BAB 1

PENGENALAN

1.1

PENDAHULUAN

Tulisan

Jawi

memainkan

peranan

penting

dalam

usaha

mengangkat dan memartabatkan Bahasa Melayu sebagai bahasa

ilmu Alam Melayu sejak kedatangan Islam di alam ini pada abad ke
13. Hamzah Fansuri dan Nuruddin al-Raniri antara tokoh ilmuan
tempatan yang lahir pada zaman kegemilangan Islam pada abad ke
17 dan 18. Mereka telah menghasilkan karya mereka menggunakan
tulisan Jawi.
Sebelum negara kita merdeka, Pendidikan Islam telah diajar
secara tidak formal melalui sistem belajar di rumah guru, pondok
dan sistem madrasah (Abdullah Abdul Kadir, 1960: Sabri Said 1983:
Abdullah Ishak 1987). Buku-buku yang menjadi bahan pengajaran
dan pembelajaran ditulis dalam tulisan jawi dan ada juga yang
ditulis dengan Bahasa Arab (Abdullah Ali Hassan 1980: Abdullah
Jusuh 1990).
Setelah kemerdekaan negara dan sistem persekolahan formal
diperkenalkan, Pendidikan Islam merupakan mata pelajaran wajib
1

bagi setiap pelajar yang beragama Islam (Pusat Perkembangan

Kurikulum 1991).

Pendidikan Islam adalah satu proses yang mampu mendidik

akal, jasmani dan rohani manusia berasaskan nilai-nilai insaniah
yang bersumberkan al-Quran dan Hadith untuk melahirkan insan
yang bertaqwa. Pendidikan Islam turut melatih perasaan halus
pelajar supaya sikap, tindakan dan segala keputusan mereka
ditadbir oleh nilai-nilai kerohanian dan etika Islam (Abdullah Jusoh,
1990).
Wan

Zahid Wan Nordin (1994) menyatakan bahawa dalam

konteks dunia moden pada hari ini, Pendidikan Islam amat penting
untuk memastikan murid mempunyai kekuatan dalaman bagi
menyesuaikan diri dengan keperluan semasa agar mereka tidak
terkeluar daripada landasan nilai etika dan kerohanian. Hal ini amat
relevan dengan ciri-ciri Pendidikan Islam yang sentiasa sesuai
untuk diguna pakai dengan pelbagai situasi dalam kehidupan
manusia.

1.2 LATAR BELAKANG KAJIAN

Falsafah Pendidikan Islam adalah suatu usaha berterusan untuk

menyampaikan
berdasarkan

ilmu,

al-Quran

kemahiran
dan

Sunnah,

dan

penghayatan

Islam

membentuk

sikap,

bagi

kemahiran keperibadian dan pandangan hidup sebagai hamba Allah

yang

mempunyai

tanggungjawab

untuk

membantu

diri,

masyarakat, alam sekitar dan negara ke arah mencapai kebaikan di

dunia dan kesejahteraan abadi di akhirat .
Walaupun akta Bahasa Kebangsaan 1963 menyebut, bahawa
ketetapan tulisan Rumi sebagai tulisan Bahasa Kebangsaan ia tidak
harus menghalang penggunaan tulisan Melayu yang lebih dikenali
sebagai tulisan Jawi, namun peruntukan ini kurang diendahkan.
Pengajaran tulisan Jawi di sekolah-sekolah kurang mendapat
perhatian walaupun perkara ini termasuk dalam sukatan pelajaran.
Perkara ini berlaku kerana tidak ada soalan peperiksaan yang
mewajibkan calon menjawab dalam tulisan Jawi
Kurikulum persekolahan kebangsaan mendukung hasrat murni
negara bagi menyediakan pendidikan bertaraf dunia kepada
generasi masa kini dan akan datang. Pelaksanaan cita-cita yang
murni ini diteruskan dengan pelbagai usaha dan cara, antaranya
dengan menyemak kurikulum baru KSSR dan KSSM. Tujuan
penyemakan ini antara lain ialah untuk memantapkan Akta
Pendidikan, memenuhi semangat Falsafah Pendidikan Kebangsaan

dan mempersiapkan murid dengan cabaran-cabaran semasa dan

akan datang pada abad ke 21.
Program Jawi, Al-Quran, Bahasa Arab dan Fardhu Ain (j-QAF)
merupakan

