Anda di halaman 1dari 24

HORMON

(SISTEM ENDOKRIN)
Pendahuluan
• Sistem endokrin merupakan sistem hormon
dalam tubuh

• Hormon merupakan produk kimiawi yang dihasilkan


oleh sel dalam konsentrasi yang sangat kecil

• Mereka ditransportasikan ke seluruh tubuh melalui


darah.

• Hormon bertugas mengatur dan mengkoordinir organ-


organ yang berbeda dalam tubuh
MENGAPA DISEBUT ENDOKRIN ??

• Karena Hasil Sekresinya Tidak Dibuang Keluar Tubuh


Tetapi Masuk Ke Dalam Aliran Darah
• Sedangkan Eksokrin Hasil Sekresinya Dibuang Keluar
Tubuh  Kelenjar Ludah, Keringat, Urine
• Lebih Kurang 50 Hormon Merupakan Produk Sel Dari
Sistem Endokrin
• Hormon adalah senyawa kimia yang disekresi
oleh sel kedalam cairan ekstraseluler yang
berfungsi mengatur aktivitas metabolic sel
lain dalam tbh.

Sebagai senyawa kimia, hormon tidak


dihasilkan setiap waktu.
Hormon diproduksi hanya apabila dibutuhkan
SIFAT-SIFAT HORMON

1.Bekerja secara spesifik pada organ, bagian tubuh tertentu atau


aktivitas tertentu, misalnya insulin untuk mengatur kadar gula
darah
2. Dihasilkan tubuh dalam jumlah yang sangat sedikit tetapi
memiliki pengaruh besar terhadap aktivitas tertentu dalam
tubuh, misal jika tubuh kekurangan beberapa miligram
hormon Somatotrophin maka pertumbuhan akan terhambat
secara nyata
3.Bekerja lambat, pengaruh hormon tidak spontan seperti pada
pengaturan oleh syaraf. Seperti hormon Testoteron yang
berpengaruh terhadap perkembangan kelamin skunder pria
Kontrol Pelepasan Hormon
Pengeluaran hormon kedalam darah diatur melalui mekanisme umpan
balik negatif.
Sekresinya dirangsang oleh stimulus internal atau eksternal dan ketika
jumlah hormon dalam darah meningkat maka pelepasan akan dihentikan.

Stimulus yang mengaktivasi organ endokrin dibagi menjadi 3 kelompok


utama, yaitu :

1. Hormonal, artinya organ endokrin dirangsang produksinya oleh


aktivitas hormon lain.
Contoh hormon hipotalamus merangsang kelenjar hipofisis untuk
mensekresi hormonnya dan hormon tersebut akan merangsang organ
endokrin lain untuk melepaskan hormon kedalam darah.
2. Humoral, artinya dirangsang oleh kondisi cairan
tubuh spt darah atau cairan empedu.
Contoh pelepasan hormon paratiroid dirangsang
oleh penurunan kadar kalsium darah.

3. Neural, artinya stimulus dirangsang oleh sistem


saraf.
Contoh sistem saraf simpatik akan merangsang
pengeluaran norepinefrin dan epinefrin.
Struktur Kimia Hormon
• Hormon Peptida atau protein diantaranya
hormon yang dihasilkan oleh hipotalamus,
hipofisis, paratiroid, tymus, pankreas.
• Hormon steroid diantaranya hormon yang
diproduksi oleh korteks adrenal dan kelamin
• Hormon turunan asam amino diantaranya
hormon yang diproduksi oleh tiroid dan
hormon medula adrenal.
KELENJAR APA SAJA YANG DAPAT MENGHASILKAN HORMON

• HIPOFISA  HIPOFISA ANTERIOR, MEDULA, POSTERIOR


• THYROID
• PARATHYROID
• ADRENAL  KORTEKS & MEDULA
• PANKREAS  SEL ALPHA, SEL BETA, SEL DELTA, SEL F
• LAMBUNG (GASTER)
• DUODENUM (USUS HALUS = INTESTINUM TENUE)
• OVARIUM
• TESTIS
• THYMUS
KELENJAR HIPOFISE
Sebagai Master of Gland, memiliki pengaruh yang kuat MATERI
terhadap organ dan kelenjar hormon lainnya
Kelenjar yang terletak dibawah Hipothalamus otak tengah.
Kelenjar Hipofise dibagi menjadi, Hipofise bagian Anteprior
dan Hipofise bagian Posterior

