Anda di halaman 1dari 21

KEBIJAKAN PEGENDALIAN MALARIA

Disampaikan Pada Acara :


“Training of Trainer (TOT) Mikroskopis Malaria
(Angkatan II)”

Oleh : Subdit Malaria

Bogor, 15 Mei 2010


LATAR BELAKANG
• Malaria masih mjd beban Masyarakat & Pemerintah
Indonesia
• Ancaman Kesakitan & kematian yg tinggi thd pddk resiko:
Bayi, Balita, Ibu, penduduk usia produktif, dll
• dan penurunan kwalitas SDM serta produktivitas kerja&
wisatawan(Dampak Ekonomi)
• Pemberantasan malaria menjadi bagian Pembangunan
Nasional dan menjadi salah satu Tujuan MDGs
• Penyebaran Malaria disebabkan faktor yg komplek:
perubahan lingkungan, vektor, sosbud masy, resistensi
obat dan akses pelayanan kesehatan
• Pemberantasan & Eliminasi malaria perlu dilakukan
secara terpadu oleh seluruh stake holder yang terlibat
MORTALITAS PENYAKIT MENULAR DAN TIDAK MENULAR
PADA SEMUA UMUR, RISKESDAS 2007

No. Penyakit Menular % No. Penyakit tidak Menular %

1 TB 27,8 1 Stroke 26,9


2 Penyakit hati 19,1 2 Hipertensi 12,3
3 Pneumonia 14,4 3 DM 10,2
4 Diare 13,2 4 Tumor Ganas 10,2
5 Tifoid 6,0 5 Penyakit Jantung Iskemik 9,3
6 Malaria 4,6 6 Penyakit Sal Nafas Kronik 9,2
7 Meningitis/Ensefalitis 3,2 7 Penyakit Jantung Lainnya 7,5
8 DBD 2,1 8 Ulkus Lambung/12 jari 3,4
9 Tetanus 1,9 9 Malformasi kongenital 1,0
10 Septikemia 1,2 10 Malnutrisi 0,4
Dampak Anemi LEMAH, DAYA
TAHAN MENURUN,

(akibat malaria)
SERING SAKIT,
KEMATIAN.

DAYA TAHAN,
PRODUKTIVITAS,
PENDAPATAN
MENURUN

PRESTASI BELAJAR,
OLAH RAGA MENURUN

GANGGUAN
KEGUGURAN, PERDARAHAN, PERTUMBUHAN &
PREMATUR,BBLR PERKEMBANGAN
SITUASI MALARIA
N

PETA MALARIA 2003 W

S
E

PETA MALARIA 2005

#
#
# #
# #

#
#
# #
# #

# # #
# #
# #
# # #
# #
##
#
# #
# # #
# #
#
#
## # # #
#
# # # #
#
# # # # #
# # # # #
#
# #
# #
# ## # # #
# #
# ##
## # #
# #
# # #
# #
#
# #
#
#

#
#
# #
# # # ## #
#
# # #
# # # #
# # # #
# #
# ###
# # ###
##
## # #
# # #
# ## # #
## # # # #
# #
# #
# # # ##
#
#
#
#
##
## ## # #
#
# # ## ##
#
# #
# # ##

Non endemic #
#

#
##

Low incidence # #
#

#
#
## #
#
#
##
#
##
#
###
#
## #
# ##
#
##
#
#
# #
## # ##
# # #
# ### # ## #

Kasus di Bukan Jawa B ali #####


#
##
#
##
##
##
#

Medium #
1 Dot = 20
incidence Kasus Positif di Jawa B ali
#
1 Dot = 5
High incidence Bordering country End em isitas ##
#
## #
#
### #### ####
### # ##### ##
rendah ## ### # #
# # ##
## ####
#
# ## ## # #
#
#
## ##
### #####
#

