Anda di halaman 1dari 17

RUMUS

DASAR
INTEGRAL
Matematika Dasar 2
Dewi Putrie Lestari
01
DEFINISI & NOTASI
INTEGRAL
Definisi & Notasi Integral
 Jika F(x) adalah fungsi umum yang bersifat
F’(x) = f(x)
maka F(x) merupakan antiturunan/antiderivatif atau integral dari f(x).

 Pengintegralan fungsi f(x) terhadap x dinotasikan


,–M.
sebagai berikut:
 f x dx  F x   c
 notasi integral (yang diperkenalkan oleh Leibniz,
seorang matematikawan Jerman)
f(x) : fungsi integran
F(x) : fungsi integral umum yang bersifat F’(x) =f(x)
c : konstanta pengintegralan
02
INTEGRAL
TAK TENTU
Integral Tak Tentu
Apabila terdapat fungsi F(x) yang dapat didiferensialkan pada interval
sedemikian hingga maka antiturunan dari f(x) adalah F(x) + c

Secara matematis, ditulis :

 f x dx  F x   c
03
RUMUS DASAR
INTEGRAL
Rumus Dasar
𝑛+1
𝑢
(1) 𝑢𝑛 𝑑𝑢 = + 𝐶, 𝑛 ≠ −1.
𝑛+1
(2) 𝑎 𝑑𝑢 = 𝑎𝑢 + 𝐶.
1
(3) 𝑑𝑢 = ln 𝑢 + 𝐶.
𝑢
1
(4) 𝑒 𝑎𝑢 𝑑𝑢 = 𝑒 𝑎𝑢 + 𝐶.
𝑎
𝑎 𝑢
(5) 𝑎𝑢 𝑑𝑢 = + 𝐶, 𝑎 > 0, 𝑎 ≠ 1.
ln 𝑎
1
(6) sin 𝑎𝑢 𝑑𝑢 = − cos 𝑢 + 𝐶.
𝑎
1
(7) cos 𝑎𝑢 𝑑𝑢 = sin 𝑢 + 𝐶.
𝑎
(8) tan 𝑢 𝑑𝑢 = ln sec 𝑢 + 𝐶.
(9) sec 𝑢 𝑑𝑢 = ln sec 𝑢 + tan 𝑢 + 𝐶.
(10) cosec 𝑢 𝑑𝑢 = ln cosec 𝑢 − ctg 𝑢 + 𝐶.
Rumus Dasar
(11) ctg 𝑢 𝑑𝑢 = ln sin 𝑢 + 𝐶.
(12) sec 2 𝑢 𝑑𝑢 = tan 𝑢 + 𝐶.
(13) cosec 2 𝑢 𝑑𝑢 = − ctg 𝑢 + 𝐶.
(14) sec 𝑢 tan 𝑢 𝑑𝑢 = sec 𝑢 + 𝐶.
(15) cosec 𝑢 ctg 𝑢 𝑑𝑢 = − cosec 𝑢 + 𝐶.
1 𝑢
(16) 𝑑𝑢 = 𝑎𝑟𝑐 sin + 𝐶.
𝑎2 −𝑢 2 𝑎
1 1 𝑢
(17) 𝑑𝑢 = 𝑎𝑟𝑐 tan + 𝐶.
𝑎2 +𝑢2 𝑎 𝑎
1 1 𝑢
(18) 𝑑𝑢 = 𝑎𝑟𝑐 sec + 𝐶.
𝑢 𝑢2 −𝑎2 𝑎 𝑎
1 1 𝑢−𝑎
(19) 𝑑𝑢 = ln + 𝐶.
𝑢2 −𝑎2 2𝑎 𝑢+𝑎
1 1 𝑢+𝑎
(20) 𝑑𝑢 = ln + 𝐶.
𝑎2 −𝑢2 2𝑎 𝑢−𝑎
1
(21) 2 2
𝑑𝑢 = ln 𝑢 + 𝑢2 + 𝑎2 + 𝐶.
𝑢 +𝑎
1 2 − 𝑎2
(22) 𝑑𝑢 = ln 𝑢 − 𝑢 + 𝐶.
𝑢2 −𝑎2
Rumus Dasar
1 1 𝑢
(23) 𝑎2 − 𝑢2 𝑑𝑢 = 𝑢 𝑎2 − 𝑢2 + 𝑎2 𝑎𝑟𝑐 sin + 𝐶.
2 2 𝑎
1 1 2
(24) 𝑢2 + 𝑎2 𝑑𝑢 = 𝑢 𝑢2 + 𝑎2 + 𝑎 ln 𝑢 + 𝑢2 + 𝑎2 + 𝐶.
2 2
1 1 2
(25) 𝑢2 − 𝑎2 𝑑𝑢 = 𝑢 𝑢2 − 𝑎2 − 𝑎 ln 𝑢 + 𝑢2 − 𝑎2 + 𝐶.
2 2

