6919 12030 1 PB
6919 12030 1 PB
Darrla Harsotro
defl&rri der ktrn teLih meopergnruhi Erm p[radr abdd ke-20 halk rrhrlui
lFntuk nusyala*ery:r d:tn me[tpenEF ASEAN alau )arng l(.blh speslffli n!,+rlui
ruhi perilatu hukum mlsfJrJ-kal dan "Ruatpun luehyu R.1F-,
tata hulunr Indonesfu, sebelunt lle. lslr di Asir Ten&{aEr (LnJng de-
Irnd, drlong, Denlpn fre[erindrn ls- ngh drorri d:tn lrfinleiikFl di d:ttrnr-
hnr sebd&rl FEra, c'tonrrlb n['nEtkui n!"J s.,hln&nr h nr'rupi .an l!$an dari
dan nrenertu otsit:lg dan kekurltlr padrnfJ. Islrm n!('nixdi trlgi:tn drri
men8ikuri hukunr lshrn. huhh Ish- dlnanrikn )rDg nrcnlhTilian nbth.:Fi
mirlci Nus{nrrcr iru ochrlyanto, i,)rl. kcl'Jda penduduknlrr. Ia nPni di kc.
lr.1l. lo3,/l0s). kuiluD.}^JDg lulr l)lx$ lritgi rnrll lli.
lsll,rrLsld Nusint d ltu nrcni:tdj lam unrut ntenghahu dxn rtrmgll\tr
.
rtene ani pro3es Petnnburnbn seanEl penduduknlu- Islam sudah bera&e dar
konseptual dan trukuul. Islarn dt- Lam dua nEnielfiEr rnenladi suxtu ke--
pandang sebagai landasan n siyira-ka( kuatxn yang [te nberikan ketegaran
budayr dan kehktuFn pribdl Sedan8 ba8i perneluknF.
pola kedF xEru Pola Jasrl, raF rcbaFi LBlrm di Asl, Tenggrra sehgrifiErB
srn xr kekuasaan k€oudiin secl€ di reflprt lain bukan hrnJa sebogal
idtologis raia bergelar srqrhunan, Eeler akklah yrng menlgenra.l dabm kererca-
yxn8 biasx dipakai prra tErulmPin !2an yJnB diyakini. Isltru di sampinS
agrrru, den sekaligus luEa pJolraExru, iru iurBl ntcrupekan kerentu, n-kpteri-
pelindung dan la'irgrtur irttrotlr turn llntri !'Jng dhdti dan dilaktrrukao
lslrnr rentrdl Jgalr, nc?itrJ ke- s,.aenuh kept'rr:ry.re n, diprpktekkn cti
Eirrrt Brunel dlruBsJlr t dan agJrlu drLnr k<hidupxn denf$n kcclnturn
resl[i Fed$Jsi Malaysi:l; ,fFntl nElyc &ln kep$rirlun. llukurt -lslrnr lr-Ircra
riEls neg(ri rnuslirn lnalorr('slJ :icki:rl diprJkrckkiln *'tcLrh lsl{D dhcrlnP di
9(M,i diln agJnu trrinoritxs dl Rumu, krrvffxrl ini. \gJlxupun [:clal,lalnx n:
Repul)lik Filipinx, KeBiaan th:rlhnd, rlir herlredxJx\.lx dtn denF.tn ('rrsi- i
lturlrboii drn Rcpul)lik sifttBlPurJ. tit urs 1:rng h.rL:etla pula,
xdiluh il8irrra pcnduduk zGl iutir Und:rUl-undx rU llrhkx (dikorDpi-
onnlt di sclutulr AsL l'e'nRum. Merekr hsi lxhun l,iso) selEluru ditaklukkxn
Drc,rrrpunFl korrtnrErr k+xd, Ldatt ( ctr Ponugi^s txhun l5ll lvt, h.:risi hu.