usaha

memperkasakan

Pendidikan

Islam

dalam

pelaksanaan Kurikulum Semakan Pendidikan Islam. Program ini

adalah cetusan idea mantan YAB Perdana Menteri Malaysia kelima
iaitu Dato Seri Abdullah bin Haji Ahmad Badawi yang berhasrat
melahirkan pelajar sekolah rendah yang khatam al-Quran. Beliau
turut menyarankan agar Bahasa Arab diwajibkan, asas-asas fardhu
ain dihayati dan Jawi diperkukuhkan bermula dari sekolah rendah.
Penguasaan

pelajar

terhadap

bacaan

dan

ejaan

jawi

bergantung kepada aspek kandungan matapelajaran, pendekatan,

kaedah dan aktiviti pengajaran dan pembelajaran yang dijalankan.
Oleh itu, guru Pendidikan Islam dan guru j-QAF perlu menguasai
kemahiran tersebut serta mengaplikasikannya semasa pengajaran
dan pembelajaran disamping kemahiran pedagogi dan psikologi
supaya objektif pelajaran yang telah dirancang dapat dicapai.
Melalui kajian ini diharap dapat mengetahui sejauh mana
penguasaan kemahiran bacaan dan ejaan jawi bagi meningkatkan
pencapaian matapelajaran Pendidikan Islam murid tahun 4 di
sekolah rendah.

1.3 PENYATAAN MASALAH

Pergolakan

untuk

menentukan

jenis

tulisan

bagi

Bahasa

Melayu;sama ada tulisan Jawi atau Rumi timbul sekitar tahun 1950
hingga 1956. Pada tahun 1956 keputusan yang diambil iaitu tulisan
bagi Bahasa Melayu ialah tulisan Rumi. Di Malaysia, ketetapan ini
telah diinstitusikan menerusi Dasar Pelajaran Kebagsaan 1956 dan
Akta Bahasa Kebangsaan 1963. Sejak itu bermulalah zaman
kemalapan bagi tulisan Jawi (Hamdan Abdul Rahman 1999)
Oleh itu, tulisan Jawi merupakan medium asas untuk pengajaran
dan pembelajaran Pendidikan Islam di sekolah-sekolah Malaysia
pada hari ini terutama dalam pembelajaran al-Quran (Kang Kyoung
Seouk, 1990). Matlamat pelajaran Jawi adalah untuk melengkapkan
pelajar dengan kemahiran menulis dan membaca Jawi bagi
membolehkan pelajar memahami pelbagai bidang ilmu dalam
Pendidikan Islam.
Berdasarkan kajian dan laporan yang dijalankan, penguasaan
dalam kemahiran menulis dan membaca Jawi adalah lemah (Awang
Mohamad Amin, 1989). Kajian daripada Mustapha Yazid (1991)
mendapati 95 peratus murid mempunyai sikap negatif terhadap
tulisan Jawi seperti susah dipelajari, tidak penting dan tidak dinilai
dalam peperiksaan. Hal ini memberi kesan terhadap pencapaian
dan minat murid terhadap mata pelajaran Pendidikan Islam
(Sulaiman Ngah Ghazali, 1990 : Azman Wan Chik 1986). Murid5

murid yang tidak dapat menguasai kemahiran membaca dan

menulis

Jawi

akan

terus

ketinggalan

dalam

matapelajaran

Pendidikan Islam apabila alat bantu mengajar yang digunakan oleh

guru menggunakan tulisan Jawi (Muhammad Endut, 1992).
Isahak Haron dan Hassan Basri (1994) berpendapat, kelemahan
pelajar-pelajar

sekolah menengah dalam menguasai kemahiran

Jawi mempunyai kaitan langsung dengan keupayaan mereka pada

peringkat sekolah rendah.

1.4 OBJEKTIF KAJIAN

Tujuan kajian yang utama ialah untuk mengenalpasti dan
mengumpul data yang berkaitan dengan penguasaan kemahiran
menulis ejaan Jawi. Ia bertujuan untuk memudahkan tindakan
susulan dijalankan bagi memastikan peningkatan kecemerlangan
dan pembangunan insan yang berkualiti untuk mencapai visi
sekolah.
Antara objektif mikro bagi kajian ini ialah:
1.4.1 Mengenal

pasti

tahap

penguasaan

menulis

ejaan

Jawi

berdasarkan latar belakang murid.

