PRA3107 Perkembangan Sosioemosi

TAJUK 1 Pengenalan Kepada Perkembangan Sosial

SINOPSIS
Unit ini menerangkan tentang konsep Perkembangan Sosial kanak-kanak.
Bab ini juga menjelaskan teori-teori perkembangan sosial dan implikasi
terhadap perkembangan kanak-kanak. eori perkembangan so!ial "ang akan
dibin!angkan adalah eori Perkembangan so!ial #rikson$ Beha%ioris& Peniruan
dan modelling 'Bandura( dan )onstrukti%is& )ognisi sosial 'Piaget$ *"gotsk"( .
HASIL PEMBELAJAAN
Pada akhir pengajaran bab ini pelajar dapat&
1. +enjelaskan ke,ahaman mengenai sejarah perkembangan pendidikan
a-al kanak-kanak.
.. +enghuraikan konsep pertumbuhan dan perkembangan sosioemosi
dalam pendidikan a-al kanak-kanak.
1
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
KEAN!KA TAJUK"TAJUK
1# PEN!ENALAN
1#1 Konsep perkembangan sosial
Pendidikan prasekolah memberi ruang kepada kanak-kanak untuk berinteraksi
dengan persekitaran sosial "ang sihat dan teran!ang. Perkembangan sosial
penting pada peringkat ini kerana perkembangan ini menjadi asas pembelajaran
sebagaimana "ang diutarakan oleh Bandura dalam teori perkembangan sosial.
.
)/0S#P
S/S1/21SAS1
eori Sosial #rikson
)onstrukti%isme
Beha%ioris
1mplikasi
kepada
P 3 P
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
1#$ Konsep sosialisasi
Perkembangan sosial merujuk kepada kanak-kanak berinteraksi dengan kanak-
kanak lain dan dengan orang de-asa dalam kehidupan mereka. )emahiran
sosial termasuk berkongsi$ bekerjasama dan mematuhi peraturan. )emahiran ini
melibatkan komunikasi se!ara lisan atau bukan lisan. 4alam sosialisasi$
perkembangan kanak-kanak berlaku se!ara peniruan dan modeling.
1#$#1 Pandangan be%a&ioris' Penir(an dan modelling )Band(ra*
i* Penir(an
Social Cognitive Theory examines the processes involved as people
learn from observing others and gradually acquire control over their own
behaviour
' Bandura 1567$ 1557 (
)anak-kanak belajar melalui pemerhatian mereka terhadap persekitaran.
Persekitaran me-ujudkan rangsangan "ang akan ditiru oleh kanak-kanak.
+elalui proses peniruan ini kanak-kanak akan membentuk suatu idea bagaimana
tindakan dilaksanakan dan apakah kesann"a.
+enurut eori Pembelajaran Peniruan Bandura$ terdapat beberapa !ara
peniruan$ iaitu 8
Proses tiruan mudah iaitu meniru se!ara langsung.
Proses tiruan melalui sekatlakuan dan taksekatlakuan.
Proses tiruan melalui elisitasi apabila melihat perlakuan orang lain.
Peniruan berlaku se!ara langsung dan se!ara tak langsung. Bandura '1567(
mengemukakan 9 unsur penting8
3
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
Attention ' umpuan : pemerhatian (
Retention ' Pen"impanan (
Reproduction ' +engingat : mengeluarkan (
Motivation and Reinforcement ' +oti%asi dan peneguhan (



ii* Modelling
+odel tingkah laku dan sikap "ang diingini
;adikan rakan seba"a murid sebagai model
Pastikan murid sedar tingkah laku baik menjadi peneguhan kepada
orang lain
Arah murid popular:pandai melakukan akti%iti sukar sebagai model
kepada "ang lain
<una teknik =thin aloud>
<una peneguhan =vicarious>
<alakan disiplin arahan kendiri murid
9
Rujuk laman -eb http&::---.ship.edu:?!gboeree:bandura.html
Untuk maklumat tambahan.
Bagaimana anda men"ediakan ran!angan pengajaran "ang
mengaplikasi aspek peniruan dalam pembelajaran
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
1#$#$ TEOI PEKEMBAN!AN SOSIAL EIKSON
#rik #rikson '150.-1559( telah menganalisis perkembangan so!ial kanak-kanak
dalam jangka masa kehidupan mereka. Beliau menjelaskan baha-a manusia
mempun"ai keperluan asas "ang sama dan perkembangan mereka bergantung
kepada tindak balas terhadap keperluan tersebut. Perkembangan kanak-kanak
berlaku mengikut tahap tertentu. #rikson per!a"a baha-a setiap tahap
mempun"ai kon,lik tertentu "ang perlu diatasi supa"a tidak menjejaskan
perkembangan kanak-kanak.
ahap-tahap Perkembangan )anak-kanak berdasarkan eori #rikson8
i * Ta%ap 1 " Keper+a,aan La-an ke.idakper+a,aan )/ "10 bln*
- +empengaruhi perkembangan ba"i melalui pengalaman
- Belajar untuk memper!a"ai atau tidak memper!a"ai orang lain
- +empengaruhi sikapn"a terhadap hidup dan interaksin"a dengan
orang lain
- )eper!a"aan akan memudahkan indi%idu menghadapi serta
mengatasi masalah dalam hidup
- Ba"i mula membentuk perasaan per!a"a la-an tidak per!a"a.
Perasaan per!a"a pada persekitaran dan orang lain akan -ujud
sekiran"a ba"i tersebut mendapat penjagaan "ang baik dari
penjagan"a8 terutama daripada ibu. Sebalikn"a8 jika ba"i tersebut
tidak mendapat penjagaan "ang sempurna maka akan timbul
perasaaan tidak per!a"a pada tahap ini. @ara penjagaan ba"i akan
A
Bina peta mida menggunakan maklumat daripada pen!arian
pelbagai sumber$ berkaitan modelling dan peniruan. 0"atakan
implikasi peniruan dalam pengajaran dan pembelajaran
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
mempengaruhi emosi dan perasaan per!a"a dalam diri ba"i
tersebut.
ii *Ta%ap $ " A(.onomi la-an mal(1kekelir(an )10 bln 2 3 .%n *
)onsep diri mula bertambah n"ata
+ula tahu apa "ang di!akap dan dibuat merupakan tindakann"a
bukan orang lain
)einginan untuk bertindak bebas 'autonomi( meningkat
2ebih gemar membuat sesuatu tanpa bergantung kepada orang
lain
+ungkin berpendapat !ekap dan berkebolehan
Rasa diri kurang !ekap B malu dan mula meragui kebolehan diri
ingkah laku "ang sentiasa diterima dan dipuji B lebih "akin
Sentiasa didenda:dimarah B malu dan ragu-ragu
@ara terbaik$ tingkah laku "ang tidak diingini dika-al dan "ang
diingini dipuji B dapat mengenal jenis-jenis t:laku "ang digalakkan
dan "ang hendak dielakkan
)e!enderungan untuk ber,ungsi se!ara bebas hendaklah diterima
atau didorong
sesuatu perbuatan sendiri. +ereka mula berdikari dan tidak suka
dibantu atau dikongkong orang de-asa. Situasi ini merupakan
permulaan kepada pembentukan perasaan ke"akinan diri pada
kanak-kanak tersebut. 4orongan dan galakan ibu bapa akan
membantu kanak-kanak membina perkembangan dan
men"elesaikan sesuatu tugasan.
iii*Ta%ap 3 " Inisia.i4 la-an Bersala% )3"5 .%n*
1ngin meneroka dan men!uba sesuatu "ang baru dan men!abar B
inisiati,
7
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
4apat belajar dan bergerak dengan !epat
2ebih peka kepada perkara betul dan salah
Berasa malu apabila diketa-akan dan seterusn"a membina sikap
positi,.