Catatan :
Misalkan 𝑢 = 𝑓 𝑥 dan 𝑣 = 𝑔 𝑥 , maka
 𝑢 + 𝑣 𝑑𝑥 = 𝑢 𝑑𝑥 + 𝑣 𝑑𝑥.

 𝑢 − 𝑣 𝑑𝑥 = 𝑢 𝑑𝑥 − 𝑣 𝑑𝑥.

 𝑎𝑢 𝑑𝑥 = 𝑎 𝑢 𝑑𝑥.
04
CONTOH
SOAL
Contoh Soal
3 1
3 −2+1 −2
𝟏 1 −2 𝑥 𝑥 2
(1) 𝒅𝒙 = 3 𝑑𝑥 = 𝑥 𝑑𝑥 = 3 +𝐶 = 1 +𝐶 =− + 𝐶.
𝒙 𝒙 −2+1 −2 𝑥
𝑥2
4 −2𝑥
(2) 𝟒𝒆−𝟐𝒙 𝒅𝒙 = 4 𝑒 −2𝑥 𝑑𝑥 = 𝑒 + 𝐶 = −2𝑒 −2𝑥 + 𝐶.
−2

𝟐 𝟐 2 2 2 3 2 2
(3) 𝒄𝒐𝒔 𝒙 𝒅𝒙 = cos 𝑥 𝑑𝑥 = sin 𝑥 + 𝐶 = sin 𝑥 + 𝐶.
𝟑 𝟑 3 3 3 2 3 3
𝟏 𝑥
(4) 𝒅𝒙 = 𝑎𝑟𝑐 sin + 𝐶.
𝟐𝟓−𝒙 𝟐 5
𝟏 1 𝑥
(5) 𝒅𝒙 = 𝑎𝑟𝑐 tan + 𝐶.
𝟒+𝒙𝟐 2 2
𝟏 1 𝑥
(6) 𝒅𝒙 = 𝑎𝑟𝑐 sec + 𝐶.
𝒙 𝒙𝟐 −𝟏𝟔 4 4
𝟏 1 𝑥−2 1 𝑥−2
(7) 𝒅𝒙 = ln + 𝐶 = ln + 𝐶.
𝒙𝟐 −𝟒 2 2 𝑥+2 4 𝑥+2
Contoh Soal
𝟏 1 𝑥+5 1 𝑥+5
(8) 𝒅𝒙 = ln +𝐶 = ln + 𝐶.
𝟐𝟓−𝒙𝟐 2 5 𝑥−5 10 𝑥−5
𝟏
(9) 𝒅𝒙 = ln 𝑥 + 𝑥2 + 9 + 𝐶.
𝒙𝟐 +𝟗
𝟏
(10) 𝒅𝒙 = ln 𝑥 − 𝑥 2 − 9 + 𝐶.
𝒙𝟐 −𝟗
1 1 𝑥 1 𝑥
(11) 𝟒 − 𝒙𝟐 𝒅𝒙 = 𝑥 4 − 𝑥 2 + 4 𝑎𝑟𝑐 sin + 𝐶 = 𝑥 4 − 𝑥 2 + 2𝑎𝑟𝑐 sin 𝐶.
2 2 2 2 2
1 1
(𝟏𝟐) 𝒙𝟐 + 𝟗 𝒅𝒙 = 𝑥 𝑥 2 + 9 + 9 ln 𝑥 + 𝑥 2 + 9 + 𝐶
2 2
1 9
= 𝑥 𝑥 + 9 + ln 𝑥 + 𝑥 2 + 9 + 𝐶.
2
2 2
1 1
(13) 𝒙𝟐 − 𝟒 𝒅𝒙 = 𝑥 𝑥 2 − 4 − 4 ln 𝑥 + 𝑥 2 − 4 + 𝐶
2 2
1
= 𝑥 𝑥 2 − 4 − 2 ln 𝑥 + 𝑥 2 − 4 + 𝐶.
2
Contoh Soal
𝟐
𝟏
𝟏𝟒 − 𝟐𝒙 𝒅𝒙 = ⋯
𝟐𝒙
Penyelesaian:
𝟏 𝟐 1 2 1
− 𝟐𝒙 𝑑𝑥 = −2 2𝑥 + 2𝑥 2 𝑑𝑥
𝟐𝒙 2𝑥 2𝑥
𝟏
= 𝟐 − 𝟐 + 𝟒𝒙𝟐 𝑑𝑥
𝟒𝒙
𝟏
= 𝑑𝑥 − 𝟐 𝑑𝑥 + 𝟒𝒙𝟐 𝑑𝑥
𝟒𝒙𝟐
𝟏
= 𝒙−𝟐 𝑑𝑥 − 𝟐 𝑑𝑥 + 𝟒 𝒙𝟐 𝑑𝑥
𝟒
𝟏 1 −1 𝟒
= 𝑥 − 𝟐𝑥 + 𝑥 3 + C
𝟒 −1 3
𝟏 𝟒
= − − 𝟐𝒙 + 𝒙𝟑 + C
𝟒𝒙 𝟑
Contoh Soal

