DETEKSI DINI
PENYIMPANGAN PERTUMBUHAN
DAN TINDAK LANJUTNYA
Khusus:
2
POKOK BAHASAN
1. PEMANTAUAN PERTUMBUHAN
2. PEMANTAUAN STATUS GIZI
3
POKOK BAHASAN 1
PEMANTAUAN PERTUMBUHAN
4
PEMANTAUAN PERTUMBUHAN
PERTUMBUHAN :
Bertambahnya ukuran fisik dari waktu ke waktu
Contoh: anak bertambah tinggi dan bertambah
besar
PERKEMBANGAN :
Berkembangnya fungsi mental, psikomotor dan
sosial
Contoh: anak dari berbaring mampu duduk,
berjalan, dapat bergaul, dan bersosialisasi 6
B. PERTUMBUHAN SEBAGAI INDIKATOR
STATUS GIZI
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
11
D. POSISI STRATEGIS KMS DALAM
MONITORING PERTUMBUHAN (Lanjutan…)
PENILAIAN KADER/
PETUGAS KESEHATAN
ASAL NAIK
12
N1 :TUMBUH KEJAR
Umur /bl 4 5 6 77 8 99 10
Berat /kg
99
5,5 6,1 6,7 7,3 8,0 8,5 9,2
Interpretasi N1 N1 N1 N1 N1 N1
13
N1 :TUMBUH KEJAR
14
N2 :TUMBUH NORMAL
Umur /bl 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Berat /kg 6,4 7,0 7,3 7,7 8,1 8,4 8,8 9,0 9,2
Interpretasi N2 N2 N2 N2 N2 N2 N2 N2
15
N2 :TUMBUH NORMAL
A TIDAK
B
16
T1 :TUMBUH TIDAK MEMADAI
Umur /bl 5 6 7 8 9 10 11
Interpretasi T1 T1 T1 T1 T1 T1
17
T1 : TUMBUH TIDAK MEMADAI
18
T2 :TIDAK TUMBUH
Umur / bl 5 6 7 8
Berat /kg 6,6 6,6 6,6 6,6
Interpretasi T2 T2 T2
19
T2 : TIDAK TUMBUH
20
T3 : TUMBUH NEGATIF
Umur /bl 5 6 7 8
Berat /kg 6,6 6,2 6,0 5,9
Interpretasi T3 T3 T3
21
T3 : TUMBUH NEGATIF
22
Penilaian pertumbuhan
23
Penilaian Pertumbuhan A
Andi
Banu
Cindi
26
E. GANGGUAN PERTUMBUHAN
(Lanjutan …)
GAGAL TUMBUH
MENINGGAL
27
Lingkaran setan malnutrisi dan infeksi
E. GANGGUAN PERTUMBUHAN
(Lanjutan …)
28
GANGGUAN PERTUMBUHAN
(Lanjutan …)
29
E. GANGGUAN PERTUMBUHAN
(Lanjutan …)
30
E. GANGGUAN PERTUMBUHAN
(Lanjutan …)
31
E. GANGGUAN PERTUMBUHAN
(Lanjutan …)
32
E. GANGGUAN PERTUMBUHAN
(Lanjutan …)
33
E. GANGGUAN PERTUMBUHAN (Lanjutan )
Prelacteal feeding
Working mother
Too early weaning
Jarang kontrol
35
E. GANGGUAN PERTUMBUHAN (Lanjutan)
BAHAN MAKANAN SAPIHAN
1 2
Makanan Pokok Zat Pembangun
Beras protein hewani,
protein nabati
ASI
3 4
Zat pengatur Sumber Energi
Minyak,margarine,
Sayur, buah
Santan, gula
Berikan kepada anak anda bubur setengah padat dan selalu tambahkan minyak
atau santan. (WHO 1988)
Untuk anak 6-12 bl perlu minyak atau margarin 4 ½ sendok obat sehari, umur
12-24 bl perlu 5 ½ sendok obat. (King 1996)
36
E. GANGGUAN PERTUMBUHAN
(Lanjutan …)
Anjuran makan agar anak sehat, lihat buku II,hal 52
0 – 6 BULAN : ASI EKSKLUSIF
6 – 8 BULAN : - ASI sesuai keinginan anak
- MP-ASI 2 x sehari @ 2 sdm
mis : Bbr susu- makanan lumat + ayam/
ikan/ tempe/wortel/bayam/ k.hijau
santan/ minyak
37
E. GANGGUAN PERTUMBUHAN
(Lanjutan …)
Anjuran makan agar anak sehat, lihat buku II,hal 52
12 – 24 BULAN : - ASI sesuai keinginan anak
- Nasi lembik + telur/ayam/ikan/bayam/
k.hijau/ santan/ minyak 3 x sehari
- Makn selingan 2 x sehari : pisang,
bbr kac hijau/biskuit/nagasari,dsb
39
F. POSYANDU SEBAGAI TEMPAT
PEMANTAUAN PERTUMBUHAN (Lanjutan ..)
