Anda di halaman 1dari 96

LAPORAN PERHITUNGAN STRUKTUR

Pembangunan
Masjid

Jl. Panjaitan Perum. Citra Land, Kota Samarinda

SAMARINDA - FEBRUARI 2019


BAB I
PENDAHULUAN
KONSEP DASAR PERENCANAAN STRUKTUR
Dasar-Dasar Peraturan Perencanaan

- Tata Cara Perhitungan Struktur Beton untuk Bangunan Gedung ( SK-SNI-T-


15-1991-03 ) dan SNI 2847-2013
- Peraturan Pembebanan Indonesia untuk Gedung - 1983 dan SNI 1727-2013

Mutu Bahan

a. MUTU BETON
- Dipakai mutu beton : fc 21 Mpa
b. TULANGAN
- Diameter >= 13 mm : BJTD 32
- Diameter < 13 mm : BJTP 24

Penyelidikan Tanah

- Perencanaan pondasi didasarkan atas hasil penyelidikan untuk mengetahui


kondisi lapisan tanah pendukung dan menentukan type pondasi yang tepat.

Pembebanan

a. Beban Mati (DL)


Sesuai dengan Peraturan Pembebanan Indonesia dan berat jenis bahan
yang dipakai.

b. Beban Hidup (LL)


Beban Hidup yang dipakai adalah sebagai berikut :
- Guna : 2,4 kN/m2

c. Kombinasi Pembebanan
- Beban Tetap : U = 1.2 DL + 1.6 LL

Analisa Struktur

- Bangunan diidealisasikan dengan analisa 3 dimensi dengan elemen struktur


balok dan kolom beton.
- Analisa struktur direncanakan terhadap beban vertikal berupa beban yang
terbagi rata dalam tiap-tiap lantai yang didistribusikan dalam balok-balok.
Sedangkan beban merata/terpusat yang bekerja langsung pada balok diterima
oleh balok.
- Analisa struktur memakai program bantu ETABS 2016
- Analisa perhitungan pelat memakai koefisien seperti yang dinyatakan pada
PBI '71

Perencanaan Elemen Struktur

- Perhitungan elemen struktur berdasarkan pada peraturan yang berlaku

HAL. 1
Deskripsi Bangunan

- Bangunan ini diperuntukkan sebagai bangunan tempat ibadah.


- Bangunan ini berlokasi di Samarinda.
- Bangunan ini memiliki 2 lantai konstruksi beton bertulang.

Type Struktur

- Kolom : Konstruksi Beton Bertulang


- Balok : Konstruksi Beton Bertulang & Baja Profil
- Pelat Lantai : Konstruksi Beton Bertulang
- Atap : Konstruksi Beton Bertulang
- Pondasi : Mini Pile 25 x 25 cm

Denah Sistem Struktur & Geometri

( lihat gambar terlampir )

HAL. 2
BAB II
PERHITUNGAN STRUKTUR
INPUT DATA

BEBAN MATI (DL)

Pelat Lantai
- Spesi t=2 ( 0,02 x 21 ) = 0,42 kN/m2
- Keramik ( 0,01 x 24 ) = 0,24 kN/m2
- Plafond + penggantung = 0,18 kN/m2
- ME = 0,25 kN/m2
DL = 1,09 kN/m2
Pelat Atap
- Spesi t=2 ( 0,02 x 21 ) = 0,42 kN/m2
- Plafond + penggantung = 0,18 kN/m2
- ME = 0,25 kN/m2
DL = 0,85 kN/m2

Pada Balok
Berat Tinggi Q
Jenis
(kN/m2) (m) (kN/m2)
Pasangan dinding 1/2 bata 2,5 5 12,5
Railing 0,1 0,8 0,08

BEBAN HIDUP (LL)


Menurut SNI-1727-2013, tabel 4.1
- Beban guna 2,4 kN/m2

INPUT ETABS 2016

Outline

Dimensi Lt2

Beban mati (DL)


Beban mati plat (DL) Beban mati dinding (DL)

Beban hidup (LL)

Beban hidup plat (LL)


OUTPUT DATA
Gaya Dalam
Tipe Pu (kN) Mu (kNm) Vu (kN) Tu (kN)
Tumpuan Lapangan
S1 0 33,912 16,956 34,608 0
B1 71,803 374,543 229,520 186,996 44,406
B2 31,064 251,914 27,751 127,158 17,798
B3 18,705 72,095 61,180 97,687 11,027
B4 33,344 31,396 24,257 50,170 6,435
B5 6,611 18,108 13,350 27,521 2,069
RB1 54,578 314,589 234,755 132,979 0,136
RB2 14,561 37,858 116,528 25,943 0,017
RB3 15,349 85,261 37,193 67,709 8,431
RB4 12,731 25,031 23,582 40,034 4,204
RB5 8,861 13,251 18,272 16,589 3,399
RB6 3,036 7,364 10,496 18,771 0,186
K1 1073,730 238,252 244,607 133,593 1,218
K2 894,191 167,011 166,738 65,849 0,966
K3 193,685 11,615 11,568 4,855 0,068
K4 162,638 9,801 9,623 6,292 0,024
KONTROL TEBAL PLAT

Data - data
be 131,25 cm fc' (beton) 21 Mpa
bw (induk) 25 cm fy' (baja) 240 Mpa
h (induk) 40 cm b (anak) 20 cm
tebal plat 12 cm h (anak) 30 cm
L induk 500 cm tebal plat 12 cm
Lanak 450 cm

Balok Induk cm/cm


Lebar efektif
be = 1/4 x (cm + cm) = 131,25 cm
= cm + 8 x cm + 8 x cm = 217 cm
= cm + 1/2xcm + 1/2xcm = 525 cm
dipakai be terkecil adalah 131,25 cm
Inertia balok (Ib)
y 25x28x14 + 131,25x12x34
= = 32,00 cm
25x28 + 131,25 x 12
Ib = 1/12x25x28^3 + 25x28(32,00-14)^2 +
1/12x131,25x12^3 + 131,25x(34-32,00)
= 297683,5 cm4
Inertia pelat (Is)
Is = 1/12 x cm x cm^3= 72000 cm4
didapat
a = 297683,5 = 4,13
72000

Balok Anak cm/cm


s
be = 1/4 x (450 + 20) = 117,5 cm
= 20 + 8 x 12 + 8 x 12 = 212 cm
= 20 + 1/2x450 + 1/2x450 = 470 cm
dipakai be terkecil adalah 117,5 cm
Inertia balok (Ib)
y 20x18x9 + 117,5x12x24
= = 25,73 cm
20x18 + 117,5 x 12
Ib = 1/12x20x18^3 + 20x18(25,73-9)^2 +
1/12x117,5x12^3 + 117,5x(24-25,73)
= 131544 cm4
Inertia pelat (Is)
Is = 1/12 x 450 x 12^3 = 64800 cm4
didapat
a = 131544 = 2,03
64800
am = 2 x 4,13 + 2 x 2,03 = 3,08
4
Ln = 525 - (1/2 x 25 + 1/2 x 25 ) = 500 cm
Sn = 470 - (1/2 x 20 + 1/2 x 20 ) = 450 cm
b = 500 / 450 = 1,11

Dari rumus-rumus, tebal minimum dari pelat :


hmin = 500 x (0.8 + (240/1500))
36 + 5x1,11[3,08-(0.12(1+(1/1,11)))]
= 7,71 cm
tetapi tidak kurang dari :
h = 500(0.8 + (/1500)) = 8,70 cm < 12 cm (OK)
36 + 9 x 1,11
dan tidak perlu lebih dari :
h = 500(0.8 + (240/1500)) = 13,33 cm > 12 cm (OK)
36
Maka plat tebal 12 cm bisa dipakai
PENULANGAN PELAT LANTAI

Data - data
fc : 20 Mpa b : 100 cm
fy : 240 Mpa ts (Selimut Beton) : 25 mm
h min : 8,696 cm d (Tebal efektif) : 90 mm
h pelat : 12 cm Dia Tul : 10 mm

Beban mati
pelat = 0,12 x 24 = 2,88 kN/m2
spesi = 0,03 x 22 = 0,66 kN/m2
keramik = 0,01 x 22 = 0,22 kN/m2
beban plafond + pengantung + rangka = 0,18 kN/m2
plumbing = 0,25 kN/m2
ME = 0,4 kN/m2
DD = 4,59 kN/m2
Beban hidup
guna = 2,4 kN/m2
LL 2,4 kN/m2
Beban berfaktor
q = 1,2 x = + 1,6 x 2,4 = 9,35 kN/m2

PERHITUNGAN MOMEN DAN PENULANGAN PELAT LANTAI


Based on SNI 03-2847-2013

ANALISIS
A. Pelat Lantai Tipe 1
Ly = 4,5
Lx = 5
Ly/Lx = 1,11
Kasus Pelat II

β1 = 0,85
ρb = 0,0843 : β1 . 0.85 . fc'/ fy . 600 / ( 600 + fy )
Rmax = 8,402 : 0.75 . ρb . fy . [ 1 – ½ . 0.75 . ρb . fy / ( 0.85 . fc') ]
Mn Rn
Moment 0,001.q.Lx2 Koef Mu(kNm) Rn<Rmax
(Mu/ɸ) (Mn/bd2)
Lap x 0,234 25 5,843 7,303 0,721 Oke
Lap y 0,234 21 4,908 6,135 0,606 Oke
Tump x 0,234 59 13,788 17,235 1,702 Oke
Tump y 0,234 54 12,620 15,775 1,558 Oke
ρmin ρ ρmax Kontrol As (mm2) Distance

0,0058 0,00307 0,063 Oke 525,000 Ø10 - 140


0,0058 0,00257 0,063 Oke 525,000 Ø10 - 140
0,0058 0,00749 0,063 Oke 673,974 Ø10 - 140
0,0058 0,00682 0,063 Oke 525,000 Ø10 - 120

ANALISIS
B. Pelat Lantai Tipe 2
Ly = 3
Lx = 5
Ly/Lx = 1,67
Kasus Pelat II

β1 = 0,85
ρb = 0,0843 : β1 . 0.85 . fc'/ fy . 600 / ( 600 + fy )
Rmax = 8,402 : 0.75 . ρb . fy . [ 1 – ½ . 0.75 . ρb . fy / ( 0.85 . fc') ]
Mn Rn
Moment 0,001.q.Lx2 Koef Mu(kNm) Rn<Rmax
(Mu/ɸ) (Mn/bd2)
Lap x 0,234 38 8,881 11,101 1,096 Oke
Lap y 0,234 14 3,272 4,090 0,404 Oke
Tump x 0,234 81 18,930 23,662 2,337 Oke
Tump y 0,234 57 13,321 16,651 1,645 Oke

ρmin ρ ρmax Kontrol As (mm2) Distance


0,0058 0,00473 0,063 Oke 525,000 Ø10 - 140
0,0058 0,00170 0,063 Oke 525,000 Ø10 - 140
0,0058 0,01052 0,063 Oke 946,663 Ø10 - 140
0,0058 0,00722 0,063 Oke 525,000 Ø10 - 120

Rekapitulasi
mm2 mm
Lapangan X (tul atas) 525,000 Ø10 - 110 ( 714 mm2 )
Tumpuan X (tul atas) 525,000 Ø10 - 110 ( 714 mm2 )
Lapangan Y (tul atas) 673,974 Ø10 - 110 ( 714 mm2 )
Tumpuan Y (tul atas) 525,000 Ø10 - 110 ( 714 mm2 )

Menentukan Lebar Retak


Data-data
Bw (lebar plat) 1000 mm fy' (baja) 240 Mpa
Tidak terpakai d (Tebal efektif) :40 mm (dlm ruang)
Besi Ø10 - 110

dc (plat) = 40 + 0.5 x 10 = 45 mm
A (plat) = 2 x 45 x 110 = 9900 mm2
z (plat) = 0,6 x 240 x (45 x 9900)^(1/3) x 0.001
= 11,00 MN/m < 30 MN/m OK
ANALISA BALOK

Type : Balok S1 ( 200 x 400 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 200 mm Mu (-) : 33,912 kNm
Tul utama: 16 mm h : 400 mm Mu (+) : 16,956 kNm
Sengkang: 10 mm d : 352,0 mm Vu : 34,608 kNm
Torsi : 10 mm d' : 48,0 mm Tu : 0,214 kNm

ANALISA TULANGAN LENTUR


Daerah Tumpuan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 393,5495 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
16 201,0619 3 603,186

a = As.fy / β.fc.b = 54,067 mm

Momen nominal aktual balok :


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 56,452 kNm

Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,009
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,1536
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

Daerah Lapangan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 196,775 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
16 201,0619 3 603,186
a = As.fy / β.fc.b = 54,067 mm

Momen nominal aktual balok : ρperlu


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 56,452 kNm
ρmax
Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,009
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,1536
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

ANALISA TULANGAN GESER


Perhitungan Tulangan Geser
Faktor reduksi kekuatan geser, f = f= 0,75
Tegangan leleh tulangan geser, fy = 240 MPa
Vc = 53,769 kN
Tahanan geser beton,
ϕ . Vc = 40,327 kN
ϕ . Vc / 2 = 20,163 kN
Gaya geser yang ditahan begel,
Vs = -7,625 kN
Kontrol dimensi balok,
1/3 . √ fc . b . d = 107,538 kN
2/3 . √ fc . b . d = 215,076 kN
Vs > 2/3 . √ fc . b . d → Oke
Untuk Vs < 1/3 . √ fc . b . d, jadi syarat spasi begel : s ≤ d/2 dan s ≤ 600 mm
Luas begel per meter,
Av,u = ( Vs . S ) / ( fy . d ) = -90,257 mm2
Av,u = ( b . S ) / ( 3 . fy ) = 277,778 mm2
Av,u = ( 75 . √ fc . b . S ) / ( 1200 . fy ) = 238,676 mm2
Av,u = 277,778 mm2
Av,u = 277,778 mm2
Spasi begel, s = 565 mm
Syarat spasi, 176 mm
Dipilih spasi yang terkecil, yaitu
Jadi, dipakai begel Ø 10 - 150
ANALISA BALOK

Type : Balok B1 ( 350 x 700 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 350 mm Mu (-) : 374,543 kNm
Tul utama: 19 mm h : 700 mm Mu (+) : 229,520 kNm
Sengkang: 10 mm d : 650,5 mm Vu : 186,996 kNm
Torsi : 10 mm d' : 49,5 mm Tu : 44,406 kNm

ANALISA TULANGAN LENTUR


Daerah Tumpuan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 2352,032 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
19 283,5287 8 2268,230

a = As.fy / β.fc.b = 116,180 mm

Momen nominal aktual balok :


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 386,992 kNm

Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,010
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,1786
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

Daerah Lapangan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 1441,322 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
19 283,5287 6 1701,172
a = As.fy / β.fc.b = 87,135 mm

Momen nominal aktual balok : ρperlu


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 297,359 kNm
ρmax
Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,007
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,1340
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

