kreativitas manusia adalah sumber
daya ekonomi utama dan bahwa industri abad 20 satu akan tergantung pada produksi
pengetahuan melalui kreativitas dan inovasi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Berbagai pihak memberikan definisi
yang berbeda-beda mengenai kegiatan-kegiatan yang termasuk dalam industri kreatif.
Bahkan penamaannya sendiri pun menjadi isu yang diperdebatkan dengan adanya
perbedaan yang signifikan sekaligus tumpang tindih antara istilah industri kreatif,
industri budaya dan ekonomi kreatif.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Industri Kreatif bisa disebut juga dengan
sebuah aktifitas ekonomi yang yang terkait dengan menciptakan atau penggunaan
pengetahuan informasi. Di Indonesia Industri Kreatif biasa disebut juga dengan
Industri budaya atau ekonomi kreatif. Industri kreatif tercipta dari pemanfaatan
serta keterampilan yang dimiliki oleh setiap individu untuk bisa membuat lapangan
pekerjaan baru dan juga bisa menciptakan kesejahtraan di daerah. Industri kreatif
merupakan hasil dari kreatifitas dan daya cipta setiap individu.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Industri kreatif
memberikan peranan penting terhadap perekonomian suatu negara. Peran industri
kreatif bisa meningkatkan ekonomi secara global. Sebagian orang berpendapat bahwa
kreativitas manusia adalah sumber daya ekonomi utama. Sehingga saat ini banyak
sektor industri yang lahir dari kreatifitas dan inovasi dari setiap individu. Di
Indonesia terdapat berbagai macam sektor yang termasuk kedalam industri kreatif dan
perkembangan setiap tahunnya semakin meningkat.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pada tahun 2019 ini, industri
kreatif menggenjot sumbangan untuk produk domestik bruto (PDB) Indonesia mencapai
Rp 1.211 triliun.Tahun 2019 minimal ada kenaikan Rp 100 triliun. Sumbangan pendatan
negara ini dari 16 subsektor ekonomi kreatif terhadap PDB negara terus menerus
meningkat secara signifikan. Pada tahun 2017 lalu, tercatat ekonomi kreatif
menyumbang PDB hingga Rp 1.000 triliun dan meningkat menjadi Rp 1.105 triliun di
tahun 2018.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Pada tahun 2019 ini ada tiga subsektor ekonomi kreatif yang akan
menjadi prioritas untuk didorong selain tiga subsektor yang sudah menjadi unggulan
karena menyumbang PDB untuk Indonesia paling tinggi di antara subsektor lainnya.
Kuliner, fashion dan kriya itu masih menjadi subsektor unggulan. Film, musik dan
aplikasi games menjadi subsektor prioritas.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sektor industri kreatif di
Indonesia di antaranya, sektor arsitektur termasuk kedalam jenis industri kreatif
yang berkaitan dengan design bangunan, perencanaan konstruksi bangunan, pengawasan
kontruksi dan konservasi bangunan warisan. sektor arsitektur mencangkup semua aspek
arsitekur. Dalam perananan industri kreatif memiliki dua level yaitu level makro
dan level mikro.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Level makro adalah melakukan kontruksi bangunan secara menyeluruh
seperti perencanaan pembuatan town planning, urban design, landscape architecture
sementara itu level mikro adalah melakukan kontruksi atau renovasi bangunan namun
dalam skala kecil seperti membuat detail arsitektur taman, desain interior.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sektor
Periklanan termasuk ke dalam jenis Industri kreatif yang berkaitan dengan jasa
periklanan. Industri kreatif ini berkaitan dengan produksi dan distribusi iklan
yang nantinya akan dilakukan riset pasar dan juga perencanaan pengembangan iklan
tersebut. Yang mencangkup kedalam sektor periklanan adalah membuat iklan di luar
ruangan, produksi material iklan, proses promosi iklan tersebut.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dalam promosi sebuah
iklan bisa memanfaatkan beberapa media seperti media cetak, media elektronik,
membuat sebuah poster atau pamflet dan juga mengedarkan brosur. Segala jenis yang
berkaitan dengan periklanan seperti penyedia jasa periklanan termasuk ke dalam
industri kreatif sektor periklnanan. Sektor pasar barang seni termasuk kedalam
jenis industri kreatif.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Sektor pasar barang seni merupakan aktifitas perdagangan
barang-barang asli unik dan langka yang mempunyai nilai seni yang tinggi. Dalam
prosesnya industri pasar barang seni akan menjual barangnya melalui lelang, membuka
galeri dan juga melalui internet. Yang termasuk ke dalam sektor pasar barang seni
adalah berbagai macam jenis alat musik kerajinan, automobile, film, seni rupa dan
lukisan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Sektor kerajinan merupakan jenis industri kreatif yang di dalam
meliputi proses kreasi, produksi dan juga distribusi dari suatu produk kerajinan
yang dihasilkan. Sektor kerajinan ini di buat oleh tenaga pengrajin mulai dari
design sampai proses hasil penyelesaiannya. Sektor kerajinan memanfaatkan serat
alam maupun buatan, kulit, rotan, bambu dan kayu dan nantinya akan dibuat menjadi
seni kerajinan yang memiliki nilai jual yang tinggi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sektor design merupakan jenis
industri kreatif yang terkait dalam membuat design grafis, design interior dan
design produk. Sistem kerja yang diterapkan dari industri kreatif ini adalah dengan
melakukan konsultasi identitas perusahaan dan jasa riset pemasaran serta produksi
kemasan dan jasa pengepakan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Sektor fashion termasuk kedalam jenis industri kreatif
yang terkait dalam pembuatan suatu produk pakaian, pembuatan aksesoris pakaian.
Serta membuka konsultasi fashion dan mendistribusikan produk fashion yang telah di
ciptakan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Industri ini terkait dengan produksi suati video, film dan juga
membuka jasa fotografi. Sektor ini mencangkup berbagai hal dari mulai pembuatan
sebuah film, produksi suatu film sampai memasarkan produk yang telah diciptakan
termasuk ke dalam industri kreatif ini.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Yang layak dijadikan salah satu
produk kreatif dan menjadi wisata unggulan Indonesia adalah industri kuliner.
Kuliner, kegiatan kreatif ini termasuk baru, ke depan direncanakan untuk dimasukkan
ke dalam sektor industri kreatif dengan melakukan sebuah studi terhadap pemetaan
produk makanan olahan khas Indonesia yang dapat ditingkatkan daya saingnya di pasar
ritel dan pasar internasional.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Studi dilakukan untuk mengumpulkan data dan informasi
selengkap mungkin mengenai produk-produk makanan olahan khas Indonesia untuk
disebarluaskan melalui media yang tepat, di dalam dan di luar negeri, sehingga
memperoleh peningkatan daya saing di pasar ritel modern dan pasar internasional.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Pentingnya kegiatan ini dilatarbelakangi bahwa Indonesia memiliki warisan budaya
produk makanan khas, yang pada dasarnya merupakan sumber keunggulan komparatif bagi
Indonesia. Hanya saja, kurangnya perhatian dan pengelolaan yang menarik, membuat
keunggulan komparatif tersebut tidak tergali menjadi lebih bernilai ekonomis.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Kegiatan ekonomi kreatif sebagai prakarsa dengan pola pemikir cost kecil tetapi
memiliki pangsa pasar yang luas serta diminati masyarakat luas di antaranya usaha
kuliner, asesoris, cetak sablon, bordir dan usaha rakyat kecil seperti penjual
bala-bala, bakso, comro, gehu, batagor, bajigur dan ketoprak.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sementara sektor
industri kreatif lainnya berbasis teknologi seperti industri permainan, musik,
komputer dan industri pertelivisian. Industri kreatif tidak hanya mengandalkan
kreatifitas secara manual, namun saat ini industri kreatif sudah meluas hingga
mencangkup sektor teknologi. Mengikuti perkembangan zaman yang sudah canggih saat
ini sektor industri kreatif sudah banyak yang berbasis teknologi.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sektor industri
permainan sektor permainan merupakan salah satu jenis industri kreatif berbasis
teknologi. Sektor industri permainan ini terkait dengan kreasi permainan, produksi
permainan, tidak hanya bersifat untuk hiburan, permainan juga bisa memberikan
edukasi dan ketangkasan otak tergantung dari jenis permainannya.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sektor industri ini
berkaitan dengan, kreasi musik, komposisi sebuah lagu, menciptakan lagu hingga
proses produksi saat rekaman. Saat ini sudah banyak software yang bisa digunakan
untuk mengolah musik dalam sebuah PC atau laptop, sehingga semakin mendukung
industri kreatif musik di Indonesia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sektor industri layanan komputer dan
perangkat lunak, berkaitan dengan pengembangan suatu teknologi yang di dalam nya
meliputi, jasa layanan komputer, pengolahan data, pembuatan website, periklanan
berbasis internet, desain sistem dan desain portal termasuk perawatannya.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Sedangkan sektor industri pertelevisian ini berkaitan dengan, membuat kreasi,
proses produksi hingga Pengemasan acara televisi. Yang bersangkutan dengan
kebutuhan pertelevisian termasuk ke dalam jenis industri ini.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pertumbuhan Industri
Kreatif}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Pertumbuhan industri kreatif mengalami peningkatan yang bervariatif dari berbgai
sektor. Pertumbuhan industri kreatif di dorong dari berbagai sektor. Peranan
industri kreatif sangat berperang penting terhadap pertumbuhan ekonomi secara
global, baik ekonomi makro ataupun UKM.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Industri kreatif di Indonesia sudah
memberikan kontribusi yang baik untuk membantu perekonomian nasional. Hal tersebut
bisa terlihat dari meningkatnya jumlah industri kreatif di Indonesia. Sehingga bisa
memberikan kontribusi yang sangat baik untuk pertumbuhan ekonomi nasional.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Perkembangan industri kreatif di Indonesia sudah semakin berkembang pesat itu sudah
terlihat dari beberapa daerah di Indonesia. Tentu ini menjadikan industri kreatif
sangat berpotensi bisa berkembang di Indonesia. Ekspor industri kreatif di
indonesia mengalami peningkatan setiap tahunnya. Lalu apa saja yang
melatarbelakangi perkembangan industri kreatif.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dalam dunia industri kreatif tentu
harus memiliki kreatifitas yang tinggi. karena pelaku industri kreatif kebanyakan
anak muda sehingga kreatifitas dan potensi mereka tanpa batas. Sehingga bisa
membantu mendorong perkembangan industri kreatif di Indonesia.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kemajuan teknologi
sangat mempengaruhi industri kreatif tanah air. Seperti yang kita tahu kecanggihan
teknologi sudah menjadi pendukung bagi pelaku industri kreatif menengah.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tidak
bisa dipungkiri lagi peran media sosial sangat memberikan potensi besar bagi pelaku
bisnis tak terkecuali pelaku industri kreatif. Karena bisa menawarkan barang untuk
di jual melalui media sosial, sehingga ikut membantu dalam perkembangan industri
kreatif.(***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs24 \dbch \af0 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 46.}{\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Perlunya Sinergi Antara Media Sosial dan Media Jurnalistik}{\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Oleh: Aji Setiawan}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Media sosial dan jurnalisme
sebaiknya bersinergi dan saling melengkapi. Agar tetap terpercaya,\uc1 \u160 ?
media mainstream harus menjaga kredibilitas jurnalistiknya. Mereka hanya dapat
bertahan di tengah media sosialdengan tetap mengelola integritas dan konsistensin}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Sejumlah studi menyebutkan, 2/3 pengguna internet di
seluruh dunia mengunjungi media sosial seperti Facebook dan Twitter, dengan
melupakan koran untuk mencari informasi. Selain itu, 51 persen orang yang berusia
18 hingga 24 tahun percaya bahwa media sosial lebih cepat menyajikan berita terkini
daripada media mainstream.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Media sosial dan media jurnalistik keduanya punya
karakter yang berbeda. Media sosial hanya menyajikan rumor, sedangkan media
mainstream menyampaikan kebenaran melalui konfirmasi, verifikasi dan investigasi.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Berita
adalah informasi yang diolah dengan semangat dan keterampilan profesionalisme
wartawan dengan tujuan mengabdi kepada publik. Apabila media mainstream
mempertahankan kebenaran tersebut, maka mereka akan tetap hidup. Karena pengguna
media sosial akan tetap mencari kebenaran melalui media yang selama ini mereka
percaya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Apakah media sosial mengancam keberadaan media
mainstream? Kalau orang bilang media sosial ancaman bagi media mainstream,
jawabannya bisa ya bisa tidak. Kehadiran media sosial justru menjadi tantangan bagi
wartawan dan perusahaan-perusahaan media. Bisa jadi ini bukan ancaman, karena
ketika dulu radio dianggap akan mematikan media cetak, ternyata terbukti tidak
benar.Hingga kini koran dan radio masih dinikmati para pembaca dan pendengar
setia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Media sosial seperti facebook, twitter, youtube, sebagai sarana
percakapan semua orang tentang berbagai hal yang benar maupun yang belum tentu
benar. Di Indonesia, situs jejaring sosial Twitter menempati urutan kedua dalam hal
jumlah pengguna setelah Facebook. Namun mayoritas jejaring sosial atau media sosial
ini justru digunakan hanya untuk hal-hal kurang produktif.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Padahal, situs jejaring tersebut sebenarnya bisa
digunakan untuk hal-hal bermanfaat. Biasanya orang yang sering nge-tweet itu adalah
orang yang tidak punya pekerjaan, kurang kerjaan. Lebih sering untuk update yang
tidak produktif.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Sekadar catatan, Indonesia merupakan negara dengan jumlah pengguna
terbesar ketiga dunia untuk Facebook. Begitu juga dengan akun Twitter. Dengan
besarnya jumlah pengguna Facebook dan Twitter tersebut, pengguna seharusnya mampu
memanfaatkan jejaring sosial tersebut untuk hal yang lebih bermanfaat. Misalnya
untuk pertemanan, bisnis hingga periklanan.Dengan potensi jumlah pengguna yang
besar di Twitter maupun Facebook, seharusnya pengguna bisa serius memanfaatkan
untuk membangun bisnis digital.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Salah satu yang bisa dilakukan adalah memanfaatkan situs
jejaring sosial untuk mendistribusikan segala konten atau informasi dari media yang
sedang dibangun. Di sisi lain, anak muda zaman sekarang lebih cenderung untuk
mencari informasi melalui jejaring sosial. Sehingga peran guru dan orang tua akan
sedikit terabaikan. Selain situs jejaring sosial, anak zaman sekarang juga
memanfaatkan mesin pencari (search engine) untuk mencari informasi yang
diperlukan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Kini anak zaman sekarang lebih suka tanya ke Google atau lewat
temannya di situs jejaring sosial. Malah hasil pencarian bisa lebih lengkap, tidak
hanya teks, tapi juga foto maupun video. Kecenderungan konten informasi berupa
teks, foto dan video ini sudah disadari oleh pemilik media untuk membuat kontennya
lebih beragam.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Patut disadari oleh seluruh seluruh media jurnalistik saat ini harus
mampu 3M, yaitu Multimedia, multiformat dan multiplatform. Padahal besaran anggaran
perusahaan untuk iklan sebenarnya terbatas, sehingga media mau tidak mau harus
kreatif membuat konten atau informasi agar pengiklan tetap datang. Dengan konten
atau informasi bersifat 3M dan disalurkan melalui situs jejaring sosial, maka
masyarakat akan lebih dekat dengan media mainstream. Situs jejaring sosial ini jadi
lebih bermanfaat.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Untuk itulah, informasi yang didapat dari media sosial
dapat dipakai sebagai referensi awal dalam membuat berita. Media sosial dapat
dimanfaatkan media mainst}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ream untuk memantau dan mengoreksi
berita.\uc1 \u160 ? Tidak itu saja, media sosial juga bisa memakmurkan perusahaan-
perusahaan media mainstream.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Di tengah maraknya pemanfaatan media mainstream sebagai
alat partai politik untuk mencapai kekuasaan, media sosial punya peran sebagai
penyeimbang informasi agar opini publik tak selamanya didominasi media mainstream.
Dengan sistem kepemilikan media yang terpusat seperti sekarang, ada kekhawatiran
pemilik modal menggiring konten informasi sesuai dengan kepentingannya. Sehingga,
pemberitaan terhadap subjek yang didukung cenderung \uc1 \u8220 ?berlebihan\uc1
\u8221 ?.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dibutuhkan media alternatif yang dapat membantah dan meluruskan
pemberitaan macam ini. Seharusnya, media sosial, seperti blog, Facebook dan
Twitter, bisa mengisi posisi tersebut. Di sini media sosial berperan sebagai
watchdog untuk media mainstream.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Butuh partisipasi aktif dari warga kepada
media mainstream yang berusaha memanipulasi opini publik. Ada baiknya jurnalis
warga berperan sebagai ekstra redaksional yang bersikap kritis terhadap pemberitaan
media mainstream. Apalagi, konten di media mainstream masih didominasi oleh berita
elit dan peristiwa yang terjadi di Jakarta, sementara peristiwa dari daerah lain
porsinya tidak banyak. Luka sebagian warga daerah ini bisa terobati dengan membuat
sosial media berbasis komunitas yang menyuarakan isu-isu lokal.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Cara murah namun efektif
untuk membuat media sosial salah satunya adalah media komunitas adalah dengan
menggunakan media online, bisa situs web ataupun blog. Industri media menuju single
platform, yaitu Internet Protocol. Konvergensi menjadi hal yg tidak terelakkan
untuk media. Sehingga harapannya warga tak hanya menjadi komentator yang berkoar di
Facebook dan Twitter. Warga yang peduli pada suatu masalah, bisa menekan balik
dengan membuat berita bantahan, menciptakan wacana baru dan analisa mendalam.
Konten menarik dibuat dengan keterampilan jurnalistik yang bisa dipelajari oleh
jurnalis warga.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Maka perlu insting jurnalistik bisa dilatih. Kualitas tulisan juga
bisa dilatih, bisa sama dengan standar media mainstream. Berita, foto, ataupun
video yang dipublikasi oleh warga harus memiliki gimmick (sesuatu yang unik dan
spesial) untuk menarik minat warga lain agar melihatnya.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Karena kita perlu
optimistis internet tidak akan memusnahkan industri media. Kini yang menjadi
pesaing media cetak secara nyata adalah media televisi, radio, dan media digital.
Kekuatan media cetak hingga kini masih dipersepsi sebagai trusted media dan sumber
informasi kredibel. Dan yang mesti dilakukan dalam menjawab tantangan media sosial
agar tetap bertahan adalah selalu kreatif baik dari sisi konten maupun bisnis.
Caranya, dengan investasi pada pre-press dan percetakan serta kreatif premium dan
inovasi redaksi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Karenanya media mainstream tak bisa melepaskan diri dari perkembangan
internet. Karena internet menjadi sumber berbagai informasi bagi masyarakat dunia.
Kini dan seterusnya, semua orang bahkan dapat menyampaikan informasi terkini secara
bebas melalui media sosial dalam satu wadah yang bernama jurnalisme warga (citizen
journalism) .Mungkin banyak informasi \uc1 \u8220 ?sampah\uc1 \u8221 ? (berita
hoaks) di media sosial, tapi bisa jadi banyak juga informasi yang benar.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Oleh sebab itu, media
sosial dan jurnalisme sebaiknya bersinergi dan saling melengkapi. Agar tetap
terpercaya,\uc1 \u160 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 media mainstream harus menjaga kredibilitas
jurnalistiknya. Mereka hanya dapat bertahan di tengah media sosial yang semakin
digemari, dengan tetap mengelola integritas dan konsistensinya dalam menyampaikan
informasi.(*)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s41 \qj \fi720 \li720 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 47.}{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \cf1 Strategi Pemberantasan Korupsi di Indonesia}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi420 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 Korupsi atau rasuah (}{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Latin" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 bahasa Latin}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 : }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1
corruptio}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 dari kata kerja }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 corrumpere}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 yang bermakna busuk, }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/w/index.php?
title=Rusak&action=edit&redlink=1" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 rusak}}}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 , menggoyahkan, memutarbalik,
menyogok) adalah tindakan pejabat publik, baik }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Politisi" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 politisi}}}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 maupun }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Pegawai_negeri" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 pegawai negeri}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 , serta pihak lain yang terlibat dalam tindakan itu yang secara
tidak wajar dan tidak }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Legal" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 legal}}}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 menyalahgunakan kepercayaan
publik yang dikuasakan kepada mereka untuk mendapatkan keuntungan sepihak.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Korupsi
mencakup penyalahgunaan oleh pejabat pemerintah seperti }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Penggelapan" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 penggelapan}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 dan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Nepotisme"
\'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-
indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 nepotisme}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 , juga penyalahgunaan yang menghubungkan sektor swasta dan
pemerintahan seperti }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/w/index.php?
title=Penyogokan&action=edit&redlink=1" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 penyogokan}}}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 , }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Pemerasan" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 pemerasan}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/w/index.php?
title=Campuran_tangan&action=edit&redlink=1" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 campuran tangan}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 , dan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Penipuan" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 penipuan}}}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 . Korupsi memerlukan dua pihak
yang korup: pemberi sogokan (penyogok) dan penerima sogokan. Di beberapa negara,
budaya penyogokan mencakup semua aspek hidup sehari-hari, meniadakan kemungkinan
untuk berniaga tanpa terlibat penyogokan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Di arena politik, sangatlah sulit untuk
membuktikan korupsi, tetapi lebih sulit lagi untuk membuktikan ketidakadaannya.
Maka dari itu, sering banyak ada gosip menyangkut politisi.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Politisi terjebak di posisi
lemah karena keperluan mereka untuk meminta sumbangan keuangan untuk kampanye
mereka saat mencalonkan diri menjadi pemimpin di masyarakat baik itu kursi
legislatif (DPR/DPRD) maupun kursi eksekutif (Bupati/Gubernur). Sering mereka
terlihat untuk bertindak hanya demi keuntungan mereka yang telah menyumbangkan
uang, yang akhirnya menyebabkan munculnya tuduhan korupsi politis.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Sering terjadi }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Di_mana" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 di mana}}}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 politisi mencari cara untuk
mencoreng lawan mereka dengan tuduhan korupsi. Di }{\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Republik_Rakyat_Tiongkok" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Republik Rakyat Tiongkok}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 , fenomena ini digunakan oleh }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Zhu_Rongji" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Zhu Rongji}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 , dan yang terakhir, oleh }{\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Hu_Jintao" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Hu Jintao}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 untuk melemahkan lawan-lawan politik mereka.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Mengukur korupsi \uc1 \u8211 ?
dalam artian statistik, untuk membandingkan beberapa negara, secara alami adalah
tidak sederhana}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 , karena para pelakunya pada umumnya
ingin bersembunyi. }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Transparency_International" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Transparansi Internasional}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/LSM" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 LSM}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
terkemuka di bidang anti korupsi, menyediakan tiga tolok ukur, yang diterbitkan
setiap tahun: }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Indeks_Persepsi_Korupsi" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Indeks Persepsi Korupsi}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 (berdasarkan dari pendapat para ahli tentang
seberapa korup negara-negara ini);}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard
\plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Barometer Korupsi Global (berdasarkan survei
pandangan rakyat terhadap persepsi dan pengalaman mereka dengan korupsi); dan
Survei Pemberi Sogok, yang melihat seberapa rela perusahaan-perusahaan asing
memberikan sogok. Transparansi Internasional juga menerbitkan }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Laporan_Korupsi_Global" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Laporan Korupsi Global}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 ; edisi tahun 2004 berfokus kepada korupsi politis. }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Bank_Dunia" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Bank Dunia}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 mengumpulkan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/EXTPUBLICSECTORANDGOVERNANCE/0,,co
ntentMDK:20773712~menuPK:433525~pagePK:210058~piPK:210062~theSitePK:286305,00.html"
\'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-
indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 sejumlah data tentang korupsi}}}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 , termasuk sejumlah }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "http://www.worldbank.org/wbi/governance/data/" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Indikator Kepemerintahan}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Dari
sudut pandang hukum, tindak pidana korupsi secara garis besar memenuhi unsur-unsur
sebagai berikut: perbuatan melawan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Hukum" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 hukum}}}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 ;penyalahgunaan kewenangan,
kesempatan, atau sarana; memperkaya diri sendiri, orang lain, atau korporasi, dan
merugikan keuangan negara atau perekonomian negara.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Jenis tindak pidana korupsi di
antaranya, tetapi bukan semuanya, adalah memberi atau menerima hadiah atau janji (}
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Penyuapan" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 penyuapan}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 ), penggelapan dalam jabatan, pemerasan dalam jabatan, ikut
serta dalam pengadaan (bagi pegawai negeri/penyelenggara negara), dan menerima }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Gratifikasi" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1
gratifikasi}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 (bagi }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Pegawai_negeri" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 pegawai negeri}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 /penyelenggara negara).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard
\plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Dalam arti yang luas, korupsi atau korupsi politis
adalah penyalahgunaan jabatan resmi untuk keuntungan pribadi. Semua bentuk
pemerintah|pemerintahan rentan korupsi dalam praktiknya. Beratnya korupsi berbeda-
beda, dari yang paling ringan dalam bentuk penggunaan pengaruh dan dukungan untuk
memberi dan menerima pertolongan, sampai dengan korupsi berat yang diresmikan, dan
sebagainya. Titik ujung korupsi adalah }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Kleptokrasi" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 kleptokrasi}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 , yang arti harafiahnya pemerintahan oleh para pencuri, }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Di_mana" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 di mana}}}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 pura-pura bertindak jujur pun
tidak ada sama sekali.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Korupsi yang muncul di bidang politik dan birokrasi bisa berbentuk sepele atau
berat, terorganisasi atau tidak. Walau korupsi sering memudahkan kegiatan kriminal
seperti penjualan narkotika, pencucian uang, dan prostitusi, korupsi itu sendiri
tidak terbatas dalam hal-hal ini saja. Untuk mempelajari masalah ini dan membuat
solusinya, sangat penting untuk membedakan antara korupsi dan }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Kriminalitas" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 kejahatan}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 .}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Tergantung dari negaranya atau wilayah hukumnya, ada perbedaan antara yang dianggap
korupsi atau tidak. Sebagai contoh, pendanaan }{\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_politik" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 partai politik}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 ada yang legal di satu tempat namun ada juga yang tidak legal
di tempat lain.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Kurangnya pendapatan dan besarnya pengeluaran baik sebelum menjabat atau saat
menjabat serta kurangnya pengawasan dari luar menyebabkan pejabat sering
menyalahgunakan kekuasaannya untuk korupsi. Mengenai kurangnya gaji atau pendapatan
pegawai negeri dibanding dengan kebutuhan hidup yang makin hari makin meningkat.
Kurangnya gaji bukanlah faktor yang paling menentukan, orang-orang yang
berkecukupan banyak yang melakukan korupsi. Namun kurangnya gaji dan pendapatan
pegawai negeri memang faktor yang paling menonjol dalam arti merata dan meluasnya
korupsi di Indonesia, hal ini dikemukakan oleh Guy J Parker dalam tulisannya
berjudul }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \uc1 \u8220 ?
