Anda di halaman 1dari 7

POTRET MORAL GENERASI MUDA ABAD 21

Drs. Moh. Suaedi, M.Pd


1. Pendahuluan
Latar Belaa!" #
Pada haeat!$a %oral %eru&aa! 'e!o%e!a lasi $a!" tida aa! &er!ah usa!"
ter%aa! (a%a! u!tu di )ahas. Di se)uah %usiu% *o!sta!ti!o&el o!o! terda&at
olesi )e!da u!o )eru&a le%&e!"a! ta!ah liat $a!" )erasal daritahu! +.,-- SM
$a!" )ertulisa! # .e ha/e! 'alle! u&o! e/il ti%e0 a!d the 1o2ld has 1a3ed /er$ old
a!d 1i4ed &oliti4s are /er$ 4orru&t, 4hildre! are !o lo!"er res&e4t'ul to their &are!ts.
Ua!"a&a! terse)ut %e%ilii arti )ah1a ita %e!"ala%i (a%a! eda! da! du!ia telah
dili&uti e%isi!a! da! e5ahata!. Politi sa!"at oru&si da! A!a2a!a sa%a seali
tida %e!aruh hor%at la"i e&ada ora!" tua!$a.
U!tu %e%e!uhi tu"as PPA tahu! 2-1-
Ru%usa! %asalah #
Ba"ai%a!a &otret "e!erasi %uda (a%a! seara!"6

Persoala! %oral haeat!$a %eru&aa! 'e!o%e!a lasi $a!" tida aa! &er!a)
usa!" ter%aa! (a%a! u!tu di )ahas. Di se)uah %usiu% *o!sta!ti!o&el o!o!
terda&at olesi )e!da u!o )eru&a le%&e!"a! ta!ah liat $a!" )erasal daritahu!
+.,-- ,M da! )ertulisa! # .e ha/e! 'alle! u&o! e/il ti%e0 a!d the 1o2ld has 1a3ed
/er$ old a!d 1i4ed &oliti4s are /er$ 4orru&t, 4hildre! are !o lo!"er res&e4t'ul to their
&are!ts. Ma!a $a!" tera!du!" dari tulisa! terse)ut adalah ita %e!"ala%i (a%a!
eda! da! du!ia telah dili&uti e%isi!a! da! e5ahata!. Politi sa!"at oru&si. A!a2
a!a sa%a seali tida %e!aruh hor%at la"i e&ada ora!" tua!$a 7 8uriah, 2--9 # 1:.
A&a. hi%ah $a!" tera!du!" dari tulisa! )e!da u!o terse)ut 6 Ter!$ata alau ita
ru!ut dari se5arah!$a, %asalah %oral atau )udi &eerti telah la%a %e!5adi &ersoala!
hidu& %a!usia se)a"ai%a!a ter4er%i! dari le%&e!"a! ta!ah liat terse)ut. Baha!
a!a2a!a &ada (a%a! itu&u! sudah tida la"i %e!aruh hor%at &ada edua ora!"
tua!$a, Lalu Ba"ai%a!a de!"a! &otret "e!erasi %uda (a%a! i!i atau a)ad 21 6
Te!tu!$a alau ita si%a da! iuti isi )erita )ai )ersu%)er dari %edia 4eta
atau&u! eletro!i, rasa!$a tida &er!ah &utus )er)a"ai i!side! se!a!tiasa ter5adi
da! %e!i%&a &ara "e!erasi %uda. ;al i!i da&at ita lihat dari ta$a!"a! di tele/isi
te!ta!" ada!$a sesa%a a!a )a!"sa $a!" "e%ar %e!a)ur )e!ih2)e!ih e)e!eia!,
&er%usuha!, de!"i da! de!da%. Para sis1a2sis1i, %ahasis1a2%ahasis1i seri!"
terli)at dala% asi2asi eerasa!, &or!o"ra'i, ses )e)as, !aro)a da! sederet
4erita te!ta!" &e!$ait sosial lai!!$a. Baha! )aru )ersela!" )e)era&a )ula! e
)elaa!", seora!" &e%uda Ri$a! $a!" !ota )e!e "uru !"a5i di <o%)a!" <a1a ti%ur
telah te"a %e%)u!uh seali"us %eIaua! %utilasi terhada& or)a!!$a de!"a!
&eri1au $a!" sa!"at te!a!" da! &ro'esio!al.
