p q
(i). Jika:
c
r
atau
aq bp
0,
dx =
qdubdv
aqbp
dy =
adv pdu
aqbp
Diambil
ditulis:
a b
=
p q
a b
=
p q
c
r
= m,
atau
aq bp
0,
(mu + c)
duqdy
p
+ (u + r)dy = 0
a b
=
p q
c
r
= m, diambil subsitusi :
ax + by + c = m (px + qy + r).
Maka persamaan semula dapat ditulis:
mdx + dy = 0
Penyelesaian persamaan differensial ialah:
mx + y = C.
B. Persamaan berbentuk:
y.f(xy)dx + x.g(xy)dy = 0
Untuk menyelesaikan persamaan ini, diambil substitusi:
xy = z
dan
y=
z
x
------------
dy =
xdz zdx
x2
P(x,z)dx + Q(x,z)dz = 0
CONTOH:
1. Selesaikan persamaan:
(x + 2y 4)dx (2x + y 5)dy = 0
Penyelesaian:
Misal: (x + 2y 4) = u -------- dx + 2dy = du
(2x + y 5) = v -------- 2dx + dy = dv
2dx + 4dy = 2du
2dx + dy =
dv -
3dy = 2du dv
dy =
dv2 du
.
3
dx + 2dy = du
4dx + 2dy = 2dv 3dx = du 2dv
dx =
du2 dv
.
3
u = vt
------ t = V
du = vdt + tdv.
Maka persamaan menjadi:
(t + 2)(vdt + tdv) (2t + 1)dv = 0
2
V(t + 2)dt + ( t 1 dv =0
t+2
2
t 1
tdt
dt +
t2 1
1
2
dv
v
dt
t 1
2
=0
dv
v
= C.
t1
2
t
1+
ln
(
)
ln(
t +1 + lnv = lnC ---
1
ln ( t 1 ) ( t+1 ) + ln ( t1)
2
+lnv=lnC
t+1
atau
v (t1)2
= C (t+1) 2
3
2
(uv )
= C (u+ v)
1
2
Sedang
u v =[(x + 2y 4) - (2x + y 5)] = y x + 1
3(x + y 3).
( y x+ 1) =C 1 (x + y 3).
x+y=t
dx + dy = dt
dx = dt dy.
+ 2dy = 0
t2+2
t2 dt + 2y = C -----
dt +2
d (t2)
+2 y =C
(t2)
t+2 ln ( t2 ) +2 y=C
3. Selesaikan persamaan:
(2x +3y 1)dx + (2x + 3y +2)dy = 0
du3 dy
2
(u 1) 2
1
(u1) du
2
3
2 (u 1)dy + (u + 2)dy = 0
(u1) du (u 7)dy = 0
u1
dudy=0
u7
u7+6
du dy =ln C
u7
du+ 6
d (u7)
y=ln C
u7
u + 6 ln(u - 7) y = ln C
( u7 )6=lnC + yu
( u7 )6=C e( yu )
( yu)/6
(u 7) C e
atau:
[ y ( 2 x +3 y ) ] /6
( 2 x +3 y 7) C e
( 2 x +3 y 7)
( 2 x +2 y )
C e /6
[ ( x+ y ) ]/3
( 2 x +3 y 7) C e
Untuk x = 1 dan y = 3, terdapat:
2 (1 ) +3 ( 3 ) 7) C e[(1+3 )]/ 3
4=
4 /3
C1 e
C1 4 e4 / 3
4 e
[( x+ y 4) ]/3
Diambil: xy = u ------- y =
------ dy =
xduudx
2
x
u2
( xduudx
)=0
x
2
u
x (u + 1)dx + (1 + u +
u2
u
x (u + 1)dx + (1 + u +
u
u2 du ( 1+u+u2 ) dx=0
x
u
x (u + 1 -1 - u -
( xduudx
)=0
x
u3
2
- x dx + ( 1+u+u ) du=0
3
u dx
x ( 1+u+u 2 ) du=0
dx 1+ u+u2
du=0
x
u3
dx du du du
=0
x u3 u2 u
lnx+
1 1
+ ln u
2u2 u
=0
lnx+
1
1
+ ln(xy)=0
2
2(xy) xy
x
1
1
+
+ =C
2
Ln xy 2 ( xy ) xy
+1
-lny 2 ( xy )2 xy
=C
------- dikalikan
2 2
dengan 2 x y
2 2
-2 x y lny
2 2
+1 + 2xy = C x y
2 2
2 2
2xy + 1 -2 x y lny= C x y
5. Selesaikan persamaan:
2 2
3
2
(1 xy + x y dx+ ( x yx ) dy=0
Penyelesaian:
Substitusi:
xy = u
---- y =
u
x ---- dy =
xduudx
2
x
xduudx
=0
x2
2
(1 u + u dx + (u 1)( xduudx =0
2
2
(1 u + u u +u dx + x (u1)du=0
dx
+(u1)du=0
x
dx + x(u 1)du = 0
Lnx +
1 2
u u=C
2
2 2
Lnx = xy - 2 ( x y +C