ЀMODHI

PESSENNA
ЀBHU

PANDHUMAN
NGOBÂ POLA TÈNGKA
Protokol Kesèhadhân 3Nga
OKTOBER 2020
 PANDHUMAN
NGOBÂ POLA TÈNGKA
Protokol Kesèhadhân 3Nga
OKTOBER 2020
ЀSSЀNA PANDHUMAN

ЀSSЀNA PANDHUMAN ....................................................... vi

NGOBÂ POLA TЀNGKA ....................................................... 3
Kaonèngè Abâ'na Dhibi’.......................................... 4
Kaonèngè Mosona .................................................... 5
Kaonèngè Engghun Pokparana ......................... 6
Mennang Alabân Covid-19 ..................................... 7
 NGOBÂ POLA
TЀNGKA
Ngobâ pola tèngka kadhi
ponapa sè èkasokanè?
Pola tèngka èyartèyaghi mènangka kalakowan tong-
sèttongnga orèng ka’angghuy abâ'na dhibi’ otabâ
ka’angghuy orèng laèn. Ngobâ pola tèngka sè
èkasokanè sè palèng otama è ḍâlem bhâb:
IMAN, èngghi panèka ‘ibâdâ sè akor sareng aghâma
tor kaparcajâ’ânna bâng-sèbâng;
AMAN, èngghi panèka toro’ oca’ ḍâ’ lalampa’an
kasèhadhân ka’angghuy nyegghâ nyebbhârrâ
Covid-19, sè ampon kalonta kalabân sebbhudhân
3Nga, èngghi panèka ngangghuy masker, ngallè
ḍâri karammèyan, jhughân ngassaè tanang
ngangghuy sabun; tor
IMUN, èngghi panèka istirahat sè cokop, aolahraga,
pèkkèran tenang, ghumbhirâ, tor aḍhâ’âr ḍhâ’ârân
sè sèhat jhughân ghânḍhu’ gizi.

Cara nyegghâ Covid-19 ḍâri Satuan Tugas Penanganan

Covid-19 (STPC 19) Bidang Perubahan Perilaku
ètojjhuwâghi ka’angghuy nambâi kapatowan ḍâ’ ka
3Nga. Bhân-sabbhân orèng kodhu kasokan tor mampo
ngalakonè obâna pola tèngka kapatowan 3Nga kantos
bisa nyegghâ ngallèna Covid-19. Bâkto samangkèn
sajân bânnya’ orèng sè ècapo’ Covid-19 sè taḍâ’
tanḍhâna, atèngka pola sèhat 3Nga dhâddhi èhtèyar
nyegghâ sè palèng otama.
KAONЀNGЀ
ABÂ'NA DHIBI’
Onènga Sampèyan?
Ghâlimpo’ sè palèng bânnya’
nyebbhârrâghi virus Covid-19
aomor antara 20—40 taon.

ORЀNG-ORЀNG KALABÂN
BHÂBHÂJÂ TЀNGGHI
Anḍi’ panyakèt Ampon seppo
kèbâ’ân/
komorbid
(omor 60 taon lebbi)
(Hipertensi,
Diabetes, Jantung,
Asma, tor Gagal
Ginjal)

Katahanan Kalebbiyân berrâ’

bhâdhânna bhâdhân (talèbât
korang lempo)

(BMI
neng Attas 27)
 KAONЀNGЀ
MOSONA

Virus SARS-CoV-2 otabâ corona virus nyerrang jhâlânna nyabâ

(sistem pernapasan) manossa tor pangghibâddhâ gângguwân sè
ḍhâmmang kantos sè berrâ’, kong-langkong bisa apangghibât
adhingghâl omor. Panyakè’ sè èpangghibâttaghi virus panèka
èsebbhut Covid-19. Covid-19 bisa nyerrang pasèra’a bisaos taḍâ’
pèlèyanna, tamaso’ na’-kana’ ngoḍâ otabâ ngangoḍâdhân.
Ghâlimpo’ panèka ghâḍhuwân imunitas sè langkong saè kantos
bisa saos èyallè’è ta’ kalabân bâḍâ taladhâ (asimtomatik),
nangèng abhâbhâjâ tor bisa apangghibât adhingghâl omor ḍâ’ ka
orèng- orèng è sakobhengnga (silent killer).

Covid-19 ta’ nolar lèbat kèbân, nangèng ngallè ḍâri manossa kong-
langkong ḍâri orèng-orèng sè bâḍâ è seddhi’na. Covid-19 ngallè
lèbât arbhessâ jhâil (droplet) sè èkalowarraghi sèttong orèng ḍâri
lèsan otabâ pangambhung nalèka assim, abâto’, jhughân è bâkto
abu-ḍhâbu. Droplet bisa ghâgghâr tor cekka’ ka bhârâng sè bâḍâ è
sakobhengnga manossa. Pramèla ḍâri ghâpanèka, nalèka negghu’
bhârâng kasebbhut, tanang bisa dhâddhi jhâlân ngallèna Covid-19
manabi nyèddhing pangambhung, lèsan, tor soca.