Me!"a&a &ula a!tar sesa%a a!""ota eluar"a atau a!at suu seri!" ter5adi
&er4e4oa!, &erelahia! )aha! )e%hir de!"a! &e%)u!uha!6 Me!"a&a hidu&
selalu di1ar!ai de!"a! tra"edi e%a!usiaa! $a!" %e%ilua! da! )erahir de!"a!
hila!"!$a !or%a2!or%a %oral atau )udi &eerti 6 Te!tu sa5a )er)a"ai e5adia!
terse)ut tida aa! ter&utus dari %ata ra!tai &e!didia!. Ber)a"ai &ersoala!
se)a"ai%a!a ter"a%)ar di atas %eru&aa! 4er%i! "a"al!$a se)uah &e!didia!.
*e"a"ala! &e!didia! $a!" &ali!" 'atal adalah etia &rodu didii tida la"i %e%ilii
e&eaa! !ura!i $a!" )erla!dasa! %oralitas, se!se o' hu%a!it$. Padahal
su)sta!si &e!didia! adalah %e%a!usiaa! %a!usia, %e!e%&ata! %a!usia &ada
dera5at terti!""i de!"a! %e%asi%ala! ar$a da! arsa.
*etia %a!usia ta 1a"i &eduli )aha! se4ara tra"is )eru&a$a u!tu %e!a'ia!
esiste!si e%a!usiaa! ora!" lai!, %aa &rodu &e!didia! )erada &ada ti!"ata!
ter)uru!$a. ;al i!i da&at ita a%)ila! 4o!toh asus &e%)u!uha! $a!" %e!i%&a
+= &ra5a IPDN se5a tahu! 1>>= %e%)eri &ela5ara! )erhar"a %e!"e!ai e"a"ala!
&e!didia!. Siste% &e!didia! $a!" ditera&a! )ua!!$a %e!"eli%i!ir eerasa!,
%alah se)ali!$a %e%)aua! se4ara siste%ati &rate2&rate dehu%a!isasi di
le%)a"a &e!didia! terse)ut.
Mere)a!$a asus ?@D &or!o $a!" dilaua! o!u% %ahasis1a ITENAS Ba!du!"
%e!a%)ah &a!5a!" da'tar asusila $a!" dilaua! oleh &eserta didi, lalu %u!4ul
&ula asus seru&a $a!" dilaua! &ada $u!io%$a di ti!"at SMP da! SMA. Di <a1a
Barat ada )e)era&a sis1a da! sis1i SMA Ne"eri $a!" )er)uat tida se!o!oh di
dala% elas de!"a! %asih %e!""u!aa! sera"a% seolah. U!i!$a &eristi1a
terse)ut se%&at direa% le1at a%era /ideo da! dise)arluasa! le1at 'asilitas
i!ter!et. Dala% asus lai! seoraa!" a!a SMP te"a %e%)u!uh ora!" tua!$a
se!diri, di te%&at lai! seora!" a!a SD )u!uh diri de!"a! alasa! tida sa!""u&
%e%)a$ar s&& )aha! ada a!a SD $a!" )u!uh diri ha!$a are!a )a5u sera"a%
hari itu tida )isa di&aai are!a )asah tere!a hu5a!.
Me!"a&a %erea %elaua! ha1 ter4ela terse)ut 6 Da&at di&astia! )ah1a
&e!didia! ita "a"al dala% %e!a!a%a! !ilai2!ilai %oral. *ehila!"a! %oralitas
%e!5adi su%)u hila!"!$a se!di2se!di %as$araat de1asa, %erea ha!$a
%e%)e!tu &erada)a! $a!" searat, $a!" e!tah sa%&ai a&a! %e!e%ui a5al
&erada)a!!$a. De!"a! ata lai! du!ia &e!didia! ita hi!""a saat i!i %asih sait.
Pe!didia! $a!" seharus!$a %e%)uat %a!usia %e!5adi %a!usia, 5ustru seri!"ali
tida %e%a!usiaa! %a!usia. *e&ri)adia! %a!usia 4e!deru!" diredusi oleh
siste% &e!didia! $a!" ada. Pe!didia! ter!$ata %e!"or)a!a! eutuha!, ura!"
sei%)a!" a!tara )ela5ar $a!" )er&iir 7 o"!iti' : da! &erilau $a!" da&at dirasaa! A
diha$ati 7a'eti':. U!sur i!te"rasi 4e!deru!" se%ai! hila!" $a!" ter5adi adalah
sidi!te"rasi. Padahal )ela5ar tida )a!$a )er&iir. Se)a) etia ora!" seda!" )el5ar.
;aeat!$a ora!" terse)ut %elaua! )er)a"ai %a4a% e"iata! se&erti B
%e!"a%ati, %e%)a!du!"a!, %era"ua!, %e!$uai da! )er)a"ai %a4a%2%a4a%
e"iata! lai!!$a.