sccJrJ spirlrurl rluupurt Fslkolo8is kunr lFhlrr f;ng nreneraPkan trahrrr.t
yang d1llant dxn dlnar[s. Ls]rol drn P(rrterirllah:rn Mrleka lurrus dii:tLrnkrn
kaurtr uuslftrr dl ,t{i, lt'|I!{ErJ nts-ru- r(f.l!i d!nl$!r hukull Qur:ini. PfJslliri
frJkJn surtu kekurt n sosirl tEtilik 'l r(JrlUrirnu, uhurt l.',(r.a. [enu[iukqln
vnng p:rtul diperhirunskru I (hur l^-lxksrn an di kcr.rfun
lu.rkung Islaug
l'ertluli l9)f. hal. JJ,. rr{srlrxr. [ri Pitllni ('lhxilJnd s{'LiHn}
dire..rpkrn hukun lrlertt srnrynl akhir
xlrJd.kc-tg., l)i Paluna (Ilahy$h sq'
s€d ttuluo &!atr Per*€mbod84n kit:lng) sjkiur errrFrl puluh d+lll fil-srl
lalao dl Acla Tenggara lrampir idetitlk dc'ntsnn hukum rtErdul)
Perkernbsngrn lslirnr lcrhanlblt s}rrfii. seding dr Acch frelaksJna:ln
perkerub,ngrnrry.r di Aslr'I'cn8$lra hukutrr Lshrr lehlh kqu( dilEnding kJn
denlfJn orun(ulnya lnerkrolilisnle dacr.rh laln di A;ia Te &txr.l. sult n
EtopJ )nng rneno$tk n inqr-'rirllstlE l,littik rl-ahir direflok rl oleh lbnu
Bxrut. Asiir'l-efl8$t-J tidilk luput drri Buruuh tdrrrang pengclana nrusiirnt
g:niarahan impeliatis[e llElrlui Pcrru' sel)alFi scorung suftrn ]ang rl l hu'
Ars. SFnyoL lnAErrG drn Bclida. 5€' kunr lslanr-
€rJ poltrid Asi, Ten&I]r! Enduk di
ba$:rh pedairhan. T€lrpi scsra L:ul-
rural pedierdBnfFfl Islrtrr tdrp htdup
dtlakl , diFluk dan diluyad oleh
NO.8eL',t O rry, 4l
IrarTh Ear.ooo
42 JXITNAI. ET'IUE
Hulm trbm dl T.rEarJ
^nr
NO.akttEr9yT 43
Dars'h Uarrooo
tQrreru ltu Malaysia sek rlng relah tHsa dlpenenEngkan deoFtn hukun'l
rnengembangkan p(.ner-dFtn hukunl nlcrel1a ftEupun denFtn hukum odrt.
Islrnr yrng dapar tuelnenuhi hiitt nr.1- Yirng sangal berlrihrFr dflri kebiiak-
s)"Jrik t nulslifl ying ssDakin ltrliet)r- $mran penixiah ad:rlah usalu-usaha
bang. Pcndirlan bxnk ranpx riba pen8aburrn dxn dalanr irnglia p:lni:rng
(bun!p) nrniadl nrodel melalui sistenr
PcnghaPu$n. Supre[ri6i huk'unt Bt.-
l}JBi l'lasil (mudlorohrh), a$urJnsl (tx- lrnda (huku r BJr, ) nltlxng relintitng
kafu]) selrJg.i rerolDsrn gunr F]ning- di Nussntad selanx nle.s:r fx,nlxittlr.tn
k:rten pelirksan:r:rn SFtrirh di d1l:ID ! ti$r rJtus linrx puluh (-ai{J) rJhun.
rrursyxflkxt. Lctirbilgx Ktiirn Isl nr ti'tleng huk-uln Islimr orengrlitnri dis-
didirikxn unruk nrclakukan telaah :<- kdrninisi hukum nrelalui hukunt pen-
(ir!-J :rkadenlls dxn l)cflulujn mcnF cJtxrxn Sipil drlanr huku[) kelurrgil.
