ADMINISTRASI KESEHATAN

1. Definisi Menurut Komisi Pendidikan Administrasi Kesehatan Amerika Serikat pada tahun 19 ! Suatu proses "an# men"an#kut peren$anaan% pen#or#anisasian% pen#arahan% pen#a&asan% pen#koordinasian dan peni'aian terhadap sum(er% tata $ara dan kesan##upan "an# tersedia untuk memenuhi ke(utuhan dan tuntutan akan kesehatan% pera&atan kedokteran serta 'in#kun#an "an# sehat den#an )a'an men"ediakan dan men"e'en##arakan pe'(a#ai upa"a kesehatan "an# ditu)ukan kepada perseoran#an% ke'ompok dan ataupun mas"arakat *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan% Edisi Kedua% Dr. A-ru' A-&ar% M.P.H.% ,inarupa Aksara. Administrasi Kesehatan dapat diartikan se(a#ai pen#administrasian upa"a kesehatan. Pen#administrasian upa"a kesehatan dapat diartikan se(a#ai men#etrapkan fun#si/ fun#si administrasi terhadap sum(er da"a "an# tersedia se$ara efektif dan efisien% untuk dapat men#hasi'kan pe'a"anan kesehatan "an# di(utuhkan atau dituntut% untuk dapat men#atasi men#atasi masa'ah kesehatan "an# dihadapi *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan Mas"arakat% ,udioro ,. 0. Tu)uan Tu)uan utama dari diterapkann"a administrasi kesehatan ia'ah a#ar ke(utuhan dan tuntutan mas"arakat terhadap kesehatan% pera&atan kedokteran dan 'in#kun#an "an# sehat dapat terpenuhi den#an se(aik/(aikn"a. *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan% Edisi Kedua% Dr. A-ru' A-&ar% M.P.H.% ,inarupa Aksara. 1. 2un#si

Menurut Komisi Pendidikan Administrasi Kesehatan Mas"arakat Di(edakan atas 3 ma$am% "aitu + 1. Peren$anaan *p'annin#. 0. Pen#or#anisasian *or#ani-in#. 1. Pen#arahan *dire$tin#. !. Pen#a&asan *$ontro''in#. 4. Pen#koordinasian *$oordinatin#. dan 3. Peni'aian *e5a'uation.

Menurut 2reeman Di(edakan atas 3 ma$am% "aitu + 1. Peren$anaan *p'annin#. 0. Pen##erakan *a$tuatin#. 1. Pen#koordinasian *$oordinatin#. !. ,im(in#an *#uidan$e. 4. Mem(e(askan *freedom. dan 3. Pertan##un# )a&a(an *responsi(i'it".

Menurut 6eor#e R. Terr" Di(edakan atas ! ma$am% "aitu + 1. Peren$anaan *p'annin#. 0. Pen#or#anisasian *or#ani-in#. 1. Pen##erakan *a$tuatin#. !. Pen#a&asan *$ontro''in#. 2un#si administrasi menurut Terr" ini terkena' den#an sin#katan P7A8

Menurut ,arton Di(edakan atas 9 ma$am% "aitu + 1. Peren$anaan *p'annin#. 0. Pen#or#anisasian *or#ani-in#. 1. Pen"usunan staf *staffin#. !. Pen"usunan an##aran (e'an)a *(ud#etin#.

