Tajuk 3

Pendekatan, Strategi, Kaedah dan Teknik Pengajaran

Sinopsis Bab ini merangkumi subtopik-subtopik Jenis Pendekatan, Strategi, Kaedah dan Teknik Pengajaran serta faktor-faktor yang mempengaruhi pemilihan kaedah dan teknik pengajaran. Di samping mengemukakan definisi dan prinsip am setiap pendekatan dan strategi, ciri-ciri utama dan langkah-langkah pelaksanaan setiap kaedah dan teknik akan ditekankan. Penganalisisan dan rumusan terhadap kekuatan dan kekurangan setiap pendekatan dan strategi pengajaran juga dibincangkan.

Hasil Pembelajaran

Setelah selesai membaca bab ini, diharap anda dapat: 1. Membezakan model, pendekatan, strategi, kaedah dan teknik pengajaran 2. Menghuraikan prinsip-prinsip am pelbagai pendekatan, strategi, kaedah dan teknik pengajaran. 3. Menghuraikan ciri-ciri utama dan langkah-langkah pelaksanaan pelbagai kaedah dan teknik pengajaran. 4. Menganalisis dan merumuskan kekuatan dan kekurangan setiap pendekatan dan strategi pengajaran Pendekatan, Strategi, Kaedah dan Teknik pengajaran

Pendekatan Pengajaran

Strategi Pengajaran

Kaedah dan Teknik Pengajaran

Bercerita Induktif Deduktif Pemusatan Guru Pemusatan Murid Bermain Lawatan

Perbincangan Tematik Integratif Pemusatan Bahan Pemusatan tugasan/ aktiviti

Demonstrasi

Eklektik

Penyelesaian Masalah

32

3.1

Pendekatan Pengajaran

Mengikut Kamus Dewan (1998), pendekatan merupakan cara atau langkah-langkah yang diambil bagi memulakan dan melaksanakan sesuatu tugas. Di dalam konteks pendidikan, konsep pendekatan bermakna cara mendekati sesuatu, misalnya objektif pelajaran yang ditentukan untuk pengajaran dan pembelajaran, maka pendekatan adalah merujuk kepada cara bagaimana sesuatu mata pelajaran yang diajarkan untuk mencapai objektifnya. Terdapat beberapa pendekatan yang akan dibincangkan iaitu pendekatan induktif, deduktif, integratif, eklektik dan tematik. 3.1.1 Pendekatan induktif

Pendekatan induktif bermula daripada spesifik kepada umum, iaitu dimulakan dengan sesuatu sebab atau contoh dan menuju ke arah sesuatu generalisasi (J.M. Kierzek dan Gibson, 1960). Hal ini bermaksud seseorang guru boleh membantu pelajar menguasai

konsep atau generalisasi berasaskan pemerhatian atau contoh-contoh yang diperoleh. Prinsip-prinsip pengajaran secara induktif: Guru merancang aktiviti pengajaran yang berkisar daripada contoh khusus kepada suatu generalisasi atau kesimpulan umum. Bahan bantu mengajar harus disediakan untuk membantu pelajar membuat kesimpulan. Contoh khusus yang releven dan sesuai harus dipelbagaikan untuk menerangkan sesuatu supaya generalisasi dapat dicapai dengan mudah. Guru membimbing pelajar untuk membuat kesimpulan dengan memberi peluang kepada pelajar untuk memerhati dan menganalisis contoh agar generalisasi dapat dibuat. Proses pengajaran dan pembelajaran berdasarkan pendekatan induktif menekankan pengajaran secara urutan yang tepat, iaitu contoh-contoh spesifik kepada umum Contoh-contoh khusus Memerhati dan mengkaji
Mentafsir dan membuat generalisasi

Rajah 3.1 : Proses pengajaran dan pembelajaran melalui kaedah induktif

Secara amnya, pendekatan induktif digunakan bergantung pada hasil pembelajaran yang diinginkan. Jika guru inginkan pelajar memahami proses bagaimana sesuatu konsep atau generalisasi diperoleh, contohnya dalam pengajaran sains mengenai topik magnet, seorang 33

guru akan memulakan aktiviti pelajar diberikan satu kelompok bahan (klip kertas, pemadam, butang plastik, paku, duit, pensel, paku tekan, pemberis plastik dan pembaris logam). Kemudian pelajar diberikan sebatang magnet untuk melihat bahan manakah yang akan

melekat pada magnet. Akhirnya, pelajar dikehendaki untuk merumuskan dalam satu ayat tentang eksperimen mereka. Pelajar dengan bimbingan guru akan membuat rumusan bahawa magnet akan menarik bahan-bahan yang diperbuat daripada logam. Guru boleh mengakhiri pelajaran dengan menggambarkan generalisasi dalam bentuk pengurusan grafik atau gambar visual.

Sekiranya pelajar masih belum menguasai apa yang diajar, guru seharusnya meminta pelajar menyatakan peraturan konsep atau perkaitan-perkaitan yang mereka dapati sepanjang tempoh pengajaran sehingga mereka berjaya menguasainya. (Rujukan: http://lrs.ed.uiuc.edu/students/m-weeks/deduct.html) Cuba buat Renungan Buat refleksi bagaimana anda mengikut prinsip pendekatan induktif dengan memberikan contoh pengajaran guru mengenai pemahaman sesuatu konsep yang lain

3.1.2

Pendekatan Deduktif

Pendekatan deduktif adalah jenis pengajaran yang bermula daripada umum kepada spesifik dan pendekatan ini merujuk kepada satu pembelajaran, di mana pelajar bermula dengan hukum yang umum dan digunakan dalam kes-kes tertentu (Brian Seaton, 1982).

Rumus, prinsip atau peraturan yang telah diketahui

Kaedah deduktif

Aplikasi rumus, prinsip, teorem atau peraturan peraturan Mendapatkan rumus, prinsip, teorem atau hukum yang baru

Rajah 3.2 : Proses pengajaran dan pembelajaran melalui pendekatan deduktif

34

Prinsip-prinsip pengajaran secara deduktif: Pada peringkat permulaan, sesuatu masalah atau hipotesis diperkenalkan dan ditakrifkan. Guru dan pelajar mengemukakan cara penyelesaian masalah. Dalam konteks ini, generalisasi yang dikemukakan harus dinyatakan secara eksplisit. Penggunaan pendekatan deduktif harus mengikut langkah demi langkah. Beberapa contoh digunakan untuk menerangkan generalisasi atau peraturan. Berdasarkan contoh yang digunakan, pelajar meniru atau menghafal contoh dan membentuk contoh lain. Pelbagai aktiviti dijalankan untuk meningkatkan pemahaman pelajar terhadap isi pelajaran yang disampaikan. Latihan menulis untuk mengesan kebolehan pelajar menguasai kemahiran turut diberikan.

Kesimpulan dibuat berdasarkan bukti yang ada setelah memahami konsep serta contoh yang diberikan. Pemahaman generalisasi atau peraturan dinilai dengan menggunakannya dalam situasi-situasi baru yang mempunyai masalah hampir serupa.

Secara ringkas, pendekatan deduktif digunakan jika keutamaan pelajaran tertumpu kepada pemahaman konsep sahaja, bukannya proses memperoleh konsep. Dengan menggunakan contoh magnet seperti dalam pendekatan induktif, terlebih dahulu guru akan membe ritahu bahawa Magnet akan menarik objek-objek tertentu, iaitu logam. Guru akan menerangkan konsep penarikan dan mengemukakan soalan Adakah magnet akan menarik pensel?. Perbincangan dilaksanakan dengan melakukan eksperimen di mana guru memberi pelajar sebatang magnet dan meminta mereka menggunakan magnet tersebut untuk menguji sama ada objek di dalam bilik darjah melekat padanya atau tidak. Pada akhir perbincangan, guru bersama pelajar merumuskan bahawa magnet menarik objek logam sahaja berdasarkan eksperimen dan contoh-contoh lain di dalam bilik darjah. 3.1.3 Pendekatan Eklektik

Pendekatan eklektik menggunakan dua atau lebih kaedah yang menggabungkan segala ciri yang baik daripada pendekatan tersebut dan menggunakannya dalam satu-satu pengajaran dan pembelajaran. Pendekatan eklektik boleh dihasilkan dengan menggunakan kedah Contohnya, guru boleh mula dengan memberikan contoh, diikuti

induktif dan deduktif.

dengan generalisasai, ataupun guru akan mengakhirinya dengan memberikan contoh untuk mengukuhkan peraturan atau generalisasi. Hal ini lebih mirip kepada pendekatan induktif. Selain itu, guru boleh memulakan pelajaran dengan memberikan peraturan atau generalisasi

35

diikuti dengan contoh dan diakhiri dengan penerangan tentang peraturan sekali lagi. Hal ini lebih mirip kepada pendekatan deduktif. Perhatikan contoh pengajaran pada Rajah 3.3.