<alakan akan men"edarkan kanak-kanak tentang potensi diri
Sering dika-al dari men!uba B akan berasa kurang inisiati,
Pada tahap ini kanak-kanak mula berinteraksi dengan persekitaran.
Ban"ak inisiati, dilaksanakan bagi memenuhi naluri ingin tahu "ang
tinggi. +ereka akan !uba melakukan kerja-kerja "ang dibuat oleh
orang de-asa. Perkembangan ketika ini tidak boleh disalah asuh
kerana akan men"ebabkan kanak-kanak hilang inisiati,$ suka
men"endiri dan akan menimbulkan masalah apabila memasuki
alam persekolahan.
1#$#3 Pandangan kons.r(k.i&is' Kognisi sosial )Piage.6 7,go.sk,*
)ontrukti%is berasal daripada perkataan bahasa 1nggeris @onstru!ti%ism "ang
memba-a maksud ,alsa,ah membina. 4idalam konteks pembelajaran teori
kontrukti%is berlandaskan baha-a ilmu pengetahuan tidak boleh -ujud diluar
minda$ tetapi dibina dalam minda berdasarkan pengalaman sebenar. eori ini
adalah dibina berdasarkan gabungan hasil kajian ahli psikologi$ ahli ,alsa,ah dan
pen"elidik pendidikan terhadap proses pembelajaran indi%idu.
7
Ran!ang pengajaran mengikut tahap perkembangan
sosial #rik #rikson '150.-1559(
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
)ontrukti%isme sosial dipelopori oleh 2e% *"gotsk" '1657-1539($
seorang ahli psikologi Belarus$ Rusia. +enurut *"gotsk" perkembangan konsep
kanak-kanak berkembang se!ara sitematis$ logikal serta rasional dengan
bantuan dan bimbingan %erbal orang lain. eori kontrukti%is sosial melihat
pembelajaran manusia dalam konteks sosio-buda"a. 4alam konteks sosial inilah
indi%idu berkongsi dan saling membina pengetahuan baru
*"gotsk" beranggapan pembelajaran dapat berlaku melalui bermin$
pen"ampaian se!ara ,ormal atau kerjasama antara pelajar dengan pelajar "ang
lebih berpengalaman. )ontrukti%is sosial mempun"ai pandangan berikut&
Pelajar merupaka indi%idu unik "ang mempun"ai latar belakang dan
keperluan "ang berbeCa.
2atar belakang pelajar$ pengalaman$ interaksi dan buda"a mas"arakat
amat mempengaruhi pembelajaran indi%idu pelajar.
Pelajar bertanggungja-ab ke atas pembinaan pengetahuan dan
pengalaman sendiri.
Pengalaman berja"a dan ke"akinan diri mempengaruhi moti%asi untuk
belajar.
<uru berperanan sebagai pembimbing dan ,asilitator pembelajaran.
Pembelajaran berlaku dalam situasi sosial "ang akti,
)olaborasi dan interaksi guru$ bahan dan pelajar penting dalam
memastikan pembelajaran berlaku.
Pembelajaran berasaskan konteks penting dan memudahkan pelajar
mengalami pembelajaran "ang bermakna.
;ean Piaget '1657-1560( pula merupakan salah seorang tokoh "ang terkenal
dengan teori perkembangan kogniti, dan bagaimana manuasia membina
pengetahuan. +enurut Piaget$ keupa"aan mengurus maklumat dan pentahuan
berlaku se!ara berperingkat. Proses membina pengetahuan juga berlaku
6
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
mengikut peringkat bermula dengan pengetahuan sedia ada dalam struktur
kogniti,.
a# Bagaimanaka% penge.a%(an dibina8
+aklumat baru diserap masuk atau disesuaikan dalam struktur kogniti, melalui
proses adaptasi. proses adaptasi merujuk kepada proses men"esuaikan dan
menerima maklumat baru dalam struktur kogniti, untuk mendapatkan
keseimbangan antara skema dengan persekitaran. 1ni dinamakan equilibrasi.
Piaget membahagikan adaptasi kepada dua proses iaitu asimilasi dan
akomodasi.
1. Asimilasi
Apabila maklumat baharu mempun"ai !iri-!iri persamaan dengan maklumat
sedia ada dalam skema. +aklumat tersebut akan dapat diserap dengan mudah
kedalam struktur kogniti,. 1ni men"ebabkan keseimbangan 'equilibrasi( berlaku.
.. Akomodasi
Apabila maklumat baru tidak mempun"ai !iri-!iri persamaan dengan maklumat
dalam skema akan berlaku ganggu gugat atau ketidakseimbangan dalam
struktur kogniti,. Proses ini dinamakan disequilibrasi. Apabila skema berubah$
melalui pemba!aan$ perbin!angan atau seumpaman"a$ maklumat baharu akan
diserap masuk. 4engan ini struktur kogniti, akan men!apai equilibrasi.
+elalui proses adaptasi$ iaitu asimilasi dan akomodasi$ maklumat dalam
struktur kogniti, sentiasa diorganisasi untuk disimpan dan digunakan apabila
perlu. melalui proses inilah$ pembinaan pengetahuan sentiasa dibuat sepanjang
ha"at indi%idu.
5
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
b# 9on Perkembangan Terdeka. )9P:*
+erujuk kepada tugasan pembelajaran "ang sukar dilakukan sendiri oleh pelajar
tetapi dapat menguasain"a dengan bimbingan orang lain "ang lebih mahir.
Sekiran"a pelajar dapat melakukan sendiri$ isi pelajaran tersebut dikatakan
berada pada Con ba-ah. Sebalikn"a jika pelajar dapat menguasai tugasan
dengan bimbingan orang lain$ tugasan tersebut berada dalam DP4. 1si pelajaran
"ang berada di luar Con aras ba-ah bermakna tidak berlaku pembelajaran
kerana pelajar sudah menguasai isi pelajaran. 1si pelajaran "ang berada diluar
Con aras atas $ tidak akan dapat dikuasai pelajar -alaupun dengan bimbingan
orang lain. @ontohn"a jika pelajar belum menguasai olahan tambah$ pelajar
tidak akan dapat belajar olahan darab kerana skema olahan tambah perlu ada
dalam struktur kogniti, pelajar untuk mempelajari pendaraban.
Bagi membantu pelajar menguasai isi pelajaran "ang berada dalam DP4
teknik s!a,,olding diperkenalkan iaitu proses membimbing dan membantu
pembelajaran. S!a,,olding ialah peringkat bimbingan dan sokongan "ang
dilakukan mengikut keperluan pelajar. bimbingan akan dikurangkan apabila
pelajar telah menguasai peringkat demi peringkat.
+# Prinsip"prinsip kons.r(k.i&isme
1. +enekankan pembelajaran berpusatkan pelajar
.. Pembelajaran berlaku melalui proses aplikasi pengetahuan.
3. Pembelajaran berlaku melalui interaksi dengan orang lain.
9. Pembinaan pengetahuan dapat diajar dan dibimbing melalui proses
scaffolding
A. Pelajar membina pengetahuan dan "ang bermakna kepada
mereka.
