BLN
JAN FEB MAR APR MEI JUN JUL AGT SEP OKT NOV DES
THN
2001 30 15 26 20 X X X X 22 78 46 X
2002 145 1 140 132 105 44 95 45 115 55 30 40
2003 124 68 77 30 62 40 69 60 62 X X X
2004 X X 30 15 12 67 6 41 50 50 34 47
2005 21 40 42 27 59 45 21 11 60 31 45 45
2006 53 33 42 95 31 41 51 X X X X X
2007 11 X 25 15 21 X X X 57 31 76 54
2008 58 28 35 34 47 X 14 26 20 30 66 X
2009 X X X 12 32 20 35 32 40 44 32 24
2010 23 21 22 25 35 32 23 3 32 45 26 72
∑P 465 206 429 405 404 289 341 218 458 354 355 282
n 8 7 9 10 9 7 8 7 9 8 8 6
N 58.13 29.43 47.67 40.5 44.5 41.29 39.25 31.14 50.89 45.5 44.38 47
STASIUN TEBAS
BLN
JAN FEB MAR APR MEI JUN JUL AGT SEP OKT NOV DES
THN
2001 85 40 70 95 95 35 30 80 95 70 125 94
2002 95 80 80 15 45 40 45 35 85 X X X
2003 38 55 60 75 75 110 85 20 75 95 95 85
2004 X X X 40 80 25 40 97 X 90 80 90
2005 185 65 125 60 65 30 35 25 20 90 80 80
2006 85 120 75 70 65 85 X 80 60 90 95 90
2007 45 50 35 20 45 65 70 95 120 185 110 125
2008 135 85 85 105 120 80 130 90 45 60 90 120
2009 45 145 55 145 70 75 55 90 60 90 65 X
2010 154 80 70 85 80 130 140 55 90 95 30 70
∑P 868 720 655 710 740 675 630 667 650 865 770 754
n 9 9 9 10 10 10 9 10 9 9 9 8
N 96.44 80 72.78 71 74 77.5 70 66.7 72.22 85.56 85.56 94.25
STASIUN SANGGAU LEDO
BLN
JAN FEB MAR APR MEI JUN JUL AGT SEP OKT NOV DES
THN
2001 27 69 34 29 56 37 103 38 42 26 32 53
2002 210 80 33 87 83 66 42 29 49 75 58 78
2003 24 35 176 75 55 63 74 34 88 67 61 66
2004 51 78 97 56 47 36 33 46 59 80 56 64
2005 226 29 32 32 32 27 34 X 37 32 36 27
2006 39 23 29 28 36 32 37 27 332 33 31 29
2007 28 38 29 29 23 27 34 29 X X X X
2008 X X X 23 29 23 37 39 X X X X
2009 37 34 29 32 12 20 12 13 23 23 27 27
2010 36 23 27 21 21 32 20 20 20 22 18 20
∑P 678 409 486 422 394 363 426 275 350 358 319 364
n 9 9 9 10 10 10 10 9 8 8 8 8
N 75.33 45.44 54 42.2 39.4 36.3 42.6 30.56 43.75 44.75 39.88 45.6
STASIUN MEMPAWAH
BLN
JAN FEB MAR APR MEI JUN JUL AGT SEP OKT NOV DES
THN
2001 X X X 40 48 17 38 31 60 40 48 40
2002 75 21 22 X 60 X X X X X X X
2003 98 28 40 17 128 24 21 70 95 87 68 40
2004 49 46 92 29 33 32 25 21 61 40 33 55
2005 41 66 13 53 50 16 20 63 X 59 92 96
2006 47 74 28 20 104 145 98 X 51 115 66 X
2007 38 22 55 38 75 128 81 62 80 50 70 50
2008 37 40 11 60 47 59 50 48 50 35 120 54
2009 60 X X 20 60 32 166 41 80 41 15 98
2010 18 25 34 60 58 97 36 41 20 38 57 X
∑P 463 322 295 343 663 550 535 377 487 471 569 433
n 9 8 8 9 10 9 9 8 8 9 9 7
N 51.44 40.25 36.88 38.11 66.3 61.11 59.44 47.13 60.88 52.33 63.22 61.86
MELENGKAPI DATA CURAH HUJAN YANG HILANG
Jika rata – rata hujan tahhunan pada stasiun Tebas, Sekura dan Sanggau Ledo kurang dari 10 % terhadap rata –
rata hujan tahunan pada stasiun X, maka digunakan
Metode Arikmatik :
Ps + Pt + Psl
Px =
n-1
Jika rata – rata hujan tahunan pada stasiun pada stasiun Tebas, Sekura, dan Sanggau Ledo lebih dari 10 % rata
– rata hujan pada stasiun X, maka digunakan
1 Nx Nx Nx
Px =
n-1 { Ps
Ns
+ Pt
Nt
+ Psl
Nsl }
Dimana :
Ps, Pt, Psl = Hujan bulanan pada stasiun Sekura, Tebas dan Sanggau Ledo
Ns, Nt, Nsl = Rata^ hujan bulanan pada stasiun Sekura, Tebas, dan Sanggau Ledo
Bulan Januari :
1. Stasiun Sekura
Ns 58.13
10% dari Ns 5.813
+
Selisih max izin 63.943
Tahun 2004 :
Psl + Pm 51 + 49
Ps = = = 50 mm
2 2
Tahun 2009 :
1 Ns Ns
Ps =