4. Pe'aksanaan *imp'ementin#. 3. Pen#koordinasian *$oordinatin#. . Pe'aporan *reportin#. 9. Peni'aian *e5a'uation. Di(edakan atas Menurut M. 6ui'i$k ma$am% "aitu + 1. Peren$anaan *p'annin#. 0. Pen#or#anisasian *or#ani-in#. 1. Pen"usunan staf !. Pen#a&asan *$ontro''in#. 4. Pen#koordinasian *$oordinatin#. dan 3. Peni'aian *e5a'uation. Hendr" 2a"o' Di(edakan atas 4 ma$am% "aitu + 1. Peren$anaan *p'annin#. 0. Pen#or#anisasian *or#ani-in#. 1. Pem(erian perintah *$omandin#. !. Pen#koordinasian *$oordinatin#. 4. Pen#a&asan *$ontro''in#. "akni + 1. 0. pen"usunan staf 1. Pe'aksanaan *imp'ementin#. "an# dida'amn"a termasuk pen#arahan% pen#koordinasian % (im(in#an% pen##erakan dan pen#a&asan Peren$anaan pen"usunan an##aran (e'an)a Pen#or#anisasian *or#ani-in#. "an# dida'amn"a termasuk *p'annin#. "an# dida'amn"a termasuk Da'am praktek sehari/hari% untuk memudahkan pe'aksanaann"a% pe'(a#ai fun#si administrasi ini serin# disederhanakan men)adi ! ma$am sa)a%

!. 'aporan

Peni'aian *e5a'uatin#. "an# dida'amn"a termasuk pen"usunan

*Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan% Edisi Kedua% Dr. A-ru' A-&ar% M.P.H.% ,inarupa Aksara. Di Indonesia Di(edakan atas 1 ma$am% "aitu + 1. Peren$anaan *p'annin#. *P1. 0. Pen##erakan dan pe'aksanaan *P0. 1. Pen#arahan% Pen#enda'ian% Pen#koordinasian *P1. *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan Mas"arakat% ,udioro ,. !. :nsur ; unsure 1. 2un#si Administrasi *function of administration. 2reeman mem(edakann"a atas 3 ma$am "akni peren$anaan% pen##erakan% pen#koordinasian% (im(in#an% mem(e(askan% dan pertan##un#)a&a(an 6eor#e R. Terr" mem(edakann"a atas ! ma$am "akni peren$anaan% pen#or#anisasian% pen##erakan% dan pen#a&asan. 2un#si ini dikena' den#an nama P7A8 ,arton mem(edakann"a men)adi 9 ma$am "akni peren$anaan% pen#or#anisasian% pen"usunan staff% pen"usunan an##aran% pe'aksanaan% pen#koordinasian% pe'aporan% dan peni'aian <uther M. 6ui'i$k mem(edakan fun#si ini atas peren$anaan% pen#or#anisasian% pen"usunan staff% ma$am "aitu pen#arahan%

pen#koordinasian% pe'aporan dan pen"usunan an#aran (e'an)a. 2un#si ini dikena' den#an sin#katan P7SD87R, Hendr" 2a"o' mem(edakann"a atas 4 ma$am "akni peren$anaan% pen#or#anisasian% pem(erian perintah% pen#koordinasian% dan pen#a&asan Da'am praktekn"a fun#si/fun#si terse(ut serin# disederhanakan men)adi ! ma$am "aitu +

Peren$anaan "an# dida'amn"a termasuk pen"usunan an##aran (e'an)a Pen#or#anisasian "an# dida'amn"a termasuk pen"usunan staff Pe'aksanaan "an# dida'amn"a termasuk pen#arahan% pen#koordinasian% (im(in#an% pen#erakan% dan pen#a&asan Peni'aian "an# dida'amn"a termasuk pen"usunan 'aporan

0. Peran#kat Administrasi *tools of administration. Peran#kat administrasi ada'ah se#a'a sesuatu "an# di(utuhkan untuk dapat me'aksanakan peker)aan administrasi 1. Sum(er *resour$es. a. ah'i. b. Sumber modal Sum(er moda' (e#erak = mone" Sum(er moda' tidak (er#erak = materia' c. Sumber alamiah Men$akup semua "an# terdapat di a'am "an# tidak temasuk sum(er tena#a dan sum(er moda'. 0. Tata $ara *pro$edures. = Method Ia'ah kema)uan IPTEK kedokteran "an# dimi'iki dan "an# diterapkan 1. Kesan##upan *$apa$it". Ia'ah keadaan fisik% menta'% dan (io'o#is tena#a pe'aksana. 1. Tu)uan Administrasi Kesehatan *goals and objectives) Tu)uan utama diterapkann"a administrasi kesehatan ada'ah a#ar ke(utuhan dan tuntutan mas"arakat terhadap kesehatan% pera&atan kedokteran dan 'in#kun#an "an# sehat dapat ter$apai se(aik/(aikn"a a. Ke(utuhan kesehatan Sumber tenaga (labour resources/Man) Sum(er tena#a di(edakan men)adi dua "aiitu tena#a ah'i dan tena#a tidak

