Anda di halaman 1dari 12

PERSAMAAN TRIGONO METRI

A. Rumus Dasar Persamaan Trigonometri:


1. Sin x = sin 
Penyelesaiannya : x =  + k. 360  atau : x = 180  -  + k. 360  ; k 
bil.bulat
2. Cos x = cos 
Penyelesaiannya : x =  + k. 360  atau : x = -  + k. 360  ; k  bil.bulat
3. Tan x = Tan 
Penyelesaiannya : x =  + k. 180  ; k  bil.bulat

Kesimpulan :
1.  1  sin x  1 dan  1  cos x  1
2. Semua soal persamaan trigonometri harus diubah menjadi bentuk di atas. Adapun
caranya antara lain :
a. Menggunakan rumus :
- sin x = sin (-x) - sin x = cox(90  + x) - tan x = tan (-x)
- cos x = sin(270 - x)

- cos x = cos(180 - x)

- cot x = tan(90  +
x)
cos x = sin(90  + x) sin x = cox(90  - x) cot x = tan(90  -
x)
Contoh :
1. Tentukan himpunan penyelesaian dari :
sin 2x = cos x ; 0 < x < 360 
Jawab :

2. cos 3x + cos (x+ 14  ) = 0 ; 0 < x < 


Jawab :

3. Tan 2x + Tan (x - 30  ) = 0 : -90  < x< 90 


Jawab :

1
b. Menggunakan rumus :
sin 2 x + cos 2 x = 1 ; tan 2 x + 1 = sec 2 x ; cot 2 x + 1 = cosec 2 x
cos 2x = 2 cos 2 x -1 = 1 - 2 sin 2 x
sin 2x = 2 sinx cosx
sehingga soal menjadi bentuk persamaan kuadrat atau bentuk pemfaktoran.

Contoh :
Tentukan himpunan penyelesaian dari :
1. cos 2x – 3 cos x + 2 = 0; 0 < x < 360 
Jawab :

2. sin 4x – 2cos 2x. sin x = 0 ; 0 < x < 180 


jawab :

c. Menggunakan rumus :
sin A + sin B = 2 sin ½ (A+B). cos ½(A-B)
sin A - sin B = 2 cos ½ (A+B). sin ½(A-B)
cos A + cos B = 2 cos ½ (A+B). cos ½(A-B)
cos A + cos B = - 2 sin ½ (A+B). sin ½(A-B)

Contoh :
Tentukan himpunan penyelesaian dari :
1. sin 3x + cos 2x – sin x = 0 ; 0 < x < 2 
Jawab :

2
2. sin 3x + cos 3x = cos x – sin x ; 0 < x < 360 
Jawab :

d. Menggunakan rumus :
sin a. cos b = ½ { sin (a+b) + sin (a-b)}
cos a. sin b = ½ { sin (a+b) - sin (a-b)}
cos a. cos b = ½ { cos (a+b) + cos (a-b)}
sin a. sin b = - ½ { cos (a+b) - cos (a-b)}

contoh :
Tentukan himpunan penyelesaian dari :
1. sin (x + 45  ). Sin x = 0,6; -180  < x < 180 
Jawab :

2. cos (2x – 1
3
 ). Sin 2x = 0,4 ; 0 < x < 2 
Jawab :

3
e. Menggunakan rumus :
a cos x + b sin x = k cos (x -  ) = k sin (x -  +90  )
dengan : k = a 2  b 2 dan
b
tan  = (  harus sesuai dengan kuadrannya titik (a,b))
a
Catatan : a cos x + b sin x = c mempnyai penyelesaian bila a 2  b 2  c 2
Contoh :
1. Tentukan batas nilai p agar (p-2) cos 2x + (p-1) sin 2x = p mempunyai
penyelesaian
Jawab :

2. Tentukan himpunan penyelesaian dari :


sin 2x - 3 cos 2x = 1 ; 0 < x < 360 
Jawab :

1. Tentukan batas-batas nilai p agar persamaan : sin (x-30  ) cos x = p sin 2 x. dapat
diselesaikan!
Jawab :

2. Selesaikan: sin(x-30  ) + cos (x+30  ) = 0 ; 0 < x < 360 


Jawab :