n-1 { Pt
Nt
+ Psl
Nsl }
1 58.13 58.13
=
3-1 { 135
96.44
+ 37
75.33 }
= 54.96 mm
2. Stasiun Tebas
Nt 99.44
10% dari Nt 9.644
+
Selisih max izin 106.084
Tahun 2004
1 Nt Nt
Pt =
n-1 { Psl
Nsl
+ Pm
Nm }
1 96.44 96.44
=
3-1 { 51
75.33
+ 49
51.44 }
= 78.58 mm
Nsl 75.33
10% dari Nsl 7.533
+
Selisih max izin 82.863
Tahun 2008
Ps + Pt 58 + 45
Psl = = = 51.5mm
2 2
Bulan Februari
1. Stasiun Sekura
Ns 29.43
10% dari Ns 2.943
+
Selisih max izin 32.373
Tahun 2004 :
Psl + Pm 78 + 46
Ps = = = 62 mm
2 2
Tahun 2007 :
Psl + Pm 38 + 22
Ps = = = 30 mm
2 2
Tahun 2009 :
1 Ns Ns
Ps =
n-1 { Pt
Nt
+ Psl
Nsl }
1 29.43 29.43
=
3-1 { 85
80
+ 34
45.44 }
= 26.65 mm
2. Stasiun Tebas
Nt 80
10% dari Nt 8
+
Selisih max izin 88
Tahun 2004
1 Nt Nt
Pt =
n-1 { Psl
Nsl
+ Pm
Nm }
1 80 80
=
3-1 { 78
45.44
+ 46
40.25 }
= 114.37mm
Nsl 45.44
10% dari Nsl 4.544
+
Selisih max izin 49.984
Tahun 2008
Ps + Pt 28 + 145
Psl = = = 86.5mm
2 2
Bulan Maret
1. Stasiun Sekura
Ns 47.67
10% dari Ns 4.767
+
Selisih max izin 52.423
Tahun 2004 :
Pt + Psl 85 + 29
Ps = = = 57 mm
2 2
2. Stasiun Tebas
Nt 72.78
10% dari Nt 7.278
+
Selisih max izin 80.058
Tahun 2004 :
Ps + Psl 30 + 97
Pt = = = 63.5mm
2 2
Nsl 54
10% dari Nsl 5.4
+
Selisih max izin 59.4
Tahun 2004 :
Ps + Pt 35 + 55
Psl = = = 45 mm
2 2
Bulan Mei
1. Stasiun Sekura
2.
Ns 44.89 3.
10% dari Ns 4.489 4.
+
Selisih max izin 49.379 5.
Tahun 2001 :
Pt + Psl 95 + 56
Ps = = = 75.5mm
2 2
Bulan Juni
1. Stasiun Sekura
Ns 41.29
10% dari Ns 4.129
+
Selisih max izin 45.129
Tahun 2001 :
Pt + Psl 35 + 37
Ps = = = 36 mm
2 2
Tahun 2007
1 Ns Ns
Ps =
n-1 { Pt
Nt
+ Psl
Nsl }
1 41.29 41.29
=
3-1 { 65
67.50
+ 27
36.30 }
= 35.24 mm
Tahun 2008
1 41.29 41.29
Ps =
3-1 { 55
67.50
+ 23
36.30 }
= 29.90 mm
Bulan Juli
1. Stasiun Sekura
Ns 39.25
10% dari Ns 3.925
+
Selisih max izin 43.175
Tahun 2001 :
Pt + Psl 30 + 103
Ps = = = 66.5mm
2 2
Tahun 2007
1 Ns Ns
Ps =
n-1 { Pt
Nt
+ Psl
Nsl }
1 39.25 39.25
=
3-1 { 70
70
+ 34
42.60 }
= 35.29 mm
2. Stasiun Tebas
Nt 70
10% dari Nt 7
+
Selisih max izin 77
Tahun 2004 :
Ps + Psl 51 +37
Pt = = = 44 mm
2 2
Bulan Agustus
1. Stasiun Sekura
Ns 31.14
10% dari Ns 3.114
+
Selisih max izin 34.254
Tahun 2001 :
Pt + Psl 80 + 38
Ps = = = 59 mm
2 2
Tahun 2006
1 Ns Ns
Ps =
n-1 { Pt
Nt
+ Psl
Nsl }
1 31.12 31.14
=
3-1 { 80
66.7
+ 27
30.56 }
= 32.43 mm
Tahun 2007
1 31.14 31.14
Ps =
3-1 { 95
66.7
+ 29
30.56 }
= 36.95 mm
Nsl 30.56
10% dari Nsl 3.056
+
Selisih max izin 33.616
Tahun 2004 :
Ps + Pt 11 +25
Psl = = = 18 mm
2 2
Bulan September
1. Stasiun Sekura
Ns 50.89
10% dari Ns 5.089
+
Selisih max izin 55.979
Tahun 2006
1 Ns Ns
Ps =
n-1 { Pt
Nt
+ Psl
Nsl }
1 50.89 50.89
=
3-1 { 60
72.22
+ 32
43.75 }
= 39.75 mm
2. Stasiun Tebas
Nt 72.22
10% dari Nt 7.222
+
Selisih max izin 79.442
Tahun 2006
1 Nt Nt
Pt =
n-1 { Ps
Ns
+ Psl
Nsl }
1 72.22 72.22
=
3-1 { 50
50.89
+ 59
43.75 }
= 84.18 mm
Nsl 43.75
10% dari Nsl 4.375
+
Selisih max izin 48.125
Tahun 2007
1 Nsl Nsl
Psl =
n-1 { Ps
Ns
+ Pt
Ns }
1 43.75 43.75
=
3-1 { 57
50.89
+ 120
72.22 }
= 60.85 mm
Tahun 2008
1 43.75 43.74
Psl =
3-1 { 20
50.89
+ 60
72.22 }
= 26.77 mm
Bulan Oktober
1. Stasiun Sekura
Ns 45.50
10% dari Ns 4.550
+
Selisih max izin 50.50
Tahun 2003
Pt + Psl 95 + 67
Ps = = = 81 mm
2 2
Tahun 2006
1 Ns Ns
Ps =
n-1 { Pt
Nt
+ Psl
Nsl }
1 45.50 45.50
=