ANALISA TULANGAN GESER


Perhitungan Tulangan Geser
Faktor reduksi kekuatan geser, f = f= 0,75
Tegangan leleh tulangan geser, fy = 240 MPa
Vc = 173,890 kN
Tahanan geser beton,
ϕ . Vc = 130,417 kN
ϕ . Vc / 2 = 65,209 kN
Gaya geser yang ditahan begel,
Vs = 75,438 kN
Kontrol dimensi balok,
1/3 . √ fc . b . d = 347,779 kN
2/3 . √ fc . b . d = 695,559 kN
Vs > 2/3 . √ fc . b . d → Oke
Untuk Vs < 1/3 . √ fc . b . d, jadi syarat spasi begel : s ≤ d/2 dan s ≤ 600 mm
Luas begel per meter,
Av,u = ( Vs . S ) / ( fy . d ) = 483,208 mm2
Av,u = ( b . S ) / ( 3 . fy ) = 486,111 mm2
Av,u = ( 75 . √ fc . b . S ) / ( 1200 . fy ) = 417,683 mm2
Av,u = 486,111 mm2
Av,u = 486,111 mm2
Spasi begel, s = 323 mm
Syarat spasi, 325,25 mm
Dipilih spasi yang terkecil, yaitu
Jadi, dipakai begel Ø 10 - 150
ANALISA BALOK

Type : Balok B2 ( 300 x 600 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 300 mm Mu (-) : 251,914 kNm
Tul utama: 19 mm h : 600 mm Mu (+) : 27,751 kNm
Sengkang: 10 mm d : 550,5 mm Vu : 127,158 kNm
Torsi : 10 mm d' : 49,5 mm Tu : 17,798 kNm

ANALISA TULANGAN LENTUR


Daerah Tumpuan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 1869,32 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
19 283,5287 7 1984,701

a = As.fy / β.fc.b = 118,600 mm

Momen nominal aktual balok :


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 280,767 kNm

Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,012
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2154
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

Daerah Lapangan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 205,927 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
19 283,5287 3 850,586
a = As.fy / β.fc.b = 50,829 mm

Momen nominal aktual balok : ρperlu


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 128,630 kNm
ρmax
Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,005
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,0923
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

ANALISA TULANGAN GESER


Perhitungan Tulangan Geser
Faktor reduksi kekuatan geser, f = f= 0,75
Tegangan leleh tulangan geser, fy = 240 MPa
Vc = 126,135 kN
Tahanan geser beton,
ϕ . Vc = 94,602 kN
ϕ . Vc / 2 = 47,301 kN
Gaya geser yang ditahan begel,
Vs = 43,409 kN
Kontrol dimensi balok,
1/3 . √ fc . b . d = 252,271 kN
2/3 . √ fc . b . d = 504,542 kN
Vs > 2/3 . √ fc . b . d → Oke
Untuk Vs < 1/3 . √ fc . b . d, jadi syarat spasi begel : s ≤ d/2 dan s ≤ 600 mm
Luas begel per meter,
Av,u = ( Vs . S ) / ( fy . d ) = 328,556 mm2
Av,u = ( b . S ) / ( 3 . fy ) = 416,667 mm2
Av,u = ( 75 . √ fc . b . S ) / ( 1200 . fy ) = 358,014 mm2
Av,u = 416,667 mm2
Av,u = 416,667 mm2
Spasi begel, s = 377 mm
Syarat spasi, 275,25 mm
Dipilih spasi yang terkecil, yaitu
Jadi, dipakai begel Ø 10 - 150
ANALISA BALOK

Type : Balok B3 ( 250 x 400 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 250 mm Mu (-) : 72,095 kNm
Tul utama: 16 mm h : 400 mm Mu (+) : 61,180 kNm
Sengkang: 10 mm d : 352,0 mm Vu : 97,687 kNm
Torsi : 10 mm d' : 48,0 mm Tu : 11,027 kNm

ANALISA TULANGAN LENTUR


Daerah Tumpuan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 836,6617 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
16 201,0619 5 1005,310

a = As.fy / β.fc.b = 72,089 mm

Momen nominal aktual balok :


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 91,478 kNm

Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,011
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2048
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

Daerah Lapangan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 709,991 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
16 201,0619 5 1005,310
a = As.fy / β.fc.b = 72,089 mm

Momen nominal aktual balok : ρperlu


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 91,478 kNm
ρmax
Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,011
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2048
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

ANALISA TULANGAN GESER


Perhitungan Tulangan Geser
Faktor reduksi kekuatan geser, f = f= 0,75
Tegangan leleh tulangan geser, fy = 240 MPa
Vc = 67,211 kN
Tahanan geser beton,
ϕ . Vc = 50,408 kN
ϕ . Vc / 2 = 25,204 kN
Gaya geser yang ditahan begel,
Vs = 63,039 kN
Kontrol dimensi balok,
1/3 . √ fc . b . d = 134,422 kN
2/3 . √ fc . b . d = 268,844 kN
Vs > 2/3 . √ fc . b . d → Oke
Untuk Vs < 1/3 . √ fc . b . d, jadi syarat spasi begel : s ≤ d/2 dan s ≤ 600 mm
Luas begel per meter,
Av,u = ( Vs . S ) / ( fy . d ) = 746,197 mm2
Av,u = ( b . S ) / ( 3 . fy ) = 347,222 mm2
Av,u = ( 75 . √ fc . b . S ) / ( 1200 . fy ) = 298,345 mm2
Av,u = 746,197 mm2
Av,u = 746,197 mm2
Spasi begel, s = 211 mm
Syarat spasi, 176 mm
Dipilih spasi yang terkecil, yaitu
Jadi, dipakai begel Ø 10 - 150
ANALISA BALOK

Type : Balok B4 ( 200 x 300 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 200 mm Mu (-) : 31,396 kNm
Tul utama: 16 mm h : 300 mm Mu (+) : 24,257 kNm
Sengkang: 10 mm d : 252,0 mm Vu : 50,170 kNm
Torsi : 10 mm d' : 48,0 mm Tu : 6,435 kNm

ANALISA TULANGAN LENTUR


Daerah Tumpuan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 508,9302 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
16 201,0619 3 603,186

a = As.fy / β.fc.b = 54,067 mm

Momen nominal aktual balok :


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 39,081 kNm

Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,012
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2146
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

Daerah Lapangan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 393,209 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
16 201,0619 3 603,186
a = As.fy / β.fc.b = 54,067 mm

Momen nominal aktual balok : ρperlu


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 39,081 kNm
ρmax
Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,012
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2146
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

ANALISA TULANGAN GESER


Perhitungan Tulangan Geser
Faktor reduksi kekuatan geser, f = f= 0,75
Tegangan leleh tulangan geser, fy = 240 MPa
Vc = 38,494 kN
Tahanan geser beton,
ϕ . Vc = 28,870 kN
ϕ . Vc / 2 = 14,435 kN
Gaya geser yang ditahan begel,
Vs = 28,399 kN
Kontrol dimensi balok,
1/3 . √ fc . b . d = 76,987 kN
2/3 . √ fc . b . d = 153,975 kN
Vs > 2/3 . √ fc . b . d → Oke
Untuk Vs < 1/3 . √ fc . b . d, jadi syarat spasi begel : s ≤ d/2 dan s ≤ 600 mm
Luas begel per meter,
Av,u = ( Vs . S ) / ( fy . d ) = 469,563 mm2
Av,u = ( b . S ) / ( 3 . fy ) = 277,778 mm2
Av,u = ( 75 . √ fc . b . S ) / ( 1200 . fy ) = 238,676 mm2
Av,u = 469,563 mm2
Av,u = 469,563 mm2
Spasi begel, s = 335 mm
Syarat spasi, 126 mm
Dipilih spasi yang terkecil, yaitu
Jadi, dipakai begel Ø 10 - 150
ANALISA BALOK

Type : Balok B3 ( 150 x 300 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 150 mm Mu (-) : 18,108 kNm
Tul utama: 13 mm h : 300 mm Mu (+) : 13,350 kNm
Sengkang: 8 mm d : 255,5 mm Vu : 27,521 kNm
Torsi : 8 mm d' : 44,5 mm Tu : 2,069 kNm

ANALISA TULANGAN LENTUR


Daerah Tumpuan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 289,5147 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
13 132,7323 4 530,929

a = As.fy / β.fc.b = 63,454 mm

Momen nominal aktual balok :


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 34,217 kNm

Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,014
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2484
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

Daerah Lapangan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 213,437 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
13 132,7323 2 265,465
a = As.fy / β.fc.b = 31,727 mm

Momen nominal aktual balok : ρperlu


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 18,321 kNm
ρmax
Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,007
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,1242
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

ANALISA TULANGAN GESER


Perhitungan Tulangan Geser
Faktor reduksi kekuatan geser, f = f= 0,75
Tegangan leleh tulangan geser, fy = 240 MPa
Vc = 29,271 kN
Tahanan geser beton,
ϕ . Vc = 21,953 kN
ϕ . Vc / 2 = 10,977 kN
Gaya geser yang ditahan begel,
Vs = 7,424 kN
Kontrol dimensi balok,
1/3 . √ fc . b . d = 58,542 kN
2/3 . √ fc . b . d = 117,085 kN
Vs > 2/3 . √ fc . b . d → Oke
Untuk Vs < 1/3 . √ fc . b . d, jadi syarat spasi begel : s ≤ d/2 dan s ≤ 600 mm
Luas begel per meter,
Av,u = ( Vs . S ) / ( fy . d ) = 121,070 mm2
Av,u = ( b . S ) / ( 3 . fy ) = 208,333 mm2
Av,u = ( 75 . √ fc . b . S ) / ( 1200 . fy ) = 179,007 mm2
Av,u = 208,333 mm2
Av,u = 208,333 mm2
Spasi begel, s = 483 mm
Syarat spasi, 127,75 mm
Dipilih spasi yang terkecil, yaitu
Jadi, dipakai begel Ø 8 - 100
PERENCANAAN BALOK

Data - data
fr : 70 Mpa L : 1800 cm
fy : 250 Mpa Mu : 314,589 kN/m
E : 200000 Mpa Vu : 132,979 kN
G : 76923,08 Mpa Nu : 54,578 kN

DATA BEBAN
- Mu = 3,15E+08 Nmm
- Vu = 132978,8 N
- Nu = 54578,1 N

DATA PROFIL WF 588.300.12.20

H= 588 mm
B= 300 mm
t1 = 12 mm
t2 = 20 mm
r= 28 mm
A= 192,5 cm2
Ix = 118000 cm4
Iy = 9020 cm4
ix = 24,8 cm
iy = 6,85 cm
Sx = 4020 cm3
Sy = 601 cm3

CEK SYARAT KELANGSINGAN

λ= < 200

131,39 < 200 …Memenuhi

MENGHITUNG NILAI ω
lc = (1/π) * (Lk/r) √ (fy/E) = 2,957

jika, λc ≤ 0,25 maka ω 1,00


0,25 < λc < 1,2 maka ω 1,43 / (1,6-0,6*λc) -8,20208
λc ≥ 1,2 maka ω 1,25 * λc2 10,93161

MENGHITUNG NILAI Nn
Tegangan kritis, fcr = fy / ω = 22,869 Mpa
Kuat tekan nominal, Nn = Ag * fcr = 440237,1 N
Kuat tekan nominal terfaktor, ФNn = 374201,5 N
= 374,20 kN
Kontrol, Nu < ΦNn …Memenuhi
0,145852

SECTION PROPERTIES
h1 = tf + r = 48,00 mm
h2 = H - 2(h1) = 492,00 mm
h = H - tf = 568,00 mm
3
J = Σbt / 3 = 1915648 mm
lw = (ly*h2) / 4 = 7,28E+12 mm6
x1 = π / Sx * √EGJA /2 = 13162 Mpa
2 2
x2 = 4 * (Sx/GJ)2 * lw/ly = 0,00024 mm /N
Zx = tw * ht2 / 4 + (bf - tw) * (ht - tf) * tf = 4308912 mm3
Zy = tf * bf2 / 2 + (ht - 2 * tf) * tw2 / 4 = 919728 mm3

PERHITUNGAN KEKUATAN
Syarat yang harus dipenuhi dengan balok pengaku
a/h≤3 → 1,761 > 3 ...Berlaku balok dengan pengaku

Ketebalan pelat badan dengan pengaku vertikal harus memenuhi syarat,


h / tw ≤ 7,07 * √ ( E / fy ) → 47,33 ≤ 199,97 …Memenuhi

MOMEN NOMINAL PENGARUH TEKUK LOKAL


Menentukan kuat nominal lentur penampang dengan pengaruh tekuk lokal. Kontrol penampang
termasuk kompak, tidak kompak atau langsing.

Kelangsingan penampang sayap, λ = B / tf = 15,00


Batas maksimum penampang kompak, λp = 170 / √ fy = 10,75
Batas maksimum penampang tak-kompak, λr = 370 / √ fy - fr = 27,58
Berdasarkan nilai kelangsingan sayap, maka termasuk penampang, …tak kompak

Batasan momen nominal


Momen plastis, Mp = fy * Zx = 1,08E+09 Nmm
Momen batas tekuk, Mr = Sx * (fy - fr) = 7,24E+08 Nmm
Momen nominal,
Mn = Mp = - Nmm
Mn = Mp - (Mp - Mr) * [(λ - λp) / (λr - λp)] = 1,E+09 Nmm 9,88E+08
Mn = Mr * (λr / λ)2 = - Nmm ########
Mn = 1,E+09 Nmm
= 987,946 kNm

Kelangsingan penampang badan, λ = h / tw = 47,33


Batas maksimum penampang kompak, λp = 1680 / √ fy = 106,25
Batas maksimum penampang tak-kompak, λr = 2550 / √ fy = 161,28
Berdasarkan nilai kelangsingan badan, maka termasuk penampang, …kompak

Batasan momen nominal


Momen plastis, Mp = fy * Zx = 1,08E+09 Nmm
Momen batas tekuk, Mr = Sx * (fy - fr) = 7,24E+08 Nmm
Momen nominal,
Mn = Mp = 1,E+09 Nmm
Mn = Mp - (Mp - Mr) * [(λ - λp) / (λr - λp)] = - Nmm 1,46E+09
Mn = Mr * (λr / λ)2 = - Nmm ########
Mn = 1,E+09 Nmm
= 1077,228 kNm
MOMEN NOMINAL PENGARUH TEKUK LATERAL
Tegangan leleh dikurang tegangan sisa, fL = fy - fr = 180 Mpa
Jarak antar pengekang lateral/jarak antar portal, L= 18000 mm
Batas bentang pendek, Lp = 1,76 * iy * √(E / fy) = 3409,95 mm
Batas bentang sedang, Lr = iy * X1 / fL * √ [1 + √(1 + X2 * fL2) = 9971,40 mm
→ …Bentang Panjang
Koefisien pengali momen tekuk torsi lateral, Cb = 1,667
1,667
MOMEN NOMINAL
Mn = Mp = - Nmm
Mn = Cb * [Mr + (Mp - Mr) * ((Lr - L) / (Lr - Lp)] = - Nmm 4,85E+08
2
Mn = Cb * π / L * √ E * ly * G * J + (π * E / L) * ly * lw = 5,E+08 Nmm 5,41E+08
Mn = 5,E+08 Nmm
Mn < Mp
Jadi, digunakan momen nominal Mn = 5,4E+08 Nmm
= 540,92 kNm

TAHANAN MOMEN LENTUR


Momen nominal tekuk lokal pada sayap, Mn = 987,946 kNm
Momen nominal tekuk lokal pada badan, Mn = 1077,228 kNm
Momen nominal tekuk lateral, Mn = 540,92 kNm
Momen nominal yang menentukan, Mn = 540,920 kNm
Tahanan momen lentur, Φ * Mn = 486,83 kNm
Kontrol, Mu < Φ Mn
314,589 kN < 486,83 kN → …Memenuhi