sedang
tinggi

PETA ENDEMIS MALARIA DI INDONESIA


PETATAHUN
MALARIA
2007 2007 ENDEMISITAS 2008
##
#
### ### ##
###### # #
## # #### ##
##### # # # ##
# ### ### # ### # ##
# ### #
## # ## # ## # #
###
### ## # # ###
# ##
# # # # # ##
# # # # ##
#
# # ##
# # ### ##
# # #####
####
###
# ##
#
#### #
# #
## # # #
#
## #
# # # ## ##
# # ###
## ## ##
# # ## #
# ## # #### # #
## #
#
# # # ## ############### ##
#### # ## ###
# # ## ## #### ########### #
# # # # # ###### # #
# # # # ### ## ##
# # # # ### ## ##
##
#
##### # ### # #
# # #
# ## ## #
#
##
#
# # #
# # # # # # # # # # # #
# # #
# # # # ### # # # # # ## ### # ##
#
## # # # #
# # # #
## # # #
# # # #
# # ##
# # ## ## ##
#
##
#
# # # # # ##
## # #
# # # ## #
##
#

## # # # # # # ##
# # # # # ###
# ## # # # #
# # # # ##
# ## #### # # #
# # ## # # # #
## ##
#
# ## # # # # # # # #### #
## # # # ## ## ### ## #
# ## #
# # # # # # #
#
# # # #####
#
## # # # # #
#
# # # #
#
#
# # # ### # # #### ## ## # ## # # # # ## #
#
#
#
#
# ## # ## # # ## ## # ###
#
#
# #
#
#
###### ######### ##
#
# ## ######
# # # # #
#
#
##
##
###
#### #######
###### #### ###
# ## # # # ##### # # # ### # # # #

#### # ##
## # #
## # #
# ## # # # ## ##
# # ### # ############################## # # # # # ## ## # # ### # # #
# # ### #
# # #
#
########### ########## ### ## # ### # # # # ## # # # #
# #
###
# # # #
# ## # #
## # #
# # # #
## ################### ########
## # # ## # # # ## #
# ##
#### #### # #### # # # ## ## ## #
## #
#
#
#

## # # ###### # ##
# # # # #
# # ## ##
###
######### # #
#
# ## ##### # # # # #
## #
#
# #
# ##
#
# ## #
##### ### # # #### ### ## # # # ## # # #
### ## ### ##
## ## #

## ### # ## # # ## # ##############
# ## ### #### # # ###
#
#
# #
# ## ## ### #### #### ### ## # # ## #
#
# # ### ## # ###
# #
#
#
# # # ######## ###### ### # # # # # # # #
#
# # # # #
##########
#####
##
# #######
# #
# # ###
# # # ### #### ## # # ####### ## # # # # ## # ## # ## #
#
# # # #
#
# # # # #
# # #
#
## # # # ## # # #
#
# # # # # # #
# ## # # ## # # # ## # ## ## #
#
# # #### # #
# #
# ### # ## ## #
### # # #
## # ##
#
## # # # # # # ### ## # #
#
#
#
## # # # # ## #
##
##
#
#########
#
## # #
# # ######## ## # ## # # # # ## # # # # # # ##### ## #
##
# # # #
#
# # # #
#
# ### # #
### #
# # ###
#
# #
#
# ## #
### ###### ##
# #
#
# ## # ####
######
## #
#
#### # # # # #
# # #### ## #
## # ## #### # # ## ###
# ##
## # ## # # ## #
# #### # ## # ###
#
# ##
####
# #
# ## #
##
##
##
#
#
# # #
####
##
# # ## #
## ### ###
#
# ### # ## ## # ## # # # # # # #
# #
## # ### # # ## ## ## # # # #
#
# # # ######### ### ### ### # ### # # # # ## ## #
# # #
# # ### ## # #### ## #### ## ##### ##### ###### #
#
# #
# #### # ## #### # # #### # ### #### ## # #### #
# ## ## # # ## #### ## ### ### ## # ## # ## # ##
# ## # ## #### # #### # # ## # #
# ## ### # # ## # # #
# # ##### # ##### ## # # # # # #
# # # # # # # # ##### # # ## # # #
# # # # # ## # ## # # #
## #
# ## # # # # ## ## # # # # #
#
# ### # ## # ## ## # # # # # #
#
## # # # # # # # #
### ## ## ### ##### ### # # # # #
# ## ## ## # # ## # # # # # # #

