KENDALIKAN RESISTENSI
PENGGUNAAN ANTIBIOTIK
PENEMUAN ANTIBIOTIK HARAPAN PADA MANUSIA
(Profilaksis, Terapi)
Mariyatul Qibtiyah 4
MORTALITAS
2050 10.000.000/tahun
WHO 2013
Mariyatul Qibtiyah 5
FAKTA: Lambatnya penemuan Antibiotik dan cepatnya Resistensi
Mariyatul Qibtiyah 6
- Post Antibiotic Era
- Kembali ke zaman pra antibiotik
- Peningkatan kematian
Kecepatan
karena penyakit infeksi
penemuan
antibiotik
Timbulnya
resistensi
kuman
ANTIBIOTIK BIJAK
menurunkan
prevalensi AMR
Waktu
Bagan Spekulatif. Prof.dr. Karjadi SpAnK
Mariyatul Qibtiyah 7
BAKTERI RESISTEN
mencegah Standard
Transmission precaution
Overuse
Pada infeksi ringan/
bukan bakteri
MIKROBA
Misuse RESISTEN
Tidak ada sarana
Diagnostik
Underuse
Dukungan finansial (-)
Mariyatul Qibtiyah 10
Penggunaan Antibiotik
Terapeutik
penggunaan antibiotik pada
keadaan adanya manifestasi
Profilaksis
infeksi
Diberikan
Mencegah
pada
Terapi Terapi infeksi pada
keadaan
pasien risiko
Empiris Definitif tidak/belum
tinggi/ Infeksi
terdapat
pasca operasi
gejala infeksi
Mariyatul Qibtiyah 11
Burke A, Cunha. Antibiotic Essentials, 2010
Langkah-langkah penggunaan antibiotik
INFEKSI Yes/ No ?
Bakteri Virus
Jamur Parasit
Mariyatul Qibtiyah 12
Tentukan diagnosis klinis .
Mariyatul Qibtiyah 13
Mariyatul Qibtiyah 14
Antibiotik hanya untuk INFEKSI BAKTERI
Klinis curiga infeksi SIRS (suhu, RR, Nadi, lekosit)
laboratorium: Lekosit abnormal, CRP (+), PCT(+)
Foto X-Ray, USG, .
Antibiotik EMPIRIS
(broad spectrum)
Antibiotik DEFINITIF
(nerrow spectrum)
Mariyatul Qibtiyah 15
Apa mikroba penyebab infeksi ?
Aerob / anaerob ?
Aerob gram
negatif/positif ?
Kulit gram Pos
GIT/ISK gram Neg
Pneumonia gram pos/neg
Spesimen untuk
pemeriksaan tes diagnostik
Mariyatul Qibtiyah 16
Apakah ada indikasi pengobatan
non-antibiotik ?
Mariyatul Qibtiyah 17
Pemilihan Antibiotik DEFINITIF
Optimalisasi Kombinasi
Antibiotik yg PKPD Antibiotik
direkomendasikan
Mariyatul Qibtiyah 18
Dasar pemilihan antibiotik:
a. Sensitif terhadap bakteri penyebab
b. Efektif, dapat mencapai tempat
sumber infeksi
c. Aman/ tidak toksik
d. Tersedia
e. Hindari risiko RESISTEN
f. Harga
Mariyatul Qibtiyah 19
PENGGOLONGAN ANTIBIOTIK
AMINOGLIKOSIDA GLIKOPEPTIDA
Genta-, Amikasin Vankomisin
Streptomisin,Tobra BETALAKTAM
KARBAPENEM
PENISILIN SEFALOSPORIN Imipenem, Meropenem,
Generasi 1, 2, 3, 4 Doripenem
FLUOROKUINOLON
MONOBAKTAM OXAZOLINDINON
Sipro-, levo-, oflok-, Linezolid
moxifloxacin
MAKROLIDA LAIN-LAIN
LINKOSAMIDA
eritromisin, azitromisin, Tetrasiklin,
Klindamisin klaritromisin, Metronidazol
Mariyatul Qibtiyah 20
Antimicrobial Classification
Antimicrobial
Bakterisid
Bakteriostatic
Aminoglicokosida
Sulfonamid -laktam
Trimetropim Kuinolon
Tetrasiklin Basitrasin
Makrolida Fosfomycin
Etambutol Metronidazole
Kloramfenikol INH
Pyrazinamid
Rifampicin
Mariyatul Qibtiyah 21
MEKANISME KERJA ANTIBIOTIK
Mariyatul Qibtiyah 22
Antimicrobial Activity PK/PD
Mariyatul Qibtiyah 23
Pharmacokinetic and Pharmacodynamic Approach to Antibiotik Therapy Review
Cara/rute pemberian
Topikal
Oral
Intramuscular (im)
Intravenous (iv), jika:
Penderita tidak dapat minum obat
Gangguan absorpsi
Diperlukan konsentrasi tinggi severe infection
Tidak tersedia obat oral
Mariyatul Qibtiyah 24
Streamline antibiotics
Mariyatul Qibtiyah 25
Automatic Stop Order ....
