Anda di halaman 1dari 10

LEMBAR PORTOFOLIO BASA JAWA

“TEMBANG MACAPAT”

Ngelmu iku kalakone kanthi laku Jenis Tembang : ……………………………………………..


Lekase lawan kas Guru Gatra : ……………………………………………..
Tegese kas nyantosani
Setya budaya pangekese dur angkara Guru Wilangan : ……………………………………………..
………………………………………………………………………..
(Ilmu itu hanya dapat diraih dengan cara
Guru Lagu : ……………………………………………..
dilakukan dalam perbuatan)
(Dimulai dengan kemauan) ………………………………………………………………………..
(Artinya kemauan yang menguatkan)
(Ketulusan budi dan usaha adalah penakluk kejahatan)
Isi Tembang : ……………………………………………..
Dasanamane tembung : ………………………………………………………………………..
1. Laku   A. Ngukuhi ………………………………………………………………………..
Amanat : ……………………………………………..
2. Kas   B. Tumindak
………………………………………………………………………..
3. Nyantosani   C. Kejahatan ………………………………………………………………………..

4. Angkara   D. Kawruh

5. Ngelmu   E. Kekarepan

Lamun sira anggeguru kaki Guru Wilangan : ……………………………………………..


Amiliha manungsa kang nyata ………………………………………………………………………..
Ingkang becik martabate
Sarta kang wruh ing hukum Guru Lagu : ……………………………………………..
Kang ngibadah lan kang wirangi ………………………………………………………………………..
Sokur oleh wong tapa
Ingkang wus amungkul Isi Tembang : ……………………………………………..
Tan mikir pawewehing liyan
Iku pantes sira guronana kaki ………………………………………………………………………..
Sartane kawruhana ………………………………………………………………………..
Amanat : ……………………………………………..
Jika kau ingin belajar nak
Carilah manusia yang bertanggung jawab ………………………………………………………………………..
Yang baik martabatnya
Dan memahami hukum (aturan) ………………………………………………………………………..
Yang tahu ilmu agama dan sederhana
Syukur jika mendapat pertapa Dasanamane tembung :
Yang setia dengan pekerjaannya
Tak memikirkan imbalan dan balasan 1. Anggeguru   A. Temenan
Itulah yang bisa dijadikan guru
Dan diambil ilmunya 2. Manungsa   B. Pinaringan

Jenis Tembang : …………………………………………….. 3. Amungkul   C. Sinau


Guru Gatra : ……………………………………………..
4. Becik   D. Tiyang
5. Paweweh   E. Apik
LEMBAR PORTOFOLIO BASA JAWA
“TEMBANG MACAPAT”

Dedalane guna lawan sekti Jenis Tembang : ……………………………………………..


Kudu andhap asor Guru Gatra : ……………………………………………..
Wani ngalah luhur wekasane
Tumungkula yen dipun dukani Guru Wilangan : ……………………………………………..
Bapang den simpangi ………………………………………………………………………..
Ana catur mungkur
Guru Lagu : ……………………………………………..

(Jalan menuju kekuatan dan kesaktian) ………………………………………………………………………..


(Harus bersikap rendah hati)
(Berani mengalah untuk mendapatkan keluhuran)
Isi Tembang : ……………………………………………..
(Tundukkanlah kepala bila sedang dimarahi)
(Hilangkanlah angkara murka) ………………………………………………………………………..
(Jauhilah pembicaraan yang tak bermanfaat)
………………………………………………………………………..
Dasanamane tembung :
1. Sekti   A. Diseneni Amanat : ……………………………………………..
………………………………………………………………………..
2. Luhur   B. Akhire
………………………………………………………………………..
3. Wekasane   C. Wijaya

4. Mungkur   D. Ora Madhep

5. Dukani   E. Dhuwur

Padha gulangen ing kalbu, Jenis Tembang : ……………………………………………..


ing sasmita amrih lantip.
Aja pijer mangan nendra,
kaprawiran den kaesthi. Guru Gatra : ……………………………………………..
Pesunen sariranira, Guru Wilangan : ……………………………………………..
sudanen dhahar lan guling
………………………………………………………………………..