3-1 { 90
96.11
+ 33
44.75 }
= 38 mm
2. Stasiun Tebas
Nt 96.11
10% dari Nt 9.611
+
Selisih max izin 105.721
Tahun 2002
1 Nt Nt
Pt =
n-1 { Ps
Ns
+ Psl
Nsl }
1 96.11 96.11
=
3-1 { 55
45.50
+ 75
44.75 }
= 138.6 mm
Nsl 44.75
10% dari Nsl 4.475
+
Selisih max izin 49.225
Tahun 2007
Ps + Pt 31 + 185
Psl = = = 108mm
2 2
Tahun 2008
30 + 90
Psl = = 60 mm
2
Bulan November
1. Stasiun Sekura
Ns 44.38
10% dari Ns 4.438
+
Selisih max izin 48.818
Tahun 2003
1 Ns Ns
Ps =
n-1 { Pt
Nt
+ Psl
Nsl }
1 44.38 44.38
=
3-1 { 95
85.56
+ 61
39.88 }
= 58.58 mm
Tahun 2006
1 44.38 44.38
Ps =
3-1 { 95
85.56
+ 31
38.88 }
= 41.89 mm
2. Stasiun Tebas
Nt 85.56
10% dari Nt 8.556
+
Selisih max izin 94.116
Tahun 2002
1 Nt Nt
Pt =
n-1 { Ps
Ns
+ Psl
Nsl }
1 85.56 85.56
=
3-1 { 30
44.38
+ 58
39.88 }
= 91.14 mm
3. Stasiun Sanggau Ledo
Nsl 39.88
10% dari Nsl 3.988
+
Selisih max izin 43.868
Tahun 2007
1 Nsl Nsl
Psl =
n-1 { Ps
Ns
+ Pt
Nt }
1 39.88 39.88
=
3-1 { 76
44.38
+ 110
85.56 }
= 59.78 mm
Tahun 2008
1 39.88 39.88
Psl =
3-1 { 66
44.38
+ 65
85.56 }
= 44.80 mm
Bulan Desember
1. Stasiun Sekura
Ns 47.00
10% dari Ns 4.70
+
Selisih max izin 51.70
Tahun 2001
1 Ns Ns
Ps =
n-1 { Pt
Nt
+ Psl
Nsl }
1 47.00 47.00
=
3-1 { 94
94.25
+ 53
45.5 }
= 50.81 mm
Tahun 2003
1 47.00 47.00
Ps =
3-1 { 85
94.25
+ 66
45.5 }
= 55.29 mm
Tahun 2006
1 47.00 47.00
Ps =
3-1 { 90
94.25
+ 29
45.5 }
= 37.42 mm
Tahun 2008
1 47.00 47.00
Ps =
3-1 { 120
94.25
+ 54
61.86 }
= 57.81 mm
2. Stasiun Tebas
Nsl 94.25
10% dari Nsl 9.425
+
Selisih max izin 103.675
Tahun 2002
Ps + Psl 40 + 78
Pt = = = 59 mm
2 2
Tahun 2009
24 + 27
Psl = = 25.5mm
2
3. Stasiun Sanggau Ledo
Nsl 45.5
10% dari Nsl 4.55
+
Selisih max izin 50.05
Tahun 2007
1 Nsl Nsl
Psl =
n-1 { Ps
Ns
+ Pt
Nt }
1 45.5 45.5
=
3-1 { 54
47
+ 125
94.25 }
= 56.31 mm
Tahun 2008
1 45.5 45.5
Psl =
3-1 { 120
94.25
+ 54
61.86 }
= 48.82 mm
DATA CURAH HUJAN YANG SUDAH DILENGKAPI
STASIUN SEKURA
BLN
JAN FEB MAR APR MEI JUN JUL AGT SEP OKT NOV DES
THN
2001 30 15 26 20 75.5 36 66.5 59 22 78 46 50.81
2002 145 1 140 132 105 44 95 45 115 55 30 40
2003 124 68 77 30 62 40 69 60 62 81 58.58 55.29
2004 50 62 30 15 12 67 6 41 50 50 34 47
2005 21 40 42 27 59 45 21 11 60 31 45 45
2006 53 33 42 95 31 41 51 32.43 39.75 38 41.81 37.42
2007 11 30 25 15 21 35.24 35.29 36.95 57 31 76 54
2008 58 28 35 34 47 29.9 14 26 20 30 66 57.81
2009 54.96 26.65 57 12 32 20 35 32 40 44 32 24
2010 23 21 22 25 35 32 23 3 32 45 26 72
STASIUN TEBAS
BLN
JAN FEB MAR APR MEI JUN JUL AGT SEP OKT NOV DES
THN
2001 85 40 70 95 95 35 30 80 95 70 125 94
2002 95 80 80 15 45 40 45 35 85 138.63 91.14 59
2003 38 55 60 75 75 110 85 20 75 95 95 85
2004 78.58 114.37 63.5 40 80 25 40 97 84.18 90 80 90
2005 185 65 125 60 65 30 35 25 20 90 80 80
2006 85 120 75 70 65 85 44 80 60 90 95 90
2007 45 50 35 20 45 65 70 95 120 185 110 125
2008 135 85 85 105 120 80 130 90 45 60 90 120
2009 45 145 55 145 70 75 55 90 60 90 65 25.5
2010 154 80 70 85 80 130 140 55 90 95 30 70
STASIUN SANGGAU LEDO
BLN
JAN FEB MAR APR MEI JUN JUL AGT SEP OKT NOV DES
THN
2001 27 69 34 29 56 37 103 38 42 26 32 53
2002 210 80 33 87 83 66 42 29 49 75 58 78
2003 24 35 176 75 55 63 74 34 88 67 61 66
2004 51 78 97 56 47 36 33 46 59 80 56 64
2005 226 29 32 32 32 27 34 18 37 32 36 27
2006 39 23 29 28 36 32 37 27 332 33 31 29
