KONTINUITAS

Hukum konservasi massa mengarah pada bentuk turunan persamaan kontinuitas. Misalkan
komponen kecepatan dalam arah x, y, dan z adalah u, v, w. Tinjau fluida melalui elemen
paralepipedum yang mempunyai dimensi dx, dy, dan dz. Massa fluida yang melalui permukaan
elemen ini dalam unit waktu adalah kerapatan fluida dikalikan dengan luas penampang
melintang dari permukaan dikalikan kecepatan normal terhadap permukaan.

Perubahan massa = inflow – outflow

 Perubahan massa
∂ρ
(dx. dy. dz)
∂t
 Inflow – outflow (arah-x)
∂ ∂
ρu(dy. dz) − (ρu(dy. dz) + (ρudydz)dx) = − (ρudydz)dx
∂x ∂x
 Inflow – outflow (arah-y)
∂ ∂
ρv(dx. dz) − (ρv(dx. dz) + (ρvdxdz)dy) = − (ρvdxdz)dy
∂y ∂y
 Inflow – outflow (arah-z)
∂ ∂
ρw(dx. dy) − (ρw(dx. dy) + (ρwdxdy)dz) = − (ρwdxdy)dz
∂z ∂z
Sehingga :
Perubahan massa = inflow − outflow
∂ρ ∂ ∂ ∂
(dx. dy. dz) = − (ρudydz)dx − (ρvdxdz)dy − (ρwdxdy)dz
∂t ∂x ∂y ∂z
∂ρ ∂ ∂ ∂
(dx. dy. dz) = (− (ρu) − (ρv) − (ρw)) (dx. dy. dz)
∂t ∂x ∂y ∂z
∂ρ ∂ ∂ ∂
= − (ρu) − (ρv) − (ρw)
∂t ∂x ∂y ∂z
∂ρ ∂ ∂ ∂
+ (ρu) + (ρv) + (ρw) = 0
∂t ∂x ∂y ∂z x A/ρ
∂A ∂Qx ∂Qy ∂Qz
+ + + =0
∂t ∂x ∂y ∂z
Persamaan kontinuitas 3 Dimensi :
∂A ∂Qx ∂Qy ∂Qz
+ + + =0
∂t ∂x ∂y ∂z
Atau dengan dibagi lebar penampang (B), menjadi :
∂h ∂(hu) ∂(hv) ∂(hw)
+ + + =0
∂t ∂x ∂y ∂z
Persamaan kontinuitas 2 Dimensi :
∂A ∂Qx ∂Qy
+ + =0
∂t ∂x ∂y
∂h ∂(hu) ∂(hv)
+ + =0
∂t ∂x ∂y
Persamaan kontinuitas 1 Dimensi :
∂A ∂Qx
+ =0
∂t ∂x
∂h ∂(hu)
+ =0
∂t ∂x
MOMENTUM

Hukum kedua Newton menyatakan bahwa gaya netto yang bekerja pada suatu masa tertentu
sebanding dengan laju perubahan momentum linier massa tersebut terhadap waktu. Hukum ini
dapat diterapkan pada fluida dengan volume kontrol yang diperkecil seukuran titik untuk
mendapatkan persamaan-persamaan gerak dalam bentuk differensial.
Du
∑ Fx = m. a = m. Arah-x
Dt
Jumlah gaya-gaya yang bekerja pada arah x adalah sebagai berikut :
∂σxx ∆x ∂σxx ∆x ∂τyx ∆y
∑ Fx = (σxx + ) ∆y∆z − (σxx − ) ∆y∆z + (τyx + ) ∆x∆z
∂x 2 ∂x 2 ∂y 2
∂τyx ∆y ∂τzx ∆z ∂τzx ∆z
∑ Fx = − (τyx − ) ∆x∆z + (τzx + ) ∆x∆y − (τzx − ) ∆x∆y
∂y 2 ∂z 2 ∂z 2