Pendekatan Induktif

Pendekatan deduktif

Ikan
Katak Haiwan bertulang belakang Vertebrata

Itik Ayam Kambing Burung

Kucing Cicak

Rajah 3.1(c) : Contoh pengajaran konsep sains dengan menggunakan pendekatan eklektik

3.1.4

Pendekatan Integratif

Pendekatan yang menggabungjalinkan beberapa pendekatan, kaedah, strategi dan teknik agar murid lebih mudah memahami apa yang sedang disampaikan. Guru sentiasa

berusaha mengintegrasikan idea-idea baru dalam unit-unit pengajaran sedia ada supaya pembelajaran murid lebih berkesan dan mereka berupaya mengaplikasikan apa yang dipelajari dalam kehidupan seharian Prinsip pendekatan integratif adalah: Tumpuan diberikan kpd strategi pemusatan murid Penggunaan pembelajaran aktif, di mana teknik koperatif diintergrasikan untuk memberikan pelajar-pelajar peluang mengaplikasi maklumat yang g dipelajari secara teori kepada situasi dalam kehidupan seharian dan lebih menekankan perkembangan kemahiran berbanding dengan penyampaian maklumat sematamata. Peranan guru sebagai fasilitator. Keutamaan diberikan kepada kemahiran asas Peluang untuk kerja berpasukan Tumpuan diberikan kepada strategi pemusatan pelajar

36

Pendekatan ini membolehkan guru memberikan fokus kepada kandungan dan kemahiran berfikir. Langkah pengajaran dan pembelajaran integratif adalah berdasarkan langkah Hilda Taba (1962) seperti berikut:

Fasa 1: Menghuraikan Pelajar digalakkan untuk menghuraikan tentang ciri sesuatu aspek yang dikaji. Contohnya, guru meminta pelajar menghuraikan warna katak, jenis makanan dan habitatnya. Kemudian, pelajar diminta untuk menghuraikan ciri-ciri kodok pula.

Fasa 2: Membandingkan Apabila kedua-dua aspek diperhati dan dihuraikan, pelajar diminta untuk membuat perbandingan antara kedua-dua haiwan tersebut. Pelajar akan mengenal pasti persamaan dan perbezaan antara katak dan kodok menggunakan pengurusan grafik banding beza

Fasa 3: Menerangkan Setelah pelajar mengenal pasti persamaan dan perbezaan antara katak dengan kodok, mereka diminta untuk menerangkan dengan lebih terperinci tentang ciri-ciri katak dan kodok. Penerangan melalui pemerhatian merupakan bahagian penting dalam fasa ini.

Fasa 4: Hipotesis Pelajar diminta untuk membentuk hipotesis serta memikirkan secara abstrak dari segi penaaakulan sesuatu.

Fasa 5: Membuat generalisasi Pelajar diminta untuk membuat rumusan tentang maklumat yang dikumpulkan dan membentuk satu atau lebih generalisasi, bergantung kepada keluasan skop satu-satu pelajaran.

3.1.5

Pendekatan Tematik

Pengajaran menggunakan tema merupakan pengajaran yang disampaikan melalui konsep atau idea yang besar. Pendekatan secara tema akan membolehkan pelajar menganalisis, membuat generalisasi dan mengaplikasi pengetahuan. Secara keseluruhannya,

pendekatan ini akan memberikan peluang kepada pelajar mengalami pelbagai pengalaman dalam situasi yang berlainan.

37

Selain daripada berasaskan idea-idea utama berhubung dengan kandungan sesuatu mata pelajaran, unit-unit tematik merentasi disiplin, iaitu aktiviti-aktiviti pembelajaran terbit daripada tema (Guillanme, 2000). pelajaranwujuddan dikaitkan Konsep daripada pelbagai bahagian dalam mata penggunaan tema. Unit-unit tematik selalu

dengan

mengandungi pilihan-pilihan untuk pelajar-pelajar. Dengan memberi peluang kepada pelajar untuk memilih beberapa perbincangan individu dan kumpulan kecil akan mewujudkan rasa kepunyaan dan kemasyarakatan apabila pelajar dapat belajar bersama-sama dan berkongsi dapatan mereka. Langkah-langkah berikut dicadangkan bagi merancang unit-unit tematik :

(1)

Pilih satu tema: Tema hendaklah cukup luas untuk memuatkan maklumat daripada

banyak bidang sesuatu mata pelajaran tetapi ia hendaklah tidak terlalu luas sehinggakan perkaitan yang bermakna hilang. Anda perlu fikirkan tentang matlamat yang lebih besar dan minat pelajar.

(2)

Membina jaringan perancangan:

Membuat sumbangsaran untuk membina carta

atau peta semantik yang meneroka pelbagai contoh bagaimana timbulnya tema tersebut.

Masa kini: Masyarakat Sepanjan g sejarah Teknologi maklumat membawa kesan kpdmasyara kat. Manusia tinggal bersama

Masa silam Mengkaji contoh-contoh dari hasilan sejarah yang diminati

Masyarakat
Bagaiman a mereka berubah Keluarga berbeza Sistem sokongan adalahberbeza

Masyarakat Biologikal

Haiwan yang tinggal bersama

Rajah 3.4 : Contoh Perancangan Web (Ubahsuai daripada Guillaume, 2000: 30)

38

Perhatikan bahawa jaringan di atas tidak menerangkan tentang bidang-bidang mata pelajaran tradisional seperti matematik atau kajian sosial dan ia seharusnya tidak terkongkong dengan pemikiran tertumpu secara tradisional. Membuat jaringan bersama rakan akan menghasilkan pemikiran yang divergen. (3) Pilih bahan : Perancangan bertujuan untuk menyediakan bahan-bahan yang banyak.

Ini termasuk bahan-bahan untuk seni,sastera, sumber-sumber yang lain, bahan-bahan teknologi dan bahan-bahan untuk masyarakat.

(4)

Rancang aktiviti: Pilih dan rekabentuk aktiviti-aktiviti yang sesuai dengan tema,

gunakan bahan-bahan yang banyak dan galakkan peningkatan prestasi pelajar-pelajar ke arah pencapaian matlamat pembelajaran. Jangan lupa untuk memberi peluang kepada pelajar untuk memilih pembelajaran mereka. 3.2 Strategi Pengajaran

Strategi pengajaranadalah suatu kemahiran merancang dan menguruskan kaedah dan teknik pengajaran untuk mencapai hasil pembelajaran. Strategi-strategi pengajaran yang dibincangkan dalam bahagian ini adalah terdiri daripada pemusatan guru, pemusatan murid, pemusatan bahan dan berasaskan tugasan/aktiviti.

3.2.1

Strategi Berpusatkan Guru

Dalam pendekatan ini, guru berada di tengah-tengah aktiviti bilik darjah. Strategi yang berpusatkan guru juga dikenali sebagai pengajaran langsung. Pengajaran langsung

bergantung kepada guru untuk mengarah pemikiran bergantung termasuklah

pelajar dan penglibatan. Ia juga

kepada penekanan kandungan yang berstruktur. Antara contoh-contoh pertimbangan semula, latih tubi dan praktis, kuliah dan hafalan pelajar.