2007 28 38 29 29 23 27 34 29 60.85 108 59.78 56.31
2008 51.5 85.5 45 23 29 23 37 39 26.77 60 44.8 48.82
2009 37 34 29 32 12 20 12 13 23 23 27 27
2010 36 23 27 21 21 32 20 20 20 22 18 20
STASIUN SEKURA
TAHUN X (X - Ẋ) (X - Ẋ)2 (X - Ẋ)4 Log X ( Log x - Log x) ( Log x - Log x)2 (Log x - log x)3
2001 78 -6 36 1296 1.89 -0.015 2.25.10-4 3.375.10-6
2002 145 61 3721 13845841 2.16 0.255 0.065025 0.016581
2003 124 40 1600 2560000 2.09 0.185 0.034225 0.00633
2004 67 -17 289 83521 1.83 -0.075 0.005625 -0.000422
2005 60 -24 576 331776 1.78 -0.125 0.015625 -0.001953
2006 95 11 121 14641 1.98 0.075 0.005625 0.000422
2007 76 -8 64 4096 1.88 -0.025 0.000624 -0.000016
2008 66 -18 324 104976 1.82 -0.085 0.007225 -0.000614
2009 57 -27 729 531441 1.76 -0.145 0.021025 -0.003049
2010 72 -12 144 20736 1.86 -0.045 0.002025 -0.000091
n = 10 840 7604 17498324 19.05 0.157267 0.017185
∑X 840
Ẋ = = = 84
n 10
Dari tabel di atas, dapat dilihat bahwa nilai factor curah hujan dari ke – 4 metode yang paling mendekati dengan nilai
factor curah hujan pada stasiun Sekura adalah dengan metode log normal. Maka untuk perhitungan Analisa Frekuensi
Curah Hujan pada stasiun Sekura menggunakan Metode Log Normal
STASIUN TEBAS
TAHUN X (X - Ẋ) (X - Ẋ)2 (X - Ẋ)4 Log X ( Log x - Log x) ( Log x - Log x)2 (Log x - log x)4
2001 125 -15.3 234.09 54798.128 2.097 -0.0433 0.00187489 -0.0000812
2002 138.63 -1.67 2.79 7.778 2.142 0.0017 0.00000289 4.9.10-9
2003 110 -30.3 918.09 842889.248 2.041 -0.0993 0.00986049 -0.0009791
2004 114.37 -25.93 672.36 452074.559 2.058 -0.0823 0.00677329 -0.0005574
2005 185 44.7 1998.09 3992363.65 2.267 0.1267 0.01605289 0.0020339
2006 120 -20.3 412.09 169818.168 2.079 -0.0613 0.00375769 -0.0002303
2007 185 44.7 1998.09 3992363.65 2.267 0.1267 0.01605289 0.0020339
2008 135 -5.3 28.09 789.048 2.13 -0.0103 0.00010609 -0.0000011
2009 145 4.7 22.09 487.968 2.161 0.0207 0.00042849 0.0000089
2010 145 4.7 22.09 487.968 2.161 0.0207 0.00042849 0.0000089
n = 10 1403 6307.87 9506080.16 21.403 0.0553381 0.0022365
Ẋ = ∑X = 1403 = 140.3
n 10
Dari tabel di atas, dapat dilihat bahwa nilai factor curah hujan dari ke – 4 metode yang paling mendekati dengan nilai
factor curah hujan pada stasiun Tebas adalah dengan metode log normal. Maka untuk perhitungan Analisa Frekuensi
Curah Hujan pada stasiun Tebas menggunakan Metode Log Normal
STASIUN SANGGAU LEDO
TAHUN X (X - Ẋ) (X - Ẋ)2 (X - Ẋ)4 Log X ( Log x - Log x) ( Log x - Log x)2 (Log x - log x)3
2001 103 -7.75 60.063 3607.504 2.013 0.0816 0.0066586 0.0005433
2002 210 98.25 9653.063 93181615,63 2.322 0.3906 0.1525684 0.0595932
2003 176 64.25 4128.063 17040900 2.246 0.3148 0.0989732 0.0311369
2004 97 -14.75 217.563 47333.441 1.987 0.0556 0.0030914 0.0001719
2005 226 114.25 13053.06 170382441 2.354 0.4226 0.1785908 0.0754725
2006 39 -72.75 5292.563 28011217.8 1.591 -0.3404 0.1158722 -0.0394429
2007 108 -3.75 14.063 197.754 2.033 0.1016 0.0103226 0.0010488
2008 85.5 -26.25 689.063 474807.129 1.932 0.0006 0.0000004 2.16.10-10
2009 37 -74.75 5587.563 31220854.7 1.568 -0.3634 0.1320596 -0.0479904
2010 36 -75.75 5738.063 32925361.3 1.556 -0.3754 0.1409252 -0.0529033
n = 10 1117.5 44433.13 1211923336 19.314 0.8390624 0.02763
∑X 1117.5
Ẋ = = = 111.75
n 10