# ## # # # # ### ## # # # # # # # # # # #

# ##### # #####
## # # # # # # # # # # # #
# # # # ## # #
# #
#
# #
#
#
#
## # # # # #
#
# #
#
#
#
# ##
# # # # # # ## #
#
#
#
#
#
#
# # #
# # #
# # # #
# ## #
#
#
# # # # # #
#
# # # #
#
#
# # ## # # # # # ##
## # ## #
#
# #
#
# #
#
#
#
## #
#
#
#
# #

##
# # #
# #
# # # ## # # #
# # # # #
#
## # # ###
# # # # # #
# #
# # # # # #
# ## # # # #
# # #
#
# # ##
# ## ## #
#
# ##
#
#
#
#
# #
# ## #
#
# ## # # # ### # # #
# # # # # # #
# # # # # # ## #

# # ##### # #
# # # # #
# # ### # # # # # # ## ## # # ### # # # # # #
# # # # #
#
# #
# #
## # ##
# #
# ##
#
#
#
# # # ## ### # ###
##### #
# #
#
# # #
###
# #
# #
#
#
##
#
# #
#
##
#
# #
#
#
#
#
## ### # ### ## # # # # # # # #

## ######## #### # # # # # #
# # # # # # ## # # # # #
# # # # # # # # #
## # # # # # # # ## # # # #
# # #
# #
# #
#
#
#
# # # # # #
# ## # #
# #
##### ######### #### # #
# ## # # # # # # # #
#
#
#
#
#
# #
#
#
#
## #######
###### # # # ## ## # # ###### # # # ## ##
# ### ##
# # #
#
####### # ## # ########
# #
## # # # # ## # #
# ########
# # # # # #
## ### # ## ## # ###### ###### # # #
# # # ####### ## # # ## # #####
# # # #

## #### # # ### ## # ## #
# ### ## ## # # # #
# # # ### #### ###
# # ##
# # # # # #
# ## ### ## ### ##
# #
##### # ## # # ## # # ###
# #
# #
#
#
# #
# # #
# #

## # ## # # # # #
## ###
# #
#
#
#
# ##
#
## #
#
## # # # # #
# #
### #
# #
# # #
### ###### ## ## ##
###### # # ## ### # ## # #
# #
# # ##### #### # ## ## # ## # ###
# ##
# #
# ## # # # ## # # # ## # #
#
#
#
# # # #
# #
## #
# # # ## #

# ## # # #
### # #
#
#
# #
# ## # #
## #
# #
## # # # # ## #
# #
# #
# #
# #
#
# # ## # #
#
# # # ##
# #
# #
#
#
##

#
# # # # #
##
#
# ##
#
# #
# #
#
# # ## ## # #
# # ###
## ## #
## # #
#
##
#
## ##
# #
#
#

0 0-1 1-5 5-49 50-100 > 100 1 dot = 50 Kasus


API
Free Low Moderate High
o/oo 1 dot = 250 kasus
MALARIA DI INDONESIA 2000 – 2009
3,500,000

3,000,000

2,500,000

2,000,000

1,500,000

1,000,000

500,000

0
2009 (s/d
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Sept)

Malaria Klinis 3,178,212 2,737,927 2,660,674 2,482,906 2,335,585 2,113,265 2,167,028 1,774,845 1,624,930 1,462,437
Spesimen Darah Diperiksa 1,880,418 1,604,573 1,440,302 1,224,232 1,109,801 982,828 1,246,324 930,029 1,145,087 938,971
Kasus Positif 256993 267,592 273,793 223,074 268,852 315,394 347,597 311,789 266,277 122,698
% SD Diperiksa 59.2 58.6 54.1 49.3 47.5 46.5 57.5 52.4 70.5 64.2

PERSENTASE SD DIPERIKSA, 2000-2009


80.0

70.0

60.0

50.0

40.0

30.0

20.0

10.0

-
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 (s/d Sept)

% SD Diperiksa 59.2 58.6 54.1 49.3 47.5 46.5 57.5 52.4 70.5 64.2
Klinis, Sediaan Darah Diperiksa & Positif, 2000 - 2008
450,000 1,600,000

400,000

350,000
SUMATRA 1,400,000
5 PROV IND TIMUR & NTB
1,200,000
300,000
1,000,000
250,000
800,000
200,000
600,000
150,000
400,000
100,000