Se$o"$a!$a &e!didia! tida )oleh %e!"hasila! %a!usia $a!" )er%e!tal )e!alu
dala% %as$araat $aitu lulusa! &e!didia! 'or%al $a!" ha!$a %e!""a!tu!"a!
hidu& &ada &eer5aa! 'or%al se%ata. Pe!didia! sela$a!$a %e!a!a%a!
e%a!diria!, er5a eras da! reati/itas $a!" da&at %e%)eali %a!usia!$a a"ar
da&at sur/i/e da! )er"u!a dala% %as$araat. *are!a de!"a! e%a!diria! itulah
%a!usia %a%&u %e!4a&ai le/el sel' estee% da! atualisasi diri!$a se)a"ai%a!a
diu!"a&a! dala% teori e)utuha! Maslo1. Beta&a )a!$a &rodu )e!alu dala%
%as$araat, dereta! %a!usia $a!" %e!5adi &e!"a!""ura! se5ati, %e!5adi )e)a!
dala% eluar"a da! )uru!$a %alah %e!"arah e ra1a! ri%i!alitas.
Ter5adi!$a &rate &e!didia! seri!" diesa!a! se)a"ai sedereta! i!strusi "uru
)a"i sis1a2sis1i!$a. A&ala"i de!"a! istilah $a!" seara!" seri!" di"e%)ar2
"e%)ora! se)a"ai &e!didia! $a!" %e!4i&taa! %a!usia sia& &aai. Istilah i!i
%e%ilii arti )ah1a &e!didia! da&at %e!"hasila! te!a"a2te!a"a $a!" di)utuha!
dala% &e!"e%)a!"a! da! &ersai!"a! )ida!" i!dustri da! te!olo"i. Me%&erhatia!
se4ara ritis terhada& %asalah terse)ut, ta%&a )ah1a %a!usia di&a!da!"
la$a!$a %aterial atau o%&o!e! &e!duu!" i!dustri. Le%)a"a &e!didia! seedar
%a%&u %e!5adi le%)a"a &rodusi se)a"ai &e!"hasil %aterial atau o%&o!e!
de!"a! ualitas terte!tu $a!" ditu!tut &asar. A!eh!$a, e!$ataa!!$a hal i!i 5ustru
disa%)ut a!tusias oleh )a!$a le%)a"a &e!didia!.
Alasa! lai! diataa! )ah1a siste% &e!didia! ita %asih %e!""u!aa! &ola
)irorasi to&2do1! 7 dari atas e)a1ah :. Istilah Paulo Creire seora!" tooh
&e!didia! dari A%eria Lati! adalah &e!didia! "a$a )a!. Siste% &e!didia! ita
i!i sa!"at teriat &ada !or%a2!or%a atau atura! )au $a!" telah tersedia &ada
%asi!"2%asi!" seolah, tida %e%)eria! e)e)asa! terhada& &eserta didi, sis1a
dia!""a& %a!usia2%a!usia $a!" tida tahu a&a2a&a. Guru %e!"araha! sis1a2sis1i
u!tu %e!"ha'al se4ara %ea!is dari &ela5ara! $a!" di4eritaa! "uru se)a"ai
&e!"isi da! sis1a se)a"ai $a!" diisi. Ota sis1a di&a!da!" se)a"ai sa'e de&osite
)o3, di%a!a &e!"etahua! dari "uru ditra!s'er e dala% ota sis1a da! )ila se1atu2
1atu di&erlua!, &e!"etahua! terse)ut ti!""al dia%)il. Sis1a ha!$a %e!a%&u!"
terhada& a&a $a!" disa%&aia! "uru, hu)u!"a! "uru de!"a! sis1a adalah a!tara
su)$e da! o)$e
Model &e!didia! se)a"ai%a!a di atas si'at!$a tida %e%)eria! e)e)asa!
terhada& sis1a. Creire %e!"ataa! )ah1a dala% &e!didia! "a$a )a!,
&e!"etahua! %eru&aa! a!u"rah $a!" dihi)aha! ora!" $a!" %e!"a!""a& diri!$a
)er&e!"etahua! e&ada %erea $a!" dia!""a& tida %e%ilii &e!"etahua! a&a2
a&a. Sehi!""a i%)as dari %odel &e!didia! $a!" de%iia!, %aa ha!$a aa!
dihasila! &rodu %a!usia $a!" ha!$a sia& %e%e!uhi e)utuha! (a%a!,
)ua!!!$a )ersia& ritis terhada& (a%a!!!$a. *are!a %a!usia %e!5adi o)$e,
$a!" ter5adi adalah &roses dehu%a!isasi. ;al i!i tida lai! %eru&aa! 'e!o%e!a
$a!" 5ustru )ertola )elaa!" de!"a! /isi hu%a!isasi.