Dari tabel di atas, dapat dilihat bahwa nilai factor curah hujan dari ke – 4 metode yang paling mendekati dengan nilai
factor curah hujan pada stasiun Sanggau Ledo adalah dengan metode log normal. Maka untuk perhitungan Analisa
Frekuensi Curah Hujan pada stasiun Sanggau Ledo menggunakan Metode Log Normal
PERHITUNGAN ANALISA FREKUENSI CURAH HUJAN
STASIUN SEKURA
m X ( X - Ẋ )2 Log X ( Log X - Log Ẋ )2
1 145 3721 2.16 0.065025
2 124 1600 2.09 0.034225
3 95 121 1.98 0.005625
4 78 36 1.89 0.000225
5 76 64 1.88 0.000625
6 72 144 1.86 0.002025
7 67 289 1.83 0.005625
8 66 324 1.82 0.007225
9 60 576 1.78 0.015625
10 57 729 1.76 0.021025
n = 10 ∑ X = 840 ∑ = 7604 ∑ = 19.05 ∑ = 0.157267
∑X 840
Ẋ = = = 84
n 10
∑ Log X 19.05
Log Ẋ = = = 1.905
n 10
∑ ( X - Ẋ )2 7604
S =
√ n-1
=
√ 10 - 1
= 29.067
S 29.067
Cv = = = 0.346
Ẋ 84
Untuk X = 20, didapat dari tabel k = 1.702, X = 50 dengan k = 2.706, X = 100 dengan k = 3.271
X20 = Ẋ + k x s
= 84 + 1.702 x 29. 067
= 133 mm
X50 = Ẋ + k x s
= 84 + 2.706 x 29. 067
= 163 mm
X100 = Ẋ + k x s
= 84 + 3.271 x 29. 067
= 179 mm
STASIUN TEBAS
( Log X - Log Ẋ
m X ( X - Ẋ )2 Log X
)2
1 185 1998.09 2.267 0.01605289
2 185 1998.09 2.267 0.01605289
3 145 22.09 2.161 0.00042849
4 145 22.09 2.161 0.00042849
5 138.63 2.79 2.142 0.00000289
6 135 28.09 2.13 0.00010609
7 125 234.09 2.097 0.00187489
8 120 412.09 2.079 0.00375769
9 114.37 672.36 2.058 0.00677329
10 110 918.09 2.041 0.00986049
n = 10 ∑ X = 1403 ∑ = 6307.87 ∑ = 21.403 ∑ = 0.0553381
Ẋ = ∑X = 1403 = 140.3
n 10
∑ Log X 21.403
Log Ẋ = = = 2.1403
n 10
∑ ( X - Ẋ )2 6307.87
S =
√ n-1
=
√ 10 - 1
= 26.474
S 26.474
Cv = = = 0.189
Ẋ 140.3
Untuk X = 20, didapat dari tabel k = 1.614, X = 50 dengan k = 2.498, X = 100 dengan k = 2.957
X20 = Ẋ + k x s
= 140 + 1.614 x 26.474
= 183 mm
X50 = Ẋ + k x s
= 140 + 2.498 x 26.474
= 206 mm
X100 = Ẋ + k x s
= 140 + 2.957 x 26.474
= 219 mm
∑X 1117.5
Ẋ = = = 111.75
n 10
∑ Log X 19.314
Log Ẋ = = = 1.9314
n 10
∑ ( X - Ẋ )2 44433.13
S =
√ n-1
=
√ 10 - 1
= 70.264
S 70.264
Cv = = = 0.629
Ẋ 111.75
Untuk X = 20, didapat dari tabel k = 1.792, X = 50 dengan k = 2.912, X = 100 dengan k = 3.605
X20 = Ẋ + k x s
= 112 + 1.792 x 70.264
= 238 mm
X50 = Ẋ + k x s
= 112 + 2.912 x 70.264
= 316 mm
X100 = Ẋ + k x s
= 112 + 3.605 x 70.264
= 365 mm
Tabel frekuensi curah hujan secara analitis dan grafis dengan metode log normal
Dari tabel diatas dapat dilihat bahwa hasil perhitungan secara Grafis lebih besar dari pada secara Analitis, maka dapat
disimpulkan bahwa curah hujan maksimumdiambil dari hasil perhitungan frekuensi curah hujan dengan Metode Log
Normal secara Grafis
MENGHITUNG CURAH HUJAN RATA - RATA
Metode Aljabar
Dari hasil perhitungan dengan metode log normal diperoleh data untuk masing – masing stasiun pengamatan untuk
periode ulang 20 tahun, 50 tahun, dan 100 tahun
Secara Analitis
Maka curah hujan rata – rata untuk periode ulang 20, 50 dan 100 tahun adalah
Secara Grafis
Dari perhitungan di atas dapat dilihat bahwa hasil perhitungan curah hujan rata – rata seluruh stasiun dengan data
frekuensi curah hujan secara log normal grafis lebih besar dari pada secara log normal analitis. Maka dapat
disimpulkan bahwa curah hujan rata – rata maksimum diambil dari hasil perhitungan curah hujan rata – rata dengan
data log normal grafis.