Ia'ah sesuatu "an# se$ara o("ekti5 diper'ukan o'eh seseoran# untuk menin#katkan kesehatann"a. Terpenuhi atau tidakn"a ke(uthan ts( amat menetukan (erhasi' atau tidakn"a suatu upa"a kesehatan (. Tuntutan kesehatan Ada'ah sesuatu "an# se$ara su()ektif diper'kan o'eh seseoran# untuk menin#katkan kesehatann"a. Karena sifatn"a "an# su()ektif% maka terpenuhi atau tidakn"a tuntutan ts( tidak menentukan ke(erhasi'an suatu upa"a kesehatan *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan% Edisi Kedua% Dr. A-ru' A-&ar% M.P.H.% ,inarupa Aksara.

a. Masukan >an# dimaksud den#an masukan *input. da'am administrasi ada'ah se#a'a sesuatu "an# di(utuhkan untuk dapat me'aksanakan peker)aan administrasi. Masukan dan atau peran#kat administrasi terse(ut (an"ak ma$amn"a. Pem(a#ian "an# (an"ak dikena' di mas"arakat ia'ah "an# dise(ut ! M% "akni manusia *man.% uan# *mone".% sarana *materia'.% metode *method.% untuk or#anisasi "an# tidak men$ari keuntun#an% serta 3M "akni manusia *man.% uan# *mone".% sarana *materia'.% metode *method.% pasar *market. serta mesin *ma$hiner". untuk or#anisasi "an# men$ari keuntun#an. (. Proses >an# dimaksud den#an proses *pro$ess. da'am administrasi ada'ah 'an#kah/ 'an#kah "an# harus di'akukan untuk men$apai tu)uan "an# te'ah ditetapkan dikena' p'a den#an nama fun#si administrasi. Pada umun"a proses dan ataupun fun#si administrasi ini merupakan tan##un# )a&a( pimpinan. Da'am praktek sehari/hari% untuk memudahkan pe'aksanaann"a% (er(a#ai fun#si administrasi disederhanakan men)adi ! ma$am "akni + peren$anaan *p'annin#. "an# dida'amn"a termasuk

pen"usunan an##aran (e'an)a

pen#or#anisasian *or#ani-in#. "an# dida'amn"a termasuk pen"usunan staff. pe'aksanaan *imp'ementin#. "an# dida'amn"a termasuk pen#arahan% pen#a&asan. pen#koordinasiaan% (im(in#an% pen##erakan dan

$. Ke'uaran >an# dimaksud den#an ke'uaran *output. ada'ah hasi' dari suatu peker)aan administrasi. :ntuk administrasi kesehatan% ke'uaran terse(ut dikena' den#an nama pe'a"anan kesehatan *hea'th ser5i$e.. Pada saat ini pe'a"anan kesehatan terse(ut (an"ak ma$amn"a. Se$ara umum dapat di(edakan atas dua ma$am. Pertama% pe'a"anan kedokteran *medi$a' ser5i$es.. Kedua% pe'a"anan kesehatan mas"arakat *pu('i$ hea'th ser5i$es.. d. Sasaran >an# dimaksud den#an sasaran *tar#et #roup. kepada siap ke'uaran "an# dihasi'kan% "akni upa"a kesehatan terse(ut% ditu)ukkan. :ntuk administrasi kesehatan sasaran "an# dimaksud disini di(edakan atas empat ma$am "akni perseoran#an% ke'uar#a% ke'ompok dan mas"arakat. Dapat (ersifat 'an#sun# *dire$t tar#et #roup.% ataupun (ersifat tidak 'an#sun# *indire$t tar#et #roup.. e. Dampak >an# dimaksud den#an dampak *impa$t. ada'ah aki(at "an# ditim(u'kan o'eh ke'uaran. :ntuk administrasi kesehatan% dampak "an# diharapkan ada'ah makin menin#katn"a dera)at kesehatan. *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan Mas"arakat% ,udioro ,. 4. Manfaat 1. 0. Dapat dike'o'a sum(er% tata $ara dan kesan##upan "an# dimi'iki se$ara efektif dan efisien Dapat dipenuhin"a ke(utuhan dan tuntutan akan kesehatan se$ara tepat dan sesuai

