Definisi kurikulum

* Ahli sosiologi- alat yang boleh

membantu kanak-kanak memainkan
peranan orang dewasa apabila
sampai masanya.
* Saylor- kurikulum adalah satu daya
usaha institusi pendidikan yang
menyeluruh untuk memenuhi tujuan
yang diharapkan semasa berada
dalam institusi itu.
* Inlow- kurikulum merupakan salah
satu daya usaha institusi pendidikan
yang dirancang bagi membantu
pelajar merujuk kepada tujuan yang
telah ditetapkan.
* Walker- untuk membentuk kurikulum
perlu ada kriteria, rancangan
kurikulum, bahan-bahan pengajaran
serta cara menilai yang akan
digunakan.
* Tayler- 4 persoalan asas untuk
membina kurikulum
i. apakah tujuan pendidikan yang
dikehendaki untuk dicapai?
ii. bagaimanakah pengalaman
pembelajaran yang berguna dipilih
untuk mencapai tujuan tersebut?
iii. bagaimanakah pengalaman itu
diolah atau disusun untuk mendapat
pengajaran yang berkesan?
iv. bagaimanakah keberkesanan
pengalaman pembelajaran itu dapat
dinilai?

Konsep dan orientasi kurikulum

- 5 konsep kurikulum untuk
memahami pendekatan, penggunaan
dan kepentingan kurikulum
1. Perkembangan proses kognitifperkembangan intelek.
2. Kurikulum sebagai teknologimenekankan hasil, pengeluaran,
rangsangan dan pengukuhan serta
sistem bagi mendapatkan
pembelajaran.
3. Kurikulum sebagai pengalaman
pengguna- berorientasikan
pemusatan pelajar.
4. Menstruktur masyarakatberorientasikan keadaan sekarang
dan masa depan .
5. Akademik rasionalismemenekankan individu harus
menguasai kemahiran menyesuaikan
diri dalam masyarakat dan
menguasai idea-idea yang telah
dicipta oleh generasi terdahulu.

Pengertia
n
Kurikulu
m

Kurikulum menurut perspektif

Islam
* Omar Al-Syaibani menjelaskan
pengertian kurikulum merujuk kamus
Arab ialah 'manhaj' yang bermakna
jalan yang terang.
- Kurikulum dimaksudkannya sebagai
jalan terang yang dilalui oleh pendidik
atau guru pelatih dengan orang-orang
yang dididik atau dilatihnya untuk
mengembangkan pengetahuan,
keterampilan dan sikap mereka.
* Hassan Langgulung menjelaskan
bahawa kurikulum mempunyai 4
unsur utama menurut pendapat Omar
Al-Syaibani:
i. tujuan pendidikan yang ingin dicapai
oleh kurikulum itu.
ii. pengetahuan: maklumat, data dan
kegiatan.
iii. pengalaman dari mana terbentuk
kurikulum itu.
iv. kaedah dan cara mengajar dan
bimbingan yang diikuti murid-murid
untuk mendorong mereka belajar dan
membawa mereka ke arah yang
dikehendaki dan tujuan yang telah
direncanakan dan cara penilaian yang
digunakan.

PEMBENTUKAN KURIKULUM

Persoalan yang perlu dipertimbangkan semasa proses pembentukan kurikulum iaitu persoalan
objektif, kurikulum, kandungan kurikulum, kaedah penyampaian dalam kurikulum yang
dibina dan penilaian dalam kurikulum.
Ketika proses mereka bentuk kurikulum program perlu diisi dengan kandungan yang
berkaitan dengan masyarakat, politik dan budaya bagi menelakkan wujudnya konflik.
Beberapa isu kritikal dan perlu dipertimbangkan dalam reka bentuk program ialah:
- Program perlu efektif, mempunyai arahan yang tepat, cekap pelaksanaannya, adil dan
menjimatkan.
- Program perlu mengkoordinat aktiviti yang melibatkan jutaan manusia.
- Program perlu mengasingkan unsur-unsur budaya yang sama dan berbeza.
- Proses menstabilkan program yang telah dimantapkan.
Reka bentuk kursus- seorang pereka kursus perlu berpandukan kepada matlamat, isi,
penekanan yang berkaitan dengan pelbagai topik, seimbang antara matlamat yang
dikehendaki dan mempunyai penguasaan yang tinggi terhadap pelajar. Kursus yang dibentuk
haruslah berfungsi untuk menggerakkan pelajar mengambil bahagian dengan aktif dalam
aktiviti pembelajaran di samping memperkembangkan keupayaan pelajar untuk belajar.
Reka bentuk aktiviti- merupakan aktiviti yang sebenar dijalankan di sekolah oleh guru dan
pelajar. Guru merupakan pereka aktiviti. Setiap aktiviti perlu mempunyai 3 dimensi iaitu
pertama tugas pelajar, kedua struktur tugas sosial dan ketiga struktur tugas matlamat.

Menyediakan polisi membuat kurikulum

Reka bentuk umum kurikulum melibatkan persediaan rancangan dan bahan-bahan yang akan
digunakan dengan berkesan oleh pelajar dan guru
Reka bentuk kurikulum site specific - melihat kepada perancangan mengukur sekolah yang
menghadapi masalah kurikulum dan memerlukan penukaran kurikulumnya.

Asas
pembentu
kan
kurikulum
Pengenala
n
3 usaha
pembentu
kan
kurikulum

 6 faktor yang berkaitan bagi menghasilkan reka bentuk kurikulum yang berjaya:
1. Reka bentuk peringkat awal yang berskala kecil
2. Reka bentuk kurikulum memerlukan masa yang panjang
3. Reka bentuk kurikulum memerlukan pasukan yang pakar dalam pelbagai bidang
4. Reka bentuk kurikulum akan mewujudkan interaksi dengan pengguna tetap iaitu guru
5. Reka bentuk kurikulum memerlukan perhatian yang tetap dalam penilaian
6. Reka bentuk kurikulum dapat disebarkan secara efektif dengan kes yang berpatutan.