TEST HOMOGENITED DARI STASIUN YANG ADA
Setelah diadakan perhitungan terhadap analisa frekuensi dan curah hujan rata – rata, selanjutnya dilakukan
test homogenited dengan analisa regional yang bersumber dari data metode log normal. Metode ini digunakan untuk
menghitung frekuensi banjir untuk daerah pengaliran yang tidak terdapat ditempat lain dengan karakteristik iklim dan
kondisi fisik daerah hampir serupa satu sama lain. Dari data curah hujan ke -3 stasiun dengan return periode 100
tahun dengan metode log normal adalah :
Stasiun a b c d e f g
Sekura 10 218.584 84 2.602 6.197 2.55 15.802
Tebas 10 179.078 140.3 1.276 3.039 2.15 6.534
Sanggau Ledo 10 365.052 111.75 3.267 7.781 2.4 18.674
7.145
Dimana :
Ket :
Untuk harga b di ambil R100 secara analitis dari setiap stasiun
Untuk mencari harga f, harga rata – rata tersebut ( c ) diplotkan pada grafik
MENGHITUNG DEBIT SUNGAI MAKSIMUM
i = H = 97 = 2.164
9/10 . L 44.82
= 0.002164
1970
F = - 3960 + 1720 β
( β - 0.12 )
1970
63.5 = ( β - 0.12 - 3960 + 1720 β
)
b ± √ b2 - 4ac
β12 =
2a
4229.9 ± √ ( 4229.9)2 - 4 ( 1720 ) . (2451.95 )
β12 =
2 ( 1720 )
= 4229.9 ± 1011.256
β12
3440
4229.9 + 1011.256
β1 = = 1.524
3440
4229.9 - 1011.256
β2 = = 0.936 < 1
3440
Jadi nilai β yang dipakai adalah β = 1
Ellips :
Sumbu panjang = 24 km
Sumbu pendek = 2/3 x 24 = 16
Luas ellips ( nf )
= 0.25 x ∏ x sumbu panjang x sumbu pendek
= 0.25 x 3.14 x 24 x 16
= 301.44 km2
Dari tabel hubungan antara nf dan q di dapat :
nf = 288 → q = 3.3
nf = 360 → q = 3.05
dengan cara interfolasi didapat q
3.05 - 3.3
q' =
[ 360 - 288
( 301.44 - 288 )
] + 3.3 = 3.25
V = 1.31 5
√ α x β x f x q' x ( i )2
= 1.31 [ α x β x f x q' x ( i )2 ]1/5
= 1.31 [ 0.25x1x63.5x3.25x2.16.103 ]
= 0.304
Untuk T = 40.95 jam = 2457 menit maka didapat factor reduksi harga q’
q’ . p = 10 %
q’ = 10 % x q’ + q’
= ( 10 % x 3.25 ) + 3.25
= 3.575
Pehitungan debit maksimum :
Qn = α x f x q’ x Rn/200
= 0.59 Rn
Dengan metode aljabar diperoleh Rn untuk masing – masing periode ulang tertentu :
Dimana Qn = 0.59 x Rn
Ct = 1.25
Cp = 0.63
L = 49.8 km
Lc = 6.5 km
Maka
tp = Ct ( Lc x L )0.3
= 1.25 ( 6.5 x 49.8 )0.3
= 7.08 jam
tp
te =
5.5
7.08
=
5.5
= 1.29
Karena Tr di ambil 1 ( tiap 1 jam ), maka te < tr, sehingga harga tp yang diperoleh sudah benar / tidak perlu dikoreksi
maka :
Tp = tp + 0.50 x tr
= 7.08 + 0.50 x 1
= 7.58 jam
27288
= det
cp
qp = 275
tp
= 0.6
275
7.1
= 24.5 m3/jam
Debit maksimum total
25.4
Qp = qp A
1000
25.4
= 24.47 63.5
1000
= 39.47 m3/jam
w = 1000 h A
= 1000 x 25.4 x 63.5
= 1612900
λ = Q Tp
w
= 39.47 x 27288
1612900
= 0.7
Shape unit hydrograph
Dari R100 metode analisa regional adalah 333.69 mm. Dengan menggunakan tabel distribusi curah hujan per
jam didapat DRo. Apabila hanya distribusi curah hujan per jam untuk R100 dengan harga yang tidak terdapat di dalam
tabel, maka kita bisa mencari dengan cara interpolasi
Rx - RB
DRo = nB - ( nB - nA )
RA - RB
= 90 - 333.69 - 230
( 90 - 96 )
350 - 320
= 95.18
INFILTRASI
Fp = Fc + ( Fo - Fc ) e -kt
= 1 + ( 166.8465 - 1) 2.781-1.5.1
= 44.62
Jam DRo Infiltrasi Efektif Rain Fall
1 95.18 44.62 50.56
2 40.01 11.66 28.35
3 29.34 3.38 29.96
4 23.34 1.53 21.81
5 20.01 1.12 18.89
6 18.01 1.03 16.98
7 17.01 1.01 16
8 16.68 1 15.68
9 13.34 1 12.34
10 13.34 1 12.34
11 12.34 1 11.34
12 12.34 1 11.34
Metode Gumbell
Untuk t = 5 menit
M Tahun Xi ( Xi - Ẋ ) ( Xi - Ẋ )2
1 2002 0.5 0.213 0.045
2 2003 0.43 0.143 0.02
3 2006 0.32 0.033 0.0011
4 2001 0.27 -0.017 0.00029
5 2007 0.26 -0.027 0.00073
6 2010 0.25 -0.037 0.0014
7 2004 0.23 -0.057 0.0032