1.

Dapat disediakan dan dise'en##arakan pe'a"anan kesehatan "an# se(aik/ (aikn"a

Dari keti#a manfaat di atas dapat disimpu'kan (ah&a administrasi kesehatan (erupa"a men"ediakan dan men"e'en##arakan pe'a"anan kesehatan sedemikian rupa sehin##a den#an masukan "an# seke$i'/ke$i'n"a * sum(er% tata $ara% dan kesan##upan . dapat dihasi'kan ke'uaran "an# se(esar/(esarn"a *terpenuhi. ke(utuhan dan tuntutan akan kesehatan.. *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan% Edisi Kedua% Dr. A-ru' A-&ar% M.P.H.% ,inarupa Aksara. 3. Ruan# 'in#kup Men$akup semua fun#si administrasi Me'aksanakan peker)aan administrasi sama'ah artin"a den#an me'aksanakan semua fun#si administrasi "an# dikena'% mu'ai dari peren$anaan% pen#o#anisasian% pe'aksanaan serta peni'aian Men$akup semua (entuk dan ma$am pe'a"anan kesehatan Administrasi kesehatan diper'ukan untuk men#e'o'a semua pe'a"anan kesehatan "an# men$akup promotif% pre5entif% kuratif% dan reha(i'itatif. Se'ain itu% administrasi kesehatan )u#a diper'ukan pada pen#e'o'aan pe'a"anan kesehatan "an# di(a#i menurut sasaran pemakain"a. *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan% Edisi Kedua% Dr. A-ru' A-&ar% M.P.H.% ,inarupa Aksara. . (atasan Administrasi (erasa' dari (ahasa <atin% terdiri dari kata ?ad@ "an# (erarti ?intensif@ dan ?ministrare@ "an# (erarti ?me'a"ani se$ara intensif@. Da'am artian 'uas dan umum% administrasi dapat diartikan se(a#ai ?se#a'a ke#iatan untuk men$apai tu)uan "an# te'ah ditentukan@. Menurut <uther 6u'i$k da'am (ukun"a A Paper of the S$ien$es of Administration A men"e(utkan AAdministration has to do &ith #ettin# thin#s done% &ith the

a$$omp'ishment of defined o()e$ti5esB * Adminsitrasi (erkaitan den#an pe'aksanaan ker)a untuk pen$apaian tu)uan "an# te'ah ditentukan. :pa"a kesehatan ada'ah se#a'a tindakan "an# di'akukan untuk memenuhi ke(utuhan dan tuntutan #una man#atasi masa'ah kesehatan. Administrasi kesehatan dapat diartikan se(a#ai ?pen#administrasian upa"a kesehatan@. Pen#administrasian upa"a kesehatan dapat diartikan se(a#ai men#etrapkan fun#si/fun#si administrasi terhadap sum(er da"a "an# tersedia se$ara efektif dan efisien% untuk dapat men#hasi'kan pa'a"anan kesehatan "an# di(utuhkan atau dituntut% untuk dapat men#atasi masa'ah kesehatan "an# dihadapi *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan Mas"arakat% ,udioro ,.