INTERAKSI AKSIAL DAN MOMEN LENTUR


Gaya aksial pada balok, Nu = 54,578 kNm
Momen pada balok, Mu = 314,589 kNm
Tahanan aksial tekan, Φ * Nn = 374,201 kNm
Tahanan momen lentur, Φ * Mn = 486,828 kNm
Nu / (Φ Nn) = 0,146
Syarat yang harus dipenuhi,
Jika, Nu / (Φ Nn) > 0,2 → Nu / ( Φ Nn ) + 8 / 9 * [ Mu / (Φ Mn) ] → - 0,720
Jika, Nu / (Φ Nn) < 0,2 → Nu / ( 2 * Φ Nn ) + [ Mu / ( Φ Mn ) ] → 0,72 0,719

Nilai interaksi aksial tekan dan momen lentur < 1,0 → Aman

TAHANAN GESER
Tahanan geser nominal plat badan dengan pengaku dihitung sebagai berikut :
Untuk nilai, h / tw ≤ 1,10 * √ (kn * E / fy)
Tahanan geser plastis → Vn = 0,60 * fy * Aw
Untuk nilai, 1,10 * √ (kn * E / fy) ≤ h / tw ≤ 1,37 * √ (kn * E / fy)
Tahanan geser elasto-plastis → Vn = 0,60 * fy * Aw * [1,10 * √ (kn * E / fy)] / (h / tw)
Untuk nilai, h / tw ≤ 1,37 * √ (kn * E / fy)
Tahanan geser elastis → Vn = 0,90 * Aw * kn * E / (h / tw)2

Luas penampang badan, Aw = tw * H = 7056 mm2


2
kn = 5 + 5 / (ly / h) = 5,020
Perbandingan tinggi terhadap tebal badan, h / tw = 47,333
1,10 * √ (kn * E / fy) = 69,708
1,37 * √ (kn * E / fy) = 86,818
Berdasarkan nilai perbandingan tinggi terhadap teban badan, maka termasuk tahanan geser plastis
Vn = 0,60 * fy * Aw = 1058400 N
Vn = 0,60 * fy * Aw * [1,10 * √ (kn * E / fy)] / (h / tw) = 1558708 N
Vn = 0,90 * Aw * kn * E / (h / tw)2 = 2845677 N
Tahanan geser nominal, Vn = 1058400 N = 1058,4 kN
Tahanan geser, Φ*Vn = 793800 N = 793,8 kN
Kontrol, Vu ≤ Φ*Vn → Aman
Vu / Φ*Vn ≤ 1,0 → Aman 0,168

INTERAKSI GESER DAN LENTUR


Syarat yang harus dipenuhi, Mu / (Φ * Mn) + 0,625 * Vu / (Φ * Vn) ≤ 1,375

Mu / (Φ * Mn) = 0,646
Vu / (Φ * Vn) = 0,168
Mu / (Φ * Mn) + 0,625 * Vu / (Φ * Vn) = 0,751 ≤ 1,375 ...Aman
PERENCANAAN SAMBUNGAN LENTUR DAN GESER 132,98
314,59
Data - data
fu : 370 Mpa bpelat : 300 mm nx : 2 bh
fy : 240 Mpa tpelat : 10 mm ny : 7 bh
E : 2,00E+06 cm a : 120 mm Vu : 132979 N
T. Baut : A-325 mm Dbau : 16 mm Mu : 314588900 Nmm

LETAK GARIS NETRAL


Jumlah baut total, n = nx . ny = 14 bh
Tinggi pelat sambung, h = ny . a = 840 mm
Lebar pelat sambung ekivalen sebagai pengganti baut tarik,
σ = nx . (π/4 . D2) / a = 3,35 mm
Lebar efektif pelat sambung bagian tekan, b' = 0,75 . b = 225 mm
Momen statis luasan terhadap garis netral,
1/2 . b' (h-x)2 = 1/2 . σ . x2
(b' - σ) / 2 . x2 - b' . h . x + 1/2 . b' . h = 0
Ax = (b' - σ) / 2 = 110,82
Bx = -b' . h = -189000
2
Cx = 1/2 . b' . h = 79380000
Dx = Bx2 - 4 . Ax . Cx = 532009866,3
x = [-Bx - √Dx] / (2 . Ax) = 748,64 mm

TEGANGAN YANG TERJADI PADA BAUT


Tegangan tarik pada sisi atas pelat sambung,
σ1 = 3 . Mu / [(h - x)3 / x . b' + x2 . σ = 447,85 Mpa
Tegangan tekan pada sisi bawah pelat sambung,
σ3 = (h - x) / x . σ1 = 54,66 Mpa
Tegangan tarik pada baut baris teratas,
σ2 = (x - a / 2) / x . σ1 = 411,96 Mpa
Tegangan tarik putus pada pelat dan baut,
fup = 370 Mpa
fub = 825 Mpa

GAYA TARIK PADA BAUT


Gaya tarik yang terjadi pada baut teratas, Tu = σ2 . a . σ = 165659 N
Gaya tarik yang ditahan satu baut, Tu1 = Tu / nx = 82829 N
Luas penampang baut,
2
Ab = π / 4 . D = 201,06 mm2
b
Tahanan tarik normal satu baut, Tn = 0,75 . Ab . fu = 124407 N
Tahanan tarik satu baut, φt . Tn = 93305 N
Kontrol, Tu1 ≤ φt . Tn → ...Memenuhi

GAYA GESER PADA BAUT


Gaya geser yang ditahan satu baut, Vs1 = Vu / n = 9498 N
Konsisi sambungan baut geser tunggal, maka nila m= 1
Faktor pengaruh ulir pada bidang geser, r1 = 0,4
Luas penampang baut, Ab = π / 4 . D2 = 201,06 mm2
Tahanan geser nominal baut, Vn = r1 . m . Ab . fub = 66350 N
Tahanan geser baut, φf . Vn = 49763 N
Kontrol, Vs1 ≤ φf . Vn → ...Memenuhi

GAYA TUMPU PADA BAUT


Gaya tumpu yang ditahan 1 baut, RS1 = VS1 = 9498 N
Tahanan tumpu nominal, Rn = 2,4 . D . t . fup = 142080 N
Tahanan tumpu, φf . Rn = 106560 N
Kontrol, Rs1 ≤ φf . Rn → ...Memenuhi

KOMBINASI GESER DAN TARIK


Konstanta tegangan (f1) untuk baut mutu tinggi, f1 = 807 Mpa
Konstanta tegangan (f2) untuk baut mutu tinggi, f2 = 621 Mpa
Faktor pengaruh ulir bidang geser, r2 = 1,9
Tegangan geser yang terjadi, fuv = Vu / (n . Ab) = 47,24 Mpa
b
Tahanan geser baut, φf . r1 . m . fu = 247,50 Mpa
Kontrol, fuv ≤ φf . r1 . m . fub → ...Memenuhi
Gaya tarik yang terjadi, Tu1 = 82829 N
Tahanan tarik baut, φt . Tn = φf . f1 . Ab = 121693 N
Kontrol, Tu1 ≤ φt . Tn → ...Memenuhi
Tegangan tarik, ft = 0,75 . fub = 618,75 Mpa
Nilai tegangan kombinasi, f1 - r2 . fuv = 717,24 Mpa
Kontrol, ft ≤ f1 - r2 . fuv → ...Memenuhi
ft ≤ f2 → ...Memenuhi
PERENCANAAN SAMBUNGAN LENTUR DAN GESER 132,98
314,59
Data - data
fu : 370 Mpa bpelat : 300 mm nx : 2 bh
fy : 240 Mpa tpelat : 10 mm ny : 5 bh
E : 2,00E+06 cm a : 60 mm Vu : 132979 N
T. Baut : A-325 mm Dbau : 16 mm Mu : 314588900 Nmm

LETAK GARIS NETRAL


Jumlah baut total, n = nx . ny = 10 bh
Tinggi pelat sambung, h = ny . a = 300 mm
Lebar pelat sambung ekivalen sebagai pengganti baut tarik,
σ = nx . (π/4 . D2) / a = 6,70 mm
Lebar efektif pelat sambung bagian tekan, b' = 0,75 . b = 225 mm
Momen statis luasan terhadap garis netral,
1/2 . b' (h-x)2 = 1/2 . σ . x2
(b' - σ) / 2 . x2 - b' . h . x + 1/2 . b' . h = 0
Ax = (b' - σ) / 2 = 109,15
Bx = -b' . h = -67500
2
Cx = 1/2 . b' . h = 10125000
Dx = Bx2 - 4 . Ax . Cx = 135716802,6
x = [-Bx - √Dx] / (2 . Ax) = 255,84 mm

TEGANGAN YANG TERJADI PADA BAUT


Tegangan tarik pada sisi atas pelat sambung,
σ1 = 3 . Mu / [(h - x)3 / x . b' + x2 . σ = 1834,68 Mpa
Tegangan tekan pada sisi bawah pelat sambung,
σ3 = (h - x) / x . σ1 = 316,64 Mpa
Tegangan tarik pada baut baris teratas,
σ2 = (x - a / 2) / x . σ1 = 1619,54 Mpa
Tegangan tarik putus pada pelat dan baut,
fup = 370 Mpa
fub = 825 Mpa

GAYA TARIK PADA BAUT


Gaya tarik yang terjadi pada baut teratas, Tu = σ2 . a . σ = 651257 N
Gaya tarik yang ditahan satu baut, Tu1 = Tu / nx = 65126 N
Luas penampang baut,
2
Ab = π / 4 . D = 201,06 mm2
b
Tahanan tarik normal satu baut, Tn = 0,75 . Ab . fu = 124407 N
Tahanan tarik satu baut, φt . Tn = 93305 N
Kontrol, Tu1 ≤ φt . Tn → ...Memenuhi

GAYA GESER PADA BAUT


Gaya geser yang ditahan satu baut, Vs1 = Vu / n = 13298 N
Konsisi sambungan baut geser tunggal, maka nila m= 2
Faktor pengaruh ulir pada bidang geser, r1 = 0,4
Luas penampang baut, Ab = π / 4 . D2 = 201,06 mm2
Tahanan geser nominal baut, Vn = r1 . m . Ab . fub = 132701 N
Tahanan geser baut, φf . Vn = 99526 N
Kontrol, Vs1 ≤ φf . Vn → ...Memenuhi

GAYA TUMPU PADA BAUT


Gaya tumpu yang ditahan 1 baut, RS1 = VS1 = 13298 N
Tahanan tumpu nominal, Rn = 2,4 . D . t . fup = 142080 N
Tahanan tumpu, φf . Rn = 106560 N
Kontrol, Rs1 ≤ φf . Rn → ...Memenuhi

KOMBINASI GESER DAN TARIK


Konstanta tegangan (f1) untuk baut mutu tinggi, f1 = 807 Mpa
Konstanta tegangan (f2) untuk baut mutu tinggi, f2 = 621 Mpa
Faktor pengaruh ulir bidang geser, r2 = 1,9
Tegangan geser yang terjadi, fuv = Vu / (n . Ab) = 66,14 Mpa
b
Tahanan geser baut, φf . r1 . m . fu = 495,00 Mpa
Kontrol, fuv ≤ φf . r1 . m . fub → ...Memenuhi
Gaya tarik yang terjadi, Tu1 = 65126 N
Tahanan tarik baut, φt . Tn = φf . f1 . Ab = 121693 N
Kontrol, Tu1 ≤ φt . Tn → ...Memenuhi
Tegangan tarik, ft = 0,75 . fub = 618,75 Mpa
Nilai tegangan kombinasi, f1 - r2 . fuv = 681,34 Mpa
Kontrol, ft ≤ f1 - r2 . fuv → ...Memenuhi
ft ≤ f2 → ...Memenuhi
PERHITUNGAN SAMBUNGAN AKSIAL LENTUR DAN GESER

1. DATA SAMBUNGAN

DATA KOORDINAT BAUT Profil baja : WF 588.300.12.20


No xi yi ht = 588 mm
(mm) (mm) bf = 300 mm
1 -60 -90 tf tw = 12 mm
2 60 -90 tf = 20 mm
3 -60 -45 tw r= 28 mm
4 60 -45 h h2 ht A= 192,5 mm2
5 -60 45 Ix = 118000000 mm4
6 60 45 Iy = 9020000 mm4
7 -60 90 rx = 248 mm
r
8 60 90 h1 ry = 68,5 mm

bf Sx = 4020000 mm3

Sy = 601000 mm3
BEBAN PADA SAMBUNGAN BEBAN SAMBUNGAN
Momen akibat beban terfaktor, Mu = 314588900 Nmm
Gaya geser akibat beban terfaktor, Vu =
132978,8 N
Gaya aksial akibat beban terfaktor, Nu = 54578,1 N
Eksentrisitas sambungan, e= 110 mm
PLAT SAMBUNG DATA PLAT SAMBUNG
Tegangan leleh baja, fy = 240 MPa
p
Tegangan tarik putus plat, fu = 370 MPa
Lebar plat sambung pada badan, hp = 360 mm
Tebal plat sambung pada badan, tpw = 8 mm
Lebar plat sambung pada sayap, lp =
300 mm
Tebal plat sambung pada sayap, tpf = 12 mm
Faktor reduksi kekuatan tarik atau lentur plat, f= 0,9
BAUT DATA BAUT
Jenis sambungan baut, Tipe baut : A-325
Tegangan tarik putus baut, f ub = 825 MPa
Diameter baut, d= 16 mm
Jumlah baut pada penampang kritis badan, n= 4 bh
Jumlah baut pada badan, nw = 8 bh
Jumlah baut pada penampang kritis sayap, n' = 6 bh
Faktor reduksi kekuatan geser baut, ff = 0,75

2. TAHANAN MOMEN DAN GESER

Modulus penampang plastis profil baja,


Zx = tw * ht2 / 4 + ( bf - tw ) * ( ht - tf ) * tf = 4308912 mm3
Luas penampang badan, Aw = ht * tw = 7056 mm2
Tahanan momen penampang, f * Mn = f * f y * Z x = 930724992 Nmm
Tahanan geser penampang, ff * Vn = ff * 0.60 * fy * Aw = 762048 N

3. KONTROL JUMLAH BAUT PADA BADAN

Gaya geser akibat beban terfaktor, Vu = 132979 N


Tegangan tarik putus baut, f ub = 825 MPa
Tegangan tarik putus plat, f up = 370 MPa
Jumlah bidang geser (untuk kondisi samb. ganda), m= 2
Faktor pengaruh ulir pada bidang geser, r1 = 0,4
Tebal plat badan, tw = 12 mm
Diameter baut, d= 16 mm
Luas penampang baut, Ab = p / 4 * d2 = 201 mm2
Tahanan geser nominal baut, Vn = r1 * m * Ab * fub = 132701 N
Tahanan geser baut, ff * Vn = 99526 N
Tahanan tumpu nominal plat, Rn = 2.4 * d * tw * fup = 170496 N
Tahanan tumpu plat, ff * Rn = 127872 N
Jumlah baut minimum yg diperlukan pada penampang kritis badan,
Terhadap geser, nmin = Vu / ( ff * Vn ) = 1,34 bh
Syarat yang harus dipenuhi :
nmin  n
1,34 < 4  AMAN (OK)
Terhadap tumpu, nmin = Vu / ( ff * Rn ) = 1,04 bh
Syarat yang harus dipenuhi :
nmin  n
1,04 < 4  AMAN (OK)

