BAB 1

KONSEP ASAS
HUBUNGAN ETNIK
MahyuddinKhalid&AshrofZaki,
MahyuddinKhalid&AshrofZaki,
UiTM
UiTM

CTU553 HUBUNGAN ETNIK

e
emkay@salam.uitm.edu.my
mkay@salam.uitm.edu.my

PENGENALAN
2

Hasil Pembelajaran
Mendefinisikan dan
membincangkan konsep
asas hubungan etnik
Membezakan konsep
perpaduan dan integrasi
kaum
Mengenalpasti tahap
hubungan etnik
Menjelaskan komposisi
etnik di Malaysia
Menjelaskan Islam
meraikan kepelbagaian
etnik

KANDUNGAN
BAB 1

1.1

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS

1.2

MASYARAKAT
MASYARAKAT

1.3

BUDAYA
BUDAYA

1.4

INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

1.5

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

1.6

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

ETNIK & RAS

3

ETNIK

Kelompok manusia yang ditentukan melalui perbezaan ciri-ciri

budaya seperti adat resam, pakaian, bahasa, kegiatan ekonomi
dan sebagainya

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA

ETNISITI

Rasa kekitaan sesuatu kumpulan etnik tertentu kerana

anggotanya merasa disatukan dengan satu sejarah, nilai, sikap
dan tingkahlaku yang sama

INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ETNOSENTRISME
Kepercayaan atau rasa bangga di kalangan anggota sesebuah
etnik bahawa budaya dan etnik mereka jauh lebih baik dan
hebat daripada kelompok lain.

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

ETNIK & RAS

4

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS

RAS
Kelompok manusia yang ditentukan melalui ciri-ciri fizikal

MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA

2 Tahap Ras

Individu :
Kepercayaan & sikap individu

Institusi : Melibatkan dasar &

pelaksanaan yg bersifat
diskriminasi

INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

RASISME
Pandangan, pemikiran atau kepercayaan negatif oleh sesuatu kelompok
sosial terhadap sesuatu kelompok lainberdasarkan ciri-ciri fizikal atau
ras semata-mata.

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

PERASAAN & PEMIKIRAN

5

PREJUDIS
STEREOTAI
P
DISKRIMINA
SI

Pandangan negatif mengenai ahli atau

kelompok etnik lain
Lazimnya tidak berasaskan maklumat yang
tepat dan biasanya tidak diluahkan secara
terbuka
Apabila prejudis disuarakan, prejudis menjadi
stereotaip

Kenyataan umum yang negatif terhadap

sesuatu kumpulan etnik
Gambaran berlebih-lebihan tentang
perlakuan baik atau buruk sesuatu kumpulan
etnik

Perbuatan membandingbezakan seseorang

individu atau sesuatu kelompok etnik lain
berasaskan ciri-ciri etnik semata-mata
Manifestasi prasangka yg wujud dlm kalangan
kumpulan etnik dan mudah berlaku apabila
wujud prejudis & stereotaip dlm sesebuah
masyarakat

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

MASYARAKAT & BANGSA

6

BANGSA
Jenis manusia
daripada satu asal
keturunan
atau
kumpulan manusia
dalam satu ikatan
ketatanegaraan.

MASYARAKAT

Kumpulan
manusia yang
hidup bersamasama di sesuatu
tempat dengan
aturan dan cara
hidup tertentu.

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

Mengalami
perubahan

Suatu perubahan terjadi kerana faktorfaktor yang berasal dari masyarakat itu
sendiri.

Berinteraksi

Berhubung dan bekerjasama seterusnya

mencetuskan interaksi.
Interaksi ini boleh berlaku secara lisan
atau tidak.

Tiada masyarakat maka tiadalah

budaya.
Budaya diwarisi dari generasi ke
generasi dengan proses penyesuaian.

Berkebudaya
an

eMKAy
eMKAy

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

INTEGRASI
INTEGRASI &
&

BUDAYA
BUDAYA
MASYARAKAT
MASYARAKAT

Hidup bersama, saling mengenali dan

bergantungan.

Berkelompok

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
7

CIRI-CIRI MASYARAKAT

 Ia meletakkan seseorang pada

kedudukan dan peranan yang harus
dimainkannya
Merujuk kepada susun lapis
masyarakat.

Stratifika
si sosial

eMKAy
eMKAy

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

INTEGRASI
INTEGRASI &
&

Pemimpin terdiri daripada ketua

keluarga, ketua kampung, ketua
negara dan sebagainya.
Kepimpinan dalam masyarakat
Melayu awal, bercorak tertutup
kerana pemilihan berdasarkan
keturunan; Raja, Bangsawan

Kepimpin
an

BUDAYA
BUDAYA
MASYARAKAT
MASYARAKAT
ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
8