50,000 200,000

- -
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Klinis 414,953 318,607 340,101 374,516 333,133 261,046 400,479 213,052 288,984 Klinis 891,781 856,436 1,004,926 1,016,045 1,364,679 1,338,748 1,164,580 1,217,642 930,816

SD Diperiksa 77,622 76,565 77,871 89,450 92,353 88,259 142,730 97,201 118,185 SD Diperiksa 251,832 222,757 273,142 272,125 567,802 481,544 628,743 560,366 741,531

Positif 21,762 28,807 28,581 28,556 30,670


1,600,000 24,704 49,973 31,098 32,271 Positif 104,560 116,195 134,552 135,237 242,183 268,042 264,767 278,862 198,495

1,400,000

1,200,000

1,000,000
JAWA
800,000

600,000

400,000

200,000

-
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Klinis 1,475,704 1,215,096 1,010,265 785,362 522,663 376,547 412,584 226,406 226,140
SD Diperiksa 1,475,704 1,215,096 1,010,265 785,362 522,663 376,547 412,584 223,948 226,140
Positif 101,197 86,277 77,744 27,300 8,079 5,523 7,186 4,619 4,646

250,000 200,000

180,000
200,000 SULAWESI 160,000
KALIMANTAN
140,000
150,000 120,000

100,000
100,000 80,000

60,000
50,000
40,000

20,000
-
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 -
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Klinis 221,071 190,505 157,127 161,849 159,117 105,088 143,785 103,529 120,856
Klinis 174,703 157,283 148,255 145,124 65,946 31,836 45,600 14,216 55,878
SD Diperiksa 39,882 41,008 34,972 34,166 31,932 22,175 41,849 25,072 35,958
SD Diperiksa 35,378 49,147 44,052 43,121 18,662 14,303 20,418 11,442 23,372
Positif 14,595 15,859 12,572 12,059 12,835 10,200 17,148 10,415 18,640
Positif 14,879 20,454 20,344 19,913 11,169 6,925 8,523 3,651 12,755
TUJUAN, KEBIJAKAN & STRATEGI
ELIMINASI MALARIA

1. Eliminasi di DKI, Bali, Batam 2010

2. Eliminasi di Jawa, NAD, Kepri: 2015

3. Eliminasi di Sumatra, NTB, Kalimantan,


Sulawesi: 2020

4. Eliminasi di Papua, Papua Brt Maluku, NTT,


Malut: 2030
TAHAPAN INDONESIA
MENUJU BEBAS MALARIA
(Berdasarkan Waktu)

3 yrs

2000 2000-2030
KEBIJAKAN

I. Diagnosa Malaria harus terkonfirmasi


mikroskop atau Rapid Diagnostic Test
II. Pengobatan menggunakan
Artemisinin Combination Therapy
KEBIJAKAN

III. Pencegahan penularan


malaria melalui:
distribusi kelambu (Long
Lasting Insecticidal Net),
Penyemprotan rumah,
repellent, dll

IV. Kerjasama Lintas Sektor


dalam Forum Gebrak
Malaria
KEBIJAKAN

V. Memperkuat Desa Siaga


dengan pembentukan
Pos Malaria Desa
(POSMALDES)

VI. Save Papua


STRATEGI
 Intensifikasi dan integrasi kegiatan malaria
- Mass Blood Survey
- Pengobatan malaria &
pembagian kelambu
pada ibu hamil
- Pengobatan malaria &
pembagian kelambu pada bayi
dg imunisasi lengkap
- Pembagian kelambu integrasi
dg pengobatan massal filariasis
- Pembentukan Pos Malaria
Desa dengan kader malaria
STRATEGI
 Penguatan SDM Petugas
Kesehatan melalui Pelatihan, dll
 Kerjasama Lintas
Sektor dlm pengendalian
nyamuk vektor
malaria
TUJUAN
UMUM :
Menurunkan angka kesakitan dan kematian malaria
50 %, dengan memperkecil penularannya ke
tingkat terendah melalui pendekatan intervensi
epidemiologi di daerah Kalimantan dan Sulawesi
TUJUAN
KHUSUS :
1. Meningkatkan akses diagnosa dini yang terkonfirmasi (mikroskopis / RDTs)
dan pengobatan dengan ACT di daerah-daerah endemik malaria dari 10%
pada tahun 2008 menjadi 80% pada tahun 2014