Prinsip dalaman
- Ianya merupakan prinsip yang berpusat kepada aspek-aspek dalam kurikulum yang
melibatkan pernyataan objektif, pernyataan kandungan, pernyataan kaedah, penyampaian
dan penilaian.
- Terdapat 2 tahap pembentukan kurikulum yang dilaksanakan oleh KPM:
i. Perancangan secara menyeluruh (KBSR dan KBSM)
ii. Pembentukan kurikulum sebenar mengikut mata pelajaran yang telah ditetapkan (BM,
BI, Sejarah dan lain-lain).
Prinsip luaran
- Ianya adalah berkaitan dengan elemen 'kehendak' masyarakat, pelajar, pentadbir dan guru
yang menggunakan kurikulum yang dibentuk.
- Tyler memberikan 2 penjelasan 'kehendak' iaitu:
* Kehendak adalah jurang di antara norma yang diperlukan dengan apa yang ada.
* Pada sudut psikologi, kehendak merupakan keregangan-ketegangan di dalam organisma
yang perlu distabilkan.
- Tyler menyatakan bahawa untuk mendapatkan objektif pendidikan ia perlu melihat 3 aspek
utama apabila pendidikan akan dilaksanakan, iaitu:
* Pelajar- merupakan manusia yang memerlukan sesuatu dari kurikulum
* Masyarakat- merupakan kelompok manusia yang mengharapkan sesuatu hasil daripada
kurikulum yang disediakan.
* Pakar mata pelajaran- pembekal maklumat yang sesuai untuk disampaikan agar diperolehi
oleh ahli masyarakat.

Keperluan
untuk reka
bentuk
kurikulum
yang
efektif
Prinsip
pembentuk
an
kurikulum

1. Reka bentuk tumpuan subjek

- reka bentuk subjek yang
melihat kurikulum yang
menekankan subjek atau mata
pelajaran sebagai terasnya
- reka bentuk disiplin ilmu yang
melihat kurikulum menekankan
subjek secara lebih mendalam
- reka bentuk bidang luas iaitu
menggabungkan dua atau lebih
subjek dalam satu kurikulum
- reka bentuk korelasi yang
melihat kurikulum dihubungkan
dengan aspek-aspek penting
dalam satu subjek dengan satu
subjek lain dalam kurikulum
2. Reka bentuk tumpuan pelajar
- tumpuan kepada kanak-kanak
dengan melihat keperluan
pelajar sebagai asasnya
- tumpuan pengalaman yang
melihat pengalaman pelajar
sebagai satu sumber
- reka bentuk melampau iaitu
membiarkan kanak-kanak
memilih apa yang perlu mereka
belajar
- reka bentuk humanistik iaitu
kurikulum yang menekan
kepada perkembangan dan
pencapaian pelajar
3. Reka bentuk tumpuan
masalah
- mengambil kira suasana
kehidupan semasa dan
masalah utama dalam
memberikan pendidikan umum

Bentuk reka bentuk kurikulum

1. Ruang lingkup
seluas mana dan sedalam
mana isi kandungan hendak
dimasukkan ke dalam kurikulum
- contoh- KNSR dan KBSMperbezaan dari segi bidang dan
peringkat umur pelajar
2. Kesepaduan
- penekanan hubungan secara
mendatar antara berbagaibagai isi kandungan, topik dan
tema sesuatu bidang ilmu
3. Turutan
- kurikulum mesti menyediakan
elemen pembelajaran yang
berturutan secara berterusan
4. Kesinambungan
- penggunaan beberapa idea
penting yang dirasakan oleh
pendidik perlu dipelajari oleh
pelajar dengan luas dan
mendalam
5. Berhubungan dan seimbang
- kurikulum dilihat berhubungan
pada berbagai-bagai segi yang
melibatkan kurikulum sama ada
secara mendatar atau menegak
- secara mendatar ialah
hubungan antara subjek
dengan subjek seperti
matematik dan sains
- secara menegak ialah antara
topik dengan topik dalam
subjek yang sama seperti
belajar membaca al-Quran dan
menghafal al-Quran

Dimensi reka bentuk kurikulum

Reka bentuk kurikulum

-Bahagian-bahagian dalam
kurikulum
1. Matlamat, tujuan dan objektif
2. Kandungan
3. Pengalaman pembelajaran
4. Pendekatan penilaian
-Persoalan-persoalan dalam
pembentukan kurikulum
1. Apakah yang hendak
dilakukan?
2. Apakah isi kandungan mata
pelajaran yang hendak
dimasukkan?
3. Apakah strategi pengajaran,
sumber dan aktiviti yang
hendak digunakan?
4. Apakah kaedah dan alat
yang hendak digunakan bagi
menentukan pencapaian
kurikulum

MODEL PEMBENTUKAN KURIKULUM

Model Objektif
1. Model objektif
melibatkan objektif
pendidikan iaitu hasil
yang diharapkan
apabila seseorang itu
melalui proses
pendidikan
2. 2 tahap objektif
- Objektif kursus
# objektif yang dibina
berdasarkan sesuatu
disiplin ilmu yang
hendak didedahkan
kepada pelajar
- Objektif
pembelajaran
# objektif dibina
berdasarkan corak
pembelajaran yang
dilalui dan diperolehi
oleh pelajar
# 2 tahap- objektif
minimum yang perlu
dicapai oleh pelajar,
objektif kemajuan
iaitu pencapaian
bergantung kepada
kebolehan individu.

Model Naturalistik
1. 3 elemen model
naturalistik
i. dasar kurikulum
- merujuk kepada sistem
kepercayaan nilai yang
diambil kira oleh
pembina-pembina
kurikulum
- Dasar Pelajaran
Kebangsaan merupakan
unsur utama untuk
menentukan bentuk
pendidikan yang
digunakan + dasar
kerajaan
ii. pertimbangan
- matlamat dan cara
menjadi pertimbangan
iii. reka bentuk
kurikulum
- merupakan satu set
perhubungan yang
abstrak dalam
penghasilan
pembangunan kurikulum
2. Model ini merupakan
satu set keputusankeputusan reka bentuk.

Model Nat. Dinamik

1. Konsep
- melibatkan
kepercayaan,
andaian dan
pertimbangan yang
diterima oleh pereka
bentuk kurikulum dan
menjadi asas untuk
membuat pemilihan
dikira sebagai dasar
kurikulum
- FPK mempunyai
unsur JERI
2. Teori
- Merupakan sesuatu
kepercayaan tentang
hubungan antara
hakikat kewujudan
entiti dengan
kepercayaan kepada
kebenaran
- Di Malaysia,
pendidikan
berpaksikan kepada
ketuhanan
3. Tujuan dan
matlamat
- kepercayaan
tentang apa yang
dikehendaki oleh
pendidikan.