4. KONTROL TEBAL PLAT SAMBUNG PADA BADAN

Luas bidang geser, Anv = Vu / ( ff * 0.60 * fup ) = 798,67 mm2


Diameter baut, d= 16 mm
Diameter lubang baut, d1 = d + 2 = 18 mm
Tebal plat sambung minimum pada badan,
tpw min = Anv / [ 2 * ( hp - n * d1 ) ] = 1,39 mm
Syarat yang harus dipenuhi :
tpw min  tpw
1,39 < 8  AMAN (OK)

5. KONTROL JUMLAH BAUT PADA SAYAP

Gaya tarik akibat momen, Tu = Mu / ( ht + tpf ) = 524315 N


Kondisi sambungan baut geser tunggal, m= 1
Faktor pengaruh ulir pada bidang geser, r1 = 0,4
Tahanan geser 1 baut, ff * Vn = ff * r1 * m * Ab * fub = 49763 N
Tahanan tumpu 1 baut, ff * Rn = 2.4 * ff * d * tpf * fup =
127872 N
Kekuatan 1 baut, ff * Tn = 49763 N
Jumlah baut minimum yang diperlukan pada penampang kritis sayap,
n'min = Tu / ( 2 * ff * Tn ) = 5,27 bh
Syarat yang harus dipenuhi :
n'min  n'
5,27 < 6  AMAN (OK)

6. KONTROL TEBAL PLAT SAMBUNG PADA SAYAP

Luas penampang tarik plat, Anf = Tu / ( f * fup ) = 1574,52 mm2


Tebal minimum plat sambung pada sayap,
tpf min = Anf / ( lp - n' * d1 ) = 8,20 mm
Syarat yang harus dipenuhi :
tpf min  tpf
8,20 < 12  AMAN (OK)

7. GAYA PADA BAUT BADAN

Kapasitas momen pada badan,


Muw = 1/6 * f * tpw * hp2 * fy * hp / ( ht + tpf ) = 22394880 Nmm
Momen tambahan akibat eksentrisitas, DMu = Vu * e = 14627668 Nmm
Momen total pada badan, SMu = Muw + DMu = 37022548 Nmm
Gaya pada masing-masing baut badan akibat momen dihitung sebagai berikut :
Gaya pada arah x, Ruxi = ( SMu ) * yi / ( Sx2 + Sy2 )
Gaya pada arah y, Ruyi = ( SMu ) * xi / ( Sx2 + Sy2 )

GAYA-GAYA PADA MASING-MASING BAUT


No xi yi xi2 yi2 Ruyi Ruxi
2 2
(mm) (mm) (mm ) (mm ) (N) (N)
1 -60 -90 3600 8100 -32054 -48081
2 60 -90 3600 8100 32054 -48081
3 -60 -45 3600 2025 -32054 -24041
4 60 -45 3600 2025 32054 -24041
5 -60 45 3600 2025 -32054 24041
6 60 45 3600 2025 32054 24041
7 -60 90 3600 8100 -32054 48081
8 60 90 3600 8100 32054 48081
S= 28800 40500
Jumlah baut pada badan, nw = 8
Gaya tambahan pada baut badan akibat gaya geser dan gaya aksial,
Gaya tambahan akibat gaya geser arah vertikal (arah y),
DPuvi = Puv / nw = 16622 N
Gaya tambahan akibat gaya aksial arah horisontal (arah x),
DPuhi = Puh / nw = 6822 N
Resultan gaya pada baut badan,
Rui = √ [ ( Ruxi + DPuhi )2 + ( Ruyi + DPuvi )2 ]

No Ruyi+DPuvi Ruxi+DPuhi Rui


(N) (N) (N)
1 -15432 -41259 44050
2 48677 -41259 63810
3 -15432 -17218 23122
4 48677 -17218 51632
5 -15432 30863 34506
6 48677 30863 57636
7 -15432 54903 57031
8 48677 54903 73374
Ru max = 73374 N

8. KONTROL KEKUATAN BAUT PADA BADAN

8.1. TERHADAP GESER

Gaya geser akibat beban terfaktor, Vu = Ru max = 73374 N


Kondisi sambungan baut geser ganda, maka nilai m= 2
Faktor pengaruh ulir pada bidang geser, r1 = 0,4
Luas penampang baut, Ab = p / 4 * d2 = 201 mm2
Faktor reduksi kekuatan geser, ff = 0,75
b
Tahanan geser nominal 1 baut, Vn = r1 * m * Ab * fu = 132701 N
Tahanan geser 1 baut, ff * Vn = 99526 N
Syarat yang harus dipenuhi :
Vu  ff * Vn
73374 < 99526  AMAN (OK)

8.2. TERHADAP TUMPU

Gaya tumpu akibat beban terfaktor, Rd = Ru max = 73374 N


Diameter baut, d= 16 mm
Tebal plat badan, tw = 12 mm
Tegangan tarik putus plat, f up = 370 MPa
p
Tahanan tumpu nominal plat, Rn = 2.4 * d * tw * fu = 170496 N
Tahanan tumpu plat, ff * Rn = 127872 N
Syarat yang harus dipenuhi :
Rd  ff * Rn
73374 < 127872  AMAN (OK)
PERENCANAAN BALOK

Data - data
fr : 70 Mpa L : 500 cm
fy : 250 Mpa Mu : 116,528 kN/m
E : 200000 Mpa Vu : 25,943 kN
G : 76923,08 Mpa Nu : 14,561 kN

DATA BEBAN
- Mu = 1,17E+08 Nmm
- Vu = 25943,2 N
- Nu = 14560,5 N

DATA PROFIL WF 400.200.8.13

H= 400 mm
B= 200 mm
t1 = 8 mm
t2 = 13 mm
r= 16 mm
A= 84,1 cm2
Ix = 23700 cm4
Iy = 1740 cm4
ix = 16,8 cm
iy = 4,54 cm
Sx = 1190 cm3
Sy = 174 cm3

CEK SYARAT KELANGSINGAN

λ= < 200

55,07 < 200 …Memenuhi

MENGHITUNG NILAI ω
lc = (1/π) * (Lk/r) √ (fy/E) = 1,239

jika, λc ≤ 0,25 maka ω 1,00


0,25 < λc < 1,2 maka ω 1,43 / (1,6-0,6*λc) 1,669884
λc ≥ 1,2 maka ω 1,25 * λc2 1,920209

MENGHITUNG NILAI Nn
Tegangan kritis, fcr = fy / ω = 130,194 Mpa
Kuat tekan nominal, Nn = Ag * fcr = 1094933 N
Kuat tekan nominal terfaktor, ФNn = 930692,8 N
= 930,69 kN
Kontrol, Nu < ΦNn …Memenuhi
0,015645

SECTION PROPERTIES
h1 = tf + r = 29,00 mm
h2 = H - 2(h1) = 342,00 mm
h = H - tf = 387,00 mm
3
J = Σbt / 3 = 356762,7 mm
lw = (ly*h2) / 4 = 6,51E+11 mm6
x1 = π / Sx * √EGJA /2 = 12683 Mpa
2 2
x2 = 4 * (Sx/GJ)2 * lw/ly = 0,000282 mm /N
Zx = tw * ht2 / 4 + (bf - tw) * (ht - tf) * tf = 1285952 mm3
Zy = tf * bf2 / 2 + (ht - 2 * tf) * tw2 / 4 = 265984 mm3

PERHITUNGAN KEKUATAN
Syarat yang harus dipenuhi dengan balok pengaku
a/h≤3 → 2,584 > 3 ...Berlaku balok dengan pengaku

Ketebalan pelat badan dengan pengaku vertikal harus memenuhi syarat,


h / tw ≤ 7,07 * √ ( E / fy ) → 48,38 ≤ 199,97 …Memenuhi

MOMEN NOMINAL PENGARUH TEKUK LOKAL


Menentukan kuat nominal lentur penampang dengan pengaruh tekuk lokal. Kontrol penampang
termasuk kompak, tidak kompak atau langsing.

Kelangsingan penampang sayap, λ = B / tf = 15,38


Batas maksimum penampang kompak, λp = 170 / √ fy = 10,75
Batas maksimum penampang tak-kompak, λr = 370 / √ fy - fr = 27,58
Berdasarkan nilai kelangsingan sayap, maka termasuk penampang, …tak kompak

Batasan momen nominal


Momen plastis, Mp = fy * Zx = 3,21E+08 Nmm
Momen batas tekuk, Mr = Sx * (fy - fr) = 2,14E+08 Nmm
Momen nominal,
Mn = Mp = - Nmm
Mn = Mp - (Mp - Mr) * [(λ - λp) / (λr - λp)] = 3,E+08 Nmm 2,92E+08
Mn = Mr * (λr / λ)2 = - Nmm ########
Mn = 3,E+08 Nmm
= 291,948 kNm

Kelangsingan penampang badan, λ = h / tw = 48,38


Batas maksimum penampang kompak, λp = 1680 / √ fy = 106,25
Batas maksimum penampang tak-kompak, λr = 2550 / √ fy = 161,28
Berdasarkan nilai kelangsingan badan, maka termasuk penampang, …kompak

Batasan momen nominal


Momen plastis, Mp = fy * Zx = 3,21E+08 Nmm
Momen batas tekuk, Mr = Sx * (fy - fr) = 2,14E+08 Nmm
Momen nominal,
Mn = Mp = 3,E+08 Nmm
Mn = Mp - (Mp - Mr) * [(λ - λp) / (λr - λp)] = - Nmm 4,34E+08
Mn = Mr * (λr / λ)2 = - Nmm ########
Mn = 3,E+08 Nmm
= 321,488 kNm
MOMEN NOMINAL PENGARUH TEKUK LATERAL
Tegangan leleh dikurang tegangan sisa, fL = fy - fr = 180 Mpa
Jarak antar pengekang lateral/jarak antar portal, L= 5000 mm
Batas bentang pendek, Lp = 1,76 * iy * √(E / fy) = 2260,03 mm
Batas bentang sedang, Lr = iy * X1 / fL * √ [1 + √(1 + X2 * fL2) = 6541,63 mm
→ …Bentang Sedang
Koefisien pengali momen tekuk torsi lateral, Cb = 1,667
1,667
MOMEN NOMINAL
Mn = Mp = - Nmm
Mn = Cb * [Mr + (Mp - Mr) * ((Lr - L) / (Lr - Lp)] = 4,E+08 Nmm 4,21E+08
2
Mn = Cb * π / L * √ E * ly * G * J + (π * E / L) * ly * lw = - Nmm 5,49E+08
Mn = 4,E+08 Nmm
Mn > Mp
Jadi, digunakan momen nominal Mn = 3,2E+08 Nmm
= 321,49 kNm

TAHANAN MOMEN LENTUR


Momen nominal tekuk lokal pada sayap, Mn = 291,948 kNm
Momen nominal tekuk lokal pada badan, Mn = 321,488 kNm
Momen nominal tekuk lateral, Mn = 321,49 kNm
Momen nominal yang menentukan, Mn = 291,948 kNm
Tahanan momen lentur, Φ * Mn = 262,75 kNm
Kontrol, Mu < Φ Mn
116,528 kN < 262,75 kN → …Memenuhi

INTERAKSI AKSIAL DAN MOMEN LENTUR


Gaya aksial pada balok, Nu = 14,561 kNm
Momen pada balok, Mu = 116,528 kNm
Tahanan aksial tekan, Φ * Nn = 930,693 kNm
Tahanan momen lentur, Φ * Mn = 262,753 kNm
Nu / (Φ Nn) = 0,016
Syarat yang harus dipenuhi,
Jika, Nu / (Φ Nn) > 0,2 → Nu / ( Φ Nn ) + 8 / 9 * [ Mu / (Φ Mn) ] → - 0,410
Jika, Nu / (Φ Nn) < 0,2 → Nu / ( 2 * Φ Nn ) + [ Mu / ( Φ Mn ) ] → 0,45 0,451

Nilai interaksi aksial tekan dan momen lentur < 1,0 → Aman

TAHANAN GESER
Tahanan geser nominal plat badan dengan pengaku dihitung sebagai berikut :
Untuk nilai, h / tw ≤ 1,10 * √ (kn * E / fy)
Tahanan geser plastis → Vn = 0,60 * fy * Aw
Untuk nilai, 1,10 * √ (kn * E / fy) ≤ h / tw ≤ 1,37 * √ (kn * E / fy)
Tahanan geser elasto-plastis → Vn = 0,60 * fy * Aw * [1,10 * √ (kn * E / fy)] / (h / tw)
Untuk nilai, h / tw ≤ 1,37 * √ (kn * E / fy)
Tahanan geser elastis → Vn = 0,90 * Aw * kn * E / (h / tw)2

Luas penampang badan, Aw = tw * H = 3200 mm2


2
kn = 5 + 5 / (ly / h) = 5,247
Perbandingan tinggi terhadap tebal badan, h / tw = 48,375
1,10 * √ (kn * E / fy) = 71,270
1,37 * √ (kn * E / fy) = 88,764
Berdasarkan nilai perbandingan tinggi terhadap teban badan, maka termasuk tahanan geser plastis
Vn = 0,60 * fy * Aw = 480000 N
Vn = 0,60 * fy * Aw * [1,10 * √ (kn * E / fy)] / (h / tw) = 707176 N
Vn = 0,90 * Aw * kn * E / (h / tw)2 = 1291575 N
Tahanan geser nominal, Vn = 480000 N = 480 kN
Tahanan geser, Φ*Vn = 360000 N = 360 kN
Kontrol, Vu ≤ Φ*Vn → Aman
Vu / Φ*Vn ≤ 1,0 → Aman 0,072

INTERAKSI GESER DAN LENTUR


Syarat yang harus dipenuhi, Mu / (Φ * Mn) + 0,625 * Vu / (Φ * Vn) ≤ 1,375

Mu / (Φ * Mn) = 0,443
Vu / (Φ * Vn) = 0,072
Mu / (Φ * Mn) + 0,625 * Vu / (Φ * Vn) = 0,489 ≤ 1,375 ...Aman
PERENCANAAN SAMBUNGAN LENTUR DAN GESER 25,94
116,53
Data - data
fu : 370 Mpa bpelat : 200 mm nx : 1 bh
fy : 240 Mpa tpelat : 7 mm ny : 4 bh
E : 2,00E+06 cm a : 60 mm Vu : 25943 N
T. Baut : A-325 mm Dbau : 16 mm Mu : 116528000 Nmm

LETAK GARIS NETRAL


Jumlah baut total, n = nx . ny = 4 bh
Tinggi pelat sambung, h = ny . a = 240 mm
Lebar pelat sambung ekivalen sebagai pengganti baut tarik,
σ = nx . (π/4 . D2) / a = 3,35 mm
Lebar efektif pelat sambung bagian tekan, b' = 0,75 . b = 150 mm
Momen statis luasan terhadap garis netral,
1/2 . b' (h-x)2 = 1/2 . σ . x2
(b' - σ) / 2 . x2 - b' . h . x + 1/2 . b' . h = 0
Ax = (b' - σ) / 2 = 73,32
Bx = -b' . h = -36000
2
Cx = 1/2 . b' . h = 4320000
Dx = Bx2 - 4 . Ax . Cx = 28952917,9
x = [-Bx - √Dx] / (2 . Ax) = 208,79 mm

TEGANGAN YANG TERJADI PADA BAUT


Tegangan tarik pada sisi atas pelat sambung,
σ1 = 3 . Mu / [(h - x)3 / x . b' + x2 . σ = 2081,84 Mpa
Tegangan tekan pada sisi bawah pelat sambung,
σ3 = (h - x) / x . σ1 = 311,16 Mpa
Tegangan tarik pada baut baris teratas,
σ2 = (x - a / 2) / x . σ1 = 1782,71 Mpa
Tegangan tarik putus pada pelat dan baut,
fup = 370 Mpa
fub = 825 Mpa