CIRI-CIRI MASYARAKAT

3 STRATIFIKASI SOSIAL
9

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

KEPERLUAN MENGKAJI MASYARAKAT

10

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

KONSEP BUDAYA
11

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

JENIS BUDAYA
12

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

FAKTOR MEMPENGARUHI PEMBENTUKAN BUDAYA

MELAYU
13

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

PERANAN UTAMA PEMBENTUKAN BUDAYA

14

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

CIRI-CIRI BUDAYA
15

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

CIRI-CIRI BUDAYA
16

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PEMBELAJARAN

17

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

FAKTOR PERUBAHAN BUDAYA

18

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

FUNGSI BUDAYA DALAM KEHIDUPAN

19

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

PERPADUAN & INTEGRASI

20

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

INTEGRASI NASIONAL
21

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

JENIS INTEGRASI
22

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

TAHAP HUBUNGAN ETNIK

23

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

SEGREGASI
24

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

AKOMODASI
25

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

AKULTURASI
26

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

ASIMILASI
27

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

KEJAYAAN & KEGAGALAN ASIMILASI

28

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

AMALGAMASI
29

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

PLURALITI BUDAYA
30

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

MASYARAKAT PLURALITI BARU

31

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

CIRI-CIRI MASYARAKAT PLURALITI BARU

32

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

KOMPOSISI BANGSA DALAM MASYARAKAT MALAYSIA

33

KAUM

DESKRIPSI

Melayu

CiriCiri

Cina

Takrifan Melayu dalam Perkara 160, Perlembagaan

Persekutuan :
Seorang yang menganuti agama Islam
Lazim bercakap Bahasa Melayu
Menurut adat istiadat Melayu
Kaum majoriti mewakili 55% penduduk Malaysia

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT

Agama

Mengamalkan agama Islam

Institusi agama : masjid dan surau, jabatan agama Islam dan
Mahkamah Syariah

BUDAYA
BUDAYA

Buday
a

Menyambut perayaan Hari Raya Aidilfitri dan Aidiladha serta

perayaan kebesaran Islam yang lain.

INTEGRASI
INTEGRASI &
&

CiriCiri

Berhijrah ke Tanah Melayu bermula abad ke-15 hingga

pertengahan abad ke-20
Dikelaskan berdasarkan penggunaan dialek bahasa tertentu;
Hokkien, Hakka, Kantonis dan lain-lain
Mewakili 25% penduduk Malaysia

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

Agama

Lazim menganut agama Buddha dan Kristian

Institusi agama: Tokong dan wat, persatuan-persatuan agama
Buddha

Buday
a

Menyambut perayaan Wesak, Tahun Baru Cina, Chap Goh Mei,

Hari Krismas dan Opera Cina

HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

KOMPOSISI BANGSA DALAM MASYARAKAT MALAYSIA

34

KAUM

DESKRIPSI

India

CiriCiri

Berhijrah sewaktu penjajahan British dari Selatan India

Dikelaskan berdasarkan kepada etnik tertentu;
Tamil,Telegu,Malayalee dan lain-lain
Mewakili 7% penduduk Malaysia

Agam
a

Lazim menganut Agama, Hindu, Sikh , Kristian dan Islam

Institusi agama bagi agama Hindu ialah kuil serta Hindu
Sangam dan bagi agama Sikh iaitu Gurdawa serta Majlis
Gurdawa Malaysia

Etnik
Sabah
dan
Sarawa
k

Buday
a

Mengamalkan perayaan Deepavali, Thaipusam, Ponggal bagi

yang beragama Hindu serta Vaisakhi bagi yang beragama Sikh

CiriCiri

Terdiri dari beberapa etnik kecil seperti:

Sarawak:Iban,Bidayuh,Orang Ulu;
Sabah:Kadazandusun,Bajau,Murut
Mewakili 12% penduduk Malaysia

Agam
a

Lazim menganut agama Islam dan Kristian serta kepercayaan

animisme

Buday
a

Meraikan perayaan dan kebudayaan mengikut etnik seperti

Hari Gawai dan Pesta Menuai atau Tadau Kaamatan dan juga
perayaan-perayaan keagamaan seperti Hari Raya Aildilfitri dan
Hari Krismas

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

PLURALITI MENURUT PERSPEKTIF ISLAM

35

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

KESIMPULAN
36

Sifat struktural sosial, keadaan sosial

dan ikatan sosial masyarakat
Pluralisme sosial dan kebudayaan serta
punca konflik
Darjah dan sumber ketegangan sosial
Isu prasangka dan diskriminasi
Faktor personaliti dalam menentukan
tingkahlaku masyarakat
Dasar dan perancangan sosial

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy

PENGUKUHAN
37

Huraikan:

Akulturasi.

Segregasi.

Amalgamasi.

Bincangkan TIGA (3) pendekatan konsep akomodasi yang wajar

dijadikan panduan bagi menjamin keharmonian hubungan etnik
di Malaysia dengan mengemukakan contoh yang relevan.

Bincangkan TIGA (3) aspek kebudayaan kaum Baba-Nyonya

yang diterima daripada orang Melayu.

Bincangkan TIGA (3) ciri yang terdapat dalam sesuatu budaya

sehingga membolehkan ia bertahan lama.

ETNIK
ETNIK &
& RAS
RAS
MASYARAKAT
MASYARAKAT
BUDAYA
BUDAYA
INTEGRASI
INTEGRASI &
&
HUBUNGAN
HUBUNGAN
ETNIK
ETNIK

ETNIK
ETNIK
MALAYSIA
MALAYSIA

ISLAM
ISLAM &
&
PLURALITI
PLURALITI
eMKAy
eMKAy