Lèlona virus èngghi panèka:

Bisa matè manabi kennengnganna èbhersè’è sareng sabun.
virus panèka oḍi’ neng kennengngan sè panas nangèng sajân
tèngghi panassa, virus ghâmpang matè.
 KAONЀNGЀ
ENGGHUN POKPARANA

Kaulâ sadhâjâ kodhu terros ngaonèngè tor ngastètè neng

kennengngan è ka’ḍimma aengghun: zona mèra, zona oren,
zona konèng, otabâ zona bhiru.

Selaèn ḍâri ghâpanèka, kaulâ sadhâjâ jhughân kodhu ngastètè

ḍâ’ kennengngan-kennengngan sè èkènnengngè Covid-19
kalabân bhâbhâjâ sè tèngghi.
MENNANG
ALABÂN COVID-19

Ngèrèng areng- sareng ngalakonè

3Nga

NGANGGHUY
MASKER

NGALLЀ ḌÂRI
KARAMMЀYAN
NGASSAЀ TANANG
NGANGGHUY
SABUN
 MENNANG
ALABÂN COVID-19
NGANGGHUY MASKER
APONAPA MA’ KODHU
NGANGGHUY MASKER?
1. AJÂGÂ ABÂ’NA DHIBI’. Masker
nyegghâ maso’na droplet sè
kalowar bâkto kaulâ sadhâjâ
abâto’/assiman/abu-ḍhâbu kantos
kaulâ sadhâjâ ta’ èyallè’è.
2. AJÂGÂ ORЀNG LAЀN. Masker
nambhâ’ droplet sè kalowar è bâkto kaulâ sadhâjâ bâto’/assiman/abu-
ḍhâbu kantos ta’ ngallè’è virus ḍâ’ orèng laèn.

BHÂBHÂJÂ NOLAR MACEMMA MASKER

ORЀNG SONGKAN ORЀNG BÂRÂS

Bhâbhâjâ
Nolar

Bhâbhâjâ
Nolar

Bhâbhâjâ
Nolar

Bhâbhâjâ
Nolar
MENNANG
ALABÂN COVID-19
AJÂGÂ ELLA' &
NGALLЀ ḌÂRI KARAMMЀYAN
APONAPA AJÂGÂ ELLA’
MA’ PARLO?

Droplet sè kalowar è bâkto kaulâ sadhâjâ

abâto’, manabi ta’ amaskerran bisa nanca’
sampè’ 2 mèter. È bâkto abu-ḍhâbu ta’
amaskerran, owa’na aèng (aerosol) bisa
ngarbhes sampè’ 2 mèter jhâuna. Bâkto
assiman ta’ amaskerran, droplet bisa
ngarbhes jhâuna 6 mèter.

Kalabân ajâgâ ella’, kaulâ sadhâjâ bisa

ngorangè bhâbhâjâ èyallè’è/ngallè’è virus.

AJÂGÂ ELLA'
Pokpara sè parlo èlakonè Pokpara-pokpara sè kodhu
ḍâlem èhtèyar ka’angghuy èkarèna nalèka maksa’a
ajâgâ ella’ èngghi panèka: kalowar ḍâri compo’ èngghi
panèka:

Pasèra? Sajân bânnya’ apangghi

orèng, sajân rajâ bhâbhâjâna
èyallè’è, ponapa polè apangghi
NGALLЀ ḌÂRI sareng orèng bânnya’ sè ta’ toro’
KARAMMЀYAN oca’ ḍâ’ protokol kasèhadhân
Covid- 19.

Ѐ ka’ḍimma? Ѐ kennengngan
orèng bânnya’, kennengngan
dhibi’, kennengngan abukka’,
kennengngan atotop.
Kennengngan orèng bânnya’ sè
JHÂ’ NЀTЀNЀ atotop palèng rajâ bhâbhâjâna
TATOMPA’AN dhâddhi kennengngan ngallèna
SЀ TA’
NGANGGHUY Covid- 19.
PROTOKOL
KASЀHADHÂN Kadhiponapa? Nyarè
kennengngan ka’angghuy ajâgâ
ella’. Sajân kènè’ kennengngan
ka’angghuy ajâgâ ella’, sajân rajâ
bhâbhâjâna dhâddhi
kennengngan ngallèna Covid- 19.

