11.

Metabolisme Sel

A. Tujuan :

1. Membedakan proses katabolisme dan anabolisme

2. Membuktikan fotosintesis menghasilkan oksigen melalui percobaan
Ingenhausz, dan faktor-faktor yang mempengaruhinya.
3. Membedakan proses respirasi aerob dan anaerob..
4. Mengidentifikasi teknologi pengolahan makanan.

B. Alat dan Bahan :

1. Beaker glass 100 ml

2. Corong kaca kecil
3. Tabung reaksi
4. Thermometer
5. Bascom plastic /ember kecil
6. Es
7. Air hangat 400C
8. NaHCO3 : 5 g
9. Kawat
10. Tumbuhan Hydrilla verticilata (tumbuhan air untuk aquarium)

C. Teori :

Fotosintesis (dari bahasa Yunani "menggabungkan", "penggabungan") adalah

suatu proses biokimia pembentukan zat makanan karbohidrat yang dilakukan oleh
tumbuhan, terutama tumbuhan yang mengandung zat hijau daun atau klorofil. Selain
tumbuhan berklorofil, makhluk hidup non-klorofil lain yang berfotosintesis adalah
alga dan beberapa jenis bakteri. Organisme ini berfotosintesis dengan menggunakan
zat hara, karbon dioksida, dan air serta bantuan energi cahaya matahari. Faktor yang
mempengaruhi kecepatan fotosintesis: adalah faktor internal : genetik, hormon dan
faktor eksternal : cahaya, suhu, air, CO2, nutrisi dan mineral

D. Kegiatan :

1. Siapkan 5 buah beaker glass yang berisi air.

2. Ambil tanaman hydrilla yang masih segar, kemudian susun dan masukkan
ke corong (usahakan tanamannya tidak bercabang).
3. Masukkan tanaman yang ada di corong ke dalam beaker glass yang telah
berisi air.
4. Isi air pada tabung reaksi kemudian masukkan pipa corong ke tabung
reaksi (air pada tabung reaksi jangan sampai berkurang dan berongga
udara).
5. Gunakan 2 atau 4 kawat dengan ukuran yang sama sebagai penyangga
corong. ( lihat gambar 1)

37
 Gambar 1

6. Beaker glass 1, letakkan pada tempat yang terkena cahaya matahari.

7. Beaker glass 2, letakkan pada tempat yang terkena cahaya matahari
ditambahkan NaHCO3
8. Beaker glass 3, letakkan pada tempat yang terkena cahaya matahari
ditambah es batu
9. Beaker glass 4, letakkan pada tempat yang terkena cahaya matahari
ditambah air hangat.
10. Beaker glass 5, letakkan pada tempat yang teduh tidak terkena cahaya
matahari
11. Amati dan catat hasilnya kedalam table yang ada.
Hasil Pengamatan

1. Tabel pengamatan percobaan Ingenhousz

No. Perlakuan Jumlah gelembung O2 yang dihasilkan

1. Cahaya matahari langsung
2. Cahaya langsung + 5 gr
NaHCO3
3. Cahaya langsung + es batu
4. Cahaya langsung + air
hangat
5. Tempat teduh

Keterangan : jumlah gelembung O2 yang dihasilkan, diisi dengan tanda ;

+ : Sedikit
++ : Sedang

38
 +++ : Banyak
++++ : Sangat banyak
- : Tidak ada.
Berdasarkan kegiatan di atas, tentukan:
a. Variabel bebasnya ……………………………………
b. Variabel terikatnya ……………………………………
c. Variabel kontrolnya …………………………………
d. Apakah tujuan penggunaan senyawa NaHCO3 ?
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
e. Perlakuan mana yang menghasilkan gelembung udara lebih banyak?
............................................................................................................................
f. Perlakukan mana yang menghasilkan gelembung udara paling sedikit?
Mengapa? ………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………..
g. Gelembung gas apakah yang dihasilkan dari percobaan tersebut? …………….
h. Berdasarkan kegiatan di atas tentukan faktor apakah yang mempengaruhi
proses fotosintesis?...............................................................................................
i. Berdasarkan eksperimenmu faktor manakah yang paling efektif untuk
berlangsungnya proses fotosintesis?

2. Bedakanlah katabolisme dan anabolisme

No Perbedaan Katabolisme Anabolisme

1.

2.

3.

4.

5.

3. Jelaskan perbedaan antara respirasi aerob dengan anaerob !

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

39
 …………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………......................................
..........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................

4. Jelaskan teknologi pengolahan makanan .

..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

E. Kesimpulan
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
....................................................................................................................................

40