TUGASTERSTRUKTUR

MATAKULIAHSEJARAHI SLAM I
NDONESI
A
PAI6126/
2SKS

“
PERANWALI
SONGODALAM PENYEBARANI
SLAM DI
NUSANTARA”

DosenPengampu:
De
seYoe
lianiWikar
yo,M.
Pd

Dis
usunOle
h:
Kel
ompok3

Amali
aFit
ria
ni NI
M.170101010219
Khus
nulQotimah NI
M.170102010323
Ri
sta
ntiNovi
tas
ari NI
M.170102010026
Maul
idaYuli
ant
i NI
M.170102011020

PRODIPENDIDIKANAGAMAI SLAM
FAKULTASTARBI YAHDANKEGURUAN
UNIVERSI
TASI SLAM NEGERIANTASARI
BANJARMASIN
2020
 KATAPENGANTAR

Puj
isyukur ke
had
ira
tAl
la
hSWTya
ngt
el
ahme
mbe
rika
nta
ufi
q,hi
daya
h
s
ert
aina
yah-
Nya ke
pada pe
nul
iss
ehi
ngga da
patme
nye
les
aika
n ma
kal
ahi
ni.
Sha
lawa
tse
rtas
ala
mse
lal
udi
li
mpa
hka
nke
padaj
unj
unga
nki
taNa
biMuha
mma
d
SAW.
Pe
nul
isme
nya
dar
iba
hwape
nyus
una
nma
kal
ahi
ni,bi
sat
erwuj
uda
tasba
ntua
n
da
nja
sabe
rba
gaipi
hak,ba
ikba
ntua
nmor
ilma
upunma
ter
il
.Unt
uki
tupe
nul
ist
ida
k
l
upame
nguc
apka
nte
rima
kas
ihke
pada
:Dos
enPe
nga
mpuMa
taKul
ia
hSe
jar
ahI
sla
m
I
ndone
sia
,Ibu De
se Yoe
li
aniWi
kar
yo,M.
Pd,ya
ng t
el
ah me
mbi
mbi
ng da
n
me
mbe
rika
nma
suka
nte
rha
dappe
mbua
tanma
kal
ahi
ni.

Akhi
rnyape
nul
isbe
rha
rap,ma
kal
ahi
nida
patbe
rma
nfa
atba
gipe
nul
isda
n
pe
mba
capa
daumumnya
.

Ba
nja
rma
sin,06Ma
ret2020

Ke
lompok3
 DAFTARI
SI

COVER
KATAPENGANTAR i
DAFTARI
SI i
i
BABIPEDAHULUAN
A.La
tarBe
laka
ng

B.Rumus
anMa
sal
ah

C.Tuj
uanPe
nul
is
an

BABI
IPEMBAHASAN
A.Pe
nge
rti
anWa
li
songo

B.Bi
ogr
afiSi
ngka
tTokohWa
li
songo

C.Pe
ranWa
li
songoda
lamPe
nye
bar
anI
sla
mdiNus
ant
ara

BABI
IIPENUTUP
A.Si
mpul
an

DAFTARPUSTAKA 16
 BABI
PENDAHULUAN

A.La
tarBe
laka
ng
I
sla
mda
tangkeI
ndone
siapa
dape
rmul
aana
badpe
rta
maHi
jr
iya
hda
nte
rsi
ar
s
eca
ral
uasba
rupa
daa
bad13M.t
ers
iar
nyaI
sla
m keI
ndone
siaj
ugadibe
nua
-
be
nual
ai
nnyaa
dal
ahka
renabe
ber
apaf
akt
or,di
ant
ara
nyas
osi
al
-pol
it
ik,a
gama
da
nekonomi
.Te
tapid
iant
aras
eba
bit
uya
ngpa
li
ngme
nent
uka
nda
nme
rupa
kan
f
akt
orpa
li
ngdomi
nant
erha
dapha
silya
ngs
ede
miki
anbe
sari
tua
dal
ahus
aha
ke
raspa
rada
’Ida
npa
ramuba
ll
ighmus
li
m ya
ngme
nga
ngga
pNa
biMuha
mma
d
s
aw.s
eba
gais
tanda
rut
ama us
nya( wa
tunha
sana
h),ka
renat
el
ahbe
rus
ahade
nga
n
1
s
eke
ras
-ke
ras
nyaunt
ukme
nya
mpa
ika
naj
ara
nIs
lamke
padauma
tma
nus
ia.
Ant
araa
badke
-15
-17,diJ
awa
,pe
rana
npa
ragur
uspi
ri
tua
lit
use
maki
n
me
nge
nta
lpa
das
osokpa
rawa
liya
ngdi
sebutWa
li
songo.Me
rekaa
dal
ahSye
kh
Ma
ula
naMa
li
kIbr
ahi
mat
auSuna
nGr
esi
k,Suna
nAmpe
l,Suna
nBona
ng,Suna
n
Dr
aja
t,Suna
nGi
ri
,Suna
nMur
ia,Suna
nKudus
,Suna
nKa
li
ja
ga,da
nSuna
n
GunungDj
at
i.Se
muas
umbe
r-s
umbe
rloka
lat
auhi
st
ori
ogr
afit
radi
si
ona
ldiJ
awa
da
lam be
ntuk s
era
t,h
ika
yatda
n ba
bad me
nye
butda
n me
nga
kuipe
rana
n
Wa
li
songoda
lam pe
nye
bar
anI
sla
m diNus
ant
araya
ngki
sahs
osokme
rekas
ert
a
c
eri
ta
-ce
rit
ape
ngi
sl
ama
nnnyas
eri
ngdi
gamba
rka
nse
baga
ihi
st
ori
ogr
agi
sya
ng
2
di
penuhiuns
ur-
uns
urmi
tos
,donge
ngda
nle
genda
.

1
Ridi
nSofwa
n,Wasit&Mundir
i,I
slami
sas
idiJawa:Wa l
is
ongo,Penye
bara
nIs
lamdiJ
awa
,
Me
nur
utPe
nutur
anBaba
b,(
Yogya
kar
ta:Pus
takaPel
aj
ar,c
et.ke
-2,2004)
,h.229-
230.
2
Moefl
ic
hHa sbull
ah,Isl
am danTr
ansfor
masiMasya
raka
tNus
ant
ara
:Ka
ji
anSos
iol
ogi
s
Se
jar
ahI
ndone
sia,(
Depok:Pre
nadame
diaGr
oup,2017)
,h.
58.
B.Rumus
anMa
sal
ah
1.ApaPe
nge
rti
anWa
li
songo?
2.Ba
gai
manaBi
ogr
afiSi
ngka
tTokohWa
li
songo?
3.Ba
gai
manaPe
ranWa
li
songoda
lamPe
nye
bar
anI
sla
mdiNus
ant
ara?