2. Memperluas cakupan populasi serta meningkatkan penggunaan LLINs


sehingga pada tahun 2014, 80% wanita hamil dan 80% anak-anak di
bawah 5 tahun secara teratur tidur dengan menggunakan LLINs, diikuti
dengan kenaikan lebih 5% tiap tahunnya (baseline 2010)

3. Meningkatkan pelaporan dan surveilans malaria rutin untuk perbaikan


program pengelolaan malaria termasuk investigasi dan penanggulangan
KLB

4. Meningkatkan dukungan pengendalian malaria di tingkat masyarakat,


kabupaten, provinsi dan nasional melalui advokasi, sehingga kontribusi
kabupaten dan provinsi dapat dilipat gandakan pada akhir periode 5
tahun

5. Memperkuat dan meningkatkan pengelolaan program malaria di tingkat


pusat, provinsi dan kabupaten
DAERAH SASARAN R8

# # #
# # #
# #
#
## #
# # # ##
## #
# # # #
# ## # # # #
### # # #####
#
# ## ### ##
##

## #
###
## #
#
# ## ##
## ## ## # #
# # ## ## # ## #
# # # # # # ##
## # ## # # # # # #
### # # # # # ##
# ## # # # ## ### # # # ## # # # # # ##
# ## #
#### # # ### # # # # # # # # # # # # # ## # # #### #
## ## ## # # # # ## ## # # # ## ## ### ## # #### # ## # # # # # ## ## # #### # # # ## # # ## # # # #
##### ## # # ## ### # # ## ## # # # # # # ### ###
#### # # # # ###### # # ## # ## ## # ## ## ### ## ## ## # # # ## ## ## # # # # # # # # ## # ## ## # # # ## #
# ## ##
## ## # ### # ### ### # ### ### # # ## # # ## # # # # # ## ## # # # ## # # # # ## # # ## # ## # # # # #
# ## # # # ### ## # ## # ## # # ### ## ## # # # ## # # # # # # # ## ## # # # # # ## ## # # # ## ##
# ## # # ## # # ## # # # # ## # # # ##
# # # # # # ## ## # # ## # # # ## ## ## # # ## ## # # # # # # # # ## # ## ## # #
# ## # # # ## # # # # ## ## ### ## # # # # ## # ## # ## # # # # # # # # ## ## # #
# ## ### # # # # ## # ## ## ## # ## # ## ## ## ## ## # # # ## # # # # # ## # ## # # # ## # # # # # # # # # # # #
# # # ## # ## # # ### #### ### # ### ## # # # ## # # #
# ## # # # # # # ## # # ### # # ## # ## # ## ## ## # # ####### ## # # ## ## # ## ## # ## # ## ## ## # # # # ##
# # ## # # # ### ### ## ## # # ## # # ## ## # # # # ## # # ## ## # ## # # ## ## ## # # # ## ## # ## # # # #
# # ## # # # # ## # # # # ## # # # ## # # # ## ## #
# # ## # # # # # ## ## # # # ### ## ## # ## # ## ## # # # ## # # # # ## ## # # # ### # # # ## #
# # # # ## # # # # ## ## ## # # # # ## # ## # # ### ## # # ## ## # # # ## ## # ## # # # # # # ## # # # # ## ## # # ## ###
## # # # # # ## ## ## ## # # # ### ## # # # ## # # ### # # # # # ## ## # # # # # ## ## # ## ## ## #
# ### ## ## # # # ### # # # # # # # # ### ####### ## ### ######
## # # # # ## # # ## # # # # ## # # ## # # # # # # ## # ## # # # # # ## # # # ## # ## ## # ## ## ## # ## ## ## ## ## ## ## # ## ## ## ## ##
# # # # ## ## # # # ### # ## # ## # ## # # # ## # # ## # # # ## ## # ## ## ## ## ## ## # # ## ## # ## # ## # # # ## # # # # # ## # ## ## ## ## # ## ## ## ## ## # ## ## #