10
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
7. Pembelajaran baharu bergantung kepada pemahaman atau
pengetahuan sedia ada.
7. 1nteraksi sosial membantu dan men"okong pembelajaran.
6. Pembelajaran bermakna berlaku dalam konteks tugasan
berasaskan alam n"ata.
d# Implikasi Teori Kons.r(k.i&isme kepada penga;aran#
1. Peran!angan pengajaran berpusatkan pelajar dengan mengambil
kira keupa"aan pelajar.
.. <uru hendaklah mengenalpasti DP4 pelajar melalui pen"ediaan
beberapa akti%iti "ang berkaitan.
3. <unakan DP4 pelajar untuk memastikan pembelajaran berkesan
dapat berlaku.
9. Pilih pelajar "ang lebih berkemahiran untuk mengajar pelajar "ang
belum menguasai.
A. <uru hendaklah men"ediakan ban"ak !ontoh dan bahan sumber
"ang boleh membantu pelajar membuat perkaitan dan membina
pemahaman baharu
7. <uru hendaklah mengaitkan isi pelajaran dengan situasi sebenar.
ugasan autentik "ang berasaskan masalah alam n"ata$
pengalaman berasaskan konteks sebenar$ simulasi dan
sebagain"a boleh dimana,aatkan.
11
Bin!angkan teknik-teknik "ang sesuai dilaksanakan
dengan berasaskan kaedah scaffolding!
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
TAJUK $ Perkembangan Emosi Kanak"Kanak

SINOPSIS
Unit ini mengandungi maklumat berkaitan konsep perkembangan emosi
kanak-kanak. )onsep 1E dan #E juga antara item "ang akan dibin!angkan.
+aklumat ini penting untuk guru prasekolah lebih memahami perkembangan
emosi kanak-kanak bagi mengoptimumkan perkembangan mereka selaras
dengan ,itrah manusia serta kesepaduan dan keseimbangan dari segi intelek$
rohani$ emosi dan jasmani.
HASIL PEMBELAJAAN
Pada akhir pengajaran bab ini pelajar dapat&
1. +engenalpasti konsep dan !iri-!iri perkembangan
emosi kanak-kanak berdasarkan teori perkembangan kanak-kanak.
.. +enerangkan tahap perkembangan emosi kanak-kanak
3. +enghuraikan !ara-!ara menggalakkan perkembangan emosi kanak-
kanak.
9. +embeCakan 1E dan #E.
A. +engesan emosi dan !ara membantu perkembangan emosi kanak-kanak.
1.
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
KEAN!KA TAJUK"TAJUK
$#/ PEN!ENALAN
$#1 Perkembangan Sosioemosi
4alam )urikulum Prasekolah )ebangsaan$ perkembangan emosi kanak-kanak
dimasukkan ke dalam )omponen Perkembangan Sosioemosi. Perkembangan
emosi "ang sihat menjadi sebahagian daripada asas perkembangan seseorang
kanak-kanak justeru membina ke"akinan diri$ semangat berdikari dan sikap
positi, terhadap pembelajaran.
13
PEKEMBAN!AN EMOSI
KANAK"KANAK
)/0S#P P#R)#+BA0<A0
;#01S-;#01S #+/S1
)#@#R4ASA0 #+/S1
SRA#<1 P#0<URUSA0
#+/S1
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
$#$ Konsep Perkembangan Emosi
"M#S$ perkataan 2atin %motere& bermaksud bergerak8 %motus anima&
semangat "ang menggerakkan kita!
%"$ is a multifactorial array of interrelated emotional' personal' and sosial
abilities that help us cope with daily demands&
' @iarro!hi ;.et.al.(
The ability to perceive emotions' to access and generate emotions so to
assist thought' to understand emotions and emotion nowledge' and to
reflectively regulate emotions so as to promote emotional and intellectual
growth&
'+a"er and Salo%e"(
FSatu keadaan dialami oleh manusia melibatkan perubahan proses
,isiologi$ diri dan psikologiG
(Mahmood )a*ar Mohamad'+,,+-

1#3 JENIS EMOSI SEMASA
+enurut teori perkembangan psikososial #rikson$ ba"i mula membentuk emosi
sejak lahir. Persekitaran dan orang di sekeliling akan mempengaruhi emosi ba"i.
Perkembangan emosi "ang sihat membolehkan kanak-kanak membesar sebagai
indi%idu "ang sempurna. Perkembangan a-al emosi kanak-kanak akan
kelihatan melalui tindak balas tangisan atau keta-a dan seterusn"a berkembang
19
Pen!arian maklumat tentang konsep emosi daripada
pelbagai sumber seperti internet$ junal $ keratan
akhbar dll
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
sehingga kanak-kanak menguasai perkembangan emosi "ang stabil serta dapat
membuat penilaian apabila berada pada tahap dua pada usia A-7 tahun.
TAHAP 1
Peringka. ba,i %ingga $ .a%(n
1. Peringkat a-al pantulan 'keta-a dan menangis (
.. 3 bulan - suka dan duka
3. 7 bulan - takut$ jijik dan marah
9. 1. bulan B gembira dan kasih sa"ang
A. 16 bulan B !emburu mulai timbul
7. . tahun B keriangan terserlah
Peringka. $ 2 3 .a%(n
1. #mosi tidak tenteram
. 2ebih ban"ak perasaan mahu dikasihi
3 +ahu tumpuan "ang lebih
9 akut kegelapan
A +ulai !emburu
7 +empun"ai perasaan malu
7 idak suka diarah

1A
a;a% 1
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
TAHAP $
Peringka. 3 2 < .a%(n
1. Perasaan ingin menjadi de-asa.
.. )anak-kanak lelaki suka meniru perbuatan bapa.
3. )anak-kanak perempuan suka meniru perbuatan ibu.
Peringka. <" = .a%(n
1. Perasaan romantis hadir
.. )anak-kanak tertarik kepada "ang berlainan jantina
3. akut kegelapan$ kebakaran dan kematian
9. ahap !emburu "ang amat tinggi
A. Sering merasa diketepikan
Peringka. ="5 .a%(n
1. Perasaan dan ji-a semakin stabil
.. Pergantungan kepada keluargasemakin berkurangan
3. 2ebih berdikari dan bersemangat melakukan "ang
9. Semangat untuk terus hidup semakin tinggi
A. Belajar membeCa betul dan salah
7. 2abel baik bagi "ang seronok dan jahat bagi "ang sakit.
7. +ula membentuk kata hati $ struktur nilai dan moral




17
Ke;a,aan indi&id( bergan.(ng kepada I> dan b(kan
E> seseorang# Bin+angkan?
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
$#< KE@E:ASAN EMOSI
$#<#1# Konsep I> dan E>
$ntelligence dikaitkan dengan keupa"aan mental melakukan proses kogniti,
seperti memba!a$ menulis$ mengira dan men"elesaikan masalah.