C.Tuj
uanPe
nul
is
an
1.Me
nge
tahuiPe
nge
rti
anWa
li
songo
2.Me
nge
tahuiBi
ogr
afiSi
ngka
tTokohWa
li
songo
3.Me
nge
tahuiPe
ranWa
li
songoda
lamPe
nye
bar
anI
sla
mdiNus
ant
ara
 BABI
I
PEMBAHASAN

A.Pe
nge
rti
anWa
lis
ongo
Pe
nye
bar
anI
sla
m d
iPul
aiJ
awa t
ida
kle
pas da
ripe
rjua
nga
n da
kwa
h
Wa
li
songo.Wa
li
songoa
tauWa
li
sangas
eca
ras
ede
rha
naa
rti
nyaa
dal
ahSe
mbi
la
n
or
angwa
li
,se
dangka
nse
car
afi
los
ofi
sma
ksudn
yaSe
mbi
la
nor
angya
ngt
el
ah
ma
mpume
nca
pait
ing
kat“
Wal
i”
,sua
tude
raj
att
ingka
tti
nggiya
ngma
mpu
me
nga
walba
baha
nha
waSa
nga(
menga
walSe
mbi
la
nluba
ngda
lamdi
rima
nus
ia,
3
s
ehi
nggame
mil
ikipe
ringka
twa
li
.
Ka
ta wa
li
songo,ka
ta ya
ng mi
ri
p di
per
hit
ungka
n ya
it
u Wa
li
sana
.Ka
ta
Wa
li
songot
erdi
ria
tasduaka
taWa
lida
nSon
go.Di
si
niki
tame
li
hata
danya
pe
rpa
dua
nduaka
taya
ngbe
ras
alda
ripe
nga
ruhbuda
yaya
ngbe
rbe
da.Wa
li
be
ras
alda
riba
has
aAr
ab(
penga
ruhAl
-Qur
’an)da
nsongo.Di
si
niki
tame
li
hat
a
danyape
rpa
dua
nduak
ataya
ngbe
ras
alda
ripe
nga
ruhbuda
yaJ
awa
.Ja
dida
ri
s
egi
kat
aWa
li
songome
rupa
kani
nte
rel
asida
ripe
nga
ruhduake
buda
yaa
n.Da
lam
ba
has
aJa
waKa
wi,Wa
lia
dal
ahwa
lyaa
tauwi
didya
rdya.Na
munka
tai
nit
ida
k
di
guna
kan
.
Ka
taWa
lyda
lam ba
has
aAr
abbe
rar
ti“
yangbe
rde
kat
an”
.Se
dangka
nAul
iya
ka
taj
ama
kda
rika
taWa
ly.Da
lamAl
-Qur
’anSur
atYunusa
yat62da
patdi
paha
mi
s
eor
angWa
lia
dal
ahor
angya
ngs
ena
nti
asabe
rima
nda
nbe
rta
qwake
padaAl
la
h,
me
reka me
nya
mpa
ika
n ke
bena
ran da
riAl
la
h,da
n da
lam me
nya
mpa
ika
n
ke
bena
rani
tuka
rename
nda
patka
roma
hda
riAl
la
h,t
ia
dar
asaka
wat
irda
nse
dih.
Ke
ist
ime
waa
ninis
ebe
nar
nyas
amade
nga
npa
rar
asul
,ya
ngme
mbe
daka
nte
rle
tak
pa
dawa
hyuya
ngdi
te
rimar
asul
.Wa
lit
ida
kme
ner
imawa
hyu,da
njugat
ida
k
a
kanpe
rna
hme
nja
diNa
bia
taur
asul
,te
tapiwa
lime
nda
patka
roma
h,s
uat
u

3
Sa
iful
lh,Se
a jar
ahda
nKe
buda
yaa
nIs
lam diAs
iat
engga
ra,(
Yogya
kar
ta:Pus
takaPe
laj
ar,
2010)
,h.
21-
22.
 4
ke
mampua
ndi
lua
rada
tke
bia
saa
nma
nus
ia.

B.Bi
ogr
afiSi
ngka
tTokohWa
lis
ongo
Be
rikuta
dal
ahbi
ogr
afis
ingka
ttokohWa
li
songo:
1.Ma
ula
naMa
li
kIbr
ahi
m(Suna
nGr
esi
k)
Sy
ekh Ma
ula
naMa
li
kIbr
ahi
m a
dal
ahs
ala
hsa
tu wa
lit
erna
mada
n
me
rupa
kanWa
lis
eni
ordia
nta
rapa
raWa
li
songol
ai
nnya
,pe
nsyi
’ara
gama
I
sla
m diNus
ant
ara
.Da
lam me
nsyi
arka
npe
rke
mba
nga
nda
kwa
hnyabe
li
au
5
di
bant
ube
rsa
make
lua
rgabe
sar
nya
.
Be
li
aube
ras
alda
riMa
ghr
ibi
,Af
ri
kaSe
lat
anya
ngma
nama
sihke
tur
una
n
Al
iZa
ina
lAbi
dina
l-Hus
ein.Se
tel
ahme
nde
dika
sika
ndi
ri
nyadiGr
esi
k,J
awa
Ti
mur
,be
li
aume
nda
patge
lar
anMa
ula
naMa
ghr
ibi
,Sye
khMa
ghr
ibida
n
6
Suna
nGr
esi
k.Be
li
auwa
fatpa
da1419(
882H)da
ndima
kamka
ndiGr
esi
k.
2.Suna
nAmpe
l
La
hirpa
dat
ahun1401,de
nga
nna
make
cilRa
denRa
hma
t.Be
li
aua
dal
ah
put
raRa
jaCa
mpa
.Ra
denRa
hma
tka
winde
nga
nNya
iAge
ngMa
nil
a,s
eor
ang
put
ri
dTuba
n.Be
li
aume
mpunya
i4a
nak:Ma
ula
naMa
ghdumI
bra
him(
Suna
n
Bona
ng)
,Sya
rif
uddi
n(Suna
nDr
aja
t),Put
riNya
iAge
ngMa
lokada
nDe
wi
Sa
rah(
ist
riSuna
n Ka
li
ja
ga)
.Be
li
ate
rli
batda
lam pe
mba
nguna
n me
sji
d
De
mak(
1479)
.Suna
nAmpe
lme
rupa
kanpe
lanj
utpe
rjua
nga
nMa
ula
naMa
li
k
I
bra
him ya
ng s
anga
t ha
nda
l. Be
li
aut
erke
nal ka
rena ke
mampua
nnya
be
rda
kwa
hde
nga
nme
nga
rangs
yai
rde
nga
nme
ngguna
kani
de-
ideda
nbuda
ya
7
l
oka
l.

