2012-2021
• Project slippage
• Ekspansi IPP eksisting
• Pemutakhiran demand forecast
• Rencana backbone 500 kV Sumatera
• Adanya tambahan rencana interkoneksi antar pulau
• Mempertimbangkan prospek pasokan gas alam dan LNG
2
Proyeksi Kebutuhan Tenaga Listrik 2012-2021
62
26 TWh
TWh
2012 2021
IB : 10,5%
37
14 TWh
TWh
IT : 11,4%
132 259
TWh TWh
JB : 7,9%
MW
Tambahan Kapasitas :
PLTU : 38 GW
PLTP : 6,3 GW
PLTGU : 2,5 GW
PLTG/PLTMG : 4 GW
PLTA/PLTM : 6,3 GW
Lainnya : 0,28 GW
4
Pengembangan Transmisi per Level Tegangan
kms
12.000
10.000
• 500 kVAC: 5200 kms
8.000 • 500 kVDC: 1100 kms
• 275 kV AC: 6200 kms
6.000
• 250 kVDC: 460 kms
4.000 • 150 kV: 38.600 kms
• 70 kV: 3560 kms
2.000
Total sekitar 55.200 kms
-
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
5
Pengembangan Gardu Induk per Level Tegangan
MVA
25.000
6
Kebutuhan Investasi (Juta US$)
Total Investasi
Pembangkit: 77.300
Transmisi: 16.000
Distribusi: 13.800
Pembangkit
Total sekitar 107.100
Transmisi
Distribusi
7
Proyeksi Bauran Energi (Total Indonesia Termasuk IPP)
450.000
400.000
350.000 LNG
Gas
300.000
250.000
GWh
200.000 Oil
150.000
Coal
100.000
50.000 Geothermal
Hydro
-
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Impor Biomass Surya/Hybrid HSD MFO LNG Gas Batubara Geothermal Hydro
8
Kebutuhan Energi Primer (Total Indonesia Termasuk IPP)
No. FUEL TYPE 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
1 HSD (juta liter ) 6.269 4.785 1.987 955 1.041 625 703 817 898 973
3 Gas (bcf) 388 407 534 515 465 321 312 304 299 334
9
Rencana Pengembangan Sistem Kelistrikan Jawa Bali
PLTU Jawa-6 PLTU Jawa-5 PLTU Indramayu PLTU Jawa-1 PLTU Jawa-3
#1: 1.000 MW (2021) #1: 1.000 MW (2018) #4: 1.000 MW (2018) #2: 1.000 MW (2017) #1: 660 MW (2018)
#2: 1.000 MW (2021) #2: 1.000 MW (2019) #5: 1.000 MW (2020) #2: 660 MW (2020)
AMPLA
10
Rencana Pengembangan Sistem Kelistrikan Sumatera
10 U
Leok 4
U
U
U
Lopana P Tonsealama
P
Kawangkoan
3. PLTA Sawangan 12 MW-2016
KALIMANTAN
Tolitoli
6 5
TIMUR GORONTALO 8 U
U
Buroko
Bintauna
Lolak
Otam
4. PLTU Sewa 50 MW-2014
P
Isimu
Moutong Marisa
Botupingge
U
7
U
SULAWESI UTARA 5. PLTP Lahendong V & VI 40 MW-2015/17
Siboa
9G
Molibagu
6. PLTU Sulut I 50 MW-2014
7. PLTU TLG 20 MW-2013
8. PLTU Gorontalo 50 MW-2014
9. PLTG Gorontalo 25 MW-2017
10. PLTU Tolitoli 45 MW-2014/15
11 U
P
Silae
Talise Ampana
Bunta
11. PLTU PJPP #3,4 30 MW-2015
Luwuk
12 Palu
Baru
U
12. PLTU Palu 3 100 MW-2017
Poso
Toili
13. PLTA Poso 2 130 MW-2020
Pasangkayu
G 14. PLTA Karama 450 MW-2018/19
15. PLTU Mamuju 50 MW-2015
A
SULAWESI
BARAT
13
A Tentena
Kolonedale
16. PLTA Malea 90 MW-2016
Topoyo
SULAWESI
17. PLTA Bonto Batu 100 MW-2016
Mamuju 14 A
TENGAH
18. PLTA Bakaru II 126 MW-2020
U
15
Baru
Wotu
Malili
19. PLTGU Sengkang 180 MW-2013
Mamuju
17 Makale
Palopo
SULAWESI
TENGGARA
Majene
Polman
18 A A A
Lasusua
22. PLTU Jeneponto 2 200 MW-2016
Bakaru Enrekang
Siwa
23. PLTA Wotunohu 1 20 MW-2017
Pinrang SULAWESI 26 24. PLTU Kolaka 20 MW-2016
Pare
D Sidrap
SELATAN 23
A
Kolaka
25A U
U
U
19
GU
Sengkang
G
U
Unaaha
Kendari
P
27 25. PLTA Konawe 50 MW-2016/17
24
20
U
U
Soppeng
U 26. PLTU Kendari 3 100 MW-2017
Barru
28
Pangkep Tonasa Bone
27. PLTP Laenia 20 MW-2019
28. PLTU Kendari 50 MW-2016