Hipofise Anterior
Hipofise Posterior

Amudiono
HIPOFISA ANTERIOR

• 1. Hormon Pertumbuhan = Growth Hormone = Somatotropin


= Gh  Hormon Ini Bekerja Pd Tulang, Otot, Rawan, Kulit &
Bekerjanya Sangat Terbatas  Pd Pria  Lhr  21 Thn 
Pertmbuhan Drastis 13-16 Thn; Sdgkan Pd Wanita  Lhr 
18 Thn  Pertumbuhan Drastis 9-12 Thn

• Bila Gh Bekerja Normal  Tbh Akan Normal, Bila Hipersekresi


 Manusia Raksasa (Giant), Bila Hiposekresi  Manusia
Kerdil/Cebol  Lorain  Pendek & Kurus; Frolich  Pendek,
Gendut, Perut Buncit
LANJUTAN HIPOFISA ANTERIOR

• 2. Thyrotropic Hormone = Thyrosomatotropic Hor-mone = Tsh


 Mempengaruhi Kel Thyroid  Menghasilkan Thyroksin
(T4), Liotironin (T3) & Kalsitonin
• 3. Adreno Cortico Tropic Hormone (Acth)  Ada 3 Kelompok
Besar  1. Glukokortikoid  Penghasil Gula; 2.
mineralokortikoid  mengatur keseimbangan cairan antara
ion na & ion k; 3. gonadokortikoid  Utk Wanita  Estrogen
& Progestrone;  Utk Pria  Testosterone
• 4. Prolactine = Lactogenic Hormone = Luteotropic Hormone =
Lth  Persiapan Produksi Air Susu Ibu (Asi)  Pd Saat
Seorang Wanita Dinyatakan Menikah & Hamil; Msh Gadis Tdk
Keluar Asi Krn Ada Hormone Yg Menghambat Estrogen
LANJUTAN HIPOFISA ANTERIOR

• 5. GONADOTROPIN HORMONE (GTH) tdd:

• FSH  FOLLICLE STIMULATING HORMONE & LH (LUTEINIZING HORMONE)


• PDWANITA  FSH  MEMATANGKAN TELUR DALAM FOLIKEL OVARIUM
MULAI DR FOLIKEL AWAL – PRIMER – SEKUNDER – TERSIER – DE GRAAF
(MATANG) ; LH MENEBALKAN DDG RAHIM & MEMPERTAHANKAN
IMPLANTASI JANIN
• PD PRIA  FSH  MEMATANGKAN SPERMATOGONIUM 
SPERMATOZOA MELALUI SPERMATOGENESIS, SPERMIOGENE-SIS,
TRANSFORMASI; LH = ICSH  MENGHASILKAN SEL LEYDIG YANG
MEMPRODUKSI HORMON TESTOSTERON
HIPOFISA MEDULLA

