SOAL
Hitunglah hisab rukyah dengan markaz Tanjung Kodok, tanggal 1 Syawal 1465 bagi
nomer urut presensi ganjil, dan tanggal 1 syawal bagi nomer urut presensi ganjil, dengan
menggunakan metode ephemeris.
Diketahui :
Markaz = Tanjung Kodok
Lintang () = -6°51'50,22”LS
Bujur () = 112°21'27,80”BT
Ketinggian = 10M
Sumber data = Software Auqot
Ditanya :
Hisab rukyah hilal tanggal 1 Syawal 1465 pada tahun 2039 M. Perhatikan
tahun kabisat atau basithah, tahun kabisat terjadi 4 th sekali.
JAWABAN
1. Mengkonversi tanggal 1 Dzulhijjah 1460 H
1465 th 10 Bulan 1 hari
1459 x 354,3667 = 519.147,216 hari
11 bulan = 325 hari
1 hari =1 hari
+
= 519.473,216 hari
2. Hari Pasaraan
519.473,216 :7 = 74210,4595 hari
0,4595 x7 = 3,2165 hari (Sabtu)
519.473,216 :5 = 103894,643 hari
643 x5 = 3,215 hari (Pon)
Jam FIB terkecil + ((ELM 1 – ALB 1) : ((ALB 2 – ALB 1) – (ELM 2 – ELM 1)))
Maka :
= 0 + ((275’ 18’ 54’’ - 288’ 15’ 29’’) : ((288’ 51’ 32’’ - 288’ 15’ 29’’) - (275’ 21’
27’’ – 275’ 18’ 54’’)))
= - 23’10’53.73’’
= 23 ; 10.53 ; 73 GMT
= 23 ; 10.53 ; 73 + 7 . 30 ; 10.53 ; 73 WIB – 24 Jam
= Jam 6 ; 13.17 ; 59
A Rm = A – (A-B) x C : D
= 276’14’26’’ – (276’14’26’’ - 276’17’12’’) x 0’2’46’ : 1
= 276’14’33.6’’
Deklinasi Matahari (DM)
A = DM1 (jam 10 GMT) = -23’18’37’’
B = DM2 ( jam 11 GMT) = -23’18’30’’
C = menit antara jam 10 – 11 GMT = 0°0'7”
D = jarak antara jam 10 – 11 GMT = 1 jam DM
= A – (A – B) x C : D
= -23’18’37’’ – (-23’18’30’’– (-6°57'56”)) x 0°0'7” : 1
= -23’16’42.6’’
Asensio Bulan
A (ARb 1) (Jam 10 GMT) = 296’32’12’’
B (ARb 2) (jam 11 GMT) = 297’11’0’’
C dari menit matahari terbenam (Smt) = 12’53’45.39’’ – 10’
= 2’53’45.39’’
D jarak antara jam 10 – 11 GMT = 1 jam
ARb = A – (A – B) x C : D
= 296’32’12’’– (296’32’12’’– 297’11’0’’) x 2’53’45.39’’ : 1
= 298’24’33.7’’
Deklanasi Bulan (Db)
A (Db 1) (jam 10 GMT) = -23’18’21’’
B (Db 2) (jam 11 GMT) = -23’14’55’’
C dari menit matahari terbenam (Smt) = 2’53’45.39’’
D jarak antara jam 10 – 11 GMT = 1 jam
Db = A – (A – B) x C : D
= -23’18’21’’ – (-23’18’21’’ – (-23’14’55’’)) x 2’53’45.39’’: 1
= - 23’19’59.46’’
Semidiameter Bulan (Sdb)
A (jam 10 GMT) = 0’16’12’’
B (jam 11 GMT) = 0’16’12’’
C dari menit matahari terbenam (Smt) = 2’53’45.39’’
D jarak antara jam 10 – 11 GMT = 1 jam
Sdb = A – (A – B) x C : D
= 0’16’12’’– (0’16’12’’– 0’16’12’’) x 2’53’45.39’’ : 1
= 0°16’12’’
Horizontal Parallax (HPb)
A (jam 10 GMT) = 0’59’27’’
B (jam 11 GMT) = 0’59’26’’
C dari menit matahari terbenam (Smt) = 2’53’45.39’’
D jarak antara jam 10 – 11 GMT = 1 jam
HPb = A – (A – B) x C : D
= 0’59’27’’– (0’59’27’’– 0’59’26’’) x 2’53’45.39’’ : 1
= 0°59’24.1’’
Fraction Ilumination Bulan (Fib)
A (jam 10 GMT) = 0,02631
B (jam 11 GMT) = 0,02789
C dari menit matahari terbenam (Smt) = 2’53’45.39’’
D jarak antara jam 10 – 11 GMT = 1 jam
Fib = A – (A – B) x C : D
= 0,02631– (0,02631 – 0,02789) x 2’53’45.39’’ : 1
= 0.03088
Menghitung Waktu Bulan (tb)
ARm = 276’14’33.6’’
ARb = 298’24’33.7’’
tm = 21’1’48.57’
tb = ARm – ARb + tm
= 276’14’33.6’’- 298’24’33.7’’+ 21’1’48.57’