U
Tello D
G
Maros
Bosowa
Kajuara
29 Raha
13
RUPTL PT PLN (PERSERO)
2012-2021
=========================== =========== =========== =========== =========== =========== =========== =========== =========== =========== ===========
Tahun 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
=========================== =========== =========== =========== =========== =========== =========== =========== =========== =========== ===========
Total Population (10^3) 4.476,4 4.517,1 4.558,2 4.599,7 4.641,5 4.683,8 4.726,4 4.769,4 4.812,8 4.856,6
- Growth Rate (%) 0,91 0,91 0,91 0,91 0,91 0,91 0,91 0,91 0,91 0,91
Growth of Total GDP (%) 6,0 6,5 6,7 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4
Electrification Ratio (%) PLN 61,1 65,5 70,1 74,2 78,3 82,4 86,4 90,4 91,2 92,3
RE (%) PLN + Non PLN 69,3 73,6 78,1 82,2 86,3 90,3 94,2 98,1 98,9 99,9
Energy Sales (GWh) 1.588 1.745 1.904 2.068 2.246 2.439 2.647 2.873 3.117 3.382
- Energy Growth Rate (%) 11 10 9 9 9 9 9 9 9 9
-- Residential 926 1.020 1.124 1.237 1.362 1.499 1.650 1.815 1.996 2.166
-- Commercial 411 431 451 471 491 512 533 554 575 624
-- Public 137 150 165 181 198 215 234 254 275 298
-- Industrial 114 144 164 179 195 213 231 250 271 294
Power Contracted (MVA) 853 907 953 996 1.046 1.099 1.155 1.214 1.276 1.307
-- Residential 535 568 597 624 655 688 724 761 800 819
-- Commercial 194 206 216 226 238 250 262 276 290 297
-- Public 78 83 87 91 96 101 106 111 117 120
-- Industrial 47
40.543 49
36.973 52
38.980 54
41.105 57
46.655 60
49.419 63
52.353 66
55.467 70
58.773 71
Number of Customer 706.424 764.078 824.541 880.923 939.436 997.983 1.056.565 1.115.183 1.140.639 1.168.512
-- Residential 636.277 688.317 743.138 794.075 846.317 898.559 950.801 1.003.043 1.022.087 1.043.514
-- Commercial 49.140 52.643 56.117 59.426 63.190 66.922 70.624 74.297 77.941 81.556
-- Public 20.645 22.730 24.873 26.984 29.463 32.009 34.620 37.296 40.036 42.841
-- Industrial 362 388 414 438 466 493 520 548 574 601
Total Production (GWh) 1.844 1.996 2.201 2.385 2.586 2.806 3.044 3.302 3.581 3.885
Energy Requirement (GWh) 1.764 1.910 2.069 2.242 2.431 2.638 2.862 3.104 3.366 3.652
Station Use (%) 4,34 4,34 6,00 6,00 6,00 6,00 6,00 6,00 6,00 6,00
T & D Losses (%) +) 9,98 8,63 8,00 7,73 7,59 7,55 7,50 7,45 7,40 7,38
- T Losses (%) - 0,29 0,29 0,29 0,29 0,29 0,29 0,29 0,29 0,29
- D Losses (%) - 8,36 7,73 7,46 7,31 7,26 7,21 7,16 7,11 7,06
Load Factor (%) 62,8 63,0 63,2 63,4 63,6 63,8 64,0 64,2 64,4 64,6
Peak Load (MW) 335,0 361,5 397,3 429,1 463,9 501,8 542,7 586,8 634,4 686,1
=========================== =========== =========== =========== =========== =========== =========== =========== =========== =========== ===========
15
Proyeksi Kebutuhan Tenaga Listrik Kalimantan Barat
4,000
3,500
3,000
Industrial
2,500
Public
2,000
1,500
Commercial
1,000
500 Residential
0
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
1.000
MW
400 PLTU
300
PLTU IPP
200
Pembangkit Sewa PLTU PLN
100
Pembangkit Eksisting
-
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Tahun
17
Neraca Daya Sistem Kalbar
No. Kebutuhan dan Pasokan Satuan 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
1 Kebutuhan