Model Humanistik
1. Model humanistik
menekankan tentang
perkembangan diri
kanak-kanak
sebagaimana yang
telah dijelaskan oleh
Maslow sebagai 'selfactualisation'.
2. Model humanistik
berpusat kepada
pelajar yang
mempunyai
tanggungjawab
terhadap
pembelajaran
mereka dan
mempelajari sesuatu.
3. Guru hanya
sebagai pemudah
cara manakala
penglibatan dan
kaedah penemuan
merupakan kaedah
yang sesuai
digunakan.

Model
Pengurusan
1. Pertimbangan
matlamat dan objektif
- kuasa luaran seperti
tuntutan undang2,
maklumat
penyelidikan,
pertubuhan
profesional dan garis
panduan kerajaan
- asas kurikulum
seperti masyarakat,
pelajar dan
pengetahuan.
2. Pertimbangan reka
bentuk kurikulum
- Fokus reka bentuk
ialah disiplin subjek,
kemampuan, sifat2
kemanusiaan dan
proses, aktiviti dan
fungsi sosial serta
berfokus kpd aktiviti
dan keperluan
individu.
3. Pelaksanaan
kurikulum
- Kaedah pengajaran,
bahan dan sumber
kursus pengajaran,
unit perancangan dan
rancanganpengajaran.
4. Penilaian kurikulum

Pertimbangan yang perlu dipertimbangkan

untuk mereka bentuk kurikulum berorientasikan
individdu:
1. Memberi kebebasan kepada guru daripada
ikatan reka bentuk tertentu yang telah
ditetapkan.
2. Reka bentuk mata pelajaran (kurikulum
disusun berdasarkan kepada subjek) - pelajar
haruslah menguasai isi dengan kaedah
pengajaran berpusatkan aktiviti verbal.
3. Reka bentuk aktiviti (reka bentuk kurikulum
disusun berdasarkan minat pelajar secara
psikologi) - fokus utamanya ialah
perkembangan sepenuhnya pelajar, kaedah
asas pengajarannya ialah penyelesaian
masalah dan pelajar merupakan fokus
utamanya.
4. Reka bentuk 'core' atau keutamaan dalam
penyediaan kurikulum (reka bentuk ini disusun
mengikut keperluan masalah sosial dan
strukturnya berkisar kepada tema penghidupan
sosial) - guru berperanan membantu pelajar
mengadaptasi dunia sekeliling dan kaedah
yang digunakan ialah kaedah penyelesaian
masalah.
5. Reka bentuk kurikulum yang berterusan iaitu
merupakan reka bentuk kurikulum yang
bersambungan antara subjek.
6. Faktor kemanusiaan

Reka bentuk kurikulum berorientasikan

individu dalam model humanistik

Sekolah Humanistik / Kemanusiaan

1. Konsep yang dibentuk adalah lebih kepada

penilaian.
2. Ciri-ciri yang perlu dipertimbangkan adalah:
* dengan menekankan perkembangan kanakkanak secara berterusan
* dengan menekankan cara hidup yang
demokratik
* masyarakat yang salah anggap bahawa
sekolah hanyalah tempat untuk menerap,
mendidik dan menghasilkan ilmu dan idea
berbagai-bagai.
* pentadbiran yang dapat mengurus dengan
berkesan dan fleksibel.
* berkaitan dengan matlamat peribadi sosial
yang memperlihatkan tentang matlamat
sekolah adalah untuk mempertingkatkan mutu
kehidupan yang berorientasikan peningkatan
keupayaan individu pelajar.
* untuk membentuk arah kendiri, iaitu sekolah
memberikan tumpuan yang lebih kepada arah
kendiri pelajar.
* sekolah jenis ini adalah untuk memupuk dan
meningkat tahap pencapaian intelek pelajar dari
peringkat kanak-kanak.
* sekolah adalah bertanggungjawab ke arah
pencapaian yang tinggi terutamanya dalam
intelek.

PENENTUAN OBJEKTIF PENDIDIKAN DAN PEMBELAJARAN

Tyler memberikan 5 pendekatan untuk menentukan objektif p&p, iaitu:

i. Mengkaji pljr sbg sumber objektif - mengesan apakah perubahan yg perlu diusahakan agar
pendidikan bersesuaian dgn perubahan masa dan tempat pljr mengikuti pendidikan.
ii. Mengkaji cara hidup di luar sekolah - menentukan apakah pengetahuan, kemahiran, sikap dan
kebolehan yg diperlukan oleh masyarakat yg dapat dilaksanakan melalui pendidikan.
iii. Mengkaji cadangan yang telah dikemukakan oleh pakar m/pelajaran - pakar digunakan sebagai
penjana idea utk membentuk objektif pendidikan.
- persoalan yg timbul i) apakah sumbangan m/pelajaran mereka utk memdidik generasi muda yg
bkn berniat hendak menjadi ahli dlm bidang ini? ii) apakah sumbangan m/pelajaran mereka kpd
org ramai?
iv. Menggunakan falsafah utk memilih dan menentukan objektif - dlm konteks Malaysia, jika ahli
masyarakatnya memahami, menghayati serta menjadi seperti mana yg dihasratkan dlm FPK dan
mengamalkan Rukun Negara seseorg itu akan menjadi ahli masyarakat yg unggul yg dikehendaki
oleh masyarakat Malaysia.
v. Menggunakan psikologi pembelajaran utk memilih dan menentukan objektif - objektif pendidikan
adalah perlu kerana objektif pendidikan merupakan satu matlamat pendidikan yang perlu dicapai
melalui proses pembelajaran.
Objektif pendidikan perlu mengikut turutan yg logik dan sesuai. Cth: Matematik KBSR - pelajar
didedahkan dgn penulisan angka, pembilangan dan menyatakan nilai tempat serta menguasai
kemahiran dalam ke empat-empat operasi pengiraan. Kemahiran ini menjadi asas kpd peringkat
pembelajaran merekod dan membaca sekumpulan data dlm bentuk jadual dan graf pd peringkat
yg lebih tinggi. Matematik KBSM - pelajar menggunakan operasi matematik pada tahap yg lebih
tinggi dan merupakan lanjutan drpd pengetahuan peringkat rendah.
Pendekatan yg dicadangkan oleh Kerr utk menentukan objektif pendidikan ialah pendekatan
Beevers, iaitu:
i. Melibatkan proses membentuk beberapa pernyataan objektif yg memberi tumpuan kpd
perubahan perlakuan yg diharapkan dlm satu proses pendidikan.
ii. Mereka yg terlibat dlm bidang pendidikan akan menentukan dan menyenaraikan objektif
mengikut keutamaan.
Terdapat 2 masalah yg timbul apabila melaksanakan pendekatan Beever berbanding pendekatan
Tyler, iaitu:
i. Untuk menentukan bahawa pernyataan yg dibentuk itu merupakan pernyataan objektif yg
dikehendaki, pendekatan ini memerlukan proses tertentu, iaitu proses keesahan dan
kebolehpercayaan. (penyelidikan perlu dijalankan dan mengambil masa yang panjang)
ii. Berhubung dgn mereka yg perlu memilih dan menyenaraikan objektif, hanya para pendidik atau
ahli pendidik sahaja yg mempunyai kefahaman tentang bagaimana proses pendidikan itu berlaku
dan kesesuaiannya dlm sesuatu sistem pendidikan.