1.4.2 Mengenal pasti kaedah yang boleh digunakan bagi menilai
tahap pencapaian murid.

1.5

PERSOALAN KAJIAN

Kajian ini bertujuan untuk mendapatkan jawapan kepada soalansoalan berikut:

1.5.1 Sejauh manakah penguasaan menulis ejaan Jawi oleh murid
Tahun 3 di sekolah rendah?
1.5.2 Sejauh manakah latar belakang

murid

mempengaruhi

penguasaan ejaan Jawi?

1.5.3 Apakah kaedah yang boleh digunakan bagi menilai tahap
pencapaian ejaan Jawi ?
Melalui instrument soal selidik ini, diharap pada akhir kajian
dapat

menjelaskan

kecenderungan

kepada

dalam

pendidik

sesuatu

bahawa

matapelajaran

minat

dan

mempunyai

hubungkait secara keseluruhannya.

Pada akhir kajian ini juga, pengkaji akan membuat rumusan
berdasarkan persoalan kajian yang telah diutarakan di atas dan
selari dengan matlamat kajian ini dilaksanakan.

1.6

MATLAMAT KAJIAN

Pandangan umum menyatakan bahawa kesediaan murid untuk

menerima ilmu adalah perkara asas dalam memastikan pelajar
tersebut berjaya menguasai kemahiran-kemahiran yang diajar di
sekolah. Umum juga disajikan dengan beberapa kajian yang
7

menyatakan bahawa minat dan kecenderungan murid adalah

antara asas utama kejayaan murid dalam penguasaan ilmu
pengetahuan. Selain daripada itu, kita sering kali mendengar
apabila pelajar gagal menguasai kemahiran asas gurulah orang
pertama yang dipersalahkan. Selain daripada itu, faktor kelemahan
pemikiran (IQ) dan faktor luaran (EQ) pelajar juga sering dijadikan
alasan kepada kegagalan pengeasaan kemahiran asas.
Kajian ini bukanlah kajian yang cuba menafikan faktor-faktor
yang dinyatakan di atas, tetapi cuba mengutarakan penyelesaian
daripada sudut berbeza. Melalui instrumen yang telah dibina, kajian
ini akan cuba mencari adakah wujud hubungkait antara kemahiran
dan

penguasaan

pelajar

di

sekolah

dengan

latar

belakang

sosiobudaya dan sosioekonomi setempat. Ini berdasarkan kepada

pemerhatian dan pembacaan pengkaji berkaitan pencapaian UPSR
di sekolah bandar, luar bandar, pedalaman dan pinggir bandar.
Pengkaji mendapati ada faktor yang berbeza daripada sudut
pencapaian pelajar.
Kajian ini juga cuba mengaitkan pencapaian murid-murid
dengan

hubungan

mesra

antara

guru

dengan

murid.

Ini

berdasarkan pengalaman pengkaji sebagai guru Pendidikan Islam

yang melihat bahawa adanya peningkatan dalam pencapaian jika
sesuatu matapelajaran itu diajar oleh guru yang disenangi oleh
murid-murid.

Kajian ini juga cuba menjawab beberapa persoalan yang sering

berlegar di fikiran masyarakat awam berkaitan dengan hubungkait
penguasaan murid dalam sesuatu mata pelajaran dengan minat
yang telah dipupuk dan kecenderungan yang dibina oleh guru-guru
semasa murid berada di tahap yang lebih rendah. Justeru, dengan
menggunakan instrumen soal selidik, kajian ini pada akhirnya akan
menjelaskan kepada pendidik bahawa minat dan kecenderungan
pelajar dalam sesuatu matapelajaran mempunyai hubungkait
secara keseluruhan.

1.7 KEPENTINGAN KAJIAN

1.7.1 Dapat mengumpulkan data lengkap berkaitan maklumat
murid antaranya ialah latar belakang murid, keluarga dan
pencapaian semasa murid. Ini memudahkan guru Pendidikan
Islam untuk lebih memahami masalah murid dan cuba
mencari

pendekatan

atau

kaedah

yang

sesuai

bagi

mengatasi masalah tersebut.

