Disusun Oleh:
YOGYAKARTA
OKTOBER
2009
PERCOBAAN B-1
Ditambah H2O 50 ml
Buret
Titrasi
Erlenmeyer 125 mL
10 ml NaOH 0,1 mol
10 ml H2O
2 tetes indicator p.p.
Erlenmeyer 125 mL
10 ml NaOH 0,1 mol
10 ml H2O
2 tetes indicator p.p.
Erlenmeyer 125 mL
10 ml NaOH 0,1 mol
10 ml H2O
2 tetes indicator p.p.
5 ml Asam Cuka
Buret
Titrasi
Erlenmeyer 125 ml
10 ml asam cuka encer
+2 tetes indicator p.p.
Erlenmeyer 125 ml
10 ml asam cuka encer
+2 tetes indicator p.p.
Erlenmeyer 125 ml
10 ml asam cuka encer
+2 tetes indicator p.p.
D. Hasil Pengamatan
I.
Standarisasi larutan NaOH dengan larutan asam oksalat
a. Pembuatan larutan standar asam oksalat H2C2O4
Berat cawan kosong
= 27,55 gram
Berat cawan + H2C2O4.2H2O
= 28,18 gram
Berat H2C2O4.2H2O
= 0,63 gram
Volume larutan
= 100 mL
Molaritas larutan H2C2O4
= 0,005 mol
b. Titrasi
Pekerjaan
Volume NaOH,
mL
Titrasi 1
10 ML
Titrasi 2
10 ML
Titrasi 3
10 mL
Molaritas NaOH rata-rata
Volume H2C2O4,
mL
6,5 ML
6 ML
5 mL
Molaritas
NaOH, M
0,0325 M
0,03 M
0,025 M
0,0292 M
Faktor NaOH
0,584
Dasar perhitungan
Normalitas NaOH =
II.
(mLxN)H2C2O4
ML NaOH
Volume NaOH, mL
5 mL
5,5 mL
6 mL
DAFTAR PUSTAKA
Nuryono et al. 2009. Instruksi Kerja Kimia Dasar. Yogyakarta : Laboratorium
Kimia Dasar.
Purba, Michael. 2007. Kimia Untuk SMA Kelas XI. Jakarta : Erlangga.
Sudarmo, Unggul. 2004. Kimia Untuk SMA Kelas X. Jakarta : Erlangga
http://wikipedia.org (Tanggal akses 6 Oktober 2009)
Lampiran 2. Perhitungan
Standarisasi larutan NaOH dengan larutan asam oksalat
a. Pembuatan larutan standar asam oksalat (H2C2O4.2H2O)
Dari hasil percobaan didapat data :
Berat H2C2O4.2H2O
= 0,63 gram
Volume pengenceran
= 100 ml = 0,1 L
Mol H2C2O4.2H2O
=
=
=
M H2C2O4.2H2O
=
=
=
Berat H2C2O4.2H2O
BM H2C2O4.2H2O
0,63 gram
126
0,005 mol
mol H2C2O4.2H2O
Volume pengenceran
0,005 mol
0,1 L
0,05 M
H2C2O4.2H2O
2H+ + C2O42N H2C2O4.2H2O = 2 x M H2C2O4.2H2O
= 0,1 N
b. Titrasi
Grek NaOH
NNaOH x VNaOH
= Grek H2C2O4.2H2O
= N H2C2O4.2H2O x V H2C2O4.2H2O
N NaOH
=
=
=
N NaOH
=
=
=
N NaOH
N H2C2O4.2H2O x V H2C2O4.2H2O
V NaOH
0,1 x 6,5
20 ml
0,0325 N
N H2C2O4.2H2O x V H2C2O4.2H2O
V NaOH
0,1 x 6
20 ml
0,03 N
N H2C2O4.2H2O x V H2C2O4.2H2O
V NaOH
0,1 x 5
20 ml
0,025 N
MNaOH
NNaOH
M NaOH
MI+M2+M3
3
0,0292 M
=
MNaOH dalam 10 ml NaOH :
V NaOH+H2O x M NaOH+H2O = VNaOH x MNaOH
MNaOH
=
=
=
Faktor Normalitas
=
=
=
V NaOH+H2O x M NaOH+H2O
VNaOH
20 ml x 0,0292 M
10 ml
0,0584 M
M NaOH hasil percobaan
M NaOH teoritis
0,0584 M
0,1 M
0,584
(MNaOHxVNaOH)
BM asam cuka x
=
=
% Asam cuka
=
=
=
% Asam cuka
=
=
=
x
x
x
x
(MNaOHxVNaOH)
Vasam cuka yang dititrasi
0,0584 M x 5,5
10
(MNaOHxVNaOH)
Vasam cuka yang dititrasi
0,0584 M x 6
10
x
x
x
x
0,1%
60 x 0,1%
BM asam cuka x
0,1%
60 x 0,1%
BM asam cuka x
0,1%
60 x 0,1%