Produksi GWh 1,374 1,725 1,993 2,176 2,525 2,707 2,879 3,060 3,304 3,567
Faktor Beban % 72 75 66 67 66 65 66 66 67 67
Beban Puncak MW 219 262 346 371 405 472 501 532 564 609
2 Pasokan
Daya Mampu Netto MW 252 339 284 94 102 75 61 61 69 69
PLN MW 52 52 52 52 52
Interkoneksi sistem-sistem isolated MW - 12 47 42 50 75 61 61 69 69
Sewa MW 200 275 185 - - - - - - -
Retired & Mothballed (PLN) MW - - - 153 - - - - - -
3 Tambahan Kapasitas
PLN ON-GOING DAN COMMITTED
Pantai Kura-Kura (FTP1) PLTU 55
Parit Baru (FTP1) PLTU 100
Parit Baru - Loan China (FTP2) PLTU 100
4 Jumlah Pasokan MW 252 339 439 519 527 600 686 736 842 892
Reserve Margin (DMN) % 15 29 27 40 30 27 37 38 49 46
*) Pembangkit peaker PLTG/MG 100 MW dapat dibangun di Pontianak bila ada kepastian pasokan LNG dari Batam, apabila LNG dari
Batam tidak ada maka kebutuhan pasokan beban puncak akan diupayakan dari Sesco melalui sistem interkoneksi 275 kV Kalbar-
Sarawak
18
Proyeksi Neraca Energi & Kebutuhan Energi Primer Kalbar
19
Bauran Energi Kalbar
4.000
Produksi energi (GWh)
3.500
3.000 LNG
2.000
Coal
1.500
Fuel Oil
1.000
500
Hydro
-
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
20
Proyeksi Kebutuhan Fisik Transmisi dan GI Kalbar
21
Rencana Pengembangan Kelistrikan Kalimantan Barat
KETERANGAN :
Gardu Induk 275 kV Rencana PLTU Rencana
Transmisi 275 kV Rencana
PLTMH Rencana
Transmisi 150 kV Eksisting
Transmisi 150 kV Rencana Listrik Perbatasan Eksisting
Gardu Induk 150 kV Eksisting
Listrik Perbatasan Rencana
Gardu Induk 150 kV Rencana 22
Terima Kasih
Rencana Pengembangan Sistem Kelistrikan Maluku
Tobelo
G
14
M
6 A
7A
8
A
Bula
4
5
2
ACSR 1x240 mm A
2
55 km (2014) ACSR 1x240 mm 2
Kairatu 3
A
ACSR 1x240 mm2
110 km (2017) Masohi
9
A
P
2 Haruku
2cct, Kabel laut
4 MW (2013)
12
Passo 5 km (2017)
Wayame Jailolo
2
Sirimau ACSR 1x240 mm
42 km (2016)
2
ACSR 1x240 mm
72 km (2016)
11 10 9
8
3
1
2
7
5
6
A
ACSR 1x240 mm
2
41 km (2019)
5
U
4. PLTU Lombok FTP2 50 MW-2015/16 A ACSR 1x240 mm
2
GI Pringgabaya
GI Ampenan
G3
D ACSR 1x240 mm2
30 km - 2013
GI Mantang
GI Selong
GI Jeranjang
1U ACSR 1x240 mm2
U2 15 km - 2013
ACSR 1x240 mm
2
38 km - 2013
GI Sengkol
2
ACSR 1x240 mm
10,5 km - 2013
GI Kuta
26
Rencana Pengembangan Sistem Kelistrikan Sumbawa
1U
2
ACSR 1x240 mm
4U 7 km (2013) ACSR 1x240 mm
2
60 km (2011)
2cct 1xOstrich GI Bima
60 km - 2013 GI Labuhan GI Woha
GI Dompu
2cct 1xOstrich
35 km - 2015
GI Alas/Tano
2cct 1xOstrich
2
15 km - 2013 ACSR 1x240 mm
30 km - 2016 2
ACSR 1x240 mm 2 GI Sape
142 km (2016) ACSR 1x240 mm
2
GI Taliwang ACSR 1x240 mm 30 km (2016)
142 km (2016)
3
A
2P
2 cct 1xOstrich
10 km - 2013 GI Empang
5U
27
Rencana Pengembangan Sistem Kelistrikan Timor
PLTU Atambua Atapupu
1x6 MW (2013)
3x6 MW (2014)
1U
2
ACSR 1x240 mm
18 km - 2013
Atambua
TIMOR LESTE
TIMOR LESTE 2
ACSR 1x240 mm
75 km - 2013
Kefamenanu
2
ACSR 1x240 mm
51 km - 2013
Soe/
Nonohonis
2
ACSR 1x240 mm
Naibonat 51 km - 2013
8
G
7
Labuan Bajo ACSR 1x240 mm 2 5
A Ropa ACSR 1x 240 mm
2
85 km - 2014
Ruteng ACSR 1 x240 mm 2 1
U 120 km - 2014
33 km - 2016
ACSR 1x240 mm 2
ACSR 1 x240 mm 2 6 Maumere
4P 60 km - 2014
95 km - 2014 ACSR 1x 240 mm
44 km - 2013
2
ACSR 1x240 mm
2
Bajawa 10 km - 2014
2P
ACSR 1x 240 mm
2
3P Ende