Berdasarkan pengalaman anda di sekolah, apakah ciri-ciri yang anda dapat

kenalpasti

sebagai pengajaran langsung. Bolehkah anda nyata beberapa ciri? Sekarang, mari kita melihat secara dekat ciri-ciri pendekatan ini.

Strategi berpusatkan guru juga dikenali sebagai pengajaran eksplisit. Ia terdiri daripada bahan yang mengandungi langkah-langkah kecil dan sistematik. Terdapat juga hentian sejenak untuk menyemak pemahaman pelajar. Pendekatan ini berguna untuk

menyampaikan fakta-fakta khusus dan kemahiran tertentu. Sebagai contoh, pengajaran 39

fakta-fakta sains atau

kajian sosial, kemahiran pemetaan, aturan tatabahasa dan

konsep,perbendaharaan kata, pengiraan matematik dan membezakan fakta daripada pendapat adalah beberapa contoh berguna. di mana pendekatan pengajaran eksplisit adalah

Strategi berpusatkan guru mengandungi pengajaran dalam langkah-langkah kecil yang menekankan amalan pelajar selepas setiap langkah. Peranan guru adalah mengemukakan bahan pengajaran, membimbing pelajar melalui sesi praktis awalan dan memberi semua pelajar latihan amali berperingkat tinggi yang lebih kerap.

Seorang guru yang masuk bilik darjah menggunakan pendekatan berpusatkan guru akan memperlihatkan ciri-ciri berikut:

guru bercakap lebih daripada pelajar semasa pengajaran; pengajaran ditujukan kepada seluruh kelas; buku teks merupakan panduan untuk apa yang diajar dalam kelas; setiap episod dalam pengajaran ditentukan oleh guru; meja dan kerusi diatur dalam barisan , menghadap papan kapur; pelajar tidak bebas untuk bergerak dalam bilik darjah

Bolehkah

anda hubungkaitkan strategi berpusatkan guru ke dalam pengajaran harian

anda? Adakah anda menggunakan pendekatan ini? Sekarang, berhenti sejenak dan fikir.

Berhenti dan Berfikir Apakah kelebihan-kelebihan menggunakan pendekatan berpusatkan guru?

3.2.2

Strategi berpusatkan murid/pelajar mengambil alih sedikit tanggungjawab Ada sedikit

Strategi berpusatkan pelajar bermaksud pelajar untuk apa

yang diajar dan bagaimana ia dapat mempelajarinya. terhadap pembelajaran eksperiential dan membuat

kecenderungan

penemuan untuk

mereka (Martin et al, 1994).

40

Mengapa kita menggunakan pendekatan ini? Ia sebenarnya berpisah daripada tradisi di mana bilik darjah didominasikan guru dan strategi berpusatkan pelajar dapat membantu mereka

menggalakkan pelajar bertanggung jawab dan melibatkan diri bagi

belajar bagaimana untuk belajar. Ia boleh dilakukan dengan mewujudkan iklim bilik darjah yang baik di mana pelajar dapat berinteraksi dengan guru dan pelajar lain. Strategi ini lebih sesuai digunakan apabila maklumat tidak disampaikan secara berkesan dalam strategi

berpusatkan guru dan apabila matlamatnya adalah untuk memperkembangkan kemahiran pemikiran kreatif dan kritis. Pengajaran di dalam bilik darjah yang berpusatkan pelajar selalunya kurang berstruktur.

Walaupun strategi berpusatkan pelajar kurang berstruktur, guru tidak membiarkan pelajar membuat sesuka hati mereka. Guru masih berkuasa dan memberi sedikit tanggungjawab kepada pelajar. Peranan sebagai orang yang berkuasa tidak diperlihatkan oleh guru. Akan tetapi, guru bertindak autoritatif. Guru memilih untuk mengagihkan sedikit kuasanya kepada pelajar dan tidak memusatkan kuasa kepada dirinya.

Berdasarkan pengalaman anda, apakah kelebihan strategi ini?

Kajian menunjukkan

bahawa ia mempunyai kelebihan untuk memperkembangkan kebolehan pelajar dalam mengaplikasikan konsep dan memperkembangkan sikap yang positif,mewujudkan

motivasi,memperkembangkan sahsiah peribadi dalam menggalakkan kemahiran sosial kumpulan. Bilik darjah yang berpusatkan pelajar juga menunjukkan perkembangan yang lebih dalam perkembangan kognitif di peringkat yang tinggi. Antara contoh strategi berpusatkan pelajar ialah penerokaan, inkuiri penemuan dan beberapa bentuk perbincangan. Contoh-contoh lain pengajaran yang kurang eksplisit termasuklah menganalisis trenda dalam sejarah, kesusasteraan, dokumen atau masalah praktikal, perbincangan dan spekulasi penyelesaian bagi isu-isu sosial, mengajar karangan dan menulis tesis. Bolehkah anda fikirkan contoh-contoh lain yang sesuai ?

Apakah peranan guru apabila menggunakan strategi ini? Guru-guru mestilah mahir dalam mata pelajaran yang diajar. Setiap guru perlu mengetahui struktur, mengenal pasti konsepkonsep penting dan memilih atau mengembangkan pengalaman-pengalaman bermakna kepada pelajar yang

dan memberi peluang kepada mereka untuk meneroka dan

menemui apa yang guru hendak mereka pelajari.

41

Mari kita beralih kepada unsur-unsur utama yang dapat kita perlihatkan dalam bilik darjah yang menggunakan pengajaran berpusatkan pelajar :

Pengajaran dijalankan secara individu atau kumpulan-kumpulan kecil dan tidak dijalankan secara keseluruhan kelas. Pelbagai bahan pengajaran disediakan untuk pelajar menggunakan secara individu atau dalam kumpulan-kumpulan kecil. Bentuk tujuhala pengajaran ditentukan oleh pelajar ketika berinteraksi dengan guru. Cara menyusun perabot dalam bilik darjah memudahkan pelajar bekerja secara individu atau di dalam kumpulan Pelajar dapat bergerak dengan bebas sekiranya perlu membuat tugasan Selain guru, pelajar juga diberi peluang untuk menyuarakan pendapat.

(http://www.arts.nie.edu.sg/ell/PeterT/Personal/Teachercentred%20learning.html)

3.2.3

Strategi Pengajaran Berpusatkan Bahan

Strategi berpusatkan bahan bermaksud guru menggunakan pelbagai bahan seperti buku, blok-blok binaan, bahan lukisan, peralatan saintifik, komputer, pusat sumber, pusat akses kendiri dan lain-lain untuk menjalankan pengajarannya. Strategi berpusatkan bahan meliputi cara yang luas bagi pelajar yang dibimbing oleh guru hingga yang belajar secara individu dapat belajar.

Sekarang kita akan membincangkan pelbagai bentuk bahan resos yang digunakan guru dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Antaranya ialah penggunaan buku yang digunakan semenjak dahulu sebagai satu bentuk pengajaran berpusatkan bahan yang utama. Kebelakangan ini, terdapat peningkatan dalam penggunaan media dalam pembelajaran berpusatkan bahan. Ia termasuklah peningkatan dalam bahan pembelajaran, panduan pelajaran, panduan buku teks, buku kerja, video dan pakej pembelajaran. Bahan yang lebih canggih ialah pakej pembelajaran berasaskan komputer, konferens komputer, CD-Rom, multimedia, kumpulan perbincangan komputer, video interaktif, bahan dalam

laman web, telekonferens, konferens video dan telematiks. Pembelajaran berpusatkan bahan juga adalah penting bagi membantu guru memenuhi keperluan pelajar yang pelbagai. Ia dapat menyediakan cara untuk pelajar belajar mengikut kadar sendiri, pada bila-bila masa dan di lokasi yang tidak menyulitkan mereka. Selain itu, ia

42

juga dapat membantu pelajar-pelajar yang tidak hadir ke kelas pada hari pengajaran diadakan.

Dalam pembelajaran berpusatkan bahan, peranan guru termasuklah : 3.2.4

membimbing pelajar dimana untuk mendapat maklumat; membantu mereka mencari/membentuk soalan yang sesuai untuk dikemukakan; mengatasi masalah sekiranya mereka di dalam kesusahan; memberi galakan apabila mereka menemui kegagalan; dan membolehkan mereka berinteraksi dalam kerja kumpulan.

