Mufti P. Patria
Departemen Biologi
UNIVERSITAS INDONESIA
Arthropoda: anggota tubuh yang bersegmen-
segmen
Persamaan
Metameri
Anggota tubuh pada setiap segmen
Otak di dorsoanterior Ventral nerve cord dgn
Ganglion pd tiap segmen
Protostome
Perbedaan:
Neural structures in crayfish. (A) Lateral view; (B) Dorsal view; (1) Brain
(cerebral ganglion) (2) Circumesophageal commissure; (3)
Subosophageal ganglion; (4) Thoracic ganglion; (5) Abdominal ganglion;
(6) Esophagus; (7) Sternal artery; (8) Anus;
Phylum Arthropoda:
SPh: Trilobitomorpha
Class: Trilobita
SPh: Chelicerata
Class: Merostomata
Class: Arachnida
Class: Pygnogonida
SPh: Uniramia
Class: Chilopoda
Class: Diplopoda
Class: Insecta
Subclass: Apterygota
Subclass: Pterygota
SPh: Crustacea
SPh: Trilobitomorpha
Class: Trilobita
4000 jenis
Hidup 500 juta 250 juta tahun yang lalu
SPh: Chelicerata
Memiliki Chelicera
(capit kecil) pada
segmen ke 2
Tidak ada antenna
dan rahang
SPh: Chelicerata
Class: Merostomata
Horseshoe crab
Mimi
Tachypleus gigas
SPh: Chelicerata
Class: Arachnida
Heterometrus
SPh: Chelicerata
Class: Arachnida
Ordo: Araneae
36.000 jenis
Antara pro- dan opistosoma: pedicle
SPh: Chelicerata
Class: Arachnida
Ordo: Araneae
30.000 jenis
Caplak (mite): 100 m 1mm
Tungau (tick): 5-6 mm
Parasite, scavenger
Acarology
Sarcoptes scabei kudis/kurap
Dermatogoides pteronyssinus
alergi debu rumah
SPh: Chelicerata
Class: Pygnogonida
Laba-laba laut
1000 jenis hidup di laut sampai 6800 m
SPh: Uniramia
Class: Chilopoda
Class: Diplopoda
Class: Insecta
Subclass: Apterygota
Subclass: Pterygota
SPh: Uniramia
Class: Chilopoda (jaw foot)
3000 jenis, Centipedes, Kaki sepasang tiap segmen
Tempat lembab spirakel tdk dpt tertutup
Ocelli
Antenna, maxilla, maxilliped (beracun)
Lithobius dan scloropendra
SPh: Uniramia
Class: Chilopoda (jaw foot)
SPh: Uniramia
Class: Diplopoda (double foots)
10.000 jenis, millipedes
Tiap segmen 4 kaki, berjalan lambat
Ocelli
Integumen keras
Repugnatorial glands
Iulus
Glomeris
SPh: Uniramia
Class: Insecta
750.000 jenis, kosmopolitan
Membantu polinasi 75% tumbuhan, parasit
Tubuh: caput thorax abdomen
2 ps sayap dan 3 ps kaki
SPh: Uniramia
Class: Insecta
Caput: Antenna, mata majemuk, ocelli,
mulut
Thorax: 3 segmen pro-, meso-, metathorax
Abdomen: 9-11 segmen, cerci dan ovipositor,
terdapat spiracles
Fertilisasi internal
Perkembangan telur:
Ametabolous Apterygota
Hemimetabolous Exopterygota
Holometabolous Endopterygota
Insect Social Systems
Termites (Isoptera)
Male: haploid, winged
Queen: Fertile female
Bee (Hymenoptera) Worker : sterile Male & female
Queen: fertile female Soldier : sterile Male & female
Worker: sterile female
Drone: from haploid eggs
SPh: Uniramia
Class: Insecta
Subclass: Apterygota
Ordo: Thysanura
Subclass: Pterygota
Odonata Orthoptera
SPh: Crustacea
42.000 jenis, habitat terutama di laut
Tubuh: cephalothorax dan abdomen
Tiap segmen memiliki anggota tubuh yang
biramus (bercabang dua)
Kaki 5 pasang
SPh: Crustacea
Class: Branchiopoda
Dominan hidup di air tawar
Kaki digunakan untuk bernafas
Kutu air (Daphnia dan Moina)
SPh: Crustacea
Class: Copepoda
7500 jenis, terutama di laut
Zooplankton utama
Cyclops Calanus
SPh: Crustacea
Class: Cirripedia
sessile Crustacean
Teritip (Barnacle)
Seperti berkoloni
Fouling organisms
SPh: Crustacea
Class: Malacostraca
Ordo: Decapoda
10.000 jenis, di laut, air tawar dan terestrial
Pereiopoda (5 ps), Pleiopoda (5 ps)
Udang, lobster, kepiting
Sumber ekonomi penting
metamorfosis
Keanekaragaman Decapoda