= -1’8’11.53’’
6. Menghitung Ketinggian Hakiki Bulan (hb)
P = -6°51'50,22”
tb = -1’8’11.53’’
Db = - 23’19’59.46’’
sin hb = ((Sin P X Sin Db) + (Cos P x Cos Db X Cos tb)
hb = Shift Sin ((Sin (-6°51'50,22”) x Sin (- 23’19’59.46’’)) +
(Cos (-6°51'50,22”) x Cos (- 23’19’59.46’’) x Cos (-
1’8’11.53’’)
= Shift Sin ( 0’2’50.41’’ + 0’54’41.24’’)
= 3’29’40.41’’
7. Menghitung ketinggian mar’i bulan (Di lokasi observasi)
a. HPb = 0°59’24.1’’
hb = 3’29’40.41’’
Parallax = Hpb x cos hb
= 0°59’24.1’’ x Cos 3’29’40.41’’
= 0’59’17.37’’
b. hb = 3’29’40.41’’
Parallax = 0’59’17.37’’
sdb = 0°16’12’’
h0 = hb – par – sdb
= 3’29’40.41’’- 0’59’17.37’’- 0°16’12’’
= 2’14’11.04’’
Refraksi h0 = 0,0167 : tan (h0 + 7,31 : (h0 + 4,4))
= 0,0167 : tan (2’14’11.04’’ + 7,31 : (2’14’11.04’’+ 4,4))
= 0’17’10.8’’
c. h0 = 2’14’11.04’’
ref h0 = 0’17’10.8’’
Dip = 0’5’33.56’’
h’b = h0 + ref h0 + Dip
= 2’14’11.04’’ + 0’17’10.8’’ + 0’5’33.56’’
= 2’36’55.4’’
8. Menghitung mukuts hilal (Waktu di atas ufuk)
Mh = h’b : 15
= 2’36’55.4’’: 15
= 0°10’27.69’’
9. Menghitung azimut matahari saat terbenam (Azm)
P = -6°51'50,22”
tm = 21’1’48.57’’
dm = -23’16’42.6’’
tan Am = ((-sin p : Tan tm) + (Cos P x Tan Dm : Sin Tm))
Am = Shift tan ((-sin (-6°51'50,22”) : tan (21’1’48.57’’) +
(cos (-6°51'50,22”) x tan (-23’16’42.6’’) : sin
(21’1’48.57’’))
= -49°57'53,5375”
Azm = 270 + Am
= 270 + (-49°57'53,5375”)
= 220°02'6,4625” UTSB
10. Menghitung Azimut Bulan Saat Matahari Terbenam (Azb)
p = -6°51'50,22”
db = - 23’19’59.46’’
tb = -1’8’11.53’’
tan Ab = ((-sin p : tan tb) + (cos p x tan db : sin tb))
Ab = Shift tan ((-sin (-6°51'50,22”) : tan (-1’8’11.53’’)+ (cos (-
6°51'50,22”) x tan (- 23’19’59.46’’) : sin (-1’8’11.53’’) ))
= -77 °52'9,27”
Azb = 270 + Ab
= 270 + (- 23’19’59.46’’)
= 192 °7'50,73” UTSB
11. Menghitung Posisi Hilal
Jika hasil ph posisitf, hilal berada di Utara matahari. Jika ph negatif, hilal berada
di Selatan matahari.
Azb = 192 °7'50,73”
Azm = 220°02'6,4625”
Ph = Azb – Azm
= 192 °7'50,73”- 220°02'6,4625”
= -27°54'31,59” (hilal berada disebelah Selatan matahari)
12. Menghitung Sudut elengasi Bulan dan Matahari
hm = - 0’56’19.56’’
hb = 3’29’40.41’’
Ph = -27°54'31,59”
cos el = ((sin hm x sin hb) + (cos hm x cos hb x cos Ph))
el = Shift cos ((sin (- 0’56’19.56’’) x sin (3’29’40.41’’)) + (cos (-
0’56’19.56’’) x cos (3’29’40.41’’) x cos (-27°54'31,59”))
= 2°41'29,12”
18. Kesimpulan
Ijtimak akhir 1 Syawwal 1465 H terjadi pada hari Sabtu Pon 5 September 2043
Masehi
Matahari terbenam pada hari ijtimak di markas Tanjung Kodok jam 17 : 53
menit : 45.39 WIB
Tinggi hilal hakiki : 3’29’40.41’’
Tinggi hilal mar’i : 2’36’55.4’’
Mukust hilal : 10 menit 27.69 detik
Azimut matahari : 220°02'6,4625” UTSB
Azimut bulan : 192 °7'50,73” UTSB
Sudut elongasi matahari-bulan : 2°41'29,12”
Posisi hilal : -33°37'37,52” (Hilal Miring ke Selatan)
Luas cahaya hilal : 0,01297 bagian / 1,297 %
Lebar nurul hilal : 1, 83635 jari
Hilal terbenam jam : 18 jam 4 menit 13.08 detik WIB
Azimut hilal saat terbenam : 269’42’5.62’’ UTSB