Anda di halaman 1dari 35

KWASIORKOR

KONDISI III +
BRONKOPNEUMONI
A

Oleh : Amalia Ramdhaniyah


Pembimbing Klinik : dr. Kartin Akune,
Sp.A

PENDAHULUAN
Gizi buruk
Gizi buruk secara klinis: Marasmus
Kwasiorkor
Marasmus-kwasiorkor
Status Gizi : Depkes (2002)
Baku who nchs: over weight: obesitas
gizi baik
gizi kurang
gizi buruk : PCM/PEM: marasmus,
marasmik
kwasiorkor dan
kwashiorkor.

PCM
PEM (KEP) menjadi masalah gizi dan kesehatan
masyarakat di indonesia
KEP pada balita sangat berbeda sifatnya dengan KEP orang
dewasa

Tatalaksana gizi buruk ditangani dengan dua pendekatan:


- Gizi buruk dengan komplikasi : dirawat inap di RS, Puskesmas,
Pusat
Pemulihan Gizi (PPG), therapeutic
feeding center (TFC)
- Gizi buruk tanpa komplikasi: rawat jalan.
Penyakit-penyakit penyerta yang sering terjadi adalah infeksi
saluran pernafasan akut (ispa), diare persisten, cacingan,
tuberculosis, malaria, dan hiv/aids.

I. Identitas Pasien
Tanggal Pemeriksaan
Nama

: Perempuan

Tanggal Lahir

: 29 November 2012 (2 Tahun )

: Poso

Nama Orang Tua


Pekerjaan
Alamat

: 27 November 2014

: An. Sq

Jenis Kelamin

Alamat

KASUS

: Ny. Halmin

: PNS (Guru)
: Poso

ANAMNESIS
Keluhan Utama: BAB cair dan sesak nafas
Riwayat Penyakit Sekarang: BAB cair sejak 3 hari
yang lalu sebelum masuk rumah sakit, frekuensi >5x,
warna kuning, darah (-), lendir (-), busa (-), sedikit
berampas, volume banyak, bau tinja biasa. bak biasa.
mual (-), muntah (-), demam (-). selain itu pasien
mengalami sesak nafas dan diperberat oleh batuk sejak
2 hari yang lalu sebelum masuk rumah sakit, batuk
berlendir, lendir berwarna putih,darah (-), beringus (-).

Riwayat Penyakit Dahulu:


- Sebelumnya pasien sering batuk dan sesak nafas.
- Post operasi pda (patent ductus arteriosus) 6 bulan yang
lalu.
- Pasien pernah mendapat terapi gizi buruk sebelumnya
namun tidak tuntas (hanya sampai masa transisi)
Riwayat Penyakit Keluarga:
Di keluarga tidak ada yang mengalami sakit serupa

Riwayat Kelahiran:
anak ke 2 dari 2 bersaudara, g2p1a0, lahir cukup bulan
spontan di rumah di bantu oleh bidan, anak lahir tidak
langsung menangis, berat badan lahir 3.200 gram, panjang
badan lahir (?).
6

Anamnesis Makanan:
- Anak tidak pernah mendapatkan asi.
- Susu formula: 0-sekarang
- Bubur saring: >3 bulan
- Nasi: > 1 tahun
Kepandaian/Kemajuan Bayi:
- Tengkurap: 1 tahun 8 bulan
- Sekarang pasien belum bisa duduk, belum bisa berdiri,
belum bisa berjalan.
Riwayat Imunisasi:
Imunisasi tidak lengkap, (pasien tidak mendapat
imunisasi hep b)

PEMERIKSAAN FISIS

Kondisi Umum: Sakit Berat

Tingkat Kesadaran: Compos Mentis


Berat Badan: 5 Kg
Tinggi Badan: 69 Cm
Lingkar Lengan : 11 Cm
Status Gizi: Gizi Buruk (< -3 Sd)
Tanda-tanda Vital
- Nadi : 82 kali/menit
- Suhu : 36,70c
- Respirasi : 44kali/menit

Kulit : warna kuning langsat, tidak ditemukan ruam, turgor


kulit kembali lambat.
Kepala : bentuk bulat,rambut berwarna cokelat kemerahan
kusam, mudah dicabut, tipis dan tidak mengkilap, botak
dibagian belakang, konjungtiva anemis, sklera tidak ikterus,
refleks kornea positif kanan dan kiri, pupil bulat isokor
diameter 3 mm, mata cowong (+), tatapan sayu. tulang pipi
tampak menonjol. hidung sekret (-), pernapasan cuping hidung
(+). telinga tidak ada sekret, bibir tidak sianosis, bibir kering.
Tenggorokan-leher : tonsil sulit dinilai, tidak ad
pembesaran kelenjar tiroid dan kelenjar getah bening, tonsil
sulit dinilai

Dada: terdapat pectus carinatum, retraksi subcostal (+).


