2. BENTUK AKAR
Sebelum membahas lebih jauh bentuk akar, mengingat kembali
tentang bilangan rasional dan bilangan irasional yang telah dibahas
sebelumnya.
Bilangan Real
Bilangan Irasional
Bilangan Rasional
Bilangan Pecahan
Bilangan Bulat
4 ,
6 ,
8 ,
9 ,
12 ,
16 ,
20 ,
25 ,
36
6,
8,
20
merupakan bentuk akar, karena
2 ,
12 ,
bilangan-bilangan tersebut tidak dapat dinyatakan dalam bentuk
= 2.4494897427...
= 2.8284271247...
12 = 3.4641016151...
20
= 4.4721359549...
4 = 2,000...
= 3,000...
16 = 4,000...
25 = 5,000...
36 = 6,000...
Bilangan rasional dapat diartikan sebagai bilangan pecahan desimal
tak terbatas tetapi berulang
9
Contoh 11 :
Penyelesaian
misalkan :
x = 0,666...
- - - - - - - - - ( kedua ruas dikalikan dengan 10 )
x = 0,242424...
- - - - - - - - - (kedua ruas dikalikan dengan 100 )
....
....
....
....
....
....
= 24 , ...
= .... + ...
= .... + ...
... = ....
= ....
= ....
am
an
2 = 2
2 x
... ( 1 )
...
Contoh 12 :
cm
b. panjang sisi 2 2 cm
Penyelesaian
C
a. AD =
( 3) 2 ( 3) 2
3 3
Contoh 12 :
Nyatakan bilangan berpangkat di bawah ini dalam bentuk akar
a.
2
5
6
b.
2
5a 3
Penyelesaian
2
5
6
a.
2
5a 3
b.
= 5 62 =
22
x 3
:
22
x 3
c.
36
5
=
c.
= x2 x
2
x3
= x2 3 x2
5
= 3
2
a3
a2
Contoh 13 :
b.
a3
Penyelesaian
6
a3
c.
b 1
d.
13 1
9
81
a2
b 1
1 3
9
1
81
35
= a3 x
b3
a6
= b1 x
=3
3
b2
x 1
81
31
3
=
1
3
1
b2
= 3
x 3
LATIHAN 1
4
d.
b3
a. 5 3 2 =
b.
c.
a2
1
3
1
3 3
3
1
=
1
33
10
c.
b.
125
d.
0,9
6
9
e.
f.
0,8
1000
g.
0,08
8
h. 3
64
32
2
53
( x2 y )
c.
1
e. 81 3
13
4
d. ( 1 ) 2
1
f.
1
2
g. 7 y 5
h.
2 1
3
a.
b.
4 9
c.
d.
36
e.
5
2 a3
16
f.
x3
g.
p2 4 p
h.
1 3
81
9
b.
16
c.
32
d.
1
2
e.
f. 4
1
32
4 1
g.
h.
1 3
2
1
4
1
2
a
b
5
b. a 6
1
3
e.
1
b3
3x
13
2
1
1
g. x 2 ( x 3 + x 2 )
1
2
a 2
b 1
d.
2
a
1
b
1
2
f.
c.
2
x
2
2y
23
1
3
h. x 2 ( 2 + y 2 )
1
a. ( x 2 1 )1/ 4 ( x 2 1 )3/ 4 c.
x2
x 3
1
b.
c.
1
x
36 x 3
d. 4
1
x5
x 1
x x
f.
x2
Contoh 14 :
48
d.
b.
125
e.
96a 5
f.
Penyelesaian
a.
48
16 x 3
16 x
c.
112b 8
54x8
192 y10
:
b.
125
= ... x ...
= ...
4 3
96a 5
= ...
16a 4 x 6a
16a 4 x
d.
= ...
112b 8
= ... x ...
6a
= 4a 2 6a
e.
54x8
= ...
27 x 6 x 2 x 2
27 x 6 x
f.
192 y10
= ...
= ... x ...
2x 2
= 3x 2 3 2 x 2
= ...
LATIHAN 2
Sederhanakan bentuk akar di bawah ini
1.
20
6.
147
11. 2
40
2.
45
7.
150
12. 5
90
3.
63
8.
180
13. 8
200
4.
98
9.
245
14. 7
5.
108
10.
432
15. 11
216
320
a5
19.
12s 4
22.
27 x 2 y 5
17.
2 p7
20.
6a 3b
23.
64 x 7 y 2
18.
8x 4
21.
32a 8 y 5
24.