Strategi Berasaskan Tugasan/Aktiviti

Strategi berasaskan tugasan/aktiviti bermaksud guru melibatkan pelajar dalam aktiviti atau tugasan yang memberikan peluang kepada pelajar untuk melatih atau mengaplikasikan apaapa yang dipelajari (dan dalam atau proses memberikan bantuan/scaffolding bimbingan, strategi-strategi mereka

mempermudahkan

tugasan

yang

membolehkan

menyempurnakan aktiviti dengan jayanya).

Kriteria-kriteria yang diambil kira dalam pemilihan atau membentuk aktiviti adalah: Aktiviti yang dipilih harus berfokus kepada matlamat utama topik yang ingin diajar di mana guru perlu memberikan perhatian kepada jenis aktiviti yang boleh menuju pencapaian matlamat tersebut iaitu pemahaman kandungan pelajar dan kebolehan untuk mengaplikasikannya dalam situasi lain. Berdasarkan matlamat pengajaran, boleh diambil kira kepelbagaian aktiviti. Contohnya, aktiviti boleh merupakan aktiviti permainan atau main peranan;

aktiviti tersebut releven dan berguna untuk menyampaikan isi kandungan pelajaran. Walau bagaimanapun, semasa memilih aktiviti yang tidak memenuhi kriteria utama, guru boleh menambil kira kriteria sekunder. Aktiviti akan menyediakan peluang untuk berinteraksi dan membuat refleksi, bukannya aktiviti yang dilaksanakan secara individu . Selain aktiviti dipilih dengan baik, aktiviti perlu dipersembahkan dan dipantau serta disusuli jika meninginkan impak yang spenuhnya. Ini bermakna pelajar perlu bersedia lebih awal sebelum aktiviti. Guru perlu memberikan bimbingan dan maklum balas semasa aktiviti serta menstruktur refleksi selepas aktiviti.

43

Semasa memperkenalkan aktiviti, guru perlu menegaskan tujuan-tujuan agar pelajar akan melibatkan diri dalam aktiviti serta mereka jelas tentang matlamat yang ingin dicapai. Guru boleh membimbing pelajar dengan membekalkan maklumat yang diperlukan atau bantuan tentng cara menyempurnakan kehendak tugasan. Apabila pelajar mula melaksanakan

tugasan, guru boleh memantau kemajuan dan menyediakan bantuan jika perlu. Kesemua tugasan perlu disusuli refleksi atau perbincangan pada akhir tugasan Guru akan membuat semakan dengan pelajar, memberikan maklum balas umum tentang prestasi dan

mengukuhkan idea-idea utama apabila berhubung dengan matlamat keseluruhan. 3.3 Kaedah dan Teknik Pengajaran

Kaedah

pengajaranmerupakan

cara

yang

digunakan

untuk

mengelolakan

dan

menggunakan teknik, isi pelajaran dan alat bantu mengajar untuk mencapai objektif pengajaran.

Teknik pengajaranadalah satu kemahiran atau cara melaksanakan penyampaian bahan pengajaran kepada pelajar dari segi langkah-langkah dalam aktiviti pembelajaran. Secara khususnya, teknik merupakan satu cara penyampaian pelajaran dan perlu diteliti supaya dapat mempercepatkan penanggapan pelajar. 3.3.1 Bercerita

Bercerita melibatkan aktiviti-aktiviti yang menceritakan semula perkara-perkara atau, peristiwa-peristiwa, sama ada imaginasi, tradisi atau kisah benar. Strategi ini boleh meningkatkan minat dan membina apresiasi serta menikmati kesusasteraan. Ia dapat memperkayakan pengajian pelbagai bahasa, membekalkan pelbagai pengalaman, mengembangkan kemahiran mendengar dan memotivasikan pelajar untuk membaca. Bagaimanakah kita melaksanakan sesi bercerita dengan berkesan? Mari kita lihat langkahlangkahnya: (1) Persediaan sebelum sesi bercerita: i. Suasana yang selesa diperlukan. Sebaik-baiknya pelajar duduk dalam satu bulatan bersama orang yang bercerita. ii. Sekiranya guru merupakan orang yang bercerita, beliau perlu mengambil kira perkara-perkara berikut: Pastikan cerita itu boleh didengar dengan jelas oleh semua pelajar 44

Pastikan semua pelajar boleh melihat guru, terutamanya bahagian muka dan tangannya Bercakap dengan kuat dan jelas berserta intonasi yang sesuai Sekiranya guru tidak mahu diganggu, ingatkan pelajar untuk bertanya atau membuat ulasan hanya selepas selesai bercerita Pelajar perlu memberi sepenuh perhatian sebelum guru mula bercerita.

iii. Jika pelajar diberi peluang sebagai orang yang bercerita, mereka perlu diberi maklumat tentang bahagian-bahagian dan sekuen cerita diberi peluang untuk berkongsi cerita pendek atau peristiwa menarik dalam situasi yang tidak formal. Ini dijadikan pengalaman awal untuk pengalaman bercerita yang lengkap.

(2)

Semasa sesi bercerita: i. Pelajar diberi kemudiannya. peluang membuat catatan untuk perbincangan

ii. iii.

Pastikan pelajar menumpukan perhatian Orang yang bercerita perlu berkemahiran membuat kontak mata dengan pelajar seolah-seolah bercerita secara langsung dengan mereka

(3)

Selepas sesi bercerita: i. Beri peluang kepada pelajar merumuskan cerita

ii. Minta mereka berkongsi nilai-nilai yang telah dipelajari.

3.3.2

Perbincangan

Perbincangan merupakan prosesaktif yang melibatkan guru dan pelajar dalam persekitaran pembelajaran (Gauthier, 2001). Situasi wujud di mana guru membentuk suatu pandangan dan harus berkebolehan memudah cara pelbagai pertukaran idea dalam kalangan pelajar. Perbincangan bukan sahaja merangsang interaksi antara pelajar secara bermakna, juga menggalakkan pelbagai pembelajaran yang merangkumi kandungan, kemahiran, sikap dan proses-proses pembelajaran. Orlich et al. (2007) berpandangan bahawa perbincangan

merupakan teknik yang boleh meningkatkan kemahiran pemikiran dan pertuturan pelajar serta dapat merangsang pemikiran analitik. Perbincangan digunakan oleh guru untuk

mencapai tiga objektif pengajaran, iaitu meningkatkan pemikiran dan membantu pelajar membina kefahaman kandungan; merangsang penglibatan; serta membantu pelajar menguasai kemahiran komunikasi dan proses pemikiran (Arends, 2001).

45

Elemen-elemen penting dalam teknik perbincangan: Matlamat dan objektif. Perbincangan secara kumpulan kecil untuk menghasilkan pembelajaran berbentuk proses dan bukan pencapaian hasil akhir. melibatkan diri secara aktif. Maka pelajar perlu

Saiz kumpulan yang ideal Saiz kumpulan yang sesuai dan praktikal adalah antara 6-8 orang.

Susun atur bilik Pastikan pelajar menghadap satu sama lain dan tidak diganggu dengan aktiviti lain dalam bilik darjah. Susun atur berbentuk bulatan, separa bulatan atau berbentuk U amat sesuai kerana memberikan kuasa/autoriti kepada guru atau ketua yang akan mempunyai kebebasan bergerak. Guru mempunyai laluan untuk ke papan tulis serta boleh bergerak ke dalam bentuk U agar dapat mendekati pelajar. Selain dari itu susunan berbentuk rantai atau Y.

Pemilihan topik Topik boleh terdiri daripada tugasan atau pengajaran secara berterusan di dalam bilik darjah, seperti tentang mana-mana topik, subjek, pelbagai tahap perkembangan dan umur pelajar. Yang penting topik yang dipilih releven dan dapat merangsang minat pelajar. Kebiasaannya, isu-isu berkontroversi dan

dilema moral merupakan topik yang amat baik untuk perbincangan.