8 2008 0.22 -0.067 0.0045
9 2005 0.2 -0.087 0.0077
10 2009 0.19 -0.097 0.0094
2.19 0.0094
∑ Xi
Ẋ =
n
√ ∑ (Xi - Ẋ)2
Sx =
n-1
Rr = Ẋ + Sx ( Yt - Yn )
Sn
2.87
Ẋ = = 0.287
10
√ 0.09332
Sx = = 0.102
9
M Tahun Xi ( Xi - Ẋ ) ( Xi - Ẋ )2
1 2002 1.51 0.639 0.408
2 2003 1.29 0.419 0.176
3 2006 0.98 0.109 0.012
4 2001 0.81 -0.061 0.0037
5 2007 0.79 -0.081 0.0066
6 2010 0.75 -0.121 0.015
7 2004 0.69 -0.181 0.033
8 2008 0.68 -0.191 0.036
9 2005 0.62 -0.251 0.063
10 2009 0.59 -0.281 0.079
8.71 0.8323
8.71
Ẋ = = 0.871
10
√ 0.8323
Sx = = 0.304
9
0.304
R10 = 0.871 + ( 2.5203 - 0.4952 ) = 1.519 mm
0.9496
Untuk t = 30 menit
M Tahun Xi ( Xi - Ẋ ) ( Xi - Ẋ )2
1 2002 3.02 1.275 1.626
2 2003 2.58 0.835 0.697
3 2006 1.97 0.225 0.051
4 2001 1.62 -0.126 0.016
5 2007 1.58 -0.165 0.027
6 2010 1.5 -0.245 0.06
7 2004 1.39 -0.355 0.126
8 2008 1.37 -0.375 0.141
9 2005 1.24 -0.505 0.255
10 2009 1.18 -565 0.319
17.45 3.318
17.45
Ẋ = = 1.745
10
√ 3.318
Sx = = 0.607
9
0.607
R2 = 1.745 + ( 0.3665 - 0.4952 ) = 1.663 mm
0.9496
0.607
R5 = 1.745 + ( 1.4999 - 0.4952 ) = 2.387 mm
0.9496
0.607
R10 = 1.745 + ( 2.5203 - 0.4952 ) = 3.039 mm
0.9496
Untuk t = 45 menit
M Tahun Xi ( Xi - Ẋ ) ( Xi - Ẋ )2
1 2002 4.53 1.909 3.644
2 2003 3.87 1.249 1.56
3 2006 2.96 0.339 0.115
4 2001 2.43 -0.191 0.036
5 2007 2.37 -0.251 0.063
6 2010 2.25 -0.371 0.137
7 2004 2.09 -0.531 0.282
8 2008 2.06 -0.561 0.315
9 2005 1.87 -0.751 0.564
10 2009 1.78 -0.841 0.707
26.21 8.423
26.21
Ẋ = = 2.621
10
√ 8.423
Sx = = 0.967
9
0.967
R2 = 2.621 + ( 0.3665 - 0.4952 ) = 2.489 mm
0.9496
0.967
R5 = 2.621 + ( 1.4999 - 0.4952 ) = 3.644 mm
0.9496
0.967
R10 = 2.621 + ( 2.5203 - 0.4952 ) = 4.683 mm
0.9496
Untuk t = 60
M Tahun Xi ( Xi - Ẋ ) ( Xi - Ẋ )2
1 2002 6.04 2.544 6.472
2 2003 5.16 1.664 2.769
3 2006 3.95 0.454 0.206
4 2001 3.24 -0.256 0.066
5 2007 3.16 -0.336 0.113
6 2010 3 -0.496 0.246
7 2004 2.79 -0.706 0.498
8 2008 2.74 -0.756 0.572
9 2005 2.49 -1.006 1.012
10 2009 2.37 -1.126 1.268
34.96 13.222
34.96
Ẋ = = 3.496
10
√ 12.222
Sx = = 1.212
9
1.212
R2 = 3.496 + ( 0.3665 - 0.4952 ) = 3.332 mm
0.9496
1.212
R5 = 3.496 + ( 1.4999 - 0.4952 ) = 4.778 mm
0.9496
1.212
R10 = 3.496 + ( 2.5203 - 0.4952 ) = 6.081 mm
0.9496
Untuk t = 75 menit
M Tahun Xi ( Xi - Ẋ ) ( Xi - Ẋ )2
1 2002 7.55 3.181 10.119
2 2003 6.45 2.081 4.331
3 2006 4.94 0.571 0.326
4 2001 4.06 -0.309 0.095
5 2007 3.95 -0.419 0.176
6 2010 3.75 -0.619 0.383
7 2004 3.48 -0.889 0.79
8 2008 3.43 -0.939 0.882
9 2005 3.12 -0.249 1.56
10 2009 2.96 -0.109 1.985
43.69 20.647
43.69
Ẋ = = 4.369
10
√ 20.647
Sx = = 1.514
9
1.514
R2 = 4.369 + ( 0.3665 - 0.4952 ) = 4.164 mm
0.9496
1.514
R5 = 4.369 + ( 1.4999 - 0.4952 ) = 5.971 mm
0.9496
1.514
R10 = 4.369 + ( 2.5203 - 0.4952 ) = 7.598 mm
0.9496
Untuk t = 90 menit
M Tahun Xi ( Xi - Ẋ ) ( Xi - Ẋ )2
1 2002 9.06 3.816 14.562
2 2003 7.74 2.496 6.23
3 2006 5.93 0.686 0.471
4 2001 4.87 -0.374 0.139
5 2007 4.74 -0.504 0.254
6 2010 4.5 -0.744 0.554
7 2004 4.18 -1.064 1.132
8 2008 4.12 -1.124 1.263
9 2005 3.74 -1.504 2.262
10 2009 3.56 -1.684 2.836
52.44 29.703
52.44
Ẋ = = 5.244
10
√ 29.703
Sx = = 1.817
9
1.817
R2 = 5.244 + ( 0.3665 - 0.4952 ) = 4.998 mm
0.9496
1.817
R5 = 5.244 + ( 1.4999 - 0.4952 ) = 7.166 mm
0.9496
1.817
R10 = 5.244 + ( 2.5203 - 0.4952 ) = 9.119 mm
0.9496
Untuk t = 135 menit
M Tahun Xi ( Xi - Ẋ ) ( Xi - Ẋ )2
1 2002 13.59 5.719 32.707
2 2003 11.62 3.749 14.055
3 2006 8.9 1.029 1.059
4 2001 7.31 -0.561 0.315
5 2007 7.12 -0.751 0.564
6 2010 6.75 -1.121 1.257
7 2004 6.28 -1.591 2.531
8 2008 6.18 -1.691 2.859
9 2005 5.62 -2.251 5.067