Indonesia 1979: The Record of three decades (Asia Survey Vol. XX No. 2, 1980:
123)\uc1 \u8221 ?. }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Begitu pula J.W Schoorl mengatakan bahwa, \uc1 \u8221 ?di Indonesia di bagian
pertama tahun 1960 situasi begitu merosot sehingga untuk sebagian besar golongan
dari pegawai, gaji sebulan hanya sekadar cukup untuk makan selama dua minggu. Dapat
dipahami bahwa dalam situasi demikian memaksa para pegawai mencari tambahan dan
banyak di antaranya mereka mendapatkan dengan meminta uang ekstra untuk pelayanan
yang diberikan\uc1 \u8221 ?. ( Sumber buku \uc1 \u8220 ?Pemberantasan Korupsi karya
Andi Hamzah, 2007).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Rakyat sudah sangat yang cuek, tidak tertarik, atau mudah dibohongi yang gagal
memberikan perhatian yang cukup ke pemilihan umum. Ketidakadaannya kontrol yang
cukup untuk mencegah penyuapan atau \uc1 \u8220 ?sumbangan kampanye\uc1 \u8221 ?.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 Dampak
Negatif}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Korupsi
menunjukan tantangan serius terhadap pembangunan. Di dalam dunia politik, korupsi
mempersulit }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Demokrasi" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 demokrasi}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 dan tata pemerintahan yang baik (good governance) dengan cara
menghancurkan proses formal. Korupsi di pemilihan umum dan di badan legislatif
mengurangi akuntabilitas dan perwakilan di pembentukan kebijaksanaan; korupsi di
sistem pengadilan menghentikan ketertiban hukum; dan korupsi di pemerintahan publik
menghasilkan ketidak-seimbangan dalam pelayanan masyarakat. Secara umum, korupsi
mengkikis kemampuan institusi dari pemerintah, karena pengabaian prosedur,
penyedotan sumber daya, dan pejabat diangkat atau dinaikan jabatan bukan karena
prestasi. Pada saat yang bersamaan, korupsi mempersulit legitimasi pemerintahan dan
nilai demokrasi seperti kepercayaan dan toleransi.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Korupsi juga mempersulit pembangunan }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Ekonomi" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 ekonomi}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
dengan membuat distorsi dan ketidak efisienan yang tinggi. Dalam sektor private,
korupsi meningkatkan ongkos niaga karena kerugian dari pembayaran }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Ilegal" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 ilegal}}}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 , ongkos manajemen dalam negosiasi dengan pejabat
korup, dan risiko pembatalan perjanjian atau karena penyelidikan.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Walaupun ada yang menyatakan
bahwa korupsi mengurangi ongkos (niaga) dengan mempermudah birokrasi, konsensus
yang baru muncul berkesimpulan bahwa ketersediaan sogokan menyebabkan pejabat untuk
membuat aturan-aturan baru dan hambatan baru. Dimana korupsi menyebabkan inflasi
ongkos niaga, korupsi juga mengacaukan \uc1 \u8220 ?lapangan perniagaan\uc1
\u8221 ?. Perusahaan yang memiliki koneksi dilindungi dari persaingan dan sebagai
hasilnya mempertahankan perusahaan-perusahaan yang tidak efisien.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Korupsi menimbulkan distorsi
(kekacauan) di dalam }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Sektor_publik" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 sektor publik}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 dengan mengalihkan investasi publik ke proyek-proyek masyarakat
yang mana sogokan dan upah tersedia lebih banyak. Pejabat mungkin menambah
kompleksitas proyek masyarakat untuk menyembunyikan praktik korupsi, yang akhirnya
menghasilkan lebih banyak kekacauan. Korupsi juga mengurangi pemenuhan syarat-
syarat keamanan bangunan, lingkungan hidup, atau aturan-aturan lain. Korupsi juga
mengurangi kualitas pelayanan pemerintahan dan infrastruktur; dan menambahkan
tekanan-tekanan terhadap anggaran pemerintah.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Para pakar ekonomi memberikan pendapat
bahwa salah satu faktor keterbelakangan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Pembangunan_ekonomi" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 pembangunan ekonomi}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 di }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Afrika" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Afrika}}}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 dan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Asia" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\cf1 \ul1 Asia}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 , terutama di
Afrika, adalah korupsi yang berbentuk }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/w/index.php?
title=Penagihan_sewa&action=edit&redlink=1" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 penagihan sewa}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 yang menyebabkan perpindahan }{\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Penanaman_modal" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 penanaman modal}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 (capital investment) ke luar negeri, bukannya diinvestasikan ke
dalam negeri (maka adanya ejekan yang sering benar bahwa ada diktator Afrika yang
memiliki rekening bank di }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Swiss" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Swiss}}}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 ).}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Berbeda sekali dengan diktator
Asia, seperti }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Soeharto" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Soeharto}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 yang sering mengambil satu potongan dari semuanya (meminta
sogok), tetapi lebih memberikan kondisi untuk pembangunan, melalui investasi
infrastruktur, ketertiban hukum, dan lain-lain. Pakar dari }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/w/index.php?
title=Universitas_Massachussetts&action=edit&redlink=1" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Universitas Massachussetts}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 memperkirakan dari tahun 1970 sampai 1996, pelarian
modal dari 30 negara }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/w/index.php?
title=Sub-Sahara&action=edit&redlink=1" \'5ct "https://nusantaranews.co/tantangan-
pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 sub-Sahara}}}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 berjumlah US $187 triliun,
melebihi dari jumlah utang luar negeri mereka sendiri.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Hasilnya, dalam artian pembangunan (atau
kurangnya pembangunan) telah dibuatkan modelnya dalam satu teori oleh ekonomis }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/w/index.php?
title=Mancur_Olson&action=edit&redlink=1" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Mancur Olson}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 ). Dalam kasus Afrika, salah satu faktornya adalah ketidak-
stabilan politik, dan juga kenyataan bahwa pemerintahan baru sering menyegel aset-
aset pemerintah lama yang sering didapat dari korupsi. Ini memberi dorongan bagi
para pejabat untuk menumpuk kekayaan mereka di luar negeri, di luar jangkauan
dari }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/w/index.php?
title=Ekspropriasi&action=edit&redlink=1" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 ekspropriasi}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 pada masa depan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 Korupsi politis ada di banyak negara, dan memberikan ancaman
besar bagi warga negaranya. Korupsi politis berarti kebijaksanaan }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Pemerintah" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 pemerintah}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 sering menguntungkan pemberi sogok, bukannya rakyat
luas. Satu contoh lagi adalah bagaimana }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Politikus" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 politikus}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 membuat peraturan yang melindungi perusahaan besar, tetapi
merugikan perusahaan-perusahaan kecil (}{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/w/index.php?title=SME&action=edit&redlink=1" \'5ct
"https://nusantaranews.co/tantangan-pemberantasan-korupsi-di-indonesia/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 SME}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 ). Politikus-politikus \uc1 \u8220 ?pro-bisnis\uc1 \u8221 ? ini hanya
mengembalikan pertolongan kepada perusahaan besar yang memberikan sumbangan besar
kepada kampanye pemilu mereka.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs16 \b1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 Pemberantasan Korupsi}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Tindak pidana korupsi di
Indonesia sudah meluas dalam masyarakat. Perkembangannya terus meningkat dari tahun
ke tahun, baik dari jumlah kasus yang terjadi dan jumlah kerugian keuangan negara
maupun dari segi kualitas tindak pidana yang dilakukan semakin sistematis serta
lingkupnya yang memasuki seluruh aspek kehidupan masyarakat. Meningkatnya tindak
pidana korupsi yang tidak terkendali akan membawa bencana tidak saja terhadap
kehidupan perekonomian nasional tetapi juga pada kehidupan berbangsa dan bernegara
pada umumnya. Tindak pidana korupsi yang meluas dan sistematis juga merupakan
pelanggaran terhadap hak-hak sosial dan hak-hak ekonomi masyarakat, dan karena itu
semua maka tindak pidana korupsi tidak lagi dapat digolongkan sebagai kejahatan
biasa melainkan telah menjadi suatu kejahatan luar biasa. Begitu pun dalam upaya
pemberantasannya tidak lagi dapat dilakukan secara biasa, tetapi dituntut cara-cara
yang luar biasa.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Penegakan hukum untuk memberantas tindak pidana korupsi yang dilakukan secara
konvensional selama ini terbukti mengalami berbagai hambatan. Untuk itu diperlukan
metode penegakan hukum secara luar bi}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 asa melalui
pembentukan suatu badan khusus yang mempunyai kewenangan luas, independen serta
bebas dari kekuasaan manapun dalam upaya pemberantasan tindak pidana korupsi,
yang\uc1 \u160 ? pelaksanaannya dilakukan secara optimal, intensif, efektif,
profesional serta be}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 rkesinambungan.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Dalam rangka mewujudkan
supremasi hukum, Pemerintah Indonesia telah meletakkan landasan kebijakan yang kuat
dalam usaha memerangi tindak pidana korupsi. Berbagai kebijakan tersebut tertuang
dalam berbagai peraturan perundang-undangan, antara lain dalam Ketetapan Majelis
Permusyawaratan Rakyat Republik Indonesia Nomor XI/MPR/1998 tentang Penyelenggara
Negara yang Bersih dan Bebas Korupsi, Kolusi, dan Nepotisme; Undang-Undang Nomor 28
Tahun 1999 tentang Penyelenggara Negara yang Bersih dan Bebas dari Korupsi, Kolusi,
dan Nepotisme, serta Undang-Undang Nomor 31 Tahun 1999 tentang Pemberantasan Tindak
Pidana Korupsi sebagaimana telah diubah dengan Undang-Undang Nomor 20 Tahun 2001
tentang Perubahan atas Undang-Undang Nomor 31 Tahun 1999 tentang Pemberantasan
Tindak Pidana Korupsi.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Berdasarkan ketentuan Pasal 43 Undang-Undang Nomor 31 Tahun 1999 tentang
Pemberantasan Tindak Pidana Korupsi sebagaimana telah diubah dengan Undang-Undang
Nomor 20 Tahun 2001, badan khusus tersebut yang selanjutnya disebut Komisi
Pemberantasan Korupsi, memiliki kewenangan melakukan koordinasi dan supervisi,
termasuk melakukan penyelidikan, penyidikan, dan penuntutan, sedangkan mengenai
pembentukan, susunan organisasi, tata kerja dan pertanggung jawaban, tugas dan
wewenang serta keanggotaannya diatur dengan Undang-undang.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Undang-Undang ini dibentuk
berdasarkan ketentuan yang dimuat dalam Undang-Undang tersebut di atas. Pada saat
sekarang pemberantasan tindak pidana korupsi sudah dilaksanakan oleh berbagai
institusi seperti kejaksaan dan kepolisian dan badan-badan lain yang berkaitan
dengan pemberantasan tindak pidana korupsi, oleh karena itu pengaturan kewenangan
Komisi Pemberantasan Korupsi dalam Undang-Undang ini dilakukan secara berhati-hati
agar tidak terjadi tumpang tindih kewenangan dengan berbagai instansi tersebut.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Kewenangan Komisi Pemberantasan Korupsi dalam melakukan penyelidikan, penyidikan,
dan penuntutan tindak pidana korupsi meliputi tindak pidana korupsi yang : a.
melibatkan aparat penegak hukum, penyelenggara}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
negara, dan orang lain yang ada kaitannya dengan tindak pidana korupsi yang
dilakukan oleh aparat penegak hukum atau penyelenggara negara;\uc1 \u160 ? b.
mendapat perhatian yang meresahkan masyarakat; dan/atau\uc1 \u160 ? c. menyangkut
kerugian negara paling sedikit Rp.1.000.0}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 00.000,00
(satu milyar rupiah).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Dengan pengaturan dalam Undang-Undang ini, Komisi
Pemberantasan Korupsi: 1) dapat menyusun jaringan kerja (networking) yang kuat dan
memperlakukan institusi yang telah ada sebagai \uc1 \u8220 ?counterpartner\uc1
\u8221 ? yang kondusif sehingga pemberantasan korupsi dapat dilaksanakan secara
efisien dan efektif; 2) tidak memonopoli tugas dan wewenang penyelidikan,
penyidikan, dan penuntutan; 3) berfungsi sebagai pemicu dan pemberdayaan institusi
yang telah ada dalam pemberantasan korupsi }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 (trigger mechanism)}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 ; 4)
berfungsi untuk melakukan supervisi dan memantau\uc1 \u160 ? institusi yang telah
ada, dan dalam keadaan tertentu dapat mengambil alih tugas dan wewenang
penyelidikan, penyidikan, dan penuntutan (superbody) yang sedang dilaksanakan oleh
kepolisian dan/ata}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 u kejaksaan.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Untuk mendukung kinerja Komisi
Pemberantasan Korupsi yang sangat luas dan berat\uc1 \u160 ? dalam\uc1 \u160 ?
pemberantasan\uc1 \u160 ? tindak\uc1 \u160 ? pidana korupsi, maka Komisi
Pemberantasan Korupsi perlu didukung oleh sumber keuangan yang berasal dari
Anggaran Pendapatan dan Bela}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 nja Negara. Dalam UndangUndang
ini, Komisi Pemberantasan Korupsi dibentuk dan berkedudukan di ibukota negara, dan
jika dipandang perlu sesuai dengan kebutuhan masyarakat, Komisi Pemberantasan
Korupsi dapat membentuk perwakilan di daerah provinsi.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Dalam menjalankan tugas dan wewenang
penyelidikan, penyidikan, dan penuntutan, Komisi Pemberantasan Korupsi di samping
mengikuti hukum acara yang diatur dalam peraturan perundang-undangan yang berlaku
dan Undang-Undang Nomor 31 Tahun 1999 tentang Pemberantasan Tindak Pidana Korupsi
sebagaimana telah diubah dengan Undang-Undang Nomor 20 Tahun 2001 tentang Perubahan
atas Undang-Undang Nomor 31 Tahun 1999 tentang Pemberantasan Tindak Pidana Korupsi,
juga dalam Undang-Undang ini dimuat hukum acara tersendiri sebagai ketentuan khusus
(lex specialis).}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Di
samping itu, untuk meningkatkan efisiensi dan efektivitas penegakan hukum terhadap
tindak pidana korupsi, maka dalam Undang-Undang ini diatur mengenai pembentukan
pengadilan tindak pidana korupsi di lingkungan peradilan umum, yang untuk pertama
kali dibentuk di lingkungan Pengadilan Negeri Jakarta Pusat. Pengadilan tindak
pidana korupsi tersebut bertugas dan berwenang memeriksa dan memutus perkara tindak
pidana korupsi yang dilakukan oleh majelis hakim terdiri atas 2 (dua) orang hakim
Pengadilan Negeri dan 3 (tiga) orang hakim ad hoc. Demikian pula dalam proses
pemeriksaan baik di tingkat banding maupun tingkat kasasi juga dilakukan oleh
majelis hakim yang terdiri atas 2 (dua) orang hakim dan 3 (tiga) orang hakim ad
hoc. Untuk menjamin kepastian hukum, pada tiap tingkat pemeriksaan ditentukan
jangka waktu secara tegas.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Untuk mewujudkan asas proporsionalitas, dalam Undang-Undang ini diatur pula
mengenai ketentuan\uc1 \u160 ?rehabilitasi\uc1 \u160 ? dan kompensasi dalam hal
Komisi Pemberantasan Koru}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 psi melakukan tugas dan
wewenangnya bertentangan dengan Undang-Undang ini atau hukum yang berlaku.(***)}
{\fs24 \kerning2 \dbch \af0 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li720 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin720 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 48.}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Peran Cendekiawan
di Panggung Politik}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Cendekiawan atau intelektual ialah orang
yang menggunakan kecerdasannya untuk bekerja, belajar, membayangkan, mengagas, atau
menyoal dan menjawab persoalan tentang berbagai gagasan. Kata cendekiawan berasal
dari Chanakya, seorang politikus dalam pemeritahan Chandragupta dari Kekaisaran
Maurya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 Secara umum, terdapat tiga pengertian modern untuk istilah
\uc1 \u8220 ?cendekiawan\uc1 \u8221 ?, yaitu :mereka yang amat terlibat dalam idea-
idea dan buku-buku; mereka yang mempunyai keahlian dalam budaya dan seni yang
memberikan mereka kewibawaan kebudayaan, dan yang kemudian mempergunakan kewibawaan
itu untuk mendiskusikan perkara-perkara lain di khalayak ramai. Golongan ini
dipanggil sebagai \uc1 \u8220 ?intelektual budaya\uc1 \u8221 ?; dari segi Marxisme,
mereka yang tergolong dalam kelas dosen, guru, pengacara, wartawan, dan
sebagainya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Oleh karena itu, cendekiawan sering dikaitkan dengan
mereka yang lulusan universitas. Namun, Sharif Shaary, dramawan Malaysia terkenal,
mengatakan bahwa hakikatnya tidak semudah itu. Ia berkata: \uc1 \u8220 ?Belajar di
universitas bukan jaminan seseorang dapat menjadi cendekiawan.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Seorang cendekiawan
adalah pemikir yang sentiasa berpikir dan mengembangkan (serta) menyumbangkan
gagasannya untuk kesejahteraan masyarakat. Ia juga adalah seseorang yang
mempergunakan ilmu dan ketajaman pikirannya untuk mengkaji, menganalisis,
merumuskan segala perkara dalam kehidupan manusia, terutama masyarakat di mana ia
hadir khususnya dan di peringkat global umum untuk mencari kebenaran dan menegakkan
kebenaran itu. Lebih dari itu, seorang intelektual juga seseorang yang mengenali
kebenaran dan juga berani memperjuangkan kebenaran itu, meskipun menghadapi tekanan
dan ancaman, terutama sekali kebenaran, kemajuan, dan kebebasan untuk rakyat\uc1
\u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Berbeda dengan dunia politik. Politikus (jamak:
politisi) adalah seseorang yang terlibat dalam politik, dan kadang juga termasuk
para ahli politik. Politikus juga termasuk figur politik yang ikut serta dalam
pemerintahan. Dalam demokrasi Barat, istilah ini biasa terbatas kepada mereka yang
menjabat atau sedang mencoba mendapatkannya daripada digunakan untuk merujuk kepada
para ahli yang dipekerjakan oleh orang-orang yang tersebut di atas. Perbedaan
seperti ini tidak begitu jelas jika berpedoman pada pemerintahan yang non-
demokratis. Dalam sebuah negara, para politikus membentuk bagian eksekutif dari
sebuah pemerintah dan kantor sang pemimpin negara serta bagian legislatif, dan
pemerintah di tingkat regional dan lokal.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Salah satu hal menarik untuk
dibicarakan setelah pesta demokrasi adalah peran kaum inteletual dalam ranah
perpolitikan Indonesia. Banyak ulama yang mencoba terjun ke dalam kancah politik,
dengan alasan politik sebagai sarana memperjuangkan kebenaan.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Situasi semacam itu
ternyata menjadi sorotan masyarakat. Banyak yang mempertanyakan apakah ulama benar-
benar mampu berpolitik? Apakah dengan terjunnya kaum inteletual dalam bidang
politik dapat mengubah suasana perpolitikan di Indonesia?}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Ada pendapat yang
menyatakan agar kaum inteltual terdidik mundur dari dunia politik, karena tugasnya
membela kebenaran kepada masyarakat. }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK "https://nusantaranews.co/politik/" \'5co
"Politik" \'5ct "https://nusantaranews.co/peran-kaum-intelektual-dalam-dunia-
politik/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Politik}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 itu kotor, sedangkan
dalam sejarah kejayaan Islam,
peran intelektual sangat besar. Khalifah Islam adalah para pemimpin yang selalu
dan sangat memerhatikan masalah ilmu pengetahuan dan keintelektualan. Di belakang
khalifah adalah deretan orang yang ahli dalam bidang masing-masing. Maka tak ayal
kalau khilafah Islamiyah bisa mencapai kejayaan karena keintelektualannya.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 Peranan kaum intelektual dahulu sebagai inspirator kemerdekaan
Indonesia. Di antaranya HOS Cokroaminoto, Dr Wahidin Sudiro Husodo, Agus Salim, KH
Ahmad Dahlan, KH Hasyim Asyari, Ki Hajar Dewantoro, M Natsir dan sejumlah
intelektual ulama serta intelektual lainnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard
\plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Pendapat yang berusaha untuk
memisahkan intelektual dengan politik sebenarnya pendapat yang sekuler. Pendapat
yang mengotomi politik itu sendiri. }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK "https://nusantaranews.co/politik/" \'5co
"Politik" \'5ct "https://nusantaranews.co/peran-kaum-intelektual-dalam-dunia-
politik/_blank" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Politik}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 dinilai sebagai sesuatu
yang hina, sehingga agama yang sifatnya suci tidak diperbolehkan masuk. Politisi
boleh bohong tapi tidak boleh salah, ilmuwan tidak boleh bohong tapi boleh salah
adalah jargon yang banyak membuat ilmuwan atau ulama yang terjun di dunia politik
kehilangan arah tujuannya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Bila hal seperti ini terus terjadi dan
berkembang di dalam dunia intelektual, maka akan menjadi momok bagi ulama maupun
ilmuwan. Akhirnya mereka akan makin jauh dari dunia politik, sehingga terciptalah
sebuah negara yang sekuler. Negara yang asas pemikirannya selalu berlandaskan
untung dan rugi, tanpa menghiraukan etika dan moral.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard
\plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Maka kita perlu
mempersandingkan kembali antara intelektual dengan politik, keduanya saling
melengkapi. }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
HYPERLINK "https://nusantaranews.co/politik/" \'5co "Politik" \'5ct
"https://nusantaranews.co/peran-kaum-intelektual-dalam-dunia-politik/_blank" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\cf1 \ul1 Politik}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 tidak akan terkontrol
tanpa adanya kehadiran intelektual. Politik yang busuk adalah politik yang tanpa
dilandasi intelektual. Politik dianggap kotor dan kejam karena tidak dikawal dengan
intelektual. Jadi kehadiran intelektual dalam dunia politik sangatlah penting.
Keduanya tidak bisa dan tidak boleh dipisahkan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard
\plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Sekarang ini Indonesia tengah
dilanda krisis politikus yang intelek, sehingga elite politik banyak yang tidak
bermoral. Kekuasaan dalam pikirannya hanyalah sebuah alat untuk meraih kenikmatan
dunia. Pemilu baginya hanyalah ajang perlombaan antara menang dan kalah.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 Ada perbedaan mendasar politisi Indonesia dulu dan sekarang.
Politisi zaman dulu itu juga seorang intelektual, kalau politisi yang sekarang
tentu berbeda dengan politidi jaman dahulu yang penuh patriotisme dan idealisme.
Politisi zaman dulu itu mereka kuat literasinya dan menguasai banyak bahasa. Para
tokoh bangsa di masa lalu merupakan politikus yang amat berani. Tidak jarang saling
bergesekan karena perbedaan ideologi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Sebab meski perbedaan ideologi
di masa awal kemerdekaan itu amat tajam antara Islam, nasionalis, komunis/sosialis,
namun tak sampai dibawa para tokoh itu ke ranah personal. Cukup berhenti di ranah
ideologi atau pandangan politik. Misalnya saja Soekarno yang kala itu ditahan Orde
Baru amat percaya tugasnya bisa digantikan wakilnya Muhammad Hatta yang kerap
berbeda pandangan dengannya. Bahkan seorang Isa Anshary (tokoh Masyumi) kala itu
bisa bercengkerama dengan D.N Aidit (pemimpin Partai Komunis Indonesia-PKI),
padahal lawan luar biasa itu.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Maka, tidak bisa disalahkan
kalau Indonesia tidak bisa bangkit lagi seperti zaman perjuangan dulu. Tokoh elite
politiknya tidak sebobot dengan politikus dulu. Contohnya, Soekarno dan Hatta.
Mereka adalah tokoh politik dan juga tokoh intelektual.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Sekarang Indonesia
perlu berbenah diri kembali. Indonesia perlu mencetak generasi penerus politikus
yang akan memikirkan bangsa dengan politikus yang intelek. Indonesia memerlukan
pemimpin yang bisa memadukan antara intelektual dan politik, sehingga dapat bangkit
kembali dari penjajahan dan keterpurukan. (*)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 49. Masa Depan Konstelasi Politik Indonesia}
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Koalisi Indonesia Kerja adalah nama koalisi yang mendukung pasangan calon }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Presiden_Republik_Indonesia" \'5co "Presiden
Republik Indonesia" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Presiden}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan calon }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Wakil_Presiden_Republik_Indonesia" \'5co "Wakil
Presiden Republik Indonesia" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Wakil Presiden}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Joko_Widodo" \'5co "Joko Widodo" }}{\fldrslt
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Joko
Widodo}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Ma'ruf_Amin" \'5co "Ma'ruf
Amin" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Ma'ruf Amin}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 pada }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Pemilihan_umum_Presiden_Indonesia_2019" \'5co
"Pemilihan umum Presiden Indonesia 2019" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Pemilihan umum Presiden dan Wakil Presiden
Republik Indonesia tahun 2019}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Koalisi ini
sendiri secara resmi berdiri bersamaan dengan diserahkannya nama calon Presiden-
Wakil Presiden RI Joko Widodo-Ma'ruf Amin ke }{\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Komisi_Pemilihan_Umum" \'5co "Komisi Pemilihan Umum"
}}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1
\ul1 Komisi Pemilihan Umum}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 pada 10 Agustus
2018. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Penamaan koalisi ini merupakan lanjutan dari }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Koalisi_Indonesia_Hebat" \'5co "Koalisi Indonesia
Hebat" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1
\ul1 Koalisi Indonesia Hebat}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang pernah digunakan oleh
calon presiden petahana }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Joko_Widodo" \'5co "Joko Widodo" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1
\ul1 Joko Widodo}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 pada kampanye tahun 2014 yang lalu. Koalisi
ini terdiri atas 10 partai, antara lain }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Demokrasi_Indonesia_Perjuangan" \'5co "Partai
Demokrasi Indonesia Perjuangan" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai PDI Perjuangan}}}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Golongan_Karya" \'5co "Partai Golongan Karya"
}}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1
\ul1 Partai Golkar}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Nasional_Demokrat" \'5co "Partai Nasional
Demokrat" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai Nasdem}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Kebangkitan_Bangsa" \'5co "Partai Kebangkitan
Bangsa" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai PKB}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_PPP" \'5co "Partai PPP" }}{\fldrslt {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai PPP}}}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Hati_Nurani_Rakyat" \'5co "Partai
Hati Nurani Rakyat" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai Hati Nurani Rakyat}}}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Solidaritas_Indonesia" \'5co "Partai
Solidaritas Indonesia" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai PSI}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Persatuan_Indonesia" \'5co "Partai Persatuan
Indonesia" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai Perindo}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_PKPI" \'5co "Partai PKPI" }}{\fldrslt
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai
PKPI}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , dan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/PBB" \'5co "PBB" }}{\fldrslt {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 PBB}}}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 . Selain itu, jumlah tim kampanye nasional partai ini berjumlah 150
orang.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Adapun koalisi ini memiliki 11 }{\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/w/index.php?
title=Direktorat&action=edit&redlink=1" \'5co "Direktorat (halaman belum tersedia)"
}}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1
\ul1 direktorat}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 antara lain perencanaan,
konten, komunikasi politik, media dan sosmed, kampanye, pemilih muda, penggalangan
dan penjaringan, logistik dan Alat Peraga Kampanye, hukum dan advokasi serta saksi
dan relawan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dinamakan koalisi Indonesia Kerja karena dengan kerja, kerja, dan
kerja, Pak Jokowi mengubah paradigma dan orientasi politik selama ini, politik yang
hanya mengabdi kepada kekuasaan dan uang saja.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Berbeda dengan Koalisi Adil Makmur
yang Koalisi Indonesia Adil Makmur adalah }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Koalisi" \'5co "Koalisi" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1
\ul1 koalisi}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_politik" \'5co
"Partai politik" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 partai politik}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 di }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Indonesia" \'5co "Indonesia" }}{\fldrslt {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Indonesia}}}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 yang mendukung }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Prabowo_Subianto" \'5co
"Prabowo Subianto" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Prabowo Subianto}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1
\u8211 ?}{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Sandiaga_Uno" \'5co "Sandiaga Uno" }}{\fldrslt
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Sandiaga
Uno}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dalam }{\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Pemilihan_umum_Presiden_Indonesia_2019" \'5co
"Pemilihan umum Presiden Indonesia 2019" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Pemilihan Presiden tahun 2019}}}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 . Koalisi ini terdiri atas 5 partai, antara lain }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Gerakan_Indonesia_Raya" \'5co "Partai Gerakan
Indonesia Raya" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai Gerindra}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ,}{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Keadilan_Sejahtera" \'5co "Partai Keadilan
Sejahtera" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai PKS}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ,}{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Amanat_Nasional" \'5co "Partai Amanat
Nasional" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai PAN}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Demokrat" \'5co "Partai Demokrat" }}{\fldrslt
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai
Demokrat}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , dan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Berkarya" \'5co
"Partai Berkarya" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai Berkarya}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 .
Selain itu, jumlah badan pemenangan nasional partai ini berjumlah 800 orang.
Koalisi ini resmi dibubarkan pada 28 Juni 2019, pasca putusan }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Mahkamah_Konstitusi" \'5co "Mahkamah Konstitusi" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1
\ul1 Mahkamah Konstitusi}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang menolak }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Sengketa_pemilihan_umum_Presiden_Indonesia_2019" \'5
co "Sengketa pemilihan umum Presiden Indonesia 2019" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15
\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \cf1 \ul1 gugatan pasangan Prabowo\uc1
\u8211 ?Sandi}}}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \af13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 .}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Melihat isu-isu terkini yang
berkembang dan masih marak di media massa nasional maupun media sosial tentang
hasil kompromi politik dan dan rekonsiliasi nasional setelah melihat hasil
keputusan Mahkamah Konstitusi(MK) pada hari Kamis (27/6) dan diperkuat dengan
penetapan Komisi Pemilihan Umum pada hari Minggu (30/6) yang memenangkan Pasangan
Joko Widodo-KH Ma\uc1 \u8217 ?ruf Amin sebagai pemenang Pemilihan Presiden dan
Wakil Presiden menggunguli pasangan Prabowo-Sandiaga Uno.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Keputusan MK pada 27
Juni 2019 yang diperkuat dengan keputusan KPU telah menetapkan presiden dan wapres
yang yang bersifat final dan mengikat serta terbuka untuk semua pihak yang harus
ditaati oleh seluruh rakyat Indonesia dan merupakan mahkota demokrasi dari sistem
Pemilihan Umum serentak baik Pilpres, DPR, DPRD I, DPRD II dan DPD pada 27 April
yang lalu.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dengan ditetapkannya pasangan Joko Widodo-KH Ma\uc1 \u8217 ?ruf Amin
sebagai presiden terpilih oleh Komisi Pemilihan Umum, maka tinggal selangkah lagi
yakni pelantikan Presiden dan Wakil Presiden dijadwalkan berlangsung pada 20
Oktober 2019 mendatang. Menanti Koalisi Indonesia Kerja (KIK), sangat menarik
pidato saat penetapan di KPU Jakarta, 30 Juni 2019, \uc1 \u8221 ?Mulai besok kita
sudah kerja,\uc1 \u8221 ? kata Jokowi. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Parpol Koalisi Adil Makmur
dinyatakan bubar (28/6) setelah melihat hasil keputusan MK dan mempersilahkan
partai koalisi pendukungnya untuk menentukan sikap politik masing-masing partai,
apakah nantinya akan berada di jalur oposisi atau masuk ke dalam pemerintah. Bahkan
Prabowo sendiri mempersilahkan apabila Koalisi Adil Makmur yang terdiri dari Partai
Sejahtera (PKS), Partai Amanat Nasional (PAN), Partai Demokrat dan Partai Berkarya
serta partai pengusung Prabowo yakni Partai Gerindra jika bergabung dengan
Pemerintah. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Sementara ini partai Gerinda akan tetap berjuang di jalur legislatif.
Maka melihat kondisi sekarang ini banyak sekali bargaining posision (tawaran
politis) menteri (eksekutif)bagi partai pendukung Prabawo-Sandiaga seperti mengarah
kepada Demokrat dan bahkan Partai Gerinda sendiri. Idealnya memang harus ada
oposisi di pemerintahan sebagai lembaga kontrol pemerintah. }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Perbincangan dan opini
publik ini tidak menarik karena yang muncul adalah perbincangan jabatan menteri
dan bagi-bagi kekuasaan. Sehingga melihat kontelasi politik yang ada sekarang ada
upaya rekonsiliasi, Presiden Jokowi yang terpilih kembali untuk lima tahun ke
depan, memiliki tugas berat, yakni menciptakan rekonsiliasi dengan para pendukung
Prabowo. Kampanye berbulan-bulan telah membuat massa pendukung menjadi sangat
militan sehingga muncul perpecahan dalam di antara pendukung kedua capres.}
{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Maka tugas pertama
Presiden Jokowi adalah berusaha merangkul para pendukung Prabowo. Menurutnya beban
untuk menyatukan kembali lebih berada di pihak Joko Widodo sebagai pemenang karena
mereka memiliki segalanya. Sekalipun begitu, Jokowi sangat terbuka membuka koalisi
dengan pihak Koalisi Adil Makmur. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Presiden
terpilih }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://www.cnnindonesia.com/tag/joko-widodo" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Joko Widodo}}}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
menyebut tengah menunggu restu dari }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK "https://www.cnnindonesia.com/tag/koalisi-indonesia-kerja"
}}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1
\ul1 Koalisi Indonesia Kerja}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (KIK) untuk mengajak Prabowo
dan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://www.cnnindonesia.com/tag/partai-gerindra" }}{\fldrslt {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }
{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Partai Gerindra}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 masuk dalam barisan koalisi. Namun, pada dasarnya ia
membuka peluang bagi rivalnya, Prabowo Subianto untuk bergabung di dalam
pemerintahan 2019-2024.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8221 ?Masih perlu waktu karena saya pun harus
mengajak bicara untuk yang sudah ada di dalam, yaitu Koalisi Indonesia
kerja,\uc1 \u8221 ? kata Jokowi dalam konferensi pers usai pembacaan putusan hasil
Pilpres 2019 di Kantor KPU , Jakarta, Minggu (30/6). Meski begitu, Jokowi
memastikan ia membuka kesempatan bagi siapapun untuk masuk ke dalam koalisi untuk
membangun Indonesia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Sebelumnya, KPU menetapkan Joko Widodo-Ma'ruf Amin
sebagai pasangan calon terpilih. Penetapan dilakukan usai Mahkamah Konstitusi (MK)
menolak seluruh gugatan paslon 02 Prabowo Subianto-Sandiaga Uno dalam sengketa
perselisihan hasil pemilihan umum (PHPU).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jokowi-Ma'ruf dinyatakan menang Pilpres 2019
dengan perolehan 85.607.362 suara atau 55,50 persen suara sah. Sementara Paslon 02
Prabowo-Sandi dinyatakan memperoleh 68.650.239 suara atau 45,50 persen suara sah.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Rekonsiliasi adalah perbuatan memulihkan hubungan persahabatan pada keadaan semula
sebagai perbuata}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 n untuk menyelesaikan perbedaan-perbedaan yang ada. Dalam
kaca mata Agama Islam, hubungan itu adalah berselempangkan tali silaturahmi\uc1
\u160 ?}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 (shilah ar-rahim}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u160 ?dibentuk dari kata
}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 shilah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ar-rahim.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Kata shilah berasal dari }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 washala-yashilu-wasl(an)wa
shilat(an)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , artinya adalah hubungan. Adapun }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ar-rahim}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 atau }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ar-rahm,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 jamaknya }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 arh}
{\i1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u226 ?}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 m,}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yakni rahim atau
kerabat. Asalnya dari }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ar-rahmah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (kasih sayang); ia
digunakan untuk menyebut rahim atau kerabat karena orang-orang saling berkasih
sayang, karena hubungan rahim atau kekerabatan itu. Di dalam al-Quran, kata al-arh}
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u226 ?m\uc1 \u160 ?terdapat dalam tujuh ayat, semuanya bermakna
rahim atau kerabat.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dengan demikian, secara bahasa }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 shilah ar-rahim}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 (silaturahmi) artinya adalah hubungan kekerabatan. Banyak nash
syariat yang memuat kata atau yang berkaitan dengan shilah ar-rahim. Maknanya
bersesuaian dengan makna bahasanya, yaitu hubungan kekerabatan. Syariat
memerintahkan agar kita senantiasa menyambung dan menjaga hubungan kerabat }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 (shilah ar-rahim)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Sebaliknya, syariat melarang untuk
memutuskan silaturahim. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Rekonsiliasi menekankan makna perjalanan hidup manusia
adalah untuk mengabdi kepada Allah SWT, yang paling taqwa disisi Allah adalah siapa
saja yang bekerja dengan ikhlas tidak membedakan jabatan dalam pekerjaan. Allah
berfirman dalam Al-Qur\uc1
\u8217 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 an surat Al-Hujurat ayat 13\uc1 \u160 ?yang artinya: }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u8220 ?Hai manusia, Sesungguhnya Kami menciptakan kamu dari
seorang laki-laki dan }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 seorang perempuan dan menjadikan kamu
berbangsa \uc1 \u8211 ? bangsa dan bersuku-suku supaya kamu saling kenal-mengenal.