Pelaksanaan Sesi Perbincangan

Empat perkara harus diteliti, iaitu proses dan interaksi, peranan dan tanggungjawab, kepimpinan dan kejeleketan (Orlich et al.,2007). kumpulan merupakan interaksi verbal. Inti pati proses dalam perbincangan

Proses dan interaksi

Proses komunikasi amat penting untuk menjayakan perbincangan. Pelajar perlu dibimbing untuk menguasai kemahiran mendengar apabila rakan berbincang serta dapat memberikan respons yang sesuai.

46

Peranan dan tanggungjawab

Guru berperanansebagai fasilitator, di mana akan membimbing pelajar dengan kemahiran, memberikan bahan dan peluang kepada pelajar untuk menentukan pengalaman

pembelajaran. Selain itu , guru harus bergerak dari satu kumpulan ke satu kumpulan yang lain, mendengar, memerhati dan menggalakkan setiap pelajar untuk melibatkan diri. Dalam setiap kumpulan terdapat seoarang ketua kumpulan dan seorang pencatat, di mana peranan ketua dan encatat boleh digilirkan antara ahli kumpulan.

Kepimpinan

Kepimpinan amat penting dalam perbincangan kumpulan.Peranan sebagai ketua kumpulan merupakan seorang yang mempunyai autoriti dan mewakili kumpulan sebagai

jurucakap.Sebelum memilih ketua, guru perlu menjadi model kepada pelajar. Guru juga perlu berkemahiran memulakan perbincangan, meminta pandangan daripada pelajar, memperjelas pernyataan dan meminta pandangan setiap pelajar. Maka, dengan memodelkan tingkah laku yang berwibawa, guru akan menjadi teladan (Bandura,1961 dalam Woolfolk, 2004) kepada pelajar yang dipilih sebagai ketua nanti.

Apabila melaksanakan perbincangan kumpulan, guru boleh memilih ketua berdasarkan atribut dan kualiti kepemimpinan yang diperhatikan dalam kalangan pelajar. Antara atribut seorang ketua merangkumi populariti, tahap pencapaian akademik, kemahiran sosial serta kebolehan berfikir dan bertutur. Justeru, guru boleh melatih pelajar untuk menguasai kemahiran untuk mengemukakan soalan, melapor rumusan, melibatkan pelajar yang pasif dan tahu bagaimana mengawal pelajar yang dominan. Secara ringkasnya, seorang ketua perlu tahu memulakan perbincangan,mengawal kadar perbincangan,memberi maklum balas maklumat baharu, memberikan sokongan kepada idea-idea yang dikemukakan,selain membuat penilaian terhadap pencapaian matlamat perbincangan kumpulan.

Kejeleketan

Elemen keempat, iaitu kejeleketan atau seperti Orlich et. al.(2007) menggunakan frasa The We attitude. Dalam satu-satu perbincangan kumpulan, perlu ada kencederungan untuk ahli kumpulan bersatu dan saling menyokong antara satu sama lain. Ahli kumpulan mempunyai rasa bangga terhadap kumpulannya.

47

Jenis-jenis perbincangan

(a)

Sumbangsaran

Sumbangsaran merupakan satu bentuk perbincangan yang mewujudkan sesuatu kumpulan berfikiran secara secara berkelompok. Setiap peserta digalakkan member idea dan setiap idea itu diterima untuk dikaji dengan lebih teliti. Pada akhirnya, idea yang paling sesuai sahaja yang dipilih sebagai rumusan. sumbangsaran. Rumusan tersebut menjadi hasil daripada sesi

Osborn (1963) menyatakan terdapat dua tujuan sumbangsaran. Pertama, merupakan tujuan jangka panjang, iaitu untuk menyelesaikan suatu masalah penting. Kedua, merupakan

tujuan jangka pendek, iaitu untuk mendapatkan seberapa banyak idea penyelesaian yang mungkin tentang suatu masalah.

Langkah-langkah Pengajaran Melalui Sumbangsaran Permulaan Topik perbincangan dikemukakan. Tujuan dibincangkan. Murid-murid dibaagikan kepada kumpulan-kumpulan. Ketua kumpulan dan pelapor dilantik.

Perbincangan Ketua kumpulan menggalakkan setiap ahli member idea. Ahli-ahli tidak dibenarkan mengkritik. Pelapor mencatat pendapat ahli-ahli Ahli-ahli menapis idea.

Penutup Pelapor setiap kumpulan mengemukakan idea-idea kumpulan. Idea-idea ditapis. Rumusan dibuat setelah persetujuan dicapai.

(b)

Forum

Forum digunakan sekiranya kumpulan adalah besar dan bilangan ahli juga ramai. Suatu panel yang terdiri daripada empat hingga lapan orang pakar akan menyampaikan idea-idea mereka. Panel ini terdiri daripada seorang pengerusi, dan ahli-ahli panel yang akan

menyampaikan hujah-hujah akan duduk di hadapan peserta-peserta. Pengerusi panel akan

48

memulakan forum dengan memberikan sedikit penerangan tentang tajuk dalam suasana yang tenang. Setiap ahli panel mungkin diberi masa 4-5 minit untuk mengemukakan

pendapat mereka. Kira-kira setengah jam diperuntukkan untuk menggulung perbincangan serta melayani soalan-soalan dari para hadirin. Ahli ahli panel perlu membuat persediaan yang rapi supaya pengulangan hujah-hujah tidak berlaku. Adalah lebih baik sekiranya diadakan perbincangan di kalangan ahli-ahli panel tentang bidang masing-masing. Peranan pengerusi pula adalah untuk membuka dan

menggerakkan perbincangan serta menggulung perbincangan pada masa yang ditentukan . Dia juga perlu menjaga keselesaan suasana perbincangan. Sekiranya berlaku ketegangan, pengerusi sepatutnya menyelesaikan dengan memasukkan unsur-unsur lucu yang releven.

Di antara faedah-faedah perbincngan melalui forum adalah seperti berikut: 1. 2. 3. 4. Berfikir secara analitis,kritis dan jelas. Berlatih untuk bertutur dengan terang serta lantang. Membina keyakinan untuk mengemukakan pendapat. Belajar bertukar-tukar perkembangan intelek. pendapat dan dengan itu menggalakkan

(c)

Seminar

Seminar merupakan suatu pertemuan pembentang dengan sekumpulan pelajar/peserta untuk mendengar serta berbincang tentang satu topik. Penyampaian perlu disediakan dengan baik. Pelajar-pelajar yang lain seharusnya telah pun membuat persediaan yang lengkap untuk mengambil bahagian dalam perbincangan.

Seminar lebih sesuai bagi pelajar/peserta yang dewasa serta mempunyai kematangan intelek. Kaedah ini memberi latihan kepada pelajar/peserta untuk merancang,mengelola serta mengumpul data-data untuk membuat satu-satu rumusan.

49

Langkah-langkah pelaksanaan seminar adalah seperti berikut:

Langkah 1 Perancangan Kertas kerja disediakan .

Langkah 2 Pembentangan Kertas kerja dibentangkan.

Langkah 3 Perbincangan Para hadirin mengemukan soalan. Pembentangan menjawab soalan

Langkah 4 Rumusan Ulasan diberi oleh pembentang Rumusan dibuat .

(d)

Sesi Buzz

Kumpulan buzz merupakan kumpulan yang kecil iaitu terdiri daripada 4-6 orang ahli. Seorang ketua dan seorang pelapor atau setiausaha akan dipilih. Selepas guru membuat sesuatu penyampaian, kumpulan-kumpulan buzzakan memulakan perbincangan. Ketua akan mewajibkan setiap peserta mengemukakan ideanya, manakala pelapor akan mencatatkan idea-idea dan seterusnya membuat suatu rumusan tentang perbincangan kumpulan kecilnya. Pada peringkat akhir, kumpulan-kumpulan kecil itu akan berkumpul

semula untuk perbincangan am, Selepas itu, idea-idea yang dipersetujui akan disampaikan kepada guru yang akan merumuskan isi-isi penting dan dipaparkan dihadapan kelas.