Al,red Binnet dan heodore Simon8 150A- memperkenalkan ujian ke!erdasan
"ang digunakan sehinggai kini. 1E dikaitkan dengan keja"aan$ namun tidak
semua "ang mempun"ai 1E tinggi berja"a dalam hidup. Perkembangan pesat
dalam bidang sains otak atau neurolog" mendapati emosi dapat mempengaruhi
ke!erdasan '#E( #+/1/0A2 EU/1#0
%$ntellegence test really assess sill in assimilating new information in solving
new problems! This bios toward crystalli*ed rather than fluid nowledge can
be astounding consequences and individual can lose his entire frontal lobes'
in the process becoming redically different person unable to display any
initiative or to solve new problem and yet may continue to exhibit an $. close
to genius level//!!ardner
Ujian 1E tidak menjadi ukuran "ang mutlak untuk meramalkan masa depan
seseorang. +enurut @oleman '0eurologist dan Psikologist kontemporari US( $
peringkat terbaik 1E han"a men"umbang .0H keja"aan seseorang manakala
60H lagi ialah ,aktor-,aktor lain.
1#= KOMPETENSI KE@E:ASAN EMOSI )E> @oleman*
i * Mengenal Emosi dan Kesann,a
Sedar emosi "ang dirasakan dan sebabn"a
Sedar akan kaitan antara perasaan dan pemikiran$perlakuan dan
pertuturan
17
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
Sedar bagaimana perasaan mempengaruhi prestasi
+empun"ai kesedaran tentang nilai dan matlamat
Sedar tentang kekuatan 3 kelemahan diri
Re,lekti, - belajar daripada pengalaman
erbuka kepada maklum balas jujur$ perspekti, baru$ pembelajaran
berterusan dan perkembangan baru
Berupa"a menunjukkan unsur kesedaran perspekti, sendiri
Berke"akinan$ berketrampilan dan disedari kehadirann"a
Berani men"uarakan pandangan "ang kurang popular dan
mempertahankan sesuatu "ang betul
Berkebolehan membuat keputusan "ang baik -alaupun dalam
ketidakpastian dan tekanan
ii * Peng(r(san Emosi Sendiri
+engurus perasaan dan emosi dengan baik
enang dan positi, semasa tertekan:stress
Ber,ikiran -aras dan ber,okus dalam tekanan
Bertindak se!ara beretika mengikut peraturan
+embina ke"akinan melalui kebolehkeper!a"aan dan autentisiti
+engakui kesalahan sendiri dan menentang tindakan tidak beretika
orang lain
+engekalkan pandangan "ang berprinsip -alaupun tidak popular
Bertanggungja-ab atas prestasi diri
+empun"ai komitmen dan menunaikan janji
Bersi,at akauntabiliti untuk memenuhi objekti,
eratur dan sistematik dalam melaksanakan tugas
2u-es dalam menangani perubahan
2u-es dalam persepsi terhadap peristi-a-peristi-a "ang berlaku
1no%asi
16
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
+enangani tuntutan pelbagai perubahan$ keutamaan dan perubahan
persekitaran "ang kerap
Selesa dan terbuka dengan idea dan maklumat baru.
+en!ari idea baru daripada pelbagai sumber
+emikirkan pen"elesaian kreati, terhadap masalah-masalah
+enjanakan idea baru
+empun"ai perspekti, terkini dalam risiko pemikiran
iii * Memo.i&asi Emosi Nega.i4
Berorientasikan hasil$ dengan bermoti%asi tinggi untuk memenuhi
objekti, dan pia-aian
+emberikan matlamat men!abar dan mengambil risiko "ang
munasabah
+en!ari maklumat untuk mengurangkan ketidakpastian dan men!ari
jalan untuk penambahbaikan
Belajar !ara untuk meningkatkan prestasi diri.
Bersedia membuat pengorbanan kendiri atau kumpulan untuk
memenuhi matlamat organisasi
+en"edari nilai tujuan dalam misi
+enggunakan nilai utama kumpulan dalam membuat keputusan dan
menjelaskan pilihan "ang dibuat
+en!ari peluang se!ara akti, untuk memenuhi misi kumpulan
Bersedia meman,aatkan peluang
15
Andaikan anda mengalami satu situasi yang memerlukan anda
menguruskan emosi sendiri, jelaskan bagaimana anda
menanganinya.?
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
+engejar matlamat "ang lebih tinggi daripada "ang diperlukan atau
dijangkakan
+engenepikan birokrasi dan peraturan sekiran"a perlu untuk
men"elesaikan tugas
+emobilisasikan orang lain melalui usaha-usaha "ang luar biasa dan
ber,aedah
erus berusaha men!ari matlamat -alaupun ada halangan dan
masalah
Bertindak daripada harapan untuk berja"a$ bukann"a ketakutan
untuk gagal
+elihat masalah sebagai akibat daripada keadaan "ang boleh diurus$
bukan daripada satu kekurangan personal
i& * Mengendali Per%(b(ngan
Peka kepada emosi orang lain
Bersedia mendengar
Prihatin dan memahami perspekti, pandangan orang lain
+emahami perasaan dan keperluan orang lain serta bersedia
membantu
+emahami keperluan pelanggan :klien dan memberi khidmat atau
produk "ang diingini
+emikirkan !ara-!ara untuk meningkatkan kepuasan dan kesetiaan
pelanggan:klien
Bersedia memberi bantuan
+emahami perspekti, pelanggan:klien dan memberi nasihat "ang
me"akinkan
+emuji dan memberi ganjaran untuk menghargai kekuatan$ keja"aan
dan perkembangan murid dan rakan.
+emberi maklum balas "ang membina kepada murid dan rakan
.0
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
+embimbing dan me!abar kemahiran rakan dan murid supa"a lebih
berkembang
+enghormati dan bergaul dengan semua orang
+emahami pandangan pelbagai dari orang lain dan peka terhadap
perbeCaan indi%idu
+emandang kepelbagaian sebagai peluang
+en!abar pandangan sempit dan bias
+engesan dengan tepat hubungan-hubungan kuasa dalam kumpulan.
+engesan jaringan-jaringan sosial "ang utama
Peka kepada ,aktor B,aktor "ang mempengaruhi pandangan dan
tingkahlaku pelanggan dan saingan masing-masing.
+ahir dalam mendapatkan ke"akinan orang lain
+enghasilkan persembahan "ang menarik perhatian penonton
+enggunakan strategi berkesan untuk mendapat persetujuan dan
sokongan semua pihak
+emberi tunjuk ajar dengan !ara "ang dramatik dan berkesan
Bertolak ansur
+enghadapi dan men"elesaikan masalah dengan ketelusan
+endengar$ memahami dan mengalu-alukan perkongsian maklumat
+emupuk komunikasi terbuka. Bersedia menerima maklum balas
sama ada baik atau buruk.
+e-ujudkan minat dan sokongan kepada satu %isi dan misi "ang
sama
Bersedia memimpin bila perlu$ tidak mengira kedudukan
+emimpin melalui teladan
+en"edari perlun"a untuk berubah dan mengatasi halangan kepada
perubahan
+en!abar status-Iuo dan mengesahkan perlun"a perubahan
+en"okong perubahan itu dan mendapat sokongan orang lain
+enjadi model perubahan untuk orang lain
.1
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
+empun"ai diplomasi semasa menangani rakan-rakan "ang
bermasalah atau situasi "ang tegang
+engesan dan mengambil tindakan "ang bijaksana dalam
men"elesaikan kon,lik dan perselisihan
+enggalakkan perbin!angan dan perbahasan
+e-ujudkan pen"elesaian F+#0A0<-+#0A0<G.
+en"emai dan mengekalkan jaringan hubungan "ang luas dan tidak
,ormal
+embina hubungan mesra dengan orang llain.

