Setelah menyaksikan
tayangan ini anda dapat
Menentukan:
fungsi komposisi
salah satu fungsi
jika fungsi komposisi
dan fungsi yang lain
diketahui
2
Fungsi
Suatu relasi dari A ke B
yang memasangkan
setiap anggota A ke
tepat satu anggota B
disebut fungsi atau pemetaan
dari A ke B
3
Notasi Fungsi
Suatu fungsi atau pemetaan
umumnya dinotasikan dengan
huruf kecil.
Misal, f adalah fungsi dari A ke B
ditulis f: A B
A disebut domain
B disebut kodomain
4
contoh 1
Perhatikan gambar pemetaan
f
f:AB
1
a
domain
adalah
2
b
A = {a, b, c, d}
kodomain adalah
5
B
B = {1, 2, 3, 4, 5}
6
5
B
f(a) = 1, f(b) = 2
f(c) = 3, f(d) = 4
range adalah
R = {1, 2, 3, 4}
7
contoh 2
Misal f: R R
dengan f(x) = 1 - x2
Tentukan domain dari fungsi f.
Jawab
Supaya f: RR dengan f(x)=1-x2
maka haruslah 1 x2 0.
1 x2 0 x2 1 0 atau
(x - 1)(x + 1) 0 atau -1 x 1.
Jadi, domain fungsi tersebut
adalah -1 x 1.
9
contoh 3
Misal f: R R
dengan f(x 1) = x2 + 5x
Tentukan : a. f(x)
b. f(-3)
10
Jawab
a.Misal y = x 1 maka x = y + 1
karena f(x 1) = x2 + 5x
maka f(y) = (y + 1)2 + 5(y + 1)
f(y) = y2 + 2y + 1 + 5y + 5
f(y) = y2 + 7y + 6
11
f(y) = y2 + 7y + 6
a. f(x) = x2 + 7x + 6
b. f(-3) = (-3)2 + 7(-3) + 6
= 9 21 + 6
= -6
12
Komposisi Fungsi
Penggabungan operasi dua fungsi
secara berurutan akan
menghasilkan sebuah fungsi baru.
Penggabungan tersebut disebut
komposisi fungsi dan hasilnya
disebut fungsi komposisi.
13
B
f
C
g
x A dipetakan oleh f ke y B
ditulis f : x y atau y = f(x)
y B dipetakan oleh g ke z C
ditulis g : y z atau z = g(y)
atau z = g(f(x))
14
B
f
C
g
gof
contoh 1
f : A B dan g: B C
didefinisikan seperti pada gambar
A
a
b
1
2
3
C
p
q
Jawab:
(g o f)(a) = ?
A
a
b
B
f
1
2
3
C
p
(g o f)(b) = ?
A
a
B
f
1
2
3
C
p
q
contoh 2
Ditentukan g(f(x)) = f(g(x)).
maka nilai p = .
19
Jawab:
f(x) = 2x + p dan g(x) = 3x + 120
g(f(x)) = f(g(x))
contoh 1
f : R R dan g : R R
f(x) = 3x 1 dan g(x) = 2x2 + 5
Tentukan: a. (g o f)(x)
b. (f o g)(x)
22
Jawab:
f(x) = 3x 1 dan g(x) = 2x2 + 5
a. (g o f)(x) = g[f(x)] = g(3x 1)
= 2(3x 1)2 + 5
= 2(9x2 6x + 1) + 5
= 18x2 12x + 2 + 5
= 18x2 12x + 7
23
contoh 2
f(x) = x 1, g(x) = x2 1 dan
h(x) = 1/x
Tentukan: a. (f o g) o h
b. f o (g o h)
25
Jawab:
f(x) = x 1, g(x) = x2 1
dan h(x) = 1/x
((f o g) o h)(x) = (f o g)(h(x))
(f o g)(x) = (x2 1) 1
= x2 2
(f o g(h(x))) = (f o g)(1/x)
= (1/x)2 2
26
f(x) = x 1, g(x) = x2 1
dan h(x) = 1/x
(f o (g o h))(x) = (f(g oh)(x))
(g o h)(x)= g(1/x)
= (1/x)2 1
= 1/x2 - 1
f(g o h)(x)= f(1/x2 1)
= (1/x2 1) 1
=(1/x)2 2
27
contoh 3
I(x) = x, f(x) = x2 dan g(x) = x + 1
Tentukan:
28
Jawab:
I(x) = x, f(x) = x2 dan g(x) = x + 1
(f o I)(x) = x2
(g o I)(x) = x + 1
(I o f)(x) = x2
(I o g)(x) = x + 1
(I o f)(x) = (f o I) = f
29
Menentukan
Suatu Fungsi
Jika Fungsi Komposisi
dan
Fungsi Yang Lain Diketahui
30
Contoh 1
Diketahui f(x) = 3x 1
dan (f o g)(x) = x2 + 5
Tentukan g(x).