- Paru-paru:
inspeksi : pergerakan dada simetris, retraksi
subcostal (+).
palpasi

: tidak ada massa, taktil fremitus kiri


dan kanan sama.

perkusi

: sonor kanan dan kiri

auskultasi : bunyi napas


bronkovesikuler,wheezing(-/-), ronk ronkhi (+/+) basah halus.
Jantung:
inspeksi

: iktus kordis tampak

palpasi : iktus kordis teraba pada ics v midclavicula sinistra


perkusi : pekak
auskultasi : bunyi jantung i dan ii murni, reguler,
bising jantung (-).

ABDOMEN :
INSPEKSI
AUSKULTASI
PERKUSI

: PERMUKAAN CEMBUNG
: PERISTALTIK + KESAN MENINGKAT
: TIMPANI

PALPASI
DAN

: NYERI TEKAN (-), MASSA (-), HEPAR


LIMFA TIDAK TERABA.

TURGOR

: > 2 DETIK

EKSTREMITAS
ATAS : AKRAL HANGAT , EDEMA (-), HIPOTROFI.
BAWAH : AKRAL HANGAT, EDEMA (-) HIPOTROFI.
TULANG : DEFORMITAS TIDAK ADA

RESUME
Pasien perempuan berusia 2 tahun datang dengan keluhan bab cair sejak 3 hari yang
lalu sebelum masuk rumah sakit, frekuensi >5x, warna kuning, sedikit berampas,
volume banyak, bau tinja biasa.
selain itu pasien mengalami sesak nafas dan batuk sejak 2 hari yang lalu sebelum
masuk rumah sakit, batuk berlendir, lendir berwarna putih.
Pasien pernah mempunyai riwayat pda (patent ductus arteriosus) saat lahir pasien
tidak langsung menangis. pasien tidak pernah mendapatkan asi sejak lahir. sejak lahir
sampai sekarang pasien mengkonsumsi susu formula. pasien tidak mendapat
imunisasi hep b. pasien juga mengalami keterlambatan pertumbuhan (<-3sd) dan
keterlambatan perkembangan.
Pada pemeriksaan tanda-tanda vital didapatkan nafas cepat, yaitu 44x/menit. pada
pemeriksaan fisik didapatkan turgor kembali lambat, bentuk kepala bulat,rambut
berwarna cokelat kemerahan kusam, mudah dicabut, tipis dan tidak mengkilap, botak
dibagian belakang, konjungtiva anemis, mata cowong (+), tatapan sayu. tulang pipi
tampak menonjol. pernapasan cuping hidung (+). bibir kering. pada bagian dada
13
terdapat pectus carinatum, retraksi subcostal (+), auskultasi paru didapatkan bunyi
ronkhi (+/+) basah halus. abdomen permukaan cembung, peristaltik + kesan
meningkat, otot-otot hipotrofi. skor dehidrasi didapatkan dehidrasi ringan sedang.

Diagnosis Kerja: gizi buruk tipe kwashiorkor kondisi 3 dengan diare disertai dehidrasi ringan
sedang + bronkopneumonia
Terapi :
ivfd d5% 8 tetes/menit
02 2l/menit
injeksi ceftriaxone 2x125 mg iv
vitamin a 100.000 iu
zink 1x10 mg
tatalaksana gizi buruk rencana iii/ fase stabilisasi ( muntah/diare/dehidrasi)
- 50 ml glukosa/larutan gula pasir 10% melalui oral/ngt
- 2 jam pertama berikan resomal secara oral/ngt setiap 30 menit,dosis 25 cc (5 ml/kgbb). jika
membaik:
- 10 jam berikutnya teruskan pemberian resomal 25-50 cc berselang seling dengan f75 setiap 2
jam 55 cc. (resomal 5-10 ml/kgbb/ setiap pemberian)
- catat denyut nadi dan frekuensi nafas
- bila sudah rehidrasi: diare (-): hentikan resomal teruskan f75 setaip 2 jam. diare (+): setiap
diare berikan resomal anak <2 tahun: 50-100 ml/setiap diare. anak >2tahun: 100200ml/setiap diare.
- bila anak masih menetek berikan asi anatar pemberian f75
14
- kemudian lanjutkan pemberian menjadi setiap 3 jam dan jika kondisi tetap membaik lanjutkan
pemberian f75 menjadi setiap 4 jam.