Asas
penentu
an
objektif
pendidik
an

Objektif
pembelajar
an

Objektif pembelajaran merupakan pernyataan matlamat yg diharapkan dapat

dicapai selepas suatu proses pengajaran dijalankan.
Masa utk mencapai matlamat pengajaran dan pembelajaran adalah lbh pendek
berbanding masa untuk mencapai matlamat objektif pendidikan.
Cth: dalam objektif pembelajaran, penguasaan 3M diberi keutamaan utk
mengelakkan pelajar menjadi buta huruf, lemah utk berkomunikasi atau sukar utk
menyelesaikan masalah. Keadaan ini akan menyebabkan objektif pendidikan tidak
tercapai apabila pelajar meninggalkan sistem pendidikan.

Penentuan
objektif
pembelajar
an

Pertimbangan yang perlu untuk menentukan objektif pembelajaran:

i. Melalui kefahaman objektif pendidikan Taxonomy Bloom, iaitu berdasarkan aras
kemahiran yg telah ditentukan tahapnya.
ii. Berdasarkan matlamat pembelajaran dlm aspek pengetahuan, pemahaman,
aplikasi, sintesis dan penilaian.
iii. Berasaskan bidang kognitif, afektif dan psikomotor juga perlu diberi perhatian.
iv. Berasaskan pengalaman mengajar yg membolehkan seseorg guru membentuk
objektif pembelajaran drpd kandungan pengajaran, kaedah dan aktiviti pengajaran.
v. Untuk menentukan objektif pembelajaran, guru juga boleh bertanya pada diri
sendiri 2 soalan utama, iaitu: - mengapakah kandungan m/pelajaran ini diajar? mengapakah sesuatu aktiviti itu dipilih sbg aktiviti pengajaran?
vi. Tidak semua objektif pembelajaran mengikut kandungan m/pelajaran yg diajar
dan keadaan pelajar belajar.

Proses
pemilihan
objektif
pembelaja
ran

Persoalan yg dikemukakan Gronlund dapat dijawab dgn penerangan berikut:

i. Pendidik perlu merujuk kpd pakar m/pelajaran iaitu, org yg menentukan
kandungan dlm sesuatu m/pelajaran. (pendidik blh merujuk kpd pakar subjek di
sekolah spt ketua bidang, ketua panitia)
ii. Objektif yg dibina perlu menuju kpd perseimbangan antara objektif-objektif yg ada
dlm taksonomi pembelajaran iaitu bidang kognitif, afektif dan psikomotor.
iii. Pendidik perlu mengandaikan bhw murid-murid mempunyai kebolehan yg
berlainan dan pendidik perlu memikirkan kaedah yg sesuai utk kumpulan murid
tersebut.
iv. Pendidik perlu mengandaikan setiap sekolah mempunyai falsafah masing-masing
dan pengajaran mengarah kpd falsafah tersebut.
v. Objektif pembelajaran yg dibentuk hendaklah berharmoni dgn prinsip-prinsip
pembelajaran spt kesediaan, motivasi dan minat serta proses pemindaha ilmu yg
hndk disampaikan kpd pelajar.

Kelemaha
n Model
Objektif

Penentuan objektif pada peringkat awal menghalang pendidik drpd mengambil peluang utk
bergerak berasaskan keperluan krn apa yg perlu dilakukan selalunya terbatas dgn pengisian
utk memenuhi kehendak objektif.
Pengukuran bererti pelakuan yg dpt diukur secara objektif dan secara mekanikal , manakala
pendekatan objektif tidak terlibat dgn kemanusiaan.
Model objektif bersifat tidak demokratik krn dirancang lbh awal hasil yg sepatutnya diperolehi
slps pljr melalui sesuatu proses pengajaran.
Eisner dan Vallance menjelaskan 4 kelemahan model objektif:
i. dalam model objektif tidak dibincangkan bhw ada antara objektif tidak boleh dicapai atau
setakat mana jangkaan hasil pendidikan blh dicapai melalui proses pendidikan.
ii. bagaimanakah cara-cara isi m/pelajaran yg dipilih mempengaruhi kenyataan objektif
pendidikan tdk dibincangkan scr mendalam.
iii. kekeliruan telah berlaku dr segi penggunaan objektif, iaitu ada yg terus menggunakannya
sebagai piawai pengukuran sedangkan objektif sepatutnya digunakan sbg kriteria utk
menentukan apa yg perlu dicapai dlm pendidikan.
iv. model objektif tidak membandingkan dari segi kehendak-kehendak yg logik berhubung
hasil akhir atau dari segi syarat-syarat psikologi utk pbntkan kurikulum.
Walaupun dikritik namun objektif pendidikan merupakan asas kpd pendidik utk
mengorganisasikan proses pendidikan. Objektif pendidikan membantu pendidik merancang
dan menentukan aktiviti yg sesuai tanpa menghalang kreativiti pendidik.