1#A @AA MEN!ESAN EMOSI KANAK"KANAK
i (. +elalui mimik muka
+arah Sedih <embira akut

ii(. Pen"oalan
@ontoh&
Apa perasaan anda hari iniJ
Apa "ang men"ebabkan anda tidak gembiraJ
)enapa anda kelihatan sedihJ
..
@(ba anda kai.kan kema%iran mengendalikan emosi ini
dengan ke+erdasan In.erpersonal ,ang dikem(kakan
ole% !ardner#
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
iii.( +enanda ikon-ikon.
@ontoh
KLLK lain
i% ( +elalui akti%iti simulasi kanak-kanak dapat menunjukkan ekspresi :
mimik muka "ang betul
% ( +elalui akti%iti n"an"ian :puisi
%i (. Pemerhatian tingkah laku semasa interaksi dengan pelajar B P3P$
akti%iti main dan rehat
%ii( +enilai hasil kerja kanak-kanak seperti lukisan$ kerja tangan$ buku
ke!il

1#0 MEMBINA EMOSI BAN! SIHAT
<uru "ang !eria dan pen"a"ang akan menghasilkan murid "ang !eria
dan pen"a"ang
.3
Rehatkan minda anda. Ba"angkan perkara "ang
menenangkan emosi andaM
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
ahap #E guru merupakan ka"u ukur dalam menghasillkan bilik darjah
"ang dapat membina #E pelajar "ang sihat.
Satu-satun"a angkubah terpenting di dalam #E guru ialah bagaimana
menangani emosin"a terutama emosi negati%e se!ara tulen$ benar dan
sihat
Pelajar "ang menguasai kemahiran emosi akan menghasilkan keputusan
"ang baik samada dalam ujian atau pengukuran "ang lain
erdapat perhubungan "ang rapat antara #E dan tingkah laku.
Pelajar "ang menguasai kemahiran emosi lebih terhindar dari gejala-
gejala sosial.
+ereka lebih bekerjasama$ suka menolong$ boleh diharap dan berempati
+ereka lebih ,okus$ tekal$ boleh menangani keke!e-aan dan sabar


Sebai0bai manusia ialah merea yang memberi manfaat epada manusia
lain!
0Sabda )abi Muhammad SA10
Anyone can become angry00that is easy! 2ut to be angry with the right
person' to the right degree' at the right time' for the right purpose'
and in the right way3this is not easy!
0 Aristotle
.9
Anda mampu menangani emosi anda hari iniJ Nikirkan
pandangan tokoh-tokoh tentang ka-alan emosi marahM
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
The angry people are those people who are most afraid!!!&
"4r. Robert Anthon"
F/rang "ang paling kuat adalah orang "ang dapat menahan
kemarahann"a...G
-1mam Al-<haCali
Beberapa +ara mengin.egrasi EI> )"motional $ntelligence .uotient* dalam
bilik dar;a%
Setiap guru mengamalkan #E semasa berinteraksi dengan pelajar..
Ber!akap tentang kepentingan emosi dalam setiap sesi perbualan
pagi selama A minit.
Pengintegrasian se!ara men"eluruh melibatkan seluruh -arga sekolah
termasuk pihak pengurusan$ kakitangan akademik dan bukan
akademik$ kakitangan kantin$ penga-al dll.. 'S!hool -ide !ulture( B
College as an organism!
+enguasai kemahiran mengajar #E supa"a komponen emosi dapat
diajar se!ara berkesan
2ebih ban"ak mengajar apa "ang perlu dibuat daripada melarang.
+engintegrasi #1E dalam setiap komponen "ang diajar.
+enggunakan perkataan-perkataan "ang berkaitan dengan perasaan
.A
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
'feeling words list(
+enggunakan lagu-lagu "ang berkaitan dengan perasaan.
+enggunakan unsur puisi seperti sajak$ pantun$ puisi$ !erita dan lain-
lain.
+emasukkan unsur ke!indan "ang berkaitan dengan perasaan.
+enggunakan biogra,i "ang berkaitan.
Soalan-soalan "ang men!ungkil perasaan kanak-kanak ketika mereka
menjalankan tugasan atau bermain
+engolahkan perasaan kanak-kanak selepas menghasilkan sesuatu
projek$ hasil seni dan lain-lain lagi.
+engu!apkan perasaan sendiri.
UMUSAN
Anda seharusn"a sudah mengenalpasti konsep dan !iri-!iri perkembangan
emosi kanak-kanak berdasarkan teori perkembangan kanak-kanak. 4engan itu
anda dapat menerangkan tahap perkembangan emosi kanak-kanak dan
menghuraikan !ara-!ara menggalakkan perkembangan emosi kanak-kanak
prasekolah. Seterusn"a anda dapat membeCakan antara 1E dan #E. Sebagai
guru prasekolah$ topi! ini juga memberi panduan dalam usaha pengesanan
emosi kanak-kanak prasekolah dan !ara membantu perkembangan emosi
kanak-kanak.
.7
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
TAJUK 3
Cak.or"Cak.or Bang Mempengar(%i Tingka% Lak(
Kanak"Kanak
SINOPSIS
Unit ini memberi pemahaman "ang men"eluruh tentang pelbagai jenis tingkah
laku "ang positi, dan negati, "ang ditunjukkan oleh kanak-kanak prasekolah di
dalam bilik darjah. )ita juga akan meneliti 9 model !ara mengatasi masalah
tingkah laku kanak-kanak. +odel-model "ang dibin!angkan ialah 4isplin Aserti,$
+odel <lasser$ +odel <inott dan +odel 4reikurs. Akhir sekali$ dalam unit 9 kita
akan membin!angkan pelbagai strategi membimbing tingkah laku dalam
pengurusan bilik darjah prasekolah.
HASIL PEMBELAJAAN
Selepas mengikuti modul ini $ anda akan dapat &
..1 +engenalpasti jenis-jenis tingkah laku kanak-kanak prasekolah.
... +enghuraikan empat model !ara mengatasi masalah tingkah laku
kanak-kanak prasekolah.
.7
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
..3 +engenalpasti strategi membimbing tingkah laku kanak-kanak
Prasekolah.
KEAN!KA TAJUK"TAJUK
3#/ PEN!ENALAN
3#1# Jenis";enis .ingka% lak(
Satu perkara "ang sering dibin!angkan apabila ibu bapa berjumpa
dengan guru prasekolah ialah FBagaimanakah anak sa"a bertingkah laku dalam
kelasJG. <uru prasekolah sentiasa berhadapan dengan kanak-kanak "ang
.6
PEN!UUSAN
TIN!KAHLAKU
;#01S 10<)AO2A)U
+/4#2 P#0<URUSA0
10<)AO2A)U
+/41N1)AS1 3 SRA#<1
P#0<URUSA0 10<)AO2A)U
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
menunjukkan pelbagai jenis tingkah laku dalam akti%iti seharian. ingkah laku-
tingkah laku tersebut boleh dibahagikan kepada tingkah laku positi, dan tingkah
laku negati,.