(Kalian biasakanlah mengasah kalbu,) Guru Lagu : ……………………………………………..


(agar (pikiranmu) tajam menangkap isyarat) ………………………………………………………………………..
(Jangan hanya selalu makan dan tidur,)
(upayakan sikap kepahlawanan.)
(Latihlah dirimu dengan,) Isi Tembang : ……………………………………………..
(mengurangi makan dan tidur.)
………………………………………………………………………..

Dasanamane tembung : ………………………………………………………………………..


Amanat : ……………………………………………..
1. Sasmita   A. Pratanda
………………………………………………………………………..
2. Kalbu   B. Turu
………………………………………………………………………..
3. Lantip   C. Ati
4. Nendra   D. Landhep

5. Pasunen   E. Nglatih
LEMBAR PORTOFOLIO BASA JAWA
“TEMBANG MACAPAT”

Mingkar-mingkuring angkara Jenis Tembang : ……………………………………………..


Akarana karenan mardi siwi Guru Gatra : ……………………………………………..
Sinawung resmining kidung
Sinuba sinukarta Guru Wilangan : ……………………………………………..
Mrih kertarto pakartining ilmu luhung ………………………………………………………………………..
Kang tumrap ing tanah Jawa
Guru Lagu : ……………………………………………..
Agama ageming aji.
………………………………………………………………………..
(Menahan diri dari nafsu angkara)
(Karena hendak mendidik anak)
Isi Tembang : ……………………………………………..
(Tersirat dalam indahnya lagu)
(Dihias penuh warna) ………………………………………………………………………..
(Agar menjiwai hakekat ilmu luhur)
(Yang ada di tanah Jawa/nusantara) ………………………………………………………………………..
(Agama “pakaian” diri)

Amanat : ……………………………………………..
Dasanamane tembung :
………………………………………………………………………..
1. Mardi   A. Putra
………………………………………………………………………..
2. Kidung   B. Sandhangane

3. Siwi   C. Ndidik

4. Ilmu   D. Tembang

5. Ageming   E. Kawruh

Sigra milir sang gethek si nangga bajul, Jenis Tembang : ……………………………………………..


Kawan dasa kang njageni,
Ing ngarsa miwah ing pungkur,
Tanapi ing kanan kering, Guru Gatra : ……………………………………………..
Sang gethek lampahnya alon. Guru Wilangan : ……………………………………………..
………………………………………………………………………..
(Terlihat si kapal melintas diatas buaya)
(Teman akrab yang menjaga) Guru Lagu : ……………………………………………..
(Di depan serta di belakang)
(Di hadapan jalan yang sulit) ………………………………………………………………………..
(Si kapal berjalan perlahan)
Isi Tembang : ……………………………………………..
Dasanamane tembung :
………………………………………………………………………..
1. Gethek   A. Mlaku
………………………………………………………………………..
2. Pungkur   B. Prau Amanat : ……………………………………………..
………………………………………………………………………..
3. Lampah   C. Ngrawat
………………………………………………………………………..
4. Ngarsa   D. Mburi
5. Njageni   E. Ngarep
LEMBAR PORTOFOLIO BASA JAWA
“TEMBANG MACAPAT”

Aja turu soré kaki, Guru Lagu : ……………………………………………..


Ana Déwa nganglang jagad, ………………………………………………………………………..
Nyangking bokor kencanané,
Isine donga tetulak,
Isi Tembang : ……………………………………………..
Sandhang kelawan pangan,
Yaiku bagéyanipun, ………………………………………………………………………..
wong melek sabar narima. ………………………………………………………………………..

(Jangan tidur terlalu awal) Amanat : ……………………………………………..