(e)

Perbahasan

Perbahasan adalah perbincangan yang formal dan ahliahli perbahasan telah membuat persediaan untuk menentang atau menyebelahi sesuatu isu. Ahliahli akan bercakap secara bergilirgilir di antara pasukan dan masa yang diberikan bagi pembahas, kedua dan ketiga mungkin berbeza.

50

Biasanya dua kumpulan kecil akan mengambil bahagian dalam perbahasan. Setiap kumpulan kecil akan mengambil bahagian dalam perbahasan. Setiap kumpulan lazimnya terdiri daripada empat orang ahli. Kumpulan yang dikenali sebagai pencadang akan

menyokong topik perbahasan manakala kumpulan lagi satu dikenali sebagai manakala satu kumpulan lagi dikenali sebagai pembangkang akan menentang topik perbahasan.

Seorang pengerusi dipilih untuk mengelolakan aktiviti perbahasan, manakala seorang penjaga masa akan membunyikan loceng apabila masa bagi setiap ahli dalam kumpulan telah tamat. Penghakiman akan dijalankan oleh tiga orang yang biasa terdiri daripada guruguru sekolah. Perkara perkara berikut perlu diingatkan semasa mengadakan perbahasan. i. Perbahasan sepatutnya difokuskan kepada tajuk dan bukan kepada pasukan pembangkang. Isi- isi yang dikemukakan untuk menentang hujah-hujah pembangkang sepatutnya mempunyai bukti yang baik, relevan serta menunjukkan hujah-hujah pembangkang itu kurang bernas. Hujah-hujah yang diberikan perlu membantu pendirian pembahaspembahas lain di dalam kumpulannya.

ii.

iii.

Buat rujukan dan bincang dengan pensyarah anda tentang langkah-langkah

3.3.3

Demonstrasi

Cuba fikirkan sejenak tentang teknik ini bagaimanakah teknik demonstrasi atau tunjukcara berbeza dari syarahan? Perbezaan yang ketara ialah syarahan memerlukan pelajar manakala demonstrasi pula memerlukan pelajarpelajar memerhati.

pelajar mendengar

Demonstrasi merupakan satu cara untuk melatih pelajar memerhati dan melakukan sesuatu aktiviti mengikut prosedur. Dalam proses demonstrasi, terdapat komunikasi lisan yang langsung tentang sesuatu maklumat daripada guru kepada pelajar. Ia juga melibatkan pendekatan visual untuk memerhatikan proses, maklumat atau idea. Biasanya ia adalah interaktif kerana guru dan pelajar sama-sama terlibat dalam persekitaran pembelajaran kolaboratif.

51

Demonstrasi membolehkan pelajar melihat perkara sebenar dan melihat bagaimana ia berfungsi. Terdapat jenis tunjuk cara semata-matanya, demonstrasi dengan komentar atau demonstrasi yang melibatkan pelajar. Dalam kebanyakan kes, guru menunjuk cara sesuatu perlakuan atau aktiviti sebelum meminta pelajar melakukan aktiviti tersebut secara individu.Bagi aktiviti yang melibatkan ramai pelajar, demonstrasi menyediakan model atau contoh-contoh perlakuan dan membina jangkaan-jangkaan dilakukan. pengajaran tarian, lukisan, gimnastik dan menjalankan uji kaji. Misalnya untuk

Demonstrasi boleh digunakan untuk menunjukkan sesuatu isi atau prosedur secara berkesan, menimbulkan minat dalam sesuatu topik, menyediakan model untuk kemahiran mengajar, dan mengubah kadar pembelajaran pelajar. Untuk menjalankan demonstrasi dengan berkesan, guru seharusnya merancang demonstrasi tersebut dengan teliti, termasuk membuat percubaan atau latihan bagi memastikan kelicinan pelaksanaan demonstrasi. Semasa menunjuk cara, guru memastikan semua pelajar dapat menumpukan perhatian dan mengajukan soalan-soalan kepada pelajar. mempraktikkan apa-apa yang telah dipelajari. Selain, pelajar diberikan peluang untuk Selepas sesi praktis, sesi perbincangan

tentang perkara-perkara demonstrasi yang penting dilakukan. Kemudian guru membantu pelajar membuat rumusan tentang demonstrasi yang dijalankan. Guru menyediakan aktiviti susulan untuk memperkukuhkan pemahaman pelajar.

Cuba fikirkan

Kelebihan dan kelemahan kaedah demonstrasi dan implikasinya terhadap proses pengajaran dan pembelajaran

3.3.4

Penyelesaian Masalah

Dalam keidupan sehari-hari, anda menghadapi pelbagai masalah. Misalnya, ketika anda datang ke IPG, motosikal anda boleh rosak dalam perjalanan. Anda sekarang berhadapan dengan satu masalah. Seterusnya, anda berusaha mencari punca penyebab kerosakan enjin motosikal itu, Kemudian, anda membuat hipotesis yang plag motosikal anda kotor dan perlu dibersihkan. Anda pun bertindak untuk menguji hipotesis itu, iaitu dengan

membersihkan plag. Selepas itu, enjin motosikal anda pun bergerak semula. Dengan itu, anda boleh membuat rumusan bahawa plag yang kotor boleh menjejaskan kelicinan pergerakan enjin.

52

Justeru itu, strategi penyelesaian masalah sebenarnya merupakan cara pengajaran yang berdasarkan penyiasatan yang saintifik. penyelesaian masalah
Menilai dan Membuat rumusan

Berikut adalah langkah-langkah strategi

Mengenal pasti masalah

Mencari maklumat

Membuat hipotesis

Menguji hipotesis

Raja 3.5: Penyelesaian masalah

Theory of Constraint (TOC) adalah satu daripada strategi penyelesaian masalah yang boleh digunakan secara berasingan atau digandingkan dengan kaedah lain untuk membentuk sistem penyelesaian masalah dan pengurusan perubahan yang sesuai. Tujuan generik ialah untuk menterjemahkan gerak hati kepada format yang boleh dibincangkan secara rasional, menyoal dengan bebas dan mengubahsuai kepada kefahaman situasi tersebut. Ia digunakan untuk penyelesaian masalah, di samping memudahkan komunikasi, kerjasama dan persetujuan di kalangan mereka yang terlibat dalam penyelesaian masalah tersebut.

TOC mesti menyokong salah satu daripada tiga objektif generik proses penyelesaian masalah yang perlu dilaksanakan oleh kumpulan:

Apa yang akan diubah: Penilaian situasi, huraian tentang kenyataan semasa, dan diagnosis menentukan teras masalah atau konflik dan andaian-andaian yang mengekalkannya.

Apa yang hendak diubah: Menyatakan visi atau penyelesaian dan huraian strategi untuk mendapatkan apa yang diingini preskripsi, membuat keputusan dan perkembangan penyelesaian.

Bagaimana membuat perubahan: Pembinaan pelan yang terperinci dan taktik yang boleh menjelaskan apa yang perlu berlaku dan menyelaraskan usaha kumpulan untuk melaksanakan strategi merancang, pembinaan pasukan.

Gunakan internet untuk mendapatkan maklumat yang lebih lanjut mengenai TOC. 53

3.3.5

Bermain

Apakah main bermain?

Main merupakan satu konsep yang kelihatan mudah tetapi

sebenarnya sukar untuk didefinisikan. Menurut Fromberg (1987), secara umumnya main adalah simbolik, bermakna, menyeronokkan, berperaturan dan berbentuk episodik. sukarela dan bermotivasi intrinsik,

Bermain dapat dikategorikan mengikut fungsinya, iaitu bermain sebagai satu kemajuan, bermain sebagai kuasa, bermain sebagai fantasi dan bermain sebagai main (Brian SuttonSmith dalam Pellegrini, 1995).

Bermain sebagai kemajuan Bermain sebagai satu proses belajar, iaitu proses untuk menambah baik dan memenuhi keperluan psikologi dan keperluan sosial

Bermain sebagai kuasa Merujuk kepada pertandingan yang melibatkan pasukan lawan, menang dan kalah.