 Kurikulum merupakan pendukung matlamat dan dasar kerajaan.

Kandungan dalam sesuatu kurikulum dilihat dari 2 aspek:
i. aspek umum - melihat kpd beberapa m/pelajaran yg merangkumi suatu
kurikulum. cthnya - KBSR, kelompok manusia dan alam sekitar ialah m/pelajaran
sains, pendidikan Islam, pendidikan moral dan kajian tempatan.
ii. aspek satu mata pelajaran - melihat isi-isi dalam satu m/pelajaran yg
merupakan sebahagian daripada kurikulum keseluruhannya. cthnya m/pelajaran
bahasa, sains, matematik dll ada dlm kurikulum kini, KBSR dan KBSM. Setiap
m/pelajaran dilaksanakan proses p&p berdasarkan sukatan pelajaran yg
disediakan oleh Kementerian Pelajaran.

Sudut pandangan Islam, Hassan Langgulung menyatakan bahawa ilmu adalah

satu keseluruhan yang mutlak.
Ilmu terbahagi kepada 3 iaitu:
i. kata yg diwahyukan
ii. ilmu atau bidang yg meliputi kajian ttg manusia sbg individu dan anggota
masyarakat cthnya dlm bdg psikologi, sosiologi, sejarah dan sebagainya.
iii. bidang yg mengkaji alam tabii seperti biologi dan botani.
Ketiga-tiga ilmu di atas perlu ada dlm kurikulum scr eksplisit dan implisit.
Kurikulum tersembunyi berlaku apabila sesuatu kebaikan dlm p&p itu
disampaikan kpd pelajar dgn secara tidak dirancang tetapi membantu
kesempurnaan proses pendidikan

Kurikulum
pendidikan
Pengenalan

PENENTUAN KANDUNGAN KURIKULUM

1. Kriteria kegunaan
- melihat kpd perkara yg digunakan secara meluas dlm
kehidupan harian. (bhs yg biasa digunakan oleh kanakkanak dlm beberapa konteks sesuai dimasukkan dlm
kurikulum bhs)
2. Kriteria kesewarjagatan
- ditaksifkan mengikut skop geografi iaitu jika satu
kandungan penting di beberapa tempat, kandungan itu
juga adalah penting di tempat lain. (pengetahuan
mengenai kemanusiaan, kerajaan, undang-undang
kehidupan dll)
3. Kriteria pulangan maksimum
- kriteria ini bermaksud pada darjah/tingkatan manakah
kandungan ini paling berkesan dari segi pembelajaran
- i. peringkat mitos - umur 4-10 thn
ii. peringkat romantis - umur 8- 15 thn
iii. peringkat falsafah - umur 14- 20 thn
iv. peringkat ironis - umur 19 hingga dewasa
- dlm sistem pendidikan ngr, pendidikan pelajar adalah
berasaskan umur.
4. Kriteria kekurangan
5. Kriteria kesusahan - terdpt perkara yg blh diajar di
sekolah dan ada pula blh diajar di rumah.
6. Kriteria membantu hidup - cthnya utk mengelakkan
kemalangan seseorg itu perlu mengetahui dan
mengenal pasti keadaan2 yg blh membahayakan
dirinya dan org lain.
7. Kriteria kesesuaian - melibatkan perkara2 sensitif yg
perlu dimasukkan.
8. Kriteria kualiti
9. Kriteria minat - menekankan sama ada kurikulum blh
menggalakkan pelajar mempunyai minat utk bljr atau
menghadkn pembelajaran mereka.

Kriteria pemilihan isi kandungan

Pemilihan kandungan kurikulum

1. Perlu ada perseimbangan antara

unsur kognitif, afektif dan psikomotor
ke arah pembinaan insan yang
seimbang.
2. Faktor politik seperti peristiwa 13
Mei 1969 membawa kpd perubahan
pendidikan dgn penekanan
kurikulum pendidikan sivik.
3. Kebanyakan kandungan
kurikulum berpunca daripada 2
pendekatan iaitu:
# Pemusatan pd pelajar.
# Pemusatan pd disiplin atau subjek.
4. Kedua-dua pendekatan ini
dipelopori oleh John Dewey dan
Jerome Bruner.
# John Dewey - kurikulum
merupakan ciptaan sosial, iaitu
pendidikan merupakan kaedah asas
bg reformasi masyarakat.
# Jerome Bruner - kandungan
kurikulum perlu berasaskan disiplin
iaitu kurikulum perlu dipusatkan kpd
disiplin.
5. Mengenali dan mendalami
m/pelajaran boleh mengembangkan
minda pelajar, memahami, meninjau
dan menukar keadaan alam
persekitarannya.

Pembentuk
Struktur
Struktur
an aktiviti
Perancang
sosial
kognitif
Proses
pengajaran
an dalam
dalam
dalam
pengajaran
dan
pengajaran
penggubal penggubal
pembelajar
an tugasan an aktiviti
an

Peringkat pengajaran
Tujuan aktiviti pengajaran adalah mewujudkan pembelajaran dan aktiviti pengajaran
itu disengajakan atau dirancang utk mengajar.
Hirst, terdapat 4 perkara yg menjelaskan pengajaran, iaitu:
i. Suatu aktiviti yg mempunyai tujuan
ii. Sifat-sifat spesifik aktiviti yg boleh dilihat
iii. Aktiviti yg mewujudkan pembelajaran
iv. Aktiviti yg disengajakan

Tujuan
pengajaran

PENGAJARAN DALAM KURIKULUM

Proses
pengajaran

Melihat kpd aktiviti pengajaran yg akan berlaku

Peringkat sebelum proses pengajaran ialah
i. peringkat perancangan
ii. peringkat amali/aktiviti
iii. peringkat penilaian pencapaian
Ketiga-tiga peringkat ini melibatkan keputusan yg dibuat oleh guru bukan lagi oleh
perancang kurikulum.