Sesungguhnya orang yang paling mulia diantara kamu disisi Allah ialah orang yang
paling taqwa diantara kamu. Sesungguhnya Allah Maha mengetahui lag}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 i Maha
Mengenal.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Salah satu cara bertakwa kepada Allah adalah dengan
menjaga tali silaturahmi, mengutip sabda Rasululloh, Kebajikan yang cepat pahalanya
ada dua yaitu, berbakti kepada apa saja karena Allah dan orang yang rajin
silaturahim. Dan ada dua yang siksanya cepat, pertama orang yang berbuat kekejian
dan kedua orang yang memutus tali silaturrahim (HR.Ibnu Majjah).}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf10 Jadi
bukan masalah jabatan menteri dan bagi-bagi kekuasaan yang menarik saat melihat isu
dan perkembangan pasca keputusan MK dan KPU tentang Capres-Cawapres saat ini.
Karena jabatan menteri itu adalah }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 adalah hak prerogatif presiden yang
terpilih nantinya sesuai dengan pasal 17 UUD 1945. Ketentuan dalam pengaturan
pembentukan, perubahan dan pembubaran kementrian negara diatur dalam UUD karena
belajar dari praktik ketatanegaraan yang pernah terjadi pada era sebelumnya, yakni
pembubaran depeartemen oleh presiden terpilih. Akibatnya terjadi ketegangan yang
berakibat berat, yakni kesulitan menyalurkan PNS pada departemen itu , serta
kesulitan mengatur tugas dan tanggung jawab pemerintah dalam melanjutkan program
pembangunan, yang sebelumnya menjadi tugas departemen yang dibubarkan itu.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Belajar dari kejadian tersebut, di dalam pembukaan UUD 1945 dimasukan ketentuan
bahwa pembentukan, perubahan dan pembubaran kementrian oleh presiden diatur dalam
UUD. Hal ini dimaksudkan agar pelaksanaan hal prerogatif Presiden mempunyai aturan
yang baku yang disusun DPR bersama Presiden sehingga tidak sesuai kehendak presiden
saja. Karena diatur dalam UU, hal itu berarti kepentingan dan aspirasi rakyat juga
diwadahi dan menjadi pedoman dalam kehidupan berbangsa dan bernegara.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ketentuan ini juga
merupakan perjuangan saling mengawasi dan saling mengimbangi antar lembaga negara
yaitu Presiden dan DPR. Bentuk pengaturan lebih lanjut dalam UU yang mengatur
kementrian negara adalah ditetapkan dalam UU No 39 tahun 2008 tentang kementrian
negara. (***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 50.}{\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
Pentingnya Oposisi Dalam Parlemen}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Di saat sebagian partai yang tergabung
dalam koalisi pendukung Prabowo Subianto-Sandiaga Uno merapat ke petahana, misalnya
PAN dan Demorat, Gerindra condong memilih sisi seberangnya. Kemungkinan besar
Gerindra jadi oposisi. Joko Widodo-Ma\uc1 \u8217 ?ruf Amin relatif tidak menghadapi
tantangan berat karena berhadapan dengan parlemen yang dikuasai koalisi Indonesia
Kerja. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 Seperti diketahui, mayoritas kursi di parlemen dikuasai oleh
Koalisi Indonesia Kerja. Demikian pula nantinya kursi pimpinan DPR dan MPR. Lalu,
apa yang bisa dilakukan para legislator dari partai oposisi Koalisi Indonesia Adil
Makmur yang sudah dinyatakan bubar?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Oposisi dalam dunia }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Politik" \'5co "Politik" }}{\fldrslt {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 politik}}}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 berarti }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_politik" \'5co "Partai politik" }}{\fldrslt
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1
partai}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 penentang di dewan perwakilan dsb yang
menentang dan mengkritik pendapat atau kebijaksanaan politik golongan yang
berkuasa. Beberapa parpol ada yang menyebut dirinya sebagai partai penyeimbang. }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 Oposisi lazim diterjemahkan menjadi oposisi. Kata itu berasal
dari bahasa Latin }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 opp}{\i1 \fs28 \dbch \af12 \hich
\af15 \loch \f15 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \uc1 \u333 ?}
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 nere}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 , yang berarti menentang, menolak,
melawan. Nilai konsep, bentuk, cara, dan alat oposisi itu bervariasi. Nilainya
antara kepentingan bersama sampai pada kepentingan pribadi atau kelompok. }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Menurut Kamus Besar Bahasa Indonesia, arti kata oposisi didefinisikan
dalam dua bidang yang berbeda. Pada dunia politik, arti kata oposisi dimaknai
sebagai \uc1 \u8216 ?partai penentang di dewan perwakilan dan sebagainya yang
menentang dan mengkritik pendapat atau kebijaksanaan politik golongan yang
berkuasa\uc1 \u8217 ?. Sementara dalam bidang linguistik, arti kata oposisi
dimaknai sebagai \uc1 \u8216 ?pertentangan antara dua unsur bahasa untuk
memperlihatkan perbedaan arti\uc1 \u8217 ?.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dari kedua arti kata oposisi
menurut Kamus Besar Bahasa Indonesia, arti kata oposisi dalam pemaknaan linguistik
nampaknya kurang akrab di telinga masyarakat Indonesia. Kebanyakan orang Indonesia
lebih sering mengaitkan arti kata oposisi dengan dunia politik. Orang-orang pun
masih sering mendefinisikan arti kata oposisi sebagai sesuatu yang berlawanan
dengan arti kata koalisi. Padahal arti kata oposisi bukanlah antonim dariarti kata
koalisi.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Menurut Kamus Besar Bahasa Indonesia, arti kata koalisi adalah
\uc1 \u8216 ?kerja sama antara beberapa partai untuk memperoleh kelebihan suara
dalam parlemen\uc1 \u8217 ?. Arti kata koalisi menurut Kamus Besar Bahasa Indonesia
ini memang lebih cenderung ke dalam dunia politik. Sebuah partai politik tidak akan
mampu mengusung calon presiden dan calon wakil presiden tanpa berkoalisi. Hal ini
disebabkan karena umumnya jumlah suara pemilih dalam suatu partai politik tidak
akan cukup untuk memenuhi batas minimum suara yang diperlukan dalam mengusung
pasangan calon presiden dan calon wakil presiden.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Berdasarkan definisi tersebut,
partai politik dalam pemerintahan seakan terbagi dalam dua kubu. Kalau tidak
menjadi partai koalisi berarti menjadi partai oposisi. Hal ini lah yang menyebabkan
kebanyakan orang berpikir jika arti kata koalisi dan arti kata oposisi merupakan
dua kata yang saling berlawanan. Kenyataannya, koalisi bukanlah antonim dari
oposisi. Arti kata koalisi bersinonim dengan kata aliansi, asosiasi dan federasi
yang memiliki makna \uc1 \u8216 ?bergabung\uc1 \u8217 ?. Sedangkan arti kata
oposisi bersinonim dengan kata antagonisme dan antitesis yang bermakna \uc1
\u8216 ?bertentangan\uc1 \u8217 ?. Seperti yang kita tahu, bergabung dan
bertentangan bukanlah dua kata yang dapat diantonimkan.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Sikap oposisi dari pecahan
Koalisi Adil Makmur yang mengusung Prabowo-Sandi dalam Pilpres kemarin ini harus
dicermati karena berpotensi adanya upaya menjegal pemerintahan Jokowi-Ma\uc1 \u8217
?ruf. Menurut dia, ada dua hal yang bisa dilakukan Jokowi-JK dan koalisinya. }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 Pertama, Jokowi harus menggunakan kemampuan persuasif untuk
menambah jumlah partai pendukung. Hal ini sewajarnya memang harus dilakukan Jokowi.
Kedua, Dodi mengatakan, pemerintah, dalam hal ini Jokowi, harus dapat memenangi
hati publik. Meski menang kuat di parlemen, Jokowi dapat menggunakan kekuatan
rakyat untuk menilai siapa yang lebih mengedepankan kepentingan rakyat dibanding
kepentingan politik. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Substansi kebijakan yang dapat dilakukan
Jokowi, misalnya, dengan membangun hubungan antara pusat dan daerah dan
mengedepankan pembangunan infrastruktur. Serta tantangan yang paling terkini adalah
menyatukan kembali seluruh komponen politis dan kebangsaan paska keputusan MK dan
KPU. Kemudian, membuat kebijakan-kebijakan yang dapat langsung dipahami dan
dirasakan oleh rakyat. Kebijakan-kebijakan itu di antaranya berkaitan dengan
pemberantasan korupsi, peningkatan taraf ekonomi, pendidikan, kesehatan, dan
kesejahteraan masyarakat.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Dalam sistem politik dan ketatanegaraan
kita memang tidak dikenal istilah }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK "http://www.tribunnews.com/tag/partai-
oposisi" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 partai oposisi}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 . Tetapi
secara substansi dan fungsional, peran oposisi banyak dipraktikkan oleh partai
politik diluar pemerintahan sejak zaman }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK
"http://www.tribunnews.com/tag/soekarno" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Soekarno}}}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 hingga era Jokowi saat ini.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard
\plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Oposisi merupakan bagian dari
artikulasi politik yang berfungsi sebagai kontrol dalam pengambilan
kebijakan politik pemerintah, apakah kebijakan tersebut untuk kepentingan rakyat
atau sebaliknya untuk penguasa semata dan kroninya.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Selama periode
demokrasi terpimpin (1959-1965) }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 HYPERLINK "http://www.tribunnews.com/tag/soekarno" }}{\fldrslt
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1
Soekarno}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 , Partai Masyumi dan Partai Sosialis
Indoensia (PSI) merupakan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 HYPERLINK "http://www.tribunnews.com/tag/partai-oposisi" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\cf1 \ul1 partai oposisi}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 yang bersuara lantang
karena menganggap }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
HYPERLINK "http://www.tribunnews.com/tag/soekarno" }}{\fldrslt {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Soekarno}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 telah bertindak sewenang-wenang mengangkat anggota
parlemen sendiri sebagai kepala Negara yang tidak sesuai dengan jiwa UUD 1945.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 Di bawah rezim otoriter }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK
"http://www.tribunnews.com/tag/soeharto" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Soeharto}}}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 HYPERLINK "http://www.tribunnews.com/tag/partai-oposisi" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\cf1 \ul1 partai oposisi}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 menghilang walau kerap
disuarakan oknum-oknum politisi pemberani di parlemen seperti Sri Bintang Pamungkas
dari PPP yang berani menolak laporan pertanggungjawaban }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK
"http://www.tribunnews.com/tag/soeharto" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Soeharto}}}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 1993 dan di-recall dari keanggotaan DPR.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Melalui regulasi
dan fusi partai, }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
HYPERLINK "http://www.tribunnews.com/tag/soeharto" }}{\fldrslt {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 Soeharto}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 menciptakan hegemoni kekuasaan (}{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 power hegemony}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 ) dari pemimpin otoriter-
totaliter menuju diktator-antagonis. Soeharto menggunakan militer sebagai pilar
utama kekuasaan sentralistik dengan dua strategi yaitu, pertama, Menciptakan
politik yang bebas dari konflik idiologis dan berdasarkan konsensus.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 Sekarang, PDIP sebagai partai berkuasa tidak seharusnya risih
dan alergi keberadaan partai Gerindra dan PKS yang memosisikan diri sebagai }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK
"http://www.tribunnews.com/tag/partai-oposisi" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 partai oposisi}}}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 pemerintah. Apa yang disampaikan oleh kedua partai
tersebut hanya mengganti peran PDIP yang pernah dimainkan dimasa lalu sebagai
penyeimbang untuk meluruskan kebijakan yang dinilai keliru pula.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Makna Positif}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Oposisi baik dalam
bentuk personal maupun komunal (pressure group) atau dalam bentuk partai politik
sebagai kelompok penyeimbang kekuatan (balance of power). Dari pemerintah yang
berkuasa, ada kecenderungan bahwa penguasa akan melanggengkan kekuasaannya dan
membuat kebijakan sesuka hati bila tidak ada kelompok masyarakat atau partai
politik yang mengoreksinya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0
\ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Dalam konteks negara yang dibangun
diatas paradigma kontrak sosial (Social Contract) maka kepala negara dalam
menentukan kebijakan-kebijakan publik harus sesuai dengan keinginan dan kepentingan
rakyat sebagai mitra kontrak dalam menjalankan pemerintahan.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai politik
merupakan perwujudan aggregasi aspirasi masyarakat berhadapan dengan pemerintah.
Indonesia sebagai negara yang menganut Social Contract dalam pelaksanaan
pemerintahan hendaknya memosisikan rakyat secara sejajar yang diwujudkan dalam
bentuk representasi di parlemen dengan bersama-sama membuat keputusan dalam
berbagai urusan kepentingan politik.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Tindakan kepala negara atau
pemerintahan yang otoriter-represif dalam pengambilan keputusan akan melahirkan
kelompok dari masyarakat atau partai politik oposisi menjadi Counter Policy dengan
keputusan pemerintah. Inilah yang melahirkan }{\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK "http://www.tribunnews.com/tag/partai-
oposisi" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 partai oposisi}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 ditengah
konfigurasi politik nasional yang dinamis.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Sayangnya, oposisi sering
dianggap sebagai musuh dan diberi stigma negatif oleh pemerintahan yang otoriter, }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK
"http://www.tribunnews.com/tag/partai-oposisi" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 partai oposisi}}}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 tidak mendapat ruang gerak yang layak bahkan negara
mengharamkan keberadaannya. Hanya pemerintahan diktator yang melarang munculnya }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK
"http://www.tribunnews.com/tag/partai-oposisi" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 \ul1 partai oposisi}}}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 yang perannya sangat bermanfaat bagi masyarakat.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 Peran penting }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 HYPERLINK "http://www.tribunnews.com/tag/partai-
oposisi" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ul1 partai oposisi}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 setidaknya
ada lima hal yakni pertama, oposisi sebagai check and balance sebagai pemerhati dan
pengontrol perilaku dan kinerja negara (pemerintah). Secara budaya, protes rakyat
terhadap raja yang dilakukan dengan cara Pepe, berjemur ditengah terik matahari,
telah ada ratusan tahun yang lalu dikalangan masyarakat Jawa.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Kedua, oposisi
berperan sebagai counter player, yang tidak bisa diremehkan atau dilecehkan oleh
pemerintah karena oposisi merupakan penyeimbang opini publik yang melakukan kritik
secara konsepsional, kuat dalam visi dan strategik untuk memperjuangkan aspirasi
konstituennya. Di sinilah kelompok oposisi menurut Herbert Feith harus kuat dan
solid.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Ketiga, oposisi berperan sebagai sparing partner
pemerintah, untuk menentukan kebijakan-kebijakan sosial-politik agar tetap pada rel
pemihakan terhadap rakyat. Ini penting agar pemerintah tidak berlaku
diskriminatif.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Keempat, oposisi berperan sebagai advocatus diaboli-
devils advocate yang memainkan peran sebagai setan yang menyelamatkan masyarakat,
justru dengan mengganggu terus menerus. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Dalam peran tersebut oposisi
mengemukakan titik kelemahan dari suatu kebijakan pemerintah sehingga apabila
kebijaksanaan itu diterapkan, segala hal yang dapat mengakibatkan efek samping yang
merugikan sudah lebih dulu ditekan seminimal mungkin.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Kelima, kehadiran
oposisi berkaitan dengan masalah accountability atau pertanggung jawaban akan lebih
diperhatikan oleh pemerintah. Tidak semua hal akan diterima begitu saja, seakan-
akan dengan sendirinya jelas atau beres dalam pelaksanaannya. Kehadiran oposisi
membuat pemerintah harus selalu menerangkan dan memperttanggung jawabkan mengapa
suatu kebijakan diambil, apa dasarnya, apa pula tujuan dan urgensinya, serta dengan
cara bagaimana kebijakan itu akan diterapkan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Dari kelima peran
oposisi yang dimainkan secara simultan oleh partai politik akan melahirkan
pemerintahan yang partisipatif, terbuka dan akuntabel agar melaksanakan roda
pemerintahan yang benar-benar adil menuju masyarakat yang dicita-citakan;
masyarakat adil dan makmur tanpa diskriminasi dan perlakuan yang sama didepan
hukum.(***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 51. }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tantangan Menteri Muda di
Kabinet Jokowi -Ma\uc1 \u8217 ?ruf}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Penunjukan Mentri muda dalam kabinet pasangan terpilih, Jokowi Ma'ruf Amin
merupakan hak prerogatif Presiden yang diatur dalam UUD 1945 pasal 17. Alasan
Jokowi makan menunjuk menteri muda, karena menteri yang berusia dapat menjawab
perkembangan zaman.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf10 Jadi bukan masalah jabatan menteri dan bagi-bagi kekuasaan yang
menarik saat melihat isu dan perkembangan pasca keputusan MK dan KPU tentang
Capres-Cawapres saat ini. Karena jabatan menteri itu adalah }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 adalah hak
prerogatif presiden yang terpilih nantinya sesuai dengan pasal 17 UUD 1945.
Ketentuan dalam pengaturan pembentukan, perubahan dan pembubaran kementrian negara
diatur dalam UUD karena belajar dari praktik ketatanegaraan yang pernah terjadi
pada era sebelumnya, yakni pembubaran depeartemen oleh presiden terpilih. }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Akibatnya terjadi ketegangan yang berakibat berat, yakni kesulitan menyalurkan PNS
pada departemen itu , serta kesulitan mengatur tugas dan tanggung jawab pemerintah
dalam melanjutkan program pembangunan, yang sebelumnya menjadi tugas departemen
yang dibubarkan itu.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Belajar dari kejadian tersebut, di dalam pembukaan UUD
1945 dimasukan ketentuan bahwa pembentukan,
perubahan dan pembubaran kementrian oleh presiden diatur dalam UUD. Hal ini
dimaksudkan agar pelaksanaan hal prerogatif Presiden mempunyai aturan yang baku
yang disusun DPR bersama Presiden sehingga tidak sesuai kehendak presiden saja.
Karena diatur dalam UU, hal itu berarti kepentingan dan aspirasi rakyat juga
diwadahi dan menjadi pedoman dalam kehidupan berbangsa dan bernegara.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Ketentuan ini juga merupakan perjuangan saling mengawasi dan saling mengimbangi
antar lembaga negara yaitu Presiden dan DPR. Bentuk pengaturan lebih lanjut dalam
UU yang mengatur kementrian negara adalah ditetapkan dalam UU No 39 tahun 2008
tentang kementrian negara. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Mentri muda menurut pertimbangan Jokowi lebih mengerti
berbagai perkembangan dibanding yang berusia lebih tua. Apalagi perkembangan yang
berkaitan dengan bidang teknologi Sekarang ini zamannya sudah zaman milenial.
Meskipun demikian, kepada Menteri muda dapat menunjukkan sikap yang santun kepada
yang lebih tua. Dan juga perlu diingatkan yang muda juga tidak enggan untuk belajar
kepada yang lebih senior. Usia muda juga membuat dia harus lebih banyak lagi
belajar dari yang lebih tua. Jadi kalau misalnya tokoh-tokoh muda nanti yang
diminta masuk ke kabinet bisa tetap rendah hati dan mau sowan ke yang lebih tua.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Sebelumnya, Presiden Joko Widodo mengisyaratkan pembentukan kementerian baru sesuai
dengan kebutuhan dan tantangan zaman. Salah satu upayanya adalah memberi tempat
buat anak muda dalam kabinet periode keduanya. Presiden Jokowi blak-blakan soal
komposisinya menterinya pada periode kedua sebagai Presiden Indonesia akan banyak
akan diisi anak-anak muda, partai politik, kalangan profesional. Adapun kriterianya
adalah memiliki kemampuan mengeksekusi program dengan cepat dan tepat, menguasai
kemampuan manajerial, dinamis fleksibel dan mengikuti perubahan zaman dan berusia
muda.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Presiden Joko Widodo mengaku tidak akan membedakan latar belakang
profesional atau partai politik dalam menyusun kabinet pemerintah 2019-2024. Sebab,
banyak juga kader partai politik yang merupakan profesional di bidangnya. \uc1
\u8220 ?Kabinet diisi oleh orang ahli di bidangnya. Jangan sampai dibeda-bedakan
ini dari profesional dan ini dari (partai) politik, jangan seperti itulah, karena
banyak juga politisi yang profesional,\uc1 \u8221 ? kata Jokowi.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Perlu diketahui Koalisi
Indonesia Kerja adalah nama koalisi yang mendukung pasangan calon }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Presiden_Republik_Indonesia" \'5c\'5co "Presiden
Republik Indonesia" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Presiden}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 dan calon }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Wakil_Presiden_Republik_Indonesia" \'5c\'5co "Wakil
Presiden Republik Indonesia" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Wakil Presiden}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Joko_Widodo" \'5c\'5co "Joko Widodo" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Joko Widodo}}}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 dan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Ma'ruf_Amin" \'5c\'5co "Ma'ruf Amin" }}{\fldrslt
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Ma'ruf Amin}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
pada }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Pemilihan_umum_Presiden_Indonesia_2019" \'5c\'5co
"Pemilihan umum Presiden Indonesia 2019" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
Pemilihan umum Presiden dan Wakil Presiden Republik Indonesia tahun 2019}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 . Koalisi ini sendiri secara resmi berdiri bersamaan
dengan diserahkannya nama calon Presiden-Wakil Presiden RI Joko Widodo-Ma'ruf Amin
ke }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Komisi_Pemilihan_Umum" \'5c\'5co "Komisi Pemilihan
Umum" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Komisi Pemilihan Umum}}}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 pada 10 Agustus 2018. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Penamaan koalisi ini merupakan
lanjutan dari }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Koalisi_Indonesia_Hebat" \'5c\'5co "Koalisi
Indonesia Hebat" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Koalisi Indonesia
Hebat}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang
pernah digunakan oleh calon presiden petahana }{\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Joko_Widodo" \'5c\'5co "Joko Widodo" }}{\fldrslt
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Joko Widodo}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 pada
kampanye tahun 2014 yang lalu. Koalisi ini terdiri atas 10 partai, antara lain }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Demokrasi_Indonesia_Perjuangan" \'5c\'5co
"Partai Demokrasi Indonesia Perjuangan" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
Partai PDI Perjuangan}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Golongan_Karya" \'5c\'5co "Partai Golongan
Karya" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai Golkar}}}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Nasional_Demokrat" \'5c\'5co "Partai Nasional
Demokrat" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai Nasdem}}}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Kebangkitan_Bangsa" \'5c\'5co
"Partai Kebangkitan Bangsa" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai PKB}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_PPP" \'5c\'5co "Partai PPP" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai PPP}}}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Hati_Nurani_Rakyat" \'5c\'5co "Partai Hati
Nurani Rakyat" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai Hati Nurani Rakyat}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Solidaritas_Indonesia" \'5c\'5co
"Partai Solidaritas Indonesia" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai PSI}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Persatuan_Indonesia" \'5c\'5co
"Partai Persatuan Indonesia" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai Perindo}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_PKPI" \'5c\'5co "Partai PKPI" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai PKPI}}}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 , dan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/PBB" \'5c\'5co "PBB" }}{\fldrslt {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 PBB}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Selain itu, jumlah tim
kampanye nasional partai ini berjumlah 150 orang.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Adapun koalisi ini memiliki 11 }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/w/index.php?
title=Direktorat&action=edit&redlink=1" \'5c\'5co "Direktorat (halaman belum
tersedia)" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 direktorat}}}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 antara lain perencanaan, konten, komunikasi politik,
media dan sosmed, kampanye, pemilih muda, penggalangan dan penjaringan, logistik
dan Alat Peraga Kampanye, hukum dan advokasi serta saksi dan relawan.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dinamakan koalisi
Indonesia Kerja karena dengan kerja, kerja, dan kerja, Pak Jokowi mengubah
paradigma dan orientasi politik selama ini, politik yang hanya mengabdi kepada
kekuasaan dan uang saja.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Berbeda dengan Koalisi Adil Makmur yang Koalisi Indonesia
Adil Makmur adalah }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Koalisi" \'5c\'5co "Koalisi" }}{\fldrslt {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 koalisi}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_politik" \'5c\'5co "Partai politik" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 partai politik}}}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 di }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Indonesia" \'5c\'5co "Indonesia" }}{\fldrslt
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Indonesia}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang
mendukung }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Prabowo_Subianto" \'5c\'5co "Prabowo Subianto" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Prabowo Subianto}}}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u8211 ?}{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Sandiaga_Uno" \'5c\'5co "Sandiaga Uno" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Sandiaga Uno}}}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 dalam }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Pemilihan_umum_Presiden_Indonesia_2019" \'5c\'5co
"Pemilihan umum Presiden Indonesia 2019" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
Pemilihan Presiden tahun 2019}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Koalisi ini
terdiri atas 5 partai, antara lain }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Gerakan_Indonesia_Raya" \'5c\'5co
"Partai Gerakan Indonesia Raya" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai
Gerindra}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ,}{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Keadilan_Sejahtera" \'5c\'5co "Partai
Keadilan Sejahtera" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai PKS}}}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ,}{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Amanat_Nasional" \'5c\'5co "Partai
Amanat Nasional" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai PAN}}}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Demokrat" \'5c\'5co "Partai
Demokrat" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai Demokrat}}}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , dan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://id.wikipedia.org/wiki/Partai_Berkarya" \'5c\'5co "Partai
Berkarya" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Partai Berkarya}}}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 . Selain itu, jumlah badan pemenangan nasional partai ini
berjumlah 800 orang. Koalisi ini resmi dibubarkan pada 28 Juni 2019, pasca
putusan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Mahkamah_Konstitusi" \'5c\'5co "Mahkamah Konstitusi"
}}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Mahkamah Konstitusi}}}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 yang menolak }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK
"https://id.wikipedia.org/wiki/Sengketa_pemilihan_umum_Presiden_Indonesia_2019" \'5
c\'5co "Sengketa pemilihan umum Presiden Indonesia 2019" }}{\fldrslt {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 gugatan pasangan
Prabowo\uc1 \u8211 ?Sandi}}}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \af13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 .}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Melihat isu-isu terkini yang
berkembang dan masih marak di media massa nasional maupun media sosial tentang
hasil kompromi politik dan dan rekonsiliasi nasional setelah melihat hasil
keputusan Mahkamah Konstitusi(MK) pada hari Kamis (27/6) dan diperkuat dengan
penetapan Komisi Pemilihan Umum pada hari Minggu (30/6) yang memenangkan Pasangan
Joko Widodo-KH Ma\uc1 \u8217 ?ruf Amin sebagai pemenang Pemilihan Presiden dan
Wakil Presiden menggunguli pasangan Prabowo-Sandiaga Uno.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Keputusan MK pada 27
Juni 2019 yang diperkuat dengan keputusan KPU telah menetapkan presiden dan wapres
yang yang bersifat final dan mengikat serta terbuka untuk semua pihak yang harus
ditaati oleh seluruh rakyat Indonesia dan merupakan mahkota demokrasi dari sistem
Pemilihan Umum serentak baik Pilpres, DPR, DPRD I, DPRD II dan DPD pada 27 April
yang lalu.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \qj \fi420 \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dengan
ditetapkannya pasangan Joko Widodo-KH Ma\uc1 \u8217 ?ruf Amin sebagai presiden
terpilih oleh Komisi Pemilihan Umum, maka tinggal selangkah lagi yakni pelantikan
Presiden dan Wakil Presiden dijadwalkan berlangsung pada 20 Oktober 2019
mendatang.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Parpol Koalisi Adil Makmur dinyatakan bubar (28/6)
setelah melihat hasil keputusan MK dan mempersilahkan partai koalisi pendukungnya
untuk menentukan sikap politik masing-masing partai, apakah nantinya akan berada di
jalur oposisi atau masuk ke dalam pemerintah. Bahkan Prabowo sendiri mempersilahkan
apabila Koalisi Adil Makmur yang terdiri dari Partai Sejahtera (PKS), Partai Amanat
Nasional (PAN), Partai Demokrat dan Partai Berkarya serta partai pengusung Prabowo
yakni Partai Gerindra jika bergabung dengan Pemerintah. }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sementara ini partai
Gerinda akan tetap berjuang di jalur legislatif. Maka melihat kondisi sekarang ini
banyak sekali bargaining posision (tawaran politis) menteri (eksekutif)bagi partai
pendukung Prabawo-Sandiaga seperti mengarah kepada Demokrat dan bahkan Partai
Gerinda sendiri. Idealnya memang harus ada oposisi di pemerintahan sebagai lembaga
kontrol pemerintah. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Perbincangan dan opini publik ini tidak menarik karena
yang muncul adalah perbincangan jabatan menteri dan bagi-bagi kekuasaan. Sehingga
melihat kontelasi politik yang ada sekarang ada upaya rekonsiliasi, Presiden Jokowi
yang terpilih kembali untuk lima tahun ke depan, memiliki tugas berat, yakni
menciptakan rekonsiliasi dengan para pendukung Prabowo. Kampanye berbulan-bulan
telah membuat massa pendukung menjadi sangat militan sehingga muncul perpecahan
dalam di antara pendukung kedua capres.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Maka tugas pertama Presiden Jokowi
adalah berusaha merangkul para pendukung Prabowo. Menurutnya beban untuk menyatukan
kembali lebih berada di pihak Joko Widodo sebagai pemenang karena mereka memiliki
segalanya. Sekalipun begitu, Jokowi sangat terbuka membuka koalisi dengan pihak
Koalisi Adil Makmur. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Presiden terpilih }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://www.cnnindonesia.com/tag/joko-widodo" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1
Joko Widodo}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 menyebut tengah menunggu restu dari }{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://www.cnnindonesia.com/tag/koalisi-indonesia-kerja" }}{\fldrslt {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 Koalisi Indonesia Kerja}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (KIK)
untuk mengajak Prabowo dan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
HYPERLINK "https://www.cnnindonesia.com/tag/partai-gerindra" }}{\fldrslt {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 Partai Gerindra}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 masuk dalam
barisan koalisi. Namun, pada dasarnya ia membuka peluang bagi rivalnya, Prabowo
Subianto untuk bergabung di dalam pemerintahan 2019-2024.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Meski begitu, Jokowi
memastikan ia membuka kesempatan bagi siapapun untuk masuk ke dalam koalisi untuk
membangun Indonesia. Sebelumnya, KPU menetapkan Joko Widodo-Ma'ruf Amin sebagai
pasangan calon terpilih. Penetapan dilakukan usai Mahkamah Konstitusi (MK) menolak
seluruh gugatan paslon 02 Prabowo Subianto-Sandiaga Uno dalam sengketa perselisihan
hasil pemilihan umum (PHPU).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Jokowi-Ma'ruf dinyatakan menang Pilpres 2019 dengan
perolehan 85.607.362 suara atau 55,50 persen suara sah. Sementara Paslon 02
Prabowo-Sandi dinyatakan memperoleh 68.650.239 suara atau 45,50 persen suara sah.