3#1#1#Tingka% lak( posi.i4
a# Pin.ar +erdas
)anak-kanak "ang dikatakan pintar !erdas adalah "ang lebih maju dan
berbakat daripada kanak-kanak "ang lain. )anak-kanak ini mempun"ai
kebolehan mental "ang luar biasa dengan ke!erdasan '1E( "ang lebih tinggi
berbanding dengan kanak-kanak biasa iaitu 1E 1.0 dan ke atas. +ereka
mempun"ai da"a ingatan "ang kuat$ dapat ber,ikir se!ara logik dan se!ara
,leksibel. +ereka juga mempun"ai da"a !ipta dan berupa"a mengeluarkan
idea dan rekaan baru. +ereka bersi,at kreati, dan suka men!uba sesuatu
"ang baru. )adang-kadang mereka !epat bosan dengan sesuatu perkara.
/leh itu guru perlu mempelbagaikan kaedah pengajaran dan men"ediakan
peluang untuk kanak-kanak ini menjalankan projek baru "ang menarik
se!ara bersendirian atau pun se!ara berkumpulan 'Shahabuddin et. al$
.003(.
b# @epa. bela;ar
)anak-kanak "ang dikatakan !epat belajar adalah lebih !ekap memproses
maklumat dan mengekalkan maklumat-maklumat "ang diterima. )anak-
.5
;elaskan tingkah laku kanak-kanak "ang dikatakan baik dan
sesuaiJ
Nikirkan tingkah laku "ang dikatakan bermasalahJ
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
kanak ini bersedia menerima pembelajaran baru dan bersikap positi,
terhadap bahan-bahan baru. )anak-kanak ini mempun"ai kesediaan belajar
"ang tinggi.
+# Ingin .a%(
)anak-kanak "ang menunjukkan tingkah laku ingin tahu mempun"ai
perasaan ingin tahu "ang tinggi. +ereka suka menjelajah dan meneroka
sesuatu se!ara sendiri. /leh sebab itu kanak-kanak ini suka melibatkan diri
dalam akti%iti "ang akti, dan suka membuat projek seperti mengadakan Coo
mini$ berkebun sa"ur$ mengkaji ,enomena-,enomena alam sekeliling.
Akti%iti-akti%iti membuat tinjauan$ kajian dan akti%iti luar sangat sesuai untuk
kanak-kanak ini. +ereka juga suka menghasilkan idea kreati, apabila
men"elesaikan masalah.
d# Proak.i4
)anak-kanak "ang dikatakan proakti, adalah mereka "ang bertindak atas
arahan sendiri. +ereka tidak perlu tunggu arahan orang lain dan akan terus
bertindak mengikut budi bi!ara mereka sendiri. )anak-kanak "ang
menunjukkan tingkah laku proakti, ini bersi,at pratikal dan suka
men"elesaikan masalah se!ara sendiri. +ereka adalah akti, dan !epat
menghasilkan sesuatu kerja.
3#1#$ Tingka% lak( nega.i4
a. Pergantungan berlebihan
)anak-kanak "ang bergantung se!ara berlebihan kepada orang lain seperti
ibubapa$ guru$ rakan seba"a dan tidak dapat berdikari atau membuat
keputusan sendiri
30
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
b. Oiperakti,
)eadaan kanak-kanak "ang tidak boleh duduk diam$ bergerak ke sana ke
mari tanpa tujuan$ dan sukar dika-al.)anak-kanak ini tidak takut kepada
orang$ kerap menangis$ suka keta-a$ sukar beri tumpuan terhadap
permainan atau kerja "ang dilakukan$ mudah mengamuk apabila
kehendakn"a dihalang dan sukar men"esuaikan diri serta sukar untuk
berinteraksi dengan rakan seba"a "ang lain.
!. )ebimbangan
)anak-kanak "ang berkeadaan tidak tenteram atau kurang senang atau
takut disebabkan keper!a"aan baha-a sesuatu "ang tidak diingini akan
berlaku.
d. ingkah laku merosakkan.
)eadaan kanak-kanak "ang menunjukkan tingkah laku agresi, untuk
melihat orang lain mengalami kesusahan atau menderita atau merasa
seronok orang lain mendapat malang seperti merosakan sesuatu alatan
atau benda$ mematahkan$ men!onteng dan lain-lain..
e. ingkah laku mengganggu
Pelakuan "ang melampau "ang mengganggu ketenteraman orang lain atau
pengajaran seperti membuat bising$ pergerakan "ang tidak perlu$
mengganggu rakan$ menolak-nolak$ bertumbuk dan lain-lain.
,. Pengunduran diri.
)eadaan kanak-kanak "ang menarik diri daripada sesuatu situasi atau
akti%iti kerana rasa rendah diri$ rasa tidak selamat$ rasa teran!am$ kurang
kemahiran atau malu.
31
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
3#$ @ara menga.asi masala% .ingka% lak( kanak"kanak
melal(i < model
a. Assertive Discipline Model )+odel disiplin aserti,(
okoh "ang selalu dikaitkan dengan Assertive 4iscipline ialah 2ee @anter
'1577(. Beliau menghasilkan model disiplin ini selepas menghabiskan
beribu-ribu jam memerhati guru- guru dalam bilik darjah. Apa "ang
terkandung dalam model ini berdasarkan keja"aan guru.
+odel ini menggunakan pendekatan positi, dan se!ara langsung
untuk membolehkan guru mengajar dan kanak-kanak belajar. Beliau
menegaskan baha-a guru patut memerhati kanak-kanak semasa mereka
melakukan perbuatan baik dan memberi pujian dan sokongan kepada
mereka. Strategi ini mula digunakan sejak pertengahan 70an. Berikut
adalah beberapa prinsip "ang perlu diikuti &-
1. <uru menegaskan perlakuan bertanggungja-ab.
.. Sekiran"a gagal melaksanakan disiplin aserti,$ sebab utama ialah
kelemahan guru menga-al kelas.
3. Ramai guru beranggapan ka-alan 'kelas( "ang tegas$ akan
berlaku tindakan tidak berperikemanusiaan. Anggapan ini adalah
salah. Sebalikn"a$ ka-alan tegas "ang berpatutan menjamin
kebebasan indi%idu .
9. Oak guru sebagai pendidik ialah
- +enentukan persekitaran optima untuk pembelajaran
- +enentukan tingkahlaku "ang besesuaian daripada kanak-
3.
Ouraikan tingkah laku kanak-kanak "ang anda
jangkakan J
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
kanak
- mengharapkan bantuan daripada pihak pentadbir dan ibu
bapa bila sesuai.
A. Oak kanak-kanak sebagai kanak-kanak ialah mendapat
- guru "ang boleh membantu perkembangan mereka$ dalam
masa "ang sama mengurangkan tingkah laku kendiri "ang
bermasalah dan destrukti,.
- Sokongan daripada guru mereka untuk menunjukkan
tingkah laku bersesuaian.
- Peluang memilih bagaimana untuk bertingkah laku
berdasarkan pengalaman "ang dialamin"a.
7. <uru +en"ediakan ran!angan disiplin "ang jelas menerangkan
tentang harapan dan kesan.
7. <uru aserti, adalah lebih berkesan berbanding dengan guru
garang ataupun guru "ang tidak tegas. Suasana pen"a"ang dan
men"okong adalah sesuai untuk meningkatkan pembelajaran.
5uru membimbing sambil memerhati ana0ana membaca doa maan
2ee dan +arlene @anter per!a"a sebagai seorang guru berhak
33
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
menentukan dan mengharap perkara "ang baik dapat di!apai oleh kanak-
kanak . )anak-kanak perlu mamatuhi arahan guru supa"a dapat
menghasilkan persekitaran pembelajaran "ang e,ekti, dan e,is"en. <uru
haruslah bertindak se!ara asser.i4 untuk men!apai matlamat ini$ dan bukan
se!ara agresi4.