GAYA TARIK PADA BAUT


Gaya tarik yang terjadi pada baut teratas, Tu = σ2 . a . σ = 358436 N
Gaya tarik yang ditahan satu baut, Tu1 = Tu / nx = 89609 N
Luas penampang baut,
2
Ab = π / 4 . D = 201,06 mm2
b
Tahanan tarik normal satu baut, Tn = 0,75 . Ab . fu = 124407 N
Tahanan tarik satu baut, φt . Tn = 93305 N
Kontrol, Tu1 ≤ φt . Tn → ...Memenuhi

GAYA GESER PADA BAUT


Gaya geser yang ditahan satu baut, Vs1 = Vu / n = 6486 N
Konsisi sambungan baut geser tunggal, maka nila m= 2
Faktor pengaruh ulir pada bidang geser, r1 = 0,4
Luas penampang baut, Ab = π / 4 . D2 = 201,06 mm2
Tahanan geser nominal baut, Vn = r1 . m . Ab . fub = 132701 N
Tahanan geser baut, φf . Vn = 99526 N
Kontrol, Vs1 ≤ φf . Vn → ...Memenuhi

GAYA TUMPU PADA BAUT


Gaya tumpu yang ditahan 1 baut, RS1 = VS1 = 6486 N
Tahanan tumpu nominal, Rn = 2,4 . D . t . fup = 99456 N
Tahanan tumpu, φf . Rn = 74592 N
Kontrol, Rs1 ≤ φf . Rn → ...Memenuhi

KOMBINASI GESER DAN TARIK


Konstanta tegangan (f1) untuk baut mutu tinggi, f1 = 807 Mpa
Konstanta tegangan (f2) untuk baut mutu tinggi, f2 = 621 Mpa
Faktor pengaruh ulir bidang geser, r2 = 1,9
Tegangan geser yang terjadi, fuv = Vu / (n . Ab) = 32,26 Mpa
b
Tahanan geser baut, φf . r1 . m . fu = 495,00 Mpa
Kontrol, fuv ≤ φf . r1 . m . fub → ...Memenuhi
Gaya tarik yang terjadi, Tu1 = 89609 N
Tahanan tarik baut, φt . Tn = φf . f1 . Ab = 121693 N
Kontrol, Tu1 ≤ φt . Tn → ...Memenuhi
Tegangan tarik, ft = 0,75 . fub = 618,75 Mpa
Nilai tegangan kombinasi, f1 - r2 . fuv = 745,71 Mpa
Kontrol, ft ≤ f1 - r2 . fuv → ...Memenuhi
ft ≤ f2 → ...Memenuhi
ANALISA BALOK

Type : Balok RB3 ( 200 x 400 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 200 mm Mu (-) : 85,261 kNm
Tul utama: 16 mm h : 400 mm Mu (+) : 37,193 kNm
Sengkang: 10 mm d : 352,0 mm Vu : 67,709 kNm
Torsi : 10 mm d' : 48,0 mm Tu : 8,431 kNm

ANALISA TULANGAN LENTUR


Daerah Tumpuan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 989,4557 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
16 201,0619 5 1005,310

a = As.fy / β.fc.b = 90,112 mm

Momen nominal aktual balok :


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 88,869 kNm

Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,014
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2560
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

Daerah Lapangan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 431,623 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
16 201,0619 3 603,186
a = As.fy / β.fc.b = 54,067 mm

Momen nominal aktual balok : ρperlu


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 56,452 kNm
ρmax
Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,009
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,1536
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

ANALISA TULANGAN GESER


Perhitungan Tulangan Geser
Faktor reduksi kekuatan geser, f = f= 0,75
Tegangan leleh tulangan geser, fy = 240 MPa
Vc = 53,769 kN
Tahanan geser beton,
ϕ . Vc = 40,327 kN
ϕ . Vc / 2 = 20,163 kN
Gaya geser yang ditahan begel,
Vs = 36,510 kN
Kontrol dimensi balok,
1/3 . √ fc . b . d = 107,538 kN
2/3 . √ fc . b . d = 215,076 kN
Vs > 2/3 . √ fc . b . d → Oke
Untuk Vs < 1/3 . √ fc . b . d, jadi syarat spasi begel : s ≤ d/2 dan s ≤ 600 mm
Luas begel per meter,
Av,u = ( Vs . S ) / ( fy . d ) = 432,168 mm2
Av,u = ( b . S ) / ( 3 . fy ) = 277,778 mm2
Av,u = ( 75 . √ fc . b . S ) / ( 1200 . fy ) = 238,676 mm2
Av,u = 432,168 mm2
Av,u = 432,168 mm2
Spasi begel, s = 363 mm
Syarat spasi, 176 mm
Dipilih spasi yang terkecil, yaitu
Jadi, dipakai begel Ø 10 - 150
ANALISA BALOK

Type : Balok RB4 ( 200 x 300 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 200 mm Mu (-) : 25,031 kNm
Tul utama: 16 mm h : 300 mm Mu (+) : 23,582 kNm
Sengkang: 10 mm d : 252,0 mm Vu : 40,034 kNm
Torsi : 10 mm d' : 48,0 mm Tu : 4,204 kNm

ANALISA TULANGAN LENTUR


Daerah Tumpuan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 405,7556 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
16 201,0619 3 603,186

a = As.fy / β.fc.b = 54,067 mm

Momen nominal aktual balok :


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 39,081 kNm

Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,012
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2146
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

Daerah Lapangan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 382,272 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
16 201,0619 3 603,186
a = As.fy / β.fc.b = 54,067 mm

Momen nominal aktual balok : ρperlu


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 39,081 kNm
ρmax
Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,012
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2146
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

ANALISA TULANGAN GESER


Perhitungan Tulangan Geser
Faktor reduksi kekuatan geser, f = f= 0,75
Tegangan leleh tulangan geser, fy = 240 MPa
Vc = 38,494 kN
Tahanan geser beton,
ϕ . Vc = 28,870 kN
ϕ . Vc / 2 = 14,435 kN
Gaya geser yang ditahan begel,
Vs = 14,885 kN
Kontrol dimensi balok,
1/3 . √ fc . b . d = 76,987 kN
2/3 . √ fc . b . d = 153,975 kN
Vs > 2/3 . √ fc . b . d → Oke
Untuk Vs < 1/3 . √ fc . b . d, jadi syarat spasi begel : s ≤ d/2 dan s ≤ 600 mm
Luas begel per meter,
Av,u = ( Vs . S ) / ( fy . d ) = 246,108 mm2
Av,u = ( b . S ) / ( 3 . fy ) = 277,778 mm2
Av,u = ( 75 . √ fc . b . S ) / ( 1200 . fy ) = 238,676 mm2
Av,u = 277,778 mm2
Av,u = 277,778 mm2
Spasi begel, s = 565 mm
Syarat spasi, 126 mm
Dipilih spasi yang terkecil, yaitu
Jadi, dipakai begel Ø 10 - 150
ANALISA BALOK

Type : Balok RB5 ( 150 x 300 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 150 mm Mu (-) : 13,251 kNm
Tul utama: 13 mm h : 300 mm Mu (+) : 18,272 kNm
Sengkang: 8 mm d : 255,5 mm Vu : 16,589 kNm
Torsi : 8 mm d' : 44,5 mm Tu : 3,399 kNm

ANALISA TULANGAN LENTUR


Daerah Tumpuan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 211,8635 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
13 132,7323 4 530,929

a = As.fy / β.fc.b = 63,454 mm

Momen nominal aktual balok :


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 34,217 kNm

Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,014
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2484
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

Daerah Lapangan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 292,140 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
13 132,7323 4 530,929
a = As.fy / β.fc.b = 63,454 mm

Momen nominal aktual balok : ρperlu


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 34,217 kNm
ρmax
Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,014
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2484
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

ANALISA TULANGAN GESER


Perhitungan Tulangan Geser
Faktor reduksi kekuatan geser, f = f= 0,75
Tegangan leleh tulangan geser, fy = 240 MPa
Vc = 29,271 kN
Tahanan geser beton,
ϕ . Vc = 21,953 kN
ϕ . Vc / 2 = 10,977 kN
Gaya geser yang ditahan begel,
Vs = -7,153 kN
Kontrol dimensi balok,
1/3 . √ fc . b . d = 58,542 kN
2/3 . √ fc . b . d = 117,085 kN
Vs > 2/3 . √ fc . b . d → Oke
Untuk Vs < 1/3 . √ fc . b . d, jadi syarat spasi begel : s ≤ d/2 dan s ≤ 600 mm
Luas begel per meter,
Av,u = ( Vs . S ) / ( fy . d ) = -116,647 mm2
Av,u = ( b . S ) / ( 3 . fy ) = 208,333 mm2
Av,u = ( 75 . √ fc . b . S ) / ( 1200 . fy ) = 179,007 mm2
Av,u = 208,333 mm2
Av,u = 208,333 mm2
Spasi begel, s = 483 mm
Syarat spasi, 127,75 mm
Dipilih spasi yang terkecil, yaitu
Jadi, dipakai begel Ø 8 - 110
ANALISA BALOK

Type : Balok RB6 ( 150 x 200 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 150 mm Mu (-) : 7,364 kNm
Tul utama: 13 mm h : 200 mm Mu (+) : 10,496 kNm
Sengkang: 8 mm d : 155,5 mm Vu : 18,771 kNm
Torsi : 8 mm d' : 44,5 mm Tu : 0,186 kNm

ANALISA TULANGAN LENTUR


Daerah Tumpuan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 193,4436 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
13 132,7323 2 265,465

a = As.fy / β.fc.b = 31,727 mm

Momen nominal aktual balok :


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 10,676 kNm

Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,011
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2040
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

Daerah Lapangan :
Asumsi awal :
2
As = Mu / φ.fy.β.d = 275,726 mm

Dicoba :
D Luas Jumlah As (mm2)
13 132,7323 2 265,465
a = As.fy / β.fc.b = 31,727 mm

Momen nominal aktual balok : ρperlu


φMn = φ.As.fy(d-a/2) = 10,676 kNm
ρmax
Kontrol :
φMn > Mu ...Memenuhi

Cek rasio tulangan :


ρ = As / bw.d = 0,011
ρb = 0,85.(β.fc / fy) . (600 / 600+fy) = 0,0309
ρ < 0,75ρb ...Memenuhi

Cek kendali tarik penampang :


a/d = 0,2040
0,375.β = 0,3188
a/d < 0,375β → ...Memenuhi

ANALISA TULANGAN GESER


Perhitungan Tulangan Geser
Faktor reduksi kekuatan geser, f = f= 0,75
Tegangan leleh tulangan geser, fy = 240 MPa
Vc = 17,815 kN
Tahanan geser beton,
ϕ . Vc = 13,361 kN
ϕ . Vc / 2 = 6,681 kN
Gaya geser yang ditahan begel,
Vs = 7,213 kN
Kontrol dimensi balok,
1/3 . √ fc . b . d = 35,630 kN
2/3 . √ fc . b . d = 71,259 kN
Vs > 2/3 . √ fc . b . d → Oke
Untuk Vs < 1/3 . √ fc . b . d, jadi syarat spasi begel : s ≤ d/2 dan s ≤ 600 mm
Luas begel per meter,
Av,u = ( Vs . S ) / ( fy . d ) = 193,266 mm2
Av,u = ( b . S ) / ( 3 . fy ) = 208,333 mm2
Av,u = ( 75 . √ fc . b . S ) / ( 1200 . fy ) = 179,007 mm2
Av,u = 208,333 mm2
Av,u = 208,333 mm2
Spasi begel, s = 483 mm
Syarat spasi, 77,75 mm
Dipilih spasi yang terkecil, yaitu
Jadi, dipakai begel Ø 8 - 150
ANALISA KOLOM

Type : Kolom K1 ( 600 x 600 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 600 mm Mu (-) : 238,252 kNm
Tul utama: 19 mm h : 600 mm Mu (+) : 244,607 kNm
Sengkang: 10 mm d : 551 mm Vu : 133,593 kNm
lk : 4930 mm d' : 49,5 mm Pu : 1073,730 kN

ANALISA TULANGAN LENTUR


Anggapan/asumsi
1. Ec = 21538,11 Mpa b= 0,85 Æ= 0,65 bd = 0,5

2. Menentukan eksentrisitas
e min = 15 + 0,03 h = 33 mm = 0,033 m

3. Kekakuan
3
Ig = 1/12 * b * h = 0,0108 mm4

Ec * Ig 232,6115
kolom : Elk = = = 62029,74 kN.m2
2,5*(1+bd) 3,75
Ec * Ig 215,4708
balok : Elb = = = 28729,44 kN.m2
5*(1+bd) 7,5

Kolom bawah = Y = 0 (terjepit penuh)


Elk / lk 12582,1
Kolom atas = = = 2,1898
Elb / lk 5745,888
Dari grafik diperoleh, k = 0,7 + 0,05 (Ψ A+Ψ B) ≤ 1 = 0,8095 ≤ 1

4. Persyaratan komponen struktur


a. Nilai Pu harus lebih besar dari Ag fc/10 (SNI 2847:2013 pasal 21.6.1)
Ag fc/10 = 756000 N = 756 kN
Pu > Ag fc/10 → Oke
b. Rasio dimensi penampang terpendek terhadap penampang tegak lurus tidak kurang dari 0,4
b / h = 600 / 600 = 1
b/h > 0,4 → Oke

5. Perhitungan diagram interaksi kolom


β= 0,85 n = 16 As = 4536,46 mm
ρ= 1,26%

Kondisi tekan aksial sentris :


Pno = 0,80*[ 0,85*fc' *b*h + As*(fy - 0,85*fc')]*10-3 = 6237 kN

Kondisi balance :
c = cb = 600 / (600+fy) * d' = 359,35 mm
Diagram interaksi kolom

ANALISA TULANGAN GESER


Kuat geser nominal, Vn = Vu / φ = 178,12 kNm
Kuat geser beton, Vc = 1/6 * √f'c * b * d * 10-3 = 252,50 kNm
Tahanan geser, Vs = Vn - Vc = 74,38 kNm
Digunakan sengkang, 2 P 10
Luas tulangan geser, Av = n * π / 4 * Ø2 = 157,08 mm2
Jarak yang diperlukan, s = Av * fy * d / ( Vs * 103) = 372,38 mm
Jarak maksimum, smax = d / 2 = 275 mm
Jarak maksimum, = 200 mm
Jarak yang digunakan, = 200,00 mm

Jadi, digunakan 2 P 10 - 150


ANALISA KOLOM

Type : Kolom K2 ( 450 x 450 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 450 mm Mu (-) : 167,011 kNm
Tul utama: 19 mm h : 450 mm Mu (+) : 166,738 kNm
Sengkang: 10 mm d : 401 mm Vu : 65,849 kNm
lk : 3960 mm d' : 49,5 mm Pu : 894,191 kN

ANALISA TULANGAN LENTUR


Anggapan/asumsi
1. Ec = 21538,11 Mpa b= 0,85 Æ= 0,65 bd = 0,5

2. Menentukan eksentrisitas
e min = 15 + 0,03 h = 28,5 mm = 0,0285 m

3. Kekakuan
3
Ig = 1/12 * b * h = 0,003417188 mm4

Ec * Ig 73,59975
kolom : Elk = = = 19626,6 kN.m2
2,5*(1+bd) 3,75
Ec * Ig 28,71747
balok : Elb = = = 3828,997 kN.m2
5*(1+bd) 7,5

