PENGUJIAN MULUR
6.1 Tujuan
1. Untuk mengetahui sifat mekanik suatu material.
2. Untuk mengetahui pengaruh temperature terhadap suatu material.
3. Peristiwa-peristiwa yang terjadi saat pengujian mulur
Kurva Mulur
64
BAB VI PENGUJIAN MULUR Kelompok 3
Gambar 6 .3 Penggambaran secara skematik dari efek tegangan terhadap kurva mulur pada
suhu tetap
Pemasangan spesimen
Pengujian spesimen
Kesimpulan
6.4.2. Bahan
1. Spesimen uji creep 3 buah
c. Spesimen 3 : 6,19 mm
Jenis material
a. Spesimen 1 : SUS 304
b. Spesimen 2 : SUS (NiCr + Cr3 C2 )
c. Spesimen 3 : SUS (NiCr + Cr3 C2 + Al2O3)
2. 10 11,04 0,34
3. 15 11,28 0,35
4. 25 11,43 0,36
5. 30 11,47 0,365
1. 40 11,83 0,37
2. 50 12,07 0,38
3. 60 12,18 0,385
4. 70 12,51 0,39
5. 80 12,64 0,399
6. 90 12,84 0,40
7. 100 13,07 0,41
8. Secondary State 110 13,20 0,417
9. 120 13,45 0,42
10. 130 13,57 0,43
11. 140 13,75 0,434
12. 150 13,84 0,437
13. 160 14,01 0,44
14. 170 14,22 0,45
15. 180 14,36 0,46
5. 80 11,52 0,36
6. 90 11,82 0,37
7. 100 11,98 0,378
8. 110 12,25 0,38
9. 120 12,37 0,39
10. 130 12,66 0,40
11. 140 12,80 0,404
12. 150 12,94 0,41
13. 160 13,16 0,416
14. 170 13,26 0,42
15. 180 13,46 0,43
ΔL 9,15
b) ɛ2 = = = 0,28
Lo 31,62
ΔL 9,50
c) ɛ3 = = = 0,30
Lo 31,62
ΔL 9,65
d) ɛ4 = = = 0,305
Lo 31,62
ΔL 9,71
e) ɛ5 = = = 0,307
Lo 31,62
Tahap Secondary
ΔL 10,04
a) ɛ1 = = = 0,31
Lo 31,62
ΔL 10,18
b) ɛ2 = = = 0,32
Lo 31,62
ΔL 10,36
c) ɛ3 = = = 0,327
Lo 31,62
ΔL 10,53
d) ɛ4 = = = 0,33
Lo 31,62
ΔL 10,67
e) ɛ5 = = = 0,337
Lo 31,62
ΔL 10,88
f) ɛ6 = = = 0,34
Lo 31,62
ΔL 10,99
g) ɛ15 = = = 0,347
Lo 31,62
ΔL 11,11
h) ɛ7 = = = 0,35
Lo 31,62
ΔL 11,20
i) ɛ8 = = = 0,354
Lo 31,62
ΔL 11,39
j) ɛ9 = = = 0,36
Lo 31,62
ΔL 11,50
k) ɛ10 = = = 0,363
Lo 31,62
ΔL 11,66
l) ɛ11 = = = 0,368
Lo 31,62
ΔL 11,77
m) ɛ12 = = = 0,37
Lo 31,62
ΔL 11,92
n) ɛ13 = = = 0,376
Lo 31,62
ΔL 12,07
o) ɛ14 = = = 0,38
Lo 31,62
ΔL 11,04
b) ɛ2 = = = 0,34
Lo 31,63
ΔL 11,28
c) ɛ3 = = = 0,35
Lo 31,63
ΔL 11,43
d) ɛ4 = = = 0,36
Lo 31,63
ΔL 11,47
e) ɛ5 = = = 0,365
Lo 31,63
Tahap Secondary
ΔL 11,83
a) ɛ1 = = = 0,37
Lo 31,63
ΔL 12,07
b) ɛ2 = = = 0,38
Lo 31,63
ΔL 12,18
c) ɛ3 = = = 0,385
Lo 31,63
ΔL 12,57
d) ɛ4 = = = 0,39
Lo 31,63
ΔL 12,64
e) ɛ5 = = = 0,399
Lo 31,63
ΔL 12,84
f) ɛ6 = = = 0,40
Lo 31,63
ΔL 13,07
g) ɛ7 = = = 0,41
Lo 31,63
ΔL 13,20
h) ɛ8 = = = 0,417
Lo 31,63
ΔL 13,45
i) ɛ9 = = = 0,42
Lo 31,63
ΔL 13,57
j) ɛ10 = = = 0,43
Lo 31,63
ΔL 13,75
k) ɛ11 = = = 0,434
Lo 31,63
ΔL 13,84
l) ɛ12 = = = 0,437
Lo 31,63
ΔL 14,01
m) ɛ13 = = = 0,44
Lo 31,63