Perancanga
n dalam
pengajaran

Boleh dirancang pada peringkat makro, mikro, semasa pemilihan aktiviti

pengajaran, pemilihan kaedah pengajaran, pemilihan kriteria penilaian dan
peningkatan mutu pengajaran.
Perancangan boleh diperincikan dengan membentuk objektif pembelajaran yg lebih
spesifik, mengkaji ciri-ciri pengajaran dari segi kandungan dan keserasiannya
dengan kebolehan pelajar.
Kriteria perancangan pengajaran mesti selari dengan objektif umum kurikulum.

Pembentuka
n aktiviti
pengajaran
dan
pembelajara
n

Prinsip membentuk aktiviti mempunyai 3 dimensi, iaitu:

i. Tugasan aktiviti, iaitu yg menyentuh sesuatu yg perlu dilakukan oleh pelajar
dalam aktiviti yg telah ditentukan
ii. Struktur Sosial tugasan, iaitu yg melihat apakah perhubungan yg perlu ada
antara pelajar dengan pendidik dlm aktiviti ini
iii. Struktur kognitif tugasan, iaitu yg menggambarkan bentuk pengetahuan atau
maklumat yg disampaikan melalui aktiviti
Kebolehan menyelesaikan tugasan yg ditetapkan dipanggil tugas kriterion dan
tugas sampingan kepadanya dipanggil tugas maieutik. Cthnya, aktiviti menulis adlh
tugas kriterion manakala ketepatan ejaan dlm penulisan adlh tugas maieutik.

1. Penggubalan aktiviti menitikberatkan 2

aspek, iaitu:
- Penggubal perlu melihat keselarian aktiviti
dengan disiplin mata pelajaran ataupun yg
dikenali sbg parent enterprise.
- Penggubal perlu melihat proses
mendapatkan maklumat yg ada pada murid
iaitu penggubal aktiviti perlu meneliti
apakah elemen penting dlm sesuatu
m/pelajaran.
2. Konsepsi m/pelajaran dilihat drpd aspek
struktur m/pelajaran, skop m/pelajaran dan
falsafah m/pelajaran. (penggubal perlu
melihat konsepsi m/pelajaran utk
menggubal aktiviti)
3. Konteks Malaysia, KPM menyediakan
buku-buku panduan khas utk guru yg mana
buku-buku panduan ini mengandungi
cadangan-cadangan pengajaran yg perlu
dilaksanakan oleh para pendidik.

struktur kognitif dalam

penggubalan aktiviti

Struktur sosial dlm

penggubalan tugasan

1. Perlu mengambil kira faktor ruang kelas

untuk membuat aktiviti.
2. Perlu menimbangkan sama ada perlukan
pelajar berinteraksi sesama sendiri dlm
masa melakukan tugas. (sama ada masa
yg disediakan mencukupi utk pelajar-pelajar
berinteraksi)
3. Pendidik perlu menentukan sama ada
pelajar perlu melakukan tugasan secara
individu atau kumpulan.
4. Pelajar perlu dijelaskan tentang proses
penilaian, iaitu menentukan siapakah yg
menilai tugasan atau aktiviti pelajar dan
juga kriteria yg digunakan utk menilai aktiviti
pelajar tersebut.

 Pendekatan sistem pengajaran dipengaruhi oleh faktor peningkatan kefahaman

tentang perbezaan individu, sains tingkah laku dan teori pembelajaran dan sains
fizikal yang mempengaruhi perkembangan teknologi.
Peringkat-peringkat untuk memilih pendekatan sistem pengajaran:
i. Mengenai penentuan keperluan, matlamat dan kepentingannya. (penentuan
keperluan dan matlamat pendidikan diperolehi melalui jurang perbezaan antara
harapan yg tlh ditentukan oleh masyarakat)
ii. Melihat kpd proses menilai keupayaan sumber, halangan dan kebolehan
sistem melaksanakan penyebaran. (mewujudkan dan memastikan kebolehan
sistem pelaksanaan penyebaran)
iii. Melibatkan reka bentuk kurikulum iaitu dari aspek penentuan skop dan
urutan kursus. (hasil pada peringkat ini terdapat beberapa set objektif kursus dan
kemahiran yg harus dikuasai oleh seseorg pelajar mengikut tahun, semester atau
thp kemahiran)
iv. Pendekatan sistem melibatkan penentuan struktur dan urutan kursus. (dlm
peringkat ini tumpuan kpd usaha menggabungajalinkan atau mengintegrasikan
antara ilmu dgn kemahiran berdasarkan objektif kurusu yg ditetapkan pd peringkat
3 dijalankan)
v. Pemilihan objektif kursus dilaksanakan. (3 cara menganalisis objektif iaitu
pertama melalui cara memproses maklumat, kedua klasifikasi mengikut latihan dan
ketiga menerusi cara situasi pengajaran )
vi. Melibatkan pernyataan objektif tingkah laku.
vii. Pendekatan sistem melibatkan penyedian modul. (modul dibina utk
memudahkan dan memastikan objektif tingkah laku dicapai)
viii. Pendekatan sistem melibatkan pembinaan dan pemilihan bahan atau
media yang digunakan dalam pengajaran. (pada tahap ini, panduan dan
specifikasi bahan yang berkaitan dibina. proses ini byk membantu golongan
pelaksana kurikulum)
ix. Pendekatan sistem melihat kpd penilaian pencapaian murid. (penilaian
murid melibatkan perolehan bukti terhadap perubahan tingkah laku para pelajar,
pendidik memerlukan kaedah yang sesuai untuk melakukan penilaian iaitu
penilaian formatif atau sumatif)

Membentuk
sistem
pengajaran

 Penilaian formatif - proses menilai kurikulum dari segi aspek kurikulum seperti objektif
Penilaian sumatif - proses menilai suatu aktiviti bagi mengesan setakat mana objektif yang
ditentukan telah tercapai.
Cronbach menjelaskan bhw terdapat 3 jenis keputusan apabila sesuatu penilaian telah
dilakukan, iaitu:
i. Memperbaiki kursus, iaitu berkaitan dgn penentuan apakah jenis kaedah pengajaran yg
sesuai, apakah jenis peralatan yg sesuai dan di bidang apakah perubahan perlu dilakukan?
ii. Keputusan ttg individu yg dilihat dari segi mengenalpasti kehendak pelajar utk
merancang kaedah pengajaran yg sesuai bg mereka.
iii. Menentukan peraturan pentadbiran yg melihat setakat mana baiknya sistem
persekolahan dan juga menentukan setakat mana baiknya usaha guru di sekolah dlm
melaksanakan dan menterjemahkan kurikulum yang digunakan.
Scriven menyatakan bhw penilaian adalah aktiviti mengumpul dan menyatukan data
pelakuan serta mengaitkannya dgn tujuan yg telah ditetapkan utk dibuat perbandingan.
Pusat Perkembangan Kurikulum (PPK) KPM merupakan bahagian yg memainkan peranan
utama utk melihat perkembangan yg berlaku.