4
DewiEviAni ta,“ Wa l
is
ongo:Me
ngi
sl
amka
n Ta
nahJ
awa
”,da
lam J
urna
lWa
hana
Aka
demi
ka,Vol
.1,No.2,2014,h.248.
5
RohomudinNa wa
wiAlBa
nta
ni,Ki
sahAj
ai
bWa
liSongo,(
Depok:PTMe
lva
naMe
dia
I
ndone
sia
,2017)
,h.406.
6
Sa
iful
lh,Se
a jar
ahda
nKe
buda
yaa
n…,h.
22.
7
I
bid.
,
 3.Suna
nBona
ng
Su
nanBona
nga
dal
ahna
mas
eor
angwa
liya
ngme
mil
ikina
maa
salRa
den
Ma
ula
naMa
khdumI
bra
him,put
raSuna
nAmpe
l.Se
but
anMa
ula
naMa
khdum
me
ngi
nga
tka
npa
das
eja
rahMe
layuya
ngpa
rar
aja
nyadi
kena
lde
nga
nge
lar
an
8
ya
ngs
ama
.Ge
lar
ani
tube
rma
knape
nol
ongya
ngha
rusdi
khi
dma
ti
. Be
li
au
l
ahi
rpa
dat
ahun146
5,Suna
nbona
ngme
rupa
kana
nakda
riSuna
nAmpe
l
de
nga
nDe
wiCor
drowa
ti
.Bona
nga
dal
ahs
ebua
hde
saya
ngbe
radadiwi
la
yah
ka
bup
ate
nRe
mba
ng.Na
maSuna
nBona
ngdia
mbi
lda
rika
taBongAng,
9
na
maMa
rgaa
yahnyaya
it
uBongSwiHooa
tauSuna
nAmpe
l.
4.Suna
nDr
aja
t
Ra
denQa
sima
tauSuna
nDe
raj
atme
mil
ikina
make
cilSya
rif
uddi
n.Suna
n
De
raj
atme
rupa
kanput
rabungs
uSuna
nAmpe
lde
nga
nDe
wiCondr
owa
ti
.
Suna
ninibe
rda
kwa
hunt
ukme
nye
bar
kana
gamaI
sla
m diDe
saPa
cir
an
La
monga
n.Awa
lnyas
una
nbe
rda
kwa
hdipe
sis
irpa
nta
iGr
esi
kat
aspe
rint
ah
a
yahnya
,na
muna
khi
rnyame
net
apdiLa
monga
n.
Ma
kam Suna
nDe
raj
att
erl
et
akdiLa
mon
gan,J
awaTi
mur
.Te
pat
nyadi
da
era
hPa
cit
anya
ngdi
kel
il
ingipe
rbuki
ta
nda
npe
pohona
nlua
s.Dis
eki
ta
r
ma
kamj
ugadi
bangunMus
eumSuna
nDe
raj
atya
ngda
patdi
kunj
ungide
nga
n
gr
ati
s.
5.Suna
nKa
li
ja
ga
Su
nanKa
li
ja
game
mil
ikina
maa
sliRa
denSa
idya
ngl
ahi
rpa
dat
ahun
1450.Aya
hnyaa
dal
ahs
eor
anga
dipa
tiTuba
nya
ngbe
rna
maTume
nggung
Wi
la
ti
kta
/Ra
denSa
hur
.Na
maKa
li
ja
gabe
ras
alda
ris
ebua
hde
sadiCi
rebon.
Se
bel
um me
nja
dis
una
n,Ra
denSa
ids
eri
ngbe
rdi
am di
ridis
unga
ide
sa.
Da
lamba
has
aJa
wadi
sebutde
nga
njogoka
lida
nakhi
rnyame
nja
diKa
li
ja
ga.

8
AbuSu’ud,I
sla
mol :Se
ogi jara
h,Aj
ara
n,da
nPe
rana
nnyada
lam Pe
rada
banUma
tMa
nus
ia,
(
Jaka
rta
:PTRinekaCipt
a,2003)
,h.127.
9
Me ndy,Wal
is
ongo:Sej
arah,Bi
ograf
i,NamaAsli
,Ki
sah,Le
takMa
kam diAks
esda
ri
ht
tp:
//
sekol
ahnesi
a.
compadaTa
nggal3Maret2020j
am23:
15.
 1
0
Suna
nKa
li
ja
gadi
maka
mka
ndide
saKa
dil
angu,kot
aDe
mak,J
awaTe
nga
h.
6.Suna
nGi
ri
Su
nangi
ril
ahi
rpa
da1365,de
nga
nna
make
cilJ
akaSa
mudr
a,da
nwa
fat
1428.Aya
hnyabe
rna
maMa
ula
naI
sha
kbe
ras
alda
riPa
sai
,ibunyabe
rna
ma
Se
kar
dha
du,put
ri
dRa
jaBl
amba nPr
nga abuMi
naks
embuyu(
JawaTi
mur
).
Ke
ti
kar
ema
jabe
li
aube
rgur
upa
daSuna
nAmpe
lda
nse
tel
ahmumpunibe
li
au
di
ber
ige
larRa
denPa
kuol
ehSuna
nAmpe
l,da
nme
nge
mba
ngka
naga
ma
I
sla
mdiDa
era
hGi
ri(
JawaTi
mur
).
7.Suna
nKudus
Su
nan Kudusna
make
cil
nyaa
dal
ahJ
a’f
arSha
ddi
q,s
ete
lah de
was
a
me
nda
patge
larSuna
nKudus
,ka
rename
nge
mba
ngka
nda
kwa
hIs
lam di
da
era
hKudusJ
awaTe
nga
h.Aya
hnyabe
rna
maRa
denUt
sma
nHa
jiya
ng
be
rge
larSuna
nNgundungdiJ
ipa
ng,Pa
nol
an,Bl
ora
.Be
li
auma
sihke
tur
una
n
Hus
einbi
nAl
i(Al
awi
yn)
.Suna
nkudust
erke
nalka
renaba
nya
kme
nga
rang
s
ast
raJ
awa
-Is
lamya
ngdi
guna
kans
eba
gaime
diada
kwa
h.Suna
nKuduswa
fat
t
ahun1550da
ndima
kamka
ndikudus
.
8.Suna
nMur
ia
Su
nanmur
iame
mil
ikina
make
cilRa
denUma
rSa
id,Ra
denSa
id,da
n
j
ugaRa
denPr
awa
ta.Be
li
aua
dal
ahs
ala
hse
ora
ngput
raSuna
nKa
li
ja
ga,
i
bunyaDe
wiSa
rah.I
str
iSuna
nMur
iabe
rna
maDe
wiSuj
ina
h,ka
kakka
ndung
Suna
n Kudus
.Be
li
au me
nda
patge
lar Suna
n Mur
ia,ka
rena wi
la
yah
pe
nye
bar
anda
kwa
hbe
li
aua
dal
ahdika
was
ans
eki
ta
rGunungMur
iada
n
ma
kambe
li
auj
ugat
erl
et
akdiGunungMur
ia.