Kolom bawah = Y = 0 (terjepit penuh)


Elk / lk 4956,212
Kolom atas = = = 5,1776
Elb / lk 957,2491
Dari grafik diperoleh, k = 0,7 + 0,05 (Ψ A+Ψ B) ≤ 1 = 0,9589 ≤ 1

4. Persyaratan komponen struktur


a. Nilai Pu harus lebih besar dari Ag fc/10 (SNI 2847:2013 pasal 21.6.1)
Ag fc/10 = 425250 N = 425,25 kN
Pu > Ag fc/10 → Oke
b. Rasio dimensi penampang terpendek terhadap penampang tegak lurus tidak kurang dari 0,4
b / h = 450 / 450 = 1
b/h > 0,4 → Oke

5. Perhitungan diagram interaksi kolom


β= 0,85 n = 12 As = 3402,34 mm
ρ= 1,68%

Kondisi tekan aksial sentris :


Pno = 0,80*[ 0,85*fc' *b*h + As*(fy - 0,85*fc')]*10-3 = 3714 kN

Kondisi balance :
c = cb = 600 / (600+fy) * d' = 261,52 mm
Diagram interaksi kolom

ANALISA TULANGAN GESER


Kuat geser nominal, Vn = Vu / φ = 87,80 kNm
Kuat geser beton, Vc = 1/6 * √f'c * b * d * 10-3 = 137,82 kNm
Tahanan geser, Vs = Vn - Vc = 50,02 kNm
Digunakan sengkang, 2 P 10
Luas tulangan geser, Av = n * π / 4 * Ø2 = 157,08 mm2
Jarak yang diperlukan, s = Av * fy * d / ( Vs * 103) = 402,95 mm
Jarak maksimum, smax = d / 2 = 200 mm
Jarak maksimum, = 200 mm
Jarak yang digunakan, = 200,00 mm

Jadi, digunakan 2 P 10 - 150


ANALISA KOLOM

Type : Kolom K3 ( 200 x 200 )

Fy : 320 Mpa cover : 30 mm Output Software:


Fc' : 21 Mpa b : 200 mm Mu (-) : 9,801 kNm
Tul utama: 19 mm h : 200 mm Mu (+) : 9,623 kNm
Sengkang: 10 mm d : 151 mm Vu : 6,292 kNm
lk : 4970 mm d' : 49,5 mm Pu : 162,638 kN

ANALISA TULANGAN LENTUR


Anggapan/asumsi
1. Ec = 21538,11 Mpa b= 0,85 Æ= 0,65 bd = 0,5

2. Menentukan eksentrisitas
e min = 15 + 0,03 h = 21 mm = 0,021 m

3. Kekakuan
3
Ig = 1/12 * b * h = 0,000133333 mm4

Ec * Ig 2,871747
kolom : Elk = = = 765,7993 kN.m2
2,5*(1+bd) 3,75
Ec * Ig 7,269111
balok : Elb = = = 969,2148 kN.m2
5*(1+bd) 7,5

Kolom bawah = Y = 0 (terjepit penuh)


Elk / lk 154,0844
Kolom atas = = = 0,6359
Elb / lk 242,3037
Dari grafik diperoleh, k = 0,7 + 0,05 (Ψ A+Ψ B) ≤ 1 = 0,7318 ≤ 1

4. Persyaratan komponen struktur


a. Nilai Pu harus lebih besar dari Ag fc/10 (SNI 2847:2013 pasal 21.6.1)
Ag fc/10 = 84000 N = 84 kN
Pu > Ag fc/10 → Oke
b. Rasio dimensi penampang terpendek terhadap penampang tegak lurus tidak kurang dari 0,4
b / h = 200 / 200 = 1
b/h > 0,4 → Oke

5. Perhitungan diagram interaksi kolom


β= 0,85 n = 2 As = 567,06 mm
ρ= 1,42%

Kondisi tekan aksial sentris :


Pno = 0,80*[ 0,85*fc' *b*h + As*(fy - 0,85*fc')]*10-3 = 708 kN

Kondisi balance :
c = cb = 600 / (600+fy) * d' = 98,48 mm
Diagram interaksi kolom

ANALISA TULANGAN GESER


Kuat geser nominal, Vn = Vu / φ = 8,39 kNm
Kuat geser beton, Vc = 1/6 * √f'c * b * d * 10-3 = 23,07 kNm
Tahanan geser, Vs = Vn - Vc = 14,68 kNm
Digunakan sengkang, 2 P 10
Luas tulangan geser, Av = n * π / 4 * Ø2 = 157,08 mm2
Jarak yang diperlukan, s = Av * fy * d / ( Vs * 103) = 517,16 mm
Jarak maksimum, smax = d / 2 = 75 mm
Jarak maksimum, = 200 mm
Jarak yang digunakan, = 75,00 mm

Jadi, digunakan 2 P 10 - 150


PENULANGAN PLAT TANGGA UTAMA
Pembebanan
Beban tangga
Beban mati
pelat = by etabs
finishing = 0,03 x 24 = 0,72 kN/m2
trap beton = 0,5 x 0,3 x 0,2 x 10 x 1,25 = 0,47 kN/m2
railling = 0,1 = 0,10 kN/m2
DD = 1,29 kN/m2
Beban hidup
air hujan = 0 kN/m2
guna = 3 kN/m2
DL 3 kN/m2

Beban bordes
Beban mati
pelat = by etabs
finishing = 0,03 x 24 = 0,72 kN/m2
railling = 0,1 = 0,10 kN/m2
DD = 0,82 kN/m2
Beban hidup
air hujan = 0 kN/m2
guna = 3 kN/m2
DL 3 kN/m2

Penulangan
Penulangan tangga
Mu 19,99 kNm b 1000 mm
fc' (beton) 21 Mpa h 120 mm
fy' (baja) 320 Mpa d' 30 mm

pmin = 1,4 / 320 = 0,0044


pmaks = 0,75 x (0,85 x 21)/320 x 0,85 x [600/(600+320)]
= 0,0232

Mu = 19,99 kNm = 19,99 kNm


d = 120 - 30 = 90 mm
j = 0,8
Rn = (19,99 x 10^6) = 3,0849 Mpa
(0,8 x 1000 x 90^2)
W = 0,85 { 1 -sqrt[1 - (2,353 x 3,0849)/21]}
= 0,1624 As (mm2)
p = 0,1624 x 21/320 = 0,0107 > 0,0044 959,29571
< 0,0232 2087,2495
ppakai = 0,0107
As = 0,0107 x 1000 x 90 = 959,30 mm2
As' = 0.002 x 1000 x 90 = 180,00 mm2

Tulangan (tul tarik) 959,30 D13 - 130 ( 1.021 mm2 )


Tulangan (tul tekan 180,00 D8 - 200 ( 251 mm2 )

Penulangan bordes
Mu 19,99 kNm b 1000 mm
fc' (beton) 21 Mpa h 120 mm
fy' (baja) 240 Mpa d' 30 mm

pmin = 1,4 / 240 = 0,0058


pmaks = 0,75 x (0,85 x 21)/240 x 0,85 x [600/(600+240)]
= 0,0339

Mu = 19,99 kgm = 0,20 kNm


d = 120 - 30 = 90 mm
j = 0,8
Rn = (0,20 x 10^6) = 0,0308 Mpa
(0,8 x 1000 x 90^2)
W = 0,85 { 1 -sqrt[1 - (2,353 x 0,0308)/21]}
= 0,0015 As (mm2)
p = 0,0015 x 21/240 = 0,0001 > 0,0058 525
< 0,0339 3048,0469
ppakai = 0,0058
As = 0,0058 x 1000 x 90 = 525,00 mm2
As' = 0.002 x 1000 x 90 = 180,00 mm2

Tulangan (tul tarik) 525,00 D10 - 120 ( 654 mm2 )


Tulangan (tul tekan 180,00 D8 - 200 ( 251 mm2 )
ANALISA PONDASI

PONDASI TIANG Persegi.20 - 8m' :


Dipakai :
- sisi = 20 cm
- panjang = 800 cm

- Luas penampang tiang (A) = 400,00 cm2


- Keliling tiang (K) = 80,00 cm

- Dari hasil test tanah , diperoleh :


- Cn = 203,70 kg/cm2
- JHP = 380,3 kg/cm

- Daya dukung 1 bh pondasi Tiang :


A. Cn K. JHP
P = +
3 5
81480 30424
= +
3 5
= 27160 + 6084,8
= 33.244,80 kg

= 332,45 kN

EFFISIENSI TIANG PANCANG

## 25

## 60

25 ## 25 25

25 60 25

f (n-1)m + (m-1) n
Eff = 1-
90o m.n

dimana : f = arc tan d/s 2


m = jumlah baris arah x = 1 bh
n = jumlah baris arah y = 2 bh
d = ukuran/diameter tiang pancang = 20 cm
s = jarak antara tiang pancang = 70 cm

f = arc tan d/s


20
= arc tan
70
o
= 1,5098

1,5098 [( 2 -1 ) * 1 ]+ [( 1 -1 ) * 2]
Eff = 1 -
90o 1 * 2
= 1 - ( 0,0168 * 1)
= 0,9916

DAYA DUKUNG TIANG PANCANG

P = 332,45 * 0,9916
= 329,66 kN

JUMLAH TIANG PANCANG

P = 1.096 / 329,66
= 3,3 buah ~ 4 buah
PERHITUNGAN JUMLAH TIANG PANCANG

A Data Bahan
Jenis Tiang Pancang = Beton Bertulang Penampang Persegi
Panjang Tiang Pancang = 9 m
Diameter Tiang Pancang = 25 = 625 100
Kuat Tekan Beton Tiang Pancang = K 500 = 40 Mpa
Berat Beton Bertulang = 24 kN/m3

Qc x Ap Jhp x k
Q Tiang = +
SF 1 SF 2

Konus JHP
Titik
(kg/cm2) (kg/cm)
S.01 203,70 380,3
S.02 202,72 485,45

Rekap Daya Dukung Ijin


Dalam S.01 S.02
(m) (kN) (kN)
9 500,44 519,42

Tabel Perhitungan Jumlah Tiang Pancang


Qu Pu Jumlah Tipe
Titik
(kN) (kN) (Pu/Qu) Pondasi
1 500,44 468,987 1 F1
2 500,44 537,431 2 F2
3 500,44 456,168 1 F1
4 500,44 697,458 2 F2
5 500,44 87,259 1 F1
6 500,44 86,156 1 F1
7 500,44 669,544 2 F2
8 500,44 626,139 2 F2
9 500,44 624,533 2 F2
10 500,44 674,601 2 F2
11 500,44 368,009 1 F1
12 500,44 338,480 1 F1
13 500,44 835,767 2 F2
14 500,44 1095,618 3 F3
15 500,44 1092,383 3 F3
16 500,44 916,079 2 F2
17 500,44 646,091 2 F2
18 500,44 284,048 1 F1
19 500,44 83,669 1 F1
20 500,44 583,594 2 F2
21 500,44 942,052 2 F3
22 500,44 252,955 1 F1
23 500,44 252,553 1 F1
24 500,44 954,601 2 F3
25 500,44 524,154 2 F2
26 500,44 46,629 1 F1
27 500,44 182,375 1 F1
28 500,44 574,052 2 F2
29 500,44 182,496 1 F1
30 500,44 738,198 2 F2
31 500,44 254,680 1 F1
32 500,44 254,061 1 F1
33 500,44 744,619 2 F2
34 500,44 516,626 2 F2
35 500,44 440,411 1 F1
36 500,44 701,482 2 F2
37 500,44 253,513 1 F1
38 500,44 253,230 1 F1
39 500,44 708,133 2 F2
40 500,44 529,403 2 F2
41 500,44 321,294 1 F1
42 500,44 106,742 1 F1
44 500,44 436,836 1 F1
45 500,44 458,507 1 F1
46 500,44 596,484 2 F2
47 500,44 596,528 2 F2
48 500,44 457,670 1 F2
49 500,44 398,465 1 F2
50 500,44 193,295 1 F1
51 500,44 109,321 1 F1
52 500,44 264,641 1 F2
53 500,44 194,354 1 F1
54 500,44 109,290 1 F1
55 500,44 264,587 1 F2
Jumlah tiang pancang 80
PERHITUNGAN KEKUATAN FONDASI

KODE FONDASI : F1

DATA BAHAN PILECAP


Kuat tekan beton, f c' = 21 MPa
Kuat leleh baja tulangan deform (  > 12 mm ), fy = 320 MPa
Kuat leleh baja tulangan polos (  ≤ 12 mm ), fy = 240 MPa
3
Berat beton bertulang, wc = 24 kN/m
DATA DIMENSI FONDASI
Lebar kolom arah x, bx = 0,45 m
Lebar kolom arah y, by = 0,45 m
Jarak tiang pancang tepi terhadap sisi luar beton, a= 0,3 m
Tebal pilecap, h= 0,6 m
Tebal tanah di atas pilecap, z= 1,2 m
3
Berat volume tanah di atas pilecap, ws = 3,4 kN/m
Posisi kolom (dalam = 40, tepi = 30, sudut = 20) as = 40

DATA BEBAN FONDASI


Gaya aksial kolom akibat beban terfaktor, Puk = 468,99 kN
Momen arah x akibat beban terfaktor. Mux = 10,00 kNm
Momen arah y akibat beban terfaktor. Muy = 20,38 kNm
Gaya lateral arah x akibat beban terfaktor, Hux = 1,17 kN
Gaya lateral arah y akibat beban terfaktor, Huy = 0,96 kN
Tahanan aksial tiang pancang, f * Pn = 500,44 kN
Tahanan lateral tiang pancang, f * Hn = 17,41 kN
DATA SUSUNAN TIANG PANCANG
Susunan tiang pancang arah x : Susunan tiang pancang arah y :
2 2
No. Jumlah x n*x No. Jumlah y n*y
2 2
n (m) (m ) n (m) (m )
1 1 0,00 0,00 1 1 0,00 0,00

2 2
n= 1 Sx = 0,00 n= 1 Sy = 0,00
Lebar pilecap arah x, Lx = 0,60 m
Lebar pilecap arah y, Ly = 0,60 m
1. GAYA AKSIAL PADA TIANG PANCANG

Berat tanah di atas pilecap, W s = Lx * Ly * z * ws = 1,47 kN


Berat pilecap, W c = Lx * Ly * h * wc = 5,18 kN
Total gaya aksial terfaktor, Pu = Puk + 1.2 * W s + 1.2 * W c = 476,97 kN
Lengan maksimum tiang pancang arah x thd. pusat, xmax = 0,00 m
Lengan minimum tiang pancang arah x thd. pusat, xmin = 0,00 m
Gaya aksial maksimum dan minimum pada tiang pancang,
pumax = Pu / n + Mux = 486,97 kN
pumin = Pu / n + Mux = 486,97 kN
Syarat : pumax ≤ f * Pn
486,97 < 500,44 → AMAN (OK)

2. GAYA LATERAL PADA TIANG PANCANG

Gaya lateral arah x pada tiang, hux = Hux / n = 1,17 kN


Gaya lateral arah y pada tiang, huy = Huy / n = 0,96 kN
2 2
Gaya lateral kombinasi dua arah, humax =  ( hux + huy ) = 1,51 kN
Syarat : humax ≤ f * Hn
1,51 < 17,41 → AMAN (OK)