P:SKESMAS
1. Definisi Se(a#ai suatu or#anisasi kesehatan fun#siona' "an# mem(erikan pe'a"anan se$ara men"e'uruh dan terpadu kepada mas"arakat di &i'a"ah ker)an"a da'am (entuk ke#iatan pokok *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan Mas"arakat% ,udioro ,. 0. Pro#ram 1. 0. 1. !. 4. 3. . KIA P0M HS Perkesmas PKM K, 6i-i

9. 9. 1C. 11. 10. 11. 1!. 14. 13. 1 . 19.

Pen#o(atan :KS Kes. #i#i = mu'ut Kesehatan )i&a <a(. sederhana Kesehatan Ker)a Kesehatan :si'a Kesehatan o'ahra#a Kesehatan Rema)a SP1 *1D. SP0TP. Pen#o(atan tradisiona'

*Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan Mas"arakat% ,udioro ,. 1. Sasaran !. Komponen Mana)emen Puskesmas a. Peren$anaan Tin#kat Puskesmas *PTP. "an# dahu'u dikena' )u#a den#an AMi$ro P'annin#B. Daur kurun &aktu peren$anaan AMi$ro P'annin#B tadin"a ditetapkan 4 tahun% sedan#kan untuk PTP setiap tahun. (. Per#erakan dan pe'aksanaann"a me'a'ui ke#iatan AMini <okakar"aB da'am (entuk pertemuan dan rapat ker)a (erka'a $. Pemanauan me'a'ui s"stem pen$atatan dan pe'aporan terpadu puskesmas atau disin#kat ASP0TPB"an# kemudian diru(ah dan disederhanakan men)adi A Sistem Pen$atatan dan Pe'aporan PuskesmasB atau disin#kat men)adi SP1. d. Startifikasi puskesmas% suatu upa"a untuk me'akukan peni'aian prestasi ker)a puskesmas den#an men#e'ompokan men)adi 1 strata% "aitu "an# (aik *strata I.% "an# sedan# *strata II.% >an# kuran# *Strata III.. *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan Mas"arakat% ,udioro ,.

PEREN8ANAAN

1.

Definisi Peren$anaan ada'ah kemampuan memi'ih satu kemun#kinan dari pe'(a#ai kemun#kinan "an# tersedia dan "an# dipandan# pa'in# tepat untuk men$apai tu)uan *,i''" E. 6oet-.. Peren$anaan ada'ah peker)aan "an# men"an#kut pen"usunan konsep serta ke#iatan "an# akan di'aksanakan untuk men$apai tu)uan "an# te'ah ditetapkan demi masa depan "an# 'e(ih (aik *<e ,reton.. Peren$anaan ada'ah upa"a men"usun pe'(a#ai keputusan "an# (ersifat pokok "an# dipandan# pa'in# pentin# dan "an# akan di'aksanakan menurut urutann"a #una men$apai tu)uan "an# te'ah ditetapkan *Ma'o$h dan Dea$on.. Peren$anaan ada'ah proses menetapkan pen#arahan "an# resmi dan pe'(a#ai ham(atan "an# diperkirakan ada da'am men)a'ankan. suatu pro#ram #una dipakai se(a#ai pedoman da'am suatu or#anisasi *Ansorf dan ,renden(ur$i.. Peren$anaan ada'ah proses ker)a "an# terus menerus "an# me'i/ puti pen#am(i'an keputusan "an# (ersifat pokok dan pentin# "an# akan di'aksanakan se$ara sistematik o'eh suatu or#anisasi% me'akukan perkiraan/ perkiraan den#an memper#unakan se#a'a pen#etahuan "an# ada tentan# masa depan% men#or#anisir se$ara sistematik se#a'a usaha "an# per'u untuk me'aksanakan ke(erhasi'an se#a'a dari keputusan "an# te'ah ditetapkan terse(ut dan men#ukur )a'an di'aksanakann"a keputusan den#an