9.Suna
nGunungJ
ati
Su
nanGunungJ
atime
mil
ikina
mal
ai
nya
it
uFa
tha
hil
la
h,Fa
lat
eha
n,
Sya
rifHi
daya
tul
la
h,Sye
khNur
uddi
nIbr
ahi
mIbnuMa
ula
naI
sma
il
,Sa
id

10
I
bid.
,
 Ka
mil
.Be
li
audi
la
hir
kandiPa
sai
,ac
eh,da
nse
tel
ahde
was
ame
nunt
uti
lmuke
Me
kka
h,ke
mudi
an me
nde
dika
sika
n di
ridiDe
mak pa
da ma
sa Sul
ta
n
Tr
engga
na(
1512-
1546)
.Be
li
auke
mudi
and
ika
winka
nde
nga
nadi
kSul
ta
n
Tr
engga
nabe
rna
maPut
riDe
mak.Be
li
auwa
fatda
ndima
kamka
ndiGunung
1
1
J
ati
,se
hinggadige
lar
ide
nga
nSuna
nGunungJ
ati
.

C.Pe
ranWa
lis
ongoda
lamPe
nye
bar
anI
sla
mdiNus
ant
ara
1.Sa
sar
anda
kwa
hWa
li
songo
Me
nyi
arka
naga
maI
sla
mada
lahme
rupa
kans
uat
uke
waj
iba
nba
gis
eti
ap
mus
li
m,ka
renaha
lit
udi
per
int
ahka
nol
ehI
sla
m.Aga
maI
sla
m mul
aima
suk
keI
ndone
siadimul
aida
riPul
auJ
awa
.Pus
at-
pus
atpe
nye
bar
ana
gamaI
sla
m
t
ert
uaa
dal
ahdida
era
hGr
esi
kda
nSur
aba
ya.Se
baga
ima
nadi
makl
umida
era
h-
da
era
hpe
sis
irut
arapul
auJ
awa
,se
per
tidiGr
esi
k,Tuba
n,J
epa
rada
hul
u
me
rupa
kan pe
labu
han-
pel
abuha
n ya
ng r
ama
idi
kunj
ungiol
ehs
auda
gar
-
s
auda
gara
sing.Me
lal
uij
al
ant
ers
ebutI
sla
m ma
sukkeda
era
hpe
sis
irJ
awa
12
Ut
ara
.
Aj
ara
nIs
lama
dal
ahuni
ver
salda
naga
maI
sla
mti
dakme
mbe
da-
beda
kan
wa
rnakul
it
,ra
s,da
nba
ngs
a,ke
duduka
nsos
ialda
nsi
fat
-si
fati
nsi
dent
alya
ng
me
leka
tda
lam di
rima
nus
ia.I
tul
ahs
eba
bnya
,me
nur
utkodr
atnyaI
sla
m
me
mangha
rust
ers
iarda
ndi
te
rimaol
ehbe
rba
gaike
lompokuma
tma
nus
ia.
Ol
ehka
renai
tu,s
asa
ranut
amaya
ngme
nja
diobj
ekda
kwa
hIs
lam da
ri
s
eja
kawa
lmul
aada
lahma
sya
raka
tlua
s,mul
aida
rike
lua
rga
,ma
sya
raka
t,
l
ingkunga
nda
nse
lur
uhuma
tma
nus
iadia
lam duni
aini
.Ba
hka
n,me
nja
di
s
yar
atut
amaba
gipe
nye
barda
kwa
hIs
lam(
da’
i)
,ba
hwas
ebe
lum be
rda
kwa
h
I
sla
m ke
padaor
angl
ai
n,i
aha
rusbe
rbe
kaldi
ride
nga
n ke
ahl
ia
n ya
ng
mumpuni
.