(***) }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 52.Menuju Purbalingga Smart City}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sebuah kota bisa disebut sebagai
kota pintar atau }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 smart city}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 jika sudah mengintegrasikan teknologi dan komunikasi
hingga level tertentu dalam proses tata kelola dan operasional sehari hari. Dimana
keterlibatan manusia semakin sedikit dan sa}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 saran dan berbagai
kemudahan fasilitas publik dapat diakses oleh masyarakat. Jadi kata kunci smart
city adalah\uc1 \u160 ? efiseinsi, perbaikan pelayanan publik dan kesejahteraan.}
{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sebuah kota disebut }
{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 smart city}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
bukan semata mata kelengkapan teknologi komunikasi dan informasi yang dimilik,
tetapi juga kebijakan
kebijakan yang dikeluarakan pemerintah setempat adalah kebijakan yang cerdas dan
solutif dari berbagai permasalahan yang ada serta }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 future oriented}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . Artinya }{\cs17 \i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 smart city}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 adalah kota
yang bisa memberikan solusi bagi warganya. Misalnya pantauan titik macet atau
banjir maka kebijakan yang diambil adalah membangun infrastruktur yang dapat
mengatasi banjir atau macet dalam jangka panjang bukan sekadar rekayasa lalu lintas
untuk menghindari macet atau banjir.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs17 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 Smart city}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 d}{\fs28 \kerning2
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
i Purbalingga (kota) bukan pula karena latah, karena\uc1 \u160 ? agar kota disebut
modern maka kota dilengkapi dengan berbagai teknologi informasi\uc1 \u160 ? dan
komunikasi tetapi pada hakekatnya }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 smart city}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 merupakan sebuah kebutuhan, karena dengan
semakin meningkatnya kemajuan ilmu dan teknologi membuat masyarakat semakin mudah
memperoleh informasi dari berbagai sumber dan dapat melihat suatu peristiwa saat
itu juga (}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 real time}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 ), tuntutan pemenuhan kebutuhan masyarakat yang cepat dan tepat,serta
kemudahan dalam memperoleh pelayanan pemerintah (kota).}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Beberapa kota besar di Indonesia yang sudah
menerapkan konsep }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 smart city}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 antara lain Jakarta serta Suarabaya dengan aplikasi QLUE
untuk menerima pengaduan masyarakat mengenai masalah sosial, macet, banjir, sampah,
kriminalitas dan p}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 elayanan publik, Bandung\uc1 \u160 ? dengan
aplikasi Hay U untuk perizinan, }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 cictizent}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 complaint dan Silakip untuk monitoring
kinerja pemerintah kota, Makassar\uc1 \u160 ? dengan aplikasi pantauan kemacetan
dan pembayaran parkir online, Surabaya dengan aplikasi }{\cs17 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 traffic light}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 yang diatur dengan CCTV
sehingga durasi\uc1 \u160 ? lampu lalu lintas mengikuti kepadatan lalu lintas,
Semarang aplikasi CCTV publik dan sistem perizinan tanpa datang ke kantor
pemerintah, Yogyakarta\uc1 \u160 ? dengan }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 Smart Grid}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 untuk memantau sistem kelistrikan kota dan
bebe}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 rapa\uc1 \u160 ? kota yang lainnya.}{\fs28 \kerning2
\dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kendala konsep smart city di
Purbalingga antara lain infrastruktur penunjang yang belum memadai,struktur dan
budaya birokrasi yang belum sepenuhnya familiar dengan teknologi informasi dan
komunikasi serta masyarakat belum memanfaat}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 kan teknologi
digital ini secara maksimal karena perangkat yang ada oleh sebagian\uc1 \u160 ?
masyarakat penggunaaanya masih sebatas sebagai alat komunikasi dan media sosial.}
{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Adapun yang menjadi
modal dasar terbentuknya Purbalingga }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 Smart City}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 adalah komitmen yang kuat dari Pemerintah
daerah untuk mewujudkan}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 smart
city}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 hal ini tertuang dalam anggaran yang disediakan untuk
mendukung infrastruktur secara bertahap, dukungan berbagai instansi yang sudah
memulai rintisan menuju }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 smart
city}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 , modal dasar lain yang tak kalah pentingnya adalah
hampir semua penduduk dewasa di Kota Purbalingga memiliki perangkat untuk mengakses
internet, bahkan mungkin jumlah perangkatnya melebihi jumlah penduduk dewasa yang
ada karena tidak sedikit mereka memiliki perangakat lebih dari 1 buah, modal dasar
yang lain adalah antusias masyarakat terhadap teknologi informasi terbaru, artinya
Purbalingga punya modal dasar untuk menuju smart city adalah smart people yang
sangat mendukung terwujudnya smart city.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Untuk akselerasi terwujudnya }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 Smart City}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 dipe}{\fs28 \kerning2 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
rlukan\uc1 \u160 ? }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Central
Command}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 sebagai pusat komando dan pusat data (}
{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Big Bank}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ), }
{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Standard Operational Procedure}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 (SOP) dan juga tenaga khusus untuk mengelola aplikasi
rintisan }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Smart City}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 dan petugas dengan tugas khusus mengelola aplikasi yang aktif
memberikan infor}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 masi terbaru dan melayani masyarakat terutama
untuk instansi yang berkaitan langsung dengan pelayanaan publik meskipun tidak
semua saran masukan kritikan yang\uc1 \u160 ? masuk lewat aplikasi rintisan}
{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 smart city}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
dapat direspon langsung dan mendapat solusi tepat terhadap berbagai permasalahan
yang ada namun minimal masyarakat bisa terlayani dengan cepat.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Rintisan lain yang dapat diupayakan
menuju Purbalingga}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Smart Cit}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 y misalnya
adalah }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 E-Kamling}{\fs28
\kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 yaitu kebijakan\uc1 \u160 ? keharusan\uc1 \u160 ? pemasangan kamera
pemantau di lingkungan peruma}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 han dan lingkungan masyarakat
yang terintegrasi dengan aplikasi yang dimiliki pemerintah daerah dan aparat
keamanan sehingga bisa bisa diambil tindakan cepat dan tepat terhadap suatu
peristiwa. }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 E-Quick Respon}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 untuk melayani aduan masyarakat. E-PJU untuk memantau
titik lampu PJU yang mati dan bisa menyala redup atau mati mengikuti kecerahan
cuaca disamping penggunaan lampu hemat energi.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Membangun }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 smart city}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 memang tidak semudah membalikan
tangan namun dengan rintisan yang telah ada, modal dasar yang dimiliki, kebijakan
yang sudah ada rasanya tinggal selangkah lagi Purbalingga menuju smart city.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Smart
City}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 menjadi kajian yang menarik dalam beberapa tahun
terakhir ini. Tidak hanya soal implementasi kebijakan smart city saja, namun
berbagai aplikasi teknologi informasi dan komunikasi (TIK) yang dibutuhkan dan
digunakan personal, bisnis, komunitas dan pemerintahan.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ada tiga syarat suatu kota jika ingin
menjadi}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 smart city}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 , yaitu infrastruktur yang memadai; ruang fiskal yang luas dan proses
bisnis yang berjalan. Ket}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 iga faktor tersebut harus berjalan
beriringan\uc1 \u160 ? dan berkesinambungan. Di samping itu, kegunaan segala
sesuatu menjadi lebih sederhana, lebih mudah, dan tentu saja membuat semua data
lebih transparan.}{\fs28 \kerning2 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pemerintah
daerah Purbalingga Jawa Tengah perlu menyediakan respons tanggap atas kondisi,
permasalahan dan kebutuhan di wilayah bersangkutan. Pemerintah merespons secara
efisien terhadap kebutuhan warganya dengan }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 smart city.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sehingga, Purbalingga dalam menuju
kota }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 smart city p}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 erlu menyediakan model implementasi pengembangan }{\cs17 \i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 e-government}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . Dengan
terapkan }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 smart city y}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 ang menekankan identitas kota yang akan dikembangkan, dan
Purbalingga adalah daerah yang terkenal dengan produk pertanian dan agrobisnis yang
berkembang.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs22 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f5 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\field \fldedit
{\*\fldinst {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"https://nusantaranews.co/menuju-purbalingga-smart-city/" }}{\fldrslt {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\cs15 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1
https://nusantaranews.co/menuju-purbalingga-smart-city/}}}{\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 53. Indahnya Wisata Religi Di Purbalingga}
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs22 \dbch \af2 \hich \af0
\loch \f5 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wisata
regilus mendadak di penghujung dasawarsa terakhir menjadi alternatif pilihan
masyarakat kota untuk berwisata.Di tengah hiruk pikuk dan kepenatan hidup, wisata
religi menjadi alternatif pilihan untuk merefresingkan tubuh dan pikiran. Lalu,
apakah sebenarnya yang dimaksud dengan wisata religi itu? Dari penamaan ini, tampak
jelas bagi kita bahwa wisata ini dimaksudkan untuk memperkaya wawasan keagamaan dan
memperdalam rasa spiritual kita.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Karena bagaimanapun, ini adalah perjalanan keagamaan yang
ditujukan untuk memenuhi dahaga spiritual, agar jiwa yang kering kembali basah oleh
hikmah-hikmah religi. Jadi ini bukan wisata biasa yang hanya dimaksudkan untuk
bersenang-senang, menghilangkan kepenatan pikiran, semacam dengan pergi ke tempat
hiburan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Kabupaten Purbalingga sendiri merupakan salah satu kabupaten yang ada
di Provinsi Jawa Tengah dengan ibu kotanya yaitu Purbalingga. Kabupaten Purbalingga
berbatasan dengan Kabupaten Pemalang di sebelah Utara, berbatasan dengan Kabupaten
Banjarnegara di sebelah Timur dan Selatan, serta berbatasan dengan Kabupaten
Banyumas di sebelah Barat dan Selatan. Secara geografi, ibu kota Kabupaten
Purbalingga yakni Purbalingga yang berada di sekitar 21 km sebelah Timur Laut
Purwokerto.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Kabupaten Purbalingga, Jawa Tengah berada di antara cekungan-cekungan
dari beberapa rangkaian pegunungan yang ada di sekitarnya. Di sebelah Utara
merupakan rangkaian pegunungan dari Gunung Slamet dan dataran tinggi Dieng,
sedangkan bagian Selatan merupakan Depresi Serayu yang dialiri oleh dua sungai
besar yaitu kali dan anak sungainya yaitu kali Pekacangan.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dari kali Pekacangan ini bertemu anak sungai
Klawing dan akhirnya bermuara menjadi satu menjadi sungai Serayu. Saat ini potensi
batu akik sungai Klawing sedang booming, setelah pesona batu pancawarna dan nagasui
menjadi juara internasional di majalah Gamstone. Selain potensi batu pancawarna
Klawing, ada juga potensi batu akik bahkan batu warna yang ada di Kecamatan
Karanganyar, Mrebet, Karangmoncol dan Rembang serta sepanjang sungai Pekacangan.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Menyusuri hutan, sungai-
sungai mencari jejak akan pesona alam dengan berjalan-jalan di pinggir sungai
Daerah Kaliori sampai Bungkanel, kec Karanganyar masih Kab Purbaligga Jawa Tengah.
Di musim kemarau, warna jernihnya air dan arus sungai ada yang menarik diambil, ya
batu berwana hijau dan merah. Di kemudian hari batu berwarna warna itu menjadi
trade mark batu akik dari Klawing Purbalingga yakni jenis nagasui dan pancawarna,
yang secara mengejutkan menjadi juara internasional kontes batu.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Di Kabupaten Purbalingga
ada terdapat banyak industri, seperti industri bulu mata dan wig serta industri
knalpot sebagai alternatif suku cadang murah. Selain terdapat banyak industri, ada
pula beberapa tempat wisata di Purbalingga yang terkenal sampai keluar daerah
Purbalingga semacam Objek Wisata Owabong (Bojongsari), Gua Lawa (Karangreja),
Monumen Jendral Sudirman (Rembang), Wisata Air Congot (Kemangkon) dan lain-lain.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Namun selain objek
wisata yang sudah menasional itu, ada potensi wisata yang tidak kalah menariknya,
yakni wisata religi. Bagi para peziarah, wisata ruhani dari makam ke makam di
Purbalingga biasanya, para peziarah ramai datang pada bulan Rabiul Awal (Maulid),
Syawal (Idul Fitri), menjelang musim haji dan bulan Ramadan.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peninggalan sejarah yang
dapat dijadikan sebagai wisata religi potensial bagi Purbalingga, misalkan: Masjid
Agung Darussalam, Masjid Laksamana Cheng Ho (Bobotsari), (Masjid dan makam Wali
Prakosa Pekiringan (Karang Moncol), Makam Nyai Rubiah Bekti (Kramat, Karang
Moncol), Museum Jendral Sudirman, Gua Lawa (Karangreja), Makam Sayid Mansyur
(Sumampir, KarangMoncol), Makam Kyai Pekeh (Grantung, Karangmoncol), Makam Nyai
Rubiah Sekar (Putri Syekh Atas Angin di Gunung Wuled, Rembang), Makam Syekh Haji
Datuk (Rajawana, Karangmoncol), Makam Syekh Mahdum Cahyana Sura (Grantung,
Karangmoncol), Masyarakat Aboge (Mrebet), Pendopo dan makam KH Muhammad Irsyad
(Maribaya, Karanganyar), Petilasan Syekh Jambu Karang, dll.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Di samping itu, model
pendidikan yang berbasis Pesantren juga dapat dijadikan sebagai ajang untuk
mempromosikan wisata religi. Wisatawan dapat melihat bagaimana perkembangan Pondok
Pesantren yang begitu pesat di Purbalingga yang tidak kalah dengan berbagai
pesantren yang ada di daerah lain. Pondok-pondok pesantren yang ada di Kab
Purbalingga jumlahnya mencapai ratusan dengan mulai pendidikan tradisional sampai
modern. Maka hal tersebut, akan dapat mendatangkan banyak wisatawan baik lokal,
nasional maupun internasional.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Tak lupa pula, sambil berwisata religi, di Kab
Purbalingga juga terkenal makanan tradisional yang menggugah selera seperti buntil
Kutasari, sroto dengan berbagai trade merk dan beraneka varisasinya seperti Bancar
Bancar, Soto Masdar, Soto So, Soto Kriyik, mendoan, kripik, wajik dan jenang
Kedungjati, ondol Tidu, minuman stroberi Serang Karangreja, dll.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jejak-jejak sejarah
Islam di Purbalingga tersebut tentu akan menarik perhatian para wisatawan. Karena
tidak dapat dipungkiri Islam di Nusantara tidak dapat dilepas dari Islam di
Purbalingga. Dari kota ini pernah lahir Syekh Nahrowi Al Banyumasi dan KH Abu
Ammar, Kakak beradik ulama Purbalingga yang cukup disegani oleh ulama Hijaz dan
menjadi rujukan ulama Indonesia. (***)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 http://alhadiy.com/indahnya-wisata-religi-di-kabupaten-
purbalingga/}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 54.
Mengembangkan Wisata Kuliner Purbalingga}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 INDONESIA memiliki segudang potensi wisata kuliner
nusantara yang bisa dikembangkan. Sayangnya, akhir-akhir ini pengembangan
pariwisata lebih terfokus pada destinasi alam atau buatan. Sementara potensi
kuliner daerah yang tidak kalah luar biasa masih diabaikan dan dianggap remeh.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Padahal ada daerah di
Indonesia yang memiliki keterbatasan destinasi wisata. Di sisi lain, potensi
kuliner daerah sangat luar biasa, tapi tak pernah dikembangkan apalagi disentuh,
jadi seolah-olah pariwisata ya alam, atau buatan saja.Wisata kuliner di seluruh
Indonesia selalu diremahkan. Dicontohkan Semarang. Ibu Kota Jawa Tengah itu
memiliki destinasi wisata yang terbatas. Namun jika daftar kuliner di Semarang
diberikan pada wisatawan untuk dicoba satu per satu, saya yakin, tiga hari tiga
malam pun wisatawan tidak akan selesai mencicipi makanan yang ada.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Masakan Nusantara,
memiliki ciri khas yang berbeda di masing-masing tempat. Keberagaman kuliner ini
menjadi potensi luar biasa yang bisa dikembangkan untuk mendukung sektor
pariwisata. Misalkan, antara masakan Bali dan Yogyakarta saja berbeda. Masakan
Yogyakarta cenderung manis, sedangkan masakan Bali cenderung asin dengan bumbu
rempah yang khas. Di Bali orang selalu masak pakai jahe, cengekeh, dan pangle. Itu
yang memberikan aroma berbeda. Jauh berbeda dari masakan Jawa. Coba lihat saja
Mangut dan Betutu, kan jelas beda.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Karena itu, kuliner nusantara tidak bisa maju di negeri
sendiri, karena selama ini masih diremehkan oleh }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 stakeholder }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 pariwisata Indonesia. Kondisi ini pun semakin diperparah dengan
kebiasaan sekolah tata boga Indonesia yang malah mengajarkan masakan asing,
utamanya Prancis. Sementara masakan lokal sendiri tidak pernah dipelajari.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Akhirnya disuruh bikin
soto tidak bisa. Disuruh bikin pecel malah }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 cemplak}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
(tidak berasa). Berkali-kali saya disuruh mencicipi makanan Indonesia tidak ada
benar, padahal di Bali ada orang asing yang benar-benar pandai memasak masakan
Indonesia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Setiap daerah pasti mempunyai potensi wisata yang ada. Bahkan tak
hanya itu saja, potensi alam, budaya, kesenian dan sebuah peninggalan terkadang
perlu kita per}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 hatikan, seiring karena hal-ha tersebut saling melengkapi
elemen dalam wisata.\uc1 \u160 ? Membiarkan saja, itu tidak akan berarti akan
membuat sebuah perubahan.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Adapun cara-cara mengembangkan Potensi Wisata Kuliner
daerah dengan : mengenali dulu potensi yang ada secara bersama, mengajak ( seluruh
anggota / warga ) agar mereka sadar akan potensi yang mereka punyai,
mengkomunikasikan dengan beberapa pihak terkait, mempublikasikan baik secara
langsung ataupun dengan media, mengelola dan management oleh orang-orang yang }
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 memahami / sadar akan kebutuhan \uc1 \u160 ?wisata, melakukan
monitoring terhadap segala sesuatunya. Nah, itu dia sebuah cara untuk mengembangkan
potensi wisata daerah, berdasarkan }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8221 ?quot dari para pendiri
wisata daerah \uc1 \u8221 ?.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Potensi Purbalingga}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kabupaten Purbalingga,
Jawa Tengah berada di antara cekungan-cekungan dari beberapa rangkaian pegunungan
yang ada di sekitarnya. Di sebelah Utara merupakan rangkaian pegunungan dari Gunung
Slamet dan Dataran Tinggi Dieng, sedangkan bagian selatan merupakan Depresi Serayu
yang dialiri oleh dua sungai besar yaitu kali dan anak sungainya yaitu Kali
Pekacangan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dari Kali Pekacangan ini bertemu anak Sungai
Klawing dan akhirnya bermuara menjadi satu menjadi Sungai Serayu. Saat ini potensi
batu akik Sungai Klawing sedang }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 booming}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , setelah pesona
batu pancawarna dan Nagasui menjadi juara internasional di Majalah }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Gamstone.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Selain potensi batu Pancawarna Klawing, ada juga potensi
batu akik bahkan batu warna yang ada di Kecamatan Karanganyar, Mrebet,
Karangmoncol, dan Rembang serta sepanjang Sungai Pekacangan.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ibu
Kota Kabupaten Purbalingga yakni Purbalingga yang berada di sekitar 21 km sebelah
Timur Laut Purwokerto. Di Kabupaten Purbalingga ada terdapat banyak industri,
seperti industri bulu mata dan }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 wig}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 serta industri
knalpot sebagai alternatif suku cadang murah. Selain terdapat banyak industri, ada
pula beberapa tempat wisata di Purbalingga yang terkenal sampai keluar daerah
Purbalingga semacam Objek Wisata Owabong (Bojongsari), Gua Lawa (Karangreja),
Monumen Jendral Sudirman (Rembang), dan lain-lain.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Namun selain objek
wisata yang sudah menasional itu, ada potensi wisata yang belum digarap secara
serius, yakni wisata kuliner khas Purbalingga. Menggagas lahirnya wisata kuliner di
Purbalingga dengan dikemas berbagai macam keunikan dan keunggulan (baik kompetitif
dan defiratif) yang ada, adalah salah satu pekerjaan rumah pemerintah untuk dapat
membuka lapangan kerja baru di Purbalingga. Wisata kuliner juga akan dapat
menyentuh langsung perekonomian rakyat Purbalingga. Maka, wisata kuliner adalah
gagasan yang harus dipikirkan dengan baik oleh seluruh }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
stakeholder }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 di Purbalingga.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wisata kuliner menjadi semakin
diminati banyak orang. Menggagas wisata kuliner di Purbalingga dapat mengangkat
lebih tinggi lagi destinasi wisata di Purbalingga. Di samping itu, wisata kuliner
juga dapat menarik para wisatawan baik lokal maupun nasional bahkan internasional.
Hal tersebut tentu akan membawa dampak yang baik bagi perekonomian masyarakat
Purbalingga. Wisata kuliner juga akan berakibat pada tumbuh dan berkembangnya
ekonomi masyarakat Purbalingga.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Adalah dipandang perlu untuk
menakar potensi dan promosi kuliner (makanan) lokal Purbalingga sehingga mampu
menyedot wisatawan baik lokal, nasional maupun internasional untuk mencicipi
panganan lokal. Makanan yang paling dikenal di Purbalingga adalah mendoan, ini
adalah makanan yang dibuat dari tempe kedelai.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Istimewanya, pembuatan
mendoan diproses mulai dari saat membuat tempenya, jadi mendoan tak bisa dibuat
dari sembarang tempe. Tempe mendoan adalah tempe tipis yang dibuat melebar/meluas.
Untuk membuat mendoan, tempe ini diberi tepung yang dibumbu garam, ketumbar dan
daun bawang. Digoreng sebentar sehingga masih terasa lunak, bila digoreng agak lama
akan menjadi tempe \uc1 \u8220 ?muledi\uc1 \u8221 ? yang sedikit agak liat. Lebih
lama lagi sampai kering maka disebut tempe \uc1 \u8220 ?keripik\uc1 \u8221 ?.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Purbalingga juga dikenal sebagai tempat pabrik permen
Davos Slamet, yang memproduksi permen Davos sejak tahun 1931, permen ini sangat
dikenal sejak zaman dulu. Oleh-oleh istimewa lainnya apalagi kalau bukan kacang
mirasa. Penampilannya bolehlah gosong dan mirip kacang kulit khas pedesaan. Tapi
rasanya? Banyak orang ketagihan untuk membelinya dan membawanya sebagai oleh-oleh.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Berbeda dengan kacang kulit pabrikan, kacang mirasa
dibuat dengan cara merendamnya pada air sehari semalam. Keesokan harinya dilumuri
garam dan dibiarkan dalam bak selama sehari semalam juga. Besoknya baru direndam
air lagi selama sehari semalam. Kemudian dijemur di bawah sinar matahari, baru
setelah kering disangrai dengan pasir. Jadilah }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 kacang khas Purbalingga
yang renyah dan \uc1 \u8216 ?kemlithik\uc1 \u8217 ?.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sroto (nama sebutan soto
untuk wilayah Purbalingga dan Banyumas) juga terkenal. Perbedaan mendasar sroto
dengan soto pada umumnya terletak pada sambalnya yaitu sambal kacang yang pedas
legit, menggunakan ketupat bukan nasi, serta ditaburi suwiran daging dan remasan
krupuk. Beda Sroto Sokaraja dengan Sroto Purbalingga juga bisa dilihat dari
kerupuknya. Umumnya Sroto Sokaraja menggunakan krupuk warna warni, sedangkan Sroto
Purbalingga menggunakan krupuk merah putih.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Sroto Purbalingga yang kesohor terutama sroto kriyiknya. Di sini
setelah daging ayam disuwir untuk sroto maka \uc1 \u8220 ?rongkong\uc1 \u8221 ?nya
(tulang dada) digoreng kering dan disajikan sebagai lauk sroto. Rasanya garing dan
kriyik-kriyik, itu sebabnya disebut sro}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch
\f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 to kriyik. Selain sroto
kriyik, ada juga sroto so yang tak kalah nikmat. Sroto So ini mirip pada umumnya
sroto khas Purbalingga, hanya saja ada tambahan daun melinjo atau yang biasa
disebut \uc1 \u8216 ?so\uc1 \u8217 ? yang menambah cita rasa unik makanan berkuah
ini, lokasinya s}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ekitar 4 KM dari pusat kota yaitu berada di desa Bojong.
Sroto khas lainnya biasa disebut sesuai lokasinya, seperti Sroto Bancar dan Sroto
Jatisaba.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ada lagi makanan khas yang sering diburu
orang ketika bertandang ke Purbalingga, yaitu buntil. Buntil ini dibuat dari
kukusan daun keladi, daun pepaya atau daun singkong yang diisi parutan kelapa
dicampur ikan teri, diberi bumbu bawang, cabai, lengkuas, asam, garam, dan
sebagainya. Cara penyajiannya, buntil disiram kuah pedas berbahan utama santan dan
cabai merah, lengkap dengan cabai rawit dibiarkan utuh, tidak diiris. Sangat nikmat
dimakan saat hangat dengan nasi yang baru tanak. Untuk oleh-oleh, sebaiknya beli
buntil yang tidak bersantan, karena bisa tahan sampai seminggu. Buntil hampir
selalu tersedia di setiap pasar pagi di berbagai pelosok Kabupaten Purbalingga.
Namun yang paling terkenal Buntil Pasar Kutasari. Untuk mendapatkan semangkuk
buntil di Pasar Kutasari, orang rela mengantre sejak pagi.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sate Blater juga bisa
menjadi menu pilihan lain yang khas dari Purbalingga. Disebut Sate Blater karena
asal muasal sate ini dari Desa Blater, Kecamatan Kalimanah. Meski sama-sama sate
ayam, Sate Blater sedikit berbeda dengan sate madura atau sate ayam lainnya.
Perbedaannya terletak pada cara memasaknya. Jika pada umumnya sate dibakar saat
daging masih mentah, kalau sate Blater sebelum dibakar harus direndam dalam bumbu
rahasia racikan khas orang-orang Desa Blater, dan saat dibakarpun masih berkali-
kali dilumuri bumbu yang sama. Sehingga cita rasanya memang sangat terasa hingga
gigitan terakhir. Proses memasak yang berbeda, membuat sate ini juga kuat disimpan
hingga tiga hari. bahkan jika disimpan di lemari pendingin bisa lebih lama lagi.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Selain makanan, Purbalingga juga dikenal dengan es
duriannya yang selalu membuat kangen. Meskipun saat ini banyak yang meniru, tidak
ada yang menandingi rasa khas es durian Tugu Bancar racikan Pak Kasdi. Di dalam
semangkuk es durian, daging buah durian disiram gula merah cair dan santan kelapa
segar, ditambah serutan es batu hingga menggunung. Tak berhenti sampai di situ,
gunungan es durian itu masih disiram susu kental manis dan sesendok cokelat panas.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Ada juga kue Nopia, asalnya juga dari Purbalingga,
sekitar tahun 50-an keluarga Ting Lie Liang memulai usaha bikin penganan nopia yang
juga disebut telor gajah. Bentuknya putih dari tepung terigu berisi gula Jawa. Ada
juga nopia mini yang biasa disebut mino. Baik nopia maupun mino tersedia dalam
berbagai rasa, seperti rasa durian, rasa nana, rasa stroberi dan yang rasanya
paling unik rasa bawang merah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jajan makanan tradisional lainnnya
adalah wajik dan jenang Kedungjati. Sekitar 16 kilometer dari pusat kota ke arah
timur berbatasan dengan Kabupaten Banjarnegara, tepatnya di Desa Kedungjati
Kecamatan Bukateja Kabupaten Purbalingga. Panganan yang terbuat dari campuran beras
ketan, gula kelapa dan parutan gula kelapa bercita rasa manis ini juga bisa menjadi
oleh-oleh untuk keluarga.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Masih di Kecamatan Bukateja, 1,5
kilometer arah selatan, tepatnya dari perempatan Brak Kembangan ke barat ada Ondol
Teya, Desa Tidu. Ondol yang terbuat dari parutan ketela dicampur bumbu rempah dan
dibentuk bulatan sebesar bakso kemudian digoreng garing ini banyak diminati oleh
masyarakat, selain murah, enak dan gurih juga bisa tahan sampai seminggu, pantas
untuk dibawa sebagai oleh-oleh khas dari Purbalingga.(*)}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
https://satelitpost.com/regional/purbalingga/mengembangkan-potensi-wisata-kuliner-
purbalingga}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s41 \qc \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\b1 \fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 55.}
{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Arus Baru Ekonomi
Indonesia}{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard
\plain \s41 \qj \fi720 \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Indonesia memiliki potensi besar dalam
pengembangan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 HYPERLINK "https://nusantaranews.co/?s=Ekonomi+syariah" }}
{\fldrslt {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \cf1 \ulnone0 ekonomi syariah}}}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \ulnone0 }
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 . Bahkan,\uc1 \u160 ? jika ekonomi syariah bisa
menjadi arus baru dalam pertumbuhan ekonomi negara ke depannya. Apalagi Indonesia
menjadi salah satu negara dengan jumlah penduduk terbanyak di dunia. Selain itu,
jumlah penduduk muslim Indonesia juga merupakan salah satu yang terbanyak di
dunia.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Ada dua
kunci utama untuk menjadikan ekonomi syariah sebagai potensi baru pertumbuhan
ekonomi. Pertama adalah regulasi yang kuat dan yang kedua adalah Sumber Daya
Manusia (SDM). Potensi penduduk kita yang semakin meningkatkan, kita juga menyimak
ada 7 sektor yg punya potensi, kita kemangkan eko syariah ke depan. Kita juga sudah
mendengar ketua IAEI di periode ke depan. dua kunci yang kita lihat adalah regulasi
dan human resorce.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Sementara itu jika melihat pembelajaran dari negara yang sudah lebih dahulu
mengembangkan ekonomi syariah ada tiga kunci untuk pengembangan ekonomi syariah.