80 p 8 q11
Contoh 15 :
+ 7
d. 5 2 + 2 2 4 2
Penyelesaian
+ 4
=( 3 + 4 )
b. 2
+ 7
c. 6
d. 5 2 + 2 2 4 2
= 7
Untuk di ingat :
dan
a b
a b
maka
axa
a x
a2
a xb
ab
a x
= pq
ab
axb
1.
(q
2.
)(
) = pq
) =
ab
pr
ac
ad
ac
bc
bd
)2 = (a + b) + 2
) =
3.
4.
ab
( a b) 2
ab
)2 = (a + b ) 2
ab
( a b) 2
ab
, dengan a > b
Contoh 16 :
(4 2 2
g. (
5)
Penyelesaian
a.
2 =
5 x
b. 2
7 x
5x 2
e. 2
3 x
2)
h. (
(4 2 2
2)
:
=
10
) = 10 + 5
5)
5 2 x4
f. ( 2 +
)(
= 12
15
= ( 2 x 5 x 4 x 3 ) 2 = 120 2
3
)=
10
35
g. (
2
2 ) = ( 5 + 2 ) + 2 10 = 7 + 2 10
h. (
2) = (3+2)2
3 2 = (2 x 3) 14 = 6 14
c. 5 2 ( 2 +
d. 3
= 52
21
Contoh 17 :
10
15 2
18 2
26
72
c.
9 4
Penyelesaian
:
13
a.
15 2
26
26
syarat
Jumlah
15
hasil kali
2 26 = (
15
13
2)
...
b.
18 2
72
72
... +
18
18 2
c.
9 4
72
= ( ... ... )
9 2
...
8
... +
9
9 4
= ( ... + ... )
LATIHAN 3
Sederhanakan operasi penjumlahan dan pengurangan di bawah ini.
1.
1.
2.
3.
5 2 +
2
4 7 + 3 7
5 5 2 5
6 3 3
5.
6.
7.
8.
8 10 + 3 10 10 10
3 6 2 5 6 + 7 5
5 2 2 5 9 2 +7 5
6 3 +4 2 2 3 6 2
+ 3 27
28 10 7
3
12. 3
13. 5
45
+ 4 20 5 125
63 4 20 2 175 + 5
14. 2
512
125
11.
128
+5
50
243
+4
32
+5
27
11
16.
17.
18.
(
(
15
19. (
20. (
21. (2
2 +2
22.
2 x
2 2 )
6 3 )
( 3 + 5 )
23.
63 x
7
10
3
5 2)
26. (
27. (2
28. (3
3 x
7 x
24. (
5 +
25. (
)2
8 x
2 2
28 x
+
)(3
27
3
5
112
)( 6 2 )
2 3 )
)( 2 + 2
+ 5 2 )(2
5 2 )
+2
)(3
18 6
30.
32 5
28
31.
13 4
1
, jika
2
2 = 1,4142
= 1,4142 = ...
2
1
x
2
2
2
= 2 = (1,4142) = ...
a
b
, kalikan dengan
b
b
Contoh 18 :
6
3
b.
Penyelesaian
a.
b.
c.
6
3
3
=
=
2 5
5
6
3
3
5
3
5
3
6 3
= 2
3
=
5
c.
2 5
2 5
3
3 5
=
10
10
5 x
3
1
3
15
dan seterusnya
Contoh 19 :
a. 3 5
b. 4 2 3
Penyelesaian
2
2
2 5 4
a. 3 5 = 3 5 x
=
c.
2 (3 5 )
9 5
2 (3
4
5)
13
(3 5 )
2
=
6
b. 4 2 3
c.
6 (4 2 3 )
16 4(3)
6 (4 2 3 )
16 12
6 (4 2 3 )
4
6+3
2
2 5 4
42 3
42 3
x
42 3
2 5 4
2 5 4
2 5 4
2 ( 2 5 4)
20 16
2 10 4 2
4
3. Bilangan Berbentuk
10
c
a
atau
Contoh 20 :
4
3
Penyelesaian
a.
4
3
=
=
14
5
2 2 3
2 2 3
=
=
b.
b.
4( 3
2
2( 3
5)
5)
2 5 2 3
5
2 2 3
2 2 3
2 2 3
5 ( 2 2 3)
2 12
10 2 15
10
1
10
10
1
5
15
LATIHAN 4
Rasionalkan penyebut untuk setiap bilangan pecahan di bawah ini
6
2
1.
6.
2.
7.