NGORANGЀ Bârâmpa abiddhâ? Sajân abit,

LALAMPA’AN Ѐ sajân rajâ bhâbhâjâna, kong-
ḌÂLEM
KENNENGNGAN SЀ langkong manabi abu- ḍhâbu
NGANGGHUY AC SЀ ḍâlem bâkto sè abit.
ATOTOP TOR
BÂNNYA’ ORЀNG
LEBBI ḌÂRI BÂKTO
DU EJJHÂM.
 MENNANG
ALABÂN COVID-19
AJÂGÂ ELLA’ &
NGALLЀ ḌÂRI KARAMMЀYAN
PONAPA BISAOS BUJUDDHÂ AJÂGÂ ELLA’?
ЀLAKONЀ DHIBI’
Toro’ oca’ ḍâ’ ka katantowan protokol kesèhadhân sè ampon kalampan, èyantarana:

NGALLЀ ḌÂRI KARAMMЀYAN

OTABÂ APOL-KOMPOL SARENG
BÂNNYA’ ORЀNG

AJÂGÂ ELLA’ SARENG ORENG

LAEN 2 METER

TA’ ASALAMAN, ATON- JHÂ’ MA’-NYEMMA’

TONTON NEGGHU’ SARENG PASЀRA’A BISOAS
TANANG, OTABÂ TOR Ѐ KA’ḌIMMA’A
AGHELLU’ BISAOS
MENNANG
ALABÂN COVID-19
NGASSAЀ TANANG
NGANGGHUY SABUN

APONAPA NGASSAÈ
TANANG KODHU
NGANGGHUY SABUN?
Virus matè kalabân sabun tor aèng aghili.
Lakonè ennem cara ngassaè tanang sè lerres,
èngghi panèka ngassaè tanang ngangghuy
sabun tor aèng aghili palèng sakejjhâ’ 20 detti’,
otabâ ngassaè tanang kalabân hand sanitizer sè
aghânḍhu’ alkohol palèng sakonè’na 60%.

ONЀNGA
SAMPЀYAN?
Covid-19 aropa’aghi bhârâng kènè ’sè
abhundhu’ protein sareng lemak. Sabun bisa
maèncèr kantos ancor tor matè.

Kadhiponapa manabi taḍâ aèng sareng sabun?

Bisa aghuna’aghi hand sanitizer.

BILÂ?
Ngassaè tanang panèka
pasegghut, otamana
sabellunna nyeddhing
soca, pangambhung, tor
lèsan.
 Add aKAKOWADHÂNNA
CARA AJÂGÂ little bit of body text BHÂDHÂN

AJHEMMOR Ѐ BÂBÂNA PASEGGHUT AOLAHRAGA AḌHÂ’ÂR AЀNG POTЀ

SONARRA ARЀ BÂJÂ LAGGHU PALЀNG SAKONЀ’ ± 2 LITER SABBHÂN
KORANG LANGKONG 5—15 30 MENNIT ARЀNA
MENNIT, 2—3 KALЀ SABBHÂN ARЀNA
SAMЀNGGU

ASARЀN SЀ COKOP AḌHÂ’ÂR ḌHÂ’ÂRÂN SЀ AḌHÂ’ÂR SUPLEMEN OTABÂ

7—8 JHÂM SЀHAT & VITAMIN AKOR KALABÂN
SABBHÂN ARЀNA AGHÂNḌHU’ GIZI PЀTODHU DOKTER

CARA AJÂGÂ KAKOWADHÂNNA MЀNTAL

BHÂJHENG IBÂDHÂ
TOR PEKKÈRAN PЀNTER MЀLЀ BERTA
TENANG

AKANCA SÈ
SAÈ KALABÂN ORÈNG-
ORÈNG È SEDDHI’NA &
SAKOBHENGNGA
Pandhuman ḍâlem bhâsa Madhurâ panèka tarèka ḍâri Satuan Tugas
Penanganan Covid-19, Bidang Perubahan Perilaku sè alako bhâreng
sareng
Balai Bahasa Provinsi Jawa Timur, Badan Pengembangan dan Pembinaan
Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan.

Sè ngara’aghi (pengarah)
Letjend. Doni Monardo (Kepala Satgas Penanganan Covid-19 Nasional)
Dr. Sonny Harry B. Harmadi (Ketua Bidang Perilaku, Satgas Penanganan
Covid-19 Nasional
Prof. E. Aminudin Aziz, M.A., Ph.D. (Kepala Badan Pengembangan dan
Pembinaan Bahasa, Kemendikbud)
Drs. Muh. Abdul Khak, M.Hum. (Kepala Pusat Pembinaan Bahasa dan Sastra)
Dr. Asrif, M.Hum. (Kepala Balai Bahasa Provinsi Jawa Timur)

Pantarjâmah (Penerjemah)
Dwi Laily Sukmawati

Sè Nguji Bâca’an (Penguji Keterbacaan)

1. Mudhar
2. Harwiyanto
3. Siti Fatimah
4. A. Sulaiman Sadik
5. Isya Sayunani

Sè Nalèktèghi (Penyunting)
1. M. Dradjid.
2. Moh. Hafid Effendy

Sè Marèksanè (Penyelia)
A. Mien Rifai.

Sè Nata Kennengan (Penata letak)

Khoiru Ummatin

17
ЀMODHI
PESSENNA
ЀBHU