mem(andin#kan hasi' den#an tar#et "an# te'ah ditetapkan% me'a'ui pmanfaatan umpan (a'ik "an# diterima dan "an# te'ah disusun sehin##a (erada da'am keadaan "an# teratur dan (aik *Dru$ker.. Peren$anaan ada'ah proses pen#ana'isaan dan pemahaman sis/ tem% merumuskan tu)uan umum dan tu)uan khusus% memperkirakan se#a'a kemampuan "an# dimi'iki% men#uraikan se#a'a kemun#kinan "an# dapat di'akukan untuk men$apai tu)uan% men#ana'isa efektifitas pe'(a#ai kemun#kinan terse(ut% men"usun perin$ian se'en#kapn"a dari kemun#kinan "an# terpi'ih dan men#ikatn"a da'am suatu sistem pen#a&asan "an# terus menerus sehin##a dapat

di$apai hu(un#an "an# optima' antara ren$ana den#an sistem "an# dianut *<e5e" dan <oom(a.. *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan% Edisi Kedua% Dr. A-ru' A-&ar% M.P.H.% ,inarupa Aksara. 0. 1. a. (. $. tu)uan terse(ut d. efisien e. Pen##erakan tindakan pe'aksanaan dan pemantauann"a a#ar dipero'eh hu(un#an "an# optima' antara ren$ana dan sistem terse(ut *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan Mas"arakat% ,udioro ,. !. a. misi *mission. suatu ren$ana "# (aik harus'ah men#andun# uraian tentan# misi or#anisasi "# men#a)ukan ren$ana terse(ut. :raian "# terkandun# d'm misi ini men$akup (idan# "# amat 'uas% "# antara 'ain me'iputi 'atar (e'akan#% $ita/$ita% tu#as pokok% dan ruan# 'in#kup ke#iatan dari or#anisasi "# men"usun dan men#a)ukan ren$ana. (. masa'ah *pro('em. suatu ren$ana "# (aik harus men#andun# rumusan masa'ah "akni sesuatu "an# in#in dise'esaikan o'eh ren$ana "an# sedan# disusun. $. tu)uan umum dan khusus suatu keadaan tertentu "# in#in di$apai o'eh suatu ren$ana. Rumuskan'ah tu)uan ts( d# 'en#kap. d. ke#iatan *a$ti5it". :nsur ; unsur Pemi'ihan ren$ana tindakan "an# dini'ai pa'in# efektif dan Tahap ; tahap ,atasan Pen#ana'isaan dan pemahaman sistemn"a Perumusan #oa' dan tu)uan sistem serta kemampuann"a Men"usun a'ternatif tindakan untuk me$apai #oa' dan

suatu ren$ana "# (aik harus pu'a men#andun# uraian tentan# ke#iatan "an# akan di'akukan. e. asumsi peren$anaan *p'annin# asumption. suatu ren$ana "# (aik harus'ah men#andun# uraian tentan# pe'(a#ai perkiraan dan ataupun kemun#kinan "# akan dihadapi )ika ren$ana terse(ut di'aksanakan *p'annin# aumption.. f. strate#i pendekatan *strate#" of approa$h. unsur 'ain "an# ada da'am suatu ren$ana "an# (aik ia'ah tepatn"a uraian tentan# strate#i pendekatan *strate#" of approa$h. "an# akan diper#unakan pada &aktu pe'aksanaan pro#ram. #. sasaran *tar#et #roup. 'a-imn"a pada setiap pro#ram kesehatan ditemukan sasaran *tar#et #roup. tertentu "an# in#in ditu)u% "akni kepada siapa pro#ram kesehatan terse(ut diperuntukkan. e. &aktu *time. suatu ren$ana "an# (aik harus'ah men#andun# uraian tentan# &aktu "akni "an# menun)uk pada )an#ka &aktu dan atau 'aman"a ren$ana terse(ut di'aksanakan. f. or#anisasi dan tena#a pe'aksana *or#ani-ation and staff. terdapat atau tidakn"a uraian tt# or#anisasi dan tena#a pe'aksana da'am suatu ren$ana% )u#a menentukan (aik atau tidakn"a ren$ana terse(ut. #. (ia"a *$ost. suatu ren$ana "an# (aik harus'ah men$antumkan uraian tentan# (ia"a "an# diper'ukan untuk me'aksanakan ren$ana terse(ut. h. metoda dan kriteria peni'aian *method of e5a'uation and mi'estone. unsur terakhir "an# harus terdapat da'am suatu ren$ana ia'ah uraian tentan# metoda dan kriteria peni'aian "an# akan diper#unakan da'am meni'ai ke(erhasi'an dan ataupun ke#a#a'an pro#ram. *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan% Edisi Kedua% Dr. A-ru' A-&ar% M.P.H.% ,inarupa Aksara. 4. Ma$am / ma$am

a. (.