ΔL 14,22
n) ɛ14 = = = 0,45
Lo 31,63
ΔL 14,36
o) ɛ15 = = = 0,46
Lo 31,63
ΔL 8,62
b) ɛ2 = = = 0,27
Lo 31,61
ΔL 9,22
c) ɛ3 = = = 0,29
Lo 31,61
ΔL 10,15
d) ɛ4 = = = 0,32
Lo 31,61
ΔL 10,19
e) ɛ5 = = = 0,322
Lo 31,61
Tahap Secondary
ΔL 10,52
a) ɛ1 = = = 0,33
Lo 31,61
ΔL 10,84
b) ɛ2 = = = 0,34
Lo 31,61
ΔL 11,21
c) ɛ3 = = = 0,35
Lo 31,61
ΔL 11,32
d) ɛ4 = = = 0,36
Lo 31,61
ΔL 11,82
a) ɛ1 = = = 0,37
Lo 31,61
ΔL 11,98
b) ɛ2 = = = 0,378
Lo 31,61
ΔL 12,25
c) ɛ3 = = = 0,38
Lo 31,61
ΔL 12,37
d) ɛ4 = = = 0,39
Lo 31,61
ΔL 12,66
e) ɛ5 = = = 0,40
Lo 31,61
ΔL 12,80
f) ɛ6 = = = 0,404
Lo 31,61
ΔL 12,94
g) ɛ7 = = = 0,41
Lo 31,61
ΔL 13,16
h) ɛ8 = = = 0,416
Lo 31,61
ΔL 13,26
i) ɛ9 = = = 0,42
Lo 31,61
ΔL 13,46
j) ɛ10 = = = 0,43
Lo 31,61
Laju Mulur
a) Spesimen 1
Δε 0,435 - 0,364 0,071
Laju Mulur = = = = 5,07 × 10-4/menit
Δt 190 - 50 140
b) Spesimen 2
Δε 0,452 - 0,374 0,078
Laju Mulur = = = = 5,57 × 10-4/menit
Δt 190 - 50 140
c) Spesimen 3
Δε 0,421 - 0,336 0,085
Laju Mulur = = = = 6,07 × 10-4/meniT
Δt 190 - 50 140
2. Kurva
a. Kurva Mulur SUS 304
1) Primary State
0.32
0.31
0.3
0.29
0.28
0.27
0.26
0.25
0.24
0.23
5 10 15 25 30
2) Secondary State
0.4
0.35
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180
0.4
0.35
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
5 10 15 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180
0.37
0.36
0.35
0.34
0.33
0.32
0.31
0.3
0.29
0.28
5 10 15 25 30
Gambar 6.8 Kurva Mulur SUS 304 (NiCr + Cr3 C2 ) Primary State
2) Secondary State
0.5
0.45
0.4
0.35
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180
Gambar 6.9 Kurva Mulur SUS 304 (NiCr + Cr3 C2 ) Secondary State
0.5
0.45
0.4
0.35
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
5 10 15 25 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
5 10 15 25 30
Gambar 6.11 Kurva Mulur SUS 304 (NiCr + Cr3 C2 + Al2O3) Primary State
2) Secondary State
0.5
0.45
0.4
0.35
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180
Gambar 6.12 Kurva Mulur SUS 304 (NiCr + Cr3 C2 + Al2O3) Secondary State
0.5
0.45
0.4
0.35
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
5 10 15 25 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180
6.7 Kesimpulan
1. Sifat mekanik yang terjadi pada pengujian mulur adalah kekuatan tarik,
kekerasan, elastisitas, kekakuan, dan plastisitas.
2. Semakin tinggi temperatur yang digunakan maka ketahanan atau
kekuatan spesimen akan menurun.
3. Peristiwa-peristiwa yang terjadi pada pengujian mulur adalah primer,
sekunder, dan tertier.