De!"a! de%iia! da&atlah diataa! )ah1a sela%a i!i &e!didia! )isa diataa!
"a"al %e!u%)uhe%)a!"a! &e!didia! %oral, )ai &ada tata!a! li!"u!"a!
eluar"a. seolah atau&u! %as$araat. Dala% )e)era&a deade terahir
&e%)a!"u!a! 4e!deru!" )erorie!tasi &ada sesuatu $a!" )ersi'at &ra"%atis.
2. *o!se& Moral, Ge!erasi Muda da! ;ara&a!
Dala% eseharia! ita seri!" %e!5u%&ai te!ta!" )er)a"ai &e!"ertia! &e!didia!
)udi &eerti, &e!didia! a'eti', &e!didia! !ilai, &e!didia! %oral da! &e!didia!
arater. Sai!" %iri&!$a istilah2istilah terse)ut, sehi!""a terada!" ita %erasa
)i!"u!" da! sulit %e%)edaa! a!tara istilah $a!" satu de!"a! lai!!$a.
Me!urut 8uriah 7 2--9 # 19 : diataa! )ah1a &e!"ertia! )udi &eerti %a!"a4u &ada
&e!"ertia! )ahasa I!""ris $a!" diter5e%aha! se)a"ai %oralitas. Moralitas
%e!"ea!du!" )e)era&a &e!"ertia! a!tara lai!B 7a: adat istiadat 7): so&a! sa!tu! 74:
.&erilau. Na%u! de%iia!, &e!"ertia! )udi &eerti se4ara haii adalah &erilau.
Se%e!tara %e!urut dra't *uriulu% Ber)asis *o%&ete!si 72--1:, )udi &eerti )erisi
!ilai2!ilai &erilau %a!usia $a!" aa! diuur %e!urut e)aia! da! e)urua!!$a
%elalui !or%a a"a%a, !or%a huu%, tata ra%a, so&a! sa!tu!, !or%a )uda$a da!
aDat istiadat %as$araat. Budi &eerti aa! %e!"ide!ti'iasi &erilau2&erilau &ositi'
$a!" dihara&a! da&at ter1u5ud dala% &er)uata!, &erata!, &iira!, sia&, &erasaa!
da! e&ri)adia! &eserta didi.
Bila ita %e%&erhatia! dua &e!da&at di atas. Te!tu sa5a &e!"ertia! %oral de!"a!
)udi &eerti dii)arata! se&erti )elaha! )uah 5a%)e, $a!" a&a)ila di)elah 2 aa!
%e!"hasila! 2 )uah irisa! 5a%)e $a!" sa%a &ersis. Arti!$a tida da&at di)edaa!
a!tara istilah %oral de!"a! )udi &eerti. Me!"a&a 6 *ira!$a )e)era&a a!du!"a!
%a!a edua!$a terda&at esa%aa! $aitu ada!$a adat istiadat, so&a! sa!tu! da!
&erilau.
Budi &eerti se!diri )eri!du &ada etia atau 'ilsa'at %oral. Di%a!a se4ara eti%olo"is
ata etia )erasal dari )ahasa Eu!a!i # Ethos atau ta etha $a!" )erarti adat
e)iasaa!. Ada&u! ata %oral )erasal dari )ahasa Lati! # Mos atau %ares $a!"
)erarti adat e)iasaa!. Se%e!tara &ada o!tes lai! &e!"ertia! etia de!"a! ahla
5u"a 2 hal $a!" ha%&ir sa%a &e!"ertia!!$a. Ahla iti se!diri )erasal dari )ahasa
Ara)# AhlaD 7 5a%a : atau *hulDu 7 %u'rad : $a!" )erarti &era!"ai, )udi, ta)iFat,
ada). D%u Ah1a )erarti il%u )erarti il%u $a!" %e!5elasa! te!ta!" &e!"ertia!
)ai da! )uru atau 5ahat )erasara!&e!ilaia! aal da! a"a%a Isla%, seda!"a!
D%u Eria adalah suatu il%u $a!" %e%&ersoala! te!ta!" hidu&, %a!usia dilihat
dari arah )ai da! )uru!$a , )erdasara! aal &iira! 7Mas$hur, 1>,9 # 2 :. De!"a!
de%iia! a!tara etia da! ahla %eru&aa! dua hal $a!" %e%ilii 'u!"si sa%a
$aitu %e!"urusi &ersoala! )ai da! )uru!$a &erilau %a!usia. Sehi!""a le)ih
la!5ut dala% tulisa! i!i )ila di5u%&ai istilah )udi &eerti )erarti sa%a hal!$a de!"a!
etia, %oral atau ahla.