Pertama adalah bagiamana komitmen dari pemerintah.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Pemerintah akhirnya mengeluarkan
Masterplan Ekonomi Syariah Indonesia 2019-2024. Di dalamnya dipaparkan betapa
besarnya potensi ekonomi syariah secara global maupun nasional.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Bila masterplan ini dapat
diimplementasikan sungguh-sungguh oleh seluruh pihak terkait, ekonomi syariah di
Indonesia akan menjadi fondasi yang sangat penting dalam perekonomian nasional
setelah tahun 2024.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Dalam Executive Summary Masterplan dijelaskan bahwa dalam dua warsa terakhir, baik
secara global maupun nasional, ekonomi dan keuangan syariah berkembang pesat.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Dalam
The State of the Global Islamic Economy Report 2018/2019 dilaporkan bahwa besaran
pengeluaran makanan dan gaya gidup halal umat Islam di dunia mencapi 2,1 triliun
dolar AS pada 2017 dan diperkirakan terus tumbuh mencapai 3 triliun dolar AS pada
tahun 2023.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Perkiraan pertumbuhan tersebut disebabkan oleh faktor utama peningkatan jumlah
penduduk Muslim di dunia pada 2017 mencapai 1,84 miliar orang dan diperkirakan akan
terus meningkat hingga mencapai 27,5 persen dari populasi dunia pada 2030.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Besarnya potensi pertumbuhan ekonomi syariah secara global harusnya berbanding
lurus dengan Indonesia. Sebagai negara berpenduduk Muslim terbesar di dunia,
seharusnya pertumbuhan di Indonesia lebih besar daripada di negara Muslim lainnya.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Namun,
menurut The Global Islamic Ecoomy Index 2018/2019, Indonesia di posisi ke-10
sebagai produsen produk halal dunia. Ini tidak lepas dari besarnya neto impor
produk dan jasa halal terhadap kinerja ekspor produk dan jasa halal Indonesia.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Selain
itu, ada beberapa hal lain yang turut menjadi penghambat pertumbuhan ekonomi
syariah di Indonesia. Pertama, regulasi terkait industri halal belum memadai.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Kedua,
literasi dan kesadaran masyarakat terhadap produk halal masih kurang.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Ketiga, keterkaitan
(interlinkage) industri halal dan keuangan syariah masih rendah. Keempat,
peningkatan konsumsi dan kebutuhan produk halal di dalam negeri tidak diimbangi
jumlah produksinya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Kelima, tata kelola dan manajemen risiko sektor halal masih belum memadai. Keenam,
pemanfaatan teknologi belum optimal pada industri halal. Ketujuh, standar halal
Indonesia belum diterima di tingkat global.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Hambatan-hambatan tersebut menjadi
tantangan bagi Indonesia untuk segera berbenah menumbuhkembangkan potensi ekonomi
syariah. Karena itu, pemerintah mengeluarkan Masterplan Ekonomi Syariah Indonesia
2019-2024 yang salah satu tujuannya mengatasi hambatan itu.}{\fs28 \kerning2
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Dengan Masterplan Ekonomi
Syariah Indonesia 2019-2024, pemerintah mengajak partisipasi masyarakat membangun
ekonomi syariah untuk mewujudkan Indonesia yang mandiri, makmur, dan madani dengan
menjadi pusat ekonomi syariah terkemuka dunia.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Peran dan dukungan masyarakat menjadi
kunci suksesnya implementasi masterplan ekonomi syariah. Pasalnya, ekonomi syariah
adalah ekonomi dengan sistem berkeadilan, transparan, halal, dan bersifat rahmatan
lil alamin.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Setiap
lapisan masyarakat memiliki partisipasi sesuai peranannya. Pertama, masyarakat
Muslim menjadi pendukung utama yang seharusnya mampu memberikan kontribusi sangat
besar terhadap implementasi masterplan ekonomi syariah.}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Bila memahami besarnya potensi
ekonomi syariah, masyarakat Muslim sepatutnya sepenuhnya mendukung implementasi
ekonomi syariah dalam berbagai aspek aktivitas ekonomi seperti makanan dan minuman
halal, pariwisata halal, maupun fesyen Muslim.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Hal tersebut termasuk juga dalam bidang
media dan rekreasi halal, farmasi dan kosmetik halal, energi terbarukan, perbankan
syariah, pasar modal syariah, jaminan sosial, zakat dan wakaf, serta aktivitas
ekomoni syariah lainnya.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Kedua, masyarakat non-Muslim. Tidak dapat dimungkiri bahwa ekonomi syariah tidak
eksklusif diimplementasikan oleh masyarakat Muslim. Faktanya, berbagai aktivitas
ekonomi syariah dapat diimplementasikan non-Muslim sepanjang dalam koridor halal
sesuai prinsip syariah.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Partisipasi masyarakat non-Muslim berandil sangat besar dalam menerapkan
masterplan. Andil ini dapat dilihat dari beberapa negara di dunia yang minoritas
berpenduduk Muslim tetapi dapat mengungguli negara yang mayoritas berpenduduk
Muslim.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Ekonomi
syariah memiliki potensi besar di tingkat global, diperkirakan jumlahnya pada 2023
akan mencapai US$3 triliun, sekitar Rp 45 ribu triliun rupiah. Ini sebuah kekuatan
besar yang harus dilihat dan harus kita mulai pikirkan untuk mengambil kue ekonomi
yang begitu besar ini.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Kajian bertajuk }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 The State
of The Global Islamic Economies}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 2018-2019 melaporkan, total
belanja masyarakat muslim dunia pada tahun 2017 di berbagai sektor halal seperti
makan minuman halal, farmasi dan kosmetik halal, busana dan wisata halal, media
hiburan halal, dan keuangan syariah mencapai US$ 2,1 triliun. Angka itu setara 0,27
persen dari total produk bruto dunia.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard
\plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Jumlah ini diperkirakan akan terus meningkat di
tahun-tahun berikutnya hingga mencapai US$ 3 triliun pada 2023, linier dengan
pertumbuhan penduduk muslim dunia. Saatnya sudah tiba bagi kita untuk membangkitkan
potensi ekonomi syariah di Indonesia dan menjadikan Indonesia sebagai pusat ekonomi
syariah terkemuka di dunia karena kita memang negara dengan penduduk muslim
terbanyak di dunia.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj
\li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Dalam konteks Indonesia, banyak kontribusi yang bisa dihasilkan dan diberikan dari
sektor halal terhadap pertumbuhan ekonomi nasional, mengingat jumlah populasi
muslim di Indonesia adalah yang tertinggi di dunia. Sayangnya, populasi tersebut
masih menjadi konsumen. Padahal Indonesia bisa memiliki peran lebih sebagai
produsen dan eksportir terbesar dari produk dan jasa halal dunia.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1
\saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Pengembangan ekonomi syariah
bukan hanya pengembangan keuangan, tapi juga melibatkan berbagai sektor lainnya
sebagai integrasi sistem ekonomi berlandaskan syariah. Hal ini sangat penting untuk
dipertimbangkan agar
pertumbuhan di sektor keuangan syariah memiliki dampak langsung dan signifikan
pada pertumbuhan di sektor riil, fokus utama dalam perkembangan ekonomi Islam.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100
\sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
Tantangan ekonomi Syariah di Indonesia adalah lemahnya regulasi dan fasilitas
menyebabkan pengembangan ekonomi syariah di dalam negeri terkendala. Bahkan
cenderung tumpang tindih. Selain itu, rendahnya pemahaman masyarakat akan produk
dan jasa halal, rendahnya keterhubungan sektor keuangan syariah sebagai bahan bakar
potensial dari industri halal, belum mampunya level produksi memenuhi peningkatan
konsumsi dalam negeri akan produk halal, tata kelola yang belum baik, belum
optimalnya pemanfaatan teknologi, serta standar halal yang belum dapat menyesuaian
kebutuhan baik di level nasional maupun global.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 Kurangnya literasi dan kesadaran
masyarakat, juga menjadi pengganjal industri halal. Terutama berkaitan dengan halal
lifestyle, termasuk di dalamnya konsumsi makanan dan minuman halal, terutama yang
bersertifikasi halal. Selain itu, skala usaha dari ekonomi syariah di Indonesia,
terutama industri halal dan keuangan syariah, masih relatif kecil. Perbankan
syariah, misalnya, }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf1 market
share}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 baru sekitar 5 persen.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Ada lima strategi yang dapat dilakukan untuk
mengembangkan ekonomi syariah Indonesia.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs17 \i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Pertama}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , pengembangan
ekonomi syariah membutuhkan dukungan pemerintah. Bank sentral Indonesia meyakini
Presiden Joko Widodo memberikan dukungan penuh.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Kedua}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 , pengembangan ekonomi syariah harus dicanangkan sebagai program
nasional. }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Ketiga}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 , pembentukan badan khusus yang mengkoordinasikan ekonomi syariah.}
{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 Keempat}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , fokus kepada sektor yang mendatangkan
manfaat kompetitif, seperti makanan halal atau pakaian muslim dan halal serta
farmasi dan keuangan syariah.\uc1 \u160 ?Jka dikembangkan, sektor-sektor ini dapat
menjadi sumber devisa keuangan.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\cs17 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 Kelima}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , diperlukan strategi
nasional keuangan syariah. Semua rencana masing-masing Kementerian/Lembaga (K/L),
Bank Indonesia (BI), Otoritas Jasa Keuangan (OJK), serta Komite Nasional Keuangan
Syariah (KNKS) dan badan lainnya harus dikumpulkan menjadi satu.}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Mengacu pada data\uc1 \u160 ?}
{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Global Islamic Economy (GIE)
Report 2017/2018}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , pengeluaran masyarakat\uc1 \u160 ?
muslim\uc1 \u160 ?dunia terhadap pakaian muslim mencapai US$254 miliar pada 2016
atau setara dengan Rp3.537,7 triliun. Nilainya diproyeksi meningkat menjadi US$373
miliar pada 2022, sekitar Rp5.195,13 triliun.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sementara itu, nilai industri mamin halal
global pada 2016 sekitar US$1.245 miliar dan diperkirakan tumbuh menjadi US$1.930
miliar pada 2022.}{\fs28 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs28 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Industri
kosmetika halal berkisar US$57 miliar pada 2016 dan diprediksi naik menjadi US$82
miliar pada 2022. Adapun nilai industri farmasi halal sebesar US$83 miliar pada
2016 dan diproyeksi meningkat menjadi US$132 miliar pada 2022.(***)}{\fs28
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\field \fldedit {\*\fldinst {\fs24 \kerning2 \dbch
\af2 \hich \af0 \loch \af0 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }
{\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 HYPERLINK "https://nusantaranews.co/arus-baru-ekonomi-
indonesia/" }}{\fldrslt {\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af0 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\cs15 \fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\cf9 \ul1 https://nusantaranews.co/arus-baru-ekonomi-indonesia/}}}{\fs24
\kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af0 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 }{\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \dbch \af2
\hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard
\plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \dbch \af2
\hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard
\plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0
\loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24
\kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \dbch \af2
\hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard
\plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2
\loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
{\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100
\sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \dbch \af2 \hich \af0
\loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain
\s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24
\kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1
\sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0
\ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0 \sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24
\kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \par }\pard \plain \s41 \qj \li0 \ri0
\sb100 \sa100 \sbauto1 \saauto1 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs24 \kerning2 \loch \af0 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 {\fs24 \kerning2 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 56.}{\b1 \fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Negeri
Penuh Warisan Hutang}{\b1 \fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Kebijakan Hutang Luar Negeri (HLN) telah ada sejak masa
Orde Lama. Tetapi pembengkakan utang, khususnya hutang LN terjadi pada masa
pemerintahan Orde Baru berkuasa. Pada\uc1 \u160 ? saat itu mungkin tidak
terpikirkan bahwa dampak utang LN akan terus membebani dan mengegerus anggaran
negara sampai saat ini.\uc1 \u160 ? Akibatnya alokasi anggaran untuk belanja
pembangunan semakin minim.}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Jumlah utang LN semakin bertambah, saat terjadi \uc1
\u160 ?krisis moneter\uc1 \u160 ? pada tahun 1998, dimana negara\uc1 \u160 ?
harus\uc1 \u160 ? terbebani denganmembengkaknya jumlah utang terutama disebabkan
depresiasi rupiah terhadap kurs dollar, AS. Kondisi ini ikut menyumbang
keterpurukan anggaran negara dengan defisit yang semakin besar. Belum lagi beban
pembayaran bunga utang LN setiap tahun (interest payment).}{\fs24 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Utang yang jatuh tempo pada tahun
2009, misalnya, hampir 3 kali lipat lebih besar dari utang LN yang jatuh tempo
tahun 2008 sebesar US$ 2,894 miliar. Pemerintah harus membayar utang LN jatuh tempo
tahun depan US$ 6,514 miliar. Yang menjadi catatan positif adalah utang LN yang
jatuh tempo tahun 2010 turun menjadi US$ 5,215 miliar.}{\fs24 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Utang Luar Negeri (}{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs16 \b1 \fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 HYPERLINK "https://www.cnnindonesia.com/tag/utang-luar-negeri" }}
{\fldrslt {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf4
\ul1 ULN}}}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf4 }{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ) RI tembus US$391,8 miliar atau Rp5.485
triliun (setara Rp14.000 per dolar AS) hingga Juni 2019.\uc1 \u160 ?}{\field
\fldedit {\*\fldinst {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs16 \b1 \fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 HYPERLINK "https://www.cnnindonesia.com/tag/utang" }}{\fldrslt
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\cs15 \fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf4 \ul1 Utang}}}
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf4 }{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 tersebut bertumbuh 10,1 persen. Pertumbuhan utang lebih
tinggi dibanding kuartal sebelumnya, yakni 8,1 persen.}{\fs24 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs24
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Berdasarkan data Bank Indonesia (BI), utang
tersebut terdiri dari utang pemerintah dan bank sentral sebesar US$195,5 miliar
atau setara Rp2.737 triliun, serta utang swasta (termasuk BUMN) US$196,3
miliar atau setara Rp2.748 triliun. Pinjaman utang LN ini akan jatuh tempo tiap
tahunnya hingga tahun 2040.\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ?\uc1 \u160 ? \uc1
\u160 ?}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dalam
hitungan praktis, maka bisa dikatakan penambahan rata-rata utang di era SBY sebesar
Rp130,85 triliun per tahun. Sedangkan di era Jokowi sekitar Rp452 triliun per
tahun.}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Seperti di berbagai kesempatan Menkeu Sri Mulyani Indrawati mengklaim
bahwa manajemen utang Indonesia sudah baik, sudah on the track, utang untuk belanja
produktif, risiko utang terjaga, bagus, serta pengelolaan utang dilakukan secara
profesional. Menkeu juga memaparkan data dan fakta untuk memperkuat klaim tersebut.
Sehingga narasi dengan fakta seputar utang benar-benar mengesankan.}{\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Indikator yang paling
sering digunakan untuk mengukur manajemen utang negara adalah dengan melihat rasio
utang terhadap Produk Domestik Bruto (PDB). Negara dianggap aman jika rasio utang
terhadap PDB dibawah 60%, dan hal ini diakomodasi oleh UU Keuangan Negara. Dari
data Kemenkeu dapat dilihat bahwa rasio utang terhadap PDB memang angkanya menurun.
}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ULN
swasta didominasi oleh sektor jasa keuangan dan asuransi, industri pengolahan,
pengadaan listrik, gas, uap/air panas, termasuk udara, serta sektor tambang dan
penggalian. Empat sektor ini mendominasi utang swasta hingga 76,9 persen. }
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Secara
keseluruhan, rasio utang RI terhadap Produk Domestik Bruto (PDB) per kuartal II
2019 sebesar 36,8 persen. Rasio tersebut diklaim membaik dibandingkan kuartal I
2019. Pemerintah memang telah berhasil menurunkan rasio utang terhadap PDB, namun
upaya mengurangi resiko utang LN harus terus dilakukan, baik Pemerintah maupun
swasta. Penurunan rasio merupakan salah satu faktor penting yang mempengaruhi
peringkat utang Indonesia oleh lembaga pemeringkat dunia.}{\fs24 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Sesungguhnya pemerintah Republik Indonesia saat ini mengalami
kenaikan utang sebanyak 48% (atau hampir dua kali lipat dari pemerintahan
sebelumnya) semenjak Presiden Joko \uc1 \u8220 ?Jokowi\uc1 \u8221 ? Widodo memulai
pemerintahannya pada 2014. }{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Negara di berbagai belahan dunia sekarang juga tidak
luput dari Fenomena Hutang Luar Negeri. Utang Indonesia masih lebih rendah
ketimbang India, Vietnam, Thailand, dan Malaysia, karena tiap orang menanggung Rp 3
juta rupiah. Di India, misalnya, utang per kapita mencapai US$1.351 atau Rp19,5
juta, Vietnam US$1.435 atau Rp20,7 juta , Thailand US$2.655 atau Rp38,4 juta , dan
Malaysia US$5.463 atau Rp79 juta. }{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420
\li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Bahkan, jika dibandingkan dengan Amerika
Serikat dan Jepang, utang per kapita RI malah lebih jauh lagi. Satu orang di AS,
misalnya, menanggung utang US$62 ribu atau Rp897 juta. Sementara di Jepang, per
orang menanggung US$85 ribu atau Rp1,2 miliar.}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Presiden menyerukan agar seluruh
kementerian menghemat anggaran belanja untuk memperkecil defisit anggaran negara,
khususnya pengguna anggaran/kuasa pengguna anggaran pada
kementerian/lembaga/pemerintah daerah harus berfikir bagaimana cara melakukan
penghematan anggaran yang telah dialokasikan ?}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Penghematan yang bisa dilakukan
misalnya, mengurangi frekwensi perjalanan dinas, baik dalam perjalanan dinas dalam
negeri maupun luar negeri yang tidak perlu dan tidak mendesak, mengurangi acara
seminar, sosialisasi dan rapat-rapat dinas di luar kota dengan menggunakan hotel
mewah dan sebagainya. Khusus untukpenggunaan belanja modal, agar dilakukan
penghematan dengan mengkaji kembali hal-hal yang tidak perlu dan kurang bermanfaat,
serta melakukan evaluasi atas standar berbagai jenis kegiatan, barang dan jasa yang
dapat ditugaskan kepada kementerian terkait untuk menutup ruang terjadinya
penyimpangan oleh siapapun yang bertanggungjawab atas program tersebut. }{\fs24
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dilain
pihak, Pengguna Anggaran/Kuasa Pengguna Anggaran harus dapat mempertanggungjawabkan
pengelolaan keuangan pada kementerian/lembaga/pemerintah daerah secara transparan
dan akuntabel. Sehingga, mempersempit ruang gerak untuk melakukan penyelewengan.}
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Presiden juga sudah
sering mengingatkan jajaran kementerian untuk benar-benar menjaga kesinambungan
fiskal (fiscal sustainability) dan meningkatkan keamanan anggaran negara
(safety). }{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Presiden mengatakan, jika Pemerintah menaikkan defisit 0,4%, maka
sama dengan menambah pinjaman baru sebesar Rp. 28 Triliun. Penghematan pengeluaran
negara yang tidak perlu, justru akan memperkecil penerbitan Surat Utang dan menunda
pencairan pinjaman LN. Sudah saatnya Pemerintah benar-benar menyikapi permasalahan
defisit anggaran dan mencari alternatif solusi yang membuat aman keuangan negara,
khususnya APBN.}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Selain itu, Negara harus menggenjot penerimaan atau pendapatan. Sebab
itu, pemerintah harus mencari alternatif penerimaan, salah
satunya adalah dengan terus menggenjot dan mengoptimalisasi penerimaan perpajakan
dan menggenjot ekspor.}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Melihat data ekspor, pemerintah perlu memberikan
perhatian lebih atas turunnya ekspor nonmigas. Hal ini menjadi lampu kuning bagi
pemerintah karena permintaan ekspor barang-barang masih lemah karena perekonomian
dunia belum pulih. Bahkan, berbagai negara sekarang sedang fokus bagaimana
menyelamatkan perekomian mereka masing-masing yang terancam resesi.Karena itu,
strategi terbaik saat ini adalah berbenah rumah kita sendiri, perkuat struktur
ekonomi domestik, karena perekonomian global sedang limbung dan sulit diharapkan
untuk mendongkrak perekonomian.}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Data-data tersebut terus mengindikasikan
pelemahan secara perlahan tapi pasti produksi industri nasional yang ditunjukkan
oleh penurunan impor bahan baku, penolong serta barang modal karena Industri
Indonesia sangat bergantung barang-barang impor dalam proses produksinya. Namun,
Indonesia terus menjadi negara yang konsumtif atas barang-barang impor yang
ditunjukkan oleh naiknya impor barang konsumsi dan proyek-pryek infarstruktur.}
{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs24 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ada banyak
hal; yang bisa mempercepat pertumbuhan ekonomi selain dari pajak seperti ekonomi
kreatif, sektor pariwisata, perikanan dan kelautan (maritim), optimalisasi dan
efisiensi dalam kehbijakan energi, kemandirian pangan dan lain-lain.}{\fs24
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jadi
dengan melihat pertumbuhan ekonomi di semester II-2019 di level 5,2%. Target
tersebut lebih rendah dari target APBN 2019 sebesar 5,3%. Pemerintah saat ini lebih
fokus untuk meningkatkan kualitas dari pertumbuhan ekonomi dengan proyek
infrastruktur dan peningkatan kualitas sumber daya manusia. Sehingga dampaknya akan
terasa dalam mengurangi tingkat pengangguran dan kemiskinan.}{\fs24 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Optimisme harus ditabung
dan disemai ke berbagai penjuru negeri bahwa Indonesia mampu keluar dari jeratan
Hutang Luar Negeri, karena ini adalah kesepakatan global yang menimpa semua negara
di berbagai belahan dunia. Namun, juga perlu diingat , hutang luar negeri itu bukan
untuk membayar cicilan hutang, atau gali lobang tutup lautan, karena sektor
pertumbuhan investasi hanya 100 trilyun pertahun, coba lihatlah ribuan trilyun yang
masih tersisa hutang kita. }{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Membandingkan Indonesia dengan Jepang yang rasio utangnya
mencapai 230% dari PDB. Utang Jepang memang delapan kali lebih tinggi dari
Indonesia, tapi negara ini memberikan utang kepada negara lain, termasuk Indonesia
dalam bentuk surat berharga dan pinjaman langsung. Jepang juga merupakan pemegang
surat utang Amerika Serikat (AS) terbesar kedua setelah Tiongkok. }{\fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0 \sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Suku bunga surat utang
yang dikeluarkan pemerintah Jepang juga sangat rendah. Yield surat utang pemerintah
Jepang bertenor 10 tahun hanya di kisaran 0%, salah satu yang terendah di dunia.
Ditambah lagi, hampir seluruh surat utang ini dibeli oleh rakyatnya sendiri. Dengan
begitu, dana pembayaran bunga tetap beredar di dalam negeri. Makanya, beban utang
tidak berdampak besar terhadap stabilitas makroekonomi Jepang. Sebaliknya,
Indonesia merupakan pengutang (debitur) murni. Surat utang pemerintah Indonesia
dalam rupiah (local currency bonds) yang dipegang oleh investor asing relatif
sangat besar hingga 39%. Bahkan terbesar di antara negara-negara emerging markets
yang rata-rata 25%. Kondisi ini mengakibatkan perekonomian Indonesia sangat rentan
terhadap gejolak eksternal.}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi420 \li0 \ri0
\sa200 \sl240 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Hutang Indonesia kurang efektif, karena tidak diarahkan
untuk hal yang produktif. Ini bisa dilihat dari rasio pembayaran utang terhadap
penerimaan ekspor (debt to service ratio/DSR) yang mencapai 24-26%. Rasio ini
merupakan salah satu yang tertinggi di antara negara-negara berkembang. Selama ini
utang lebih banyak digunakan untuk operasional birokrasi. Peningkatan belanja modal
yang berkaitan dengan pembangunan infrastruktur malah lebih rendah dari pembayaran
utang, belanja barang, dan belanja pegawai. Postur belanja seperti ini akan
membahayakan keuangan negara apabila terus dibiarkan karena perlu dipikirkan ulang,
bagaimana mengelola uang hutang luar negeri itu. Di usia 74 tahun Indonesia merdeka
kita masih jauh dari mandiri secara ekonomi. (***) Mantan aktivis mahasiswa
reformasi 1998 }{\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 https://nusantaranews.co/negeri-penuh-warisan-utang/}{\fs24
\dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich \af0
\loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl480 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa200 \pnrnot0
\sl480 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\ls19 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f1 57. }{\b1 \fs24 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Industri
Prospektif}{\b1 \fs24 \dbch \af12 \hich \af12 \loch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Masa Depan }{\b1 \fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Indonesia}{\b1 \fs24 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl276 \slmult1 \widctlpar \keep0
\keepn0 \noline0 \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24
\kerning0 \dbch \af12 \hich \af12 \loch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Sebagai manusia kita ingin ta}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 hu peluang
pekerjaan, bisnis, teknologi, dan perkembangan baru lainnya di masa depan. Dengan
bantuan data sekunder dari Deloitte Access Economics, World Economic Forum, PwC,
Forbes, dan laporan lainnya, saya mencoba untuk mengulas 6 industri yang prospektif
yang mengubah masa depan manusia.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Industri-industri apa saja yang
akan bertahan di masa depan? Pertanyaan ini sangat penting bagi pembuat keputusan
sebelum menentukan langkah bisnis. Kita perlu mengenal seperti apa di masa depan,
sehingga keputusan-keputusan bisnis bisa diambil dengan baik.\uc1 \u160 ?}{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Pertama-
tama, sebaiknya kita berangkat ke masa depan saat ini juga. Bagaimana caranya?
Mulailah dengan mengunjungi first world countries, yaitu negara-negara maju.\uc1
\u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Negara maju terdekat adalah tetangga kita sendiri: Singapura.
Idealnya, Anda kunjungi minimal lima negara maju di berbagai benua sebelum
mengambil kesimpulan seperti apa masa depan itu. Empat negara maju lainnya seperti
AS, Australia, Inggris, dan Korea Selatan, misalnya.\uc1 \u160 ?}{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Bandingkan
bagaimana warga menjalani kehidupan sehari-hari mereka, kenali kelebihan dan
kekurangan kelima negara tersebut berdasarkan pengalaman Anda. Pasti terasa
berbeda.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Silakan Anda catat keunikan-keunikan yang dirasakan.
Mengapa mengunjungi negara-negara maju adalah perjalanan kita ke masa depan? Gaya
hidup, teknologi, dan prioritas yang dihadapi di negara-negara maju saat ini akan
kita hadapi ketika peradaban kita telah mencapai tahap serupa. Ini ibarat time
traveler, tentu dalam makna figuratif.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kedua, kenali masalah-masalah
di negara-negara maju, karena pada substansinya, setiap produk memberi solusi bagi
problem. Beberapa masalah klasik mereka adalah: berusaha lebih dari apa yang kini
dimiliki, stres akan berkurangnya lahan dan tempat tinggal, stres akan tidak
cukupnya waktu untuk beraktivitas, stres karena terlalu lelah, tingginya angka
perceraian dan rendahnya kualitas hubungan antar manusia, kesepian, dan lingkungan
hidup yang semakin rendah kualitasnya.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Di tahun 2050, diperkirakan
akan ada 6 miliar orang tinggal di daerah urban, sehingga overcrowdedness dan
affordable housing menjadi masalah utama. Di tahun 2016 ini saja, Jakarta dan kota-
kota besar Indonesia, dua masalah ini sangat mempengaruhi kualitas hidup warga.
Bayangkan apabila ada dua kali lipat jumlah warga yang tinggal di daerah urban
Indonesia.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Bagaimana suatu produk memberi solusi bagi persoalan-
persoalan di masa depan merupakan jawaban bagi industri-industri apa saja yang akan
bertahan di masa depan.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 GoJek dan GrabBike mungkin paling
sesuai di masa kini bagi mereka yang tinggal di ibukota Indonesia, mengingat
buruknya sistem transportasi publik yang ada. Ketika suatu produk menjawab
persoalan saat itu, maka bisa diprediksikan besarnya efek ledakan.\uc1 \u160 ?}
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Lima bidang industri yang diprediksikan
sangat dibutuhkan di masa depan: Pertama, berhubungan dengan data dan algoritma.
Hampir semua unit bisnis, manajemen, dan operasional bisnis kini dihubungkan dengan
Internet dan analisis berbasis komputer. Data dan algoritma telah menjadi bagian
hidup sebagaimana bernafas dan makan minum. Dibutuhkan: Jasa data crunching dan
Research & Development.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kedua, berhubungan dengan
peningkatan kualitas hidup dan kesehatan fisik, psikis, dan emosional. Berbagai
profesi yang menurunkan stres dan meningkatkan kesehatan diprediksikan akan
bertahan terlepas kondisi ekonomi makro dan regional, mengingat semakin kompleks
kehidupan, manajemen stres dan kesehatan pribadi semakin urgen. Dibutuhkan:
Industri kesehatan, konsultasi kesehatan/psikologi, dan alat-alat kesehatan.\uc1
\u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Ketiga, berhubungan dengan peningkatan kualitas ekologi. Berbagai
bentuk substitusi sumber daya alam yang diperbaharui seperti solar power, wind
power, water power , dan nuclear power, semakin umum dan ini berarti berbagai
produk B2B yang mendukung industri ini menjadi kebutuhan pokok. Dibutuhkan:
Industri riset, konsultasi ekologi, dan konsultasi manajemen.\uc1 \u160 ?}{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Keempat,
berhubungan dengan peningkatan kualitas pemeliharaan, baik manusia, hewan
peliharaan, maupun instrumen teknologi. Dibutuhkan: bisnis-bisnis yang menciptakan
otomatisasi maintenance maupun jasa pemeliharaan, seperti nursing home, pet
boarding hotel, dan mechanical maintenance.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
\line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Kelima, berhubungan dengan
kehidupan sehari-hari, termasuk sandang, pangan, papan, grooming, transportasi, dan
jasa-jasa lainnya. Ini sangat bervariasi tergantung kebutuhan individu dan
institusi. Dibutuhkan: bisnis-bisnis jasa seperti app-based AirBnB, Uber, dan
GoJek. Juga bisnis-bisnis yang berhubungan dengan jasa keuangan yang memberi
keuntungan.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Prinsipnya, bagaimana peradaban yang lebih maju berada di
suatu titik waktu, ke situ pulalah kita akan berada. Kapan? Ini masih merupakan
tanda tanya, karena velositas perkembangan suatu peradaban berbeda dari
perkembangan peradaban yang lain.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tantangan Era Industri Masa depan
ini pada dasarnya telah diperkenalkan di Jerman sejak 2011. Beberapa teknologi
utama yang mendukung implementasi industri masa depan adalah intelegensi buatan, }
{\cs17 \i1 \fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 human machine interface}{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , IoT,
robot, dan teknologi 3D.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Tantangan yang sekaligus menjadi
pertanyaan, dapatkah manusia menyesuaikan diri dengan transformasi luar biasa ini?