4
3. Selesaikan : tan x + tan 2x = tan 3x ; 0 < x < 2 
Jawab :

4. 2cos x. cos (x+60  ) = 1; 0 < x < 360 


Jawab :

5. Tentukan batas –batas nilai a agar persamaan : sin 6 x + cos 6 x = a mempunyai


penyelesaian !
Jawab :

sin x cos x
6. Tentukan himpunan penyelesaian dari:  sin x  cos x  ; 0< x < 2 
cos 2 x cos 2 x
Jawab :

5
7. Selesaikan : cos x + sin x = 1
3 6 sin (45  – x); 0 < x < 360 
Jawab :

8. Tentukan himpunan penyelesaian dari tan 2 x  3; 0<x< 


Jawab :

9. Selesaikan : sin 2x + 2 sin 2x .cos x = 1 + cos x + cos 2x; - < x < 


Jawab :

10. Tentukan batas-batas nilai p agar : (p-2) cos x + (p-1) sinx = p-5 dapat diselesaikan!
Jawab :

11. 2 cos 2 x  sin 2 x  4 = a cos (bx+c  ) + d. Tentukan nilai a + b + c + d?


6
Jawab :

12. Tentukan himpunan penyelesaian dari : sin 2x – 2cos x = 0; 0 < x < 360 
Jawab :

13. Tentukan penyelesaian dari : sin 4x – sin 3x + sin 2x –sin x  0 ; 0< x < 
Jawab :

14. Selesaikan : 2 sin 2 x  cos 2 x  3 sin x. cos x  12 (1  3) ; 0 < x < 360 


Jawab :

15. Tentukan himpunan penyelesaian dari : cosec x – sec x = 0, -  < x < 


7
Jawab :

16. Jika 3tan x – 2cot x = 3 ; 90  < x< 180  , tentukan sin x ?


Jawab :

m
17. Nilai maximum dari adalah -2. Tentukan nilai m?
3 cos x  4 sin x  6
Jawab:

18. Selesaikan : cos 4x – 3 sin 2x =2 ; 0 < x < 180 


Jawab :

19. Tentukan penyelesaian persamaan : 1 + cos 2x + sin2x + sin 4x = 0; 0< x < 


Jawab :

20. Tentukan himpunan penyelesaian dari: sin x + tan x = sin 2x ; 0 < x < 360 

8
Jawab :

Latihan Ulangan

Pilih jawaban yang benar dengan memberi tanda “X” pada huruf a, b, c, d, atau e

1. Himpunan penyelesaian dari


2 cos(2 x  15)  1 ; 0 < x < 360 
adalah …..
a. {15, 150, 195,330}
b. {15, 165, 95, 345}
c. { 30,150, 210, 330}
d. {30, 150, 240, 330}
e. {30, 165, 210, 345}
2. Himpunan penyelesaian dari
sin( 2 x  76  )  sin( 2 x  12  )  3 untuk
0< x < 2  adalah …….
a. { 16  , 13  }
b. { 16  , 73  }
c. { 16  , 43  }
d. { 43  , 13  }
e. { 76  , 43  }
3. Himpunan penyelesaian dari:
3 tan 2 2x + 4 3 tan 2x + 3 = 0; 0 < x <180

adalah …….
a. { 30, 60, 75, 150}
b. { 30, 75, 150, 165}
c. {60, 75, 150, 165}
d. {60, 75, 165}
e. {60, 150, 165}
4. Penyelesaian dari :
cos(2 x  70)  cos(2 x  10) untuk

5. Bentuk tunggal dari : 3 cos 2x - sin 2x


9
adalah ……
a. 3 2 cos (2x – 210  )
b. 3 2 cos (2x – 240  )
c. 2cos (2x – 210  )
d. 2 cos (2x – 240  )
e. 2 cos (2x – 330  )
6. Himpunan penyelesaian dari :
sin 2x  - 3 cos 2x  = 3
untuk 0<x<270  adalah …..
a. {45, 75, 225, 255}
b. { 45, 105, 135}
c. {60, 90, 210}
d. {60, 90, 240}
e. {90, 105, 240}

7. Himpunan penyelesaian dari :


sin(2 x  2 )  sin(2 x  6 )  12 3  0 ;
0< x < 2  adalah …..