*e%)ali &ada &ersoala! "e!erasi %uda, lalu )a"ai%a!a !asi) %erea hari i!i da!
hari eso ela6 Ber)i4ara "e!erasi %uda sa%a arti!$a de!"a! o!se& re%a5a.
*are!a &e!"ertia! "e!erasi %uda le)ih te&at dii)arata! )a"i au% %uda atau
au% re%a5a, Me!urut Sudarso!o 71>>=# 1+: diataa! )ah1a re%a5a ter)a"i 2 $aitu
# 7a: %asa re%a5a a1al A 1+219 tahu! 7): %asa re%a5a ahir A 19221 tahu!. <adi &ada
usia itulah seseora!" le)ih te&at diataa! &e%uda. Na%u! de%iia! )ua! )erarti
diatas 21 tahu! tida diataa! &e%uda. *are!a dala% o!tes &era1i!a!,
seali&u! u%ur!$a ura!" dari 21 tahu! da! telah %e!iah, %aa %erea tida
%e!da&ata! se)uta! &e%uda la"i, teta&i telah %e!5adi ora!" tua. Se)ali!$a )ila
usia!$a le)ih dari 21 tahu! teta&i )elu% %elasa!aa! &er!iaha!. %aa %erea
dise)ut &e%uda atau diataa! se)a"ai ora!" $a!" %e!"i!5a %asa de1asa a1al
7 21 2 G- tahu!:.
Di (a%a! orde )aru&u!, Suharto 7 %a!ta! Preside! RI edua : %e!$ataa! H
Pe%uda2&e%uda I!do!esia harus )er2Pa!4asila, taD1a, )erada), )eresadara!
!asio!al, are!a ita tida %e!"he!dai &e%uda2&e%uda $a!" i!tele, teta&i tida
)er1ata. *ita ta aa! )isa )ertaha!, 5ia ita ha!$a )ersa!dar &ada euata!
&hisi sa5aH. Dari uraia! &idato terse)ut te!tu!$a da&at di&aha%i )ah1a i!diasi
&e%uda adalah ora!"2ora!" $a!" $a!" %e%ilii 'isi $a!" uat. Sehi!""a %udah
di%e!"erti )ah1a $a!" di%asud &e%uda tida lai! re%a5a se)a"ai%a!a telah
di&a&ara! di de&a!.
Lalu a&a $a!" da&at dihara&a! dari "e!erasi %uda )a"i ela!"su!"a! hidu&
)a!ssa da! !e"ara I!do!esia ter4i!ta i!i 6 Seri!" ita %e!de!"ar u!"a&a! se&erti B
&e%uda hara&a! )a!"sa, &e%uda %eru&aa! &e%e"a!" ta%&u e&e%i%&i!a! di
%asa de&a!, dita!"a! &e%udalah !asi) suatu )a!"sa arau !e"ara di&ertaruha!
da! %asih )a!$a la"i istilah2istilah $a!" diala%ata! )a"i 'i"ur &e%uda.
Se5arah telah %e!4atat )ah1a lahir!$a !e"ara I!do!esia 5u"a are!a se%a!"at
&er5ua!"a!!$a a!a2a!a %uda &ada (a%a! itu. Tooh %uda se&erti B RA. *arti!i,
;OS. @oroa%i!oto, Dr. Soeto%o, @i&to%a!"u!usu%o, *.i ;a5ar De1a!toro, Bu!"
*ar!o, Bu!" ;atta serta !a%a2!a%a tooh &e%uda $a!" hidu& di (a%a! &e!5a5aha!
)ai Bela!da %au&u! <e&a!", telah )er5ua!" hi!""a tetes darah &e!"ha)isa! da!
hasil!$a I!do!esia %erdea. Ba"ai%a!a !asi) )a!"sa i!i )ila saat itu I!do!esia
tida %e%i1ii &e%uda2&e%udi seali)er %erea 6 Bara!"ali hi!""a saat i!i&u!
I!do!esia %asih %asih ter&asu!" oleh e5a%!$a au% i%&eralis sa%&ai seara!".
Se5arah&u! telah %e%)utila! )ah1a 4ial )aal ter5adi!$a &ersatua! da!
esatua! )a!"sa &ada ta!""al 2, Oto)er 1>2, atau $a!" le)ih die!al de!"a!
lahi%$a Su%&ah Pe%uda 5u"a diare!aa! ada!$a "eraa! &e%uda da! &e%udi
I!do!esia.