11
Sa
iful
lh,Se
a jar
ahda
nKe
buda
yaa
n…,h.
24-
25.
12
De
wiEviAni
ta
,“Wa
li
songo…,h.260-
261.
 Me
li
hatna
ma-
namada
ria
nggot
ade
wanWa
li
songode
nga
nge
larya
ng
di
ber
ika
nke
padame
reka
,da
patdi
dugaba
hwapa
rawa
lii
tume
mil
ikike
ahl
ia
n
ya
ngh
oli
st
ikt
erut
amada
lam bi
dangke
isl
ama
n,s
ert
ake
ahl
ia
nya
ngme
reka
c
apa
iit
ute
ntubuka
nde
nga
nse
mba
ranga
n,t
et
apis
eca
rat
ekunda
nme
nda
lam
be
laj
arda
rigur
uke
nama
anda
nme
mil
ikii
lmuya
ngl
uas
.Se
hinggade
nga
n
me
mba
wa be
kal ya
ng mumpuni
, da
kwa
h Wa
li
songo bi
sa di
kat
aka
n
me
mpe
rol
ehha
silya
ngs
anga
tge
mil
ang.
Be
rbi
car
ate
nta
ngs
asa
ranya
ngdi
ja
dika
nobj
ekda
kwa
hol
ehl
emba
ga
da
kwa
hWa
li
songoda
lam me
ngi
sl
amka
nta
nahj
awa
,pe
rta
ma-
tamaya
ng
ha
rusdi
kupa
sada
lahs
epa
kte
rja
ngda
npe
ranpe
nti
ngt
okohut
ama
nya
,ya
it
u
Ra
denRa
hma
t(Sun
anAmpe
l).Da
lam ki
sah-
kis
aht
radi
si
ona
ldi
tut
urka
n,
ba
hwake
ti
kaRa
denRa
hma
tbe
rus
ia20t
ahun,i
adi
kir
im ol
eha
yahnyada
ri
Ca
mpape
rgikep
ula
uJa
wame
nemuibi
binya
,ya
ngke
ti
kai
tume
nja
di
pe
rma
isur
iRa
jaMa
japa
hitke
-7,ya
it
uSr
iKe
rta
wij
aya(
Bra
wij
ayaVI
I)
.
Di
dal
ampe
rja
lana
n,i
ama
mpi
rdul
udiPa
lemba
ngme
nja
dit
amuAr
yaDa
mar
,
ya
ngha
mpi
rsa
jada
patdi
is
lamka
n,ha
nyas
aya
ngAr
yaDa
mart
ida
kbe
rani
me
nya
taka
nke
isl
ama
nnyadiha
dapa
numum ka
renakha
wat
ira
kant
inda
kan
r
akya
tnya ya
ng s
anga
tte
rika
tol
eh ke
per
caya
anl
ama
.Ra
den Ra
hma
t
ke
mudi
anme
lanj
utka
npe
rja
lana
nnyakeMa
japa
hit
,iadi
sambutba
ikol
ehr
aja
da
npe
rma
isur
ida
riCa
mpa
,ya
it
uput
riDa
rawa
tiya
ngme
rupa
kanbi
binya
Ra
denRa
hma
tse
ndi
ri
.me
ski
punr
ajame
nol
akma
sukI
sla
m,na
muni
asa
nga
t
me
ngha
rga
ius
ahaRa
denRa
hma
t,ma
lahme
nga
ngka
tnyame
nja
digube
rnurdi
wi
la
yahAmpe
lDe
ntada
nme
mbe
rika
nke
beba
sanpe
nuhke
pada
nyaunt
uk
me
nyi
arka
naga
maI
sla
m.
Se
jakRa
denRa
hma
tdiSur
aba
yat
epa
tnyadida
era
hAmpe
lDe
nta
,juml
ah
pe
ndu
dukya
ngbe
raga
maI
sla
mse
car
apr
akt
isme
nja
dibe
rta
mba
h,ka
renar
aja
Ma
japa
hit me
nye
rta
kan pul
a ke
wena
nga
n ba
gi Ra
den Ra
hma
t unt
uk
me
mba
wahi3000o
rang.Unt
ukme
mbi
nada
nme
mimpi
nma
nus
ias
ejuml
ah
3000or
angbuka
nla
hsua
tuha
lya
ngga
mpa
ng,s
ehi
nggaunt
uki
tuRa
den
Ra
hma
tme
mpr
ior
it
aska
nbe
rdi
ri
nyas
ebua
hpe
sant
renunt
ukme
ndi
dika
qida
h
da
nsya
ria
hIs
lamba
gipe
ngi
kut
nya
.
Se
kal
ipun s
ist
em pondok pe
sant
ren ya
ng me
rupa
kan pe
nca
koka
n
ke
bud
aya
anpr
a-I
sla
munt
ukpe
rta
maka
lidi
ri
nti
sol
ehSye
khMa
ula
naMa
li
k
I
bra
him dida
era
hGr
esi
k,t
et
apiRa
denRa
hma
tl
ahya
ngdi
angga
ppa
li
ng
be
rha
silda
lam me
ndi
dikul
amada
nme
nge
mba
ngka
npe
sant
ren.Ba
hka
n
a
kiba
tke
ber
has
il
anbe
li
auda
lam me
nge
mba
ngka
npe
sant
ren,ha
nyada
lam
wa
ktus
ingka
tna
maAmpe
lDe
ntas
uda
hse
demi
kia
nte
rke
nal
nya
.
Pe
sat
nyape
rtumbuha
nda
npe
rke
mba
nga
nAmpe
lDe
ntapa
dada
sar
nyadi
dukungol
ehbe
ber
apaf
akt
or.Pe
rta
maa
dal
ahka
renal
et
aknyaya
ngs
tra
tegi
s
di pi
ntu ge
rba
ng ut
ama Ma
japa
hit
,se
hingga ma
uti
dak ma
u me
sti
be
rsi
nggunga
nla
ang
sungde
nga
nsi
rkul
asipe
rda
ganga
nMa
japa
hitka
rena
s
elur
uhka
palda
rid
ankeMa
japa
hitme
stime
lewa
tis
unga
ida
npe
labuha
n
Sur
aba
ya.De
nga
nle
takAmpe
lDe
ntaya
ngme
ngunt
ungka
nse
per
tii
tul
ah,
Ra
den Ra
hma
tme
manf
aat
kan mi
sida
kwa
hnyake
padapa
raba
ngs
awa
n,
pe
daga
ngma
upunpe
gawa
ike
raj
aanya
ngme
lewa
tiwi
la
yahnya
,se
hingga
ha
nyade
nga
nme
mbut
uhka
nwa
ktuya
ngt
ida
kte
rla
lul
ama
,pe
sant
renAmpe
l
De
ntat
ers
iarkebe
rba
gaipe
njur
u,ba
ikdipe
dal
ama
nJa
wama
upundil
uar
J
a .Ke
wa dua
,pe
rke
mba
nga
npe
sant
renAmpe
lde
was
ait
uda
patdi
paha
mi
ka
renaRa
denRa
hma
tti
dakpe
rna
hme
mba
tas
ise
ora
ngya
ngi
ngi
nme
nunt
ut
i
lmua
gamada
rinya
.Si
apa
punor
angnyat
anpapa
nda
ngbul
uda
nta
npape
rlu
pe
rti
mba
nga
nas
alke
tur
una
nnya
,da
patme
nunt
uti
lmudiPe
sant
renAmpe
l.
Aj
ara
nIs
lamy
ang t
ida
k me
mbe
daka
n pa
ngka
t,ke
tur
una
n,ke
kaya
an
ma
upunke
bangs
aans
ese
ora
ngt
el
ahme
nja
dika
npe
sant
renAmpe
lDe
nta
s
eba
gais
atu-
sat
unyal
emba
gape
ndi
dika
ndij
awa(
sel
ai
npe
sant
renGr
esi
k)
ya
ngda
patdi
ikut
iol
ehs
elur
uhka
langa
nma
sya
raka
t.Na
munde
miki
an,
s
eba
gaior
angya
ngme
mil
ikiwa
was
anl
uasda
nme
nda
lamt
ent
angpr
ospe
k
da
kwa
hIs
lam.Ra
denRa
hma
tme
li
hatpe
nti
ngnyame
leba
rka
nsa
yapdibi
dang
da
kwa
hunt
ukme
nye
bar
kana
jar
ana
gamaI
sla
mse
car
akha
sba
gima
sya
raka
t
 J
awadipe
dal
ama
nya
ngbe
lumme
nge
rtis
amas
eka
lia
jar
anI
sla
m.Ol
ehs
eba
b
i
tu,Ra
denRa
hma
tti
dakme
li
hatke
mungki
nant
erba
ikke
cua
liha
nyade
nga
n
13
me
ndi
dikka
derul
amaya
ngs
iapbe
rda
kwa
hdipe
dal
ama
nJa
wa.
2.Tuj
uanda
kwa
h
Da
riha
silpe
nel
it
ia
nse
jar
ahdi
te
muka
nba
hwaa
gamai
sl
am me
nye
bardi
I
ndone
siada
nkhus
usnyadiJ
awaa
dal
ahs
eca
raa
lami
ah.Pe
nye
bar
ani
sl
am
t
ers
ebuta
dal
ahme
lal
uihubunga
npe
rda
ganga
nda
npe
nge
mba
raa
nul
ama
-
ul
amas
ufiya
ngme
rupa
kanj
uruda
kwa
hya
ngpa
li
ngbe
rse
manga
tse
suda
h
ke
kha
li
faha
nBa
ghda
drunt
uhpa
dat
ahun1258.Sa
nga
tmungki
n,pa
ragur
u-
gur
uta
reka
tte
rse
butme
nge
mba
ras
ambi
lbe
rda
gangda
nme
nyi
arka
naga
ma.
Ha
linida
patdi
ket
ahu
ida
ria
lampi
kir
ani
sl
amdiI
ndone
siaya
ngs
eja
kse
mul
a
a
matdi
war
naioe
lha
jar
ans
ufi
mis
me (
tas
awuf
)de
nga
ntokoh pe
miki
r
ke
aga
maa
nya
ngt
erdi
rida
ripa
raWa
liAl
la
hda
ngur
u-gur
uta
reka
t.
Si
kapt
ole
ranba
ngs
aIndone
sia
,bs
ars
eka
lia
rtida
npe
nga
ruhnyat
erha
dap
pe
rle
mba
gaa
nda
nke
hidupa
naga
maI
sla
m.Me
mangdi
akuiba
hwawa
tak
ba
ngs
aIndone
sia da
n ba
ngs
a-ba
ngs
a Ti
murpa
da umumnya
,dida
lam
me
ner
imas
eti
apk
ebuda
yaa
nba
ruya
ngda
tangda
ril
uarbe
rsi
kapt
ole
ran,
a
rti
nyabe
rse
diame
ner
imaa
paya
ngda
tangda
ril
uarde
nga
nti
dakme
mbua
ng
s
amas
eka
lia
paya
ngs
uda
hdi
mil
iki
,ke
buda
yaa
nba
rude
nga
nme
ngi
nga
t
ba
tas
-ba
taske
mungki
nan.Se
hingga
,ha
nyad
enga
nwa
ktuya
ngt
ida
kte
rla
lu
l
amapa
raj
uruda
kwa
h(wa
li
songo)me
mpe
rol
ehs
uks
esbe
sarda
nbe
rha
sil
me
ngi
sl
amka
nma
sya
raka
tdiJ
awaya
ngpa
dawa
ktui
tuma
sihme
mel
uk
ke
per
caya
an-
kepe
rca
yaa
nla
mas
epe
rtiHi
ndu,Budha
,Ani
mis
me,da
nla
in-
l
ai
n.
I
sla
mis
asima
sya
raka
tJa
wakhus
usnyada
nIndone
siaba
gia
nti
murpa
da
umumnyada
patdi
kat
aka
nme
rupa
kanha
silda
kwa
hda
npe
rjua
nga
npa
ra
Wa
li
songo.Mus
tah
ilki
ranyaWa
li
songoi
tub
isas
uks
esda
lamus
ahada
kwa
h