𝟐𝒙𝟐 − 𝟑𝒙 + 𝟓
(𝟏𝟓) 𝒅𝒙 = ⋯
𝒙
Penyelesaian:
2𝑥 2 − 3𝑥 + 5 2𝑥 2 3𝑥 5
𝑑𝑥 = − + 𝑑𝑥
𝑥 𝑥 𝑥 𝑥
2𝑥 2 3𝑥 5
= 𝑑𝑥 − 𝑑𝑥 + 𝑑𝑥
𝑥 𝑥 𝑥
1 1 1
2−2 1−2 −2
= 2𝑥 𝑑𝑥 − 3𝑥 𝑑𝑥 + 5𝑥 𝑑𝑥
3 1 1
−2
= 2𝑥 2 𝑑𝑥 − 3𝑥 2 𝑑𝑥 + 5𝑥 𝑑𝑥

2 5 2 3 2 1
= 2 𝑥 2 − 3 𝑥 2 + 5 𝑥 2 +C
5 3 1
𝟓 𝟑 𝟏
𝟒
= 𝒙𝟐 − 𝟐𝒙𝟐 + 𝟏𝟎𝒙𝟐 +C
𝟓
Contoh Soal
𝟐
𝟏𝟔 𝟑𝒙𝟐 𝒙𝟑 + 𝟐 𝒅𝒙 = ⋯
Penyelesaian:
𝟐
3𝑥 2 𝒙𝟑 + 𝟐 𝑑𝑥 = 3𝑥 2 𝒙𝟔 + 4𝒙𝟑 + 4 𝑑𝑥

= 3𝑥 8 + 12𝑥 5 + 12𝑥 2 𝑑𝑥
1 1 1
= 3 𝑥 9 + 12 𝑥 6 + 12 𝑥 3 + C
9 6 3
𝟏
= 𝒙𝟗 + 𝟐𝒙𝟔 + 𝟒𝒙𝟑 + C
𝟑
Contoh Soal
𝟓
(𝟏𝟕) 𝟐𝒙 − 𝟒 𝒙𝟐 − 𝟒𝒙 + 𝟑 𝒅𝒙 = ⋯

METODE SUBSTITUSI
TERIMAKASIH!
Anda bisa mengirim
pertanyaan ke email berikut:

dewiputrie@gmail.com
+0811-1597-526
Universitas Gunadarma

Anda mungkin juga menyukai