l)rngun cilr.l Islam di dunix in](,rnx- Nnnlun {khlmya penctrxrxn sipil ilu
sion:rl. Lt1rrtyj&t inl h-'mx,ur lns,tinrl ll.ln):r lr(rlrku b gi pril,|rrr)li !.rnA l\,r-
KcpJlmnEtn Islant lual['si:r'xLltr /rr.;rr. aF.rnr Nisdnl (H()C:l). lu6ourur Bu{a-
.f lslat c lrt.lcrstrln.ttlg tt.,ta.6ta nul Arifin. d:lLtnr II(X:l llu Jxr(lx ltr$l-
yrng trrada dl frusar ilruk(r.. Krlllx- g.usel 7.1, 7+ cLrn 75 nenrgakan kcren-
luirpur ruan-kctcnrurn ):tng trIII^-rllh:[kitn
slhJp Frlilik hukurrr tirng diskrintirurdf
rdnf.r'n roo t9lrt lluhE tcrhxdxp hukum tslaDr.
lalao d,IrrdolE Ia i
Sttchh Aerrr-rdckurr, Indtmeslr se-
'Berbeda dengan lrr.dalsh, ncgcri IrnuhnfJ diprl nr.llstrur ruDBlh lxng-
grn),a :rndiri sclxr&liluni hFkn!.:r
I)etFnduduk muslhn tertr.s r dl s(- s.'lrualr n(.l}tr.t nrr.'rdekit. \ialauflrn lx-
liellh sdl:rtrtnd!':r. l:rliih Indone-r. BiIu w:trls:rn huku t frniri:rlt Bclitftlir
nrcruJxtk n xlvl d:lri ntmf\tn IUeLltu. (llxEtt) lctxp dlF,,ditkukJn sr.,hnut lx.
&,amh lrukunt Islrnt dl lndon('slt lurn adl pe'rururan lmrn(l:rngrn dalanr
hrehi'uatka n pengaruh kuxt nuzhah lErbdg:rl Iul yrng tidxk s('dikh iuoJ:rh-
St:fl'i. sekallpun Islinr, dxrl sf,S pe,- n)ir. Senlentif, hukunr Ishtn V:tng
kemlrx ilaa n/ftc.nyehx ril n ny. rldak rcrfantlng lr1l XrLtkrunn':t |tmyitng-
nrennr, reLlpi pen&lruhn,rl tldlk dxDJt ku Drcsrlah l(.galirrs diln lElL1tJrJg:txn.
direnrehkan. Berdtrtnyu kerafuan-ie- Mcoung tcmsil t)Enyentxk. ul*xh
ralarn lshm di Nusanmra s€lElunr d:l- gr<la tanggul 18 At(usus 1945, dalrnt
un8nyJ peDlalah Belrnda. nrenrbtrk- Prcxnlbule Pixganr Jakartit (n:tskth
tilian kuxrot? p<.n11rruh lslam dan tltlD) anlk kulim:rr -berdasrrkan ke-
nll5i-nilri kulturill/rerlrusuk hukum pidx Ketuhrnan, dengan kcwaillrJn
Islam pdda ln s,'rr-JkatofJ. nEnirbnkan svari:u tslrnr halli pemc.
'.Hukum Islam di lndonesi, trldxl luk,penleluknya'diubah nleni:ldi"
rlL{sa per{aFhaD Belandl menunrul*an berdasarutrs Ketuhxflan yang Maha
bukan saF bernda dl ba$,"h h[ rlnl Esa". E. Syrlfuddln Anshari menyelxr-
rnerka. Bahkan hukunr Islim senan- n!,:r set J[tai 'kalinur tsl:tmi" (lihitpus-
44 JTUIIIAT HI]EUITI
HuIufl lltb rI Arir' T(flRarrc
kan dari Undang-Undang Dasar l8 l. Ada dalam arx sehgrl baghn ln-
Atusljs 19{5 (E. SyaiMdin Ansluri, tegral dari hukul[ rmslonal IndG
194, lt,i- 421. Hal ltu iu8a s$atxi oesia.
tengara bahN" peneEpan hukunl Is- 2. Ada dalam ani adan)a den8an
lam ddak mudall sekalipuo untuk di kolandiriannya frn8 diakui Jdr-
perlrkukao tertBdap duin)"J serdiri n)"J dan kekuaBn seraa ke['ilEtr,!-
lclrtif rnto lErpendep"t bahwa per- annya oleh hukunl nasio0a.l dan
gJntian runusan ruiuh krl, dalant dibei satus s.'tEgit hukuru rEsio-
Prsxululc itu, diiuk$dkrn bahsi, nal.