13
Ri
dinSof
wan,Wa
sid&Mundi
r,I
i s
lami
sas
idiJ
awa
..
.,h.232-
240.
me
rekake
cua
lime
rekai
tume
mangj
uruda
kwa
hha
nda
lya
ngbe
rbudil
uhur
,
ha
lus
,le
mah-
lembutda
n be
rka
tar
ama
hse
rta pe
nya
yang ke
pada uma
t
s
eba
gai
manadi
tunt
unka
nAl
la
hSWTke
padaRa
sul
-Nya(
QS.Al
iImr
an:159)
.
Da
lam me
nja
lanka
ntuga
s da
kwa
h(me
nana
mka
n ni
la
i-ni
la
iIs
lam)
t
ent
ula
hmode
lda
kwa
hWa
li
songot
ers
ebuts
esua
ide
nga
ntuj
uanda
kwa
h
I
sla
mit
use
ndi
ri
.M.Ma
syhurAmi
nme
nja
bar
kant
ujua
nda
kwa
hme
nja
dit
iga
ha
l:
Pe
rta
ma,a
dal
ahme
nana
mka
naki
dahya
ngma
nta
pdis
eti
apha
tis
ese
ora
ng,
s
ehi
nggake
yaki
nannya t
ent
anga
jar
anI
sla
mti
dakdi
campur
ide
nga
nra
sa
ke
ragua
n.Sa
lahs
atuuopa
yapa
raWa
li
songoda
lamr
angkame
nana
mka
n
a
kida
hIs
lam ke
pada ma
sya
raka
tJa
wa s
ala
hsa
tunya a
dal
ah de
nga
n
me
ngguna
kans
ara
nami
tol
ogiHi
ndu.Sa
lahs
atu bukt
idi
manf
aat
kannya
mi
tol
ogiHi
ndus
eba
gaimode
lunt
ukme
nana
mka
naki
dahI
sla
m ol
ehpa
ra
Wa
li
songo,a
dal
ahs
il
akuka
nnya“
de-
dewa
nis
asi
”ya
ngbe
rupac
eri
ta
-ce
rit
a
ya
ngbe
rka
itde
nga
nke
lema
handa
nke
kur
anga
nde
was
eba
gais
ese
mba
han
ma
nus
ia.Sa
lahs
atuc
ont
ohda
rika
susi
nia
dal
aht
imbul
nyac
eri
taHya
ng
Ma
nikMa
ya(
Bat
araGur nHya
u)da ngI
sma
ya(
Sema
r).
Ke
dua
,ada
laht
ujua
nhukum.Ma
kada
kwa
hha
rusdi
ara
hka
nke
pada
ke
pat
uha
nse
ti
apo
rangt
erha
daphukum ya
ngt
el
ahdi
sya
ria
tka
nol
ehAl
la
h
SWT.Sa
lahs
atuupa
yapa
rawa
lide
nga
nme
nye
bar
lua
ska
nni
la
i-ni
la
iIs
lam
ke
padama
sya
raka
tJa
waa
garma
ume
mat
uhihukum s
yar
iatI
sla
mada
lah
de
nga
nme
mbe
ntukni
la
ita
ndi
nga
nba
gia
jar
anYoga
-Ta
ntr
aya
ngbe
ras
aska
n
Ma
li
ma.Si
ngka
tnyaka
laudi ka
langa
npe
ngi
kutYoga
-Ta
ntr
ais
ti
la
hMa
-
Li
mabe
rkonot
asis
eba
gais
uat
uaj
ara
npe
nye
mpur
naa
nba
thi
n,ma
kapa
ra
ul
amaj
ust
rume
net
apka
nba
hwaa
paya
ngdi
sebutMa
-Li
maa
dal
ahs
uat
u
kons
eppe
rbua
tanya
ngt
ida
kpa
tutdi
la
kuka
nol
ehma
nus
iaya
ngbe
rbudi
.
Kons
epMa
-Li
mave
rsipa
raul
amaa
dal
ahs
eba
gaibe
ri :ma
kut dat(
mema
kan
c
a ,ma
ndu) in(
ber
judi
),ma
li
ng(
menc
uri
),mi
num (
minum-
minuma
nke
ras
),
nma
da don(
ber
zina
h).
 Tuj
uanda
kwa ngke
hya ti
gaa
dal
ahme
nana
mka
nni
la
i-ni
la
iakhl
akke
pada
ma
sya
raka
tJa
wa.Se
hinggat
erbe
ntukpr
iba
dimus
li
m ya
ngbe
rbudil
uhur
,
di
hia
side
nga
nsi
fat
-si
fatt
erpuj
ida
nbe
rsi
hda
ris
ifa
t-s
ifa
tte
rce
la.Pa
rawa
li
da
lam me
nana
mka
nda
kwa
hIs
lam dit
ana
hJa
wadi
te
mpuhde
nga
nca
ra-
car
a
14
ya
ngs
anga
tbi
ja
kda
nadi
hul
ung.
3.St
rat
egida
kwa
h
Ha
kika
tst
rat
egia
dal
aht
at
aca
rada
nus
aha
-us
ahaunt
ukme
ngua
saida
n
me
nda
yaguna
kans
ega
las
umbe
rda
ya unt
uk me
nca
pait
ujua
n.De
nga
n
de
miki
ans
tra
tegid
akwa
hya
ngdi
la
kuka
nol
ehWa
li
songoi
tubi
sadi
art
ika
n
me
nja
dis
ega
lac
araya
ngdi
te
mpuhol
ehpa
rawa
liunt
ukme
nga
jakma
nus
ia
kej
al
anAl
la
hde
nga
nme
manf
aat
kans
ega
las
umbe
rda
yaya
ngdi
mil
iki
.
Ti
dakda
patdi
naf
ika
nte
rnya
taba
hwage
raka
nda
kwa
hIs
lam ya
ngpe
rna
h
di
la
ncs
rka
nol
ehNa
biMuha
mma
dsa
wya
ngs
ena
nti
asame
nja
dii
nspi
ras
iba
gi
uma
tIs
lams
epa
nja
ngz
ama
n.Ka
lauki
tame
ngka
jis
eca
rame
nda
lam pe
ri
ke
hidupa
npa
rawa
lida
lam ge
raka
nda
kwa
hnya
,ki
taa
kanda
patme
li
hat
a
danyaka
it
anbe
nangme
rahda
ris
ema
nga
tda
kwa
hya
ngpe
rna
hdi
la
nca
rka
n
ol
ehNa
biMuha
mma
dsa
w.Ba
hka
nle
bihj
auh,t
akt
ikda
nst
rat
egida
kwa
h
pa
raWa
li
songoi
tuda
patdi
kat
aka
nse
baga
ima
nif
est
asi
-r
efl
ekt
ifda
rige
raka
n
da
kwa
hol
ehNa
biMuha
mma
dsa
wda
lamba
nya
kse
gi.
Da
lam be
rda
kwa
hca
rawa
lime
ner
apka
nsi
asa
tya
ngbi
ja
ksa
na.Da
lam
c
eri
ta
-ce
rit
atr
adi
si
ona
lmi
sal
nya
,di
tut
urka
nba
hwapa
rawa
lii
tuka
yaa
kan
i
lmuke
sakt
ia
n,j
ayake
wij
aya
an.Me
rekawi
caks
ana
,sugi
hsr
anal
anwa
ski
ta
ma
ranga
gala
lus
,it
use
muame
rupa
kanb
ukt
ike
li
hai
anda
nke
panda
ian
me
rekada
lam me
nga
turs
ias
atda
nst
rat
egi
.Se
demi
kia
nte
patda
nhe
bat
nya
me
reka me
mbua
t s
ist
em pe
nde
kat
an ps
ikol
ogi
s, s
ehi
ngga s
anga
t
me
ngunt
ungka
nba
gipa
rawa
li
-wa
lii
tu,da
njugame
ngunt
ungka
nba
giI
sla
m
ya
ngme
rekas
ampa
ika
nit
u.