# ## # # ## # # ## ## # ## # ## ## ## ## # # # # # # # ## ## ## # ## ## # # # ## ## # # ## # # # ## # # # # ## ## # ## ## ## ## ## ## # ## ## ## ## #
#### ## # ## ### #### # # # # ### # ##### ## ### # # ## # # # ############# #### #
# ## # # # # # # ## # # # # # # # # ## # ## ## ## # ## # ## # # ## # ## # # ## ## ## ## # # # ## # # ## ## ## # ## ## ## # ## ## ## ## # # ## ## # # ## # #
# # ## ## # # # # ## # ## # ## # # ## ### ## # # # ## ## # ## ## # # ## ## ## # # ## # # ## ## # # ## ## ## # ## # # ## # # # ## ## ## ## ## ## ## # # # ## ## ## ## # ## # ## ##
### ## ## ## ### # ## ## ### # # ## # ## # # # # ## # ## ###### # # ## # # # # # ## ## # ## # # # ## ## ## # # ## ## # # # # # # ## ## # # # ## ## ## # ##
# # # # # ## # # #### # ### #### # # # # # # # # #### # # #
# # # # ## # # # # # # ## # ## # # # ## # # # ## ## # # ## ## ## ## # ## ## ## # ## # # # # ## # # # ## ## ## # # # ## ## # # # ## # ## ##
# ## # ## ## ## # # ## ## ## # # # # ## # # # ## ## ## # ## # # ## # ## ## # ## ## ## ## # # # # ## # # # # ## # ## # # # # # ## # # # ## #
# # # # # # ## # # # ## # ### # # # # ## # # ## # ## ## ## ## ## ## # # ## # # # # # # # ## ## ## ## # # ## # ## # # # #
# # # # # # ### ### ## ## ## # # # # ##
### ## ## ## # # ## #### ## ## # # # ### # ### ## # ## ## # # # # # ## ## # # ## # #
## # ### # # ## # ## ## ## # # ## ### ### ## ## ## # # ### ## # #
## # ## # ## # # # # ## # # # # ## # ### # ## # ## ### ## ## # # # # # # ## ## # # #
### ## # # # # # # # ## ## #
## ## # # # # # ## ## # # # # # ## # ## ## # # # ## # ## # ## # # ## #
## # # ## # ## ## ## # # # # # # # ## ### ## # ## ## # ## # # # ## ## ## ## # # # ## # # # # #
# ## ## ## # # # # # # ## ## # # # # #
# # # # ## # # # # ## # # # # # # ## # # ## # # # # # # # # # # # #
### # ### ## # # ## ## # # # # # # #
# # ###
# # # # # # # #
# # # # # #
# ## # ## # # ### # # ## ## ## #
# # ## ## # # ## ## # ## # # ## ## ## #
# # # #### # ## ## # ### #
## # # # ## #
## # # # ## # #
# # # ## # ## # # ###
## ###
#
## #

#
#
# ##
# ## ## # ##
####### ##
# ## ## ## ## ## ## # ## ## #
## ## # # # ## # ## #

#
##
## ##
## #
# ## #

##
##
# ##

HIA : AMI > 10 51 Districts

MIA: AMI 1- 10 47 Districts


LIA : AMI <1
30 Districts
Total 128 Districts
Covered areas: 10 provinces (Base on 2008 Data)
No Provinces High Medium Low
Incidence Incidence Incidence
Area Area Area
1 West Kalimantan 10 Districts 3 Districts 1 District
2 South Kalimantan 2 Districts 6 Districts 6 Districts
3 East Kalimantan 3 Districts 5 Districts 6 Districts
4 Central Kalimantan 7 Districts 7 Districts -
5 North Sulawesi 9 Districts 6 Districts -
6 Gorontalo 3 Districts 2 Districts 1 District
7 Central Sulawesi 9 Districts 2 Districts -
8 South Sulawesi 1 Districts 9 Districts 14 Districts
9 West Sulawesi 2 Districts 2 Districts 1 Districts
10 Southeast Sulawesi 5 Districts 5 Districts 2 Districts
Total 51 Districts 47 Districts 30 Districts
“Ayo berantas malaria”

Anda mungkin juga menyukai