31
Jawab
f(x) = 3x 1dan (f o g)(x) = x2 + 5
fg(x)] = x2 + 5
3.g(x) 1 = x2 + 5
3.g(x) = x2 + 5 + 1 = x2 + 6
Jadi g(x) = (x2 + 6)
32
contoh 2
Diketahui g(x) = x + 9 dan
(f o g)(x) = x2 6
maka f(x) = .
33
Jawab:
g(x) = x + 9
(f o g)(x) = f(g(x)) = x2 6
f(x + 9) = x2 6
Misal: x + 9 = y x = y 9
f(y) = (y 9)2 6
34
f(y) = (y 9)2 6
= (y2 18y + 81) 6
= y2 6y + 27 6
Jadi f(x) = x2 6x + 21
35
contoh 3
Diketahui f(x) = x 3 dan
(g of)(x) = x2 + 6x + 9
maka g(x 1) = .
36
Jawab:
f(x) = x 3;
(g o f)(x) = g (f(x)) = x2 + 6x + 9
g(x 3) = x2 + 6x + 9
Misal: x 3 = y x = y + 3
g(y) = (y + 3)2 + 6(y + 3) + 9
= y2 + 6y + 9 + 6y + 18 + 9
37
g(y) = y2 + 6y + 9 + 6y + 18 + 9
= y2 + 12y + 36
g(x 1) = (x 1)2 + 12(x 1) + 36
= x2 2x + 1 + 12x 12 + 36
= x2 + 10x + 25
Contoh 4
Diketahui f(x) = 2x + 1
39
Jawaban:
f(g(x + 1))= -2x2 4x + 1
f(x) = 2x + 1 f(g(x))= 2g(x) + 1
f(g(x + 1)) = 2g (x + 1) + 1
2g(x + 1) + 1 = -2x2 4x 1
2g(x + 1) = -2x2 4x 2
g(x + 1) = -x2 2x 1
40
g(x + 1) = -x2 2x 1
41
B
C
D
B atau f: x y atau y = f(x)
C atau g: y z atau z =g(y) =
f: A
g:B
g(f(x)))
h: C
D atau h:z
w atau w = h(z) =
h(g(f(x)))
(h o g o f) (x) = h(g(f(x)))
43
Contoh 1
Diketahui f(x) = x+1 dan g(x) =
2
3x dan h(x) = x . Dengan
demikian (h o g o f)(x) =
44
Jawaban:
45
Contoh 2
Diketahui f(x) = 2x-1, g(x) = + 1 dan
h(x) = 1 + 2
x
Tentukanlah : a.(h o (g o f))(x)
b.((h o g) o f) (x)
c.(h o g o f) (2)
46
Jawaban:
a. k(x) = (g o f) (x) = g(f(x)) =g(2x-1) = +1
(h o (g o f)(x) = (h o k) (x) = h(k(x))
= h((2x-1) 2 +
+2 =
47
48
Terima kasih
atas
perhatiannya
49