14
I
bid.
,h.246-
252.
 Bukt
i-
bukt
i ma
sih t
erda
pat hi
ngga s
eka
rang ba
hwa me
reka i
tu
me
mobi
li
sas
ise
muaa
latt
a’t
si
rps
ikol
ogi
sya
ngbe
rupas
ens
asi
,conc
il
ia
re,
s
uge
sti
,hi
pnot
iss
a idoc
mpa ere
.Ka
renas
ens
asii
nil
ahma
sya
raka
tawa
m
di
paks
ase
car
a ha
lus unt
uk me
nar
uh pe
rha
ti
an ke
pada pa
ra wa
lida
n
me
nge
sampi
ngka
nya
ng s
ela
innya
.Ka
rena c
onc
il
ia
re,publ
ica
khi
rnya
me
nga
ngga
ppe
nti
nga
pas
ajada
tangda
ripa
rawa
li
.Ka
renas
uge
sti
,ra
kya
t
di
dor
ongbe
rbua
tse
sua
tus
ehi
nggabe
rge
rakt
anpaba
nya
kTa
nya
.Ka
rena
hi
pnot
is
,ra
kya
tte
puka
uaka
nse
gal
ase
sua
tuya
ngbe
rme
rekda
nbe
rst
empe
l
pa
rawa
lit
anpaba
nya
kse
li
dikda
nkr
it
ik,ma
suka
taut
ida
kma
suka
kal
ba
hka
n ka
dang-
kada
ng me
ngge
li
kan.Se
mua i
tu me
reka t
eri
ma de
nga
n
me
nta
h-me
nta
h,pokoknyaa
dal
abe
lwa
li
,me
rekas
etuj
uda
nme
rekat
ola
k
ke
mus
tahi
la
nnya
.Se
lanj
utnyaka
renadoc
ere
,pa
rawa
lida
patme
nge
nda
li
kan
da
nme
nga
rahka
nawa
mse
baga
iobj
ekda
kwa
hnyake
manas
ajaya
ngme
reka
ke
henda
ki.
Ta
kti
k da
nca
ra ya
ng di
guna
kan ol
eh pa
ra wa
lida
n ul
ama da
lam
be
rda
kwa
hdiJ
awaya
ngbi
asdi
kat
aka
nte
lahme
mpe
rol
ehke
suks
esa
nbe
sar
ka
renat
el
ahma
mpume
ngi
sl
amka
nma
sya
raka
tJa
wa,ya
ngpa
dawa
ktui
tu
ma
sihme
mel
uka
gamaHi
ndu,Budha
,ma
upunke
per
caya
an-
kepe
rca
yaa
n
t
radi
si
ona
lse
mis
alny
aani
mis
m,di
nami
smet
ent
ubuka
nla
hsua
tuya
ngmuda
h
da
nri
nga
n.Ka
laudi
per
hat
ika
nde
nga
nte
li
tibe
rda
sar
kanf
akt
a-f
akt
ase
jar
ah
ya
nga
da,me
nur
utMa
sda
rHe
lmyke
ber
has
il
ant
akt
ikda
nda
kwa
hWa
li
songo
i
tudi
seba
bka
nka
renabe
ber
apaha
lse
baga
ibe
rikut
:
a
.Da
kwa
hme
rekadi
la
kuka
nbe
rda
sar
kankons
eps
iya
ngj
it
u.
b.Da
kwa
h ya
ng me
reka l
akuka
n de
nga
n pe
nuh ke
ule
tan,ke
ikhl
asa
n,
ke
sedi
aanbe
rko
rba
n.
c
.Ke
gia
tanda
kwa
hme
rekadi
das
arka
nat
aspe
rhi
tunga
n-pe
rhi
tunga
nri
ilda
n
r
asi
ona
l.
d.Da
kwa
h ya
ng me
reka l
akuka
n me
mpe
rha
ti
kans
it
uas
ida
n kondi
si
ma
sya
raka
tya
ng di
hada
pi,me
mpe
rha
ti
kan ke
ada
ana
dati
st
ia
datda
n
 wa
takma
sya
rak
ats
ete
mpa
t.
e
.Da
kwa
hme
rekadi
la
kuka
nde
nga
nbi
ja
ksa
nada
nde
nga
nca
rahi
dup
ma
sya
raka
tpa
dawa
ktui
tu.Da
nha
l-ha
lya
ngs
uda
hme
nja
dike
bia
saa
n
r
akya
tti
dakdi
uba
hde
nga
nca
raya
ngt
ida
kme
nyi
nggungpe
ras
aanda
n
c
arahi
dupma
sya
raka
tpa
dawa
ktui
tu.Da
nha
l-ha
lya
ngs
uda
hme
nja
di
ke
bia
saa
nra
kya
tti
dakdi
uba
hde
nga
nke
ker
asa
n,t
et
apis
edi
kitde
mi
s
edi
kit
,di
bawada
ndi
ara
hka
nke
padaI
sla
m.
f
. Pa
rawa
lime
mpe
rguna
kans
ega
lake
panda
ianda
nke
caka
panya
nga
da
15
pa
dame
reka
.