Bila ita &erhatia! se4ara sesa%a, %u!4ul!$a se5u%lah tooh %uda &ada (a%a!
terse)ut se%ata2%ata are!a %erea %e%ilii %odal dasar $a!" uat )eru&a il%u
da! e)era!ia! $a!" tiada teruur de!"a! se%a!"at u!tu %e!"usir &e!5a5ah.
Merea $a!" %e!5adi &e%e"a!" o%a!do dala% &er5ua!"a! adalah )er)asis
&e!didia!. Ta!&a di)eali ada!$a &e!didia! da! se%a!"at &atriotis $a!" uat,
te!tu sa5atida aa! &er!ah ada !a%a I!do!esia di &eta du!ia.
Oleh are!a!$a se)a"ai )a!"sa da! !e"ara $a!" )esar, I!do!esia ha!$a da&at
)erhara& e&ada &ara &e%uda2&e%udi I!do!esia )ah1a di&u!da da! dita!"a!
%erealah )a!"sa da! !e"ara I!do!esia aa! se!a!tiasa )erdiri te"a serta teta&i
%e!"i)ara! sa!" saa %erah &utih di a!"asa ra$a hi!""a ahir %asa.
+. Potret Moral Ge!erasi Muda
Se4ara u%u% telah di&a&ara! di de&a! )ah1a &otret atau "a%)ara! "e!erasi
%uda I!do!esia ahir2ahir i!i telah dila!da risis %oral atau $a!" le)ih die!al
de!"a! deade!si %oral atau de%oralisasi. Ga%)ara! terse)ut da&at ita sasia!
%elalui 5asa %edia eletro!i )eru&a ;a!d Pho!e a%era, di%a!a %elalui alat
terse)ut ta$a!"a! )eru&a "a%)ar atau 'il% &or!o da&at dio!su%si se4ara %udah
da! %urah. Ga%)ar atau 'il% &or!o $a!" &ada tahu! 1>,-2a! ha!$a da&at di!i%ati
oleh ala!"a! terte!tu da! ora!"2ora!" terte!tu sa5a, di (a%a! i!i seusia a!a SD2
&u! de!"a! leluasa %e!$asia!!$a se4ara "a%&a!".
*alau dulu "a%)ar2"a%)ar atau 'il% itu di%ai!a! oleh ora!"2ora!" Barat atau
)a!"sa asi!". seara!" &ara &e%uda atau re%a5a ita se4ara la!"su!" %e!5adi
ator da! atris!$a. Merea de!"a! sa!tai %e%&era"aa! atau %e%era!a!
ade"a! s$ur!$a di de&a! a%era $a!" di%ilii!$a da! de!"a! &erasaa! )a!""a
dise)arluasa! e sea!taro ta!ah air. Merea sudah tida %e%ilii rasa risi da! %alu
la"i, )ila ade"a! %esu%!$a ela terlihat oleh era)at da! eluar"a!$a. Ea!" ada
adalah &erasaa! ha&&$, &uas da! )a!""a )ah1a diri!$a telah %e!5adi artis
dadaa!.
Potret lai! "e!erasi %uda %asa i!i tida ha!$a )eru&a ade"a! terse)ut, &er"aula!
%uda2%udi ahir2ahir i!i&u! %e!"ala%i &er"esera! !ilai $a!" sa!"at 5auh,
Ba$a!"a! sa5a, &a4ara! %uda2%udi di (a%a! seara!" )e"itu )e)as!$a. Merea
%elaua!!$a de!"a! sa!"at e!5o$ da! !$a%a!, tida se%)u!$i2se%)u!$i la"i.
Melaua! 4u%)u ra$u, )er%esraa! da! sali!" )er&elua! di de&a! ora!" )a!$a
%eru&aa! hal )iasa da! seali la"i %erea sudah tida &eduli la"i de!"a! etia
atau %oral serta sar!a seali tida %e%ilii &erasaa! %alu.
Nah, etia sudah de%iia! lalu sia&aah $a!" salah 6 Ora!"!$a $a!" salah, (a%a!
$a!" salah atau %e%a!" 'e!o%e!a2'e!o%e!a itulah ta!&a ita sadari %eru&aa!
ta!da2ta!da aa! )erahi%$a suatu (a%a!. ;a!$a Allah $a!" tahu.