Nyatanya ada tantangan yang cukup besar dalam menjalankan industri msa depan yang
lebih dikenal dengan era industri 4.0 untuk setiap negara. Beberapa di antaranya
membangun infrastruktur, kebijakan, dan standar keselamatan yang tepat. Tanpa dasar
yang layak, bisa jadi negara akan sulit memanfaatkan buah hasil dari revolusi
ini.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Di Indonesia, industri 4.0 sering disebut juga sebagai Making
Indonesia 4.0. Istilah ini sebenarnya mengandung makna positif dan dapat memicu
perkembangan Indonesia serta merevitalisasi industri nasional secara keseluruhan,
baik dari keseluruhan pihak mulai dari pemerintah hingga masyarakat. Selain
Thailand dan Vietnam, Indonesia juga memiliki optimisme yang signifikan terhadap
prospek industri 4.0, terutama di sektor ekonomi berbasis manufaktur.\uc1 \u160 ?}
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Menurut Yeo Siang Tiong, General Manager for Southeast Asia at Kaspersky, optimisme
semacam ini juga diiringi dengan sedikit kecemasan. Misalnya,pertanyaan singkat
mengenai bagaimana negara-negara kepulauan seperti Indonesia berjuang menangani
industri 4.0 secara merata?\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Faktanya, ketimpangan infrastruktur
tidak hanya dialami negara-negara kepulauan, bahkan negara seperti Jerman merasa
kesulitan menyediakan infrastruktur digital secara merata ke semua bagian
negaranya.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Betul bahwa ada banyak hal yang mampu dieksplorasi
Indonesia dalam menghadapi industri 4.0 untuk pembangunan nasional yang lebih baik.
Misalnya, memberdayakan usaha mikro, kecil dan menengah (UMKM) melalui teknologi
dengan fasilitas platform }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs24 \kerning0 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 HYPERLINK "https://www.wartaekonomi.co.id/tag3331/e-
commerce.html" }}{\fldrslt {\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\cs15 \fs24 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1 e-commerce}}}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs24 \kerning0 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ,
kemudian memajukan jaringan internet berkecepatan tinggi, pusat }{\cs17 \i1
\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 data cloud}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , manajemen keamanan dan
infrastruktur }{\cs17 \i1 \fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 broadband}{\fs24 \kerning0 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 untuk
mendukung pengembangan infrastruktur digital nasional. Namun selain itu, satu pilar
penting dari perjalanan Indonesia menuju industri 4.0 lainnya adalah keamanan }
{\cs17 \i1 \fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 internal control system}{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
(ICS).\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Laporan }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 HYPERLINK
"https://www.wartaekonomi.co.id/tag3483/kaspersky-lab.html" }}{\fldrslt {\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 }{\cs15 \fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1
Kaspersky}}}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 ICS CERT terbaru
menunjukkan, Indonesia berada di peringkat keenam di Asia Tenra sebagai wilayah
dengan infeksi terbanyak. Dengan persentasi sebesar 43,2% dari komputer ICS yang
infeksinya diblokir selama enam bulan terakhir pada 2018.\uc1 \u160 ?}{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Yeo berkata,
"Aktivitas siber berbahaya pada komputer ICS dianggap sebagai ancaman yang sangat
berbahaya karena berpotensi menyebabkan kerugian materi dan penghentian produksi
dalam pengoperasian fasilitas industri. Serangan yang telah Kaspersky hadang
membuktikan kehadiran internet di infrastruktur perusahaan ternyata menjadi peluang
emas bagi pelaku kejahatan siber untuk melakukan aksi mereka."\uc1 \u160 ?}
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Serangan tersebut berhasil karena kurangnya kemampuan keamanan siber di antara
karyawan, yang seharusnya dapat dicegah dengan pelatihan dan kesadaran tinggi dari
staf itu sendiri. Pencegahan ini bahkan lebih mudah daripada mencoba menghentikan
aksi para pelaku kehajatan siber.\uc1 \u160 ?}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Industri 4.0 adalah pedang bermata
dua, hadir dengan dukungan sistem nirkabel hingga proses dan komunikasi yang lebih
cepat, sekaligus konsekuensi serangan siber yang merugikan. Mengingat Indonesia
adalah negara ke-6 di dunia yang terkena dampak penargetan ICS pada 2018, berikut
ini beberapa rekomendasi untuk menghadapi industri masa depan itu.\uc1 \u160 ?}
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Sebuah pembaruan industri dengan menggunakan teknologi digital yang memungkinkan
upaya bisnis untuk melakukan transformasi kepada}{\cs17 \i1 \fs24 \kerning0
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
core operation}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , pengalaman pekerja dan pelanggan mereka,
dan pada akhirnya juga mengarah pada pembaruan model bisnis mereka. Dengan
demikian, sebuah perusahaan dapat meningkatkan efisiensi baru di berbagai aspek,
mulai dari riset & pengembangan,}{\cs17 \i1 \fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 engineering}{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 , proses produksi, manufaktur, dan juga fungsi}{\cs17 \i1 \fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 support}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , dimana semuanya itu akan didukung
oleh sebuah sistem, proses, sensor dan tingkat intelejensi baru secara
terintegrasi. Pengalaman pekerja dan konsumen ditata dan dikembangkan ulang secara
lebih }{\cs17 \i1 \fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 personalize}{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 dan }{\cs17
\i1 \fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 advance}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 seperti misalnya}{\cs17
\i1 \fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 immersive, augmented}{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 da}
{\cs17 \i1 \fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 n virtual reality}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 . Hal menarik
lainnya adalah dengan adanya ekosistem yang lebih baik, yang memungkinkan produk,
servis dan mesin-mesin industri menjadi lebih terkoneksi satu sama lain, akan
memungkinkan untuk memperoleh adanya bisnis model baru dan}{\cs17 \i1 \fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 revenue stream}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 baru.\uc1 \u160 ?}{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Sebagai
penggerak dari digitalisasi }{\cs17 \i1 \fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 value chain}{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 yang menyeluruh, Industri X.0 dapat berpesan besar untuk
mengoptimalkan peluang untuk memimpin di era ini. Namun, bagi banyak perusahaan,
tantangan terbesar adalah kemampuan untuk melepaskan diri dari nilai-nilai lama
yang sudah tertanam di dalam bisnis inti mereka, dan secara bersamaan menghadirkan
inovasi dan potensi pertumbuhan dari model bisnis digital yang baru.\uc1 \u160 ?}
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Dari 1,000 perusahaan yang telah mengikuti }{\cs17 \i1 \fs24 \kerning0 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 market
research }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 Accenture, 99% dari mereka menunjukkan ambisi yang tinggi
akan datangnya Industri X.0. 64% setuju bahwa kegagalan memanfaatkan komponen
digital akan menyebabkan mereka untuk susah bertahan. 92% ingin memberikan
pengalaman baru melalui produk yang canggih dan saling berhubung.\uc1 \u160 ?}
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Namun ironisnya, hanya 44% yang mampu untuk mendorong dan membuat perkembangan baru
dalam perusahaannya, dan 34% yang mampu untuk melakukan transformasi dari inti
bisnis perusahaan mereka. Dan pada akhirnya, hanya 13% yang sukses melakukan
keduanya. Perusahaan tersebut mampu untuk mendorong efisiensi produksi dari inti
bisnis dan membuat perkembangan baru melalui lini bisnis baru.\uc1 \u160 ?}
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
Agar supaya perusahaan dapat sukses dalam menerapkan transformasi digital, terdapat
enam kapabilitas yang dibutuhkan perusahaan:\uc1 \u160 ? (1)}{\cs17 \i1 \fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Transform the core}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , yaitu proses digitalisasi
dan integrasi semua proses yang ada, meliputi}{\cs17 \i1 \fs24 \kerning0 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
engineering}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , produksi, dan fungsi }{\cs17 \i1 \fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 support }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 lainnya untuk mencapai hasil yang
lebih efisien. Kedua, Fokus kepada hasil akhir yang ingin dicapai, dengan cara
berorientasi kepada nilai sehingga bisa mendapatkan diferensiasi yang akhirnya
membuat perusahaan bisa memimpin dalam persaingan. Ketiga,\uc1 \u160 ? Merekayasa
ulang sebuah ekosistem
yang baru, termasuk juga di dalamnya untuk mengembangkan mitra bisnis yang baru
yang dapat membantu dalam menyokong inovasi dan kapabilitas baru. Keempat, Upaya
inovasi untuk model bisnis baru, yaitu meciptakan}{\cs17 \i1 \fs24 \kerning0
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052
revenue stream}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 yang baru. Kelima, Membangun, meningkatkan
dan memperbarui tenaga kerja yang baru yang lebih kompeten dan }{\cs17 \i1 \fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 adaptable. }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Keenam,. }{\cs17 \i1 \fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 Manage the wise pivot}{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 , proses manajemen yang
berkesinambungan untuk menyelaraskan investasi antara bisnis inti yang saat ini
sedang dilakukan dan bisnis baru yang sedang dikembangkan.\uc1 \u160 ?}{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \line }{\fs24 \kerning0 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 Dengan
mempertimbangkan keenam kapabilitas dalam proses bisnis, maka diharapkan terjadi
transformasi yang selaras dengan kebutuhan industri ke depan.\uc1 \u160 ?\uc1 \u160
?}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl276 \slmult1 \widctlpar
\keep0 \keepn0 \noline0 \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \cbpat22
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \ulnone0 \line }{\fs24
\kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033
\langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \ulnone0 Sumber Berita: }{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \chcbpat22
\lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf17 \ulnone0 }{\fs24 \kerning0
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf17 \ulnone0 HYPERLINK "http://www.parahyangan-post.com/berita-
industri-prospektif-masa-depan-indonesia.html" \'5cl "ixzz5zYosku6A" }}{\fldrslt
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \chcbpat22 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf17 \ulnone0 }{\cs15 \fs24 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22 \cf17 \ulnone0 http://www.parahyangan-
post.com/berita-industri-prospektif-masa-depan-indonesia.html#ixzz5zYosku6A}}}
{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \chcbpat22 \lang1033
\langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf17 \ulnone0 }{\fs24 \kerning0 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052
\langfenp2052 \cf1 \ulnone0 }{\fs24 \kerning0 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \chcbpat22 \lang1033 \langnp1033 \langfe2052 \langfenp2052 \cf1 \ulnone0 \line
}{\fs24 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf1 \ulnone0 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \pnrnot0 \sl480
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \ls0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs24 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl480 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs24 \dbch \af2 \hich
\af0 \loch \f0 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard
\plain \qj \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033
{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 CATATAN PENUTUP}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Meneladani Sang Insanul Kamil}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qc \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Insanul kamil atau akhlaq paripurna atau budi
pekerti mulia sebagaimana dicontohkan dan digambarkan dalam perilaku Rasulullah
SAW. Sungguh pada diri Rasulullah SAW terdapat perilaku dan suri tauladan yang
mulia dan terpuji.}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Islam diakui sebagai agama yang istimewa karena hal ini oleh Allah
sendiri telah dinyatakan sebagai agama paripurna dan membentuk insane-insan yang
mulia. Inilah }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dinnul Islam }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang lurus , agung
, sempurna, abadi dan universal. Tentu saja agama yang sempurna ini hanya mampu
dibawa oleh seorang utusan yang mulia dan sempurna pula. Utusan yang mengemban
agama Tuhan yang terakhir ini adalah nabi terakhir, Sayidunna Muhammad SAW. }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Kekaguman kepada Rasulullah SAW tidak hanya diakui oleh orang Islam sendiri, namun
dunia Barat juga mengakuinya, sebagaimana mereka tulis dalam buku-buku mereka.
Adalah sarjana Barat Michael H Hart salah satu ilmuwan barat yang mengakui dan
mengagumi Rasulullah SAW, ia tulis dalam bukunya }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?The
100 a Ranking of The Most Influential Person in History,\uc1 \u8221 ?}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
yang kemudian diterjemahkan ke dalam bahasa Indonesia dengan judul,\uc1 \u8221 ?
Seratus Tokoh Yang Paling Berpengaruh Dalam Sejarah,\uc1 \u8221 ? dia menempatkan
nama Nabi Muhammad SAW pada rangking pertama. Dia menjatuhkan pilihan kepada Nabi
Muhammad SAW pada urutan pertama sebagai tokoh paling berpengaruh tentu
mengejutkan para pembacanya dan menjadi tanda Tanya sebagian yang lain. }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\uc1 \u8220 ?Tapi saya berpegang pada keyakinan saya , dia (Nabi Muhammad SAW-red)
satu-satunya manusia dalam sejarah yang meraih sukses luar biasa , baik ditilik
dari sisi agama ataupun lingkup duniawi,\uc1 \u8221 ? demikian alasan Michael H
Hart sang penulis buku.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Sedemikian tinggi kedudukan agung Rasulullah SAW sehingga
orang non muslim seperti Michael H Hart pun sebagai sejarahwan besar kontemporer
mengakui dan kita atas umat Nabi Muhammad SAW diperintahkan untuk mengikuti dan
menjadikannya suri tauladan , karena inilah makna dari beriman kepada Nabi Muhammad
SAW termasuk mengamalkan al Qur\uc1 \u8217 ?an dan al Hadist menjadi bagian pokok
dari tanggung jawab untuk mencontoh dan mengikuti ajaran beliau.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Adalah Sunnah-sunnah
beliau yang dahulu kita tinggalkan, mulailah kita hidupkan kembali termasuk upaya
untuk mengikuti beliau. Kewajiban kita adalah mendahulukan sunnah-sunnah beliau di
atas nalar pemikiran. Jangan sampai mempertentangkan dengan Allah SWT sebab tidak
mungkin beliau menyimpang dari pada ajaran syariat Allah SWT. Selain itu beliau
adalah Nabi terakhir sebagai utusan Allah kepada ummat manusia sepanjang
masa. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Jika pada zaman ini ada yang mempertentangkan Sunnah insan kamil ini
dengan Allah SWT atau dengan al Qur\uc1 \u8217 ?an maka sudah barang tentu orang
tersebut telah terseret dalam kesesatan aqidah. Sebab tidak mungkin dan mustahil
seorang utusan seperti beliau bertentangkan dengan Allah dan tidak mungkin pula
syariat yang dibawanya menyimpang dari tuntunan Illahy.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Setiap kata yang terucap dari lisannya,
perbuatan dan perangainya berada dalam bingkai syari\uc1 \u8217 ?at dan tentunya
itu semua datang dari Allah SWT yang telah mengutus beliau sebagai Nabi. Hal ini
senada dengan penjelasan Allah dalam Al Qur\uc1 \u8217 ?an, \uc1 \u8221 ?Dan
tidaklah Dia (Nabi Muhammad SAW) berbicara dengan hawa nafsu (keinginan dirinya
semata), ucapannya itu tiada lain adalah wahyu yang diturunkan (kepadanya).\uc1
\u8221 ? (QS An-Najm; 3-14).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Maka semua akhlaq Rasulullah adalah yang terbaik,
perkataannya adalah paling utama. Dengan mengikuti jejak Sang Insan Kamil ini dapat
dipastikan kita akan mendapat kebahagiaan dunia akherat.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ayat Al Qu\uc1 \u8217 ?
ran paling sarat memuji Nabi Muhammad SAW adalah ayat berbunyi }{\cs17 \i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 wa innaka la\uc1 \u8217 ?ala khuluqin \uc1
\u8216 ?azhim}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , yang artinya sesungguhnya engkau (hai Muhammad )
memiliki akhlak yang sangat agung. Kata }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 khuluq }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 berarti akhlak secara linguistik mempunyai
akar kata yang sama dengan }{\cs17 \i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 khalq }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yang berarti ciptaan.
Bedanya kalau kalau }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 khalq }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 lebih bermakna ciptaan Allah yang bersifat lahiriah dan fisikal, maka
}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 khuluq }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 adalah
ciptaan Allah yang bersifat batiniah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Seorang sahabat pernah mengenang Nabi
Muhammad SAW yang mulia dengan kalimat }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 kana rasulullah ahsanan nasi khalqan wa khuluqan}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , bahwa
Rasulullah SAW adalah manusia yang terbaik secara }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 khalq }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan }{\cs17 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 khuluq}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Dengan demikian, Nabi Muhammad
SAW adalah manusia sempurna dalam segala aspek, baik lahiriah maupun batiniah.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Kesempurnaan lahiriah beliau sering kita dengar dari riwayat para sahabat yang
melaporkan tentang sifat-sifat beliau. Hindun bin Abi Ha}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 lah misalnya
mendeskripsikan sifat-sifat lahiriah beliau bahwa Nabi Muhammad SAW adalah seorang
manusia yang sangat anggun, yang wajahnya bercahaya bagaikan bulan purnama di saat
sempurnanya. Badannya tinggi sedang.\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Postur tubuh Nabi tegap. Rambutnya ikal dan
panjang tidak melebihi daun telinganya. Warna kulitnya terang. Dahinya luas.
Alisnya memanjang halus, bersambung dan indah. Sepotong urat halus membelah kedua
alisnya yang akan timbul saat marahnya. Hidungnya mancung sedikit membengkok, yang
bagian atasnya berkilau cahaya. Janggutnya lebat, pipinya halus. Matanya hitam.
Mulutnya sedang. Giginya putih tersusun rapi. Dadanya bidang dan berbulu ringan.
Lehernya putih, bersih dan kemerah-merahan. Perutnya rata dengan dadanya.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Bila
berjalan, jalannya cepat laksana orang yang turun dari atas. Bila menoleh, seluruh
tubuhnya menoleh. Pandangannya lebih banyak ke arah bumi ketimbang langit, sering
merenung. Beliau mengiringi sahabat-sahabatnya di saat berjalan, dan beliau jugalah
yang memulai salam.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Deskripsi para sahabat Nabi tentang sifat-sifat manuisa agung seperti
ini sangat banyak. Namun ada yang fokus dari al-Qur\uc1 \u8217 ?an tentang gambaran
sifat Nabi Muhammad SAW. Lalu apa yang menjadi fokus pandangan al-Qur\uc1 \u8217 ?
an terhadap Nabi? Jawabnya adalah }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 khuluq-}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 nya alias akhla}{\fs28 \dbch \af12 \hich
\af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 qnya. Apa arti
akhlak?\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Kata Imam al-Ghazali, akhlak adalah wajah batiniah manusia. Ia bisa
indah dan juga bisa buruk. Akhlak yang indah disebut }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 al khuluq al
hasan}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 ; sementara akhlak yang buruk disebut }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
al khuluq as-sayyi}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Akhlak yang baik adalah akhlak yang mampu
meletakan secara proporsional fakultas-fakultas yang ada di dalam jiwa manusia. Ia
mampu meletakkan dan menggunakan secara adil fakultas-fakultas yang ada dalam
dirinya: }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \uc1 \u8216 ?
aqliyah }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 (rasio), }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 ghadabiyah }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (emosi), }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 syahwaniyyah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (syahwat) dan }{\cs17 \i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 wahmiyah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (imaj}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
inasi).\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Manusia yang berakhlak baik adalah yang tidak melampui batas dalam
menggunakan empat fakultas di atas dan tidak mengabaikannya secara total. Ia akan
sangat adil dan proposional di dalam menggunakan fakultas yang ada dalam dirinya.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Orang
yang menyandang }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 khuluq al-
hasan }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 adalah orang yang mampu meletakan secara proposional
dalam membagi secara adil mana hak dunia dan hak akhiratnya. Orang yang menyandang
sifat ini akan memantulkan suatu bentuk sangat indah lahiriah di dalam segala aspek
kehidupan sehari-hari. Akhlak seperti inilah yang ditunjukan Rasulullah SAW kepada
umatnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Akhlak Nabi Muhammad SAW adalah cerminan al Qur\uc1 \u8217 ?an.
Bahkan beliau sendiri adalah Al Qur\uc1 \u8217 ?an hidup yang hadir di tengah-
tengah umat manusia. Membaca dan menghayati akhlak beliau berarti membaca dan
menghayati isi kandungan Al Qur\uc1 \u8217 ?an. Itulah kenapa Siti Aisyah berkata
akhlaq Nabi adalah al-Qur\uc1 \u8217 ?an.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kecintaan kita tulus benar adanya, setiap
langkah Nabi SAW pasti kita ikuti dan diamalkan, itulah definisi cinta .\uc1
\u8221 ?Jika cintamu sungguh-sungguh pasti kamu menaatinya, sesungguhnya orang yang
cinta pasti taat pada orang
yang dicintainya.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Ekspresi gembira, bersukaria, memperbanyak shalawat dan
puji-pujian atas beliau, membaca sejarah , menghormati sahabat dan keturunan beliau
serta menziarahi makam beliau di Masjid Nabawi adalah wujud cinta kepada beliau }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sejak masa permulaan
Rasulullah SAW mengajarkan agama Islam, banyak mendapat tantangan dari kaum Quraisy
penduduk Mekkah. Hanya belasan orang saja yang mau menerima Islam. Karena itu
penduduk Mekkah yang menolak ajaran dalam Islam mengadakan tekanan, ancaman, dan
siksaan kepada orang-orang yang mengikuti ajaran Rasulullah SAW. Sebab mereka
dianggap telah melanggar atau merusak agama nenek moyang mereka.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ancaman , tekanan dan siksaan
penduduk Mekkah yang tidak menyukai agana Islam tersebut (kemudian kita sebut
sebagai kaum kafir Quraisy) dirasakan sangat berat bagi belasan orang yang telah
masuk Islam ke tempat lain. Karena itu mereka memohon ijin kepada Rasulullah SAW
untuk hijrah ke tempat lain. Rasulullah SAW mengijinkan dan atas saran Abu Thalib
lalu Rasulullah SAW menyuruh mereka pergi ke Habsyi (Abessinia, Ethiopia) di Afrika
di mana rajanya adalah seorang Nasharani yang saleh bernama Negus (Najasyi). }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peristiwa ini terjadi
pada masa permulaan Islam diajarkan Rasulullah SAW pada bulan Rajab tahun 12
sebelum Hijriah (615 M) atau pada tahun kelima setelah kerasulan Nabi Muhammad SAW.
Rombongan yang berhijrah terdiri dari 12 orang pria dan 4 orang wanita. Mereka ini
termasuk orang-orang yang mula-mula menerima ajaran Islam dan disebut sebagai
muslim awal / pemula }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (assabiqunal awwalin)}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kebetulan saat itu di
pelabuhan Syu\uc1 \u8217 ?aibah di Teluk Syu\uc1 \u8217 ?aibah sebelah selatan
Jeddah berlabuh dua buah perahu dagang yang segera akan berangkat menuju ke pantai
Afrika. Maka rombongan ikut menumpang perahu tersebut sampai ke Massawa, sebuah
pelabuhan di pantai Afrika wilayah Habsyi (Ethiopia). Setelah mendarat di Massawa
rombongan menuju ke kota Adulis (sekarang Zule) di negeri Habsyi (Abesinia atau
Ethiopia), kira kira 50 km sebelah tenggara kota Massawa. }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Negeri ini diperintah oleh seorang Raja Nashrani, Negus
(Najasyi), tetapi karena mengetahui bahwa ajaran Muhammad (Islam) tidak jauh
berbeda dengan ajaran Isa Al Masih , maka beliau memberikan perlindungan kepada
kaum muslimin yang hijrah dari Mekkah tersebut. Kaum kafirt Quraisy mendengar
keberangkatan rombongan 16 orang tersebut mengejar ke pelabuhan Syu\uc1 \u8217 ?
aibah , namun rombongan kaum muslimin telah berangkat, sehingga tidak bertemu.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Beberapa orang di antara
mereka yang mengungsi ini , ada yang pulang kembali ke Mekkah setelah bermukim
beberapa bulan tetapi ada yang setahun lebih. Sebagian dari mereka ini kelak juga
ada yang kembali ikut mengungsi dalam peristiwa hijrah kedua. Tiga tahun kemudian,
setelah rombongan kaum muhajirin tiba di Adulis (zule) di Habsyi dan ternyata
mereka kerasan karena memperoleh perlindungan yang adil, menyusulah rombongan kedua
pada tahun 617 M atau 9 tahun sebelum Hijriah atau tahun ke 8 sejak kerasulan Nabi
Muhammad SAW. Rombongan hijrah kedua ini jumlahnya terdiri 83 orang pria dan 18
orang wanita. Rombongan ini mencerminkan telah menyebarnya ajaran Islam di berbagai
kalangan marga di lingkungan suku Quraisy.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Perpindahan hijrah kedua ini rupa-rupanya terdengar oleh
kaum Quraisy, sehingga mereka khawatir kalau-kalau umat Islam di tempat barunya
nanti akan menjadi lebih kuat dan ajaran islam akan semakin menyebar. Maka untuk
mencegah jangan terjadi peningkatan kekuatan kaum muslimin dan penyebaran Islam,
kaum kafir Qurais mengutus dua orang pejabatnya yaitu Amr bin Ash dan Abdullah bin
Abu Rabi\uc1 \u8217 ?ah dan dikawal Ammarah bin Walid untuk menghadap Raja Najasyi
dengan berbagai macam hadiah yang sangat berharga.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Hijrah yang ketiga kaum muslimin adalah yang paling besar
dan paling penting karena dikuti oleh seluruh kaum muslimin Mekkah beserta
Rasulullah SAW dan para sahabatnya. Hijrah ketiga ini membawa perubahan besar bagi
kehidupan kaum muslimin dan Islam sendiri. Sebab setelah hijrah dari Mekkah ke
Yatasrib, kaum muslimin dapat hidup bebas daari tekanan dan ancaman kaum kafir
Quraisy dan dapat mempraktikan kehidupan yang Islami, damai dan tentram secara
leluasa di Madinah. Di samping itu Rasulullah SAW bersama para sahabat mempunyai
kesempatan untuk menyusun strategi dakwah yang lebih canggih rapi dan lengkap dan
dakwah Islam memang memancar dari Madinah dan gencar ke seluruh penjuru dunia dari
tepi Timur sampai Barat.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Hijrah ketiga ini kemudian dijadikan permulaan perhitungan tahun
dalam kalender Islam karenya tahun itu dalam Islam disebut Tahun Hijriah. Sebab
tidak serta merta penggunaan hijrah itu sebagai awal perhitungan kalender Islam,
karena setelah 17 tahun hijrah terjadi kaum muslimin baru menggunakannya sebagai
permulaan kalender Islam. Itu pun setelah melalui perdebatan yang panjang , sebab
sebagian kaum muslimin menghendaki agar perhitungan tahun kalender Islam dimulai
dari lahirnya Rasulullah SAW atau saat kenabian Nabi Muhammad SAW bahkan ada yang
menginginkan agar dihitung sejak kewafatan Rasulullah SAW.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Periode Madinah ini mengedepankan }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1
\u8220 ?ukhuwwah wathaniyyah\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , persaudaraan lintas agama,
periode ini berlangsung sekitar 10 tahun lamanya dimulai sejak hijrah (perpindahan)
Muhammad SAW beserta seluruh umat Islam dari Mekkah ke kota Yatsrib (Madinah).
Periode Madinah ini memberikan kesempatan kepada Nabi Muhammad SAW untuk
membangun tatanan masyarakat sipil di bawah naungan Piagam Madinah. Dalam piagam
yang memuat 47 pasal itu, sungguh pun dibuat oleh mayoritas umat Islam, sama sekali
tidak menyebut asas Islam atau pun dasar al-Qur\uc1 \u8217 ?an serta al-Hadist.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Substansi piagam Madinah
merupakan refleksi atas rekonsiliasi antar etnis dan agama guna membangun pranata
sosial-masyarakat yang damai, aman dan sentausa, bebas dari intimidasi, anti
penindasan, anti sekterianisme, anti diskriminasi dan anti proteksianisme. Karena
itu, wajah Islam semakin fungsional tidak sekedar normatif dan formalitas.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sosok Islam yang
fungsional inilah yang dirindukan oleh masyarakat Yatsrib (golongan Ansor) yang
dilanda konflik internal antar warga dan etnis. Kedatangan Muhammad SAW yang
berkepribadian luhur dan humanis dan pengikutnya (Muhajirin) sudah barang tentu
disambut baik oleh masyarakat Yatsrib (Madinah) yang saat itu masyarakatnya
terbilang majemuk (golongan Islam, Yahudi, Nasrani, Paganis serta golongan kafir
atau kaum musyrikin). Penghargaan masyarakat Yatsrib kepada Nabi Muhammad SAW tidak
hanya sambutan hangat semata, namun juga kepercayaan masyarakat Yatsrib kepada
Muhammad SAW untuk memimpin masyarakat yang pluralistik tersebut.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Peristiwa hijrah
Rasulullah SAW dari Mekkah ke Madinah tersebar dengan cepat. Para sahabat yang
telah terlebih dahulu di Madinah tak kuasa menahan rindu kepada pemimpin mereka
yang tercinta, Nabi Muhammad SAW.Setiap hari mereka menanti kedatangan Nabi SAW di
tapal batas kota Madinah. Akhirnya saat yang dinanti-nanti telah tiba. Rasulullah
bersama Abu Bakar As-Shiddiq memasuki kota Madinah dengan selamat.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha
\aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Seketika
wajah kota Madinah berubah total, menjadi bermandikan cahaya lantaran hadirnya
sosok yang mulia dan agung, sang pembawa budi pekerti yang luhur yakni Rasulullah
SAW.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kegembiraan
warga Madinah tak dapat dilukiskan dengan kata-kata . Mereka menangis bahagia
menyaksikan sang Kekasih yang selama ini dirindukan, telah nampak di depan mata.