3. TINJAUAN TERHADAP GESER


Jarak pusat tulangan terhadap sisi luar beton, d' = 0,060 m
Tebal efektif pilecap, d = h - d' = 0,540 m
Jarak bid. kritis terhadap sisi luar, cx = ( Lx - bx - d ) / 2 = -0,195 m
Berat beton, W 1 = cx * Ly * h * wc = -1,685 kN
Berat tanah, W 2 = cx * Ly * z * ws = -0,478 kN
Gaya geser arah x, Vux = pumax - W 1 - W 2 = 489,1315 kN
Lebar bidang geser untuk tinjauan arah x, b = Ly = 600 mm
Tebal efektif pilecap, d= 540 mm
Rasio sisi panjang thd. sisi pendek kolom, bc = bx / by = 1,0000
Kuat geser pilecap arah x, diambil nilai terkecil dari Vc yang diperoleh dari pers.sbb. :
-3
Vc = [ 1 + 2 / bc ] * √ fc' * b * d / 6 * 10 = 742,377 kN
-3
Vc = [ as * d / b + 2 ] * √ fc' * b * d / 12 * 10 = 4701,723 kN
-3
Vc = 1 / 3 * √ fc' * b * d * 10 = 494,918 kN
Diambil, kuat geser pilecap,  Vc = 494,918 kN
Faktor reduksi kekuatan geser, f = 1,00
Kuat geser pilecap, f*Vc = 494,918 kN
Syarat yang harus dipenuhi,
f*Vc ≥ Vux
494,918 > 489,132  AMAN (OK)

6. PEMBESIAN PILECAP
Jarak tepi kolom terhadap sisi luar pilecap, c x = ( Lx - b x ) / 2 = 0,075 m
Jarak tiang thd. sisi kolom, ex = c x - a = -0,225 m
Berat beton, W 1 = cx * Ly * h * wc = 0,648 kN
Berat tanah, W 2 = cx * Ly * z * ws = 0,184 kN
Momen yang terjadi pada pilecap,
Mux = 2 * pumax * ex - W 1 * cx / 2 - W 2 * cx / 2 = -219,167 kNm
Lebar pilecap yang ditinjau, b = Ly = 600 mm
Tebal pilecap, h= 600 mm
Jarak pusat tulangan thd. sisi luar beton, d' = 60 mm
Tebal efektif plat, d = h - d' = 540 mm
Kuat tekan beton, f c' = 21 MPa
Kuat leleh baja tulangan, fy = 320 MPa
Modulus elastis baja, Es = 200000 MPa
Faktor distribusi teg. beton, b1 = 0,85
rb = b1* 0.85 * fc’/ fy * 600 / ( 600 + fy ) = 0,0309222
Faktor reduksi kekuatan lentur, f = 0,80
Rmax = 0.75 * rb * fy * [1-½*0.75* rb * fy / ( 0.85 * fc’ ) ] = 5,879
Mn = Mux / f = -273,959 kNm
6 2
Rn = Mn * 10 / ( b * d ) = -1,56584
Rn < Rmax  (OK)
Rasio tulangan yang diperlukan,
r = 0.85 * fc’ / fy * [ 1 -  {1 – 2 * Rn / ( 0.85 * fc’ ) } ] = -0,0047
Rasio tulangan minimum, rmin = 0,0025
Rasio tulangan yang digunakan,  r= 0,0025
2
Luas tulangan yang diperlukan, As = r* b * d = 810,00 mm
Diameter tulangan yang digunakan, D 16 mm
2
Jarak tulangan yang diperlukan, s = p / 4 * D * b / As = 149 mm
Jarak tulangan maksimum, smax = 200 mm
Jarak tulangan yang digunakan,  s= 149 mm
Digunakan tulangan, D 16 - 140
2 2
Luas tulangan terpakai, As = p / 4 * D * b / s = 861,69 mm
2
Tulangan bagi diambil 50% tulangan pokok, Asb = 50% * As = 430,85 mm
2
Jarak tulangan bagi yang diperlukan, s = p / 4 * D * b / Asb = 280 mm
Jarak tulangan maksimum, smax = 200 mm
Jarak tulangan yang digunakan,  s= 200 mm
Digunakan tulangan, D 16 - 200
2 2
Luas tulangan terpakai, As = p / 4 * D * b / s = 603,19 mm

3. TULANGAN SUSUT

Rasio tulangan susut minimum, rsmin = 0,0014


2
Luas tulangan susut, As = rsmin* b * d = 454 mm
Diameter tulangan yang digunakan, D 13 mm
2
Jarak tulangan susut, s = p / 4 *  * b / As = 176 mm
Jarak tulangan susut maksimum, smax = 200 mm
Jarak tulangan susut arah x yang digunakan,  s= 176 mm
Digunakan tulangan susut arah x, D 13 - 170
PERHITUNGAN KEKUATAN FONDASI

KODE FONDASI : F2

DATA BAHAN PILECAP


Kuat tekan beton, f c' = 21 MPa
Kuat leleh baja tulangan deform (  > 12 mm ), fy = 320 MPa
Kuat leleh baja tulangan polos (  ≤ 12 mm ), fy = 240 MPa
3
Berat beton bertulang, wc = 24 kN/m
DATA DIMENSI FONDASI
Lebar kolom arah x, bx = 0,45 m
Lebar kolom arah y, by = 0,45 m
Jarak tiang pancang tepi terhadap sisi luar beton, a= 0,3 m
Tebal pilecap, h= 0,6 m
Tebal tanah di atas pilecap, z= 1,2 m
3
Berat volume tanah di atas pilecap, ws = 13,1 kN/m
Posisi kolom (dalam = 40, tepi = 30, sudut = 20) as = 40

DATA BEBAN FONDASI


Gaya aksial kolom akibat beban terfaktor, Puk = 916,08 kN
Momen arah x akibat beban terfaktor. Mux = 1,05 kNm
Momen arah y akibat beban terfaktor. Muy = 2,98 kNm
Gaya lateral arah x akibat beban terfaktor, Hux = 4,05 kN
Gaya lateral arah y akibat beban terfaktor, Huy = 2,62 kN
Tahanan aksial tiang pancang, f * Pn = 500,44 kN
Tahanan lateral tiang pancang, f * Hn = 17,41 kN
DATA SUSUNAN TIANG PANCANG
Susunan tiang pancang arah x : Susunan tiang pancang arah y :
2 2
No. Jumlah x n*x No. Jumlah y n*y
2 2
n (m) (m ) n (m) (m )
1 1 0,38 0,14 1 1 0,00 0,00
2 1 -0,38 0,14

2 2
n= 2 Sx = 0,28 n= 1 Sy = 0,00
Lebar pilecap arah x, Lx = 1,35 m
Lebar pilecap arah y, Ly = 0,60 m
1. GAYA AKSIAL PADA TIANG PANCANG

Berat tanah di atas pilecap, W s = Lx * Ly * z * ws = 12,75 kN


Berat pilecap, W c = Lx * Ly * h * wc = 11,66 kN
Total gaya aksial terfaktor, Pu = Puk + 1.2 * W s + 1.2 * W c = 945,38 kN
Lengan maksimum tiang pancang arah x thd. pusat, xmax = 0,38 m
Lengan minimum tiang pancang arah x thd. pusat, xmin = -0,38 m
Gaya aksial maksimum dan minimum pada tiang pancang,
2
pumax = Pu / n + Mux* xmax / Sx = 474,09 kN
2
pumin = Pu / n + Mux* xmin / Sx = 471,29 kN
Syarat : pumax ≤ f * Pn
474,09 < 500,44 → AMAN (OK)

2. GAYA LATERAL PADA TIANG PANCANG

Gaya lateral arah x pada tiang, hux = Hux / n = 2,03 kN


Gaya lateral arah y pada tiang, huy = Huy / n = 1,31 kN
2 2
Gaya lateral kombinasi dua arah, humax =  ( hux + huy ) = 2,41 kN
Syarat : humax ≤ f * Hn
2,41 < 17,41 → AMAN (OK)

3. TINJAUAN TERHADAP GESER


Jarak pusat tulangan terhadap sisi luar beton, d' = 0,100 m
Tebal efektif pilecap, d = h - d' = 0,500 m
Jarak bid. kritis terhadap sisi luar, cx = ( Lx - bx - d ) / 2 = 0,200 m
Berat beton, W 1 = cx * Ly * h * wc = 1,728 kN
Berat tanah, W 2 = cx * Ly * z * ws = 1,890 kN
Gaya geser arah x, Vux = pumax - W 1 - W 2 = 470,4706 kN
Lebar bidang geser untuk tinjauan arah x, b = Ly = 600 mm
Tebal efektif pilecap, d= 500 mm
Rasio sisi panjang thd. sisi pendek kolom, bc = bx / by = 1,0000
Kuat geser pilecap arah x, diambil nilai terkecil dari Vc yang diperoleh dari pers.sbb. :
-3
Vc = [ 1 + 2 / bc ] * √ fc' * b * d / 6 * 10 = 687,386 kN
-3
Vc = [ as * d / b + 2 ] * √ fc' * b * d / 12 * 10 = 4047,942 kN
-3
Vc = 1 / 3 * √ fc' * b * d * 10 = 458,258 kN
Diambil, kuat geser pilecap,  Vc = 458,258 kN
Faktor reduksi kekuatan geser, f = 1,00
Kuat geser pilecap, f*Vc = 458,258 kN
Syarat yang harus dipenuhi,
f*Vc ≥ Vux
458,258 < 470,471  TDK AMAN (NG)

6. PEMBESIAN PILECAP
Jarak tepi kolom terhadap sisi luar pilecap, c x = ( Lx - b x ) / 2 = 0,450 m
Jarak tiang thd. sisi kolom, ex = c x - a = 0,150 m
Berat beton, W 1 = cx * Ly * h * wc = 3,888 kN
Berat tanah, W 2 = cx * Ly * z * ws = 4,252 kN
Momen yang terjadi pada pilecap,
Mux = 2 * pumax * ex - W 1 * cx / 2 - W 2 * cx / 2 = 140,395 kNm
Lebar pilecap yang ditinjau, b = Ly = 600 mm
Tebal pilecap, h= 600 mm
Jarak pusat tulangan thd. sisi luar beton, d' = 100 mm
Tebal efektif plat, d = h - d' = 500 mm
Kuat tekan beton, f c' = 21 MPa
Kuat leleh baja tulangan, fy = 320 MPa
Modulus elastis baja, Es = 200000 MPa
Faktor distribusi teg. beton, b1 = 0,85
rb = b1* 0.85 * fc’/ fy * 600 / ( 600 + fy ) = 0,0309222
Faktor reduksi kekuatan lentur, f = 0,80
Rmax = 0.75 * rb * fy * [1-½*0.75* rb * fy / ( 0.85 * fc’ ) ] = 5,879
Mn = Mux / f = 175,494 kNm
6 2
Rn = Mn * 10 / ( b * d ) = 1,16996
Rn < Rmax  (OK)
Rasio tulangan yang diperlukan,
r = 0.85 * fc’ / fy * [ 1 -  {1 – 2 * Rn / ( 0.85 * fc’ ) } ] = 0,0038
Rasio tulangan minimum, rmin = 0,0025
Rasio tulangan yang digunakan,  r= 0,0038
2
Luas tulangan yang diperlukan, As = r* b * d = 1135,35 mm
Diameter tulangan yang digunakan, D 16 mm
2
Jarak tulangan yang diperlukan, s = p / 4 * D * b / As = 106 mm
Jarak tulangan maksimum, smax = 200 mm
Jarak tulangan yang digunakan,  s= 106 mm
Digunakan tulangan, D 16 - 100
2 2
Luas tulangan terpakai, As = p / 4 * D * b / s = 1206,37 mm
2
Tulangan bagi diambil 50% tulangan pokok, Asb = 50% * As = 603,19 mm
2
Jarak tulangan bagi yang diperlukan, s = p / 4 * D * b / Asb = 200 mm
Jarak tulangan maksimum, smax = 200 mm
Jarak tulangan yang digunakan,  s= 200 mm
Digunakan tulangan, D 16 - 200
2 2
Luas tulangan terpakai, As = p / 4 * D * b / s = 603,19 mm

3. TULANGAN SUSUT

Rasio tulangan susut minimum, rsmin = 0,0014


2
Luas tulangan susut, As = rsmin* b * d = 420 mm
Diameter tulangan yang digunakan, D 13 mm
2
Jarak tulangan susut, s = p / 4 *  * b / As = 190 mm
Jarak tulangan susut maksimum, smax = 200 mm
Jarak tulangan susut arah x yang digunakan,  s= 190 mm
Digunakan tulangan susut arah x, D 13 - 180
PERHITUNGAN KEKUATAN FONDASI

KODE FONDASI : F3

DATA BAHAN PILECAP


Kuat tekan beton, f c' = 21 MPa
Kuat leleh baja tulangan deform (  > 12 mm ), fy = 320 MPa
Kuat leleh baja tulangan polos (  ≤ 12 mm ), fy = 240 MPa
3
Berat beton bertulang, wc = 24 kN/m
DATA DIMENSI FONDASI
Lebar kolom arah x, bx = 0,6 m
Lebar kolom arah y, by = 0,6 m
Jarak tiang pancang tepi terhadap sisi luar beton, a= 0,3 m
Tebal pilecap, h= 0,6 m
Tebal tanah di atas pilecap, z= 1,2 m
3
Berat volume tanah di atas pilecap, ws = 31,6 kN/m
Posisi kolom (dalam = 40, tepi = 30, sudut = 20) as = 40

DATA BEBAN FONDASI


Gaya aksial kolom akibat beban terfaktor, Puk = 1095,62 kN
Momen arah x akibat beban terfaktor. Mux = 12,28 kNm
Momen arah y akibat beban terfaktor. Muy = 6,67 kNm
Gaya lateral arah x akibat beban terfaktor, Hux = 3,92 kN
Gaya lateral arah y akibat beban terfaktor, Huy = 9,79 kN
Tahanan aksial tiang pancang, f * Pn = 500,44 kN
Tahanan lateral tiang pancang, f * Hn = 17,41 kN
DATA SUSUNAN TIANG PANCANG
Susunan tiang pancang arah x : Susunan tiang pancang arah y :
2 2
No. Jumlah x n*x No. Jumlah y n*y
2 2
n (m) (m ) n (m) (m )
1 2 0,38 0,28 1 2 0,38 0,28
2 2 -0,38 0,28 2 2 -0,38 0,28

2 2
n= 4 Sx = 0,56 n= 4 Sy = 0,56
Lebar pilecap arah x, Lx = 1,35 m
Lebar pilecap arah y, Ly = 1,35 m
1. GAYA AKSIAL PADA TIANG PANCANG

Berat tanah di atas pilecap, W s = Lx * Ly * z * ws = 69,09 kN


Berat pilecap, W c = Lx * Ly * h * wc = 26,24 kN
Total gaya aksial terfaktor, Pu = Puk + 1.2 * W s + 1.2 * W c = 1210,02 kN
Lengan maksimum tiang pancang arah x thd. pusat, xmax = 0,38 m
Lengan maksimum tiang pancang arah y thd. pusat, ymax = 0,38 m
Lengan minimum tiang pancang arah x thd. pusat, xmin = -0,38 m
Lengan minimum tiang pancang arah y thd. pusat, ymin = -0,38 m
Gaya aksial maksimum dan minimum pada tiang pancang,
2 2
pumax = Pu / n + Mux* xmax / Sx + Muy* ymax / Sy = 315,13 kN
2 2
pumin = Pu / n + Mux* xmin / Sx + Muy* ymin / Sy = 289,87 kN
Syarat : pumax ≤ f * Pn
315,13 < 500,44 → AMAN (OK)