Be)era&a tooh a"a%a, &olitius, sastra1a! %au&u! il%u1a! telah %e!"utaraa!
ataata )i5a se)a"ai )eriut #
a. S$auDi Bei 7 Pe!$air Mesir, 1a'at tahu! 1>+2 :
Arti!$a# ;a!$a sa5a )a!"sa itu eal, sela%a )erahla. Bila ahla telah le!$a&,
%aa le!$a& &ulalah )a!"sa itu
). Adda% 7Sastra1a! A%eria, 1,+, 21>9,:
H Moralit$ is a &ri/ate a!doestl$ lu3ur$ H
Arti!$a # Terti) so&a! adalah e%e1aha! $a!" isti%e1a da! )erhar"a
4. Ne&es 7 &e!ulis Ro%a1i, >S 2 2,,M :
H Sui euieue %ores 'ir"u!t 'ortu!a% H
Arti!$a # !asi) %asi!"2%asi!" ora!" itu dite!tua! oleh ahla!$a
d Goethe 7&e!"ara!" <er%a!, 19G> 2 1,+2 M :
H Die "es4hi4hte dess Me!s4he! ist sei! @hara4terH
Arti!$a# Se5arah %a!usia adalah ti!"ah lau!$a
e. Rosulullah SA.
Arti!$a # sa$a ha!$a diutus u!tu %e!$e%&ur!aa! ahla %a!usia
Dari )e)era&a etera!"a! di atas 5elaslah )ah1a )esar da! la!""e!"!$a ala% ra$
ai!i sa!"at )er"a!tu!" &ada &erilau %a!usia!$a, di sa%&i!" tadir $a!" di)eria!
Allah S.T. Oleh are!a!$a, %e!5adi se)uah re!u!"a! )a"i sia&a&u! $a!" %erasa
diri!$a re%a5a atau &e%uda )ah1a a&a)ila !e"ara da! )a!"sa i!i %asih i!"i!
di&ertaha!a!, %aa ha!$a de!"a! )eri)adah e&ada2N$alah %eru&aa! se)ai2
)ai!$a ati/itas. Di sa%&i!" hal lai! $a!" tida alah &e!ti!"!$a adalah 5a"alah
%oral atau ahla &ara &e%uda da! &e%udi I!do!esia de!"a! estra etat dari
a5a!" &er"aula! )e)as.
G. Perlu!$a Pe!didia! Moral di Era Glo)al
Ada!$a "eraa! re'or%asi di I!do!esia se4ara u%u% %e!u!tut ditera&a!!$a
&ri!si& de%orasi, dese!tralisasi, eadila! da! %e!5u!5u!" ti!""i ha asasi %a!usia
dala% ehidu&a! )er)a!"sa da! )er!e"ara. Dala% hu)u!"a!!$a de!"a!
&e!didia!, &ri!si&2&ri!si& terse)ut aa! %e%)eria! da%&a $a!" %e!dasar &ada
a!du!"a!, &roses da! %a!a5e%e! siste% &e!didia!.
Me!urut UU Siste% Pe!didia! Nasio!al No%or 2- tahu! 2--+ di!$ataa! )ah1a
&e!didia! %eru&aa! usaha a"ar %a!usia da&at %e!"e%)a!"a! &ote!si diri!$a
%elalui &roses &e%)ela5ara! da! atau 4ara lai! $a!" die!al da! diaui oleh
%as$araat. Pe!didia! 5u"a da&at diartia! se)a"ai usaha sadar da! tere!4a!a
u!tu %e1u5uda! suasa!a )ela5ar da! &roses &e%)ela5ara! a"ar &eserta didi
se4ara ati' %e!"e%)a!"a! &ote!si diri!$a u!tu %e%ilii euata! s&iritual
ea"a%aa!, &e!"e!dalia! diri, e&ri)adia!, e4erdasa!, ahla %ulia serta
etra%&ila! $a!" di&erlua! diri!$a, %as$araat, )a!"sa da! !e"ara. Pe!didia!
itu&u! %e!"e%)a! dua tu"as uta%a $a!" sali!" o!traditi'. $aitu 7a: %elestaria!
7): Me!"adaa! &eru)aha!.
Pada sisi lai! dise)uta! )ah1a &era!a! &e!didia! atau eduasi dala%
%e!"adaa! &eru)a)a! atau tra!s'or%asi di %as$araat ada + %a4a% $aitu 71:
Me!5a"a "e!erasi se5a %asa eeil dari )er)a"ai ti!da &e!$ele1e!"a!.