(Ada dewa yang mengelilingi alam raya) ………………………………………………………………………..
(Menenteng tempat emasnya)
(Yang berisi doa penolak bala) ………………………………………………………………………..
(Sandang dan pangan)
(Yaitu bagian untuk)
Dasanamane tembung :
(Orang yang suka tirakat malam, sabar dan menerima) 1. Nganglang   A. Klambi

Jenis Tembang : …………………………………………….. 2. Jagad   B. Emas


Guru Gatra : ……………………………………………..
3. Bokor   C. Bumi
Guru Wilangan : ……………………………………………..
……………………………………………………………………….. 4. Kencana   D. Ngubengi

5. Sandhang   E. Wadhah

Nulada laku utama Guru Wilangan : ……………………………………………..


Tumrape wong tanah Jawi
………………………………………………………………………..
Wong agung ing Ngeksiganda
Panembahan Senopati Guru Lagu : ……………………………………………..
Kepati amarsudi ………………………………………………………………………..
Sudane hawa lan nepsu
Pinepsu tapa brata Isi Tembang : ……………………………………………..
Tanapi ing siyang ratri
Amamangun karyenak tyasing sesama ………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………..
(Mencontohlah perilaku yang utama)
(Bagi orang di tanah Jawa) Amanat : ……………………………………………..
(Orang besar dari Ngeksiganda/Mataram) ………………………………………………………………………..
(Panembahan Senopati)
(Sangat tekun berusaha) ………………………………………………………………………..
(Mengurangi hawa nafsu)
(Dengan cara laku prihatin/bertapa)
(yang dilakukan siang dan malam) Dasanamane tembung :
(Berkarya membangun ketenteraman hati sesama)
1. Laku   A. Gedhe

2. Ratri   B. Kanggo
Jenis Tembang : ……………………………………………..
Guru Gatra : …………………………………………….. 3. Agung   C. Polah
4. Tyas   D. Ati

5. Tumrap   E. Bengi
LEMBAR PORTOFOLIO BASA JAWA
“TEMBANG MACAPAT”

Sekar gambuh ping catur, Jenis Tembang : ……………………………………………..


Kang cinatur polah kang kalantur,
Tanpa tutur katula-tula katali,
Kadalu warsa kapatuh, Guru Gatra : ……………………………………………..
Katutuh pan dadi awon. Guru Wilangan : ……………………………………………..
………………………………………………………………………..
(Tembang Gambuh yang keempat,)
(Yang dibicarakan tingkah laku yang melenceng,) Guru Lagu : ……………………………………………..
(Tanpa nasihat akan terlunta-lunta,)
(Kadaluwarsa menjadi kebiasaan,) ………………………………………………………………………..
(Disalahkan sudah mengerti menjadi jelek.)
Isi Tembang : ……………………………………………..
Dasanamane tembung :
………………………………………………………………………..
1. Sekar   A. Keblabasen
………………………………………………………………………..
2. Cinatur   B. Keliwat wektu Amanat : ……………………………………………..
………………………………………………………………………..
3. Awon   C. Tembang
………………………………………………………………………..
4. Kadalu warsa   D. Dicritakake

5. Kalantur   E. Elek

Dipun sami ambanting ing badanira, Guru Lagu : ……………………………………………..


nyudha dhahar lan guling.
………………………………………………………………………..
Darapon sudaa,
nepsu kang ngambra-ambra.
Rerema ing tyasireki, Isi Tembang : ……………………………………………..
dadya sabarang, ………………………………………………………………………..
karyanira lestari. ………………………………………………………………………..
(Diharapkan semua melatih keras badannya) Amanat : ……………………………………………..
(dengan mengurangi makan dan tidur)
………………………………………………………………………..
(Supaya berkuranglah)
(nafsu yang menggelora) ………………………………………………………………………..
(Tenangkan dalam hatimu)
(jadikan semua)
(pekerjaanmu langgeng) Dasanamane tembung :
1. Tyas   A. Abadi
Jenis Tembang : ……………………………………………..
Guru Gatra : …………………………………………….. 2. Sabarang   B. Ati

Guru Wilangan : …………………………………………….. 3. Nyudha   C. Kabeh


………………………………………………………………………..
4. Lestari   D. Ngurangi

5. Karya   E. Penggawean

Anda mungkin juga menyukai