Gejolak rindu yang telah lama terpendam dalam dada tak kuasa lagi terbendung.Mata
menangis bahagia, haru penuh rasa cinta menembus sukma.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Anak-anak dan para perempuan
yang sudah menjadi penduduk Madinah (kaum Anshor) tampil menabuh rebana sembari
melantunkan syair Shalawat Badar sebagai sambutan atas kehadiran sang pembawa
risalah Islam pari purna yakni Nabi SAW: }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?Thala\uc1 \u8217 ?al badru
\uc1 \u8216 ?alaina}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Min tsaniyatil wada\uc1 \u8217 ?}{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wajabsy
syukru \uc1 \u8216 ?alaina }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mada\uc1 \u8217 ?a lillahi da\uc1
\u8217 ?\uc1 \u8230 ?.}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (Telah
terbit purnama bersinar dari Bukit Wada\uc1 \u8217 ? . Wajiblah kita bersyukur
tibanya penyeru ke jalan Allah\uc1 \u8230 ?.)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Banyak gubahan syair saat
menyambut kedatangan Rasulullah SAW di hadapan para sahabat banyak dikarang oleh
para ulama. Upacara ceremonial maulid Nabi SAW ini banyak dinyanyikan saat }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Mahalul Qiyam}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (Shalawat Berdiri) mulai dari Maulid }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Simthud Durar, Burdah, Barjanji, Ad Dibai, Azhabi}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ,
sampai }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Ad Dhiaul Lami\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 semua mengugah
dan mengundang kita untuk menghadirkan sosok sang manusia teragung dan mulia }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Habibuna murrobuna al Musthofa wal wafa Nabiyuna alhady Muhammad SAW}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 .}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8221 ?Marhaban Ahlan wa sahlan}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\uc1 \u8230 ?. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Yaa Nabiy salaam \uc1 \u8216 ?alaika}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Yaa rosuul salaam \uc1 \u8216 ?alaika}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Wahai Nabi, salam sejahtera bagimu, wahai Rasul salam sejahtera bagimu}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Yaa habiib salaam
\uc1 \u8216 ?alaika}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sholawaatullaah \uc1 \u8216 ?
alaika}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wahai kekasih salam sejahtera
bagimu, Sholawat Allah bagi~mu.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Abrozallaahul musyaffa\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Shoohibul qodril muroffa\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Telah tiba dengan
kehendak Allah Sang Pemberi Syafa\uc1 \u8217 ?at, Pemilik derajat yang dimuliakan}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Famalaan~nuurun~nawaahii}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8216 ?Amma kullal
kauni ajma\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Maka limpahan cahaya
memenuhi segala penjuru, meliputi seluruh alam semesta}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Nukkisat ashnaamu syirkin}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wa binaas-syirki tashodda\uc1 \u8217 ?}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Maka berjatuhanlah patung patung berhala di
ka\uc1 \u8217 ?bah, dan bangunan kemusyrikan pun roboh}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wa danaa waqtul hidaayah}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wa himaal kufri taza\uc1 \u8217 ?za\uc1
\u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dan telah dekatlah waktu hidayah
maka benteng kekufuran berguncang, saat saat petunjuk,}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Marhaban ahlan wa sahlan}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Bika y}{\b1 \i1 \fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u226 ?}{\b1 \i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 dzal qodril arfa\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Salam
sjahteralah dan selamat datang padamu, wahai}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sang
pemilik derajat yg mulia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Ya imaamahlir risaalah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Man
bihil aafaatu tudfa\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wahai imam para
rosul, yang dengannya (saw) bencana bencana tertolakkan,}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 MARHABAN YA MARHABAN YA
NUURO \uc1 \u8216 ?AINIY}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 MARHABAN JADDAL HUSAINI}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 MARHABAN MARHABAN}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Anta fiil hasyri malaadzun}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Laka kullul kholqi tafza\uc1 \u8217 ?}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Engkaulah satu satunya tmpat brlindung dihari
Qiyamat,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 padamulah sluruh ciptaan ketakutan
(sangat merisaukan tak mencepatkan Syafa\uc1 \u8217 ?at dari beliau saw)}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wa yunaaduuna taroo maa}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Qod dahaa min hawlin afdho\uc1 \u8217 ?}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kemudian mereka datang memanggil manggilmu,
ketika menyaksikan dahsyatnya kesulitan dan rintangan,}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 THOLA\uc1 \u8217 ?AL BADRU \uc1
\u8216 ?ALAINAA}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 MIN TSANIYYATIL WADAA\uc1
\u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 WAJABASY SYUKRU \uc1 \u8216 ?
ALAINAA}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 MAA DA\uc1 \u8217 ?AA LILLAAHI DAA\uc1 \u8217
?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Falahaa anta
Fatasjud}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wa tunaadasyfa\uc1 \u8217 ?
tusyaffa\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Maka mereka itulah
engkau (saw) bersujud,(kehadirat Tuhanmu), maka diserukan padamu (oleh tuhanmu)
\uc1 \u8221 ?berilah Syafa\uc1 \u8217 ?at, engkau telah diizinkan memberi Syafa\uc1
\u8217 ?at\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Fa\uc1 \u8217 ?alaikalloohu shollaa}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Maa badaannuuru wa sya\uc1 \u8217 ?sya\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Maka pada~mu limpahan sholawat dari Alloh, selama keabadian Yang Maha Bercahaya dan
masih bersinar terang benderang\uc1 \u8230 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wa bika~rrohmaanu nas-al}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wa ilaahul \uc1 \u8216 ?arsyi yasma\uc1
\u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dan denganmu (menjadikanmu sebagai
perantara) kami memohon pada Alloh Arrohman, maka pencipta Arsy mendengar do\uc1
\u8217 ?a kami,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Ya \uc1 \u8216 ?adhiimal manni yaa Robb}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Syamlanaa bil musthofaa~jma\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wahai Maha
Pemberi Anugerah wahai Robb,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 kumpulkanlah kepribadian
kami dgn AlMusthofa (saw)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 SHOLLALLAAHU \uc1 \u8216 ?ALAA MUHAMMAD (MARHABAN)}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }
{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 SHOLLALLAAHU \uc1 \u8216 ?ALAIHI WASALLAM (MARHABAN)}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wa bihi Fandhur ilainaa}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wa\uc1 \u8217 ?thinaa bih kulla mathma\uc1
\u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dan dengan nya (saw) maka
pandangilah kami dgn kasih sayang Mu, dan berilah kami dengannya (kami menjadikan
perantara saw) segala yg kami inginkan,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 wakfinaa kullal balaayaa}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Wadfa\uc1 \u8217 ?il aafaati warfa\uc1 \u8217 ?}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dan hindarkanlah kami dari segala bencana,
dan musnahkanlah segala kesulitan, dan angkatlah sejauh jauhnya\uc1 \u8230 ?}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wasqinaa yaa
Robb aghitsnaa (ya Alloh)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Bihayaan hatthooli
yahma\uc1 \u8217 ? (ya Alloh)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan siramilah kami
(dengan Rahmat~Mu) wahai ROBB}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 tolonglah kami dgn kehidupan yg dicurahi Lebatnya Hujan
Rahmat Mu\uc1 \u8230 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ROBBI FAGHFIRLIY DZUNUUBIY (Ya Alloh)}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 BI BARKATIL HAADIY MUSYAFFA\uc1 \u8217 ? (Ya Alloh)}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wakhtimil \uc1 \u8216 ?
umro bihusnaa (Ya Alloh)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wahsinil\uc1 \u8217 ?
uqbaa wa marja\uc1 \u8217 ? (Ya Alloh)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 dan akhirilah usia
kami dgn Husnul Khotimah, dan. perbaikilah keadaan yang akan datang dan saat kami
kembali kepada Mu..}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
SHOLLALLAH \uc1 \u8216 ?ALA MUHAMMAD}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
SHOLLALLAH \uc1 \u8216 ?ALAIHI WASALLAM}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wa shollatullohi Taghsyaa}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\line }{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Man lahul husnu tajamma\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 dan terlimpah sholawat Alloh bagi yg terkumpul Padanya
(saw) segala kebaikan,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\b1 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Ahmadat thohro wa Aalih}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\b1 \i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wash
shohaabah massanaasya\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \line }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ahmad (saw) yg
suci dan keluarganya, serta Para shohabatnya dengan Sholawat yang selalu bercahaya
terang benderang.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Kehadiran Rasulullah SAW serasa ada di depan mata. Rasulullah SAW pun
menyambutnya dengan penuh haru dan gembira sebagaimana wujud kegembiraan warga
Anshor. Sepanjang hidupnya beliau tidak pernah melarang tetabuhan dan senandung
syair yang dipersembahkan warga Madinah dalam menyambut beliau tersebut. }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Bahkan
beberapa waktu kemudian, ketika beliau tiba dari perang Tabuk, warga Madinah (kaum
Anshor) kembali menyambut beliau dengan tetabuhan rebana dan syair shalawat Badr
tersebut di atas.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Rasa senang dan gembira warga Madinah akhirnya menjadi
kebiasaan yang dilakukan oleh Madinah dalam menyambut kehadiran Ras}{\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
ulullah SAW, mereka wujudkan dengan senandung syair dan iringan tetabuhan rebana.
Dan itu menjadi sunnah\uc1 \u8212 ?lantaran Rasulullah SAW tidak melarangnya dengan
cara mendiamkannya, artinya Rasulullah SAW menyetujui perbuatan yang dilakukan
para sahabat dalam men}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 yambutnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dalam sebuah hadist riwayat Tirmidzi, Abu
Dawud, dan Ahmad diceritakan , ketika Rasulullah SAW tiba dari sebuah peperangan,
seorang budak wanita berkulit hitam legam datang menemui beliau membawa rebana
sambil berkata,\uc1 \u8221 ?Duhai Rasulullah SAW, aku telah bernazar, jika Allah
mengembalikan dirimu dalam keadaan selamat, aku akan menabuh rebana dan bernyanyi
di hadapanmu.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Rasulullah SAW kemudian menjawab,\uc1 \u8221 ?Jika engkau
telah bernazar, tunaikanlah nazarmu. Jika tidak, jangan.\uc1 \u8221 ?}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wanita
itupun kemudian menunaikan nazarnya. Ia kemudian menabuh rebana sambil bernyanyi
gembira penuh kerinduan di hadapan Rasulullah SAW cukup lama. }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Satu demi satu , sahabat
utama Rasuullah SAW seperti Abu Bakar As-Shiddiq, Utsman bin Afan dan Ali bin Abu
Thalib datang menemui Nabi Muhammad SAW. Tapi, perempuan Anshor itu tetap menabuh
rebana dan bernyanyi, sementara sang Nabi SAW tetap mendengarkan dan menikmati
lantunan senandung syair dan iringan rebana.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ketika Umar bin Khattab tiba, perempuan
tersebut berhenti dan menyembunyikan rebana dengan mendudukinya. Rupa-rupanya
perempuan itu takut dengan
sahabat Umar bin Khattab yang dikenal keras dan tegas.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Setelah keempat Khulafaur Rasyidin itu
berkumpul di hadapan Rasulullah SAW lu, beliau pun berkata , \uc1 \u8221 ?Hai Umar,
sesungguhnya setan saja takut kepadamu. Ketika aku duduk, perempuan itu menabuh
rebana. Ketika Abu Bakar masuk, ia tetap menabuh rebana. Ketika Ali masuk, ia tetap
bernyanyi dan menabuh rebana demikian pun ketika Ustman masuk. Akan tetapi, ketika
engkau masuk, hai Umar, wanita itu segera menghentikan dan menyembunyikan
rebananya.\uc1 \u8221 ? (HR Tirmidzi). }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Dengan demikian, peristiwa di atas menandakan bahwa
Rasulullah SAW tidak melarang kesenian rebana tersebut.Melantunkan syair semasa
Rasulullah SAW masih hidup juga pernah dilakukan oleh sayiddina Abbas bin Abdul
Muthalib seusai perang Tabuk dan Rasulullah SAW mendiamkannya, artinya beliau tidak
melarangnya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Masyarakat baru tersebut }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (state)}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 kemudian
dideklarasikan dengan nama Madinah al Munawwarah (kota yang disinari/dicerahkan)
dengan mengambil ibukota Madinah. Sungguhpun jumlah penduduk dan wilayah yang
sedikit namun kokohnya bangunan masyarakat warga Madinah, akhirnya mampu mewarnai
konstalasi politik global bangsa-bangsa dunia. Kekokohan masyarakat tersebut
dikuatkan dengan kesadaran persaudaraan dan persatuan antar warga yang sangat
tinggi sehingga terajut }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?ukhuwwah imaniyah\uc1 \u8221 ?}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 atau persaudaraan antar- iman yang meliputi lintas agama dan
kepercayaan; di samping juga }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ukhuwwah wathaniyyah,}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
persaudaraan antar etnis.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Kedamaian dan kemakmuran masyarakat Madinah akhirnya menjadi daya
tarik tersendiri bagai kawasan lain di Arab. Tidak berapa lama, masyarakat kota
Mekkah yang dulu anti-Muhammad SAW dan pengikutnya takluk kepada Madinah tanpa
pertumpahan darah. Setelah itu itu satu persatu semenanjung Arabia tertarik dan
bergabung di bawah payung pemerintah Madinah. Sampai akhirnya , tatkala Nabi
Muhammad SAW wafat, seluruh Semenanjung Arabia sudah menyatu dalam satu
pemerintahan. Bahkan di akhir masa pemerintahan Nabi Muhammad SAW, beberapa kawasan
di Syam (Syiria), Persia dan Mesir tertarik untuk bergabung bersama pemerintahan
Madinah, karena ketiga negara tersebut sudah jenuh ditindas oleh Kaisar Romawi dan
Kisro Persia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Masyarakat }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 mutamaddin }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 sebagai konotasi masyarakat sipil
(warga) term bentuk }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ta\uc1 \u8217 ?rib}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
(pengaraban) dari masyarakat warga (}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 civil society}{\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 )
merupakan proses tansformasi sosial budaya, sosial politik dan sosial ekonomi pada
masyarakat Madinah. Ini merupakan proses transformasi masyarakat sebagai mana yang
terjadi di bangsa \uc1 \u8211 ?bangsa}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Eropa modern (}{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Civil
Society}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 ).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Misi
Islam, kemudian ditutup pada peristiwa Haji Wada\uc1 \u8217 ? satu-satunya ibadah
haji yang dilakukan oleh Rasulullah SAW. Tepatnya pada tahun 10 Hijriah, Rasulullah
SAW niatnya untuk melaksanakan haji pada tahun itu. Begitu terdengar, berbondong-
bondong ummat Islam datang ke Madinah hendak mengikuti beliau. Empat hari
menjelang habisnya bulan Dzulqo\uc1 \u8217 ?dah selepas shalat Dzuhur, beliau mulai
berangkat dan mulai menunaikan ibadah haji sampai memasuki bulan Dzulhijjah (Haji
Qiran).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Tanggal 8 Dzulhijjah, tepatnya hari tarwiyah Rasulullah SAW dalam perjalanan Haji
Wada\uc1 \u8217 ? pergi ke Mina. Beliau shalat Dzuhur, Ashar , Magrib dan Isya di
sana. Setelah beberapa saat hingga matahari terbit, beliau melaksanakan perjalanan
hingga Arofah, dimana tenda-tenda sudah di sana. Setelah matahari tergelincir,
beliau menunggang unta Al Qashwa hingga tiba di tengah Padang Arafah. Di sana
telah berkumpul sekitar 140.000 jamaah haji , dan beliau menyampaikan pidato yang
berisi wasiat penting kepada ummat.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?Wahai sekalian manusia,
dengarlah perkataanku! Aku tidak tahu pasti, boleh jadi aku tidak akan ketemu
kalian lagi setelah tahun ini dalam keadaan seperti ini. Sesungguhnya darah dan
harta kalian suci atas kalian, seperti kesucian hari ini, bulan ini dan di negeri
kalian ini. Bertaqwalah kepada Allah dan hati-hati terhadap masalah wanita, karena
kalian memperistri mereka yang menjadikan mereka halal bagi kalian juga karena
amanat dan dengan kalimah Allah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wahai manusia, sesungguhnya istri kalian
mempunyai hak atas kalian , sebagaimana kalian memiliki hak atas mereka. Hak
kalian adalah istri kalian tidak boleh mengizinkan orang yang tidak disenangi masuk
ke rumah kalian kecuali seizin kalian. Terlarang bagi mereka melakukan kekejian.
Jika mereka berbuat keji, bolehlah kalian menahan mereka dan menjauhi tempat tidur
mereka serta memukul mereka dengan pukulan yang tidak melukai mereka. Jika mereka
taat, maka kewajiban kalian adalah menjamin makanan dan pakaian mereka sebaik-
baiknya.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Aku telah meninggalkan di tengah mereka sesuatu yang sesuatu yang
sekali-kali
kalian tidak akan tersesat sesudahnya selagi kalian tetap berpegang teguh
kepadanya, yaitu kitab Allah.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Wahai manusia, sesungguhnya tidak ada nabi
sesudah aku. Sembahlah Allah, dirikanlah shalat lima waktu, laksanakan puasa
Ramadhan, bayarlah zakat dengan sukarela, tunaikanlah haji dan taatilah ulil amri
kalian, niscaya kalian masuk sorga.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Tentu kalian bertanya-tanya tentang diriku.
Lalu apa yang kalian pertanyakan? }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mereka menjawab,\uc1 \u8221 ?Kami bersaksi
bahwa engkau telah bertabligh melaksanakan kewajiban dan nasehat.\uc1 \u8221 ?}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Lalu
bersabda sambil mengacungkan telunjuknya ke langit dan mengarahkannya kepada
hadirin,\uc1 \u8221 ?Ya Allah, persaksikanlah!\uc1 \u8221 ? (Sirah Nabawiyah Ibnu
Hisyam, 2/265).Orang yang menirukan sabda beliau Rabi\uc1 \u8217 ?ah bin Umayyah
bin Khalaaf.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Setelah Rasulullah SAW menyampaikan pidato, turunlah QS Al Maidah
ayat 3, yang menyatakan bahwa pada hari itu telah sempurnalah }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
nubuwwah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 (misi kenabian) Muhammad SAW yang merupakan satu rahmat
kenikmatan yang tiada tara bagi kaum muslimin berupa agama Islam, yang nyata-nyata
telah mendapat Ridha dari Allah SWT Yang Maha Pengasih.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\cs17 \i0 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
Pidato khutbah selesai. Bilal kemudian mengumandangkan adzan, disusul dengan iqomah
dan shalat Dzuhur qashar dan jama\uc1 \u8217 ? secara berjama\uc1 \u8217 ?ah
diimami Rasulullah SAW dan diikuti oleh para jama\uc1 \u8217 ?ah. Begitu selesai
shalat Dzuhur, Bilal iqamah lagi untuk melaksanakan jama\uc1 \u8217 ?ah shalat
Ashar. Selesai shalat, dengan menunggang Al Qashwa, beliau menuju tempat wukuf. Di
situ beliau }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 menghabiskan wukuf sampai matahari terbenam. }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Keremangan senja lambat laun menghilang. Dengan mengendong Usamah, beliau
melanjutkan perjalanan menuju Mina. Di sana shalat Maghrib dan Isya dengan satu
adzan dan dua iqamah tanpa ada shalat apa pun di antara keduanya, kemudian beliau
berbaring sampai fajar menyingsing.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Setelah adzan dan iqamah , beliau lalu
menunaikan shralat Subuh dan kemudian beliau naik Al Qashwa menuju Masy\uc1
\u8217 ?aril Haram. Dengan menghadap qiblat beliau berdoa, bertahlil dan bertakbir
meng-Esa kan Allah SWT.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Dari Muzdalifah beliau pergi menuju Mina sebelum matahari
terbit dengan membonceng Al Fadhl bin Abbas hingga tiba di Mahsyar. Kemudian jumrah
Aqabah, dan beliau melempar jumlah jumrah tersebut dengan 7 butir kerikil, sambil
bertakbir pada setiap kali melempar.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Selanjutnya, beliau menuju ke
tempat penyembelihan Kurban dan menyembelih 63 ekor unta, selanjutnya memerintahkan
kepada Ali bin Abi Thalib untuk melanjutkan penyembelihan sebanyak 37 ekor unta
sehingga genap 100 ekor.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql
\tx7182 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Di situ beliau memerintahkan untuk mengambil
sebagian daging masing-masing unta, kemudian dimasak dan beliau ikut menikmati
masakan itu berikut kuahnya. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Pada waktu Dhuha, di atas punggung
bighal, beliau menyampaikan pidato yang ditirukan Sayidinna Ali bin Abi Thalib
dengan suara nyaring, yang isinya banyak mengulang isi pidato yang disampaikan
sebelumnya. Namun demikian, banyak hal penting yang beliau tambahkan, antara lain:}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \uc1 \u8220 ?Kalian pada waktunya akan menghadap Allah SWT. Dia akan
menanyakan amal kalian.Ingatlah jangan kalian kembali sesaat sepeninggalku hingga
sebagian kalian memenggal leher sebagian lainnya. Ketahuilah, janganlah seseorang
menganiaya diri sendiri (dengan berbuat dosa) , menganiaya anak dan anak menganiaya
orang tuanya.Ketahuilah, sesungguhnya syetan sudah putus asa untuk dapat disembah
di negeri kalian selamanya. Akan tetapi dia akan ditaati dengan amal-amal yang
kaitannya dengan amal-amal kalian remehkan dan dia pun ridha kepadanya.\uc1 \u8221
?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Pada hari Tasyriq, beliau di Mina untuk melaksanakan ibadah haji
lainnya sembari mengajarkan syariat perihal dzikir kepada Allah, menegakan sunnah-
sunnah, mengenyahkan tanda-tanda syirik, amalan syirik dan pengaruhnya. Pada hari
tasyriq, beliau menyampaikan pidato yang isinya sama dengan hari-hari sebelumnya.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Anas bin}{\fs28 \dbch
\af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Malik
meriwayatkan, pada Hari Senin, ketika kaum muslimin sedang melaksanakan shalat
Subuh \uc1 \u8211 ?sementara sahabat Abu Bakar RA sedang mengimami mereka\uc1
\u8212 ?Nabi SAW tidak menemui mereka, tetapi hanya menyingkap tabir kamar Aisyah
dan memperhatikan mereka yang bera}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 da di shaf-shaf shalat. Kemudian
beliau tersenyum.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql
\tx7182 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Abu Bakar mundur hendak berdiri di shaf,
karena dia mengira Rasululah SAW hendak keluar untuk shalat. Selanjutnya Anas
menuturkan bahwa kaum muslimin hampir terganggu di dalam shalat mereka, karena
bergembira dengan keadaan Rasulullah SAW.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Namun, beliau memberikan isyarat
dengan tangan beliau agar mereka menyelesaikan shalat. Kemudian, beliau masuk kamar
dan menurunkan tabir. Setelah itu, Rasulullah SAW tidak mendapatkan waktu shalat
lagi.Ketika waktu Dhuha hampir habis, Nabi SAW memanggil Fatimah, lalu membisikan
sesuatu kepadanya, dan Fatimah pun menangis. Kemudian memanggilnya lagi dan
membisikan sesuatu, lalu Fatimah tersenyum.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Aisyah berkata, setelah itu, kami
bertanya kepada Fatimah tentang hal tersebut.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Fatmah Ra menjawab, \uc1 \u8221 ?
Nabi SAW membisikiku bahwa beliau akan wafat, lalu aku menangis. Kemudian, beliau
membisiku lagi dan mengabarkan aku adalah orang pertama di antara keluarga beliau
yang akan menyusul beliau.\uc1 \u8221 ? (}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 Shahihul Bukhari}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , II: 638).}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Nabi SAW juga mengabarkan kepada Fatimah bahwa dia adalah kaum wanita semesta alam.
Fatimah melihat penderitaan berat yang dirasakan oleh Rasulullah SAW sehingga dia
berkata,\uc1 \u8221 ?Alangkah berat penderitaan ayah!\uc1 \u8221 ? tetapi beliau
menjawab,\uc1 \u8221 ?Sesudah hari ini, ayahmu tidak akan menderita lagi.\uc1
\u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx7182
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Beliau memanggil Hasan dan Husain, lalu mencium keduanya,
dan berpesan agar bersikap baik kepada keduanya. Beliau juga memanggil istri-istri
beliau, lalu beliau memberi nasehat dan peringatan kepada mereka.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Sakit beliau semakin parah, dan pengaruh racun yang pernah beliau makan (dari
daging yang disuguhkan oleh wanita Yahudi) ketika di Khaibar muncul, sampai-sampai
beliau berkata,\uc1 \u8221 ?Wahai Aisyah, aku masih merasakan sakit karena makanan
yang kumakan ketika di Khaibar. Sekarang saatnya aku merasakan terputusnya urat
nadiku karena racun tersebut.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Beliau juga memberi nasehat kepada
orang-orang ,\uc1 \u8221 ?(perhatikanlah) shalat; dan budak-budak yang kalian
miliki!\uc1 \u8221 ? Beliau menyampaikan wasiat ini hingga beberapa kali.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Tanda-tanda datangnya ajal mulai tampak. Aisyah menyandarkan tubuh
Rasulullah ke pangkuannya.Aisyah lalu berkata,\uc1 \u8221 ? Sesunguhnya di antara
nikmat Allah yang dikaruniakan kepadaku adalah bahwa Rasulullah SAW wafat di
rumahku, pada hari giliranku, dan di pangkuanku, serta Allah menyatukan antara
ludahku dan ludah beliau saat beliau wafat. Ketika aku sedang memangku Rasulullah
SAW, Abdurahman dan Abu Bakar masuk dan di tangannya ada siwak. Aku melihat
Rasulullah SAW memandanginya, sehingga aku mengerti bahwa beliau menginginkan
siwak. Aku bertanya ,\uc1 \u8217 ?Kuambilkan siwak itu untukmu?\uc1 \u8217 ?}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Beliau memberi isyarat \uc1 \u8220 ?ya\uc1 \u8221 ? dengan kepala,
lalu kuambilkan siwak itu untuk beliau. Rupanya siwak itu terasa keras bagi beliau,
lalu kukatakan,\uc1 \u8217 ?kulunakkan siwak itu untukmu?\uc1 \u8217 ? Beliau
memberi isyarat\uc1 \u8221 ?ya\uc1 \u8221 ? lalu kulunakan siwak itu. Setelah itu
aku menyikat gigi beliau dengan sebaik-baiknya siwak itu. Sementara itu, di hadapan
beliau ada bejana berisi air. Beliau memasukan kedua tangannya ke dalam air itu,
lalu mengusapkannya ke wajah seraya berkata,}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8217 ?La ilaha
illallah, }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 sesungguhnya kematian itu ada sekarat nya.\uc1 \u8221 ?
(}{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Shahih Bukhari }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
II, 640).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx7182
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Seusai bersiwak, beliau mengangkat kedua tangan beliau
yang mulia, atau jari-jarinya mengarahkan pandangannya ke langit-langit, dan kedua
bibirnya bergerak-gerak. Aisyah mendengarkan apa yang beliau katakan itu, beliau
berkata,\uc1 \u8221 ?Ya Allah ampunilah aku; Rahmatillah aku; dan pertemukan aku
dengan Kekasih yang Maha Tinggi. Ya Allah, Kekasih Yang Maha Tinggi.\uc1 \u8221 ?