FOLLOW UP
TANGGAL 28 NOVEMBER 2014
S
:KEADAAN UMUM : SAKIT BERAT. PANAS (+), BUANG AIR BESAR 1
KALI BERWARNA KUNINGDAN CAIR, BATUK (+), SESAK (+), RETRAKSI
SUBCOSTAL (+), PERNAFASAN CUPING HIDUNG (+).
O

: N : 110 X/MENIT
S : 39C
R : 52 X/M
BB: 5 KG

A: GIZI BURUK TIPE KWASHIORKOR KONDISI 3 DAN BRONKOPNEUMONIA


P :
IVFD RL 8 TETES/MENIT
OKSIGEN 2 LITER/MENIT
INJEKSI CEFTRIAXONE 2X125 MG IV
ZINK 1X10 MG
TATALAKSANA GIZI BURUK RENCANA III/ FASE STABILISASI
( MUNTAH/DIARE/DEHIDRASI) HARI KE DUA
PASIEN MENOLAK TERAPI GIZI BURUK (PEMBERIAN F75)

DISKUSI

Pasien ini didiagnosis sebagai gizi buruk karena


berdasarkan tabel z-score bb/u didapatkan hasilnya di
bawah 3sd
KEP:

16

3. Marasmik kwasiorkor
adalah gabungan antara marasmus dan kwasiorkor dengan BB/TB
<-3 SD disertai edema yang tidak mencolok.
Gejala klinik ditemukan yang ditemukan adalah anak cengeng,
rambut hitam dan tidak rapuh, muka seperti orang tua dan sembab,
terdapat atrofi otot, ada edema pretibial.
17

ASUPAN YANG KURANG DISEBABKAN OLEH BANYAK FAKTOR


ANTARA LAIN:
1. TIDAK TERSEDIANYA MAKANAN SECARA ADEKUAT
2. ANAK TIDAK CUKUP MENDAPAT MAKANAN BERGIZI
SEIMBANG
3. POLA MAKAN YANG SALAH
4. SERING SAKIT (FREQUENT INFECTION)

18

19

Pada kasus ini, anak termasuk dalam gizi buruk tipe kwarshiorkor
kondisi III
20

21

22

FASE STABILISASI (HARI 1-2)


MENGATASI HIPOGLIKEMIA
HIPOGLIKEMIA ADALAH KEADAAN DIMANA KADAR GLUKOSA DALAM
DARAH PADA ANAK GIZI BURUK < 3 MMOL/LITER ATAU 54 MG/DL
- JIKA PASIEN MASIH SADAR: BERIKAN CAIRAN GLUKOSA 10% ATAU
GLUKOSA ORAL 10% ATAU NGT 50 ML.
- JIKA PASIEN TIDAK SADAR: BERIKAN CAIRAN GLUKOSA 10% (IV) DAN
BOLUS SEBANYAK 5 ML/KGBB. SELANJUTNYA LARUTAN GLUKOSA
10% ATAU GULA PASIR 10 % SECARA ORAL ATAU NGT BOLUS 50 ML.
- JIKA PASIEN SYOK: BERIKAN CAIRAN IV BERUPA RL DAN
DEKSTROSE/GLUKOSA 10% DENGAN PERBANDINGAN 1:1 (= RL D
5%) SEBANYAK 15 ML/KGBB SELAMA1 JAM PERTAMA ATAU 5
TETES/MENIT/KGBB.
PASIEN INI MASIH DENGAN KEADAAN SADAR, JADI DIBERIKAN
GLUKOSA ORAL 10%.
23

Mengatasi Dehidrasi

24

Mengobati Infeksi

25

Memperbaiki Zat Gizi Mikro

26

FASE TRANSISI (HARI 3-7)