)rng flretrrpun]ui keN'JltltJn olenirlrn- 3. Adir dal. rrr hukuln naslonal dalam
k:ln kes,uiib n ts*l)ut ttukan hzny.r ,nI oonlE l{ukum [6Lm (a8pnu)
onrnll rnuslinr Tdrpi narlB oc?lm Erfunai *'l}Jtuli lEo):trlng bdhro-
lndoncia 1:rng bcragrur lrin iugF tEr- l}Jlun hukulr naslortal.
kr.sr".riilun orrfalanlen lNkum rtEttra- {. Ada d:tlmr xni lrrhiin uurrri drn
n1"a. la rnena rlxrlrlian lnlr\ra F:rFpn- unsur uEloEr hulunr nasiorul hu_
tixn di :lcrs ilu nE'rnpun!'xi ,ni tlE|ln- krmr nasicmel Indot:rb (lcluiFruo.
pcrluxs pctrksanxJrr lrukum aganu 1994, turl. l.a7l.
l)xgi pcmeluko!,u. Lrukxtr nr(]nylttS- Trl-ltd lE'rk!'lr xnErn HukutD lti.
kirkrn hukunr agarru deri hukull lxnr di Ind()nctitx dapn pula dicirtat
rErdmxl. i:!di urenurut LillD llr5 llu- dolrn lxhimlE Ul,, No l.il97{ 'l'!'n-
kufll lsl:lnl rrlcrttpun!':ri ktdudulan ullg P('r*a\tirEn d.n UU ][o. '', l()tS)
\'xng :vrrrx. JI itu rurrrrptl ir:Lr.s
dalanr 'l({|tunS Pcfldihn Agrnra- ndlku! t l'
k(nrsid(fJlrJ tlknl l'rrridcn dirc'rapkarr No t; lr.)t}) dhkui $'DJ!"ri ketulurn
-l'rJhrva kJrui b('rkclxkinxn lrahivx
Pirgrnr Jrkllna tcrtrnSSll 22.luoi I(}r5
Frng nrtigcrie nkan d:tn diib:rBlkrn
:*,lrJgri l(nrpitirn 100 tultun d:rn d:lri
ilcdii$ai UrrdrnS-t;trdxn8, DJsrr tqrs slgi strlxunslf sclnt5ri l(nrrp6En l(x,
dan :rdrlrh flL'tuFrktn Nratu rilngkxi:rn rvindr.r. llrsrl I tlt, ini uEnt'chutkrn
kesJluxn dxlx[r k(rrl'{itu-sr tefi.'lrut_. b:rlr\\,e rueng lirrgkup kes'en:rngarr
sraxm lcbih tcl[Lr. tsllEil Sutli nElr' l)cr_.ldilan Agrnu *_lr:rgirl lrrgi ol.Jng-
ichskrn t('ntxn8 idiLlh -llr('niiIliri- di omng ,xDl4 hnr[trnt Islitm-. Den$rn
:rurs tcnkhir secJfil nepFtif berJni bdh- demiki.n kewenangJn a[rsolut dari
$:r d:. irm nc[Elm Rl lidrk dipcrlrc- I,e dilirn Asrnu nrq[llikl duit ukurun:
lehkaD ntrr$&tl xludn perund:r nEJ n
lilng berterlHnsln den&tn slrn:lt LsbN
- Asits lxrsonirlilas (penori k!-Jdilan
l)a8i penrelulinyu. :('(:ld posruf tclrtu
ltr.r$lou Islxr)r)
NO.ArbltBr99r 45
DarFln Har[otro
46 JT.TBNAL nt rUU
Huhutu lsbm di Asir ]i4lalrl
48 JUANAI I{IiKTEI
Hulum lslrn O a.ri:' T$t{drF
No.6vcl.tOr9r, 4'