∑ Fx = + ρ∆x∆y∆zX

∂σxx ∂τyx ∂τzx

∑ Fx = ∆x∆y∆z + ∆x∆y∆z + ∆x∆y∆z + ρ∆x∆y∆zX
∂x ∂y ∂z
Untuk persamaan massa dikali percepatan diuraikan menjadi seperti ini :
Du Du
m. = ρ∆x∆y∆z
Dt Dt
Sehingga :
Du
∑ Fx = m.
Dt
∂σxx ∂τyx ∂τzx Du
∆x∆y∆z + ∆x∆y∆z + ∆x∆y∆z + ρ∆x∆y∆zX = ρ∆x∆y∆z
∂x ∂y ∂z Dt
Du ∂σxx ∂τyx ∂τzx
ρ = + + + ρX
Dt ∂x ∂y ∂z
Dimana nilai dari tegangan geser dan normal adalah sebagai berikut :
2 ∂u ∂v ∂w ∂u
σxx = −p − μ ( + + ) + 2μ
3 ∂x ∂y ∂z ∂x
∂v ∂u ∂w ∂u
τyx = μ ( + ) , τzx = μ ( + )
∂x ∂y ∂x ∂z
Sehingga persamaan (a) menjadi :

2 ∂u ∂v ∂w ∂u ∂v ∂u ∂w ∂u
∂ (μ ( + )) ∂ (μ ( + ))
Du ∂ (−p − 3 μ ( ∂x + ∂y + ∂z ) + 2μ ∂x ) ∂x ∂y ∂x ∂z
ρ = + + + ρX
Dt ∂x ∂y ∂z
Du ∂p 2 ∂2 u 2 ∂2 v 2 ∂2 w ∂2 u ∂2 v ∂2 u ∂2 w ∂2 u
ρ =− − μ 2− μ − μ + 2μ 2 + μ +μ 2+μ + μ 2 + ρX
Dt ∂x 3 ∂x 3 ∂x ∂y 3 ∂x ∂z ∂x ∂x ∂y ∂y ∂x ∂z ∂z
Du ∂p 2 ∂2 u ∂2 v ∂2 w ∂2 u ∂2 u ∂2 u ∂2 u ∂2 v ∂2 w
ρ = − − μ( 2 + + ) + μ ( 2 + 2 + 2) + μ ( 2 + + ) + ρX
Dt ∂x 3 ∂x ∂x ∂y ∂x ∂z ∂x ∂y ∂z ∂x ∂x ∂y ∂x ∂z
Du ∂p 2 ∂ ∂u ∂v ∂w ∂2 u ∂2 u ∂2 u ∂ ∂u ∂v ∂w
ρ =− − μ ( + + ) + μ ( 2 + 2 + 2) + μ ( + + ) + ρX
Dt ∂x 3 ∂x ∂x ∂y ∂z ∂x ∂y ∂z ∂x ∂x ∂y ∂z
Dengan menganggap bahwa fluida tidak mampu mampat (incompressible) berarti :
∂u ∂v ∂w
+ + =0
∂x ∂y ∂z
Maka bentuk persamaannya menjadi
Du ∂p ∂2 u ∂2 u ∂2 u
ρ = − + μ ( 2 + 2 + 2 ) + ρX
Dt ∂x ∂x ∂y ∂z
Du 1 ∂p ∂2 u ∂2 u ∂2 u
=− + υ ( 2 + 2 + 2) + X
Dt ρ ∂x ∂x ∂y ∂z
∂u ∂u ∂u ∂u 1 ∂p ∂2 u ∂ 2 u ∂2 u
+u +v +w =− + υ ( 2 + 2 + 2) + X
∂t ∂x ∂y ∂z ρ ∂x ∂x ∂y ∂z
Untuk fluida tidak kental (viskos) gaya-gaya yang bekerja pada permukaan adalah gaya badan
dan tekanan p , sementara gaya tangensial (gaya geser) dianggap nol, sehingga persamaan
dapat disederhanakan menjadi :
∂u ∂u ∂u ∂u 1 ∂p
+u +v +w =− +X
∂t ∂x ∂y ∂z ρ ∂x
Dimana :
1 ∂p 1 ∂ρgh ∂h
− =− = −g
ρ ∂x ρ ∂x ∂x
dan
X = g(Sox − Sfx )

Maka persamaannya menjadi :

∂u ∂u ∂u ∂u ∂h
+u +v +w = −g + g(Sox − Sfx )
∂t ∂x ∂y ∂z ∂x
∂u ∂u ∂u ∂u ∂h
+ u + v + w + g − g(Sox − Sfx ) = 0
∂t ∂x ∂y ∂z ∂x
∂uh ∂u2 h ∂(uv)h ∂(uw)h ∂h
+ + + + gh − gh(Sox − Sfx ) = 0
∂t ∂x ∂y ∂z ∂x
Untuk arah-y dan arah-z dilakukan langkah yang sama menjadi :
∂vh ∂v 2 h ∂(uv)h ∂(vw)h ∂h
+ + + + gh − gh(Soy − Sfy ) = 0
∂t ∂y ∂x ∂z ∂y
∂wh ∂w 2 h ∂(uw)h ∂(vw)h ∂h
+ + + + gh − gh(Soz − Sfz ) = 0
∂t ∂z ∂x ∂y ∂z