<uru "ang aserti, membina perhubungan "ang boleh diper!a"ai dan
positi, dengan kanak-kanakn"a. <uru juga mengajar tingkah laku "ang
bersesuaian dalam bilik darjah melalui pengajaran langsung 'direct
instruction( seperti modeling$ menerangkan$ melakukan$ meninjau$
menggalakkan dan memberi ganjaran kepada kanak-kanak "ang belum
menguasai perlakuan "ang baik itu. <uru aserti, berharapan tinggi terhadap
kanak-kanak$ bersi,at peramah$ men"okong dan menghormati kanak-kanak
semasa membetulkan kesilapan mereka. <uru mendengar se!ara teliti
apabila kanak-kanak men"atakan sesuatu. +enghormati ketika kanak-
kanak ber!akap dan mela"an kanak-kanak se!ara adil.
@ara melaksanakan aser.i4 disiplin#
+en"atakan dan mengajar harapan a-al 'expectations early-
Sentiasa men"atakan hasrat dan harapan kepada kanak-kanak.
@ontohn"a$GSa"a nak a-ak ....G GSa"a suka itu.G
<unakan kontak mata dan suara "ang tegas$ jelas dan tenang.
<unakan gesture untuk men"okong bahasa lisan.
anpa menggunakan an!aman: ugutan atau menengking untuk
mempengaruhi tingkah laku kanak-kanak
+engamalkan broen record technique! '<uru perlu tenang setiap
kali kanak-kanak menunjukkan sikap membantah$ untuk
mengelakkan situasi "ang tegang.(
39
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
<uru perlu mengekalkan suasana pen"a"ang $ sokongan
"ang positi, dalam mengaplikasikan aserti, disiplin. Sikap
guru "ang garang perlu ditukarkan kepada sikap tegas
aserti,.
b# Model !lasser
+odel <lasser '<lassser$156A( men!adangkan pemberian pilihan "ang baik
kepada kanak-kanak dan menangani gangguan dalam kelas se!ara tenang
dan logik. <lasser per!a"a memberi pilihan "ang baik$ akan menghasilkan
tingkah laku "ang baik. Pilihan "ang tidak baik menghasilkan tingkah laku
tidak baik .
Antara keperluan "ang dikenalpasti oleh <lasser ialah keperl(an
dimiliki$ keperl(an kebebasan dan keperl(an (n.(k ber;enaka atau
gembira. Sebalikn"a$ sekolah "ang kanak-kanak tidak mempun"ai
perasaan memiliki 'sense of belonging- atau tiada peluang membuat pilihan
merupakan sekolah "ang sering mengalami masalah disiplin.
<lasser men!adangkan guru menstrukturkan pembelajaran (learning
experience- kanak-kanak supa"a mereka mempun"ai moti%asi "ang tinggi
untuk bekerja dalam kumpulan. )anak-kanak "ang pandai akan membantu
kanak-kanak "ang lemah. 1ni memberi peluang kepada kanak-kanak "ang
pandai memenuhi keperluan memimpin atau berkuasa dan "ang lemah
akan dapat men"umbang kepada kumpulann"a.
4alam +odel <lasser$ mes"uarat kelas antara kanak-kanak akan
membin!angkan peraturan dan tingkah laku dalam bilik darjah. Palaupun
model ini lebih sesuai untuk kanak-kanak remaja "ang lebih tua$ model ini
3A
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
juga sesuai digunakan di prasekolah kerana ia ber,okus kepada
pen"elesaian masalah. )ekuatan model ini terletak pada pilihan "ang
disediakan serta ketabahan guru untuk menolong kanak-kanak "ang
bermasalah dengan !ara "ang bersesuaian.
+# Model !ino..
+odel ini berdasarkan pengelolaan iklim bilik darjah "ang kondusi,
untuk disiplin melalui komunikasi berkesan antara guru dan kanak-kanak.
Salah satu daripada prinsip model ini ialah men"edarkan kanak-kanak
baha-a masala% kon4lik ,ang .er+e.(s itulah "ang harus ditangani dan
bukan kanak"kanak ,ang .erliba.# <inott per!a"a baha-a disiplin adalah
proses berterusan "ang perlu di!apai .
<inott menggalakkan kerjasama atau pemua,akatan dan bukann"a
paksaan. <uru "ang menggunakan model ini tidak melabel kanak-kanak
tetapi akan berkomunikasi kerelaan mereka untuk membantu kanak-kanak
men"elesaikan masalah. <inott menegaskan baha-a kebolehan guru
berkomunikasi se!ara berkesan dengan kanak-kanak adalah sangat
penting untuk mengatasi masalah tingkah laku. Satu lagi aspek +odel
<inott "ang penting ialah penekanan terhadap %arga diri kanak"kanak dan
pentingn"a guru menjaga tingkah laku sebagai !ontoh kepada murid.
37
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
5uru menghargai ana0ana
d# Model :reik(rs
4reikurs mende,inisikan disiplin sebagai mengajar kanak-kanak membentuk
peraturan "ang membataskan tingkah laku mereka. Beliau per!a"a semua
kanak-kanak ingin rasa dimiliki dan tingkah laku mereka menggambarkan
usaha untuk dimiliki. +asalah salah laku berpun!a daripada matlamat "ang
tidak betul atau tidak jelas seperti ingin mendapat perhatian$ ingin berkuasa$
membalas dendam atau mendedahkan kelemahan orang lain. +enurut
4reikurs$ !ara "ang paling berkesan untuk mendisiplin ialah menggalakkan
tingkah laku "ang positi,. Untuk menggalakkan tingkah laku "ang positi,$
4reikurs men!adangkan guru menjelaskan kepada kanak-kanak kesan-
kesan "ang timbul dari tingkah laku mereka. @harles dan Barr '1565(
berpendapat 4reikurs memberi peluang kepada kanak-kanak membina
tingkah laku se!ara adil kerana kanak-kanak mengamalkan tingkah laku
"ang baik kerana kanak-kanak beranggapan mereka -ajar berbuat
demikian.
3#3 S.ra.egi membimbing .ingka% lak( kanak"kanak
37
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
Se!ara umum$ sebarang tingkah laku "ang menghalang seseorang kanak-
kanak daripada ber,ungsi se!ara berkesan boleh dianggap sebagai
masalah tingkah laku. Bagaimanakah kita boleh membimbing kanak-kanak
supa"a mereka menunjukkan tingkah laku "ang sesuai dan baikJ
a. +emodelkan tingkah laku "ang positi,
)anak-kanak belajar tingkah laku positi, melalui >modellingG iaitu memerhati
orang lain menunjukkan sesuatu tingkah laku tertentu. Sehubungan dengan
ini$ seseorang guru prasekolah boleh menjadi model atau teladan untuk
kanak-kanak belajar tingkah laku positi,. <uru prasekolah boleh
menunjukkan tingkah laku prososial seperti menunjukkan amalan
berkongsi$ bekerjasama dan menghormati orang lain serta berbudi bahasa
mengu!apkan QolongG$ Gerima kasihG$ G+eminta maa,G$ dan lain-lain lagi.