Ditin)au dari )an#ka &aktu (er'akun"a ren$ana Peren$anaan )an#ka pen)an# Masa (er'akun"a ren$ana terse(ut antara 10/0C tahun. Peren$anaan )an#ka menen#ah Masa (er'akun"a ren$ana terse(ut antara 4/ tahun Peren$anaan )an#ka pendek Masa (er'akun"a ren$ana terse(ut han"a untuk )an#ka &aktu 1 tahun sa)a Ditin)au dari frekuensi pen##unaan Di#unakan satu ka'i Dise(ut pen##unaan satu ka'i *sin#'e/use p'annin#.% apa(i'a ren$ana "an# dihasi'kan han"a dapat diper#unakan satu ka'i. Peren$anaan "an# seperti ini dapat se$ara sen#a)a di'akukan% atau karena meman# te'ah tidak dapat di#unakan 'a#i. Antara 'ain karena keadaan 'in#kun#an "an# te'ah (eru(ah. Di#unakan (eru'an# ka'i Dise(ut pen##unaan (eru'an# ka'i *repeat/use p'annin#.% apa(i'a ren$ana "an# dihasi'kan dapat diper#unakan 'e(ih dari satu ka'i

$.

Ditin)au dari tin#katan ren$ana Peren$anaan induk Dise(ut peren$anaan induk *master p'annin#.% apa(i'a ren$ana "an# dihasi'kan 'e(ih menitik(eratkann pada aspek ke(i)aka% mempun"ai ruan# 'in#kup "an# amat 'uas serta (er'aku untuk )an#ka &aktu "an# pan)an# Peren$anaan operasiona' Dise(ut peren$anaan operasiona' *operationa' p'annin#.% apa(i'a ren$ana "an# dihasi'kan 'e(ih menitik (eratkan pada aspek pedoman pe'aksanaan "an# akan dipakai se(a#ai petun)uk pada &aktu me'aksanakan ke#iatan. Peren$anaan harian

Dise(ut se(a#ai peren$anaan harian *da"/to/da" p'annin#.% apa(i'a ren$ana "an# dihasi'kan te'ah disusun se$ara rin$i. d. Ditin)au dari fi'osofi peren$anaan Peren$anaan memuaskan Dise(ut se(a#ai peren$anaan memuaskan *satisf"in# p'annin#.% apa(i'a fiosofi "an# dianut pada &aktu me'akukan peren$anaan tidak ter'a'u mementin#kan keuntun#an #o'on#an% me'ainkan kepuasaan semua pihak "an# ter'i(at. Peren$anaan optima' Dise(ut se(a#ai peren$anaan optima' *optimi-in# p'annin#.% apa(i'a fi'osofi "an# dianut pada &aktu me'akukan peren$anaan san#at mementin#kan pen$apaian tu)uan. Peren$anaan adaptasi Dise(ut se(a#ai peren$anaan adaptasi *adapti5i-er p'annin#.% apa(i'a fi'osofi "an# dianut pada &aktu me'akukan peren$anaan $enderun# (erupa"a untuk se'a'u men"esuaikan diri den#an situasi dan kondisi "an# dihadapi e. Ditin)au dari orientasi &aktu Peren$anaan (erorientasi masa 'a'u kini Peren$anaan (erorientasi masa depan Peren$anaan redistri(usi Pada peren$anaan redistri(utif% seka'ipun orientasin"a ada'ah masa depan% tetapi ren$ana "an# disusun tidak atas ka)ian masa depan "an# ter'a'u menda'am Peren$anaan speku'atif Pada peren$anaan speku'atif% sifat speku'atif san#at dirasakan. Ka)ian tentan# masa depan% seka'ipun mun#kin di'akukan den#an memper#unakan data% tetapi ter'a'u (erani. Peren$anaan ke(i)akan