26
Follow up ..
Evaluasi penderita ?
Membaik/memburuk/komplikasi
Klinis + hasil lab penunjang
Apakah perlu terapi tambahan/ tindakan lain ?
Pembedahan
Drainage
Apakah perlu penggantian antibiotik ?
Resistensi
Potensi Efek samping
Potensi Interaksi dengan obat lain
Mariyatul Qibtiyah 27
Kegagalan Terapi Antibiotik ?
Mariyatul Qibtiyah 28
Kegagalan Terapi Antibiotik ?
Antibiotik tidak mencapai tempat infeksi:
Absorbsi per oral tidak baik
Vaskularisasi di tempat infeksi jelek
Tidak dapat menembus BBB
Ada benda asing
Inaktivasi oleh pus (co-trimoxazole)
Pasien tidak membeli atau mendapat obat
Bakteri resisten terhadap antibiotik
Pengobatan masih terlalu pendek
Mariyatul Qibtiyah 29
Contoh Panas/demam
Algorithma
SymptomatiK/
Antibiotik
supportif
Lab. Kultur darah/urine
AB stop AB terus
Mariyatul Qibtiyah 30
Indikasi Antibiotik Profilaksis
Mariyatul Qibtiyah 31
Antibiotik PROFILAKSIS
Mariyatul Qibtiyah 32
Antibiotik - PROFILAKSIS
Op.bersih / bersih kontaminasi
Cephalosporin gen. I-II
Cefazolin 2g/CefuroXim 1.5g
diberikan di km. Operasi
30-60 menit pre-insisi
drip 15-30 menit
skin test perlukah ?
diulang apabila
Lama operasi > 2 jam
Perdarahan > 1500ml
Maksimum 24 jam.
Mariyatul Qibtiyah 33
Evidence
Prosedure Antibiotik Odd.Rt
Level
Jenis Sectio Cesarea HR 1 0.41
Tindakan/ Histerektomi TAH / TVH
R 1 0.17
Operasi Tonsilectomy NR 1
Luka pada wajah NR 1
Partus normal + episiotomi
NR 1
Strumecomy NR 1 -
Ca Mammae R 1
Appendectomy HR 1 0.58
Colorectal surgery HR 1
Hernia NR 1
TUR prostate HR 1
Arthroplasty HR 1
Pemasangan kateter
Mariyatul Qibtiyah NR 1 35
PILIHAN
ANTIBIOTIK PROFILAKSIS
Mariyatul Qibtiyah 36
Antibiotic Prophilaxis - CEFAZOLIN
(6R,7R)-3-{[(5-methyl-1,3,4-thiadiazol-2-yl)thio]methyl}-8-
oxo-7-[(1H-tetrazol-1 ylacetyl)amino]-5-thia-1-
azabicyclo[4.2.0]oct-2-ene-2-carboxylic acid
Posisi Cis
Methyl thiadiazol
Tetrazol yl acetylamino sulfanyl
logP = - 0.4
Ikatan Protein = 85%
T1/2 = 1,8 jam
Eksresi = Urin
39
Pada hari ke-7 KU baik, suhu 37, nadi 108, RR 20, diare (-)
WBC 5000, Hb 11, trombo 450.000, saat kencing tidak menangis
Hasil kultur sebagai berikut :
Specimen Koloni Sensitive Resisten
Urin Pseudomonas aeruginosa Amikacin, Amoxycillin-
10^3 - 10^5 CFU/ML40 Tobramycin, clavunic acid,
Astreonam, Ampicillin -
Pepiracillin-tazo, sulbactam,
Ceftazidime, Cotrimoxazol,
Ceftriaxone, Nitrofurantoin,
Cefoperazone-sulb, Gentamycin,
Nalidic acid, Cefotaxime
Meropenem
Feces Steril - -
Darah Steril - -