Ban"ak peluang harus diberikan kepada kanak-kanak memerhati orang lain
'kanak-kanak lain atau pun orang de-asa( memodelkan tingkah laku
prososial.
b. +enggunakan pengurusan kon,lik dan teknik resolusi
Biasan"a kon,lik berlaku semasa kanak-kanak berinteraksi di antara satu
sama lain. Strategi-strategi pengurusan kon,lik dan teknik-teknik resolusi
boleh membantu kanak-kanak menggunakan kemahiran menghadapi dan
men"elesaikan kon,lk di antara satu sama lain. 4i antara strategi-strategi ini
ialah&
Tal it over 'Ber!akap bersama(
)anak-kanak diberi peluang untuk memberi alasan dan Gber!akapG
tentang sesuatu kon,lik "ang berlaku. 1ni adalah kerana setiap
perbalahan atau pergaduhan ada dua pandangan "ang berbeCa. )anak-
36
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
kanak belajar baha-a dengan han"a Gber!akapG dan meluahkan
pendapat dan perasaan se!ara %erbal$ sesuatu masalah boleh
diselesaikan dengan damai. 2angkah ini boleh membantu kanak-kanak
ber,ikir !ara-!ara untuk men"elesaikan kon,lik mereka.
Model resolutions '+emodelkan resolusi(
<uru prasekolah boleh mengingatkan atau men!adangkan kanak-kanak
menunjukkan resolusi "ang sesuai jika berlaku kon,lik$ !ontohn"a&
GAliCah$ tolong jangan tolak bangunan binaan ;aa,ar kerana ;aa,ar telah
lama membinan"aG8 G)assim$ apakah !ara lain 'selain daripada
memukul( a-ak boleh memberitahu Atan baha-a dia duduk di tempat
a-akJG.
Teach children to say &$m sorry '+engajar kanak-kanak meminta
maa,(
+eminta maa, adalah satu !ara "ang baik untuk mengubati perasaan
"ang disinggung. )anak-kanak perlu diajar dan digalakkan untuk
meminta maa, jika berlaku sesuatu peristi-a "ang men"ebabkan rakan
mereka tersinggung perasaan$ marah atau terluka.
4o something else '+elakukan sesuatu "ang lain(
)adang-kadang kanak-kanak boleh dialihkan perhatian mereka kepada
akti%iti lain$ !ontohn"a apabila mereka tengah merebut sesuatu alat
permainan. 4engan mengalihkan tumpuan mereka boleh meredakan
keadaan kon,lik.
Tae turns '+engikut giliran(
+engikut giliran dan menunggu untuk giliran adalah satu !ara "ang baik
untuk mengajar kanak-kanak baha-a mereka tidak seharusn"a sentiasa
diberi la"anan dahulu8 baha-a orang lain juga berhak untuk dila"ani.
35
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
Share 'Berkongsi(
)anak-kanak juga harus diajar untuk berkongsi dengan kanak-kanak
lain semasa bermain. Apabila kon,lik berlaku$ kanak-kanak boleh
dibantu untuk membuat pilihan lain selain daripada merebut atau
memukul orang lain.
3#< Modi4ikasi .ingka% lak(
+odi,ikasi tingkah laku merujuk kepada menghasilkan perubahan tingkah
laku "ang positi, melalui inter%ensi oleh guru prasekolah semasa interaksi
seharian "ang berlaku di kalangan kanak-kanak seperti&

Peneguhan positi,& +emberi ganjaran kepada kanak-kanak dalam
bentuk lisan seperti pujian 'canti' betul' bagus' buda bai dll.($
kata-kata perangsang 'GSaya tahu anda boleh melauannya6&
&Anda boleh6& dll.( atau pun dalam bentuk hadiah$ gula-gula atau
sesuatu "ang men"enangkan kanak-kanak jika mereka menunjukkan
tingkah laku "ang positi,.
)adang-kadang dengan menepuk tangan$ menunjukkan is"arat GokG
atau mengangguk kepala boleh memberi peneguhan kepada kanak-
kanak. )anak-kanak akan didorong untuk menunjukkan tingkah laku
"ang positi, dengan diberi peneguhan-peneguhan positi, ini.
Sistem token& <uru prasekolah boleh memberi token seperti bintang$
sti!ker$ gambar$ setem dan lain-lain kepada kanak-kanak selepas
menunjukkan sesuatu tugasan atau telah menunjukkan sesuatu
tingkahlaku "ang positi,. oken-token ini boleh ditukar oleh kanak-
kanak untuk sesuatu hadiah atau pun sesuatu akti%iti "ang
digemarin"a.
Time0out& Amalan ini digunakan apabila kanak-kanak telah
melakukan sesuatu kesalahan. )anak-kanak tidak dibenarkan
90
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
meneruskan sesuatu akti%iti untuk seketika -aktu sehingga dia telah
bertenang 'cool down( atau bersedia untuk bertingkah laku baik.
+enggunakan G$ messageG
G$ messageG ialah satu pern"ataan tentang apa perasaan kita tanpa
menuduh atau mengkritik orang "ang men"usahkan kita. G$
messageG memaklumkan tiga '3( perkara kepada pihak "ang
men"usahkan kita& ingkah laku "ang men"akiti kita8 perasaan kita8
dan kenapa kita merasa begitu. @ontohn"a$ GSa"a merasa sakit bila
dipijak pada kakiG. GSa"a tidak suka apabila dipanggil nama ituG.
)anak-kanak perlu diajar menggunakan G$ messageG sebab ia
membantu kanak-kanak men"ampaikan perasaan mereka dengan
lebih berkesan. $ messageG adalah langkah pertama "ang penting
dalam pen"elesaian kon,lik. <uru prasekolah boleh mengajar
kanak-kanak penggunaan G$ messageG melalui modelling$ iaitu
menunjukkan teladan.
+embantu kanak-kanak memahami akibat dan kesan tingkah laku
mereka 'Consequences of behaviour-
)anak-kanak perlu dibantu memahami kesan-kesan dan akibat daripada
tingkah laku "ang ditunjukkan oleh mereka itu. @ontohn"a$ seseorang
kanak-kanak "ang merosakkan alat permainann"a akan hilang peluang
bermain atau seseorang kanak-kanak "ang membuang nasin"a akan
merasa lapar kerana tidak berpeluang untuk memakann"a.
91
PRA3107 Perkembangan Sosioemosi
emubual beberapa orang guru prasekolah. an"a
mereka apakah tingkah laku kanak-kanak "ang paling
men!abar mereka ' guru prasekolah ( dan bagaimana
mereka bertindak balas terhadap tingkah laku-tingkah
laku tersebut. Berkongsilah dapatan anda dengan
rakan-rakan.
UMUSAN
4alam tajuk ini anda telah didedahkan dengan ,aktor-,aktor "ang berkaitan
dengan pengurusan tingkah laku kanak-kanak. Sehubungan itu$ anda perlu
membuat re,leksi "ang berkaitan dengan situasi sebenar di lapangan atau kelas
prasekolah$ bagi mengukuhkan lagi maklumat daripada modul ini dengan
pengetahuan serta pengalaman sebenar anda. 1ni akan dapat memantapkan dan
memperkasakan lagi ilmu dan kemahiran sosioemosi dalam mengurus
pengajaran dan pembelajaran kanak-kanak.
9.
Berdasarkan strategi-strategi "ang anda telah pelajari$
bolehkah anda renung kembali situasi-situasi kon,lik "ang
pernah berlaku dalam kelas prasekolah anda. 4i antara
strategi-strategi di atas$ manakah "ang paling sesuai
digunakan untuk setiap situasi ituJ