10 2009 5.34 -2.531 6.406
78.71 66.82
78.71
Ẋ = = 7.871
10
√ 66.82
Sx = = 2.725
9
2.725
R2 = 7.871 + ( 0.3665 - 0.4952 ) = 7.502 mm
0.9496
2.725
R5 = 7.871 + ( 1.4999 - 0.4952 ) = 10.754 mm
0.9496
2.725
R10 = 7.871 + ( 2.5203 - 0.4952 ) = 13.682 mm
0.9496
PERENCANAAN DRAINASE
QR = 0.278 CxIxA
Berdasarkan buku pedoman perencanaan saluran terbuka DPMAPUTL 1972 disarankan menggunakan ketentuan
sebagai berikut :
1
V = x R2/3 x S1/2
n
Qs = V x A
= V x Y2 x √3
Agar debit rencana yang diakibatkan oleh besarnya intensitas curah hujan ( Qr ) dapat ditampung dalam saluran
secara teknis dan ekonomis serta optimal disyaratkan :
Qs ≥ Qr
Saluran kiri
2 nd
tof = [ 3
x 3.28 x Lof x
√ So ]
2 0.013 0.167
tof Aspal = [ 3
x 3.28 x 22.5 x
√ 0.02 ] = 1.287
0.167
2 0.1
tof Bahu = [ 3
x 3.28 x 7.5 x
√ 0.025 ] = 1.478
0.167
2 0.02
tof Tanah = [ 3
x 3.28 x 75 x
√ 0.05 ] = 1.566
2 0.02 0.167
tof Tanah = [ 3
x 3.28 x 12000 x
√ 0.05 ] = 2.488
+
6.819
Maka didapat tof = 6.819 menit
Ldf 2250
tdf = = menit
60 V 60 V
2550
tc = 6.819 + menit
60 V
a
I =
tn
40.0421
I =
t0.0711
QR = 0.278 x I [ CA + CB x AB + CT x AT ]
Qr = 0.278 I [ 0.9(0.00225x2.550)+0.5(0.0.0075x2.550)+0.2(0.075x2.550)+0.2(1.2x0.2.550)]
= 0.278 I 0.71145
= 0.19778 I mᶟ/det
V = 1 x 1 x y2/3
0.025 2
= 0.49121 y2/3
y = ( 2.03579 x V )3/2
Jadi perhitungan daya tampung debit saluran :
Qs = V x Y2 √3 3.508 5.983
Qr ≤ Qs NO OK OK
Saluran tengah
Panjang saluran = 2550 m
2 0.013 0.167
tof Aspal = [ 3
x 3.28 x 22.5 x
√ 0.02 ] = 1.287
2 0.13 0.167
tof Aspal = [ 3
x 3.28 x 15 x
√ 0.02 ] = 1.202
2 0.02 0.167
tof Batu = [ 3
x 3.28 x 7.5 x
√ 0.05 ] = 1.478
2 0.1 0.167
tof Batu = [ 3
x 3.28 x 7.5 x
√ 0.025 ] = 1.478
2 0.02 0.167
tof Tanah = [ 3
x 3.28 x 200 x
√ 0.05 ] = 1.845
2 0.02 0.167
tof Tanah = [ 3
x 3.28 x 10 x
√ 0.05 ] = 1.119
+
8.409
2550
tc = 8.409 + menit
60 V
40.0421
I =
t0.0711
V = 1 x 1 x y2/3
0.025 2
= 0.49121 y2/3
y = ( 2.03579 x V )3/2
40.0421
I = 29.678 29.931
t0.0711
Qs = V x Y2 √3 3.508 5.983
Qr ≤ Qs NO OK OK
Saluran kanan
Panjang saluran = 2550 m
2 0.013 0.167
tof Aspal = [ 3
x 3.28 x 15 x
√ 0.02 ] = 1.202
2 0.1 0.167
tof Batu = [ 3
x 3.28 x 7.5 x
√ 0.025 ] = 1.478
2 0.02 0.167
tof Tanah = [ 3
x 3.28 x 1200 x
√ 0.05 ] = 1.657
2 0.02 0.167
tof Tanah = [ 3
x 3.28 x 1200 x
√ 0.05 ] = 2.488
+
6.825
Ldf 2250
tdf = = menit
60 V 60 V
2550
tc = 8.409 + menit
60 V
40.0421
I =
t0.0711
Qr = 0.278 I [ 0.9(0.0150x2.550)+0.5(0.0075x2.550)+0.2(0.105x2.550)+0.2(1.200x2.550)]
= 0.278 I 0.70954
= 0.19725 I mᶟ/det
V = 1 x 1 x y2/3
0.025 2
= 0.49121 y2/3
y = ( 2.03579 x V )3/2
Jadi perhitungan daya tampung debit saluran adalah
40.0421
I = 29.678 30.067
t0.0711
Qs = V x Y2 √3 5.409 7.997
Qr ≤ Qs NO OK OK
Dari propil memanjang diperoleh bahwa debit yang mengalir melalui gorong –gorong tersebut adalah debit saluran
Q = 1.732 mᶟ/det
d = 60 cm
Y = 0.75 x d = 0.75 x 60 = 45 cm
S = 0.03 ( kemiringan gorong – gorong )
N = 0.11 ( bahan beton )
A = 1/8 ( Ø – sin Ø ) x d²
P = ½Ød
R = ¼ ( 1 – sin Ø/Ø ) d
T = ( sin ½ Ø) d
Y = d/2 ( 1 – cos Ø )
45 = 60/2 ( 1 – cos Ø )
45 = 30 ( 1 – cos Ø )
45 = 30 – 30 cos Ø
Cos Ø = -15/30
Cos Ø = - 0.5
Ø = art tan – 0.5
Ø = 120°
T = ( sin ½ Ø ) d
= ( sin ½ Ø ) 0.6
= 0.51962 m
R = ¼ ( 1 – sin Ø / Ø ) d
= ¼ ( 1 – sin 120 / 120 ) ( 0.6 )
= 0.14892 m
A = 1/8 ( Ø – sin Ø ) d²
= 1/8 ( 120 – sin 120 ) ( 0.6 )²
= 5.36102 m²
V = 1.49/n x R⅔ x S½
Q =VxA
= 1.49 / n x R⅔ x S½ x A
= 1.49 / 0.011 x ( 0.14892 )⅔ x ( 0.03 )½ x ( 5.36102 )
= 0.92979 mᶟ/det
Karena Q ≤ Qr maka gorong – gorong dengan pendimesian seperti ini dapat digunakan.