Ada'ah peren$anaan "an# san#at (erorientasi pada masa depan% serta disusun atas ka)ian "an# seksama dan menda'am terhadap (er(a#ai data "an# seksama dan menda'am terhadap (er(a#ai data "an# tersedia f. Ditin)au dari ruan# 'in#kup Peren$anaan strate#ik Dise(ut peren$anaan strate#ik% apa(i'a ren$ana "an# dihasi'kan men#uraikan den#an 'en#kap ke(i)akan )an#ka pan)an# "an# in#in diterapkan% tu)uan )an#ka pan)an# "an# in#in di$apai serta ran#kaian Peren$anaan taktis Dise(ut peren$anaan taktis% apa(i'a ren$ana "an# dihasi'kan han"a men#andun# uraian tentan# ke(i)akan% tu)uan serta ke#iatan )an#ka pendek sa)a. Peren$anaan taktis mudah men"esuaikan diri den#an perkem(an#an situasi dan kondisi. Peren$anaan men"e'uruh Dise(ut peren$anaan men"e'uruh% apa(i'a ren$an "an# dihasi'kan men#andun# uraian "an# (ersifat men"e'uruh Peren$anaan terpadu Dise(ut peren$anaan terpadu% apa(i'a ren$an "an# dihasi'kan )e'as men##am(arkan keterpaduan antar ke#iatan "an# akan di'akukan% dan atau den#an ke#iatan 'ain "an# te'ah ada. *Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan% Edisi Kedua% Dr. A-ru' A-&ar% M.P.H.% ,inarupa Aksara. 3. a. 8iri/$iri da'am arti umum% peren$anaan ada'ah sa'ah satu peri'aku hidup sehari/hari "# se$ara sadar atau tidak dari &aktu ke &aktu setiap oran#% (aik sendiri/sendiri atau (ersama akan me'akukann"a se(e'um me'aksanakan sesuatu untuk memenuhi ke(utuhan hidupn"a dan pentahapan ke#iatan "an# akan di'akukan. Peren$anaan strate#i umumn"a su'it diu(ah.

(. $. d.

Peren$aanaan umumn"a men#hadapi sum(er da"a "an# ter(atas dan (ahkan minim Se(a#ai fun#si terpentin# da'am administrasi% peren$anaan akan men$akup dan (ahkan mendominasi )u#a fun#si/fun#si administrasi 'ainn"a Peren$anaan harus se'a'" (erorientasi ke masa depan% meskipun da'am a&a' prosesn"a mun#kin harus me'ihat du'u ke (e'akan#% "aitu me'ihat du'u sudah se)auh mana apa "an# sudah di'akukan dan di$apai sampai saat akan dimu'ain"a daur mana)emen (erikutn"a

e. peranan pentin#

karena orientasin"a ke masa depan maka kemampuan merama'kan apa "an# akan dihadapi di masa "an# akan datan# meme#an#

*Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan Mas"arakat% ,udioro ,. . 1. ii. pen#o'ahan data iii.pen"a)ian data i5.pemi'ihan prioritas masa'ah 0 i. ii. iii. i5. 5. menetapkan prioritas )a'an ke'uar men"usun a'ternatif )a'an ke'uar memi'ih prioritas )a'an ke'uar u)i 'apan#an memper(aiki prioritas )a'an ke'uar men"usun uraian ren$ana ker)a Proses Peren$anaan menetapkan prioritas masa'ah i. me'akukan pen#umpu'an data

*Sum(er + ,uku Pen#antar Administrasi Kesehatan% Edisi Kedua% Dr. A-ru' A-&ar% M.P.H.% ,inarupa Aksara.