2. GAYA LATERAL PADA TIANG PANCANG

Gaya lateral arah x pada tiang, hux = Hux / n = 0,98 kN


Gaya lateral arah y pada tiang, huy = Huy / n = 2,45 kN
2 2
Gaya lateral kombinasi dua arah, humax =  ( hux + huy ) = 2,64 kN
Syarat : humax ≤ f * Hn
2,64 < 17,41 → AMAN (OK)

3. TINJAUAN GESER ARAH X


Jarak pusat tulangan terhadap sisi luar beton, d' = 0,060 m
Tebal efektif pilecap, d = h - d' = 0,540 m
Jarak bid. kritis terhadap sisi luar, cx = ( Lx - bx - d ) / 2 = 0,105 m
Berat beton, W 1 = cx * Ly * h * wc = 2,041 kN
Berat tanah, W 2 = cx * Ly * z * ws = 5,373 kN
Gaya geser arah x, Vux = 2 * pumax - W 1 - W 2 = 622,853 kN
Lebar bidang geser untuk tinjauan arah x, b = Ly = 1350 mm
Tebal efektif pilecap, d= 540 mm
Rasio sisi panjang thd. sisi pendek kolom, bc = bx / by = 1,0000
Kuat geser pilecap arah x, diambil nilai terkecil dari Vc yang diperoleh dari pers.sbb. :
-3
Vc = [ 1 + 2 / bc ] * √ fc' * b * d / 6 * 10 = 1670,349 kN
-3
Vc = [ as * d / b + 2 ] * √ fc' * b * d / 12 * 10 = 5011,047 kN
-3
Vc = 1 / 3 * √ fc' * b * d * 10 = 1113,566 kN
Diambil, kuat geser pilecap,  Vc = 1113,566 kN
Faktor reduksi kekuatan geser, f = 0,75
Kuat geser pilecap, f*Vc = 835,174 kN
Syarat yang harus dipenuhi,
f*Vc ≥ Vux
835,174 > 622,853  AMAN (OK)

4. TINJAUAN GESER ARAH Y


Jarak pusat tulangan terhadap sisi luar beton, d' = 0,060 m
Tebal efektif pilecap, d = h - d' = 0,540 m
Jarak bid. kritis terhadap sisi luar, cy = ( Ly - by - d ) / 2 = 0,105 m
Berat beton, W 1 = cy * Lx * h * wc = 2,041 kN
Berat tanah, W 2 = cy * Lx * z * ws = 5,373 kN
Gaya geser arah y, Vuy = 2 * pumax - W 1 - W 2 = 622,853 kN
Lebar bidang geser untuk tinjauan arah y, b = Lx = 1350 mm
Tebal efektif pilecap, d= 540 mm
Rasio sisi panjang thd. sisi pendek kolom, bc = bx / by = 1,0000
Kuat geser pilecap arah y, diambil nilai terkecil dari Vc yang diperoleh dari pers.sbb. :
-3
Vc = [ 1 + 2 / bc ] * √ fc' * b * d / 6 * 10 = 1670,349 kN
-3
Vc = [ as * d / b + 2 ] * √ fc' * b * d / 12 * 10 = 5011,047 kN
-3
Vc = 1 / 3 * √ fc' * b * d * 10 = 1113,566 kN
Diambil, kuat geser pilecap,  Vc = 1113,566 kN
Faktor reduksi kekuatan geser, f = 0,75
Kuat geser pilecap, f*Vc = 835,174 kN
Syarat yang harus dipenuhi,
f*Vc ≥ Vux
835,174 > 622,853  AMAN (OK)

5. TINJAUAN GESER DUA ARAH (PONS)


Jarak pusat tulangan terhadap sisi luar beton, d' = 0,060 m
Tebal efektif pilecap, d = h - d' = 0,540 m
Lebar bidang geser pons arah x, Bx = bx + d = 1,140 m
Lebar bidang geser pons arah y, By = by + d = 1,140 m
Gaya geser pons akibat beban terfaktor pada kolom, Puk = 1095,618 kN
2
Luas bidang geser pons, Ap = 2 * ( Bx + By ) * d = 2,462 m
Lebar bidang geser pons, bp = 2 * ( Bx + By ) = 4,560 m
Rasio sisi panjang thd. sisi pendek kolom, bc = bx / by = 1,0000
Tegangan geser pons, diambil nilai terkecil dari fp yang diperoleh dari pers.sbb. :
fp = [ 1 + 2 / bc ] * √ fc' / 6 = 2,291 MPa
fp = [ as * d / bp + 2 ] * √ fc' / 12 = 2,573 MPa
fp = 1 / 3 * √ fc' = 1,528 MPa
Tegangan geser pons yang disyaratkan, fp = 1,528 MPa
Faktor reduksi kekuatan geser pons, f = 0,75
3
Kuat geser pons, f* Vnp =f * Ap * fp * 10 = 2821,03 kN
Syarat : f * Vnp ≥ Puk
2821,034 > 1095,618  AMAN (OK)

6. PEMBESIAN PILECAP

6.1. TULANGAN LENTUR ARAH X


Jarak tepi kolom terhadap sisi luar pilecap, c x = ( Lx - b x ) / 2 = 0,375 m
Jarak tiang thd. sisi kolom, ex = c x - a = 0,075 m
Berat beton, W 1 = cx * Ly * h * wc = 7,290 kN
Berat tanah, W 2 = cx * Ly * z * ws = 19,191 kN
Momen yang terjadi pada pilecap,
Mux = 2 * pumax * ex - W 1 * cx / 2 - W 2 * cx / 2 = 42,305 kNm
Lebar pilecap yang ditinjau, b = Ly = 1350 mm
Tebal pilecap, h= 600 mm
Jarak pusat tulangan thd. sisi luar beton, d' = 60 mm
Tebal efektif plat, d = h - d' = 540 mm
Kuat tekan beton, f c' = 21 MPa
Kuat leleh baja tulangan, fy = 320 MPa
Modulus elastis baja, Es = 2,00E+05 MPa
Faktor distribusi teg. beton, b1 = 0,85
rb = b1* 0.85 * fc’/ fy * 600 / ( 600 + fy ) = 0,030922
Faktor reduksi kekuatan lentur, f = 0,80
Rmax = 0.75 * rb * fy * [1-½*0.75* rb * fy / ( 0.85 * fc’ ) ] = 5,879
Mn = Mux / f = 52,881 kNm
6 2
Rn = Mn * 10 / ( b * d ) = 0,13433
Rn < Rmax  (OK)
Rasio tulangan yang diperlukan,
r = 0.85 * fc’ / fy * [ 1 -  {1 – 2 * Rn / ( 0.85 * fc’ ) } ] = 0,0004
Rasio tulangan minimum, rmin = 0,0025
Rasio tulangan yang digunakan,  r= 0,0025
2
Luas tulangan yang diperlukan, As = r* b * d = 1822,50 mm
Diameter tulangan yang digunakan, D 16 mm
2
Jarak tulangan yang diperlukan, s = p / 4 * D * b / As = 149 mm
Jarak tulangan maksimum, smax = 200 mm
Jarak tulangan yang digunakan,  s= 149 mm
Digunakan tulangan, D 16 - 140
2 2
Luas tulangan terpakai, As = p / 4 * D * b / s = 1938,81 mm

6.2. TULANGAN LENTUR ARAH Y


Jarak tepi kolom terhadap sisi luar pilecap, c y = ( Ly - b y ) / 2 = 0,375 m
Jarak tiang thd. sisi kolom, ey = c y - a = 0,075 m
Berat beton, W 1 = cy * Lx * h * wc = 7,290 kN
Berat tanah, W 2 = cy * Lx * z * ws = 19,191 kN
Momen yang terjadi pada pilecap,
Muy = 2 * pumax * ey - W 1 * cy / 2 - W 2 * cy / 2 = 42,305 kNm
Lebar pilecap yang ditinjau, b = Lx = 1350 mm
Tebal pilecap, h= 600 mm
Jarak pusat tulangan thd. sisi luar beton, d' = 60 mm
Tebal efektif plat, d = h - d' = 540 mm
Kuat tekan beton, f c' = 21 MPa
Kuat leleh baja tulangan, fy = 320 MPa
Modulus elastis baja, Es = 2,00E+05 MPa
Faktor distribusi teg. beton, b1 = 0,85
rb = b1* 0.85 * fc’/ fy * 600 / ( 600 + fy ) = 0,030922
Faktor reduksi kekuatan lentur, f = 0,80
Rmax = 0.75 * rb * fy * [1-½*0.75* rb * fy / ( 0.85 * fc’ ) ] = 5,879
Mn = Muy / f = 52,881 kNm
6 2
Rn = Mn * 10 / ( b * d ) = 0,13433
Rn < Rmax  (OK)
Rasio tulangan yang diperlukan,
r = 0.85 * fc’ / fy * [ 1 -  {1 – 2 * Rn / ( 0.85 * fc’ ) } ] = 0,0004
Rasio tulangan minimum, rmin = 0,0025
Rasio tulangan yang digunakan,  r= 0,0025
2
Luas tulangan yang diperlukan, As = r* b * d = 1822,50 mm
Diameter tulangan yang digunakan, D 16 mm
2
Jarak tulangan yang diperlukan, s = p / 4 * D * b / As = 149 mm
Jarak tulangan maksimum, smax = 200 mm
Jarak tulangan yang digunakan,  s= 149 mm
Digunakan tulangan, D 16 - 140
2 2
Luas tulangan terpakai, As = p / 4 * D * b / s = 1938,81 mm

3. TULANGAN SUSUT

Rasio tulangan susut minimum, rsmin = 0,0014


2
Luas tulangan susut arah x, Asx = rsmin* b * d = 1021 mm
2
Luas tulangan susut arah y, Asy = rsmin* b * d = 1021 mm
Diameter tulangan yang digunakan,  13 mm
2
Jarak tulangan susut arah x, sx = p / 4 *  * b / Asx = 176 mm
Jarak tulangan susut maksimum arah x, sx,max = 200 mm
Jarak tulangan susut arah x yang digunakan,  sx = 176 mm
2
Jarak tulangan susut arah y, sy = p / 4 *  * b / Asy = 176 mm
Jarak tulangan susut maksimum arah y, sy,max = 200 mm
Jarak tulangan susut arah y yang digunakan,  sy = 176 mm
Digunakan tulangan susut arah x,  13 - 170
Digunakan tulangan susut arah y,  13 - 170
LAMPIRAN
Denah Sloof

Denah Balok Lt 1
Denah Balok Lt 2

Denah Ring Balok


Denah Ring Balok

Denah Ring Balok


Denah Kolom

Kolom K1 (60/60)
Kolom K2 (45/45)
Kolom K3 (20/20)
DETAIL PENULANGAN
BALOK

KODE DIMENSI TUMPUAN LAPANGAN KETERANGAN KODE DIMENSI TUMPUAN LAPANGAN KETERANGAN

7D19 7D19

3D16 2D16

- TEBAL SELIMUT BETON 3 cm - TEBAL SELIMUT BETON 3 cm


2D10 2D10
- TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR 2D10 2D10 - TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR

S1 SLOOF B2 BALOK
- TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS - TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS
20 x 40 30 x 60

2D16 3D16

3D19 3D19

5D16 5D16
3D16 2D16

- TEBAL SELIMUT BETON 3 cm - TEBAL SELIMUT BETON 3 cm

- TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR 2D10 2D10 - TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR

S2 SLOOF B3 BALOK
- TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS - TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS
20 x 30 25 x 40

2D16 3D16

3D16 3D16

8D19 4D19

3D16 2D16

- TEBAL SELIMUT BETON 3 cm - TEBAL SELIMUT BETON 3 cm

- TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR - TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR

B1 BALOK 4D10 4D10


B4 BALOK
- TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS - TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS
35 x 70 20 x 30

2D16 3D16

4D19 6D19
DETAIL PENULANGAN
BALOK

KODE DIMENSI TUMPUAN LAPANGAN KETERANGAN KODE DIMENSI TUMPUAN LAPANGAN KETERANGAN

4D13 2D13
4D13 2D13

- TEBAL SELIMUT BETON 3 cm - TEBAL SELIMUT BETON 3 cm

- TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR - TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR

B5 BALOK RB5 BALOK


- TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS - TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS
15 x 30 15 x 30

2D13 4D13
2D13 4D13

5D16 2D16
2D13 2D13

- TEBAL SELIMUT BETON 3 cm - TEBAL SELIMUT BETON 3 cm

- TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR - TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR

RB3 BALOK 2D10 2D10


RB5 BALOK
- TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS - TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS
20 x 40 15 x 30
2D13 2D13

2D16 3D16

3D16 2D16

- TEBAL SELIMUT BETON 3 cm

- TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR

RB4 BALOK
- TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS
20 x 30

2D16 3D16
DETAIL PENULANGAN
KOLOM

KODE DIMENSI TUMPUAN LAPANGAN KETERANGAN

5D19 5D19

- TEBAL SELIMUT BETON 3 cm

- TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR

K1 KOLOM 6D19 6D19


- TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS
60 x 60

5D19 5D19

4D19 4D19

- TEBAL SELIMUT BETON 3 cm

- TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR

K2 KOLOM 4D19 4D19


- TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS
45 x 45

4D19 4D19

4D19 4D19

- TEBAL SELIMUT BETON 3 cm

- TULANGAN UTAMA (U-32) ULIR

K3 KOLOM
- TULANGAN GESER/BEUGEL (U-24) POLOS
20 x 20
4D19 4D19
DETAIL SAMBUNGAN

K1 (60/60)

WF 588.300.12.20

300

60

120

PELAT, T = 10 mm
120

120

840

120

48

72

120

60

156
DETAIL SAMBUNGAN

K1 (60/60)

WF 588.300.12.20

300

60

120

PELAT, T = 10 mm
120

120

840

120

48

72

120

60

156
DETAIL SAMBUNGAN

WF 588.300.12.20 WF 400.200.8.13
144 144

30

60 Besi siku, t = 10 mm Besi siku, t = 5 mm

60

60 340
412
60

38
100 30

42 96
96 38 30 30
60

WF 588.300.12.20
DETAIL SAMBUNGAN
KETERANGAN
Sambungan lewatan (Splice Connection)
digunakan pada sambungan baja
WF 588.300.12.20 pada bentang 18 m dengan
dibagi menjadi 3 bagian atau per 6 m
WF 588.300.12.20

2 @ 60 2 @ 60
30 30 30

45

90
Pelat, t = 8 mm

90

90

45

Pelat, t = 12 mm

18.0000

6.0000 6.0000 6.0000

Lokasi
sambungan
DETAIL PENULANGAN POER

0.60

D 16 - 140

0.30
D 16 - 100

D 16 - 100
0.60

0.30
D 16 - 100

0.30 0.30

Detail Pembesian Poer F1

1.35

D 16 - 100 0.30
D 16 - 100

D 16 - 100
0.60

0.30

D 16 - 100

0.30 0.75 0.30

Detail Pembesian Poer F2

1.35
0.30

D 16 - 140
D 16 - 140

D 16 - 140

0.75
1.35

D 16 - 140
0.30

0.30 0.75 0.30

Detail Pembesian Poer F3

Anda mungkin juga menyukai