Timbang
Growth Monitoring
Plotting
N1
Buat grafik N N2
Interpretasi T T1
T2
T3
Tentukan penyebab
T,Kurus/Edema/BGM
Ditimbang setiap
bulan KMS
Posyandu
41
H. PERANAN POSYANDU SEBAGAI
SISTEM KEWASPADAAN DINI GIZI BURUK
RUJUKAN KASUS :
2 T (walau BB masih > BGM)
Kurus, edema
BB berada di Bawah Garis Merah (BGM)
Balita sakit
LAPORAN KASUS :
Formulir W1 & W2 (Puskesmas/RS)
Dinas Kesehatan Kabupaten/Kota & Propinsi
Kejadian Luar Biasa / KLB gizi buruk
42
POKOK BAHASAN 2
43
PEMANTAUAN STATUS GIZI
44
A. CARA MENENTUKAN STATUS GIZI
ANTROPOMETRI :
BB/U, TB/U, BB/ TB.
KLINIS :
Kulit, otot, jar lemak, mata, lidah, bibir
Kurus, edema (+/-), otot atrofi, jar.lemak <, pucat,
bercak bitot’s, dermatitis
LABORATORIUM :
Darah, kemih, tinja, cairan spinal
ANALISA DIET /MAKANAN :
Frekuensi makan, jumlah makanan, jenis makanan,
Alergi dan intoleransi makanan.
45
B.CARA MENGUKUR BERAT BADAN
46
C. CARA MENGUKUR
PANJANG BADAN/ TINGGI BADAN
49
E. PENILAIAN STATUS GIZI (lanjutan..)
52
E. PENILAIAN STATUS GIZI (lanjutan..)
53
E. PENILAIAN STATUS GIZI (lanjutan..)
Siapkan alat-alat :
Dacin/Alat timbangan pegas
Baby Length board
Microtoise
KMS dan tabel baku rujukan
ALat tulis (Kertas & pinsil)
Siapkan 2 (dua) anak : umur < 2 tahun &
> 2 tahun
Waktu : 90 menit
Catatan: Alat-alat antropometri harus ditera secara berkala
55
(Badan Metrologi)
PRAKTEK MENIMBANG BB DAN
MENGUKUR TB-PB (lanjutan…)
Bandul penyeimbang
tidak dipasang
58
CARA MENGUKUR
PANJANG BADAN PADA ANAK < 2 TH
59
CARA MENGUKUR
TINGGI BADAN PADA ANAK > 2 TH
60
CARA PENGUKURAN YANG SALAH
PERHATIKAN KAKI KANAN YANG DIDEKATKAN
KE PENGUKUR
61
CARA PENGUKURAN YANG SALAH
PERHATIKAN ALAS TIDUR YANG MELENGKUNG
& PEMBATAS YANG TIDAK LURUS
62
LATIHAN SOAL
1. Anak Perempuan umur 6 bulan degan berat 7,6 kg,
pada umur 7 bulan menjadi 8,1 kg dan pada umur 8
bulan menjadi 8,8 kg. Buatlah grafik pertumbuhan
dan interpretasinya !