FASE TRANSISI ENERGI YANG DIBUTUHKAN ADALAH
100-150 KKAL/KGBB/HARI, PROTEIN 2-3 GR/KGBB/HARI,
DAN CAIRAN 150 ML/KGBB/HARI. PADA FASE TRANSISI F75 DIUBAH MENJADI F-100. SEBELUM DIGANTI KE F-100,
DIBERIKAN DULU 1 HARI F-100 DENGAN VOLUME SEPERTI
F-75. DOSIS F-100/4 JAM SESUAI DENGAN BB. DOSISNYA
DIMULAI DARI DOSIS RENDAH, KEMUDIAN 4 JAM
DOSISNYA DINAIKKAN 10 ML SAMPAI DOSIS MAKSIMAL. F100 DIBERIKAN DARI HARI KE 3-7.

27

FASE REHABILITASI
KEBUTUHAN ENERGI PADA FASE INI ADALAH 150-220 KKAL/KGBB/HARI,
PROTEIN 4-6 GR/KG, DAN CAIRAN 150-200 ML/KGBB/HARI. PADA FASE
REHABILITASI TETAP DIBERIKAN F-100 SESUAI DENGAN DOSIS PADA
FASE TRANSISI, TAPI HARUS PERHATIKAN KONDISI ANAK. PADA FASE INI
F-100 DIBERIKAN BERSAMA DENGAN MAKANAN PADAT SESUAI
DENGAN BB ANAK. PEMBERIAN F-100 PADA FASE INI DIBERIKAN
SELAMA MINGGU 2-6.
KURANGI PEMBERIAN F-100 BILA ADA TANDA BAHAYA SEBAGAI BERIKUT:
DENYUT NADI DAN FREKUENSI NAFAS MENINGKAT
VENA JUGULARIS TERBENDUNG
EDEMA MENINGKAT
TABLET FE DAPAT DIBERIKAN PADA FASE REHABILITASI SELAMA 4
MINGGU.
28

29

FASE TINDAK LANJUT


DIMULAI PADA MINGGU 7-26 MINGGU. MEMBERIKAN
MAKANAN DENGAN PORSI KECIL DAN SERING, SESUAI
DENGAN UMUR ANAK. ANAK PADA FASE TINDAK
LANJUTNYA SEHARUSNYA DIBERIKAN MAKANAN SEPERTI
DIBAWAH INI:
BERIKAN ASI SESUAI KEINGINAN ANAK
BERIKAN NASI LEMBEK YANG DITAMBAH
TELUR/AYAM/IKAN/TEMPE/TAHU/DAGING
SAPI/WORTEL/BAYAM/KACANG HIJAU/SANTAN/MINYAK.
BERIKAN MAKANAN TERSEBUT 3 X SEHARI
BERIKAN JUGA MAKANAN SELINGAN 2 X SEHARI
DIANTARA WAKTU MAKAN SEPERTI: BUBUR KACANG
HIJAU, PISANG, BISKUIT, NAGASARI, DAN SEBAGAINYA.
30

31

Pada pasien ini hanya diberikan terapi


gizi buruk sampai fase stabilisasi, yaitu
sampai hari II, karena keluarga pasien
menolak pemberian f-75 dengan alasan
batuk pasien semakin bertambah dan
tidak ada kenaikan berat badan jika
diberi terapi gizi seperti yang pernah
dialami sebelumnya di rumah sakit
tempat pasien pernah dirawat
sebelumnya.

32

KOMPLIKASI
1. MUDAH TERINFEKSI
2. HIPOTERMIA
3. HIPOGLIKEMIA
4. GANGGUAN PERTUMBUHAN DAN PERKEMBANGAN
5. MENGGANGGU KECERDASAN ANAK
6. MENYEBABKAN KEMATIAN.
PADA PASIEN KOMPLIKASINYA ADALAH DITEMUKAN
PENYAKIT INFEKSI YAITU BRONKHOPNEUMONIA, DIARE, DAN
GANGGUAN PERTUMBUHAN DAN PERKEMBANGAN.
33

PROGNOSIS
Pada kasus ini prognosis yang dialami oleh
pasien adalah buruk untuk kondisi, otomatis
komplikasi yang dialami, yaitu
bronkopneumonia juga prognosisnya buruk,
karena kaitan infeksi dan kurang gizi seperti
layaknya lingkaran setan yang sukar
diputuskan, karena keduanya saling terkait dan
saling memperberat
34

35

Anda mungkin juga menyukai