Me!"e%)a!"a! &ola hidu&, &erasaa! da! &e%iira! %erea sesuai de!"a! 'itrah,
a"ar %erea %e!5adi 'o!dasi $a!" uuh da! se%&ur!a di %as$araat, 72: *are!a
&e!didia! )er5ala! seiri!" de!"a! &ere%)a!"a! a!a2a!a,%aa &e!didia! aa!
sa!"at %e%&e!"aruhi 5i1a da! &ere%)a!"a! a!a serta aa! %e!5adi )a"ia! dari
e&!)adia!!$a u!tu ehidu&a!!$a ela# die%udia! hari, 7+: Pe!didia! se)a"ai
alat ter&e!ti!" u!tu %e!5a"a diri da! %e%elihara !ilai2!ilai&ositi'. 7 8uriah, 2--9 #
9:.
Ea!" 5elas &erlu ita etahui )ersa%a )ah1a &e!didia! di seluruh du!ia i!i seda!"
%e!"a5i e%)ali &erlu!$a &e!didia! %oral atau &e!didia! )udi &eerti atau
&e!didia! arater di)a!"ita! e%)ali. ;al i!i )ua! ha!$a dirasaa! oleh
)a!0sa da! %as$araat I!do!esia, teta&i 5u"a oleh !e"ara2!e"ara %a5u. Baha! di
!e"ara2!e"ara i!dustri di%a!a iata! %oral %e!5adi se%ai! lo!""ar,
%as$araat!$a %ulai %erasaa! &erlu!$a re/i/al dari &e!didia! %oral $a!" &ada
ahir2ahir i!i %ulai ditela!tara!.
Di A%eria Seriat serta di %as$araat I!do!esia de1asa i!i %u!4ul tu!tuta! u!tu
%e!$ele!""araa! &e!didia! )udi &eerti atau&u! &e!didia! %oral, $a!"
teruta%a didasara! &ada ti"a hal $aitu 7a: %ele%ah!$a iata! eluar"a 7):
eee!deru!"a! !e"ati' di dala% ehidu&a! re%a5a de1asa i!i 7e: Suatu e)a!"ita!
e%)ali dari &erlu!$a !ilai2!ilai eti, %oral da! )udi &eerti de1asa i!i. 78uriah, 2--9#
1- :
Dari se5u%lah ad/is di atas %aa se%ai! 5elas )ah1a &e!didia! %oral %e%a!"
sesuatu $a!" tida da&at dita1ar2ta1ar la"i. Ter5adi!$a risis %oral terse)ut te%$ata
tida ha!$a di !e"ara ita, !a%u! di !e"ara2!e"ara $a!" telah %a5u&u! se&erti
A%eria Seriat ter5a!"it /irus %oral atau de%oralisasi. Ba"ai%a!a&u! &e!didia!
%e%e"a!" &era!a! &e!ti!" dala% se"ala as&e ehidu&a! %a!usia. Melalui
&e!didia! ora!" Da&at %e!"uasai te!olo"i, $a!" e%udia! Da&at di%a!'aata!
se)esar2)esa%$a sesuai de!"a! e)utuha! %a!usia, !a%u! se)ali!$a de!"a!
&e!didia! &ula terada!" %a!usia %e!5adi u5u) da! taa)ur atau so%)o!". Bila di
setia& seolah selalu dia5ara! &e!didia! %oral sis1a2sis1i!$a, i!s$a Allah
I!do!esia di %asa de&a! aa! le)ih suses 4la! )erta%)ah %a5u.
=. Pe!utu&
De1asa i!i telah ita rasaa! )ersa%a )ah1a !ilai2!ilai %oral $a!" %eru&aa!
sara!a &e!"atur dari ehidu&a! )ersa%a ia! hari ia! le!tur. Ba!$a a1ula %uda
ita $a!" sa%a seali tida ta)u %e!ahu te!ta!" )uda$a so&a! sa!tu! dala%
&er"aula! etia atau&u! &ersoala! %oral. Sehi!""a au% %uda seara!" le)ih
terlihat uraa! eti%)a!" &e%uda "e!erasi %asa lalu. U!tu itu %arilah ita
tu%)uha! se%a!"at u!tu %e!i!"ata! &e!didia! %oral husus!$a &ada
"e!erasi %uda $a!" !ota )e!e se)a"ai &e1aris !e"ara da! )a!"sa i!i.
Da'tar Pustaa
El%u)aro, 8, 2--,. Me%)u%ia! Pe!didia! Nilai . Ba!du!" # Al'a)eta
Mas$hur, *, 1>,9 . Me%)i!a Moral da! Ahla. <aarta # *ala% Mulia
Sudarso!o, 1>>=. *e!aala! Re%a5a . <aartaB Ri!ea @l&ta
8uriah, N, 2--9. Pe!didia! Moral 0 Budi Peerti Dala% Pers&eti' Peru)aha!
<aarta # Bu%i Asara

Anda mungkin juga menyukai