Momentum untuk 1 dimensi :

∂uh ∂u2 h ∂h
+ + gh − gh(Sox − Sfx ) = 0
∂t ∂x ∂x
Momentum untuk 2 dimensi :
∂uh ∂u2 h ∂(uv)h ∂h
+ + + gh − gh(Sox − Sfx ) = 0
∂t ∂x ∂y ∂x
∂vh ∂v 2 h ∂(uv)h ∂h
+ + + gh − gh(Soy − Sfy ) = 0
∂t ∂y ∂x ∂y
Momentum untuk 3 dimensi :
∂uh ∂u2 h ∂(uv)h ∂(uw)h ∂h
+ + + + gh − gh(Sox − Sfx ) = 0
∂t ∂x ∂y ∂z ∂x
∂vh ∂v 2 h ∂(uv)h ∂(vw)h ∂h
+ + + + gh − gh(Soy − Sfy ) = 0
∂t ∂y ∂x ∂z ∂y
∂wh ∂w 2 h ∂(uw)h ∂(vw)h ∂h
+ + + + gh − gh(Soz − Sfz ) = 0
∂t ∂z ∂x ∂y ∂z
KESIMPULAN
St.Venant Kontinuitas Momentum

𝜕ℎ 𝜕(ℎ𝑢)
+ =0
𝜕𝑡 𝜕𝑥
𝜕𝑢ℎ 𝜕𝑢2 ℎ 𝜕ℎ
1-D Atau + + 𝑔ℎ − 𝑔ℎ(𝑆𝑜𝑥 − 𝑆𝑓𝑥 ) = 0 Arah-x
𝜕𝑡 𝜕𝑥 𝜕𝑥
∂A ∂Qx
+ =0
∂t ∂x

𝜕ℎ 𝜕(ℎ𝑢) 𝜕(ℎ𝑣)
+ + =0 𝜕𝑢ℎ 𝜕𝑢2 ℎ 𝜕(𝑢𝑣)ℎ 𝜕ℎ
𝜕𝑡 𝜕𝑥 𝜕𝑦 + + + 𝑔ℎ − 𝑔ℎ(𝑆𝑜𝑥 − 𝑆𝑓𝑥 ) = 0 Arah-x
𝜕𝑡 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑥
2-D Atau
𝜕𝑣ℎ 𝜕𝑣 2 ℎ 𝜕(𝑢𝑣)ℎ 𝜕ℎ
∂A ∂Q x ∂Qy + + + 𝑔ℎ − 𝑔ℎ(𝑆𝑜𝑦 − 𝑆𝑓𝑦 ) = 0 Arah-y
+ + =0 𝜕𝑡 𝜕𝑦 𝜕𝑥 𝜕𝑦
∂t ∂x ∂y

𝜕ℎ 𝜕(ℎ𝑢) 𝜕(ℎ𝑣) 𝜕(ℎ𝑤) 𝜕𝑢ℎ 𝜕𝑢2 ℎ 𝜕(𝑢𝑣)ℎ 𝜕(𝑢𝑤)ℎ 𝜕ℎ

+ + + =0 + + + + 𝑔ℎ − 𝑔ℎ(𝑆𝑜𝑥 − 𝑆𝑓𝑥 ) = 0 Arah-x
𝜕𝑡 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧 𝜕𝑡 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧 𝜕𝑥
𝜕𝑣ℎ 𝜕𝑣 2 ℎ 𝜕(𝑢𝑣)ℎ 𝜕(𝑣𝑤)ℎ 𝜕ℎ
Atau + + + + 𝑔ℎ − 𝑔ℎ(𝑆𝑜𝑦 − 𝑆𝑓𝑦 ) = 0
3-D 𝜕𝑡 𝜕𝑦 𝜕𝑥 𝜕𝑧 𝜕𝑦 Arah-y
∂A ∂Qx ∂Qy ∂Qz 2
𝜕𝑤ℎ 𝜕𝑤 ℎ 𝜕(𝑢𝑤)ℎ 𝜕(𝑣𝑤)ℎ 𝜕ℎ
+ + + =0 + + + + 𝑔ℎ − 𝑔ℎ(𝑆𝑜𝑧 − 𝑆𝑓𝑧 ) = 0
∂t ∂x ∂y ∂z 𝜕𝑡 𝜕𝑧 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧
Arah-z