Bermain sebagai fantasi Berkait secara langsung dengan bermain sebagai kemajuan. Kedua-duanya melibatkan kanak-kanak, di mana bermain sebagai fantasi juga melibatkan peranan main dalam mencungkil dan meningkatkan kemahiran berfikir secara kreatif dan imaginatif.

Bermain sebagai main Mengutamakan kualiti pengalaman main itu sendiri, bukannya hasil daripada bermain. Kualiti main melibatkan pengalaman dalam diri pemain.

Bagi kanak-kanak, main merupakan satu laluan yang membolehkan kanak-kanak belajar dan mengenali persekitaran atau dunianya melalui penerokaan, simulasi, lakonan, proses cuba-jaya dan manipulasi alatan. Bermain juga satu proses semula jadi yang

menghubungkaitkan alam fizikalkanak-kanakdengan alam spiritual, pemikiran, kreativiti, perlambangan, idea, peranan serta pengalaman masa depan kanak-kanak.

Bermain merupakan satu pendekatan terancang dan berstruktur bagi memberikan peluang kepada murid belajar dalam suasana yang tidak begitu formal, menyeronokkan, bebas dan selamat, selain melahirkan perasaan, meneroka serta mencuba dan meningkatkan kemahiran. Melalui bermain, perkembangan fizikal, perkembangan kognitif, perkembangan psikomotor dan perkembangan sosioemosi dapat dipupuk. Justeru melalui proses bermain

54

juga kanak-kanak akan mendapat pengalaman langsung yang pastinya akan memberikan kesan pembelajaran yang bermakna.

Layari laman web untuk mendapatkan maklumat berikut: (1) Kategori bermain iaitu permainan sosial dan permainan kognitif (2) Ciri-ciri jenis permainan kognitif. Main berfungsi, main simbolik dan Main berperaturan serta implikasinya terhadap pembelajaran yang bermakna.

3.3.6

Lawatan

Lawatan merupakan satu rombongan yang dikelolakan oleh pihak sekolah dan pelajarpelajar akan pergi ke tempat bahan-bahan pengajaran yang dapat diperhatikan serta dikaji secara langsung. Lawatan biasanya dibuat ke tempat-tempat seperti kilang-kilang, muzium, perpustakaan atau pertubuhan-pertubuhan lain yang ada kaitan dengan topik pelajaran. Ia termasuk tempat-tempat seperti anak sungai, kolam dan hutan bagi mengumpul bahanbahan untuk kajian.

Kejayaan sesuatu lawatan bergantung kepada persediaan sebelum lawatan dan kerja-kerja susulan selepas lawatan itu. Objektif-objektif lawatan perlu diterangkan kepada pelajarpelajar. Di samping itu, soal selidik yang mengandungi soalan-soalan tentang aspek-aspek penting tempat lawatan boleh diberikan kepada murid-murid. Dengan cara ini, pelajar-pelajar dibantu memberikan perhatian kepada bahagian-bahagian penting yang harusdiperhatikan dangan lebih teliti semasa membuat lawatan itu.

Dengan adanya objektif-objektif yang jelas serta perancangan yang teliti, pelajar-pelajar pasti akan memperolehi pengetahuan baru serta memperkayakan pengalaman mereka. Oleh tu, lawatan seperti ini dikenali sebagai lawatan sambil belajar. Tujuan-tujuan lawatan Menyediakan peluang kepada pelajar-pelajar sebenar mendapatkan pengalaman

tentang keadaan di kilang,ladang atau pelabuhan dan sebagainya.

Membolehkan pelajar-pelajar untuk memerhati,menyelidik dan merekod. Meningkatkan kemahiran pelajar-pelajar untuk memerhati, menyelidik dan merekod. Meningkatkan daya ingatan pelajar-peajar tentang apa yang didengar,dibaca dan dilihat akan diingati dengan lebih lama lagi.

55

Menjadikan pembelajaran lebih menarik dan bermakna kepada pelajar-pelajar. Menyediakan peluang untuk melibatkan pelajar-pelajar secara aktif dalam pembelajaran dan pengajaran. Mempelbagaikan aktiviti pembelajaran dan pengajaran. Meningkatkan lagi perhubungan di antara pihak sekolah dengan masyarakat di luar. Mendedahkan kepada pelajar tentang kedudukan alam sekitar. Meningkatkan keyakinan diri pelajar untuk berinteraksi dengan pegawaipegawai di luar sekolah dan dengan itu memperoleh ilmu pengetahuan daripada mereka.

Prinsip-prinsip lawatan Tempat lawatan hendaklah memberi falsafah kepada pelajar-pelajar. Tujuannya ialah meningkatkan lagi kefahaman satu-satu konsep. Tempat lawatan adalah selaras dengan topik pelajaran. Kebenaran daripada pengetua, polis, ibu bapa dan pengurus tempat lawatan hendaklah diperoleh terlebih dahulu. Rancangan yang teliti hendaklah dibuat. Beritahu pelajar-pelajar tentang perkara-perkara penting yang harus

diperhatikan Satu soal selidik yang mudah boleh disediakan untuk aspek penting yang perlu diberi tumpuan. Pebincangan dan aktiviti susulan hendaklah diadakan selepas lawatan dibuat.

Langkah-langkah Pelaksanaan Lawatan

Sebelum Lawatan Pilih tempat yang selaras dengan topik pelajaran. Sediakan panduan tentang perkara-perkara yang seharusnya diberi perhatian. Beritahu perkara-perkara yang perlu dibuat catatan. Dapatkan kebenaran ibu bapa peajar-pelajar yang menyertai rombongan. Dapatkan kebenaran daripada pengurus kilang atau tempat yang hendak dilawati. Kebenaran polis dan pengetua sekolah perlu juga diperolehi. Dapatkan kenderaan yang diperlukan. Sediakan soal selidik atau senarai semak yang perlu digunakan. 56

Beritahu pelajar-pelajar tentang latar belakang tempat yang akan dilawati. Guru hendaklah berbincang dengan pelajar-pelajar dan terangkan bagaimana lawatan itu akan membawa faedah kepada mereka. Guru memberitahu tarikh, tempat lawatan serta bayaran yang dikenakan. Guru mengaturkan langkah-langkah keselamatan seperti peraturan-peraturan yang perlu dipatuhi ketika di tempat lawatan.

Semasa Lawatan Beri penerangan kepada pelajar-pelajar jika perlu. Bahagikan pelajar-pelajar kepada beberapa kumpulan kecil jika perlu. Pastikan setiap orang pelajar melibatkan diri secara aktif. Perhatian yang teliti hendaklah dilakukan agar penerangan pegawai di tempat lawatan. Kawalan ke atas pelajar-pelajar hendaklah dilakukan agar kemalangan dapat dielakkan. Guru menggalakkan pelajar agar mengemukakan soalan-soalan yang releven. Guru membantu pelajar mendapatkan maklumat lanjut tentang sesuatu perkara jika perlu. Selepas Lawatan Guru mengadakan perbincangan bersama pelajar-pelajar berhubung perkaraperkara yang dicatatkan. Guru menjawab segala soalan pelajar atau apa sahaja kesulitan yang mereka hadapi semasa lawatan. Guru membantu pelajar membuat laporan tentang lawatan itu. Guru membimbing pelajar menyediakan rumusan tentang lawatan. Pelajar mempamerkan bahan yang dikumpulkan ketika membuat lawatan. Guru memberikan aktiviti susulan kepada pelajar-pelajar.

Kebaikan-kebaikan Lawatan Lawatan memberikan pelajar-pelajar tentang alam sekitar akan bertambah. Lawatan membawa kesan yang besar disebabkan penggunaan pelbagai deria. Kaedah lawatan boleh digunakan dalam semua mata pelajaran. Lawatan mendatangkan satu variasi kepada aktiviti-aktiviti bilik darjah. Lawatan memperkukuhkan ingatan pelajar terhadap pekara atau topik yang diajar oleh guru. 57

Lawatan menyediakan peluang bagi pelajar mengaitkan perkara yang dipelajari di bilik darjah dengan keadaan yang sebenar di luar bilik darjah. Lawatan meningkatkan kemahiran pelajar memerhati,menganalisis dan membuat laporan. Lawatan dapat menimbulkan minat serta perasaan ingin tahun pelajar terhadap pengajaran dan pembelajaran.

