Tujuan Pembelajaran
• Mahasiswa memahami perbedaan struktur statis tertentu
dan statis tak tentu.
• Mahasiswa mampu menganalisis reaksi tumpuan pada
struktur statis tertentu terhadap beban terpusat dan
beban merata.
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 3
FAx A B C
MA P1
FAx A B
FAy
C MC
FCx
Stabilitas
• Suatu struktur dikatakan tidak stabil jika: R < 3n
• Bila penggunaan tumpuan tidak sesuai, misalnya dapat
menimbulkan gerakan (tidak stabil).
P1
A B
FAy FBy
(a) Struktur yang tidak stabil
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 8
A B Sistem Struktur
4m 2m
6 kN
FAx A B
Diagram Benda Bebas
FAy FBy
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 10
ΣFx = 0
6 kN
FAx = 0
FAx = 0 A B
ΣFy = 0
FAy – 6 + FBy = 0
FAy = 2 kN FBy = 4 kN
FAy = 2 kN (↑)
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 11
A B Sistem Struktur
6m
2 x 6 = 12 kN
FAx A B
Diagram Benda Bebas
FAy FBy
3m 3m
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 12
A B Sistem Struktur
6m
(2 x 6)/2 = 6 kN
FAx A B
Diagram Benda Bebas
FAy FBy
3m 3m
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 13
6m
(2 x 6)/2 = 6 kN
FAx A B
Diagram Benda Bebas
FAy
FBy
(2/3)6 = 4 m (1/3)6 = 2 m
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 14
2 kN
A B Sistem Struktur
5m
MA 2 kN
FAy
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 16
2 kN/m
Sistem Struktur
A B
5m
10 kN
MA
FAx A B Diagram Benda Bebas
FAy
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 18
2 kN/m
Sistem Struktur
A B
5m
5 kN
MA
FAx A B Diagram Benda Bebas
FAy
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 19
A B C Sistem Struktur
6m 2m
6 kN
FAx A B C
Diagram Benda Bebas
FAy FBy
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 20
ΣMB = 0
(FAy x 6) + (FAx x 0) + (FBy x 0) + (6 x 2) = 0
FAy = - 12/6 = - 2 kN (↓)
Cek keseimbangan: 6 kN
ΣFy = 0
FAy + FBy – 6 = 0 FAx = 0 A B C
–2+8–6=0
0 = 0 ….. OK!
2 kN/m 2 kN/m
C A B D
Sistem Struktur
6m 2m
4 kN 4 kN
FAx A B C
Diagram Benda Bebas
FAy FBy
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 22
Analisis Portal
• Portal adalah struktur yang terdiri dari balok dan kolom
yang dihubungkan secara kaku.
• Portal sering disebut juga sebagai rangka kaku.
• Analisis untuk menentukan reaksi tumpuan tetap
menggunakan metode yang digunakan pada struktur
balok.
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 23
Analisis Portal
Hitung reaksi tumpuan!
6 kN 6 kN
2 kN 2 kN
C D C D
A B FAx A B
3m 3m FAy FBy
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 24
Analisis Portal
Penyelesaian:
ΣMA = 0
(FAy x 0) + (FAx x 0) + (6 x 3) – (2 x 6) – (FBy x 6) = 0 6 kN
FBy = 6/6 = 1 kN (↑)
2 kN
ΣMB = 0
(FAy x 6) + (FAx x 0) – (6 x 3) – (2 x 6) + (FBy x 0) = 0 C D
FAy = 30/6 = 5 kN (↑)
Cek keseimbangan:
ΣFy = 0
FAy + FBy – 6 = 0
5+1–6=0
FAx = 2 kN A B
0 = 0 ….. OK!
ΣFx = 0
FAx = 2 kN (→)
FAy = 5 kN FBy = 1 kN
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 25
4 kN/m 4 kN/m
2 kN 2 kN
C D C D
6m 6m
Sistem Struktur Diagram Benda
Bebas
FAx FBx
A B A B
FAy 3m FBy
3m 3m 3m
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 27
ΣFx = 0
FAx + 2 – FBx = 0
FAx – FBx = -2 kN ……(1) Belum dapat diselesaikan
ΣFy = 0
FAy + FBy – (4 x 6) = 0
FAy = 24 – 14 = 10 kN (↑)
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 28
FAx = 2 kN FBx = 4 kN
A B
FAy = 10 kN FBy = 14 kN
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 30
A B S C
R = 6, n = 2 R = 3 n 6 = 6 (Statis Tertentu)
M. Baitullah Al Amin Mekanika Teknik 32
A S1 B C S2 D
R = 9, n = 3 R = 3 n 9 = 9 (Statis Tertentu)