(Ad Darimi, }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Misykatul
Mashabih}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , II: 547)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \tql \tx7182 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Beliau mengulang kalimat terakhir
tersebut
sampai tiga kali, lalu tangan beliau lunglai dan beliau kembali kepada Kekasih
Yang Maha Tinggi. }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Inna lillahi
wa inna ilaihi raji\uc1 \u8217 ?un}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Peristiwa ini terjadi ketika
waktu Dhuha sedang memanas, yaitu pada hari Senin 12 Dzulhijjah 10 H (16 Februari
631 M). Ketika itu beliau berusia 63 lebih empat hari.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Apa makna yang paling mendalam dari peristiwa Haji
Wada\uc1 \u8217 ? tersebut? Dalam peristiwa akbar tersebut, Nabi menyampaikan
Khutbah }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Wada\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (perpisahan) pada puncak
ibadah haji, saat wukuf di padang Arafah tanggal 9 Dzulhijjah 10 H (16 Februari 631
M). Sementara beliau wafat dan dimakamkan di Madinah 3 hari setelah khutbah haji
Wada\uc1 \u8217 ?. Diantara isi khutbah itu adalah \uc1 \u8220 ?}{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Ayyuhan-naas, inna dimaakum wa amwalakum wa a\uc1 \u8217 ?radlakum haramun alaikum,
ka-hurmati yaumikum hadza, fi syahrikum hadza, fi badikum hadza,\uc1 \u8221 ?}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 wahai manusia, sungguh darah, harta dan kehormatan kalian sangat
dimuliakan, sebagaimana mulianya hari ini (Arafah), bulan ini (Dzulhijjah) dan
negeri ini (Mekkah).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Dari teks khutbah haji }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 wada\uc1 \u8217 ?}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 di
atas, mengindikasikan bahwa kesempurnaan keislaman seseorang haruslah disertai
upaya penghormatan atas jiwa dan menghindarkan segala bentuk kekerasan dan
intimidasi, penghormatan atas hak milik }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 (property)}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
serta profesi seseorang. Ringkasnya dalam konteks saat ini adalah penghormatan atas
nilai-nilai hak-hak asasi manusia (HAM) merupakan bagian integral dalam ajaran
Islam, dimana nilai-nilai pluralisme dan HAM tersebut menjadi pilar sangat penting
bagi masyarakat sipil dalam konteks mengisi kehidupan bangsa dan negara.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dengan demikian,
pekerjaan menuju dan sekaligus membangun masyarakat mutamaddin bukanlah sesuatu
yang mudah, sebab sekitar 14 abad yang lampau Nabi Muhammad SAW juga mengalami masa
tantangan dan hambatan. Bahkan prosesi abad pencerahan di benua Eropa sebagai
proses pemberdayaan masyarakat sipil (warga) atau }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 civil society}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 juga mengalami jalan panjang yang berliku. Dalam konteks di
Indonesia sejak sekitar 70 tahun kemerdekaan RI, proses transformasi sosial budaya
mengalami tiga masa kemandekan sistem pendidikan politik, sosial dan budaya yang
berlarut-larut. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Bangunan kosmotalisme masyarakat mutamaddin akan terwujud bila pertama, proses
transformasi budaya, masyarakatnya harus sudah memiliki komitmen yang tinggi atas
pembersatuan yang hakiki. Langkah kedua, untuk menuju transformasi sosial politik
haruslah semakin diberdayakan pendidikan politik dan demokrasi kepada
masyarakat.Ketiga harus disadarinya bahwa kemajemukan adalah keharusan sejarah, 4
pilar demokrasi Indonesia mulai dari Pancasila, NKRI, UUD 1945 dan Bhineka Tunggal
Ika adalah sesuatu yang final meningkat seluruh komponen Bangsa Indonesia}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ini sesuai dengan firman
Tuhan, \uc1 \u8221 ?}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 fa-bima rahmatin minallahi linta la-hum,
walau kunta fadh-dhan ghalidlal qalbi lan fadl-dluu min-haulik, fa\uc1 \u8217 ?
fu \uc1 \u8216 ?an-hum wastaghfir la-hum wa syaawir-hum fil amri, fa-idza \uc1
\u8216 ?azamta fa-tawakal \uc1 \u8216 ?alallah, innallaha yuhibbul mutawakkilin\uc1
\u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 (QS Ali Imran 159), artinya \uc1 \u8220 ?maka disebabkan
rahmat Allah-lah kamu berlaku lemah lembut terhadap mereka. Sekiranya, kamu
bersikap arogan lagi berhati kasar, tentulah mereka menjauhkan diri dari
sekelilingmu. Karena itu maafkanlah mereka, mohonlah ampun bagi mereka dan
bermusyawarahlah dengan mereka dalam urusan itu. Kemudian apabila kamu telah
membulatkan tekad, bertawakalah kepada Allah. Sesungguhnya Allah menyukai orang-
orang yang bertawakal kepada-Nya.\uc1 \u8221 ? }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Cinta
Rasul SAW}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Salah satu hadits yang terkenal mengungkapkan betapa penting
kecintaan kaum muslimin pada Rasulullah SAW. Sabda beliau, \uc1 \u8220 ?Tidak
sempurna iman seorang di antara kamu sebelum ia lebih mencintai aku daripada
mencintai ibu-bapaknya, anaknya, dan semua manusia\uc1 \u8221 ? (HR Bukhari).}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Memang, mencintai Rasulullah SAW merupakan salah satu bukti keimanan seorang
muslim. Sebaliknya, iman pulalah yang membuat para sahabat sangat setia mendampingi
beliau, baik dalam susah maupun senang, dalam damai maupun perang. Kecintaan itu
bukan hanya di lidah, melainkan terwujud dengan perbuatan nyata.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Betapa cinta sahabat
kepada Rasulullah SAW, tergambar ketika Rasulullah SAW bersama Abu Bakar ash-
Shiddiq beristirahat di Gua Tsur dalam perjalanan hijrah dari Makkah ke Madinah
secara sembunyi-sembunyi. Kala itu Rasulullah SAW tertidur berbantalkan paha Abu
Bakar. Tiba-tiba Abu Bakar merasa kesakitan karena kakin}{\fs28 \dbch \af12
\hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ya digigit
kalajengking. Tapi, dia berusaha sekiat tenaga menahan sakit, hingga mencucurkan
air mata, jangan sampai pahanya bergerak\uc1 \u8212 ?khawatir Rasulullah SAW
terbangun.}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Salah seorang sahabat,
Zaid bin Datsima, tak gentar menghadapi ancaman kaum kafir karena begitu luar biasa
kecintaannya kepada Rasulullah SAW. Ketika itu, ia sempat disandera oleh kaum
musyrik Makkah dan akan dibunuh. \uc1 \u8221 ?Hari ini, tidakkah engkau berharap
Muhammad akan bersama dengan kita sehingga kami dapat memotong kepalanya, dan
engkau dapat kembali kepada keluargamu?\uc1 \u8221 ? kata Abu Sufyan kepadanya.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\uc1 \u8220 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Demi Allah, aku tidak berharap sekarang ini Muhammad
berada di sini, di mana satu duri pun dapat menyakitinya \uc1 \u8211 ? jika hal itu
menjadi syarat agar aku dapat kembali ke keluargaku,}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8221 ? jawab Zaid
tegas. \uc1 \u8220 ?Wah, aku belum pernah melihat seorang pun yang begitu sayang
kepada orang lain seperti para sahabat Muhammad menyayangi Muhammad,\uc1 \u8221 ?
sahut Abu Sofyan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Kisah kecintaan sahabat kepada Rasulullah SAW banyak
diungkapkan dalam sejarah. Salah satunya ditunjukan oleh Umar bin Khatthab. \uc1
\u8221 ?Ya, Rasulullah. Aku mencintaimu lebih dari segalanya, kecuali
jiwaku,\uc1 \u8221 ? kata Umar. Mendengar itu, Rasulullah SAW menjawab, \uc1 \u8221
?Tak seorang pun di antara kalian beriman, sampai aku lebih mereka cintai daripada
jiwamu.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8221 ?Demi Dzat yang menurunkan kitab suci Al-
Quran kepadamu, aku mencintaimu melebihi kecintaanku kepada jiwaku sendiri,\uc1
\u8221 ? sahut Umar spontan. Maka Rasulullah SAW pun menukas, \uc1 \u8221 ?Wahai
Umar, kini kamu telah mendapatkan iman itu\uc1 \u8221 ? (HR Bukhari).}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs16 \b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\cs16 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Hari Kiamat}{\cs16 \b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Penghormatan dan pemuliaan terhadap Rasulullah SAW memang
merupakan perintah Allah SWT. Firman Allah, \uc1 \u8220 ?Sesungguhnya Kami mengutus
engkau sebagai saksi, pembawa berita gembira dan pemberi peringatan, supaya kamu
sekalian beriman kepada Allah dan Rasul-Nya, menguatkan-Nya, membesarkan-Nya, dan
bertasbih kepada-Nya di waktu pagi dan petang (QS Al Fath : 8-9).}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sebuah ayat menekankan
pentingnya kecintaan terhadap Allah SWT dan Rasulullah SAW, \uc1 \u8221 ?Katakanlah
(wahai Muhammad), jika ayah-ayahmu, anak-anakmu, saudara-saudaramu, isteri-
isterimu, keluargamu, harta kekayaanmu, perdagangan yang kamu kekhawatirkan
kerugiannya, dan rumah yang kamu senangi, lebih kalian cintai dari pada Allah dan
Rasul-Nya, dan dari berjihad di jalan-Nya, maka tunggulah sampai Allah mendatangkan
keputusan-Nya. Dan Allah tidak akan memberi hidayah kepada orang-orang fasik\uc1
\u8221 ? (QS At-Taubah: 24).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Kecintaan kaum muslimin kepada Rasulullah SAW juga
merupakan faktor penting bagi keselamatannya di hari kiamat kelak. Hal itu
terungkap ketika suatu hari seorang sahabat bertanya kepada Rasulullah SAW, \uc1
\u8221 ?Kapankah datangnya hari kiamat?\uc1 \u8221 ? Maka jawab Rasulullah SAW,
\uc1 \u8221 ?Apa yang sudah engkau persiapkan untuk menghadapinya?\uc1 \u8221 ?
Jawab sahabat itu, \uc1 \u8220 ?Saya tidak mempersiapkannya dengan banyak shalat,
puasa, dan sedekah, tapi dengan mencintaimu dalam hati.\uc1 \u8221 ? Lalu, sabda
Rasulullah SAW, \uc1 \u8221 ?Insya Allah, engkau akan bersama orang yang engkau
cintai itu.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Menurut Ibnu Mas\uc1 \u8217 ?ud, Abu Musa al-Asy\uc1
\u8217 ?ari, Shafwan, dan Abu Dzar, Rasulullah SAW telah bersabda mengenai
seseorang yang dengan tulus mencintainya, \uc1 \u8221 ?Seseorang akan berada di
Yaumil Mahsyar bersama orang yang dicintainya.\uc1 \u8221 ? Mendengar itu, para
sahabat sangat berbahagia karena mereka sangat mencintai beliau.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Suatu hari seorang
sahabat hadir dalam suatu majelis bersama Rasulullah SAW, lalu berkata, \uc1 \u8220
?Wahai Rasulullah, aku saya mencintaimu lebih dari mencintai nyawa, harta dan
keluargaku. Jika berada di rumah, aku selalu memikirkanmu. Aku selalu tak bersabar
untuk dapat berjumpa denganmu. Bagaimana jadinya jika aku tidak menjumpaimu lagi,
karena engkau pasti akan wafat, demikian juga aku. Kemudian engkau akan mencapai
derajat Anbiya, sedangkan aku tidak?\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mendengar itu Rasulullah terdiam. Tak lama
kemudian datanglah Malaikat Jibril menyampaikan wahyu, \uc1 \u8221 ?Dan barang
siapa menaati Allah dan Rasul-Nya, mereka akan bersama orang yang diberi nikmat
oleh Allah, yaitu para nabi, shiddiqin, syuhada, dan shalihin. Mereka adalah
sebaik-baik sahabat, dan itulah karunia Allah Yang Maha Mengetahui\uc1 \u8221 ?}
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 (QS An-Nisa : 69-70).\uc1 \u160 ?}{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13
\loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kecintaan para sahabat kepada Rasulullah SAW
inilah pula yang menggerakkan mereka menyebarkan berdakwah ke seluruh penjuru
dunia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Kecintaan luar biasa kepada Rasulullah SAW itu tergambar pada diri
seorang perempuan\uc1 \u8212 ?beberapa saat usai Perang Uhud. Dia ba}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ru saja kehilangan
ayah, kakak laki-laki dan suaminya yang gugur sebagai syuhada. Ia bukannya meratapi
mereka, tapi menanyakan nasib Rasulullah SAW, \uc1 \u8221 ?Apa yang terjadi pada
diri Rasulullah, semoga Allah memberkati dan melimpahkan kedamaian
kepadanya.\uc1 \u8221 ?}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8221 ?Nabi baik-baik saja sebagaimana engkau
mengharapkannya,\uc1 \u8221 ? jawab para sahabat. Lalu kata perempuan itu lagi,
\uc1 \u8220 ?Tunjukanlah dia kepadaku hingga aku dapat memandangnya.\uc1 \u8221 ?
Kemudian para sahabat menunjukan posisi Rasulullah SAW. \uc1 \u8220 ?Sungguh, kini
semua deritaku tak ada artinya. Sebab, engkau selamat,\uc1 \u8221 ? kata perempuan
itu kepada Rasulullah SAW.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8221 ?Mereka yang mencintaiku dengan sangat
mendalam adalah orang-orang yang menjemputku. Sebagian dari mereka bersedia
mengorbankan keluarga dan kekayaannya untuk berjumpa denganku,\uc1 \u8221 ? sabda
Rasulullah SAW sebagaimana diceritakan oleh Abu Hurairah (HR Muslim, Bukhari, Abu
Dzar).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Betapa kecintaan sahabat Bilal kepada Rasulullah SAW, terungkap
menjelang ia meninggal. Bilal melarang isterinya bersedih hati, sebab, katanya,
\uc1 \u8220 ?Justru ini adalah kesempatan yang menyenangkan, karena besok aku akan
berjumpa dengan Rasulullah SAW dan para sahabatnya.\uc1 \u8221 ? Wafatnya
Rasulullah SAW merupakan kesedihan luar biasa bagi para sahabat dan pencintanya.
Dikisahkan, ada seorang perempuan yang menangis di makam Rasulullah SAW sampai ia
meninggal.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Demikianlah gambaran betapa luar biasa kecintaan para sahabat kepada
Rasulullah SAW. Untuk mengungkapkan rasa cinta itu, sewajarnyalah jika kaum
muslimin meneladani akhlaq beliau, menerapkan sunnahnya, mengikuti kata-kata dan
seluruh perbuatannya, menaati perintah dan menjauhi larangannya.}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Itulah cinta sejati, sebagaimana
perintah Allah SWT dalam surah Ali Imran ayat 31: \uc1 \u8220 ?Katakanlah (wahai
Muhammad), jika kalian mencintai Allah, maka ikutilah aku, niscaya Allah akan
mencintaimu dan mengampuni dosa-dosamu. Dan Allah Maha Pengampun dan Maha
Penyayang.\uc1 \u8221 ? (*****)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\line }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx5910 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx5910 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709
\li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs22 \dbch
\af2 \hich \af0 \loch \af5 \lang1024 \langnp1024 \langfe1024 \langfenp1024 {\shp
{\*\shpinst \shpleft765 \shptop20 \shpright1605 \shpbottom1145 \shpfhdr0
\shpbxcolumn \shpbxignore \shpbypara \shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0
\shpz14 \shplid1038 {\sp {\sn shapeType}{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn
fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}
{\sp {\sn fLockVerticies}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockRotation}{\sv 0}}{\sp {\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv
16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp
{\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp {\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}
{\sv 1}}{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}
{\sp {\sn lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv
1}}{\sp {\sn shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn
shadowOpacity}{\sv 32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn
shadowSecondOffsetX}{\sv -38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}
{\sp {\sn wzName}{\sv AutoShape 13}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn
fUseShapeAnchor}{\sv 0}}{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt {\pict }}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj
\fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \nowidctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi709 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \nowidctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs22 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af5 \lang1024 \langnp1024
\langfe1024 \langfenp1024 {\shp {\*\shpinst \shpleft1005 \shptop160
\shpright1845 \shpbottom1285 \shpfhdr0 \shpbxcolumn \shpbxignore \shpbypara
\shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0 \shpz13 \shplid1039 {\sp {\sn shapeType}
{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockVerticies}
{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockRotation}{\sv 0}}{\sp
{\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv 16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}
{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp {\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp
{\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}{\sv 1}}{\sp {\sn
fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}{\sp {\sn
lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv 1}}{\sp {\sn
shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn shadowOpacity}{\sv
32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn shadowSecondOffsetX}{\sv
-38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}{\sp {\sn wzName}{\sv
AutoShape 14}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn fUseShapeAnchor}{\sv 0}}
{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt
{\pict }}}}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 DAFTAR PUSTAKA}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 1.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1 \u8220 ?Hamzah
Fansuri Penyair Aceh\uc1 \u8221 ?, Prof. A. Hasymi}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 2.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK "http://www.muslimedianews.com/2015/03/sejarah-masuknya-
islam-ke-indonesia.html" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1 http://www.muslimedianews.com/2015/03/sejarah-masuknya-
islam-ke-indonesia.html}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
3.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Ajid Thohir. 2004. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Perkembangan Peradaban di Kawasan
Dunia Islam Melacak Akar-Akar Sejarah, Politik, dan Budaya Umat Islam}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 , Jakarta: Raja Grafindon Persada}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 4.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ahmad Mansyur Suryanegara. 2010. }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Api Sejarah}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , Bandung: Salamadani Pustaka Semesta.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 5.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Azyumardi
Azra. 1995. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Jaringan Ulama Timur Tengah dan Kepulauan Nusantara Abad
XVII dan XVIII: Melacak Akar-Akar Pembaharuan Islam di Indonesia}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , Bandung:
Mizan.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630
\itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 6.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dedi
Supriyadi, M.Ag. 2008. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sejarah Peradaban Islam}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , Bandung:
Pustaka Setia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630
\itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 7.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Moh.
Nurhakim. 2004. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sejarah dan Peradaban Islam}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ,
Malang: UMM Press.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450
\rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 8.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Zakaria, Rafiq. 1989. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 The Struggle Within Islam}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 , Australia: Penguins Books.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
9.\tab }{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Arsip Ag. 13240, No. 18/8 \uc1 \u8211 ? 24363/03 (ANRI, Jakarta)}
{\fs28 \dbch \af12 \hich \af13 \loch \f13 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 10.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Arsip Ag
13240 No. 6/3-6679/05 (ANRI, Jakarta).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450
\li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
11.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Arsip Ag 13240 (ANRI, Jakarta), Lampiran besluit No. 31,
Tanggal 24 Oktober 1906.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450
\rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 12.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Arsip Ag 26409106 (ANRI, Jakarta), keputusan Gubernur Jenderal Hindia
belanda, Bogor, Tanggal 24 Oktober 1906.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
13.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Arsip Ag 13240 (ANRI, Jakarta), No. 10371/8}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \super1 0 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , Surat Residen Batavia 21 Juni 1906, No.
6767/5.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 14.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Arsip Ag
13240 (ANRI, Jakarta) No. 266.15771/08.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
15.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Arsip Ag 15771/08 (ANRI, Jakarta), Keputusan Gubernur
Jenderal Hindia Belanda, Bogor, 29 Juni 1908.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 16.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Arsip Ag 13240 (ANRI, Jakarta), Keputusan
Gubernur Jenderal Hindia Belanda, Bogor, 3 Oktober 1910 (No. 36).}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 17.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ali Ahmad al-
Seqqaf, }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Lintasan Sejarah Berdirinya Jamiat Kheir}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , hal.
2.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 18.\tab }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Oetoesan
Hindia}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , 1-37 (16-12-1917)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 19.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Anshari, Endang Syaifuddin. 1988. }{\i1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Pak Natsir 80 Tahun. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jakarta: Media Dakwah}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 20.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Arikunto,
Suharsimi. 1991. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Prosedur Penelitian Suatu Pendekatan Praktik}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 . Jakarta: Gita Pustaka 2005. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 21.\tab }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Prosedur Penelitian Suatu
Pendekatan Praktik}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Jakarta: Rineka Cipta.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 22.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Benda, J. 1980. }
{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Bulan Sabit dan Matahari}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Jakarta: Pustaka Jaya}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 23.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Busyairi,
Badruzzaman. 1995. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Catatan Perjuangan H.M. Yunan Nasution}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 . Jakarta: Pustaka Panji Mas}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
24.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Departemen Pendidikan dan Kebudayaan. 1998. }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Pedoman Petunjuk Penilaian}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Jakarta: Depdikbud}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 25.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Gulo,W.
2002. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Strategi Belajar Mengajar}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Jakarta:
Grasindo }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630
\itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 26.\tab }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Hadi,
Sutrisno. 1998. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Metode Research}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Jogjakarta:
Universitas Gajah Mada}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450
\rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 27.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Karim, Rusli. 1985. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Perjalanan Partai Politik di
Indonesia Politik Sebuah Potret Pasang Surut. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jakarta: CV Rajawali}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 28.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Maarif,
Ahmad Syafii. 1985. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Islam dan Kenegaraan}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Jakarta: LP3ES}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20
\fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 29.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Mudjiono dan Dimyati, 1994. }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Belajar dan Pembelajaran}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Jakarta:Depdikbud}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 30.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Majalah. }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Ishlah. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 No. / 64 tahun / IV 1996}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 31.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Nasir, Muhammad.
2003. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Metode Diktatik}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Jakarta: Bina Aksara}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 32.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Noer, Deliar.
1987. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Partai Islam di Pentas Nasional}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Jakarta:
LP3ES}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630
\itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 33.\tab }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Poerwadarmita. 1997. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kamus Besar Bahasa Indonesia}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 .
Jakarta: Balai Pustaka}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450
\rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 34.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Riclefs. 1995. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sejarah Indonesia Modern }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Yogyakarta: Universitas Gajah Mada }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 35.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Srawiji, Bambang. 2006. }{\i1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Kamus
Pelajar Bahasa Indonesia. }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jakarta: Ganeca exact}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 36.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Suryabrata,
Sumadi. 1983. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Metode Penelitian}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 . Yogyakarta:
Universitas Gajah Mada}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450
\rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 37.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Widyosismoyo, Supartono. 1991. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sejarah Nasional
Indonesia dan Dunia. Jakarta. Intan }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450
\li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
38.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Majalah alKisah, No 4/IV/2006, rubrik Sejarah; Harlah NU:
Menghadang Langkah Wahabi, hal 68-72.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450
\li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
39.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Buku Berangkat Dari Pesantren, KH Saifuddin Zuhri, PT
Gunung Agung, 1987)}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630
\itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 40.\tab }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 KH MA
Sahal Mahfudh, }{\cs17 \i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Nuansa Fiqih
Sosial}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , 2004 (Yogyakarta: LKiS). Pernah dimuat }{\cs17 \i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 Suara Merdeka}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , 19 Juni 1992.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 41.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Amelz, }{\i1
\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 H.O.S Tjokroaminoto: Hidup dan Perjuangannya}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , Jakarta: Bulan
Bintang, 1952.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42
\fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 42.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Brackman, Arnold. }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Indonesian
Communism}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , (New York: Preager, 1963.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 43.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Dengel, Holk. }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Darul Islam
dan Kartosuwiryo: Sebuah Angan-Angan yang Gagal}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , Jakarta: Sinar
Harapan, 1997.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630
\itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 44.\tab }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Fealy,
Greg. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Ijtihad Politik Ulama}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 : Sejarah NU 1952-1967,
Yogyakarta: LkiS, 1998.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450
\ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450
\rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 45.\tab }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 Legge, J.D. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sukarno, Biografi Politik}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 , Jakarta: Sinar Harapan, 2000.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 46.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Geertz, Clifford. }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Santri,
Abangan dan Priyayi}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , Jakarta: PT Gramedia, 1982.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 47.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Ingleson, John. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Jalan Ke
Pengasingan: Pergerakan Nasionalis Indonesia }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 1927-1934, Jakarta:
LP3ES, 1988}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630
\itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 48.\tab }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Mc.Vey, Ruth. }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 The Rise of Indonesian Communism}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ,
Ithaca.NY: Cornell University Press, 1965.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-
450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
49.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Shiraishi, Takashi.}{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Zaman Bergerak:
Radikalisme Rakyat di Jawa 1912-1926}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , Jakarta: Grafiti Press, 1997.}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 50.\tab }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Komunisme }
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 (editor: Herdi Sahrasad), Jakarta: Madani Press, 2000.}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 51.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Deliar Noer,
1996, }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Gerakan Modern Islam di Indonesia 1900-1942}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 , Jakarta: LP3ES}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450
\li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
52.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Sartono Kartodirjo, dkk, 1975, }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sejarah
Nasional Indonesia, jilid V}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 , Jakarta: Departemen Pendidikan dan
Kebudayaan}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630
\itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 53.\tab }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
M.C.Richlefs, 2001, }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sejarah Indonesia Modern 1200-2004}{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 , Jakarta: Serambi}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450
\li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 54.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sayyid Muhammad
Ahmad al-Syatiri, }{\i1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sirah al-Salaf Min Bani Alawi al-Husainiyyin}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20
\fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 55.\tab }{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Syarah
Ainiyah, Lentera}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \fi-450 \li450 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630
\itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 56.\tab }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 S.
Umar Muhdor Syahab, Tuntutan Tanggung Jawab Ahlul Bait dan Kafa\uc1 \u8217 ?ahnya,
Jakarta: Yayasan Nusantara, 1999}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \qj \fi-450
\li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
57.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Dr. Said Ramadhan Bouti dalam }{\i1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \uc1
\u8220 ?al Ruhaniyat al ijtima\uc1 \u8217 ?iyah\uc1 \u8221 ?,}{\fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 al Markaz
al Islami }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \qj \fi-450 \li450 \ri0 \sa0
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630
\itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 58.\tab }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 M.
Hermawan Eriadi 2006, Mahasiswa Pasca Sarjana Ilmu Politik UI dalam Artikelnya yang
berjudul Kiprah dan Jejak Politik Masyumi}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \qj \fi-450
\li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
59.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Majalah alKisah, No 4/IV/2006, rubrik Sejarah; Harlah NU:
Menghadang Langkah Wahabi, hal 68-72}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \qj \fi-450
\li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
60.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Koran Republika}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \s42 \qj \fi-450
\li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard \plain \fs22 \loch
\af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2
61.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Koran Suara Merdeka}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \qj \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 62.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Koran Pontianak Post}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \qj \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22 \loch \af5 \hich \af0
\dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\listtext \pard
\plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \f2 63.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 LPM Himmah UII Yogyakarta}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \qj \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 64.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Portal Online }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"http://www.nusantaranews.co" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1 www.nusantaranews.co}}}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \s42 \qj \fi-450 \li450 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin450 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \ls20 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\listtext \pard \plain \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \f2 65.\tab }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Portal Online }
{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"http://www.nu.or.id" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1 www.nu.or.id}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\s42 \qj \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum
\adjustright \lin0 \rin0 \tql \tx630 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs22 \dbch \af2 \hich \af0 \loch \af5 \lang1024 \langnp1024
\langfe1024 \langfenp1024 {\shp {\*\shpinst \shpleft930 \shptop2775
\shpright1770 \shpbottom3900 \shpfhdr0 \shpbxcolumn \shpbxignore \shpbypara
\shpbyignore \shpwr3 \shpwrk0 \shpfblwtxt0 \shpz12 \shplid1040 {\sp {\sn shapeType}
{\sv 4}}{\sp {\sn fFlipH}{\sv 0}}{\sp {\sn fFlipV}{\sv 0}}{\sp {\sn
fLockAgainstGrouping}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockVerticies}
{\sv 0}}{\sp {\sn fLockAspectRatio}{\sv 0}}{\sp {\sn fLockRotation}{\sv 0}}{\sp
{\sn WrapText}{\sv 0}}{\sp {\sn fLineOK}{\sv 1}}{\sp {\sn fShadowOK}{\sv 1}}{\sp
{\sn fillType}{\sv 7}}{\sp {\sn fillColor}{\sv 16777215}}{\sp {\sn fillBackColor}
{\sv 11262457}}{\sp {\sn fillFocus}{\sv 100}}{\sp {\sn fillToLeft}{\sv 65536}}{\sp
{\sn fillToRight}{\sv 65536}}{\sp {\sn fFilled}{\sv 1}}{\sp {\sn
fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn lineColor}{\sv 8505078}}{\sp {\sn
lineWidth}{\sv 12700}}{\sp {\sn lineStyle}{\sv 0}}{\sp {\sn fLine}{\sv 1}}{\sp {\sn
shadowType}{\sv 2}}{\sp {\sn shadowColor}{\sv 610948}}{\sp {\sn shadowOpacity}{\sv
32768}}{\sp {\sn shadowOffsetX}{\sv 12700}}{\sp {\sn shadowSecondOffsetX}{\sv
-38100}}{\sp {\sn fShadow}{\sv 1}}{\sp {\sn f3D}{\sv 0}}{\sp {\sn wzName}{\sv
AutoShape 15}}{\sp {\sn fBehindDocument}{\sv 1}}{\sp {\sn fUseShapeAnchor}{\sv 0}}
{\sp {\sn fRecolorFillAsPicture}{\sv 0}}{\sp {\sn fLayoutInCell}{\sv 1}}}{\shprslt
{\pict }}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
BIOGRAFI PENULIS}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa200 \sl360 \slmult1
\widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf1 Aji
Setiawan,ST}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf1 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 lahir pada Hari Minggu Wage, 1
Oktober 1978. Di lahirkan, tepatnya di Desa Cipawon, Bukateja, Purbalingga, Jawa
Tengah, Indonesia.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Menempuh pendidikan formal diawali dari Sekolah di
Madrasah Ibtidaiyah II Cipawon di desa Cipawon, kemudian sesudah itu dilanjutkan ke
SMP I Bukateja. Pendidikannya berlanjut ke kota kripik, tepatnya sejak 1993-1996,
di SMA 3 Purwokerto.}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0
\itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 Selepas dari Purwokerto, tahun 1996, ia pergi ke
Yogyakarta dan mengambil pendidikan di Jurusan Teknik Manajemen Industri, Fakultas
Teknologi Industri, Universitas Islam Indonesia di Yogyakarta.}{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Sejak tahun 1997 ia
mulai malang melintang di berbagai lembaga kampus, mulai dari Himpunan Mahasiswa
TMI-FTI UII, Lembaga Pers Mahasiswa \uc1 \u8220 ?Profesi\uc1 \u8221 ? FTI, LPM \uc1
\u8220 ?Himmah\uc1 \u8221 ? UII, Pergerakan Mahasiswa Islam Indonesia (PMII) Rayon
Fakultas Teknologi Industri _UII Jogjakarta, Pergerakan Mahasiswa Islam Indonesia
(PMII) Komisariat KH Wahid Hasyim UII Jogjakarta, Ketua Persatuan Wartawan
Indonesia Reformasi Korda Jogjakarta (1999-2002).}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Lulus kuliah tahun Oktober 2002, kemudian
bekerja di Majalah alKisah, Anekayess group! tahun 2004-2007. Staff Ahli Fraksi
Persatuan Pembaharuan Bangsa Kab Purbalingga 2012-2014.}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain
\qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright
\lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Memutuskan diri menjadi kontributor banyak
media dari tahun 2009. Mulai dari Majalah alKisah, Majalah Risalah NU, Tabloid
Media Ummat (}{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK
"http://www.mediaummat.co.id" }}{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch
\af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1 www.mediaummat.co.id}}}{\fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ),
Majalah Sufi (www.sufinews.co.id), NU Online }{\field \fldedit {\*\fldinst
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK "http://www.nu.or.id/" }}{\fldrslt {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9 \ul1 http://www.nu.or.id}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , Berita9Online }{\field \fldedit {\*\fldinst {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 HYPERLINK "http://www.berita9online.com/" }}{\fldrslt {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
}{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf7 \ul1 www.berita9online.com}}}
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf7 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 , mediasantri (www.santrinews.com), islampos
(www.islampos.com), Suraupos (www.suraupos.com), muslimmedia (}{\field \fldedit
{\*\fldinst {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 HYPERLINK "http://www.muslimmedia.or.id" }}
{\fldrslt {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 }{\cs15 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf9
\ul1 www.muslimmedia.or.id}}}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 }{\fs28 \loch \af12 \hich \af12
\dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 ), Islam Garis Lurus
(www.garislurusnu.com), majalah tabloid online Islam, dan lain-lain. }{\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
Tel NO: 081229667400}{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0
\sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5
\hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
E-mail:}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \cf12 }{\field \fldedit {\*\fldinst {\b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf12
}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf12 HYPERLINK "mailto:ajisetiawanst@gmail.com" \'5cl
"inbox/_blank" \'5ct "https://mail.google.com/mail/" }}{\fldrslt {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf12 }{\cs15 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf12 \ul1
ajisetiawanst@gmail.com}}}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf12 }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf12
\par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar \adjustright \lin0
\rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 {\field \fldedit {\*\fldinst {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich
\af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf12 }{\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \cf12 HYPERLINK "mailto:aji_setiawan2000@yahoo.com" \'5cl
"inbox/_blank" \'5ct "https://mail.google.com/mail/" }}{\fldrslt {\b1 \fs28
\loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
\cf12 }{\cs15 \b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf12 \ul1
aji_setiawan2000@yahoo.com}}}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \af12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf12 }{\cs15 \b1 \fs28 \loch \af12
\hich \af12 \dbch \f12 \cf12 \ul1 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1
\widctlpar \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch
\af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\cs15 \b1 \fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \cf12 \ul1 \par }\pard \plain \qj \li0 \ri0 \sa200
\sl360 \slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \tql
\tx916 \tql \tx1832 \tql \tx2748 \tql \tx3664 \tql \tx4580 \tql \tx5496 \tql
\tx6412 \tql \tx7328 \tql \tx8244 \tql \tx9160 \tql \tx10076 \tql \tx10992 \tql
\tx11908 \tql \tx12824 \tql \tx13740 \tql \tx14656 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich
\af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\fs28 \loch
\af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 Honor
ditransfer ke Simpedes }{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 BRI a/n Aji Setiawan ST KCP Bukateja no cc:
372001029009535}{\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033
\langfe1033 \langfenp1033 \par }\pard \plain \qj \fi720 \li0 \ri0 \sa0 \sl360
\slmult1 \widctlpar \aspalpha \aspnum \adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22
\loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033
{\fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12 \lang1033 \langnp1033 \langfe1033
\langfenp1033 \par }\pard \plain \li0 \ri0 \sa0 \sl360 \slmult1 \widctlpar
\adjustright \lin0 \rin0 \itap0 \fs22 \loch \af5 \hich \af0 \dbch \af2 \lang1033
\langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 {\b1 \fs28 \loch \af12 \hich \af12 \dbch \f12
\lang1033 \langnp1033 \langfe1033 \langfenp1033 \cf12 \par }}

Anda mungkin juga menyukai