Kelemahan-kelemahan Lawatan Tanggungjawab membawa pelajar-peljar ke tempat lawatan amat berat. Masalah disiplin mudah timbul. Prosedur-prosedur pentadbiran adalah kompleks. Sekiranya persediaan kurang baik,lawatan tidak mungkin mencapai objektifobjektif pelajaran.Dengan itu,masa serta tenaga terbuang. Kalaulah tempat lawatan yang dipilih kurang sesuai, maka lawatan itu tidak membawa faedah sepenuhnya.Lawatan seperti ini hanya dapat menghiburkan pelajar-pelajar sahaja. Kebenarandaripada kilang atau tempat lawatan yang berkenaan tidak mudah diperoleh kerana ianya boleh menjejaskan aktiviti pengeluaran.

3.4 Faktor Faktor yang Mempengaruhi Pemilihan Kaedah dan Teknik Pengajaran Terdapat pelbagai kaedah dan teknik pengajaran yang boleh digunakan oleh guru semasa merancang pengajaran dan pembelajaran. Guru perlu memilih kaedah dan teknik pengajaran yang sesuai agar penyampaian input kepada pelajar akan menarik dan sebelum guru dapat

bermakna. Beberapa faktor yang perlu diberi pertimbangan melaksanakan

kaedah dan teknik dengan jayanya. Mengikut Pierce dan Lorber(1977),

faktor-faktor yang mempengaruhi pemilihan kaedah dan teknik mengajar termasuklah: (a) Objektif Pengajaran (b) Jangka masa Pengajaran (c) Bahan Pengajaran (d) Latar belakang Pelajar, dan (e) Jumlah dan Susunan Pelajar (a) Objektif Pengajaran

Sebelum memulakan pengajaran adalah perlu bagi seseorang pengajar untuk memikirkan objektif pengajaran dan pembelajaran yang ingin dicapai.Setelah menentukan objektif, baharulah guru menentukan apakah kaedah yang paling sesuai untuk mencapai

58

objektif tersebut. Penyediaanobjektif semestilah berdasarkan isi atau kandungan mata pelajaran yang terkandung dalamsukatan pelajaran mata pelajaran tersebut.Jumlah objektif tertakluk kepada kelas yang diajar, bagi kelas yang agar baik pencapaian pelajarnya, bilangan objektif pengajaran mungkin lebih daripada kelas yang agak lemah pencapaian pelajarnya.

(b)

Jangkamasa Pengajaran

Dengan jangka masa yang telah ditetapkan, guru perlu memilih kaedah yang sesuai digunakan dalam jangka masa tertentu.Kebanyakan sekolah menetapkan jangka masa pengajaran di antara 30 minit hingga 40 minitata u 60 minit hingga 80 minit sekiranya pelajaran tersebut mengambil dua masa yang berturutan. Dengan tempoh masa yang ditetapkan, guru boleh memilih kaedah dan teknik yang sesuai untuk masa tersebut. Sebagai contoh, jika dua waktu mengajar, teknik perbincangan sesuai kerana memberi peluang pelajar untuk mengemukakan idea dan berpeluang untuk membentang serta berkongsi pandangan dengan seluruh kelas.

(c)

Bahan pengajaran dan pembelajaran

Pemilihan bahan pengajaran yang bersesuaian dengan kemahiran yang hendak disampaikan. Guru perlu menentukan isi pelajaran yang hendak disampaikan. Sekiranya isi pelajaran itu berbentuk kemahiran seperti kemahiran mendengar dan bertutur di dalam pelajaran bahasa, guru perlu memilih kadah dan teknik yang sesuai supaya pelajar dapat mempraktikkan kemahirann-kemahiran tersebut.

Sekiranya guru perlu menggunakan alat bantu mengajar, alat tersebut hendaklah sesuai digunakan dengan kaedah atau teknik yang dipilih.

(d)

Latar belakang pelajar

Tahap keupayaan otak dan kemampuan pelajar yang berbeza-beza. Jumlah pelajar dan susunan tempat duduk pelajar juga boleh mempengaruhi kaedah yang mahu digunakan.Antara perkarayang perlu diberi perhatian ialah umur, jantina dan peringkat pencapaian atau keupayaan pelajar.Kaedah yang agak rumit seperti kaedah menyelesaikan masalah atau Theory of Constraints(TOC) yang memerlukan pelajar mencari

penyelesaian sesuatu masalah adalah tidak sesuai bagi murid-murid di tahap 1 sekolah rendah. Teknik bercerita dan bermain amat sesuai dipilih sebagai teknik

59

pengajaran untuk murid-murid sekolah rendah kerana berunsur pembelajaran yang menyeronokkan.

(e)

Jumlah dan susunan pelajar

Jumlah pelajar dan susunan tempat duduk pelajar juga boleh mempengaruhi kaedah yang hendak dipilih dalam pengajaran. Bilik darjah yang mempunyai

bilangan pelajar yang ramai akan menimbulkan masalah dari segi kawalan kelas dan keberkesanan pengajaran. Guru perlu mengubah suai kaedah yang digunakan supaya jumlah pelajar tidak menjadi halangan bagi memilih kaedah. Contohnya, jika guru memilih kaedah permainan, pelajar boleh dibahagikan kepada kumpulan-

kumpulan kecil dan setiap kumpulan ini menjalankan aktiviti permainan masingmasing. Tempat duduk pelajar yang mudah alih boleh membantu kaedah pengajaran. Selain dalam bilik darjah, guru juga boleh menggunakan tempat lain yang

sesuai seperti di dalam dewan, persekitaran sekolah atau padang sekolah jika kaedah yang dipilih itu memerlukan ruang yang lebih luas. Rumusan Tajuk ini membincangkan pelbagai pendekatan, strategi, kaedah dan teknik pengajaran. Pelbagai cara bagaimana mengajar sesuatu pelajaran, dan jenis jenis strategi pengajaran dikemukakan dan guru perlu memilih pendekatan dan strategi yang sesuai. Pelbagai kaedah dan teknik pengajaran boleh digunakan oleh guru untuk menyampaikan pelajaran dengan berkesan. Beberapa faktor yang mempengaruhi pemilihan kaedah dan teknik pengajaran juga dibincangkan.

Rujukan Arends,R.I. (2001). Learning to teach. (5th ed.) New York: McGraw-Hill Co. Block, J.H. &Anderson,L.W.(1975). Mastery learning in classroom instruction. New York: Macmillan. Bloom,B.S.(1976). Human characteristics and school learning.New York: McGraw-Hill Co. Brophy, J.E. & Good, T.L. (1977). Educational psychology. A realistic approach. New York: Holt, Rinehart and Winston. Bruner,J.S.(1966). Towards a theory of instruction.Cambridge,MA:Harvard University Press. Good, T.L. & Brophy,J.E.(1994). Looking into classrooms.(6th ed.).New York:HarperCollins.

60

Joyce,B.,Calhoun,E. & Hopkins,D.(2002). Models of learning-tools for learning.(2nd ed.). Buckingham: Open University Press Kagan, S.(1994). Cooperative learning.San Clemente,CA:Kagan.

Orlich,D.C,Harder,R.J.,Callahan,R.C.,Trevisan,M.S. & Brown,A.H.(2007). Teaching strategies: A guide to effective instruction.Boston: Houghton Miflin Co. Ormrod, J.E. (2008). Educational psychology: Developing learners.(6th ed.) New Jersey: Pearson Education. Pusat Perkembangan Kurikulum.(2001). Pembelajaran masteri. KL: Kementerian Pelajaran Malaysia. Slavin,R.E.(1995). Cooperative learning:Theory,research and practice.(2nd ed.) Boston: Allyn & Bacon. Slavin, R. E. (2005). Educational psychology. Theory and practice. Boston: Allyn and Bacon. Woolfolk, A.E. (2004). Educational psychology. (7th Ed).New Jersey: Prentice Hall.

61