S1- MATEMATIKA I
BAHAN 7
1/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
Bahan 7.1.
TURUNAN FUNGSI
(FUNCTION DERIVATIVES OR
DIFFERENTIATIONS)
y y = f (x)
y
∆y
f (x + ∆x) − f (x) = ∆y
∆x ∆x
f (x + ∆x)
f (x)
0 ∆x x 0 ∆x x
x0 x1 = x0 + ∆x x0 x1= x0 +∆x
2/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
Contoh :
2 2
Δy f (x 0 + Δx )−f ( x 0 ) {3( x 0 + Δx) −4 }−{3 x 0 −4 }
= = =
Δx Δx Δx =
6 x0 ∆x + 3 (∆x)2
= −−−−−−−−−−−−− = 6 x0 + 3 ∆x = 6.3 + 3.4 =30
∆x apabila x0 = 3 dan ∆x = 4
2. The Derivative
f ( x 0 + Δx )−f ( x 0 )
lim Δy
Δx = lim Δx
Δx→ 0 Δx →0
Dibaca :
Apabila, perubahan x mendekati 0 atau ∆x → 0, limit dari the
difference quotient terjadi (exist) atau mendekat nilai fungsi pada x 0,
maka limit itu disebut derivative (the derviative).
Contoh :
f ( x 0 + Δx )−f ( x 0 )
lim Δy
Δx = lim Δx = lim
Δx → 0 Δx →0 Δx→ 0 6 x0 + 3 ∆x = 6 x0 = 6.
3 = 18
3/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
Penjelasan :
The derivative terjadi (exist) apabila y = f (x) merupakan fungsi
yang kontinyu (continuous) pada nilai variabel x sebesar x 0. Jadi
differentiable berarti kontinyu, sebaliknya tidak berlaku.
Atau suatu fungsi yang differentiable pada titik x = x 0, apabila fungsi
mempunyai derivatif dan berarti kontinyu pada titik itu.
Notasi derivatif :
' '
dy d
,
dx dx
y , Dx y , y, f ( x),
d
dx
f (x )
4/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
A B
y, dy/dx y, dy/dx
50
y=1+½x y = 1/6 x3 − 10 x + 50
(total)
dy
=1/2
1 dx (marginal)
20
dy
=1/2
½ dx x2 −
10
(marginal)
x | | | | x
0 0 2 4 6 8
− 10
y, dy/dx C
dy {
= ¿ 1, (x > 3)−1, (x < 3)
4 y= {¿ x−1, (x > 3)5−x, (x ≤ 3) dx
3
2 (marginal)
1—
0 ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ x
1 2 3 4 5 6 7
−1
5/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
dy '
=f ( x ) + g' ( x ) + h ' (x )
dx = 2ax +b
2 . (x + 1) (2x – 3) . 1 5
= =
2
(x + 1) (x + 1)2
6/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
dy
= f ' (x ) =
dx f(y).g(x) = 17y16.g(x) = 17(x2+3x–2)16.(2x+
3)
5. Inverse-function rule y y
0 a bx 0 a b x
dy
= f ' ( t ) ef ( t )
y=e f(t) dt
dy
= r A e rt
Misal : y = A ert dt
dy
= f ' ( t ) bf (t ) lnb
y = f(t) = bf(t) dt
7/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
dy
= r A b rt ln b
Misal : y = f(t) = A b rt dt
dy 1
= f '(t )
y = ln f(t) dt f (t )
dy 1 ' 1
= f (t )
y = logb f(t) dt f (t ) lnb
Contoh :
dy 1 k
=k a=
y = k ln at dt at t
c−1
dy ct c
= =
y = ln t c dt tc t
y = bt = e t ln b
dy
= ( ln b) (et ln b ) = b t ln b
dt
8/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
dy 1
=
y = logb t dt t lnb
7. Elastisitas
Δy
%ΔY y Δy x
= =
%ΔX Δx Δx y
Formula elastisitas y terhadap x = εyx : x
1 dy
( )
y dx dy x
d ln y 1
=
dx y
=
=
d ln x x εyx = Elastisitas y terhadap x
Contoh :
εyx = b. (x/y)
1 dy a dy a
y dx
= +k
x dx
= { }
x
+ k x a ekx−c
εyx
=?
9/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
dA
dt
2. The rate of growth of A = rt = A
8. Soal latihan
1). y = x3 + 2x ─ 3
2 x −1
y=
2). 2 x+1
1
y=
3). √ 2+ x
5). s = t3 ─ 3t2 dimana s adalah velocity diukur dalam ms-1 atau dalam
meter dan detik
2
x e −1/ x x≠0
6). f (x)={¿ 0, x=0
Buktikan :
f(x) continuous pada x = 0
f(x) punya derivatif pada x = 0
Buktikan :
Continuity
Differentiability
10/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
11/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
Bahan 7.2.
∂y
Derivatives : fj =
∂xj
Contoh :
y = 3(x1)2 + x1x2 + 4(x2)2
f1 = 6x1 + x2 ; f2 = x1 + 8x2
12/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
Contoh :
dy dx1 dxn
= f1 + f2 + … fn
dx2 dx2 dx2
13/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
Contoh :
Bahan 7.3.
dF = 0
∂y Fj
maka fj = =-
∂xj Fy
14/15
S1-MATEMATIKA I (MATEMATIKA EKONOMI)
dy Fx
maka =-
dx Fy
Contoh : F(y,x) = x2 + y2 + 9 = 0
dy Fx 2x x
maka =- =- =-
dx Fy 2y y
15/15