Pengenalan
PENILAIAN KURIKULUM

Model penilaian kurikulum

Model
objektif

Model
Stake

Model
holistik

Model
illuminatif

Model
konteks, input,
proses dan
produk (CIPP)

1. Penilaian ke
atas 4 aspek bg
sesuatu program,
iaitu konteks,
input, proses dan
produk.
2. Penilaian
konteks adalah
penilaian ke atas
perkara atau hal
yg berkaitan dgn
rasional & objkf.
3. Penilaian input
menumpukan
kpd perkara
mengenai isi dan
yg berkaitan
dgnnya spt buku
teks.
4. Penilaian
proses
menumpukan
kpd kaedah
pengajaran yg
dilakukan.
5. Penilaian
produk ialah
penilaian hasil
drpd
pelaksanaan
program
tersebut.

Model CIPP

1. Untuk
menerangkan
kpd pembaca
tentang suatu
program.
2. Penilaian
bercorak
penerangan ini
berparadigma
bhw pengukuran
hasil pnddkn
digantikan dgn
kajian scr intensif
program pnddkn
yg menyeluruh.
3. Alat-alat yg
dgunakan utk
mengumpul data
bg tujuan
penerangan ialah
pemerhatian,
temu duga dgn
responden
tmasuk pljr, guru,
pentadbir dan
mrk yg tlibat dgn
dunia pddkn.
4. Model
penilaian ini
mementingkan
konsep sistem
pengajaran dan
keadaan
pembelajaran.

Model illuminatif

1. Penilaian
dlakukan
mengikut kajian
kes.
2. Model ini mlihat
kesan atau akibat
pembaharuan
atau inovasi.
3. Setiap sekolah
mempunyai
persekitaran yg
berbeza dan
penggunaan
kurikulum secara
berbeza-beza.
4. W/pun
mgunakn
kurikulum yg
sama namun
hasilnya tidak
semestinya sama.
5. Pendekatan
holistik
mendefinisikan
pnilaian pndidikan
sbg satu proses
memikirkan,
mdptkan dan
meyalurkan
maklumat utk
mbuat keputusan
dlm bdg pnddkn
thdp suatu projek
pendidikan.

Model holistik

1. Corak penilaian
pendidikan
menyeluruh.
2. Memberikan
penekanan
kepada beberapa
kontingensi, iaitu
latar belakang,
aktiviti di dlm bilik
darjah dan hasil
para ilmuan.
3. Data yg
tkumpul tbahagi
kepada 3, iaitu:
i. Antecedent keadaan yg
terdapat sblm
berlakunya p&p
yg berhubungan
dgn hasil.
ii. Transaksi melihat interaksi
yg berlaku antara
guru dan murid,
murid dgn murid
lain.
iii. Hasil maklumat yg telah
dikumpulkan yg
termasuk
pengukuran yg
diperolehi akibat
kesan
pengajaran.
4. Matlamat
pnilaian yg bebas.

Model Stake

Model objektif

1. Model yg
berbentuk terus
atau langsung.
2. Penilaian
berasaskan kpd
tujuan kurikulum
dan melihat kpd
apa jua yg
dijelmakan dlm
pelakuan yg dpt
dan boleh dilihat
iaitu hasil yg
diharapkan drpd
pelajar.
3. Penilaian
menekankan
kejayaan dan
kegagalan.
4. Penilaian
berdasarkan
model objektif
tidak
mengendahkan
pemahaman
dalam proses
pendidikan.

PENYEBARAN KURIKULUM

3. Taraf kefahaman
para pengajar
mengenai seluruh
aspek kurikulum yg
hendak diajar.
2. Masalah masa
dan jarak yg jauh di
antara KPM dgn
sekolah
menyebabkan
kurikulum lambat
tiba (penyelesaianpenyebaran scr
berperingkat)

1. Keaslian
kurikulum tdk
tercemar dlm proses
penyebaran
kurikulum

4. Penyediaan
saluran maklum
balas yg
memuaskan
(saluran khas perlu
disediakan utk
kedua-dua pihak
bertukar maklumat)

Faktor
penyebaran
kurikulum

5. Faktor ekonomi
kerana proses
penyebaran
kurikulum perlulah
dilaksanakan dgn
kos yg paling
minimum dan dpt
diterima dgn cepat

6. Proses penyebaran
memudahkan kurikulum
dpt difahami oleh
pengajar serta diterima
oleh mereka dan
masyarakat setempat

- proses penyebaran kurikulum

1. penyebaran terus
Penyebaran terus blh dilaksanakan jika kurikulum yg hendak disebarkan itu hanya melibatkan bahagian dan sekolah
tertentu sahaja.

GURU
PUSAT
PERKEMBANGAN
KURIKULUM

IBU BAPA

2. PENYEBARAN PERANTARAAN
KUMPULAN
PERANTARAAN
PUSAT
PERKEMBANGA
N KURIKULUM

3. PENYEBARAN KUMPULAN

Kakitangan
Sumber,
Jurulatih
Utaman atau
Jawatankuasa

GURU

IBU BAPA

- Kurikulum yg dirancang adalah khusus serta melibatkan jumlah pelajar yg kecil.

- Ciri begini mengakibatkan tidak berlakunya aktiviti penyebaran kurikulum secara meluas.
- Contohnya, dalam panel mata pelajaran Sejarah di sekolah, apabila pembentukan dan aktiviti pengajaran dilakukan oleh
sekumpulan guru yang berkaitan dengan panel mata pelajaran yang sama, penyebaran akan berlaku dalam kumpulan
pembentuk dan pengajar itu sendiri serta kumpulan pelajar yang mengikuti sesuatu bidang ilmu.