15
I
bid.
,h.257-
264.
 BABI
II
PENUTUP

A.Si
mpul
an
Wa
li
songoa
tauWa
li
sangas
eca
ras
ede
rha
naa
rti
nyaa
dal
ahSe
mbi
la
nor
ang
wa
li
,se
dangka
nse
car
afi
los
ofi
sma
ksudnyaSe
mbi
la
nor
angya
ngt
el
ahma
mpu
me
nca
pait
ingka
t“Wa
li
”,s
uat
ude
raj
att
ingka
tti
nggiya
ngma
mpume
nga
wal
ba
baha
nha
waSa
nga(
menga
walSe
mbi
la
nluba
ngda
lam di
rima
nus
ia,s
ehi
ngga
me
mil
ikipe
ringka
twa
li
.
Na
ma-
namapa
raWa
li
songoya
it
u:Ma
ula
naMa
li
kIbr
ahi
mat
auSuna
nGr
esi
k,
Suna
nAmpe
l,Suna
nBona
ng,Suna
nDr
aja
t,Suna
nGi
ri
,Suna
nMur
ia,Suna
n
Kudus
,Suna
nKa
li
ja
ga,da
nSuna
nGunungDj
at
i.
Da
lam pe
nye
bar
ana
gamaI
sla
m keNus
ant
arapa
raWa
li
songome
mpunya
i
s
asa
ran,t
ujua
nse
rtas
tr
ate
gida
lam da
kwa
hnya
,aga
raga
maI
sla
m muda
hdi
t
eri
maol
ehMa
sya
raka
tpa
dama
sai
tu.
 DAFTARPUSTAKA

AlBa
nta
ni,Rohomudi
nNa
wa ,Ki
wi sahAj
ai
bWa
liSongo,De
pok:PTMe
lva
na
Me
diaI
ndone
sia
,201
7.
Ani
ta
,De
wiEvi
,“Wa
li
songo:Me
ngi
sl
amka
nTa
nahJ
awa
”,da
lamJ
urna
lWa
hana
Aka
demi
ka,1,2,2014.
Ha
sbul
la
h,Moe
fli
ch, I
sla
m da
n Tr
ans
for
mas
iMa
sya
raka
tNus
ant
ara
:Ka
ji
an
Sos
iol
ogi
sSe
jar
ahI
ndone
sia
,De
pok:Pr
ena
dame
diaGr
oup,2017
Me
ndy,Wa
li
songo:Se
jar
ah,Bi
ogr
afi
,Na
maAs
li
,Ki
sah,Le
takMa
kamdiAks
esda
ri
ht
tp:
//
sekol
ahne
sia
.co
m.
Sa
iful
lh,Se
a jar
ahda
nKe
buda
yaa
nIs
lam diAs
iat
engga
ra,Yogya
kar
ta:Pus
taka
Pe
laj
ar,2010.
Sof
wan,Ri
din,
Was
itda
nMundi
r,I
i s
lami
sas
idiJ
awa
:Wa
li
songo,Pe
nye
bar
anI
sla
m
diJ
awa
,Me
nur
utPe
nut
ura
nBa
bab,Yogya
kar
ta:Pus
takaPe
laj
ar,2004.
ud,Abu,I
Su’ sla
mol
ogi
:Se
jar
ah,Aj
ara
n,da
nPe
rana
nnyada
lam Pe
rada
banUma
t
Ma
nus
ia,J
aka
rta
:PTRi
nekaCi
pta
,2003.