• MENGHASILKAN MSH = MELANOCYTE STIMULATING HORMONE  AKAN


MENGHASILKAN PIGMEN MELANIN UNTUK WARNA KULIT

• MAKIN BANYAK MELANIN MAKIN HITAM PIGMEN KULIT, MAKIN SEDIKIT


MELANIN MAKIN PUTIH PIGMEN KULIT
HIPOFISA POSTERIOR = NEUROHIPOFISA

• 1. OXYTOSIN  REGULASI KONTRAKSI RAHIM SETIAP 3 JAM, 2,5 JAM, 2


JAM, 1,5 JAM, 1 JAM SEKALI S/D 10 MENIT SEKALI; SELAIN ITU JG
MEMBANTU DALAM PROSES PENGELUARAN AIR SUSU IBU BILA SETELAH
MELAHIRKAN KELENJAR MAMMAE IBU DIHISAP OLEH BAYI
• 2. RELAXIN  MEMBUKANYA SIMPHISIS PUBIS (TLG KEMALUAN)
SEHINGGA BAYI MUDAH DILAHIRKAN
• KEDUA HORMON DI ATAS HARUS BEKERJA SAMA AGAR BAYI MUDAH
DILAHIRKAN
• 3. ADH = ANTI DIURETIKA HORMONE = PITRESSIN = VASOPRESSIN 
MENCEGAH AGAR URIN YANG KELUAR TIDAK TERLALU BANYAK ( IN PUT =
OUT PUT)  BILA TIDAK AKAN MENYE-BABKAN DIABETES INCIPIDUS
KELENJAR TYROID DAN PARATYROID
Kelenjar Tyroid dan Paratyroid terletak di leher. Pada bayi dan
MATERI
anak anak, kelenjar ini belum berfungsi dengan baik.
Kelenjar Tyroid menghasilkan hormon Tiroksin, sedangkan Paratyroid
menghasilkan hormon Parathormone (PTH)

Kelenjar Tyroid
berfungsi menghasilkan
hormon :
1. Tiroksin
2. Triiodotironon
3. Kalsitonin
Paratiroid
Paratiroid Kelenjar Paratiroid
Tyroid menghasilkan hormon
Parathormon
Tiroksin berfungsi mengatur kecepatan pertumbuhan dan metabolis-
me, Triiiodotironin mengatur kecepatan metabolisme karbohidrat,
Kalsitonin mengatur kadar kalsium dalam darah

Parathormone berfungsi mengatur fosfat dan kalsium plasma darah

Amudiono
KELENJAR ADRENAL (ANAK GINJAL)

• DISEBUT KELENJAR SUPRARENALIS


• ADA BAGIAN KORTEKS (TEPI) & MEDULLA (TENGAH)
• BAGIAN KORTEKS MEMPUNYAI 3 (TIGA) KELOMPOK BESAR:

• 1. GLUKOKORTIKOID  MENGHASILKAN KORTISON & HIDRO-KORTISON


 UNTUK PEMBENTUKAN GULA BILA TUBUH KEKURANGAN GULA
• 2. MINERALOKORTIOD  ALDOSTERON  KESEIMBANGAN CAIRAN
TUBUH ANTARA ION Na (NATRIUM = SODIUM) & ION K
(KALIUM=POTASIUM)
• 3. GONADOKORTIKOID  PEMBENTUKAN HORMON PD WANITA 
ESTRONE & PROGESTRONE SERTA PD PRIA  TESTRONE
LANJUTAN KELENJAR ADRENAL

• BAGIAN MEDULA (TENGAH)


• ADRENALIN & EPINEPHRIN SERTA DERIVATNYA YAITU: NORADRENALIN &
NOREPINEPHRIN
• DILATASI (PELEBARAN) PEMBULUH DARAH CORONARIA JANTUNG
• DILATASI PEMBULUH DARAH & OTOT-2 BRONKIOLUS AGAR RESPIRASI
BERJALAN NORMAL
• KONSTRIKSI (PENYEMPITAN) PEMBULUH DARAH PD DAERAH MUKA
(TERUTAMA BILA KITA DIPERMALUKAN) AKIBAT LAIN TERJADINYA
HIPERTENSI (TEKANAN DARAH TINGGI)
• MENGHASILKAN GULA DARI GLIKOGEN OTOT
KELENJAR PANKREAS

• BERFUNGSI GANDA  DAPAT MENGHASILKAN EKSOKRIN  BGN ACINI


(ACINUS) SERTA ENDOKRIN  BGN PULAU-2 LANGERHANS
• 1. SEL A = ALPHA  GLUKAGON  MENGHASILKAN GULA BILA TUBUH
KEKURANGAN GULA
• 2. SEL B = BETA  INSULIN  MENGURAIKAN GULA BILA BERLEBIHAN
MENJADI GLIKOGEN DALAM OTOT
• 3. SEL D = DELTA  SOMATOSTATIN  TERGANTUNG DR KE-BUTUHAN
TUBUH  MEMBANTU SEL A BILA KEKURANGAN GULA & MEMBANTU SEL
B BILA KELEBIHAN GULA
• 4. SEL F  PANKREOPEPTIDA  MEMBANTU DALAM PROSES
PENCERNAAN MAKANAN TERUTAMA PROTEIN
KELENJAR LAMBUNG (GASTER)