3
3
3.
8.
4.
6 5
5.
9.
96
2
10.
2 3
11. 3
12. 5 2 5
12
5
2
7 3
13.
20
63
14.
72
150
15.
2 500
2
2 3
2 3
3 6 4 2
17.
19.
20.
2 3 5
2
22.
3 2
5 6
1
2
23.
2
1
2
3
1
3
4
2
25.
13
42 3 3
15
TUGAS 2
1.
a.
3
1
(x 2
2
y 3 )2
1
y 3 ) 2
1 3 13 4 3
13 2
13 2
2 1
(x 3
b.
c.
(x
1
4
y 1 ) 2
3
y3
1
2
13 2
13 2
b.
c. x =
d. x =
e.
3.
x
1 x
3
363 x
36
36
3 2
12 x 2 20 x 41
5 )(
Diketahui nilai a = 2
Buktikan bahwa nilai c =
3 2
5 )( 10 2
12 x 2 20 x 4
, b=
3)
dan c = a + b .
9
y2 x y 3 y
4
2
y2 x y 3 y 1
4
UJI KOMPETENSI
16
B. 1
C. 1
x 1 y 1
x 2 y 2
2. Jika x + y 0 maka
A.
x y
xy
xy
B. x y
xy
2 (x y )
D.
xy
x y2
4a
1
2
adalah .
2a
B. 4ab2
x y
E. x y
E. 3
senilai dengan .
C.
A. 8ab2
D. 2
C. 2ab2
D. ab2
5
3 5 1
4
4 a 3 x ( a 4 ) 2
4. Bentuk pangkat dari a
E.
1
2
ab2
a
A.
35
a 24
5. Jumlah dari
A. 7
1
2
B.
30
1
10
C.
a 24
10
a a
10
25
D.
...
C. 10
B. 10
a 24
1
9
adalah .
1
9
10 1
1
2
20
E.
a 24
1
10
10
15
a 24
adalah .
E. 11
D. 11
1
2
ke
dalam
bentuk
a
,
b
dimana
a,b
merupakan
B. 349
C. 347
D. 345
E. 343
17
( a 3 b 3 c 3 )( a 1 b 1 c 1 )
a2 b2 c2
A. 3/2
B. 2/3
= ....
C. 1/3
D. 2/3
56 3 )(
A. 14
12 2
+ 2
B. 14 2 + 2 2
= ....
E. 112 2
Bentuk
sederhana
7 ) adalah ....
E. 7 14
35
5 )(
11 6
10
6)
adalah ....
E. (
D. 14 2
C. 11 6 2
D. 11 3 2
C. 14
E. 3/2
10 2 (
15
C. (
D. (
+ 2)
2)
B. (
2 3
11. Jika
.
A. 5
B. 3
C. 2
B.
2
2
13
+7)
C.
13
+1)
D.
2
2
D. 2
3 ...
13
E.
14.
)
)
C. ( 1+
D. ( 1+
Nilai
2 x 1
A. 3
18
x
x
B. 2
2 x 1
yang
1
2
5)
3
2
6
20 2
E . ( 1+ 2 )
)
memenuhi
persamaan
C. 3/2
1)
7)
E. 3
D. 2/3
E. 1/3
1
8
10
B.
10
2)
C.
10
2)
D.
10
2)
10
2)
E.
2)
1
6
TUGAS KHUSUS
19
Nama
: ...................................
Kelas
: ...................................
No. Absen
: ...................................
PETUNJUK :
1. Potong lembar jawaban ini pada bagian yang diberi tanda.
2. Kerjakan soal-soal di bawah ini sesuai perintah pada tempat yang
tersedia, kemudian hasil akhir dari masing-masing soal tersebut di
tulis pada kotak yang disediakan.
3. Serahkan lembar jawaban ini kepada guru sebelum ulangan harian
dilaksanakan.
1. Diketahui a
a
1
3
.b
1
4
.c
1
, b = 16 dan c = 4 . Nilai
8
1
1
2
....
Penyelesaian :
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
2. Sederhanakan
5. 2 n ( 52n 1 2 n 1 ) 3
( 53n 1 2 2n 1 ) 2
Penyelesaian :
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
20
........................................................................................................
6
2
3 3 2
Penyelesaian :
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
3
2
x
x
x
Penyelesaian :
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
21
6. Diketahui
dan
, tentukan nilai p + q
Penyelesaian :
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
TELAH DIPERIKSA :
Tanggal, .........................................
Nilai
: .................................
22