AHLI
PEMBENTUKAN
KURIKULUM
PELAJAR

AHLI-AHLI
PENGAJAR

4. penyebaran gabungan

IBU BAPA DAN

PIHAK LAIN

- Merupakan gabungan ciri-ciri proses penyebaran terus dan perantaraan.

GURU

PUSAT PERKEMBANGAN KURIKULUM

KUMPULAN PERANTARA

IBU BAPA

5. PENYEBARAN PILIHAN

PUSAT
PERKEMBANGA
N KURIKULUM

KUMPULAN
PERANTARA

IBU
GURU
BAPA

PEMBAHARUAN DAN PERUBAHAN KURIKULUM

3. Dasar kerajaan
- pendidikan medium utk
mencapai negara maju
- cth. bljr Math & Sains dlm
BI utk persediaan kpd
generasi baru utk berdaya
saing
2. Kehendak masyarakat

1. Perkembangan ilmu.
- melibatkan sesuatu
disiplin ilmu yg mengalami
proses penambahbaikan
- cth. penggunaan
komputer sbg bhn bantu
mengajar

Faktor
pembahar
uan
kurikulum

4. Idea-idea baru
- idea baru dtg drpd
cendiakawan tempatan
dan luar negara

5. Kelemahan kurikulum
sedia ada
- kekurangan yg
memerlukan ia diganti atau
diperbaiki
- cth. KSLR kpd KBSR
KSLM kpd KBSM

- Jenis-jenis pembaharuan dan perubahan kurikulum

Perubahan
Homeostati
k

1. Berlaku bila-bila
masa dengan
mengambil kira
keperluan semasa utk
membuat perubahan.
2. Cth: Penggunaan
bhn bantu mengajar
yg berasaskan
teknologi blh
menjadikan
penyampaian lbh
berkesan berbanding
dgn kaedah
tradisional.
3. Perubahan dan
pembaharuan ini
berlaku sepanjang
masa bergantung kpd
inisiatif dan kreativiti
guru.

Perubahan
Perkembanga
n

1. Perkembangan
masyarakat yg
memerlukan
beberapa
pembaharuan kpd
kurikulum yg telah
dibentuk.
2. Cth: M/pelajaran
seni perusahaan telah
digantikan dgn
m/pelajaran
pendidikan teknik dan
vokasional yg lebih
menepati kehendakkehendak pelanggan
luar iaitu masyarakat.

Perubahan
Neomobilistik

1. Pembaharuan yg
berlaku akibat faktorfaktor luaran spt
perkembangan ilmu
dan penemuan teori
baru, prinsip baru
atau penciptaan
teknologi terutamanya
dlm bidang
pendidikan.
2. Cth: Mengambil
teori pendidikan, teori
pengurusan dan
penggunaan teknologi
maklumat dlm
pendidikan utk
menjadikan
pendidikan lebih
berkualiti.
3. Pembaharuan
seperti ini adalah
penting untuk
mendapat
pengiktirafan
antarabangsa dlm era
globalisasi.

Perubahan
Metamophistik

1. Perubahan yg sgt
besar kerana
sekurang-kurangnya
sebahagian besar
elemen-elemen dlm
kurikulum ditukar.
2. Cth: M/pelajaran
sains dan matematik
diajar dlm BI utk
melahirkan produk dr
sistem pendidkan yg
berdaya saing dlm
era globalisasi.

Perubahan semasa
yg mempengaruhi
kurikulum
Keperluan m/pelajaran tertentu
spt Pendidikan Moral,
Pendidikan Teknologi Maklumat
dan pendidikan bahasa sering
diberi perhatian oleh
masyarakat. (membekalkan ahli
masyarakat yg serba lengkap)
Sistem peperiksaan dan bentuk
persijilan yang dianugerahkan
utk mendpt peluang pekerjaan.
(di Malaysia- konsep persijilan
terbuka yg membolehkan
pelajar memilih bidang yg
mereka ingin ceburi)
Projek pendidikan seperti
mewujudkan sekolah wawasan
dan sekolah bestari merupakan
pendekatan utk mewujudkan
suasana yg harmoni dlm
masyarakat majmuk.
Penyemakan semula kurikulum
mengikut tempoh tertentu perlu
utk memastikan proses
pendidikan adalah berkualiti
sepanjang masa.

Kepimpinan dan
perubahan
kurikulum
Pengetua - berperanan
mencorakkan kemajuan
akademik
Kepimpinan ibu pejabat
- melihat kepada kakitangan
pihak pengurusan di ibu
pejabat
- jika perubahan melibatkan
bahan pengajaran baru. maka
pihak ibu pejabat seharusnya
mengedarkan bahan tersebut
kpd guru-guru di sekolah
- sokongan bentuk kewangan
bg menjalankan latihan agar
guru-guru menjadi pakar dlm
sesuatu bidang baru.
Pemimpin projek kurikulum
- pemimpin projek mesti
mempunyai keyakinan dan
menghormati guru-guru yang
melaksanakan perubahan
tersebut
- pemimpin projek mesti jelas
dgn matlamat projek tersebut
dijalankan dan memberikan
penerangan kpd guru-guru
tentang bagaimana perubahan
tersebut memberi kesan
terhadap amalan pengajaran
mereka.

Pendekatan yg
menggalakkan dan
menjayakan proses
perubahan kurikulum
Pendekatan Latihan
- Memberi kemahiran yg
diperlukan melalui latihan dlm
perkhidmatan, bengkel dan
kaunseling individu
- Cth: kursus ETEMS utk
m/pelajaran Math dan Sains
Pendekatan Contoh
- Menjadikan kejayaan rakan
sebagai contoh utk mengubah
teknik pengajaran
Pendekatan Logik
- Pendekatan ini beranggapan
bhw seseorg yg belum
menerima pembaharuan
kurikulum tidak faham ttg
perubahan tersebut.
- Pegawai dari pusat kurikulum,
guru sumber, jurulatih utama
dan ketua panitia
dipertanggungjawabkan utk
memberikn penjelasan yg
rasional kenapa blaku
prubahan.
Pendekatan Birokratik
- Menggunakan pengaruh
kuasa utk melakukan
perubahan
Pendekatan Penggabungan
- Mgunakn pengaruh persatuan