• MENGHASILKAN GASTRIN

• MEMBANTU DALAM PROSES GERAK PERISTALTIK YANG TERATUR


SEHINGGA MAKANAN DIANTAR ANTARA LAMBUNG MULAI DARI
ESOPHAGUS, KARDIA LAMBUNG, FUNDUS LAMBUNG DAN PYLORUS
LAMBUNG

• MEMBENTUK MAKANAN YANG PADAT MENJADI LUNAK ATAU DALAM


BENTUK CAIR (KHIME) SEHINGGA MUDAH DICERNA OLEH INTESTINUM
TENUE (USUS HALUS) YG TDD: DUODENUM, JEJENUM, ILEUM
KELENJAR DUODENUM

• MENGHASILKAN SEKRETIN

• MEMBANTU DALAM PROSES GERAK PERISTALTIK DALAM USUS HALUS


MULAI DARI DUODENUM, JEJENUM KEMUDIAN KE ILEUM  KE USUS
KASAR/BESAR (INTESTINUM CRASSUM)

• MEMPERCEPAT PENGANTARAN NUTRISI KE JARINGAN DAN SEL-SEL


SETELAH DALAM BENTUK KHIME
KELENJAR THYMUS

• MENGHASILKAN THYMOSIN
• BERFUNGSI UNTUK KEKEBALAN TUBUH MANUSIA
• KEKEBALAN ADA 2 (DUA) MACAM:
• 1. KEKEBALAN SELULER  KEKEBALAN YANG DIBERIKAN PD SAAT KITA
DALAM KANDUNGAN IBU  IBU MAKAN PROTEIN ATAU DISUNTIK 
AKAN TERBENTUK ANTIBODI YANG AKAN DIBERIKAN KE ANAK SHG ANAK
MENJADI KEBAL
• 2. KEKEBALAN HUMORAL  KEKEBALAN YANG DIBERIKAN SETELAH ANAK
DILAHIRKAN MELALUI VAKSINASI/IMUNISASI MULAI DARI BCG; DPT 1, 2,
3; POLIO 1, 2, 3, CAMPAK, RUBELLA, HEPATITIS DAN DILAKUKAN
PENGULANGAN SETELAH 1 THN, 3 THN, 6 THN
KELENJAR OVARIUM

 Menghasilkan Estrogen & Progesteron


 Estrogen  Berfungsi Untuk Mematangkan Telur
 Menebalkan Dinding Rahim Utk Persiapan Bila Ovum Ketemu Dg Sel
Sperma
Mengembangkan payudara secara maksimal,
Menstimuli Pertemuan Ovum Dg Sel Sperma Pada Saluran Telur
(Oviduct)

 Progesteron  Berfungsi Mempertahankan Ketebalan Ddg


 Rahim Shg Bila Terjadi Pertemuan Ovum Dg Sel Sperma Akan Di
Implantasikan
 Menghambat Pertemuan Ovum Dg Sel Sperma Bila Melebihi Kapasitas
Yang Seharusnya
KELENJAR TESTIS (TESTES)

• MENGHASILKAN HORMON TESTOSTERON

• SETIAP 3 (TIGA) TUBULUS SEMINIFERUS DLM TESTIS KETEMU AKAN


MENGHASILKAN HORMON TSB

• MENINGKATKAN HASRAT LIBIDO PRIA

• SEBAGAI TANDA SEKS SEKUNDER PRIA  SUARA BERAT, TUMBUH JAKUN


(ADAM APPLE’S), BAHU MELEBAR, PINGGANG TETAP RAMPING

Anda mungkin juga menyukai