a. { 712 , 34 
b.  1312 , 4 
c.  512 , 3 
d.  512 , 4 
e.  512 , 4 , 1312 

8. Himpunan penyelesaian dari :


5 1
sin(3 x  ) 3 ; 0< x < 2 
12 2
adalah ……

9. agar persamaan
p(2cos x + sin x-1) = cos x – 2sin x – 3
dapat diselesaikan, maka batas-batas
nilai p adalah …..
a. p   12 atau p  2
b. p  1
2 atau p  2
c. p  2 atau p  1
2

d.  12  p  2
e.  1  p  1
2

10. Penyelesaian dari :


1  cos x cos x
 ; 0 < x <180 
1  2 cos x 1  2 cos x
adalah …..

11. Jumlah semua nilai x yang memenuhi :


10
sin 2x + 3 sin x = 0.; 0< x < 2 
adalah …….
a. 73 
b. 72 
c. 2
d. 
e. 32 

12. y = 4sin x . sin (x – 60  ) mencapai


nilai
maksimum pada ………
a. x = 60  + k.360 
b. x = 60  + k.180 
c. x = 30  + k.360 
d. x = 30  + k.180 
e. x = k.360 

13. Penyelesaian dari : tan 3x  1 ; untuk.;


-  < x <  adalah ……..

14. Himpunan penyelesaian dari :


sin 5x + sin 3x = 0 pada interval

15. Himpunan penyelesaian dari :


cos (2x + 90) – cos (2x – 90) = 1 pada
interval 0 < x <360  adalah …..
a. {65, 95, 205, 305}
b. 75, 145, 225, 335}
c. 105, 165, 285, 345}
d. 65, 125, 265, 305}
e. 105, 175, 265, 345}
16. cos 2x + sinx = 1 pada interval
0< x < 2  mempunyei penyelesaian …
a. 3 , 23 , 52
b. 
4
,  , 54
c. 6 ,  , 56

d. 2 , 
e. 3 , 23 ,  , 113

17.
3 cos(2 x  20)  2 sin( x  10). cos( x  10)  1  0
mempunyai penyelesaian …..
a. x = 10  + k.180  atau x = 150  + k.180 
b. x = 100  +k.180  atau x = 150  + k.180 
c. x = 125  + k.180  atau x = 145  + k.180 
d. x = 105  + k.180  atau x = 150  + k.180 
e. x = 10  + k.180  atau x = 160  + k.180 
18. Jika f(x) = sinx - 3 cos x +5, maka
11
pernyataan yang benar adalah …..
a. min = -5 untuk x = 330
b. min = 3 untuk x = 150
c. min = -1 untuk x = 330
d. max = 7 untuk x = 150
e. max = -1 untuk x = 330
19. Jumlah nilai-nilai x yang memenuhi
cox (4x+40)  – 5sin(2x+20)  + 2 = 0
pada interval 0<x<180 adalah …..
a. 85
b. 70
c. 90
d. 55
e. 75
20. sin x sin(60  x) sin(60  x)  18 pada
interval 0< x < 180  mempunyai
penyelesaian …

21. Batas-batas nilai a agar


cos x . cos (x-60) = a mempunyai
penyelesaian adalah…..
a.  1  a  1
b. a  1 atau a  1
c. 0  a  1
d. a  0 atau a  1
e.  12  x  12
22.
4 sin 2 x 2 cos 2 x cot x  tan x
 
tan x  cot x cot x  cot 2 x cot x  tan x
mempunyai penyelesaian …….
a. x  12   k .2
b. x  14   k .
c. x  16   k . 23 
d. x  18   k . 12 
e. x  121   k . 13 
23. cos ec 2 x  ( 3  1) cot gx  3  1  0
pada interval 0 < x < 360  mempunyai
penyelesaian adalah …..

24. cos x.cox3 x  sin x. sin 3 x  85 pada


3 3

interval -90  < x < 90  mempunyai


penyelesaian …..

25. Penyelesaian dari :


2sin 4x . sin 3x +3sin 2x = 2sin 2x. sin x
pada interval 0<x<360  adalah …..

12

Anda mungkin juga menyukai