1.7.2 Dapat mengenalpasti secara tepat jumlah murid yang lemah,
sederhana, baik dan sangat baik. Bagi murid yang lemah,
data sedia ada dapat membantu guru untuk melakukan
pemantauan yang berterusan terhadap murid apabila berada
di dalam kelas dan Kem Celik Jawi. Murid yang berada di
tahap penguasaan sederhana pula akan memudahkan guru

untuk menjalankan aktiviti tambah nilai dan pengayaan yang

sesuai berdasarkan aras pencapaian murid tersebut.
1.7.3 Dapat mengenalpasti bagaimana kecenderungan

murid

terhadap tulisan jawi. Ini amat penting supaya aktiviti jawi

boleh disemarakkan dengan memahami secara jelas dan
terang berkaitan minat murid terhadap tulisan jawi.
1.7.4 Dapat merungkaikan hubungan antara prestasi

pelajar

dengan latar belakang sosiobudaya dan ekonomi, perkaitan

antara prestasi cemerlang dengan guru yang baik dan
merungkai

hubungan

dan

perkaitan

antara

minat

dan

kecenderungan pelajar dengan prestasi semasa murid.

1.8 BATASAN KAJIAN
Kajian yang dijalankan ini akan melibatkan 18 orang pelajar
lelaki dan 22 orang pelajar perempuan

tahun 4 di Sekolah

Kebangsaan Bukit Rahman Putra Sungai Buloh sebagai sampel

kajian (soal selidik dan pengumpulan data). Antara sumber kepada
data-data ini ialah peperiksaan akhir tahun ketika mereka berada
di tahun 3, peperiksaan pertengahan tahun bagi tahun semasa,
ujian-ujian bulanan dan instrument pencapaian Jawi 6 bulan
pertama tahun 2012 yang termasuk dalam instrument j-QAF.
Kajian ini juga hanya terbatas kepada penguasaan murid
terhadap kemahiran asas mengeja ejaan Jawi seperti satu suku kata
tertutup, dua suku kata terbuka dan menyambung huruf jawi.

10

Pendekatan kemahiran membaca juga digunakan secara tidak

langsung dalam penyelidikan ini.

1.9 KERANGKA KAJIAN/KONSEP

Dalam menyediakan kerangka kerja, kita perlu menyediakan
tentang persoalan yang akan timbul. Antaranya boleh dirumuskan
seperti berikut:

Pelajar

Pemerha
ti

Keputusan
Peperiksaan

Analisa

Ujian

Rumusan

Positif

Negatif

1.10 MAKSUD SINGKATAN

11

1.10.1 j-QAF Program pemantapan Pendidikan Islam yang

diperkenalkan oleh Kementerian Pelajaran bermula tahun 2005.
J- Jawi, Q- Quran, A- Bahasa Arab dan F- Fardhu Ain.
1.10.2 GPI Guru Pendidikan Islam.
1.10.3 P & P Pengajaran dan Pembelajaran
Pengajaran

merupakan

penyusunan

dan

pengumpulan

maklumat untuk menghasilkan pembelajaran. (Heinich, Molenda,

Russell, 1981)
Pembelajaran adalah proses atau kegiatan belajar (Teuku
Iskandar, 1986) yang berlaku dalam pelbagai bentuk (Schunk,
1991). Menurut Schunk, pembelajaran melibatkan pemerolehan
dan

pengubahsuaian

kepercayaan

dan

pengetahuan,

tingkahlaku.

Dalam

kemahiran,
kajian

ini,

strategi,
konsep

pembelajaran dipadanlan dengan aktiviti dan penglibatan muridmurid

sepanjang

proses

pengajaran

Pendidikan Islam.

12

dan

pembelajaran

1.11

RUMUSAN

Dalam bab ini membincangkan aspek-aspek utama dalam Bab 1

yang dibahagikan kepada 11 subtopik iaitu pendahuluan, latar
belakang kajian, penyataan masalah, persoalan kajian, objektif
kajian, matlamat kajian, kepentingan kajian, batasan kajian,
kerangka kajian, definisi istilah dan rumusan.
Bab ini merumuskan bahawa penguasaan kemahiran menulis
Ejaan Jawi membantu meningkatkan pencapaian

matapelajaran

Pendidikan Islam murid-murid di sekolah. Guru berperanan sebagai

pembimbing dan pemudah cara untuk membantu murid menguasai
penulisan ejaan Jawi serta menarik minat murid ke arah meminati
matapelajaran Pendidikan Islam.

13